pokalipsa witego Jana [Ap], Ksiga Objawienia, Objawienie Jana [Obj] (gr.

Objawienie Jana) jedynaprorocza ksiga Nowego Testamentu, opisujca zagad wiata

i powstanie "Nowego wiata" zanim nastpi jego koniec i Sd Ostateczny. Apokalipsa zawiera bardzo
liczne odwoania do Starego Testamentu. Tradycja za autora uwaa Jana Ewangelist (cho nie jest to
pewne, aeschatologia ksigi rni si od eschatologii Ewangelii Jana). Powstanie datuje si na okres
przeladowa chrzecijan w Azji Mniejszej (a wic po roku 68) i najprawdopodobniej powstawaa w
rnych etapach.

Jest to jedna z najtrudniejszych do zrozumienia i bardzo rnie interpretowanych ksig biblijnych.

Niektrzy Ojcowie Kocioa (m.in. Jan Chryzostom) sprzeciwiali si wczaniu tej ksigi do kanonu ze
wzgldu na jej wieloznaczno i naduywanie przez heretykw. W wielu tumaczeniach Biblii
(m.in. katolickiej Biblii Jakuba Wujka oraz wszystkich przekadach protestanckich np. Biblii
Warszawskiej) tytu ksigi przetumaczono na Objawienie w. Jana, jako e greckie
sowo apokalypsis w jzyku polskim oznacza dosownie objawienie, odsonicie.

Zwykle umieszczana jest na kocu Nowego Testamentu, ale niektre rkopisy umieszczaj j
wczeniej. Minusku 325 i 336 umieszczaj j pomidzy Listami powszechnymi a Listami Pawa.

Wspczesne teorie
Od koca XIX wieku powstay liczne teorie wyrniajce w Apokalipsie rda i podrda. Teorie te
przyniosy przynajmniej t korzy, e poznano dokadnie wszystkie paralele Apokalipsy w tekcie
Starego Testamentu jak i literaturze pozabiblijnej. W poowie XX wieku powstaa teoria Marie-mile
Boismard (1916-2004) godzca gosy tradycji z nowoytnymi teoriami pluralistycznymi. Apokalipsa
zostaa zredagowana w oparciu o dwa, napisane przez tego samego autora, ale w rnym czasie,
rda. Teoria ta cieszya si wielk popularnoci w latach 50. i 60. Jakkolwiek po dzi dzie ma
swoich zwolennikw, to jednak ju w latach 70. wikszo biblistw ustosunkowao si do niej
krytycznie. Dzisiaj dominuje przekonanie, e trzy pierwsze i ostatnie rozdziay Apokalipsy (take kilka
krtkich fragmentw w rodku) pochodz od innego autora (ucznia wizjonera), ze wzgldu na rnice
stylistyczne. Stanowisko to prezentuj Kraft, Prigent, Aune i inni. Lambrecht (1980) przedstawi
przekonujc argumentacj na temat jednoci literackiej tekstu Ap 4, 1 22, 5 [1], wczajc tym samym
rwnie i przedostatni rozdzia do zasadniczego, pochodzcego od tego samego autora tekstu
Apokalipsy. Podobne stanowisko zaj Wilcox i Giblin. Spr o jedno literack Apokalipsy nie zosta
jeszcze rozstrzygnity.

Tradycja
Dat powstania ksigi Ireneusz ustala na koniec panowania Domicjana (81-96) (Adv. Haer. V, 30, 3).
Wiktoryn poda, e czas napisania przypada na rzdy Domicjana, ale wyda j po jego mierci i
zwolnieniu z Patmos (CSEL 49, 92). Euzebiusz precyzuje i podaje 15 rok panowania Domicjana (Hist.
eccl. 3, 18, 1-4), a wic rok 95. T sam dat poda te Hieronim(De viris inl 9).
Tertulian podaje, e Jan zosta zesany na Patmos przez Nerona. Klemens Aleksandryjski stwierdza,
e powrt z Patmos nastpi po mierci tyrana, nie precyzujc ktrego (Quis div. salv. 42).
Podobnie Orygenes stwierdza: "Cesarz rzymski jak poucza tradycja skaza Jana na wysp Patmos
(Hom. In Matt. 16, 6). Wedug Euzebiusza, Klemens Aleksandryjski mia utrzymywa, e Apokalipsa
napisana zostaa za Nerona. Epifaniusz z Salaminy stwierdza, e Ewangelia Jana zostaa napisana za
Domicjana, natomiast Apokalipsa za Klaudiusza(PG, XLI 909-910). Teofilakt, bp Achrydy, powstanie
Apokalipsy umiejscawia w czasach Nerona (PG CXXIII, 1133-1134). Koci Syryjski we wstpie do
Apokalipsy po dzi dzie podaje: "Objawienie, ktre zostao dane Janowi Ewangelicie przez Boga na
wyspie Patmos, na ktr zosta zesany przez cesarza Nerona". Kanon Muratoriego stwierdza, e
aposto Pawepiszc swoje listy do kociow wzorowa si na siedmiu listach z Apokalipsy (rozdziay
2-3).

Argumenty za wczesnym pochodzeniem Apokalipsy

Rozdziay 6-7 opisuj sytuacj, jaka panowaa w Palestynie na krtko przed wybuchem powstania
ydowskiego. W rozdziale 11 znajduje si opis wityni w Jerozolimie, wic nie jest jeszcze zburzona.
Rozdzia 12 oddaje sytuacj z czasw wojny ydowskiej (rok 68). W Ap 17, 9-10 jest mowa o siedmiu
krlach "piciu upado, jeden jest, inny nie przyszed, a gdy przyjdzie, bdzie mg krtko tylko
pozosta" (17, 10). "Jeden jest" Neron (54-68), "inny nie przyszed" moe Wespazjan (69-79),
bd ktry z jego trzech krtko wadajcych poprzednikw (Galba, Otto, Witeliusz). Jest to wskazanie
na rok 68 n.e.

Argumenty za pnym pochodzeniem Apokalipsy

Wrd argumentw za pnym datowaniem podaje si, e sytuacja kociow opisana w rozdziaach
2-3 bardziej odpowiada tej z koca I wieku, ni koca lat 60. Niektrzy twierdz, e chrystologia
Apokalipsy jest na tyle rozwinita, e musi pochodzi z lat 90.

Struktura ksigi
W zalenoci od przyjtego kryterium ksig mona podzieli na wiele rnych sposobw. Schemat
poniej ukazuje struktur, jak sugeruje sam tekst:

Prolog (1,1-3)
Cz I
listy do siedmiu Kociow (zborw) (1,4 3,22)
Cz II (4,1 22,5)
wprowadzenie: wizja tronu, Baranka, zwoju (ksigi) (4,1 5,14)
siedem pieczci (sidma piecz wchania cz po niej nastpujc) (6,1 7,17)
siedem trb (sidma trba wchania cz po niej nastpujc) (8,1 11,14)
znak Niewiasty, Smoka, aniow z siedmioma plagami (sidma plaga wchania cz
po niej nastpujc) (11,15 16,16)
 konkluzja prezentacja "wielkiego dnia" ostatecznej interwencji Chrystusa (16,17
22,5)
Epilog (22,6 21)

Tre ksigi

Archanio Micha walczy ze Smokiem,Jean Fouquet

Prolog ksigi okrela j jako "objawienie Jezusa Chrystusa, ktre da Mu Bg aby ukaza swym
sugom, co musi sta si niebawem", ktre otrzyma autor nazwany Janem. Ksiga jest zaadresowana
do siedmiu Kociow do ktrych Jan "wspuczestnik w ucisku i krlestwie i wytrwaniu w Jezusie"
kieruje proroctwa, oceniajce ich cnoty i zasugi, a take wady i grzechy. Nastpnie Jan opisuje wizj
Boga zasiadajcego na tronie czci oddawanej Mu przez 24 Starcw i 4 Istoty
yjce oraz Baranka otwierajcego "ksig zapisan wewntrz i na odwrocie", zapiecztowan na 7
pieczci, ktrych otwarcie wizao si z wydarzeniami na ziemi (pojawienie si kolejno Czterech
Jedcw Apokalipsy, widzenie dusz mczennikw domagajcych si sprawiedliwoci, trzsienie
ziemi poczone z zaczernieniem soca, krwist barw ksiyca, upadkiem gwiazd, oglnym
przewrotem w wiecie materialnym). Po otwarciu sidmej pieczci nastpuje wizja 7 trb, ktrych
brzmienie rwnie wie si z wydarzeniami wiatowymi (spalona ziemia, krwiste morze, zatrute
rda, zamienie cia niebieskich, Abaddonz szaracz, 200 milionw jedzcw zabijajcych 1/3
ludzi). Po wybrzmieniu sidmej trby ukazaa si Niewiasta, ktra porodzia Syna i walka w niebie
midzy Michaem i jego anioami a Smokiem i jego anioami. Smok przekaza wadze
blunierczej Bestii, na usugach ktrej bya inna Bestia, ktrej imi jest 666. Po jej przejciowym
triumfie nastpuje triumf Baranka, ktremu towarzysz 144 000, wizja niwa i winobrania, otwarcia
wityni Przybytku wiadectwa i aniow z 7 czaszami, ktrych wylewanie powoduje 7 plag
spadajcych na ludzko (zoliwa rana w ciele sug bestii, krwiste morze, krwiste rda i rzeki, wielki
skwar, ciemno w krlestwie bestii, wysuszenie wd Eufratu, trzsienie ziemi i rozpad Babilonu na
trzy czci). Nastpnie autor kreli wizj upadku i zagady Wielkiego Babilonu, ostatecznej
walki Sowa Boga z Besti, Sdu Ostatecznego i Miasta Boego Nowego Jeruzalem. Ksig
wieczy wyraenie przekonania o rychym powtrnym przyjciu Jezusa: "Mwi Ten, ktry o tym
wiadczy: Zaiste, przyjd niebawem. Amen. Przyjd, Panie Jezu!"

Symbolika Apokalipsy

Siedmiogowa bestia Apokalipsy

Apokaliptyka jest gatunkiem literackim, w ktrym wielk rol odgrywaj symbole. Symbole wskazuj
na inn rzeczywisto (stref rzeczywistoci), rzeczywisto mityczn i transcendentn, ktr nam
przybliaj. Ale jzyk symboli nie jest jzykiem precyzyjnym, towarzyszy mu swoista pynno i brak
wyrazistoci pojciowej. Symbole s nonikami ukrytego przekazu, tote wiat symboli rzdzony jest
innymi, bardziej trudnymi do okrelenia prawidami ni jzyk mwiony. Tote systematyzowanie i
porzdkowanie symboli, denie do dokadnych ustale, co dany symbol winien oznacza, zawsze
prowadzi do uproszcze. Symbole przenikaj si nawzajem i pene ich rozgraniczenie nie zawsze jest
moliwe. Aby wic ukaza dany symbol w szerszym wietle i pozna jego gbi symboliczn, naley
przebada wszystkie wice si z nim symbole pokrewne (np. grzmot byskawica strzaa), ktre
nieraz cz si z dalszymi symbolami. Jednak badajc kolejny pokrewny symbol moemy zanadto si
oddali od punktu wyjciowego, a oglny obraz zostanie zagmatwany (np. grzmot grzmicy gos
ryk lwa lew potne zwierz). Z drugiej strony, dziki takim badaniom symbol moe by
rozpatrywany na szerokim tle symbolicznym.

Ilustracja z Bamberg Apokalipsa

Interpretujc symbole Apokalipsy naley bra pod uwag rwnie i ten szczeglny fakt, e ten sam
symbol moe odnosi si do kilku rnych rzeczy (np. 17, 9 siedem gw Bestii symbolizuje
jednoczenie siedem pagrkw i siedmiu krlw), ale te klika rnych symboli moe ukazywa jedn
i t sam rzecz (np. Koci w 19, 7-8 ukazany zosta pod symbolem kobiety, a w 21, 10 nn pod
symbolem miasta).

Zdarza si czasem, e sam ju autor wyjani stosowane przez siebie symbole [2]. Niektre symbole
wyjanione zostay w Starym Testamencie (np. Tr 3, 19; Ez 13, 13. 14). W innych przypadkach
wyjani naley samemu, poprzez lokalizacj tekstw stosujcych dany symbol i wyoni z nich jedn
(lub kilka) szczegln, czc te teksty cech. Na podstawie tej cechy (cech), mona wnioskowa o
przekazie semantycznym danego symbolu.

Wrd symboli Apokalipsy szczegln rol odgrywa sidemka, smok i inne potwory, trba, piecz,
grzmot, gwiazda, lew.

Interpretacje ksigi
Interpretacje odrzucajce uniwersalny charakter ksigi[edytuj]
W egzegezie odrzucajcej uniwersalny charakter Ksigi Apokalipsy stosuje si trzy metody
interpretowania proroctw: preteryzm, futuryzm i historycyzm.

Preteryzm proroctwa s przepowiedniami, ktre si wypeniy w I wieku n.e: Bitwie pod Har-
Magedon odpowiada wojna ydowska i zniszczenie Jerozolimy, Bestia i Wielki
Babilonto staroytny Rzym. W tym duchu sporzdzone s np. komentarze w Biblii Tysiclecia.

Futuryzm proroctwa s przepowiedniami, ktre wydarz si w przyszoci, tzn. przy kocu

wiata. Protestanccy futuryci s zazwyczaj zwolennikami dyspensacjonalizmu. Futuryzm czc
przepowiednie Ksigi Apokalipsy z przepowiedniami pierwszego Listu w. Jana w zasadzie
zgadza si, e po trzyipletnim okresie wielkich przeladowa, kiedyAntychryst proklamuje
siebie Mesjaszem i bdzie usiowa podporzdkowa sobie chrzecijastwo nastpi Millenium.
Wydarzenia te wg jednych jeszcze si nie zaczy, a wg innych ju trwaj i odnosz si do
wydarze XX wieku. Niektrzy Rastamani utrzymuj i wiedz e cesarz Haile Selassie to
przepowiedziany pod postaci Lwa Judy (uznaj take Jezusa za Lwa Judy) ostateczny Mesjasz,
albo wg innej wersji to powracajcy Jezus, niemniej wrd rasta liczne s spory na ten temat.
Wydarzenia z Ksigi Objawienia odnosz oni do faszyzmu i wywoanej przez t ideologi wojny
wosko-etiopskiej oraz koronacji cesarza. Przedstawicielami futuryzmu jest znaczna
cz ewangelicznych protestantw m.in. Koci Wolnych Chrzecijan, Koci Ewangelicznych
Chrzecijan i wikszo zielonowitkowcw.

Historyzm proroctwa s przepowiedniami zdarze, ktre wydarzyy si wspczenie. W tej

metodzie interpretacji za Nierzdnic uwaano szereg pastw, organizacji i kociow, a za
Antychrysta niezliczon liczb osb. Historyzm jest charakterystyczny
dla millenarystycznych Kociow chrzecijaskich. Jego przedstawicielami byo wielu
 protestantw, m.in. cz anabaptystw. Wspczesnymi wyznaniami protestanckimi wyznajcymi
historyzm s adwentyci i niektrzy fundamentalici protestanccy, ktrzy za Besti z Morza
uwaaj Koci rzymski, ze wzgldu na m.in. przeladowania innowiercw (np. waldensw)
w redniowieczu i czasach nowoytnych.

Interpretacje uznajce uniwersalny charakter ksigi

Baranek przyjmuje zapiecztowan ksig (malowido w Kociele Pokoju w widnicy)

Interpretacje te wychodz z zaoenia, e Ksiga jest adresowana do kadego pokolenia chrzecijan

i dla kadego z nich w rwnym stopniu natchniona i wana. Skupiaj si one na prbie wyjanienia
wspczesnego znaczenia tekstu przez jego krytyczne badanie (krytyka tekstu, krytyka literacka,
krytyka form, analiza retoryczna i semiotyczna). Zastosowanie aparatu hermeneutycznego ma na celu
prb zrozumienia wizji autora, ukrytej pod bogatym jzykiem symboli. Zakada si teandryczny
charakter tekstu biblijnego (gr. theos 'Bg' + , dopeniacz , aner, andros 'm,
czowiek') tekstu pisanego przez czowieka pozostajcego pod natchnieniem, ale uywajcego do
przekazania natchnionych treci jzyka, charakterystycznego dla swojej epoki, rodowiska i kultury.
Egzegeza tekstu oparta na metodzie historyczno-krytycznej zakada uniwersalny charakter Ksigi
Apokalipsy jest to ksiga aktualna dla wszystkich czasw, dana ludziom wszystkich epok, a jej
interpretacje zawajce jej znaczenie preterystyczna, historyczna i futurystyczna uwaane s za
nieprawidowe metodologicznie (tzn. niespjne z caoci biblijnego przekazu).