SÜT SIĞIRLARININ BESLENMESİ

Prof.Dr.H.Melih Yavuz
• Sığırlarda sindirim sistemi

• Sığırlarda sindirim işlemleri

• Süt sığırlarının besin maddeleri gereksinmeleri

• Süt sığırlarının beslenmesinde kullanılan yemler

• Süt sığırlarının değişik dönemlerde beslenmeleri

• Süt sığırları için rasyon hazırlanması

 SÜT SIĞIRCILIĞINDA BAŞLICA
SORUNLAR

1.IRK ISLAHINDA YETERSİZLİK

2.YANLIŞ HAYVANCILIK POLİTİKALARI
3.BİLİNÇSİZ UYGULAMALAR
4.YEM ÜRETİMİNDEKİ YETERSİZLİK
SÜT SIĞIRCILIĞINDA BESLEME GİDERLERİ
TOPLAM HARCAMALARIN %40 İLE % 70’İ
ARASINDA DEĞİŞİR

Bu oran Türkiye’deki geleneksel işletmelerde

%80’i geçebilir
SÜT SIĞIRLARINDA
SİNDİRİM
Sindirim sisteminin soldan görünüşü
Sindirim sisteminin sağdan görünüşü
Sindirim kanalının kısımları Ortalama kapasite,LT

Rumen 202
Retikulum 8
Omasum 19
Abomasum 23
İnce bağırsaklar 66
Sekum 10
Kalın bağırsaklar 28

Toplam 356

Sindirim organlarının hacimleri bakımından oranları

-Sindirim içeriğinin % 67’si rumende bulunur.

-Rumenin boş ağırlığı tüm sindirim kanalının

% 44’ü kadardır.
Dudak, Dil ve Dişler
-Üst kesici dişler yoktur
-Yemler ağza dil ile alınır
-Ağız lateral hareketlerle geviş getirmeyi ve
lokmanın iyi çiğnenmesini sağlayan lateral
hareketlere müsaittir.

Salgı Bezleri ve Özefagus

-Ağzın çevresinde çok sayıda tükürük bezi vardır
-Özefagusun sindirim görevi yoktur.İçeriğin rumene
ve sonrada geviş getirme için ağza geri getirilmesini
sağlayan 1 m den Biraz kısa bir tüptür.
-Retikulo- rumen güçlü kas yapısına ve iç
yüzeyin çok sayıda papillalı yapıya sahiptir.

-Papillalar rumenin kasılmasıyla iç rumen

yüzeyinin geniş bir alanda içerikle temasını
sağlar

-Retikulum içeriğin sıvı,ince ve yoğun kısmının

omasuma geçmesini hafif ve kaba kısmının ise
rumene geri dönmesini sağlar.
OMASUM

-İç yüzeyinde çok sayıda kas yaprakçıkları

vardır.

-İçeriğin sadece % 5’ i abomasumda

bulunur.

-İçeriğin sıvı kısmı burada emilir.

-Abomasum ve ince bağırsaklarda tek
mideli hayvanlarda olduğu gibi enzimatik
sindirim gerçekleşir

İnce bağırsak özefagus

omasum

Rumen retikulum
abomasum
 ÇİĞNEMENİN ROLÜ
• Yemin tükürük ile
karışması

• Parça büyüklüğünün
azalması

• Kolayca yutulacak hale

gelmesi

• Rumen bakterilerinin
etkisini kolaylaştırma
TÜKÜRÜK SALGILANMASININ ROLÜ

-Rumen içeriğini sulandırmak rumende akışkanlığı sağlamak

-Tampon sıvı görevi yapmak (HCO3, H2PO4, üre kapsar)

-Yemin lokma biçimini almasını sağlamak ve yutmayı

kolaylaştırmak

-Rumen mikro organizmaları için azot,P, Na, Cl gibi elementleri

sağlamak
• BİR SIĞIR NORMAL ŞARTLARDA GÜNDE 180 LT
TÜKÜRÜK SALGILAR

• YEM YEME SIRASINDA 120 ml/dk

• DİNLENME SIRASINDA 60 ml/dk

• GEVİŞ GETİRME SIRASINDA 180 ml/dk

 RUMİNASYONUN ROLÜ
(lokmalar 60 sn kadar geviş getirmeye uğrar )
• Tükürük salgısını artırmak

• Partikül büyüklüğünü azaltmak

• Sellüloz sindirimini artırmak

 RUMEN
FERMANTASYONUNUN ROLÜ
RUMENDE
16-40 X 109 BAKTERİ,
200 BİN PROTOZOON
BULUNUR.

EN UYGUN RUMEN
pH’I 5.5-7.0
SICAKLIĞI İSE 39-40 0C’
DİR.
 RUMEN
MİKROORGANİZMALARI
FİLMİ
(+) Düşük kaliteli protein kaynakları değerlendirilir
(+) Ham selüloz dan enerji sağlanır
(+) Bazı toksik maddeler yıkımlanır
(+) K ve B kompleks vitaminler sentezlenir

(-) Bir miktar enerji kaybı olur

(-) Kaliteli proteinler mikrobiyal proteine
dönüşür
(-) Yüksek selüloz içeren beslenme
gerektirir.
İçerik Miktar,%
Hidrojen 0.2
Oksijen 0.5
Nitrojen 7.0
Metan 26.8
Karbondioksit 65.5

Rumen gazlarının tipik kompozisyonu

Rumende her gün 500 ile 1000 lt arasında

gaz üretilir !!!
Abomasum ve ince bağırsaklarda
sindirim tek mideli
hayvanlardakine benzerdir !
SIĞIR GÜBRESİNİN KOMPOZİSYONU

Gübre bileşenleri Oranları , %

Su 79
Kuru madde 21
Kuru maddede, %
Azot 2.3
Fosfor 1.1
Potasyum 2.9
 24-48 saat
• Çiğneme ve geviş • Rumen m.organizmaları
getirme ile yemler besin maddelerini
rumen fermantasyonuna yıkımlar
hazırlanır. • Fermantasyon sonucu
• İnek 6-8 saat geviş başlıca enerji kaynağı ve
getirir, 180 lt tükürük süt yağının ön maddesi
salgılar.bunun için olan UYA üretilir.
yeterli miktar ve biçimde • Her türlü N kaynağın-
kaba yem gerekir. dan bakteriyel protein
• Tükürük uygun rumen üretilir.
fermantasyonu ortamına • Fermantasyonla Günde
yardımcı olur. 500-100 lt gaz üretilir
 1-3 saat
• Omasumda su, UYA ve
mineraller emilir,içerik katı
hale gelir.
• Abomasumda HCL ve
pepsinojen salgılanır.
• Abomasumda rumen
sindiriminden kaçan proteinler
ve rumen fermantasyonu ile
oluşan mikrobiyal proteinlerin
sindirimi başlar.
10-20 saat
• İnce bağırsaklarda Protein,
yağ ve karbonhidratların
enzimatik sindirimleri
gerçekleşir.
• Sindirim ürünleri, mine-
raller vitaminler ve bir
miktar su ince bağırsak -
lardan emilir.
• Emilmeyen bir miktar
sindirim ürünü fermente
olur ve su emilerek dışkı
oluşur
 SÜT SIĞIRLARININ BESLEMESİNDE SU
• Yemlerdeki su miktarı ve hava koşullarına bağlı olarak
tükettikleri kuru maddenin 1-3 katı su gereksinimi vardır.
• Günde 30 kg süt veren bir inek koşullara göre değişmekle
birlikte 100-150 kg suya gereksinim duyar.
Her zaman içebilecekleri temiz içme
• En doğrusu süt sığırlarına her istedikleri an içebilecekleri
suyu sağlanmalıdır.
şekilde su sağlanmasıdır.

• Aynı miktarda su tüketseler bile serbest sulananlar

öğünlü sulananlardan % 10-15 daha fazla süt
vermektedir.
 ENERJİ KAYNAĞI OLARAK KARBONHİDRATLAR

Karbonhidratlar
•Yapısal olmayanlar •Yapısal olanlar

Basit Şekerler (Selüloz ,hemiselüloz ve lignin)

Bitkilerin yaprak,sap,kök,gövde
Yeşil yapraklar,şeker pancarı,
ve tohum kabuklarında
Şeker kamışı melas,meyveler
bol bulunurlar.
Yapısal olmayan
polisakkaritler
(Nişasta,pektinler,dekstrinler) Tek mideli hayvanlar tarafından
Tahıl taneleri,patates,tapyoka, Sindirilemezler.Ancak rumen
değirmencilik yan ürünleri Mikroorganizmaları tarafından
Ruminant ve tek mideli hayvanlar Salgılanan enzimlerle sindirilirler
tarafından kolay sindirilirler
Uçucu Yağ Asitleri (UYA)
•Sığırların enerji gereksiniminin % 70’ini
karşılar

•Süt proteini,süt şekeri ve süt yağının sentezine

katılırlar

•Rumende oluşan UYA rumen duvarından

emilerek kana karışır.
 PROPİYONİK ASİT

•Propiyonik asit karaciğerde glikoz sentezinde

kullanılır.

•Karaciğerde sentezlenen glikoz miktarı bir günde

üretilen süt miktarının belirlenmesinde önemli rol
oynar

•Günde 20 kg süt veren bir ineğin karaciğerinde

günde 2 kg laktoz üretilir
 Asetik asit
ve
Bütirik asit

•Meme bezlerinde enerji kaynağı olarak kullanılırlar

•Süt yağının yarısı başta asetik asit olmak üzere bu

UYA’ inden sentezlenir.
•Rasyon kaba yem ağırlıklı ise, rumende sentezlenen tüm
UYA miktarı içerisinde asetik asit oranı %60’ın
üzerindedir.

•Rasyon konsantre yem ağırlıklı ise, propiyonik

asit oranı asetik asit oranına yaklaşır.
UÇUCU YAĞ ASİTLERİ ORANI
1. Kaba / konsantre yem oranına
2. Kaba yemin fiziksel şekline
3.Rasyondaki karbonhidrat içeriğinin
niteliğine göre

DEĞ İŞİR !
 ENERJİ KAYNAĞI OLARAK YAĞLAR

Ruminant rasyonlarına yem maddelerinden Çoğu

trigliseritler olmak üzere % 2-4 oranında yağ gelir

Bunların dışında yüksek enerjili yem elde etmek ya da

ekonomi sağlamak amacıyla yağ katkısı yapılabilir

Rumende yağların önemli bir kısmı hidrolize olarak

UYA’ine çevrilir.Kalan yağlar ince bağırsaklarda sindirilir

Ruminant rasyonlarında doymuş yağlar kullanılmalı ve

rasyondaki yağ oranı % 6’yı geçmemelidir.
Yemle alınan trigliseritler, bileşik
lipitler ve serbest yağ asitleri
rumende :
1.hidrolize olurlar
2.hidrojene olurlar
3.formları değişir
* bunlar UYA , diğer lipitler ve
amino asit sentezinde kullanılırlar.
ENERJİ KAYNAĞI OLARAK PROTEİNLER

Negatif enerji dengesi olduğunda proteinlerin

Yapı taşı olan amino asitler yıkımlanarak
karboksil grupları enerji kaynağı olarak
Kullanılabilir.
 RUMENDE PROTEİN METABOLİZMASI

Ham protein yemdeki azot

miktarından bulunan tahmini protein
miktarıdır.
Ham Proteinin Yapısında 2 Türlü
Azot Kaynağı Vardır :
1.Gerçek proteinler
2.Protein yapısında olmayan azotlu
bileşikler
 Yemleri iki ana gruba
ayırabiliriz
• KABA YEMLER • KONSANTRE
YEMLER

Selüloz bakımından
Selüloz bakımından fakir besin maddeleri
veya
zengin fakat besin
enerji bakımından
maddelerinden fakir
zengin
• KABA YEMLER • KONSANTRE
YEMLER
Kuru otlar, Fabrika yemleri,
Samanlar Tahıl taneleri,
Çayır mera otları, Yağlı tohum küspeleri,
Posalar, Yağ,
Silaj Melas,
Değirmen yan ürünleri