Sfida e hedhjes së topit

Abstrakti
Provoni aftësitë tuaja në këtë sfidë inxhinierike. A mund të ndërtoni një pajisje "hedhës" për të
lëshuar një top sa më larg që të jetë e mundur dhe një "marrësi" për ta kapur atë? Ndërtimi i një
marrësi ofron një kthesë shtesë për një projekt tradicional të katapultës. Shtojini sfidës duke
përdorur një grup të kufizuar materialesh për të ndërtuar makinën tuaj dhe llogaritni një rezultat
bazuar në distancën tuaj të hedhjes dhe materialet e përdorura.
FUSHAT E SHKENCËS
Inxhinieri Mekanike
Sfida e miellit
Fizika
Termat dhe Konceptet
Makinë e thjeshtë
•Levë
•Aeroplan i pjerrët

Makina komplekse
•Katapultë
•Llastiqe

Lëvizja e predhës
•Shpejtësia fillestare
•Këndi i nisjes
•Gama

Trajektorja
•Energjisë
•Energjia kinetike
•Energjia potenciale elastike
•Energjia potenciale gravitacionale
•Puna
•Forca

Koha
E shkurtër (2-5 ditë)

Objektivi
Përdorni pajisje artizanale për të ndërtuar një pajisje lëshimi për të hedhur një top sa më larg që
të jetë e mundur dhe një pajisje marrëse për ta kapur atë.

Prezantimi
Hedhja dhe kapja e topit është diçka që mund ta bëni lehtësisht me një mik, pa e menduar shumë.
Thjesht "dini" si të lëvizni krahët, duart dhe gishtat për të hedhur dhe kapur. A mund ta
imagjinoni të ndërtoni një makinë për të hedhur një top në vend? Si do të dijë ta hedhë topin në
një distancë të caktuar? Si mund të kapte një makinë tjetër pa e hedhur topin? Ky projekt ofron
një sfidë inxhinierike argëtuese: përdorni materiale të zakonshme për të ndërtuar një "hedhës"
për të hedhur topin dhe një "marrës" për ta kapur atë. Figura 1 tregon disa pajisje shembull.

Kjo sfidë ju jep mundësinë të eksploroni disa tema interesante në fizikë dhe inxhinieri. Në vend
që të shpjegojë secilën nga këto tema në detaje, ky seksion i sfondit do t'ju japë një përmbledhje
të shkurtër të secilës dhe më pas mund të bëni më shumë kërkime duke përdorur lidhjet në
bibliografi. Nëse po e bëni këtë projekt për një panair shkencor, mos u shqetësoni për të mësuar
për të gjitha këto tema. Zgjidhni një ose dy për të mësuar më në detaje. Bibliografia ka faqe
interneti për të filluar mësimin tuaj.

Së pari, kjo është një mundësi e shkëlqyeshme për të mësuar rreth makinave të thjeshta, si leva
ose rrafshi i pjerrët. Ju gjithashtu mund të hetoni makina më komplekse, si katapultë ose llastiqe,
që përdoren për të lëshuar predha. Mendoni se si mund të përfshini aspekte të ndryshme të këtyre
makinerive në dizajnin tuaj.

Ju gjithashtu mund ta përdorni këtë projekt për të mësuar rreth lëvizjes së predhës. Si ndikojnë
shpejtësia fillestare (shpejtësia e fillimit) dhe këndi i lëshimit (këndi në të cilin një objekt
largohet nga lëshuesi) i një predhe në rrezen e tij (distanca që përshkon)? Cila trajektore (rruga
nëpër ajër) do ta bëjë më të lehtë kapjen e topit? Një trajektore e lartë, e pjerrët apo një trajektore
e ulët dhe e cekët?

Ju gjithashtu mund ta përdorni këtë projekt për të mësuar rreth energjisë. Topi ka nevojë për
energji kinetike, energjinë e lëvizjes, në mënyrë që të fluturojë nëpër ajër. Nga do të vijë ajo
energji? Mund të vijë nga energjia potenciale elastike, energjia e ruajtur në një material të shtrirë,
si një brez gome. Mund të vijë nga energjia potenciale gravitacionale, energjia e ruajtur në një
objekt që ngrihet lart nga toka. Ose, energjia mund të vijë nga puna që bëni me dorën tuaj duke
ushtruar një forcë. Si mund të konvertonte makina juaj një formë energjie në një tjetër?

Më në fund, mund ta përdorni këtë projekt për të demonstruar procesin e projektimit inxhinierik.
Ju ndoshta nuk do të mendoni për një ide për një makinë, të uleni dhe ta ndërtoni atë dhe ta bëni
atë të funksionojë në mënyrë të përsosur në provën e parë. Mund t'ju duhet të krijoni modele të
shumta, të testoni më shumë se një prej tyre dhe të modifikoni dizajnet për t'i përmirësuar ato.
Kjo është në rregull - inxhinierët e vërtetë rrallë i bëjnë gjërat siç duhet që në provën e parë!

Pyetje

Shikoni listën e artikujve në seksionin e materialeve. Si mund të ndërtoni një makinë për të
lëshuar një top duke përdorur këto materiale?
Çfarë do të sigurojë energjinë për të lëshuar topin?
Si mund të ndërtoni diçka për të kapur topin pa e lëshuar atë?

Materialet dhe Pajisjet

Nëse jeni duke e bërë këtë projekt vetëm për argëtim, ose për një projekt shkollor, mund të
përdorni çdo material që dëshironi. Nëse dëshironi të përdorni të njëjtat materiale që kërkoheshin
për Sfidën e Inxhinierisë së Miellit 2018 (tani ka mbaruar), mund të përdorni vetëm materialet
dhe mjetet e renditura në tabelën 1. Çdo artikull ka një sasi maksimale të lejueshme dhe një kosto
pikë (secila) do të zbriten nga rezultati juaj, siç përshkruhet në procedurë. Vini re se ju mund të
shkurtoni materialet, por kostot nuk janë të përafërta; p.sh. nëse e ndani një copë letre në gjysmë
dhe përdorni vetëm gjysmën e saj, gjithsesi kushton 10 pikë.

Mjetet e punës
Baza e kartonit i valëzuar (madhësia maksimale 12"x12" ose 30x30 cm)

Gota të mëdha letre ose plastike (16–18 oz, ose rreth 450–500 mL)

Rul druri ose përzierës i bojës (12"/30 cm)

Letër (letër printer/kopjues, jo letër ndërtimi ose karton; shkronja ose madhësia A4)

Lapsa prej druri (prerje tërthore rrethore ose gjashtëkëndore, përafërsisht 7–8” ose 18–20 cm
gjatësi)

Shirita gome (madhësia 32, 3" të gjatë të pashtrirë dhe 1/8" të gjerë)

Kapëse letre të mëdha (rreth 2" ose 50 mm gjatësi)

Rrotull shiriti ngjitës i pastër (shirit Scotch® ose ekuivalent, 1/2" ose 3/4" gjerësi, gjatësia
maksimale 500")

Letër dhe laps

Për skicimin e ideve të dizajnit

Gërshërë
Për prerjen e materialeve të ndërtimit

Masë shirit metrikë

Nëse keni vetëm një matës shirit inç, do t'ju duhet t'i konvertoni matjet tuaja në centimetra
Fletë letër alumini 12"x12" ose fletë 30x30 cm, e shtypur fort në një top me diametër jo më
shumë se 2" (5 cm)
Sipërfaqja e madhe dhe e hapur e hapësirës së dyshemesë për testim
Të paktën 10 këmbë ose 3 metra

Procedurë eksperimentale
Objektivi
Shënim: Sfida e Inxhinierisë Miellit 2018 ka përfunduar, por ju ende mund ta bëni këtë projekt
vetë!

Objektivi i Sfidës së Inxhinierisë Miellit 2018 ishte përdorimi i materialeve të kufizuara për të
ndërtuar një pajisje (hedhës) që lëshon një top me letër alumini dhe një pajisje tjetër (marrës) që
kap topin. Sa më larg fluturon topi juaj përpara se të kapet me sukses nga marrësi, aq më shumë
pikë merrni. Shikoni këtë video për një hyrje në sfidën 2018:

VIDEO

Dizajni

Sigurohuni që të lexoni dhe kuptoni të gjitha rregullat e konkursit përpara se të filloni.

Nëse nuk jeni të sigurt se si të filloni të dizajnoni, provoni këto këshilla:
•Merrni pak frymëzim nga pajisje të tjera lëshuese ose marrëse që keni parë në botën reale ose në
internet, si p.sh. llastiqe, katapultë, një shtambë bejsbolli dhe doreza, lojë me birila, shporta dhe
rrjeta.
•Skiconi më shumë se një ide kur jeni duke bërë stuhi mendimesh.
•Krahasoni idetë - mbani mend se sa më shumë materiale të përdorni, aq më shumë pikë kushton.
•Nëse jeni duke punuar në një ekip, krahasoni dhe krahasoni idetë tuaja dhe madje përpiquni t'i
kombinoni ato për të bërë një ide më të mirë.

Ndërtimi
Pasi të keni vendosur për një dizajn, ndërtojeni atë. Nëse jeni duke punuar me një ekip, mund të
dëshironi të caktoni punë të ndryshme për secilin person në grup për t'u siguruar që të gjithë të
kenë një shans për të marrë pjesë. Për shembull: një person mund t'i mbledhë materialet, një
person mund t'i mbajë sendet në vend ndërsa dikush tjetër i bashkon me shirit dhe një person
mund të monitorojë dizajnin për t'u siguruar që përputhet me skicën që keni vizatuar. Ose, mund
të ndaheni në nën-skuadra dhe një ekip mund të ndërtojë lëshuesin ndërsa skuadra tjetër ndërton
marrësin.
Mund t'ju duhet të modifikoni dizajnin tuaj, edhe kur e ndërtoni! Për shembull, mund të zbuloni
se dy pjesë nuk përshtaten me njëra-tjetrën siç mendonit. Kjo është në rregull dhe një pjesë
normale e procesit të projektimit inxhinierik. Vetëm sigurohuni që të mbani gjurmët e
materialeve që përdorni në dizajnin tuaj përfundimtar kur llogaritni rezultatin tuaj (materialet që
keni përdorur në prototipet e mëparshme nuk llogariten, prandaj mos kini frikë të
eksperimentoni!).

Punuan: Artiola Ferizolli, Bedrie Veseli, Borjana Skenderi, Borjana Zalla, Desara
Bano.