APOKALIPSA ŚW.

JANA

Cechy gatunkowe:
● opis czasów ostatecznych
● język przepełniony symbolami
● narrator jest pośrednikiem informacji o końcu świata, przemawia
przez niego sam Bóg

Geneza utworu:
● tekst powstał w I w. n.e.
● autorem utworu jest Jan ewangelista lub któryś z uczniów Jana
● jako biskup Efezu św. Jan przebywał na wyspie Patmos, na której
miał wizję, opisaną w księdze
● w okresie panowania Nerona rozpoczęły się krwawe
prześladowania chrześcijan, które zaostrzyły się w obliczu
panowania Domicjana
● Apokalipsa miała być pokrzepieniem serc chrześcijan i ukazaniem
ostatecznej sprawiedliwości świata – Bóg ukaże złych, a
wynagrodzi wiernych i dobrych (szczególnie męczenników)
● Apokalipsa jest ostatnią księgą Nowego Testamentu
● księga ta stanowiła dużą wartość dla kultury europejskiej – jest
źródłem niezliczonym motywów, symboli, przesłań i inspiracji

Tematyka:
● sąd ostateczny i wizja końca świata, który będzie rozliczeniem ludzi
z zasług i przewinień wobec Boga i ludzi

Problematyka:
● ukazanie ostatecznej sprawiedliwości świata – dobro zostanie
nagrodzone, zło potępione i ukarane
● księga pełni funkcje dla pokrzepienia prawych oraz skłonienia
grzeszników do refleksji nad swoich życiem
● ostateczne rozliczenie psychomachii – dobro zwycięża nad złem w
ostatecznym rozrachunku świata
● ukazanie potęgi Boga i klęski szatana
Interpretacja - trzy drogi:
● zapowiedź końca świata w formie profetycznej wizji
● ukazanie poprzez symbole historii chrześcijan za czasów św. Jana
(prześladowanie przez Nerona i Domicjana)
● przedstawienie historii ludzkości i jej ostatecznego końca

Motywy:
● końca świata
● zagłady
● sądu ostatecznego
● męczeństwa
● grzechu
● sprawiedliwości
● gniewu
● śmierci
● życia wiecznego
● szatana
● psychomachii

Kluczowe pojęcia:
SĄD OSTATECZNY - powszechny sąd Boga nad światem i ludzkością,
jaki ma nastąpić przy końcu świata.

KONIEC ŚWIATA

BARANEK - symbol Chrystusa, przypominający, o tym, że został on

złożony w ofierze. Baranek apokaliptyczny ma siedem oczu.

JEŹDŹCY APOKALIPSY - imiona czterech jeźdźców to (kolejno): Wojna,

Zaraza, Głód i Śmierć. Mają wyruszyć na koniach przed Sądem
Ostatecznym.

Kompozycja:
● występuje kompozycja klamrowa – księgę otwiera i zamyka wizja
Jezusa Chrystusa
● Na Apokalipsę składają się 22 rozdziały i Epilog
 - I powołanie św. Jana
- II – IV: listy do siedmiu kościołów w Azji Mniejszej
- IV-XXII: wizje prorocze św. Jana
- Losy całej ludzkości
- Losy Kościoła
- Kara na Wielki Babilon
- Zagłada wrogich narodów
- Nowe Jeruzalem

Konwencja:
● fantastyczna: występują postacie fantastyczne np. siedmiogłowy
smok lub bestia
● oniryczna: wizje sprawiają wrażenie doznań na pograniczy jawy i
koszmaru

Język i styl:
● język jest barwny, obfituje w symboliczne określenia
● sposób wypowiedzi odpowiada dynamicznie zmieniającym się
obrazom opisywanym przez narratora
● wizje przedstawione są w sposób chaotyczny, często bez
zachowania ciągu przyczynowo-skutkowego
● określenia są dosadne, jaskrawe, dokładne (np. opisy barw)
● narrator posługuje się metaforami i symbolami

Interpretacja tytułu:
● etymologia: greckie apokalypsis oznacza objawienie, odsłonięcie
● Apokalipsa miała być pokrzepieniem serc prześladowanych
chrześcijan i ukazanie ostatecznej sprawiedliwości świata, daniem
nadziei
● ostatecznie określenie apokalipsa rozumiane jest do dziś jako
tragiczny koniec, zagłada, klęska

Symbole i ich interpretacja:

● baranek – Jezus Chrystus, sprawiedliwość i prawość
● nowe Jeruzalem – raj, życie wieczne
● Babilon – miejsce grzechu i rozpusty
● smok z siedmioma głowami – diabeł
● bestia pod liczbą 666 – zło tego świata; księga – nieznane nikomu
prócz stwórcy losy świata
● Czterej jeźdźcy:
I: Zwycięstwo/Zaraza
II: Wojna/Mord
III: Głód
IV: Śmierć