გეოპოლიტიკა - გულისხმობს ნებისმიერი ქვეყნის ან რეგიონის გეოგრაფიულ, სოციალურ-

პოლიტიკურ, სახედრო, დემოგრაფიულ, ეკონომიკურ და ქვეყნის ძლიერების სხვა

განმსაზღვრელ ფაქტორთა და კომბინირებულ შესწავლასა და შეფასებას .

ეკონომიკურ-გეოგრაფიული მდებარეობა (ეგმ) - საწარმოების, დასახლებული პუნქტების,

რაიონების, ქვეყნების, რეგიონების სივრჩითი მიმართება სხვა ობიექტებთან , რომლებსაც
მთთვის ეკონომიკური მნიშვნელობა აქვთ.

საქართველო ჩ.გ 41o07’ და 43o35’ და ა.გ 40o05’ და 46o44’- ს შორისაა

მოქცეულიგეოტექნიკური თვალსაზრისით, ჩვენი ქვეყანა ალპურ-ჰიმალაური
დანაოჭების,ვრცელ სარტყელში ცენტრალურ ადგილას მდებარეობს, ხოლო კლიმატური
თვალსაზრისით - სუბტროპიკული და ზომიერი კლიმატური სარტყლების მიჯნაზეა .

ჭიათურის მანგანუმი

ბუნებრივ რესუსრსებს შორის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მიერალური რესურსები ,

რადგან სწორედ ისინი განსაზღვრავს ქვეყნის მეურნეობის ძირითადი დარგების
განვითარებას. მინერალური რესურსები ამოწურვადი და აღუდგენელია . საქართველოს
მინერალური რესურსების ფონდი 950 საბადოსა და გამოვლინებას მოიცავს .

საქართველოსთვის დიდი მნიშვნელობა აქვს მანგანუმისი საბადოებს . მანგანუმი, რომელსაც

ჭიათურისა და საჩხერის მუნიციპალიტეტებში მოიპოვებენ, შავი მეტალურგიის
განვითარებისათვის მეტად საჭირო ნედლეულია.

მანგანუმი მეტალურგიაში პირველად 1839 წელს გამოიყენეს. იგი შედის ყოველგვარი

ფოლადისა და თუჯის შემადგენლობაში. მას ასევე იყენებენ ფერად მეტალურგიაში, ქიმიურ
მრეწველობაშ, სოფლის მეურნეობაში, ასანთის წარმოებაში, მედიცინაში , გალვანური
ელემენტებისა, საღებავებისა და ფერადი მინანქრის დასამზადებლად და ა .შ .

ჭიათურის მანგანუმის მეცნიერული შესწავლის ფუძემდებლად, ცნობილი გერმანელი

გეოლოგი, აკადემიკოსი ჰერმან აბიხი მიიჩნევა. 1846 წელს აბიხი, რომელიც შეისწავლიდა
კავკასიის გეოლოგიურ აგებულებას, ადგილზე გაეცნო ჭიათურის მანგანუმის საბადოს და
1849 წელს მეფისნაცვლის კანცელარიას მოხსენებითი ბარათი წარუდგინა. 1858 წელს აბიხმა
იმავე „სამთო ჟურნალში“ აბიხმა ვრცელი გამოკვლევა გამოაქვეყნა ჭიათურის საბადოზე. ეს
სიმდიდრე ხელუხლებელი რჩებოდა იქამდე სანამ აკაკი წერეთლის ინიციატივითა და
ხელმძრვანელობით არ დაიწყო მისი გეოლოგიური გამოკვლევა და შემდეგ უკვე მადნის
დამუშავება. 1872 წელს აკაკის თხოვნით, მისმა ახლო მეგობარმა, გეოლოგმა სპირიდონ
სიმონოვიმა შეისწავლა. მისი მოხსენების მერე, კავკასიის სამთო სამმართველომ ჭათურაში
სხვა სპეციალისტებიც მიავლინა, რომლებმაც ეს საბადო დეტალურად შეისწავლა და
შედეგებიც გამოაქვეყნეს.

დღეს ჭიათურა მანგანუმის კონცენტრაციით ამარაგებს ადგილობრივ ბაზარს - ზესტაფონის

ფეროშენადნობთა ქარხანას და ასევე გააქვს საექსპორტოდ მსოფლიოს საექსპორტოდ
მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნებში.

რკინის მადნით ყველაზე მდიდარი საბადოა: ფოლადაურის (ბოლნისის მუნიციპალიტეტი) და

მაგნეტიკური ქვიშა გურიის ზღვისპირა ზოლში (ურეკი), აქ რკინის მარაგი დაახლოებით 150-
200 მლნ ტონაა. აღსანიშნავია, აგრეთვე, ძამის (ქარელის მუნიციპალიტეტი) საბადო, რომლის
მარაგი 20 მლნ ტონას შეადგენს.
საქართველოში ფერადი ლითონების საბადოები: სპილენძ-ტყვია-თუთიის (მადნეული),
ტყვია-თუთიის (კვაისა), დარიშხანის (ცანის და ლუხუნის). მადნეულის (კაზრეთის ) საბადო
დიდი მარაგით გამოირჩევა და მას შეუძლია საქართველოს ფერადი მეტალურგია
მთლიანად უზრუნველყოს საჭირო ნედლეულით.

საქართველოში ნავთობის არასაკმარისი რაოდენობა გვაქვს და ამის გმაო ჩვენი ქვეყანა

იმპორტს აწარმოებს. 19-ე საუკუნის დასაწყისში საქართველოში ნავთობის 15 საბადო
ირიცხებოდა. ნავთობის დაზვერილი მარაგი საქართველოში მხოლოდ 13 მლნ ტონას
შეადგენს, თუმცა მისი ხარისხი მაღალია. სავარაუდო რეზერვი 580 მლნ ტონაა, აქედან 200
მლნ ტონას ვარაუდობენ დასავლეთ საქართველოში, შავი ზღვის საანპიროსა და მის
შელფზე. ნავთობის თამხლებ აირებს სამგორ-პატარძეულისა და თელეთის საბადოებიდან
მოიპოვებენ. შავი ზღვის საქართველოს შელფურ ზონაში მოიპოვებენ ბუნებრივი აირის
მარაგს, 1,8 მლრდ მ3-ს.

ქვანახშირის მრეწველობა საქართველოში თითქმის ორი საუკუნის ისტორია აქვს . პირველი

ინფორმაცია ტყიბულის მიდამოების შესახებ 19-ე საუკუნის 20-იან წლებში გავრცელდა,
ხოლო მისი შესწავლა გაცილებით გვიან - 19-ე საუკუნის 80-იანი წლებიდან ტყვარჩლის
ქვანახშირის საბადო გახდა ცნობილი. დღეისათვის საქართველოში ქვანახშირის არსებული
რეზერვი 450 მლნ ტონაა, მაგრამ სამწუხაროდ უმეტესი ნაწილი დაბალი ხარისხისაა.

კავკასიონი

ოროგრაფია - მეცნიერების დარგი, რომელიც აღწერს და შისწავლის დედამიწის ზედაპირის

ფორმების ზოგადგეოგრაფიულ მახასიათებლებს (ზომები, სიმაღლეები და სხვა .)

ტრავერტინი - ფორიანი, მცირე სიმკვრივის ნახევარკრისტალური მყარი

წვრილმარცვლოვანი ქანი, რომელიც ცხელი ან ცივი კალციუმის კარბონატის დალექვის
შედეგად წარმოიქმნება.

ჩვენი ქვეყნის რელიეფი გეოლოგიური განვითარებისა და ტექტონიკური აგებულების

მიხედვით, ოთხ უმსხვილეს გეომორფოლოგიურ ერთეულად იყოფა: კავკასიონის მთიანეთი ,
მცირე კავკასიონი, მთათაშორისი ბარი და სამხრეთი მთიანეთი.

საქართველო მთაინი ქვეყანაა და მისი სიმაღლე ზღ.დ 1230 მეტრია. აღმ. საქართველო
საშუალო სიმაღლით(1690 მ) უფრო მაღალია, ვიდრე დას. საქართველო (1314 მ).

კავაკასიონი გადაჭიმულია დასავლეთ-ჩრდლოდასავლეთიდან აღმოსავლეთ-

სამხრეთაღმოსავლეთამდე, შავსა და კასპიის ზღვებს შორის 1500 კმ-ზე. მინიმალური სიგანე -
32 კმ, მაქსიმალური კი - 180 კმ. საერთო ფართობი 145 ათასი კმ2. მას ჩღდილოეთით
ესაზღვრება ყუბან-აზოვისპირა და დაბლობი, თერგ-ყუმის დაბლობი და სტავროპოლის
მაღლობი. სამხრეთით - კოლხეთისა და მკვარ-არაქსის დაბლობები .

კავკასიონი არის საქართველო ჩრდ ნაწილში და ქვეყნის ტერიტორიის მნიშვნელოვანი - 1/3

უკავია. საქართველოში კავკასიონის მთიანეთის დაახლოებით 690 კმ-იანი მონაკვეთია ,
ხოლო მაქსიმალური სიგანე არის 160-170 კმ.

კავკასიონი ასიმეტრიული მთათა სისტემაა. ჩრდ კალტბი გრძელი და დამრეცია , ხოლო

სამხრთი მოკლე და ციცაბო. ღერძულ ნაწილში გადაჭიმული კავკასიონის მთავარი
წყალგამყოფი და გვერდითი ქედი, რომელთა სიმაღლე 4000-5000 მეტრია (8 მწვერვალი 5000
მეტრზე მაღალია). მრავალი ძლიერი და ღრმად დანაწევრებული განივი და გასწვრივი
ქედები გადაჭიმულია კავკასიონის მტავრი წყალგამყოფი ქედის სამხრეთით , კავკასიონის
მთიანეთის ფარგლებში.

კავკასიონის მთავარი ოროგრაფიული ღერძი კავკასიონის მთავარი წყალგამყოფი ქედია ,

რომელიც სისტემის ერთი ბოლოდან მეორემდე უწყვეტად ვრცელდება . მთავარი
წყალგამყოფი ქედის ყველაზე მაღალი და კლდოვანი მონაკვეთია ბეზენგის კედელი ,
რომლის სიგრძე 12 კმ-ია. აქ არის საქართველოს ყველაზე მაღალი მწვერვალი შხარა (5203
მ). გვერდით ქედზე აღმართულია იალბუზ (5642 მ) და მყინვარწვერი (5047 მ)

კავაკსიონის მთიანეთს ფიზიკურ-გეოგრაფიული ნიშნების მიხედვით პირობითად , სამ

მონაკვეთად - დასავლეთ, ცენტრალურ ანუ შუა (იალბუზსა და მყინვარწვერს შორის ) და
აღმოსავლეთ (მწვერვალი მყინვარწვერიდან აღმოსავლეთით) კავკასიონად ყოფენ .

მყინვარული რელიეფი საქართველოში მხოლოდ კავკასიონზე გვხვდება . აქვე შემორჩენილი

ძველი გამყინვარების კვალიც, რომელიც ძირითადად წარმოდგენილია ტროგული
ხეობებით, მყინვარული ცირკებით, კარებით და სხვა. ტროგული ფორმები გავრცელებულია
კავკასიონის მთავარი ქედის მაღალმთიან ქედებზე: ბზიფის , გაგრის , კოდორის , ლეჩხუმის
გერხუმის და სხვა. აქ ასევე ვხვდებით მყინვარულ ცირკებსა და კარებს , რომლებიც ხშირად
მყინვარული ტბებითაა დაკავებული. მაგ: ადუედა აბიჟი - აფხაზეთი, ტანიეს ტბა - თუშეთ -
ხევსურეთის კავკსიონზე და სხვა.

კავკასიონზე მრავალი უღლტეხილია და მათი დიდი ნაწილი საქართველოს სახელმწიფო

საზღვარზეა განფენილი. სიმაღლით გამოირჩევა მაილის უღელტეხილი (4216 მ), რომელიც
ხოხის ქედზე, მწვერვალებს - მყინვარწვერსა დ ამაილს შორის მდებარეობს .

კავკაისონის ბევრ რეგიონში წარმოქმნილი მინერალური წყაროების მიერ დალექილი

ტრავერტინები, მაგალითად, თრუსოს ხეობაში, ჯვრის უღელტეხილზე და სხვა .
1. ობიექტის გეოოგრაფიული მდებარეობა განისაზღვრება მისი გეოგრაფიული
კოორდინატებით.
2. საქართველოს აღმოსავლეთ ნაწილი ხვდება აზიაში თუმცა საქართველოს უდიდესი
დასავლეთ ნაწილი ხვდება ევროპაში.
3. თბილისთნ ახლო მდებარე ქალაქებია: ახშაბადი, თეირანი, ბაღდადი, ანკარა ,
მოსკოვი, კიევი, იერუსალიმი. შორს მდებარეობს: ლონდონი, პარიზი, რომი , ტრიპოლი
და ოსლო.
4. ჩემი აზრით, რადგანაც საქართველოს უდიდესი ნაწილი ძირითადად ევროპაშია ,
შეგვიძლია ჩავთვალოთ, რომ საქართველო მიეკუთვნება ევროპას .
5. საქართველოში გადიოდა სავაჭრო გზა სახელად - აბრეშუმის გზა. საქართველოში
გადის ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენი.
6. საქართველო მდებარეობს ევროპის სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში და შავი ზღვის
აღმოსავლეთით.
7. საქართველო უკავშირდება ხმელთაშუა ზღვის ქვეყნებს როგორც საჰაერო , ასევე
სახმელეთო და საზღვაო გზებით. სხვა კონტინენტებს საჰაერო და საზღვაო გზებით ,
ხოლო ევროპის ცენტრალურ და ღამოსავლეთის ქვეყნებს საჰაერო და სახმელეთო
გზებით დაუკავშირდება.
8. საქართველოს მდებარეობას სამხ. კავკასიონის სხვა ქვეყნებთან შედარებით აქვს ის
უპირატესობა, რომ მას აქვს ზღვის სანაპიროები და ხვდება როგორ ევროპის , ასევე
აზიის ტერიტორიაზე.
9. საქართველოს მოსაზღვრე ქვეყნებია: რუსეთი, თურქეთი, აზერბაიჯანი , სომხეთი .
არამოსაზღვრე ახლომდებარე ქვეყნებია: უკრაინა, საბერძნეთი, ბულგარეთი და
რუმინეთი.
10. საქართველოს გეოპოლიტიკური მდებარეობა მნიშვნელოვან როლს თამაშობდა
ვაჭრობაში. აქ გადიოდა ძველი სავაჭრო გზა, რომლებიც აკავშირებდა ქვეყნებს
ერთმანეთთან და პროდუქტი შედიოდა სხვადასხვა ქვეყნებში . საქართველოს
მდებარეობა უარყოფითადაც მოქმედებდა ქვეყანაზე, რადგან თუ ქვეყნებს შორის
დაპირისპირება ხდებოდა, ზოგიერთ ქვეყანას უწევდა საქართველოს დაპყრობა . დღეს
უკვე საქართველოში (და არამარტო საქართველოში) პროდუქტი შემოდის საჰაერო და
საზღვაო გზებით და სავაჭრო გზები აღარ გადის. ასევე ორი ქვეყნის დაპირისპირება
ხშირად არ მოქმედებს საქართველოზე უარყოფითად
11. სახმელეთო საზღვრები გადის ურელტეხილებზე, როგორიცაა: მარუხი, ქლუხორი ,
მესტია, ნაკრა და სხვა, რომლებიც ჩრდილოეთითაა. აღმოსავლეთით გადის
მდინარეებზე. სამხრეთით გადისმთის ზეგნებზე, უღელტეხილებზე და მწვერვალებძე ,
ხოლო დასავლეთით საზღვარი გადის შავ ზღვაზე.
12. როდესაც საზღვრები სწორად არის დადგენილი და არ არის სადაო , მაშინ
მეზობლებთან ურთიერთობა არის მშვიდი და თამამად ვითარდება ექსპორტ -
იმპორტი.
13.