UNIT 1 – BATAYANG KAALAMANG PANGWIKA
KATANGIAN NG WIKA_ T2
1. Ang wika ay isang masistemang balangkas
 dahil ito ay binubuo ng mga makabuluhang tunog (fonema) na
kapag pinagsama-sama sa makabuluhang sikwens ay makalilikha
ng mga salita (morfema) na bumabagay sa iba pang mga salita
(semantiks) upang makabuo ng mga pangungusap. Ang
pangungusap ay may istraktyur (sintaks) na nagiging basehan sa
pagpapakahulugan sa paggamit ng wika.
a) Ponolohiya o fonoloji
o pag-aaral ng fonema o ponema; ang fonema ay tawag sa
makabuluhang yunit ng binibigkas na tunog sa isang wika.
Halimbawa ay ang mga fonemang /l/, /u/, /m/, /i/, /p/, /a/ at /t/
na kung pagsama-samahin sa makabuluhang ayos ay
mabubuo ang salitang [lumipat].
b) Morpolohiya o morfoloji
o pag-aaral ng morfema; ang morfema ay tawag sa
pinakamaliit na makabuluhang yunit ng salita sa isang wika.
Sa Filipino ang tatlong uri ng morfema ay ang salitang-ugat,
panlapi at fonema.
 Salitang-ugat = tao, laba, saya, bulaklak, singsing,
doktor, dentist
 Panlapi = mag-, -in-, -um-, -an/-han
 Fonema = a *tauhan, maglaba, doktora
c) Sintaksis
o pag-aaral ng sintaks; sintaks ay ang tawag sa formasyon ng
mga pangungusap sa isang wika. Sa Filipino, maaaring
mauna ang paksa sa panaguri at posible namang
pagbaligtaran ito. Samantalang sa Ingles laging nauuna ang
paksa.
 Hal. Mataas ang puno.
 Ang puno ay mataas.
o The tree is tall. (hindi maaaring ‘Tall is the tree.’ o ‘Tall the
tree.’)
d) Semantiks
o pag-aaral ng relasyon ng salita sa bawat isa sa iisang
pangungusap; ang mga salita sa pagbuo ng 7 pangungusap
ay bumabagay sa iba pang salita sa pangungusap upang
maging malinaw ang nais ipahayag.
 Hal. Inakyat niya ang puno.
o Umakyat siya sa puno. Makikita na nang ginamit ang
pandiwang [inakyat] ang panghalip ng aktor sa pangungusap
ay [niya] at ang pantukoy sa paksa ay [ang]. Samantalang
sa ikalawang pangungusap ang pandiwa ay napalitan ng
[umakyat] kaya nakaapekto ito sa panghalip ng aktor na
dati’y [niya] ngayo’y [siya] na. Imbis na pantukoy na [ang] ay
napalitan na ng pang-ukol na [sa]. Nagkaiba na ang
kahulugan ng dalawang pangungusap.
2. Ang wika ay binubuo ng mga tunog
o Upang magamit nang mabuti ang wika, kailangang
maipagsama-sama ang mga binibigkas na tunog upang
makalikha ng mga salita. (Tingnan ang ponolohiya)
3. Ang wika ay arbitraryo
o Lahat ng wika ay napagkakasunduan ng mga gumagamit
nito. Alam ng mga Ilokano na kapag sinabing [balay], bahay
ang tinutukoy nito. Sa Chavacano naman ay [casa] kapag
nais tukuyin ang bahay at [bay] naman sa Tausug
samantalang [house] sa Ingles. Kung sakaling hindi
naintindihan ng isang tao ang isang salita o pangungusap ng
isang wika, nangangahulugan na hindi siya bahagi ng
kasunduang pangkaunawaan. Ngunit kung pag-aaralan at
matututunan niya ang wika, nangangahulugang sumasang-
ayon siya sa kasunduan ukol sa naturang wika.
4. Ang wika ay may kakanyahan
o Lahat ng wika ay may sariling set ng palatunugan, leksikon
at istrukturang panggramatika. May katangian ang isang
wika na komon sa ibang wika samantalang may katangian
namang natatangi sa bawat wika.
Halimbawa:
 Wikang Swahili – atanipena (magugustuhan niya
ako)
 Wikang Filipino – Opo, po
1

 Wikang Subanon – gmangga (mangga)
 Wikang Ingles – girl/girls (batang babae/mga batang
babae)
 Wikang Tausug – tibua (hampasin mo), pugaa
(pigain mo)
 Wikang French – Francois (pangngalan /fransh-wa/)
o Mapapansin sa wikang Swahili (isang wika sa Kanlurang
Afrika) isang salita lamang gunit katumbas na ng isang
buong pangungusap na yunik sa wikang ito. Sa Filipino
lamang matatagpuan ang mga salitang opo at po bilang
paggalang. Sa Subanon naman, mayroong di
pangkaraniwang ayos ng mga fonema gaya ng di-
kompatibol na dalawang magkasunod na katinig sa iisang
pantig na wala sa karamihang wika. Sa Ingles naman, isang
fonema lamang ang idinagdag ngunit nagdudulot ng
makabuluhang pagbabago. Sa Tausug naman ang pagkabit
ng fonemang /a/ ay nagdudulot na ng paggawa sa kilos na
saad ng salitang-ugat. Sa French naman, mayroon silang
natatanging sistema sa pagbigkas ng mga tunog pangwika.
5. Ang wika ay buhay o dinamiko.
o Patuloy na nagbabago at yumayaman ang wika.
Nagbabagu-bago ang kahulugan ng isang salita na
dumaragdag naman sa leksikon ng wika.
Halimbawa:
 BOMBA Kahulugan:
a) Pampasabog
b) Igipan ng tubig mula sa lupa
c) Kagamitan sa palalagay ng hangin
d) Bansag sa malalaswa at mapanghalay na larawan at pelikula
e) Sikreto o baho ng mga kilalang tao
6. Lahat ng wika ay nanghihiram.
o Humihiram ang wika ng fonema at morfema mula sa ibang
wika kaya’t ito’y patuloy na umuunlad. Gaya sa Chavacano,
binibigkas na ang ‘ka’ na hiniram sa Visaya bilang kapalit ng
UNIT 1 – BATAYANG KAALAMANG PANGWIKA
KATANGIAN NG WIKA_ T2
‘tu’ at ‘bo’. Ang Filipino ay madalas manghiram gaya ng
paghiram sa mga salitang [jip, jus at edukasyon] na mula sa
Ingles na [juice], [jip] at Kastilang [educaćion].
7. Ang wika at kultura ay magkabuhol at hindi maaaring paghiwalayin.
o Maraming salita na hindi maisalin sapagkat wala silang
katumbas sa ibang wika. Dahil sa ganitong pagkakataon,
napipilitang humiram ng salita mula sa isang wika sapagkat
hindi komon ang salita sa kultura ng wikang patutunguhan.
o Halimbawa, walang katumbas ang /malong/ sa Tagalog
sapagkat hindi bahagi ng kultura ng mga Tagalog ang
salitang ito. Ang /lamaw/ naman ng Cebuano ay hindi rin
matutumbasan sapagkat iba ang paraan ng paghahanda ng
buko ng mga Cebuano sa iba pang komunidad sa bansa.
8. Ang wika ay bahagi ng karamihang anyo/uri ng komunikasyon.
o Sa komunikasyon ng mga pipi, hindi wika ang kanilang
ginagamit kundi mga kilos.
o Hindi wika ang kanilang midyum sapagkat hindi nito taglay
ang katangian ng isang ganap na wika.
9. Nasusulat ang wika
o Bawat tunog ay sinasagisag ng mga titik o letra ng alfabeto.
o Ang tunog na “bi” ay sinasagisag ng titik na ‘b’. Ang simbolong ‘m’ ay
sumasagisag sa tunog na “em”.