თბილისის სსიპ 180 საჯარო სკოლა

კომპლექსური დავალება გეოგრაფიაში #1

IX კლასი
09.11.2020-21 წწ.
პედაგოგი: თ. ხუტურიძე
მოსწავლე:
ჩაბარების ვადა: 11.11.2020წ.
მე-6 კითხვა ფასდება 1 ქულით, მე-7 კითხვა ფასდება 1,5 ქულით,
ყველა დანარჩენი ფასდება 0,5 ქულით

1. შეავსეთ გამოტოვებული სიტყვები: საქართველო

ზოგადგეოგრაფიულად მდებარეობს ევროპასა და აზიას შორის,
კავკასიის ყელზე, ჩრ, განედის 43-35 გრადუსსა და აღმ.გრძედის
40 და 46 გრადუსებს შორის.

2. იმსჯელეთ ვრცლად, სად მდებარეობს საქართველო ფიზიკურ-

გეოგრაფიულად!
საქართველო მდებარეობს ალპურ-ჰიმალაური რეგიონის
ქვეყანათა ცენტრში. თავად ეს რეგიონი იწყება ატლანტის
ოკეანის სანაპიროზე, მოიცავს შავი და ხმელთაშუა ზღვის
მიმდებარე მთიან ნაწილს, ჰიმალაებსა და წინა აზიას. იყობა
შიდა და გარე ზონებად.
გარე ზონას მიეკუთვნება: კარპატები, მთიანი ყირიმი,
კავკასიონი, ირანის მთიანეთის ჩრდილოეთ ნაწილი, ალპები და
ბალკანეთის ნახევარკუნძულის მთები.
შიდა ზონაში გაერთიანებულია ატლასისა და პონტოს მთები,
მცირე კავკასიონი და ირანის მთიანეთის სამხრეთ ნაწილი.
ამრიგად, საქართველოს ტერიტორიაზე დიდი და მცირე
კავკასიონის სახით წარმოდგენილია ალპურ-ჰიმალაური
დანაოჭების ორივე ზონა.
 3. რომელ კლიმატურ სარტყლებს შორის მდებარეობს
საქართველო? შემოხაზეთ სწორი პასუხი:

1. ეკვატორულსა და სუბეკვატორულს შორის;

2. ტროპიკულსა და სუბეკვატორულს შორის;
3. ზომიერსა და სუბტროპიკულს შორის;
4. სუბარქტიკულსა და ზომიერს შორის.

4. ჩამოთვლილთაგან, რომელი მდებარეობაა საქართველოსთვის

არახელსაყრელი? შემოხაზეთ სწორი პასუხი!
1. სატრანსპორტო-გეოგრაფული;
2. ფიზიკურ-გეოგრაფიული;
3. პოლიტიკურ-გეოგრაფიული;
4. ზოგადგეოგრაფიული.
5. დაასახელეთ საქართველოს უშუალო მეზობელი და 1000
კილომეტრიან რადიუსში მდებარე ქვეყნები:
1. უშუალო მეზობელი ქვეყნები: თურქეთი, სომხეთი, აზერბაიჯანი და
რუსეთი.
2. 1000 კილომეტრიან რადიუსში მდებარე ქვეყნები: რუსეთი,
ბულგარეთი, რუმინეთი,თურქმანეთი, უკრაინა, ერაყი, ირანი, სირია,
ყაზაყეთი და უზბეკეთი.
6. შეავსეთ ცხრილი!

საქართველო საქართველოს აღმ.საქართველო დას.საქართველო

შავი ზღვით ფართობი და ს რეგიონები ს რეგიონები
რომელ საზღვრების
ქვეყნებს საერთო სიგრძე
უკავშირდებ
ა
რუმინეთს საზღვრების ქვემო ქართლი სამცხე-ჯავახეთი
უკრაინას სიგრძე:2114 კმ. შიდა ქართლი აჭარა
თურქეთს მცხეთა- სამეგრელო
რუსეთს მთიანეთი ზემო სვანეთი
ბულგარეთს კახეთი რაჭა-ლეჩხუმი
აფხაზეთი.
ფართობი 69,7
ათასი კმ2
7.კავკასიონისთვის (საქართველოსთვის), რამდენი გეოლოგიური
თავისებურებაა დამახასიათებელი? იმსჯელეთ თითოეულ მათგანზე!
1.კავკასიონის ღერძულ ნაწილში, მაღალ მთებში არის წარმოდგენილი
უძველესი ქანები. სიმაღლის შემცირებასთან ერთად ქანების ასაკი
კლებულობს. საშუალო მთებში ვხვდებით 200-130 მლნ.წლის და 130-
70 მლნ წლის ქანებს.
2.კავკასიონის ცენტრალურ ნაწილი გამოირჩევა ქანების
მრავალფეროვნებით. მისგან დასავლეთით და უფრო მეტად
აღმოსავლეთით გეოლოგიური აგებულება მარტივდება. თუ
ცენტრალურში წარმოდგენილია პროტეროზული, იურულ და
ცარცული ქანები მისგან დასავლეთით ვხვდებით იურიულ, ცარცულ
და პალეგნურ ქანებს.
3-მთათაშორის ბაღს უფრო მარტივი აგებულება გააჩნია. მხოლოდ მის
ცენტრში ვხბდებით უძველეს კრისტალურ იურულ და ცარცულ
ქანებს. მთათაშორისი ბარის ნაწილი აგებულია ნეოგენური,
პალეოგენური და მეოთხეული ქანებით.
4-მცირე კანიონი ძირითადად აგებულია პალეოგენური
ვულკანოგენურ-დანალქი ქანებით. პალეოგენში ეს ტერიტორია
წყლით იყო დაფარული. ფსკერზე მიმდინარეობდა აქტიური
წყალქვეშა ვულკანიზმი. ასევე მიმდინარეობდა მდინარისგან
წამოსული ნშალი მასალების დალექვაც.
სამხრეთ საქართველო-ძირითადად აგებული ნეოგენ- მეოთხეული
ვულკანოგენური ლავური ქანებით.
8. ჩასვით გამოტოვებული წინადადებები: საქართველოს
ტერიტორიაზე წარმოდგენილია სათბობ-ენერგეტიკული
წიარისეულის მარაგი, რომელსაც მიეკუთვნება: 1)მურა ნახშირი
2)ტორფი 3)ბუნებრივი აირი 4) ნავთობი 5) ქვანახშირი
8. საქართველოს ტერიტორიაზე წარმოდგენილია არალითონური
წიაღისეულიდან შემდეგი საბადოები (შემოხაზეთ სწორი პასუხი):
1. რკინა; მანგანუმი; სპილენძი; ტყვია-თუთია.
2. ბენტონიტური თიხები; ბარიტი; დიატომიტი; ანდეზიტი;
მარმარილო; ტუფი; მინერალური წყლები.
3. ქვანახშირი; ბუნებრივი აირი; ტორფი; მურა ნახშირი.

9. განმარტეთ, რას ნიშნავს ეგზოგენური და ენდოგენური ძალები!

ეგზოგენური- გარეგანი ძალები
ენდოგენური- შინაგანი ძალები

10. დაასახელეთ და მოიყვანეთ მაგალითები, საქართველოში

ენდოგენურ ძალებთან დაკავშირებულ რელიეფის ფორმებზე!
მაგალითად: ვულკანი
საქართველოში მდებარე ყველა ვულკანი ჩამქრალია.
11. დაასახელეთ და მოიყვანეთ მაგალითები, საქართველოში
ეგზოგენურ ძალებთან დაკავშირებულ რელიეფის ტიპებზე!
ზღვიური, ეროზიულდენოდაციური,კარსტული, ეროზიული,
გლაცილიალური, პოლეოგლაციური.
12. რა არის ალბედო? შემოხაზეთ სწორი პასუხი:
1. პირდაპირი და ჯამური რადიაციის შეფარდება;
2. ატმოსფეროს ცირკულაცია;
3. არეკლილი და ჯამური რადიაციის შეფარდება;
4. პირდაპირი და გაბნეული რადიაციის ჯამი.

13. ჩამოაყალიბეთ რა არის რადიაციული ბალანსი!

რადიაციული ბალანსი არის სხვადასხვა ტერიტორიების ბუნებრივი
პირობების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მახასიათებელი. ის გვიჩვენებს
სითბოს რაოდენობას, რომელიც იხარჯება ბუნების პროცესებში.
14. დაასახელეთ საქართველოს და საქართველოს დერეფნის
ძირითადი კლიმატური ბარიერები!

15. ჩასვით გამოტოვებული წინადადებები: საქართველოს

ტერიტორიაზე ჰაერის მასების გავრცელების 4 ძირითადი გზა
არსებობს. ესენია:
1. ჰაერის მასების ჩრდილოეთიდან შემოჭრა
2. ჰაერის მასების აღმოსავლეთისან შემოსვლა
3. ჰაერის მასების დასავლეთიდან შემოსვლა
4. ჰაერის მასების ორმხრივი შემოჭრა

16. რა არის ვერტიკალური გრადიენტი?

ტემპერატურის ცვლილებას სიმაღლის ერთეულზე ვერტიკალური
განედი ეწოდება. ტემპერატურა 100 მეტრზე ასვლისას იკლებს 0,6
გრადუსით ჩამოსვლისას კი პირიქით იმატებს 0,6 გრადუსით.
17. დაასახლეთ, საქართველოში ჰაერის ტემპერატურის ცვალებადობა
რომელი ფაქტორებით არის განპირობებული!
1.ატმოსფეროს ცირკულაცია
2.ადგილის სიმაღლე ზღვის დონიდან
3.მზის რადიაცია