9

გეოგრაფია
მაია ბლიაძე, მანანა სეხნიაშვილი

saxeli

gvari

qalaqi/sofeli

skola

klasi

ს რ ვ ე უ ლ ი
ი ს ა ვ არ ჯიშოები
ა მა ტ ე ბ ი თ
დ

9 kl ( ).indd 1 24-Nov-21 15:51:44

 საქართველო

9 kl ( ).indd 3 22-Nov-21 12:06:25

საქართველო

I.
უპასუხე კითხვებს:

1. რომელია მართებული მსჯელობა?

ა. საქართველოს ესაზღვრება ჩრდილოეთ ოსეთი, დაღესტანი, მთიანი ყარაბაღი

და ჩეჩნეთი;
ბ. საქართველოს საზღვაო საზღვარი ორჯერ გრძელია სახმელეთო საზღვარზე;
გ. საქართველოს გასასვლელი აქვს შავ და კასპიის ზღვებზე;
დ. საქართველოს ხელსაყრელი სატრანსპორტო-გეოგრაფიული მდებარეობა აქვს.

2. რომელ სახელმწიფოსთან აკავშირებს როკის უღელტეხილი საქართველოს?

ა. თურქეთთან; ბ. სომხეთთან;
გ. აზერბაიჯანთან; დ. რუსეთთან.

3. კავკასიის ჩრდილოეთი საზღვარი გადის:

ა. კუმა-მანიჩის ღრმულზე; ბ. მდინარე თერგზე;

გ. მთავარ წყალგამყოფ ქედზე; დ. მდინარე ყუბანზე.

4. ჩამოთვლილთაგან კავკასიის რომელი ფიზიკურ-გეოგრაფიული რეგიონი არ

მდებარეობს საქართველოს ტერიტორიაზე?

ა. აღმოსავლეთი ამიერკავკასია; ბ. ჩრდილოეთი შავიზღვისპირეთი;

გ. მცირე კავკასიონი; დ. კოლხეთის დაბლობი.

5. კავკასიის რომელი ფიზიკურ-გეოგრაფიული რეგიონი ვრცელდება რუსეთის,

საქართველოსა და აზერბაიჯანის ტერიტორიაზე?

ა. მცირე კავკასიონი; ბ. აღმოსავლეთი ამიერკავკასია;

გ. კავკასიონი; დ. ჰირკანი.

6. საქართველოს მოსაზღვრე ქვეყანა არ არის:

ა. თურქეთი; ბ. სომხეთი;
გ. ირანი; დ. აზერბაიჯანი

9 kl ( ).indd 4 22-Nov-21 12:06:25

 საქართველო

7. საქართველოს ყველაზე მოკლე საზღვარი აქვს:

ა. თურქეთთან; ბ. სომხეთთან;
გ. რუსეთთან; დ. აზერბაიჯანთან.

8. კავკასიის ძირითადი ოროგრაფიული ერთეულებია:

ა. კავკასიონი, მცირე კავკასიონი, პონტოს მთები.

ბ. კავკასიონი, კოლხეთის დაბლობი, ჰირკანის ოლქი.
გ. კავკასიონი, ვოლგისპირა დაბლობი, კოლხეთის დაბლობი.
დ. კავკასიონი, ლაზისტანის ქედი, ჩრდილოეთი შავიზღვისპირეთი.

9. სად მდებარეობს საქართველოს გეოგრაფიული ცენტრი?

ა. ლიხის (სურამის) ქედის დასავლეთით, ხარაგაულის მუნიციპალიტეტში;

ბ. ლიხის (სურამის) ქედის დასავლეთით, ქ. ზესტაფონთან;
გ. ლიხის (სურამის) ქედის აღმოსავლეთით, ხაშურის მუნიციპალიტეტში;
დ. ლიხის (სურამის) ქედზე, სოფელ ჩუმათელეთში.

10. საქართველოს აღმოსავლეთი საზღვარი იწყება მთა:

ა. ვაციკფარსიდან; ბ. ტინოვროსადან;
გ. შავი კლდიდან; დ. მყინვარწვერიდან.

11. რომელი სასარგებლო წიაღისეული არ მოიპოვება საქართველოში?

ა. სპილენძი; ბ. ურანი;
გ. მანგანუმი; დ. რკინის მადანი.

12. რომელი სასარგებლო წიაღისეული მოიპოვება მირზაანში?

ა. ქვანახშირი; ბ. ნავთობი;
გ. მარმარილო; დ. გრანიტი.

9 kl ( ).indd 5 22-Nov-21 12:06:25

საქართველო

13. იპოვე მართებული მსჯელობა:

ა. საქართველო მიეკუთვნება სათბობით მდიდარ და ჰიდრორესურსებით ღარიბ

ქვეყანათა რიცხვს;
ბ. საქართველოში ნახშირის მოპოვების სამი აუზია: ორი მურა ნახშირისა –
ახალციხესა და ტყიბულ-შაორში და მესამე – ქვანახშირისა – ტყვარჩელში;
გ. საქართველოში ნავთობის საბადოები განლაგებულია გარე კახეთში (მირზაანი,
პატარა შირაქი, ტარიბანა) და თბილისის მახლობლად (ნორიო, თელეთი,
პატარძეული);
დ. საქართველო მდიდარია ბუნებრივი აირის მარაგით, მაგრამ იგი ჯერ არ
გამოიყენება.

14. რომელი სასარგებლო წიაღისეული მოიპოვება ლოპოტაში?

ა. მურა ნახშირი; ბ. მარმარილო;

გ. დიატომიტი; დ. ნავთობი.

15. საქართველოს მდინარეების წყალგამყოფი ქედია:

ა. მესხეთის; ბ. ლიხის;
გ. კახეთის; დ. ქართლის.

16. კავკასიონის რომელ მწვერვალს უწოდებენ „ორწვერას“ მისი ფორმის გამო?

ა. შხარა; ბ. უშბა;
გ. ჯანღა; დ. მყინვარწვერი.

17. ვულკანური ტიპის რელიეფი ვრცელდება:

ა. კოდორის ქედზე;
ბ. ერუშეთის მთიანეთზე;
გ. გუდამაყრის ქედსა და ქვემო ქართლის ვაკეზე;
დ. კოლხეთის დაბლობზე.

18. რომელ დასახელებაშია შეცდომა?

ა. ივრის ზეგანი და კოლხეთის დაბლობი;

ბ. ქართლის ქედი და შიდა ქართლის ვაკე;

9 kl ( ).indd 6 22-Nov-21 12:06:25

 საქართველო

გ. ალაზნის მაღლობი და კოდორის დაბლობი;

დ. ელდარის ვაკე და ახალციხის ქვაბული.

19. რომელი მსჯელობაა მართებული?

ა. საქართველოში ვულკანური რელიეფი კავკასიონზე გვხვდება;

ბ. საქართველოს ტერიტორიის 54% – მთებს, 33% – მთისწინებს და გორაკ-
ბორცვებს, ხოლო 13% დაბლობს უკავია;
გ. საქართველოში არ გვხვდება კარსტული ტიპის რელიეფი;
დ. ქვანახშირი მოიპოვება ტყიბულში, ტყვარჩელსა და ჭიათურაში.

20. რომელი ქვაბულებია ცნობილი საქართველოში:

ა. ივრისა და ახალციხის; ბ. ახალციხისა და თბილისის;

გ. თბილისისა და ალაზნის; დ. ახალციხისა და ალაზნის.

II.
დააკავშირე ერთმანეთთან:

1. მოცემული რუკები და საქართველოს მდებარეობა:

ა
40° 42° 44° 46°

gagra +
! !

! axali aToni
gudauTa + ! r u s e T i
.
! +
!

!

mestia
!
soxumi +
! +
!
!

 ! gulrifSi
+
!

tyvarCeli
.
!
lentexi
+
!
!

oCamCire +
!
!
! jvari
.
cageri
! gali
+
! walenjixa +
! !

+
! ! +
!
!

Cxorowyu ! oni
ambrolauri + !
stefanwminda
!
+
! +
! !

zugdidi martvili !
+!

+
!
!

xoni wyaltubo tyibuli saCxere + ! java !

xobi +
senaki + !! ! 
+
!
+
! +
! ! !
!
!

+
! +! quTaisi
! !
! WiaTura
+ cxinvali
!

S a v i abaSa+! Terjola !
.
!
foTi ! . lanCxuTi +
! samtredia +
! !

zestafoni
!
axalgori TianeTi
42° +
! ! vani +
+
!
+
! +
! +
!
! !

z R v a
!
! +
! axmeta
!
!

baRdaTi +
!

+
! !
duSeTi
Coxatauri !
xaragauli
+
!
! qareli +
+
+! !
42° ! !

!ozurgeTi
+ !
!
Telavi !

! yvareli
!
xaSuri gori +
! + !

qobuleTi + !
+! !

! !
+
! borjomi kaspi mcxeTa lagodexi !
#
!
+!
+
! !

sagarejo
baTumi  xulo adigeni Tbilisi +
! ! gurjaani
+
axalcixe ! !

+!  +!qeda+! +! +
! !
Q
!
!
xelvaCauri + 
!

. +!
! !

! ! . wnori
!

Suaxevi vale
!

+
! +
!! !

+
! walka ! rusTavi
siRnaRi !
!

aspinZa +
! !
+ !

TeTriwyaro +
! gardabani !

+
! +
! +
! ! !

bolnisi marneuli dedofliswyaro !

+
! !

axalqalaqi
+!
a
!

+
! dmanisi !
z
e
T u r q e T i r
b
a
i
1 sm = 14 km s o m x e T i j
a
0 14 28 42 56 n
km i
42° 44° 46°
7

9 kl ( ).indd 7 22-Nov-21 12:06:26

საქართველო

0° 20° 40° 60°

60° oslo sanqt-peterburgi 60°

22
00

moskovi
km

berlini varSava
160

londoni 270 22
0k kievi
0k

m 00
3540 km 12
m

km
vena 0 0
2200 km
parizi 34 km
00 km

romi 2600 km Tbilisi

40° ankara 11 00 km 110 40°
0 km
m
1600 k
90

aTeni
0
900 km

aSxabadi
km

0 km
m

Teirani
k

270
00
km

13
00

baRdadi
tripoli
17

ierusalimi
kairo
20° 40° masStabi 1: 40 000 000

საქართველოს მდებარეობა:
1. მეზოგეოგრაფიული მდებარეობა;
2. მაკროგეოგრაფიული მდებარეობა;
3. მიკროგეოგრაფიული მდებარეობა;

a b g

9 kl ( ).indd 8 22-Nov-21 12:06:26

 საქართველო

2. სტიქიური მოვლენების სახელწოდებები და ფოტოები:

სახელწოდება:
1. ღვარცოფი;
2. წყალდიდობა;
3. მეწყერი

ა ბ

1 2 3

3. ცნებები და განმარტებები:

ცნება:
1. რელიქტური მცენარეები;
2. ენდემური მცენარეები;
3. ქსეროფიტები;
4. ჰიგროფიტები;
5. მეზოფიტები.

9 kl ( ).indd 9 22-Nov-21 12:06:27

საქართველო

განმარტება:
ა. მხოლოდ განსაზღვრულ, შედარებით მცირე ფართობზე გავრცელებული
მცენარეები;
ბ. თანამედროვე მცენარეულ საფარში წარსული გეოლოგიური პერიოდების
ფლორის წარმომადგენლები;
გ. მშრალი ადგილებისათვის დამახასიათებელი მცენარეები;
დ. მცენარეები, რომლებიც საშუალო ტენიანობის პირობებში იზრდება;
ე. ჭარბტენიანი ადგილებისათვის დამახასიათებელი მცენარეები.

1 2 3 4 5

4. საქართველოს სასარგებლო წიაღისეულის რუკის გამოყენებით ბუნებრივი

რესურსები და საქართველოს სამხარეო ერთეულები:

ბუნებრივი რესურსი:
ა. ამ მხარეში სასარგებლო წიაღისეულიდან მოიპოვებენ ნავთობს და
მარმარილოს;
ბ. ამ მხარეში სასარგებლო წიაღისეულიდან მოიპოვებენ სპილენძ-ტყვია-
თუთიას და სხვა ფერად ლითონებს. აქ არსებულ მარაგს შეუძლია მთლიანად
უზრუნველყოს საქართველოს ფერადი მეტალურგია საჭირო ნედლეულით;
გ. ამ მხარეში სასარგებლო წიაღისეულიდან მოიპოვება ბარიტი და დარიშხანი;
დ. ამ მხარეში სასარგებლო წიაღისეულიდან მოიპოვებენ ანდეზიტსა და აქატს.

სამხარეო ერთეული:
1. ქვემო ქართლი;
2. სამცხე-ჯავახეთი;
3. კახეთი;
4. რაჭა-ლეჩხუმი და ქვემო სვანეთი.

1 2 3 4

10

9 kl ( ).indd 10 22-Nov-21 12:06:27

 საქართველო

5. საქართველოს ქედები და მათი უმაღლესი მწვერვალები (შეაერთე ხაზებით).

ქედი უმაღლესი მწვერვალი

1. გაგრის ა. მეფისწყარო
2. სვანეთის ბ. არაბიკა
3. შოდას გ. პერანგა
4. ლიხის დ. ცივი
5. კახეთის ე. შოდაკედელა
6. გომბორის ვ. შავი კლდე
7. არსიანის ზ. არჯევანი
8. თრიალეთის თ. ყანლის მთა
9. მესხეთის ი. ჭანჭახი
10. რაჭის კ. შხარა

6. დებულებები საქართველოს მოსახლეობის შესახებ და მოცემული დიაგრამები.

დებულებები:
ა. საქართველოს მოსახლეობის 47,7% მამაკაცია, 52,3% – ქალი. მათგან 0-14 წლის
ასაკისაა 691 329, 15-64 წლის ასაკის – 2 492 268, 65 წლის და მეტი ასაკის კი –
530 207;
ბ. მოსახლეობის 86,83% ეთნიკურად ქართველია, 6,27% – აზერბაიჯანელი, 4,53% –
სომეხი, 0,71% – რუსი, 0,39% – ოსი, 1,24 – სხვა ეროვნების. არაქართველი
მოსახლეობის 33,6% თავისუფლად ფლობს ქართულს, როგორც მეორე ენას;
გ. საქართველოს 15 წლამდე და უფროსი ასაკის მოსახლეობის 61,9%
დაქორწინებულია, 20,3% – დაუქორწინებელი, 3,3% – განქორწინებული, 11,4%
ქვრივია;
დ. 10 წლის და უფროსი ასაკის 3 228 691 ადამიანიდან უმაღლესი განათლება
აქვს 26.7%-ს, პროფესიული – 17,4%-ს, საშუალო – 36,7%-ს, საბაზო – 8,4%-ს,
დაწყებითი – 5,7%-ს; დაწყებითი განათლება არ აქვს 3,2%-ს, წერა-კითხვის
უცოდინარია 0,4%;
ე. მოსახლეობის კლების მაჩვენებლით საქართველო მსოფლიოში მესამე
ადგილზეა. ამის ერთ-ერთი მიზეზი იმიგრანტებსა და ემიგრანტებს შორის
თანაფარდობაა.

11

9 kl ( ).indd 11 22-Nov-21 12:06:27

საქართველო

დიაგრამები:

N1 N2
განათლება ასაკი სქესის მიხედვით

10 წლის და უფროსი ასაკის მოსახლეობის

განათლების მიღწეული დონის მიხედვით (%)

სულ: 3 228 691

ასაკი რაოდენობა
უმაღლესი 26,7
0-14 53% 47% 691329
პროფესიული 17,4

საშუალო 36,7 15-64 49% 51% 242268

საბაზო 8,4
65+ 38% 62% 530207
დაწყებითი 5,7

არ აქვს დაწყებითი განათლება 3,2

მამაკაცი ქალი
წერა-კითხვის უცოდინარი 0,4

არ არის მითითებული 1,4

47,7% 52,3%

N3
ოჯახური მდგომარეობა
შინამეურნეობების საშუალო
სიდიდე 15 წლის და უფროსი ასაკის მოსახლეობის
ქორწინების მდგომარეობის მიხედვით (%)

სულ 3022475 20.3 3.3

დაუქორწინებელი განქორწინებული

3,3
61.9 11.4 3.0
ქვრივი არ არის მითითებული
დაქორწინებული

N4
იმიგრანტები ემიგრანტები

განაწილება წინა საცხოვრებელი ემიგრანტების განაწილება

ქვეყნის მიხედვით ამჟამინდელი ქვეყნის მიხედვით
სულ 184 629 სულ 88 541

აშშ უკრაინა ესპანეთი სომხეთი სხვა

3 309 14 978 2 414 6 986 19 568
5 071 3 283 3 597 1 400 9 566

საფრანგეთი რუსეთი საბერძნეთი აზერბაიჯანი

1 461 95 281 15 310 6 847
3 293 19 195 14 048 1 802

გერმანია იტალია თურქეთი ყაზახეთი

7 875 1 660 5 681 3 259
6 259 9 612 9 922 624

12

9 kl ( ).indd 12 22-Nov-21 12:06:27

 საქართველო

N5 ეროვნება

0.01% არ არის მითითებული

0.02% უარი პასუხზე

1.24% სხვა თავისუფლად ფლობა ქართულს,

0.39% ოსი
33,6% როგორც მეორე ენას

0.71% რუსი

4.53% სომეხი

6.27% აზერბაიჯანელი
86.83% ქართველი

a b g d e

III.
დაადგინე:

1. რა სახის გეოგრაფიულ ინფორმაციას გვაწვდის ამონარიდი ვახუშტი ბაგრატიონის

ნაშრომიდან „აღწერა სამეფოსა საქართველოსა“ და შეავსე ცხრილი:

ა. ქალაქი ქუთაისი, რიონის გაღმა-გამოღმა, ჰავითა და წყლითა მშვენი, თვალთა

ქვეშე მშვენიერი ადგილია;
ბ. გორი – ადგილი მშვენიერი, წყალი კარგი, გარემოს აქვს ვენახნი და წალკოტნი
მრავალნი;
გ. ტფილისი არს სამი ქალაქი: ტფილისი, კალა და ისანი. ჰყოფს მტკვარი;
დ. საწირეს (ტყიბულთან) ითხრება რკინა და არს ლითონი მრავლად;
ე. ბრილს (ხაშურთან) ითხრება კაჟი, ფრიად კეთილი, მოსპეტაკო, ჩახმახისათვის;
ვ. კაცნი (ჭანები) არიან ხელოვანნი, ხის მუშაკობითა და შენებითა ნავთათა დიდთა
და მცირეთა;
ზ. არს მოზღუდვილი მთიულეთი მთითა, ამის გამო მაგარი და შეუვალი არს,
უვენახო, უხილო. მცირემოსავლიანი... წყალთა შინა კალმახი მრავალნი, ხორცი,
თევზნი და ფრინველნი გემოიანნი;
თ. ქსანი არს სარგებლიანი მდინარე და თევზიანი;
ი. ტაშირს არს თაფლი მრავალი და სპეტაკი, ვითარცა თოვლი და უწყინარი;
კ. ატენს დგება ღვინო წარჩინებული.

13

9 kl ( ).indd 13 22-Nov-21 12:06:28

საქართველო

adgilis geo- klimaturi florisa sasargeblo

mosaxleobis
grafiuli da hidro- da faunis wiaRiseulis
sameurneo
wyaro mdebareoba grafiuli Tavisebu- mopovebis
saqmianoba
da informacia rebani adgilebi
aRweriloba

2. საქართველოს სეისმური საშიშროების შეფასებისა და ადმინისტრაციული

დაყოფის რუკების გამოყენებით, რამდენ ბალიანი მიწისძვრის ზონაში მდებარეობს
თითოეული მხარე და მონაცემები ჩაწერე ცხრილში:

40° 42° 44° 46°

seismuri intensivoba

6 7 8 9 bali
soxumi
lentexi

zugdidi ambrolauri stefanwminda

S a v i
cxinvali
z R v a
foTi quTaisi 42°
42° gori Telavi
ozurgeTi xaSuri
mcxeTa
Tbilisi
baTumi
axalcixe
rusTavi

dmanisi dedofliswyaro
masStabi 1:3 500 000
40° 42° 44° 46°

14

9 kl ( ).indd 14 22-Nov-21 12:06:28