2 Lipid Metabolizması Kitapcık

TIP FAKÜLTESİ DÖNEM 2
BİYOKİMYA
Lipid Metabolizması
www.tusem.com.tr
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
www.tusem.com.tr 2 Biyokimya / Ders Notu

LİPİD METABOLİZMASI
LİPİDLERİN SİNDİRİMİ VE EMİLİMİ
• Diyette bulunan lipidler ağırlıkla trigliserit

olmak üzere, fosfolipidler, yağ asidleri, serbest-
ester kolesterol ve yağda eriyen vitaminlerden
oluşur.
• Midede, dil kökünden salgılanan lingual lipaz ve

aside dirençli gastrik lipaz, lipidler üzerine
etkili enzimlerdir.
Biyokimya / Ders Notu 3 www.tusem.com.tr

Lingual
lipaz
<12C
Gastrik
lipaz
Portal Dolaşım
Erişkinde asit mide pH’ı

yüzünden gastrik lipaz çok
aktif değilken yenidoğan da
mide pH’sı nötrale daha
yakın olduğu için süt
lipitlerinin sindiriminde rol
alır.
SAFRA ASİTLERİ İNCE BARSAK
Sekretin
Kolesistokinin

SAFRA ASİTLERİ İNCE BARSAK
Dil kökünden
lingual lipaz
salgılanır
Midede Lingual
lipaz ve Gastrik
Safra kesesinden lipaz asit pH’da
salgılanan safra
asitleri ve tuzları minimal etki yapar
sindirim ve emilim
için miçel
oluşturur.
Pankreatik Lipaz,
Kolipaz, Fosfolipaz
Serbest yağ ve Kolesterol ester
asitleri, monoaçil
gliserol ve serbest hidrolaz ile
kolesterol emilir. barsakta lipid
hidrolizi olur.
Kolipaz Pankreatik
lipaz
2 2 adet serbest yağ asidi

3
Mono Açil Gliserol

Kolesterol ester
hidrolaz
Kolesterol esteri
OH
Kolesterol Yağ Asidi
Fosfolipaz A2 Fosfolipaz A1
3 PO2 Kolin 2 adet serbest yağ asidi
Gliserol bazı

Kolesterol Kolesterol
Kolesterol Kolesterol ester Kolesterol

esteri esteri
hidrolaz
Yağ Asidi Yağ Asidi
B48
2 Yağ Asidi 2 Yağ Asidi

Şilomikron
Pankreatik
Trigliserit Trigliserit
lipaz
Monoaçil Monoaçil
Gliserol Gliserol
Kısa zincirli Kısa zincirli

Yağ Asiti Yağ Asiti Albümin
<12 C <12 C
Safra Asitleri
Enzim Kaynak Fonksiyon Özellikleri

TG’deki kısa ve orta
Gastrik lipaz Mide zincirli yağ asitlerinin Asite dayanıklı
yıkımı
Pankreatik
Pankreas Diyetsel TG Yıkımı Kolipaza gerek duyar
lipaz
Kapiller Apo C II ile aktifleşir.
Lipoprotein Şilomikron ve VLDL
damar Heparin tarafından
lipaz İçindeki TG' leri yıkar
duvarı plazmaya salınır
Hormon
Yağ cAMP bağımlı Protein kinaz
duyarlı Depo TG' lerin yıkımı
hücreleri A aktifleştirir
Lipaz
Hücre içi lipid
Asit Lipaz Hücre içi Asit pH' da optimum
sindirimi
Androjenler tarafından
HDL2’nin HDL3' e aktive, östrojenler
Hepatik lipaz Karaciğer
dönüşümü sağlamak. tarafından
inhibe edilir
LİPOPROTEİNLERİN YAPISI VE
METABOLİZMASI

Trigliserit
Kolesterol Esteri
Apoprotein
Serbest kolesterol
Fosfolipid tabaka
Lipidler hidrofobik oldukları için kanda lipoprotein adı verilen suda

çözünür makromolekül kompleksleri içinde taşınırlar.
ŞM
ŞM LDL
VLDL VLDL
LDL HDL
HDL
Ultrasantrifüj Elektroforez
Lipoproteinlerin ultrasantrifüj ve elektroforez ile ayırımı

APOLİPOPROTEİNLER
• Lipoproteinler ile ilişkili olan protein yapılardır.
• Hidrofobik ve hidrofilik bölgelere sahip olmaları
nedeniyle amfipatiktirler. Bu nedenle fosfolipid dış
tabakada yer alırlar.
• Hücre yüzey reseptörleri için tanıma bölgeleri
oluştururlar.
• Metabolizmada yer alan enzimlerin aktivatörü veya
koenzimidir. Ayrıca lipidlerin, lipoproteinler
arasında transferinine yardımcıdırlar.
Tip Lipoprotein Fonksiyon

Apo A-I HDL, ŞL LCAT aktivatörüdür ve HDL reseptörünün ligandıdır.
Apo A-II HDL, ŞL Lipoprotein lipazı inhibe eder.
ŞL’den HDL’ye
Apo A-IV Barsakta sentezlenir, işlevi bilinmiyor
aktarılır
Karaciğerde sentezlenir, KC’den VLDL salgılanması, LDL
Apo B 100 LDL, VLDL, IDL
reseptörünün ligandıdır
Apo B-48 ŞL Barsakta sentezlenir. ŞL’larla beraber dolaşıma geçer
Apo C-I VLDL, HDL, ŞL Kolesterol ester transfer proteinin inhibitörü
Apo C-II VLDL, HDL, ŞL Lipoprotein lipaz aktivatörüdür
Apo C-III VLDL, HDL, ŞL Lipoprotein lipazı inhibe eder
Apo D HDL İşlevi tam bilinmiyor
Karaciğerde ŞL kalıtlarının ve LDL reseptörünün
Apo E VLDL, HDL, ŞL
ligandıdır.
ŞİLOMİKRONLAR
• Şilomikronlar plazma lipoproteinlerinin hacimce en
büyüğüdür.
• Apolipoprotein B48 taşır. Apo-C ve Apo E ise kanda
HDL’den alınır
• Yapısında %98-99 lipid (%85-90 trigliserid) ve %1-2
protein bulunur.
• Toklukta kanda bulunurlar, 12 saat açlıktan sonra kandan
kaybolurlar.
• Diyetle gelen, trigliserit, kolesterol, fosfolipid ve yağda
eriyen vitaminleri sistemik dolaşımla perifer dokulara ve
karaciğere taşırlar.

B-48
AI
CII
E
Olgun Şilomikron HDL KAPİLLER
DOKU
B-48
CII
E
KAPİLLER
DOKU
B-48
Gliserol
CII
E KAPİLLER
Lipoprotein
Lipaz
Serbest
Yağ Asitleri
DOKU

B-48
AI
CII
E
Şilomikron Kalıntısı HDL KAPİLLER
DOKU
Şilomikron Kalıntısı
B-48
KARACİĞER
Apo E ile Reseptör Aracılıklı Endositoz

ile şilomikron kalıntıları temizlenir
Şilomikron
• Tüm lipoproteinler içinde hacimce en büyük
olandır.
• Miktar ve oran olarak en fazla lipid (en çok

trigliserit) içerendir.
• En az protein ve fosfolipid içerendir.
• Şilomikron ile taşınmayan tek lipid: serbest yağ

asitidir.

Barsak Kapiller Endotel
Yağ asidi Gliserol
B48 B48
B48 B48
Plazmada CII Lipoprotein lipaz Apo E İle Bağlanma
E E
E Şilomikron
Öncü Olgun Artığı
Şilomikron Şilomikron A Karaciğer
E CII
HDL
ÇOK DÜŞÜK DANSİTELİ LİPOPROTEİNLER (VLDL)
• Karaciğerde sentez edilir. Temel görevi endojen sentezlenen

trigliserid ve kolesterolü taşımaktır.
• Apolipoprotein B100 taşır. Apo-C ve Apo E ise kanda HDL’den
alınır
• %85-90 lipid (%55 trigliserid, %20 kolesterol) ve %10-15
proteinden oluşmaktadır.
• Elektroforezde oluşturduğu band nedeniyle pre- lipoproteinler
olarak anılır.
• Apo B100 sentezi bozulursa şilomikron ve VLDL oluşumu mümkün
olmaz.
AI
CII
E
HDL
KARACİĞER
B100
VLDL Karaciğerde sentezlenir

Apoproteini B100’dür

B-100
Gliserol
CII
E KAPİLLER
Lipoprotein
Lipaz
Serbest
Yağ Asitleri
DOKU
B-100
AI
CII
E
LDL
IDL HDL KAPİLLER
DOKU
KARACİĞER DOKU
DOKU
LDL, Kolesterol ihtiyacı olan dokulara ve Karaciğere

B100 reseptör aracılıklı endositoz ile alınır

DÜŞÜK DANSİTELİ LİPOPROTEİNLER (LDL)
• LDL plazmada kolesterolün yaklaşık %70’i taşıyan

lipoproteindir. Temel görevi periferik dokulara
kolesterol sağlamaktır.
• Trigliseriti çok azdır ve sadece Apo B100 taşır.
• Elektroforezde mobilitesi nedeniyle  lipoproteinler

olarak anılır.
DÜŞÜK DANSİTELİ LİPOPROTEİNLER (LDL)
• LDL tarafından dokulara alınan kolesterol, steroid

hormon sentezi ya da membran yapısında kullanılır.
• Karaciğer Apo B100 ile reseptör aracılıklı endositoz

ile LDL’yi alarak dolaşımdan temizler.
• LDL lipoproteinler içinde en çok kolesterol

içerendir.
Karaciğer
Karaciğer Kapiller Endotel

Yağ asidi Gliserol
B100 B100 B100 B100
Plazmada CII Lipoprotein lipaz Hepatik lipaz
E E
Olgun VLDL IDL LDL

Öncül VLDL
A
E CII
Perifer Dokular
HDL

YÜKSEK DANSİTELİ LİPOPROTEİNLER (HDL)
Boyut olarak en küçük ancak protein içeriği en fazla olduğu

için de en yoğun lipoprotein partikülüdür. Karaciğer ve ince
bağırsaklarda sentezlenir
HDL en fazla protein (%50) ve en fazla fosfolipid

(lipidlerin %25) içeren lipoproteindir.
HDL, Apo A-I, Apo A-II, Apo C ve Apo E’ içerir.
HDL elektroforetik hareketiyle -lipoprotein adıyla da anılır.
HDL’nin en önemli fonksiyonu ters kolesterol taşınımıdır.

Özellikle damar duvarındaki kolesterolün geri taşınımı,
atheroskleroza karşı koruma mekanizmalarının başında gelir.
HDL içine alınan kolesterol, lesitin kolesterol açil tranferaz

(LCAT) ile esterleştirir. Böylece saf hidrofobik formda
depolanır. Kolesterol esterleri biriktikçe HDL3 boyutu büyür ve
HDL2 meydana gelir.
HDL yapısında bulunan kolesterol ester transferaz proteini

(CETP) kolesterol esterini HDL2 den diğer lipoproteinlere
transfer eder. Bu yolla kolesterol karaciğere indirekt olarak
ulaştırılır.
AI
AI
Hepatik Lipaz
HDL2 HDL3
Daha sonra HDL2 karaciğer tarafından yakalanır ve hepatik

lipaz ile fosfolipid ve triaçilgliserolleri hidrolize edilir ve
tekrar HDL3’e dönüşür.

Bu sırada bir kısım Apo AI plazmaya serbestleşir. Bu Apo

AI’ler az miktarda kolesterol ve fosfolipid bağlayarak preβ-
HDL’ye dönüşür.
Preβ-HDL dokulardan kolesterol toplayan en potent HDL

şeklidir.
HDL, kolesterol esteri VLDL’ye verirken diğer taraftan

trigliseritler de HDL2’ye taşınır.
Ayrıca HDL, Apo C ve E’nin dolaşımdaki deposudur.

Ateroskleroz için risk faktörü olduğunu düşünümektedir.
HDL
• Tüm lipoproteinler içinde hacimce en küçük olandır.
• En fazla protein ve fosfolipid içerendir.
• En az trigliserit içerendir.
• En önemli fonksiyonu periferden karaciğere kolesterol

taşınımıdır.
• Topladığı koleserolü LCAT (lesitin kolesterol açil transferaz)

ile ester kolesterole çevirir
• Preβ-HDL dokulardan kolesterol toplayan en potent HDL

şeklidir
LİPOPROTEİN a (Lp a)
Yapısında LDL’ye benzer, Apo B içerir.
Ateroskleroz için risk faktörü olduğunu düşünümektedir.
Homosistein

KOLESTEROL METABOLİZMASI
İLE İLGİLİ HASTALIKLAR
Kanda şilomikron ve VLDL düzeyleri normalin üzerinde

olan ancak şilomikron kalıntısı ve LDL düzeyi düşük olan
bir hastada aşağıdaki enzimlerden hangisinin
aktivitesinde bir defekt olduğu düşünülmelidir?
A. Pankreatik lipaz
B. Hormona duyarlı lipaz
C. Lipoprotein lipaz
D. Hepatik lipaz
E. Gastrik lipaz
Aşağıdakilerin hangisinde lipoproteinler

icerdikleri protein miktarı açısından çoktan
aza doğru sıralanmıştır?
A. Şilomikron; VLDL. LDL. HDL
B. HDL. LDL. VLDL; Şilomikron
C. LDL, IDL, VLDL, HDL
D. HDL. VLDL, Şilomikron. IDL
E. Şilomikron. HDL. LDL. VLDL

Aşağıdaki enzimlerden hangisi dolaşımdaki
şilomikronların triaçil gliserollerini hidrolize
eder?
A. Lipoprotein lipaz
C. Pankreatik lipaz
D. Gastrik lipaz
E. Asit lipaz
Aşağıdakilerden hangisi lipoproteinlerin

yapısında yer almaz?
A. Serbest kolesterol
B. Ester kolesterol
C. Serbest yağ asitleri
D. Fosfolipid
E. Trigliserid
Aşağıdaki lipoproteinlerden hangisi reseptör

aracılı endositozla periferal dokulara alınır?
A. VLDL
B. LDL
C. HDL
D. Şilomikron
E. IDL

Aşağıdaki apoproteinlerden hangisi VLDL de
bulunmaz?
A. Apo B-48
B. Apo C-I
C. Apo C-II
D. Apo C-III
E. Apo E
Aşağıdaki apoproteinlerden hangisi lipoprotein

lipaz enziminin aktivatörüdür?
A. Apo A-I
B. Apo B-100
C. Apo B-48
D. Apo C-II
E. Apo E
Lipoprotein lipaz C-II

LCAT A-I
LDL reseptörleri Apo B-100 ve E

Şilomikron kalıt reseptörleri Apo E
HDL reseptörleri Apo A-I

Heparin enjeksiyonu aşağıdakilerden hangisinin
plazmaya salınmasına yol açar?
A. Asit lipaz
B. Lipoprotein lipaz
C. Hormona duyarlı lipaz
D. Pankreatik lipaz
E. Gastrik lipaz
Lipoprotein lipaz
Heparan Sülfat
Heparin
YAĞ ASİTLERİNİN METABOLİZMASI

• Yağ asitleri, eritrosit, beyin, sinir hücreleri
haricinde, karaciğer yağ dokusu ve kas olmak
üzere tüm dokularda önemli bir enerji kaynağıdır.
• Yağlar saf hidrofobik olan trigliserit halinde adipoz

dokuda depo edilir.
Metabolizmadaki yağ asitleri iki kaynaktan köken alır:

1-Açlıkta glukagon hakimiyetinde hormon duyarlı lipazın
aktivasyonu ile yağ dokusunda trigliseritlerin yağ asiti
ve gliserole lipolizi.
2- Toklukta İnsülin etkisiyle aktive olan lipoprotein

lipaz aktivasyonu ile şilomikron ve VLDL
lipoproteinlerininde bulunan trigliseritlerin lipolizi.
İnsülinin Karşıtı Hormonlar
Kan
Glukozu
Adrenalin Kortizol GH Glukagon İnsülin

ACTH
Hormon duyarlı lipaz aktivasyonu ile lipolizi uyaran

hormonlar: Glukagon, adrenalin, kortizol, ACTH,
büyüme hormonu, tiroid hormonları.

• Serbest yağ asitleri kanda albumine bağlanarak
taşınır, hücre içine alınırlarken albüminden
ayrılarak kolaylaştırılmış difüzyonla girer.
• Sitozolde ise hidrofobik oldukları için yağ asidi

bağlayıcı proteine bağlanır.
• Hücreye giren yağ asitleri açil KoA sentetazlar

ile KoA eklenerek aktif formuna dönüştürülür.
YAĞ ASİTLERİNİN  OKSİDASYONU

• Yağ asidlerinin oksidasyonu için ilk basamak mitokondri
içine transferdir. Bu basamak yağ asidi
oksidasyonunda hız kısıtlayıcı basamaktır.
• Yağ asidleri önce açil KoA sentetaz ile aktive edilir ve yağ
açil KoA oluşur. Karnitin açil transferaz I enzimi yağ açil
KoA ile karnitini bir araya getirir.
• Karnitin ile iç mitokondri membranına taşınan yağ asidi
karnitin açil transferaz II yardımı ile karnitinden
ayrılarak yeniden mitokondrial KoA ile birleşir.
Yağ Asidi
Plazma zarı
Yağ Asidi
Yağ Açil KoA Karnitin

KoA
Karnitin Açil
transferaz I Dış zar
Açil-Karnitin
Karnitin Açil İç zar

transferaz II
Yağ Açil KoA Karnitin

Mitokondri

Karnitin ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
yanlıştır?
A. Karaciğer ve böbrekte sentezlenir
B. İskelet ve kalp kasında sentezlenmez
C. Trimetillizinden başlanarak sentezlenir
D. Yağ asitlerinin dolaşımdan hücre içine taşır
E. Yağ asiti ile esterleşir
• Yağ asidlerinin sentezve yıkımları iki karbon

birimlerinin eklenmesi ve çıkarılması şeklindedir.
• -oksidasyonda, yağ asitlerinin karboksil ucundaki

 karbondan başlayarak. Her döngüde iki karbonlu
asetil-KoA birimleri yapıdan çıkarılırken 1 NADH
ve 1 FADH2 oluşur.
• 16 karbonlu doymuş yağ asidi olan Palmitik asit,

oksidasyon ile 7 NADH, 7 FADH2 ve 8 Asetil-KoA
oluşturur.
1 NADH
ETZ
1 FADH2
Asetil-KoA TCA 3 NADH

1 FADH2
Keton cisimleri

Beta Oksidasyon Aşamaları
16 C Açil KoA
FAD
Açil KoA dehidrogenaz
FADH2
Enoil KoA
Enoil-KoA hidrataz
𝛃 Hidroksiaçil KoA
NAD
𝛃-Hidroksiaçil KoA dehidrogenaz
NADH
ß-Ketoacil KoA
Tiyolaz
14 C Açil KoA Asetil KoA
Her bir palmitoil-KoA için:

8 Asetil KoA  TCA  80 ATP
7 NADH  ETZ  17,5 ATP 108 ATP
7 FADH2  ETZ  10,5 ATP
Tiyokinaz reaksiyonu için -2 ATP 106 ATP
Doymamış Yağ Asitlerinin Oksidasyonu
• Yapısında çift bağ bulunan yağ asidleri, izomeraz ve

epimeraz adı verilen enzimler ile önce trans
izomerine çevrilir, hidrataz ile su katılarak çift
bağlar açılır daha sonra okside edilir.

• Yağ asidi oksidasyonunun hızı aynı zamanda keton
cisimciklerinin yapım hızını da belirler.
• Glukagon hakimiyeti ve hormon duyarlı lipaz

aktivasyonu lipolizin hızını berlilerken, karnitin ile
transport oksidasyon hızını belirler
Yağ asidi sentezi-oksidasyonu ilişkisi
Karbonhidrat Serbest Yağ asidi
Asetil-KoA Açil-KoA
Yağ asidi Asetil-CoA
Yağ asidi
Sentezi karboksilaz
Oksidasyonu
Karnitin Açil
Malonil-KoA transferaz I
Açil-KoA ATP
ETZ
Asetil-KoA
Palmitik asit TCA

Keton cisimleri
Perifer dokular
Tek Karbon Sayılı Yağ Asitlerinin

Oksidasyonu:
 Son 3 karbon kalana kadar aynıdır. Bu 3 karbonlu

propionil KoA, 2 basamaklı bir yolla metabolize edilir.
Açil-KoA
sentetaz
Propiyonat Propiyonil-KoA
ATP AMP+PPi

ATP ADP
Biotin B12
Propiyonil Ko A Metilmalonil Ko A Süksinil Ko A
Propiyonik Ko A Metilmalonil Ko A
Karboksilaz Mutaz
Metilmalonil-KoA mutaz enzimindeki konjenital defekt ya da

vitamin B12 eksikliği; metilmalonil KoA’nın süksinil KoA’ya
dönüşmesini engeller.
Sonuçta metilmalonik asid birikir ve metilmalonik asidemi
oluşur.
LİPOLİZİN HORMONAL DÜZENLEMESİ
İnsulin serbest yağ asidlerinin plazma düzeyini

azaltır.
1. Hormona duyarlı lipazı inhibe ederek.
2. Asetil-KoA Karboksilaz aktivasyonu ile yağ asidi
ve trigliserid sentezini arttırarak.
3. Lipoprotein lipaz aktivasyonu ile dokuya yağ
asidi girişini arttırarak gösterir.
LİPOLİZİN HORMONAL DÜZENLEMESİ
Glukagon ise serbest yağ asidlerinin plazma

düzeyini arttırır.
Hormona duyarlı lipazı aktive ederek yağ dokusundan
serbest yağ asidlerinin kana salınmasını hızlandırarak
gösterir.

İnsülin Glukagon
Tirozin kinaz cAMP
Protein fosfataz Protein kinaz A
Lipoprotein lipaz Hormon Duyarlı

Lipaz
Aşağıdaki hormonlardan hangisi fosfodiesteraz

aktivasyonu ile glukagon etkisini bloke eder?
A) İnsülin
B) Büyüme hormonu
C) Prolaktin
D) Testosteron
E) Parathormon
OKSİDASYONUN REGÜLASYONU
• Hız kısıtlayıcı enzim karnitin açil transferaz I’dir. Yağ
asidi sentezinin ilk basamak ürünü malonil-KoA allosterik
olarak enzimi inhibe eder.
• Karbonhidrattan zengin diyette yağ asidi sentezi,
dolayısıyla malonil-KoA artar ve yağ oksidasyonu inhibe olur.
• Açlıkta asetil-KoA karboksilaz, glukagon etkisiyle inhibe
olur, malonil-KoA azalır ve karnitin açil transferaz I
üzerindeki inhibisyon kalkar.

YAĞ ASİTLERİNİN DİĞER OKSİDASYON YOLLARI
𝛂-oksidasyon
• 𝛂 -oksidasyon DER ve peroksizomda, tek sayılı ve

dallı zincirli yağ asitlerinin tek karbon kısaltılarak 𝛃
oksidasyona hazır hale getirilmesidir.
• Bitkilerde bulunan fitanik asit, dallı zincirli bir yağ

asididir 𝛂 oksidasyonla yıkılır.
ω-oksidasyon
• Yağ asidinin karboksil ucuna en uzak olan karbon (ω
karbonu) üzerinden DER’da oksidasyon olur. Az kullanılan
bir oksidasyon şeklidir.
• Peroksizomal Oksidasyon
• Çok uzun zincirli yağ asitleri (>26 karbon) peroksizomlarda
kısmi oksidasyona uğrayarak kısaltılır. Böylece
mitokondriyal 𝛃 oksidasyona girebilecek duruma gelirler.
• Peroksizomlara yağ asidi girişi karnitinden bağımsızdır
• Mitokondrial 𝛃 oksidasyonda, elektronlar FAD’a

taşınırken peroksizomlarda direk olarak O2’ye taşınır
H2O2 üretilir
• H2O2 katalaz tarafından H2O ve O2’ye parçalanır.
• Peroksizomlarda bu reaksiyon sırasında ortaya çıkan

enerji ısı olarak ortama salınır.
• Elde edilen kısa zincirli yağ asitleri daha sonra büyük

olasılıkla mitokondriye geçer ve oksitlenir.

Zellweger sendromu: Peroksizomların yokluğu, çok
uzun zincirli yağ yıkımı defekti
Refsum Hastalığı: 𝛂- oksdasyon defekti, fitanik

asit birikimi.
Karnitin eksikliği: Uzun zincirli yağ asitlerinin

mitokondri içine taşınma defekti.
KETON CİSİMLERİ
• Açlık döneminde Glukagon etkisiyle aktive olan

hormon duyarlı lipaz, yağ dokusundan
trigliseritleri hidrolize ederek kanda serbest yağ
asitlerini arttırır.
• Karaciğer, kas ve yağ dokusu açlıkta glukoz

kullanımını azaltıp, enerjilerini yağ asitlerinden
sağlayarak kan glukozunu beyin ve eritrositlerin
kullanımına bırakır.

• Karaciğerde okside olan yağ asidlerinden oluşan
asetil-KoA'ların bir kısmı keton cisimlerine
çevirilir.
• Uzamış açlıkta beyin dokusu dahil bir çok

dokuya suda çözündüğü için kolayca nakledilen
substratlar elde edilir.
Toklukta
Glukoz
Yağ Asidi Sentezi Asetil KoA Kolesterol Sentezi
TCA Döngüsü
Açlıkta
Keton Sentezi
Yağ Asidi Sentezi Asetil KoA Kolesterol Sentezi
TCA Döngüsü

Sentezlenen keton cisimleri
• Asetoasetat, β-hidroksi bütirat ve asetondur.
• Kanla perifere taşınır ve yeniden asetil-KoA'ya

çevrilip enerji eldesi için TCA'ya girebilirler.
• Keton cisimleri perifer dokular için önemli enerji

kaynağıdır. Karaciğer ise kullanamaz.
Asetil KoA Asetil KoA TCA
KoA
Tiolaz Asetil KoA Asetil KoA
Asetoasetil KoA
Asetil KoA HMG KoA Sentaz Tiolaz

Asetoasetil KoA
HMG KoA Süksinat
HMG KoA Liyaz Tioforaz

Asetil KoA Süksinil KoA
Aseton Asetoasetat Asetoasetat Asetoasetat
NADH 𝛃 Hidroksibütirat NADH 𝛃 Hidroksibütirat
NAD+ Dehidrogenaz NAD+ Dehidrogenaz
𝛃 Hidroksibütirat 𝛃 Hidroksibütirat 𝛃 Hidroksibütirat
 Karaciğer dışı dokular HMG-KoA Liyaz

enzimine sahip olmadığı için keton
cismi üretemezler.
 Karaciğer ise tiyoforaz enzimine sahip

olmadığı için keton cismi tüketemez.
 Eritrosit gibi mitokondrisi olmayan

hücreler ise keton cisimleri
mitokondrial matrikste okside olduğu
için, keton cisimlerini kullanamazlar.

• Keton cisimleri sentez hızı, kullanımdan fazla
olduğu zaman asidik yapılı olan keton cisimleri
kanda artar ketonemi oluşur.
• Ayrıca idrarda keton cisimleri atılımı artar ve

ketonüri oluşur.
• Bu klinik tablo en sık, açlık ve Tip 1 Diyabet

gibi glukagonun insüline göre nisbi olarak yüksek
olduğu durumlarda görülür.
Sentezin Düzenlenmesi
• Keton cisimleri sentez hızı adipoz dokudan

hormon duyarlı lipaz etkisiyle mobilize olan yağ
asidlerinin miktarına bağlıdır.
• Glukagon lipolizi arttırır, ketojenik etkilidir.
• İnsülin ise lipolizi azaltır, yağ asidi sentezini

arttırır, antiketojenik etkilidir.
Açlıkta lipolizin artışı

Yağ asitleri
mitokondriye
taşınarak yıkılır.
Karaciğere yağ asidi girişi
Asetil-KoA karboksilaz inhibisyonu
Malonil-KoA azalır
Asetil-KoA’lar
özellikle keton
Karnitin üzerindeki inhibisyon sentezine kaydırılır.
ortadan kalkar

Keton cisim yapımını aktive ve inhibe eden hormon
ikilisi hangisidir?
A. Glukagon-Adrenalin
B. Adrenalin-Noradrenalin
C. Glukagon-Büyüme hormonu
D. Adrenalin-Kortizol
E. Glukagon-İnsülin
Aşağıdakilerden hangisi, keton cisimlerini normal

koşullarda kullanmadığı halde, açlık veya diabet
gibi durumlarda enerji ihtiyacını karşılamak için
kullanır?
A.Karaciğer
B. Beyin dokusu
C. İskelet kası
D. Kalp kası
E. Böbrekler
Beta-hidroksi bütirat ve asetoasetat krebs

döngüsüne hangi ürünle girerler?
A. Asetil KoA
B. Propiyonat KoA
C. Süksinil KoA
D. Malonil KoA
E. HMG-KoA

Aşağıdakilerden hangisinin yıkımının aşırı
artması durumunda keton cisimleri sentezlenir?
A. Protein
B. Karbonhidrat
C. Nükleik asit
D. Amino asit
E. Yağ asidi
YAĞ ASİDİ SENTEZİ (LİPOGENEZ)
• Yağ asidi sentezi karaciğer, böbrek, beyin ve yağ

dokusu gibi birçok doku hücresinin sitozolünde
meydana gelir
• Sentezin ana maddesi asetil-KoA’lardır
• Reaksiyonların son ürünü ise 16 karbonlu doymuş

yağ asidi Palmitattır
• Sentez reaksiyonları için NADPH, ATP, biotin ve

CO2 kaynağı olarak HCO3 gereklidir

Sentez Basamakları
• Asetil-KoA’ların mitokondriden sitozole çıkışı
• Asetil-KoA’lardan malonil-KoA sentezlenmesi
• Yağ asidi sentaz kompleksi ile palmitat sentezi
• Palmitatın hidrokarbon zincirinin uzatılması ile daha
uzun zincirli yağ asitlerinin sentezlenmesi
(elongasyon)
• Çifte bağlar oluşturularak doymamış yağ asitlerinin
sentezlenmesi (desaturasyon)
1.Asetil-KoA’nın sitoplazmaya Taşınması:
Palmitat (Yağ asidi)

Glukojen Glukoz-6- P Pentoz Fosfat
Sentezi Yolu
Glikoliz FFK I
Malonil-KoA
Pirüvat
NADPH
Mitokondri
Asetil KoA
karboksilaz
Asetil KoA
Sitrat Asetil-KoA
TCA Sitrat HMG KoA
Redüktaz
Kolesterol
2. Asetil-KoA’lardan malonil-KoA sentezlenmesi
Asetil KoA
ATP + HCO3
Sitrat
Asetil KoA Karboksilaz
Malonil Ko A
Biotin
Palmitat
ADP
Malonil KoA
Reaksiyon için biotin, ATP + HCO3- + Mg2+ gereklidir.

3.Yağ Asidi Sentaz Kompleksi ile palmitat sentezi
• 7 enzim bir araya gelerek sitoplazmada kompleks bir
yapı oluşturur. Yağ asidi sentetaz kompleksinin
ortasında Açil taşıyıcı protein (ACP) bulunur.
• Pantotenik asit (B5 vitamini) Açil taşıyıcı protein
(ACP) ve Koenzim A yapısında yer alır. Böylece yağ
asitlerinin sentezinde de yıkımında da rol alır.
• Yağ asidi sentaz kompleksinde, santral SH grubu ve
periferik SH grubu olarak iki -SH grubu bulunur.
CH3
CH3
CH3 -COO-
CH3
C=O
Asetil KoA C=O Malonil KoA
S
S
YA Sentaz Kompleksi
CH3
CH3
CH3
CH3
CH3 -COO-
CH3
C=O
C=O Malonil KoA
S
S
YA Sentaz Kompleksi

CH3
CH3
CH3
CH3
CH
CH33 -COO-
C=O
C=O
Malonil KoA
S
S
YA Sentaz Kompleksi
•Palmitat Kompleksin tiyoesteraz
aktivitesi ile serbest hale geçip
sitozole salınır.
Reaksiyonu topluca gösterirsek;
Asetil-KoA + 7 Malonil-KoA + 14 NADPH + 7ATP
Palmitik asit +8 KoA +7 CO2 +14 NADP++7ADP +7 Pi
4. Palmitatın zincirinin uzatılması (elongasyon):
• DER ve mitokondride bulunan yağ asidi zincir uzatma

sistemi (mikrozomal elongasyon sistemi) palmitik
aside ikişer karbon ilave ederek daha uzun zincirli yağ
asidleri sentezlenir.
• Mitokondride uzatma işlemi için iki karbonlu birim

olarak asetil-KoA kullanılırken,
• DER’da malonil-KoA kullanılır.

5. Çifte bağlar oluşturularak doymamış yağ
asitlerinin sentezlenmesi (desaturasyon):
• DER’de bulunan desatürazlar ve NADPH yardımıyla,

yağ asitlerine çift bağ yerleştirir.
• Zincir üzerinde en son 9-10 karbonlar arasına çift bağ

yerleştirilebildiği için linolenik ve linoleik asitler
organizmada sentezlenemez.
Yağ asidi sentezinde, zincir uzama ve çift bağ

oluşumu için kullanılan NADPH
1- Pentoz fosfat yolu,
2- Malik Enzim,
3- İzositrat dehidrogenaz
YAĞ ASİDİ SENTEZİNİN DÜZENLENMESİ
1-Allosterik düzenleme:
Asetil-KoA’dan malonil-KoA sentezi yapan asetil-KoA
karboksilaz enzimi hız kısıtlayıcı basamaktır.
Enzim sitrat ile aktive, malonil-KoA ve palmitoil-KoA
ile inhibe olur.

2- Kovalent modifikasyon:
Glukagon ve adrenalin, enzimin fosforile ve inaktive
olmasına, insülin ise defosforile ve aktive olmasına
neden olur.
İnsulin ayrıca hücreye glukoz girişini sağlayarak,
glikoliz ve pentoz fosfat yolunu hızlandırır. Böylece
asetil-KoA ve NADPH düzeyini arttırarak lipogenezi
destekler.
3- Enzim sentez hızı:

Karbonhidrattan zengin veya yağdan fakir diyetin
uzun süre alınmasıyla lipid sentezleyen enzimlerin
sentezi arttırılarak yağ asidi sentezi arttırılır.
Yüksek yağlı diyet veya açlık durumunda ise asetil-
KoA karboksilaz sentezini azaltarak lipogenez
baskılanır.
TRİGLİSERİD (TRİAÇİLGLİSEROL) SENTEZİ

Yapı olarak saf hidrofobik formdur, suda çok az
çözünür olup, yağ dokusunda başlıca enerji deposunu
oluştururlar.
Trigliseridler ağırlıkla karaciğer ve yağ dokusu

hücrelerinde olmak üzere böbrek, süt vermekte olan meme
bezi veya barsak mukozası gibi birçok dokuda sentez
edilir.
Sentez Basamakları:
1- Gliserol fosfat Sentezi
2- Serbest Yağ Asitlerinin Aktive Edilmesi
3- Fosfotidat Sentezi
Fosfotidat, fosfolipidlerin ve trigliseritin öncülüdür
Dihidroksiaseton fosfat Gliserol

NADH ATP
Gliserol-3-fosfat dehidrogenaz Gliserol Kinaz
Gliserol
NAD+ ADP
PO4
Gliserol-3-fosfat
Yağ asidi KoA
2X
KoA
Yağ asidi
Gliserol
Yağ asidi
PO4
Fosfatidat

4- Triaçilgliserol Sentezi:
Fosfatidatın fosfat grubu çıkarılır ve yerine bir yağ
asidi daha eklenir.
İnsülin, alınan karbonhidratların trigliseride
dönüşmesini hızlandırırken, glukagon, adrenalin ve
büyüme hormonu trigliserid sentezini inhibe eder.
Adipoz dokuda sentezlenen trigliseridler açlıkta

kullanım amacıyla depolanır.
Karaciğerde sentezlenenler ise serbest kolesterol,
ester kolesterol ve fosfolipidler ile beraber VLDL
yapısında kan dolaşımına verilerek perifer dokulara
gönderilir.
Fosfatidat
Yağ asidi Yağ asidi
Gliserol
Gliserol
PO4 Alkol
Diaçil Gliserol
Gliserofosfolipid
Yağ asidi KoA
KoA
Yağ asidi
Gliserol
Yağ asidi
Yağ asidi
Trigliserit

FOSFOLİPİT SENTEZİ VE YIKIMI
• Fosfolipitler, fosfotidat yapısının fosfat grubuna

bağlı kolin, serin, etanolamin gibi hidrofilik bir grup
ile bağlanması ile oluşurlar. Fosforik baş kısımları
hidrofilik, yağ asidlerinin zincirleri hidrofobik
olduğu için fosfolipitler amfipatik bileşiklerdir.
• Sfingofosfolipidler, gliserofosfolipitlerden farklı

olarak gliserol yerine serin ve palmitik asit taşıyan
sfingozin iskeleti içerir.
• Gliserol içerenlere gliserofosfolipidler
• Sfingozin içerenlere ise sfingofosfolipidler denir
• Gliserofosfolipidler ve trigliseridler fosfatidik asit
• Sfingofosfolipidler ise seramidden köken alırlar

Temel görevleri:
1- Hücre membranı başta olmak üzere tüm
membranların en önemli bileşenleridir.
2- Şilomikron, HDL ve VLDL gibi lipoproteinlerin
yapısında yer alırlar.
3- Safra salgısında bulunurlar (fosfatidilkolin)
4- Hormonların ikinci haberci mekanizmalarında rol
oynarlar (fosfatidil inositol)
5- Akciğerde alveol içinde bulunan surfaktanının yapına
katılır (fosfotidilkolin).
6- Bazı proteinlerin hücre membranına tutunmasını
sağlar (GPI kanca)
• FOSFOLİPİD SENTEZİ
• Fosfotidilkolin (Lesitin): CDP-kolin ile diaçilgliserol
reaksiyonu ile oluşur. Ayrıca fosfatidiletanolaminin
SAM’den metilasyonu ile de sentezlenebilir. Kolin’in
diyetle alınamadığı durumda fosfatidilkolin, glukozdan
sentezlenebilir.
• Fosfotidilserin: Fosfatidiletanolaminin yapısında
serinin etanolaminin ile yer değiştirmesi sonucu
oluşur.
• FOSFOLİPİD SENTEZİ
• Fosfotidilinozitol: Fosfatidik asit, CTP ile reaksiyona
girerek CDP-diaçilgliserol oluşur. CDP-diaçilgliserol da
inozitol ile reaksiyona girerek fosfatidilinozitolü
meydana getirir.
• Kardiyolipin: Fosfatldilgliserol ve CDP-
diaçilgliserolden sentezlenir.
• Fosfotidiletanolamin: Diaçilgliserol, CDP-etanolaminle
reaksiyona girer ve fosfatidiletanolamin oluşur.
Fosfatidiletanolamin ayrıca fosfatidilserinin
dekarboksilasyonu ile de elde edilir.

FOSFOLİPİD YIKIMI
Fosfolipaz A1
Yağ asidi
Fosfolipaz A2
Gliserol
Yağ asidi Prostaglandin sentesi için araşidonik asit eldesi

Fosfolipaz C
PO4 Ek Grup İkinci haberci sisteminde rol oynar
Fosfolipaz D
SFİNGOLİPİDLERİN SENTEZİ
• Serin ile palmitoil-KoA birleşir ve dihidrosfingozin

(sfinganin) oluşur. Sentez için piridoksal fosfat ve
NADPH’ya ihtiyaç vardır.
• Sfinganin bir yağ asidi ile birleşerek seramid yapısını
oluşturur. Seramid tüm sfingolipidlerin öncülüdür.
• Sfingomyelin: Seramid fosfotidil kolin ile reaksiyona
girerek, fosfat ve kolin grubunu aldığında oluşan yapı
sfingomyelindir.
SFİNGOLİPİDLERİN SENTEZİ
• Serebrozidler: Seramid, UDP-glukoz ile birleşerek

glukozilseramid, UDP-galaktoz ile birleşerek
galaktozilseramid yapısını oluşturur. Galaktozilseramid
myelin yapısında yer alırken, glukozilseramid sinir
sistemi dışındaki dokuların yapısında bulunur.
• Gangliozidler: Seramide genellikle glukoz ve galaktoz
içeren bir oligosakkarit zinciri ve N-asetil nöramik asit
(sialik asit) bağlanmasıyla oluşur.
• Gangliozidler karbonhidrat içerikleri fazla olduğu için
suda çözünen tek lipit sınıfı olma özelliğini taşırlar.

Serin Palmitoil KoA
Glukozilseramid
Seramid Galaktozilseramid
Sfinganin
Sfingozin
Sfingozin
Glukoz/Galaktoz
Fosfatidilkolin
+
Diaçilgliserol
Yağ asidi
Sfingomyelin Gangliozid
Sfingozin
Sfingozin
PO4 Kolin Oligosakkarit Sialik Asit
SFİNGOLİPİDLERİN YIKIMI
 Normalde sfingolipidlerin
Sfingomyelin
sentezi ve yıkımı denge
Sfingomyelinaz halindedir.
 Yıkım için gerekli lizozomal
Seramid enzimlerin kısmi ya da total

defekti sfingolipitlerin
Seramidaz yıkılmasını engeller ve
lizozomlarda birikimi ile
Sfingozin + Yağ asidi sfingolipidozlar olşur
SFİNGOLİPİDLERİN YIKIMI
• Sfingolipidozlar, sinir sistemi başta olmak üzere

birçok dokunun hücrelerinde birikime ve hasara
neden olurlar. Sfingolipidlerin sentezleri ise
normaldir. Gaucher ve Fabry dışında yaşamın ilk
aylarında sıklıkla ölümle sonuçlanır.
• X’e bağlı geçiş gösteren Fabry hastalığı dışında
hepsi otozomal resesif geçer.

PROSTAGLANDİNLER
• Araşidonik asidden köken alan ağırlıkla otokrin ve

parakrin etkili lokal hormonlardır.
• Organizmada ω3 ve ω6 yağ asidleri

sentezlenemez.
• Bu nedenle Araşidonik asit sentezlenebilmesi için

diyetteki linoleik asit ve 𝛂-linolenik asit gibi
esansiyel yağ asitlerine ihtiyaç vardır.

Membran Fosfolipidleri
Fosfolipaz A2
ARAŞİDONİK ASİT
Sitokrom P450 Siklooksijenaz

5 Lipoksijenaz
12 Lipoksijenaz
Epoksitler 15 Lipoksijenaz Prostaglandinler
Lökotrienler
Sentez Basmakları:
1- Hormonal uyarı sonucunda fosfolipaz A2 enzimi
aktive olarak membran fosfolipidlerinden araşidonatı
hidrolize eder. Fosfolipaz A2 kortikosteroidler
(kortizol) tarafından inhibe edilir.
2- Siklooksijenaz yoluyla prostanoidlerin oluşumu:
Siklooksijenaz (COX) enzimi katalizi ile oluşan PGG2
daha sonra PGH2’ye dönüşür. COX enzimin 2 adet
izoenzimi vardır. COX-1 enzimi fizyolojik olarak
prostoglandin sentezi sağlarken, COX-2 enzimi ise
uyarıldığında aktive olarak sentez yapar.
PGH2’den diğer prostaglandin üyeleri ve

tromboksanlar oluşur. İbuprofen gibi non-steroidal
antienflamatuvar (NSAI) ilaçlar COX enzimini inhibe
ederler. Aspirin ise COX enziminin aktif
bölgesindeki serin amino asitini asetiller ve geri
dönüşümsüz olarak inhibisyon yapar.
COX-1 gastrointestinal sistem ve trombosit
fonksiyonları ile ilişkilidir. Bu nedenle inhibisyonu
mide ülseri ve kanama bozukluklarına yol açabilir.
COX-2 inhibisyonu yapan Selekoksib gibi ilaçlar
daha fazla tercih edilmektedir.

3- Lipooksijenaz yolundan lökotrienlerin
sentezi: Lökositler, mast hücreleri, trombositler
ve akciğerlerde aktiftir.
4- Sitokrom P450 yoluyla epoksitlerin sentezi:
Membran
fosfolipidleri
Fosfolipaz C
Kortikosteroidler Fosfolipaz A2 Diaçilgliserol
DG - lipaz
Araşidonik asid
Aspirin (Salisilatlar) Siklooksijenaz Lipoksijenaz
İbuprofen (NSAI)
PGG2 5 - HPETE
PGH2 LTA4
Tromboksan PGI2 sentaz
İmidazol
sentaz
PGE2 LTB4 LTC4

TxA2 PGI2 LTD4
PGF2 LTE4
𝛂
Tromboksanlar Prostaglandinler Lökotrienler
• Prostaglandinler, farklı doku ve hücrelerde lokal

etkilere sahiptir. Genel olarak kan basıncı, ağrı, ateş,
üreme, mide salgısı gibi inflamasyon ile bağlantılı
semptomlarla ilişkilidirler.
• PGI2 (Prostasiklin): Damar endotelinden sentezlenir
damar düz kasını gevşetir, trombosit agregasyonunu
ve adezyonunu inhibe eder.
• PGF2: Gebelik sırasında uterusun kasılması üzerine
etkilidir. Abortus amacıyla medikal tedavide kullanılır.

• Tromboksan A2 (TXA2): Trombositlerde
sentezlenir, damar düz kasını kasar, trombosit
agregasyonunu ve adezyonunu aktive eder. Etkisi
PGI2 ile zıttır.
• Lökotrienler: Lökositlerde sentezlenir, yarı ömrü
kısadır. İnflamasyon ve allerjik reaksiyonlarda
mediatör rolü oynarlar
• Bronşlar gibi düz kaslarda kasılma ve küçük
damarlarda vazodilatasyon ve permeabilite artışına
neden olurlar.
Damar Endotel Hücreleri Trombositler
Prostasiklinler (PGI2) Tromboksanlar (TXA2)
Trombosit Agregasyonu
KOLESTEROL SENTEZİ

Serbest kolesterol amfipatik yapılı olduğu için membran
yapılarında ve lipoptoteinlerin dış fosfolipid tabakasında
yer alır 22 24
21 26
20 25
23
18
12 17
11
16 27
19
1 9 C D 15
2
8
A B
Kolesterol
OH
7
65
4 6
 Ester kolesterol saf hidrofobik olduğu için

membranlarda yer alamaz, kolesterolün depo
şeklini oluşturur.
Yağ asidi
Ester Kolesterol
• Kolesterol diyetle alınabileceği gibi, karaciğer, barsak,

adrenal korteks gibi dokularda endojen olarak
sentezlenir. Bununla beraber plasentada kolesterol
sentezlenemez steroid hormon sentezi için dışardan
alınması zorunludur.
• Biyosentez reaksiyonları DER ve sitozolde gerçekleşir.
• Kortikosteroidler, seks steroidleri, safra asitleri, D

vitamini gibi hormonlar kolesterolden köken alırlar.

Kolesterol Keton cisimleri
Sitoplazma Mitokondri
HMG KoA
 Kolesterolün sentezi asetil-KoA'dan başlar ve HMG
KoA’ya kadar olan sentez aşaması keton cisimleri
sentezi ile ortaktır.
 Sentez için NADPH ve ATP gereklidir.
Sentez Basamakları
1- Asetil-KoA'dan mevalonat sentezi
2- Mevalonattan isopentenil pirofosfat sentezi
3- Altı izoprenoid birimin birleşmesiyle squalen
sentezi
4- Squaleninden lanosterol sentezi
5- Lanosterolün reaksiyonlar sonucu kolesterole
çevirilmesi
Asetil KoA Asetil KoA

Tiyolaz
Asetoasetil KoA
Asetil KoA HMG-KoA

Asetil-CoA
Sentaz
HMG-KoA
İnsulin, T3, T4
2 NADPH HMG-KoA Karbonhidratlı diyet
redüktaz
2 NADP Glukagon, Kolesterol
Glukokortikoidler
Açlık, Simvastatin
Sitoplazma Mevalonat
DER

Mevalonat Sitozol
3 ATP 3 Reaksiyon
DER
basamağı
3ADP
CO2
İlk ortaya çıkan
İsopentenil pirofosfat Safra asidleri
isoprenoid birim
İki izopren birim
birleşir
Geranil pirofosfat Steroid hormonlar Vitamin D

İzopren birim
eklenir
Dolikol Farnesil pirofosfat Koenzim Q

NADPH
Squalen sentaz
NADP
Halkalaşmanın
başladığı nokta SQUALEN
2 Reaksiyon
basamağı
Tam halkaların ilk görüldüğü
nokta ve ilk ortaya çıkan LANESTEROL KOLESTEROL
steroid bileşik 19 Reaksiyon
basamağı
Hız Kısıtlayıcı Basamak HMG KoA Redüktaz
İlk ortaya çıkan isoprenoid

birim İsopentenil pirofosfat
Halkalaşmanın başladığı nokta Squalen
Tam halkaların ilk görüldüğü Lanesterol

nokta ve ilk ortaya çıkan
steroid bileşik
Kolesterol sentezinde squalenin

squalen epokside çevrimi, squalen
epoksidin lanesterole çevrimi ve
Lanesterolden kolesterole
dönüşümü sağlayan enzimler
enoplazmik retikulumda bulunur.

HMG CoA
Atarvostatin İnsülin
Lovastatin
Mevostatin Glukagon
Provastatin
Simvastatin HMG KoA Mevalonat, Kolesterol
Redüktaz Glukokortikoidler
Mevalonat
Kolesterol
Kolesterolü taşıyan LDL’nin hücreye alınması, HMG-KoA redüktazı inhibe
ederek endojen kolesterol sentezini azaltır.
• İnsulin HMG-KoA redüktaz

aktivitesini uyarır.
• Glukagon ve
glukokortikoidler, insuline
antagonist çalışır.
• Bu nedenle HMG KoA

redüktazın aktivitesi açlıkta
düşer, karbonhidratça zengin
beslenmede artar.
Kolesterolün Atılımı
• Kolesterolün halka yapısı parçalanamadığı için

karaciğerde kullanılamayan kolesterol ya safra
asitlerine çevirilerek ya da yapısı değişmeden direkt
olarak safraya sekrete edilerek uzaklaştırılır.
• Barsağa atılan kolesterolün bir kısmı bakterilerce

koprostanol ve kolestanole çevrilir.

Aşağıdakilerden hangisi HMG-KoA redüktazı
inhibe eder?
A. Yüksek cAMP düzeyi

B. Düşük GTP düzeyi
C. Yüksek insülin düzeyi
D. Düşük kolesterol düzeyi
E. Enzimin defosforilasyonu
Hiperkolesterolemi tedavisinde kolesterol

sentezini inhibe ederek etki eden ilaçların
başlıca hedef enzimi hangisidir?
A. Fosfodiesteraz
B. HMG-KoA liyaz
C. HMG-KoA redüktaz
D. HMG-KoA sentetaz
E. Fosfofruktokinaz
SAFRA ASİDLERİ
• Karaciğerde kolesterolden sentez edilen, Kolik asit
ve Kenodeoksikolik asit primer safra asidleridir.
• Primer safra asidleri karaciğerde safraya
verilmeden glisin ya da taurin ile konjuge edilerek
safra tuzları oluşturulur.
• Safra asidleri barsağa atılınca barsak bakterileri
glisin veya taurini ayırabilir, kalan safra asidleri ise
yine bakterilerin etkisiyle sekonder safra asitlerine
dönüşür.
• Böylece deoksikolik asit ve litokolik asit oluşur.

SAFRA ASİDLERİ
• Safra asidleri amfipatik yapılıdır böylece sindirim

sırasında lipidlere deterjan etkisi göstererek miçel
yapısını oluştururlar.
• Safra asiti sentezinde hız kısıtlayıcı basamak 7 𝛂-

hidroksilazdır.
• Sentez için C vitamini gereklidir.
NADPH C vitamini NADP+

Kolesterol 7 𝛂-Hidroksikolesterol
7 𝛂-Hidroksilaz
Primer Safra Asitleri Kolik Asit Kenodeoksikolik Asit
Glisin ve Taurin ile konjugasyon
Safra Tuzları Taurokolik Asit Taurokenodeoksikolik Asit

(Konjuge Safra Asitleri) Glikokolik Asit Glikokenodeoksikolik Asit
Barsak bakterilerinin
dekonjugasyonu
Sekonder Safra Asitleri Deoksikolik Asit Litokolik Asit
• Kolesterolün karaciğerden safraya verilmesi,

fosfolipidler (Lesitin) ve safra tuzu ile birlikte
olmalıdır.
• Eğer bu bozulur ve çözünürlüğü sağlanamayacak kadar

çok kolesterol safraya verilirse, kolesterol safra
kesesinde çöker ve kolelitiazis başlar.
• Bir protein ve bilirubin çekirdeği etrafında kolesterol

birikirek kolesterol taşı oluşturur.

Safra Asitlerinin Görevleri:
• Mideden gelen asit içeriğin nötralizasyonu
• Yağ asidleri ve diğer lipid türevlerini emülsiyon

haline getirme
• Kolesterol ilaç, toksinlerin atılımında görevleri

vardır.
Yağ asidi sentezinde hız kısıtlayıcı enzim

aşağıdakilerden hangisidir?
A. Açil KoA Sentetaz

B. Asetil KoA Sentetaz
C. Asetil KoA Karboksilaz
D. Metil Malonil KoA Karboksilaz
E. HMG KoA Sentetaz
Asetil KoA karboksilaz enzimini aktive ederek yağ

asidi sentezi arttıran hangisidir?
A. Glukagon
B. Adrenalin
C. İnsulin
D. Kortikosteroid
E. ACTH

Yağ asitleri sentezi için mitokondrideki asetil
KoA'nın karbon iskeleti hangi formda
sitoplazmaya taşınır?
A. Oksaloasetat
B. alfa ketoglutarat
C. Pirüvat
D. Sitrat
E. Gliseraldehid-3-fosfat
Aşağıdaki maddelerden hangisi sadece diyetle

alınan yağ asitleri ile sentezlenir?
A. Eikozanoidler
B. Fosfatidilkolin
C. Steroid
D. Fosfolipid
E. Sfingolipid
Hücre membranı lipidlerinden hem lipooksijenaz

hem de siklooksijenaz yolu için araşidonik asid
sağlayan hangisidir?
A. Prostasiklin sentetaz
B. Tromboksan sentetaz
C. Fosfolipaz A2
D. Peroksidaz
E. LCAT

Yağ dokusunda lipoliz esnasında aşağıdakilerden
hangisi hız kısıtlayıcı enzimdir?
A.Lipoprotein lipaz
B. Hormona duyarlı triaçilgliserolipaz
C. Gliserokinaz
D. Açil KoA sentetaz
E. HMG KoA Sentaz
Hangi maddenin eksikliğinde yağ asidi oksidasyonu

azalıp kaslarda yağ birikimi olur?
A. Tioforaz
B. Karnitin
C. Fosfopentotein
D. Kardiyolipin
E. Asetil CoA
Aşağıdakilerden hangisinin sentezinde Asetil KoA

ön bileşik olarak kullanılamaz?
A. Glukojen
B. Progesteron
C. Kolesterol
D. Aseto asetik asit
E. Palmitik asit

Aşağıdakilerden hangisi dokularda peroksizom
eksikliği sonucu gelişir?
A. Refsum hastalığı
B. Reye sendromu
C. Zelleweger sendromu
D. Goucher hastalığı
E. Fabry hastalığı
Aşağıdakilerden hangisi cAMP’ye bağlı bir

protein kinaz tarafından aktive edilir?
A. Lipoprotein lipaz
C. Gastrik lipaz
D. Pankreatik lipaz
E. Asit lipaz
Aşağıdakilerden hangisi enerji gereksinimi için

keton cisimlerini kullanmaz?
A. Yağ dokusu
B. İskelet kası
C. Böbrek
D. Karaciğer
E. Kalp kası

Aşağıdakilerden hangisi inaktif zimojen olarak
salgılanmaz?
A. Tripsin
B. Kimotripsin
C. Elastaz
D. Lipaz
E. Pepsin
Aşağıdaki sindirim kanalı salgılarından hangisinin

içeriğinde miseller vardır?
A. Safra
B. Mide salgısı
C. Tükürük
D. Pankreas salgısı
E. İnce bağırsak salgısı
Aşağıdakilerden hangisi konjuge safra asitlerinden

biridir?
A. Kolik asit
B. Deoksikolik asit
C. Kenodeoksikolik asit
D. Glikokolik asit
E. Litokolik asit

•Lipid Metabolizması

TUSEM ŞUBELERİMİZ
İSTANBUL-TOPKAPI İSTANBUL-KADIKÖY ADANA

ANKARA İSTANBUL-MALTEPE İZMİR
Beyazıtağa Mah. Caferağa Mahallesi Albay Faik Yeni Baraj Mah.
Ziya Gökalp Cad. No: 3 Zümrütevler Mah. Hanımeli Vali Kazım Dirik Cad.
Topkapı Cad. Sözdener Cad. Canatan Apt. 68054 Sok. No: 5
Soysal İşhanı Kat: 5-6 Caddesi Çilek Sok. No: 3 No: 4 (Gayret İş Hanı) Kat: 4
No: 1 Kat: 3-4-5 No: 25 Kat: 4 D: 6 Berkay Oklu Apt.
Kızılay – ANKARA Maltepe - İSTANBUL Pasaport – İZMİR
Fatih – İSTANBUL Kadıköy / İSTANBUL Asma Kat Seyhan / ADANA
0 312 435 05 00 0 216 596 51 52 0 232 441 55 15
0 212 523 10 00 0 216 330 70 80 0 322 226 59 58
BURSA
ANTALYA ÇANAKKALE DİYARBAKIR EDİRNE ESKİŞEHİR
Dumlupınar Mah. Atatürk
Güllük Caddesi Ulukut İş Cumhuriyet Mahallesi Ofis Ekinciler Caddesi Balkan Yerleşkesi Hastane İstiklal Mah.
bulvarı No: 3 Ramazan
Merkezi Kat: 7 No: 10/27 Menderes Cad. No: 3 Kalender İş Merkezi Kat: 8 Karşısı Yaşam Merkezi 2. Çınar Sok. No: 6
Ersoy İşmerkezi Kat: 3 D: 12
Güllük - ANTALYA Kepez / ÇANAKKALE Ofis / Diyarbakır Kat EDİRNE ESKİŞEHİR
Görükle / BURSA
0 242 243 88 22 0 533 163 18 22 0 412 224 24 07 0 284 214 00 41 0 222 231 35 96
0 224 441 74 14
ERZURUM KOCAELİ
ELAZIĞ GAZİANTEP KAYSERİ KONYA
Menderes Cad. Taşhan Karşısı Baki Komşuoğlu Bulvarı
Yenimahalle Muammer Üniversite Bul. Yenidoğan Mah. Zafer Alanı Abide
Ömer Erturan İş Merkezi Kampüs Karşısı
Çorbacıoğlu Sok. No: 3 Binevler mah. No:182/B Tuncay Sok. No: 12/A İş Merkezi Kat: 2
Şekerbank Üstü Kat:2 Evim Öğrenci Yurdu Altı
Merkez / ELAZIĞ Şahinbey-GAZİANTEP Talas - Kayseri Meram - KONYA
ERZURUM Umuttepe - İzmit / KOCAELİ
0 424 237 23 05 0 342 338 84 04 0 352 437 81 48 0 332 351 95 23
0 442 233 35 85 0 262 359 11 77
MALATYA MERSİN SAMSUN TEKİRDAĞ

SİVAS TRABZON
Milli Egemenlik Cad. Çiftlikköy Mah. 3275 Sokak Cumhuriyet Mahallesi Değirmenaltı Mah.
Sirer Caddesi Hoca İmam İskender Paşa Mahallesi,
(Emeksiz Cad.) No: 60 Öztürk Apt. B Blok 65. Atlantik Sokak Mersin Sok. No: 6
Sokak No: 4 Kat: 1-2-3 İskele Caddesi,
(Eski FMC Diyaliz Merkezi No: 4/B-22 No: 3 Kat: 1 Daire:1-2-3 İç Kapı: 9 D:12
(Hoca İmam Cami Karşısı) İşpiroğlu Sokak No: 1 Kat: 3
Binası) Merkez - MALATYA Yenişehir / MERSİN Atakum / SAMSUN Süleymanpaşa/TEKİRDAĞ
0 346 224 18 87 0 462 322 24 25
0 422 323 88 20 0 324 502 29 88 0 362 431 93 39 0 533 014 59 99
ANKARA ANTALYA (Offline) AYDIN (Offline) BALIKESİR (Offline)

ANKARA BALÇOVA (Offline)
(Bahçelievler Offline) Kışla Mah.Güllük Cad. Ramazan Paşa Mah. Eski Kuyumcular Mah.
(Cebeci Offline) Korutürk Mah.
Kırım Cad. Soytaş Ulukut Iş Merkezi Doğu Gazi Bulvarı No:12 Mekik sk. Mekik İşhanı
Gaziler Sokak No: 35/5 Şişek Sok. No: 3 - A
Liparis İş Merkezi No: 36/8 Kat:7 No:27 Kat: 1 Daire: 14 No:13 kat:5 daire 9
CEBECİ - ANKARA Balçova - İZMİR
Bahçelievler - ANKARA Muratpaşa / Antalya Merkez / AYDIN Merkez - BALIKESİR
ERZİNCAN (Offline)
BOLU (Offline) CERRAHPAŞA (Offline) ESKİŞEHİR (Offline)
BORNOVA (Offline) Karaağaç Mah. Dedekorkut HALKALI (Offline)
İzzet Baysal Caddesi Cerrahpaşa Mah. Büyükdere Mah. Mehmet
Kazım Dirik Mah. Cad. Eski Terminal Karşısı Halkalı Merkez Mah. Çeşme
Ege Pasajı Yokuşçeşmesi Cad. Hobyar Osman Cad. Befkaözgenur
183 / 1 Sok. No: 4/A Otopratik Akbaşlar Sokak No: 5/2 Kat: 1 D:2
No: 64 Kat 3 Mektebi Sok. No: 37 Apt. No: 61/9 Odunpazarı
Bornova / İZMİR Plaza No:3 Daire:8 Küçükçekmece / İSTANBUL
Merkez - BOLU Cerrahpaşa / İSTANBUL ESKİŞEHİR
Merkez - ERZİNCAN
SAMSUN (Offline)
KIRIKKALE (Offline) RİZE (Offline) SAKARYA (Offline)
MANİSA (Offline) ORDU (Offline) Mimar Sinan Mah.
Yenişehir Mah. Fevzi Çakmak İslam Paşa Mah. Adnan Menderes Cad.
Uncubozköy Mah. Adres: Düz Mah. 151. Sok. 28/C Kat: 1
Cad. No: 47 160 Evler B Blok No:198 Merkez
5516 Sok. No: 24/A Osmanpaşa Cad. No: 10 / 9 Atakum /Türkiş Medikal
Doğan Apart Altı Kat: 1 Daire: 3 (Araştırma Hastahanesi karşısı)
Merkez - MANİSA Merkez - ORDU Park Hast. Karşısı
Yahşihan / KIRIKKALE Merkez / RİZE Adapazarı / SAKARYA
SAMSUN

2 Lipid Metabolizması Kitapcık

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2 Lipid Metabolizması Kitapcık

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TIP FAKÜLTESİ DÖNEM 2

www.tusem.com.tr 2 Biyokimya / Ders Notu

LİPİDLERİN SİNDİRİMİ VE EMİLİMİ

• Diyette bulunan lipidler ağırlıkla trigliserit

• Midede, dil kökünden salgılanan lingual lipaz ve

Biyokimya / Ders Notu 3 www.tusem.com.tr

Erişkinde asit mide pH’ı

SAFRA ASİTLERİ İNCE BARSAK

www.tusem.com.tr 4 Biyokimya / Ders Notu

2 2 adet serbest yağ asidi

Mono Açil Gliserol

Biyokimya / Ders Notu 5 www.tusem.com.tr

Kolesterol Yağ Asidi

3 PO2 Kolin 2 adet serbest yağ asidi

www.tusem.com.tr 6 Biyokimya / Ders Notu

Kolesterol Kolesterol ester Kolesterol

2 Yağ Asidi 2 Yağ Asidi

Kısa zincirli Kısa zincirli

Enzim Kaynak Fonksiyon Özellikleri

Biyokimya / Ders Notu 7 www.tusem.com.tr

Lipidler hidrofobik oldukları için kanda lipoprotein adı verilen suda

Lipoproteinlerin ultrasantrifüj ve elektroforez ile ayırımı

www.tusem.com.tr 8 Biyokimya / Ders Notu

Tip Lipoprotein Fonksiyon

Biyokimya / Ders Notu 9 www.tusem.com.tr

Olgun Şilomikron HDL KAPİLLER

www.tusem.com.tr 10 Biyokimya / Ders Notu

Şilomikron Kalıntısı HDL KAPİLLER

Apo E ile Reseptör Aracılıklı Endositoz

• Miktar ve oran olarak en fazla lipid (en çok

• En az protein ve fosfolipid içerendir.

• Şilomikron ile taşınmayan tek lipid: serbest yağ

Biyokimya / Ders Notu 11 www.tusem.com.tr

ÇOK DÜŞÜK DANSİTELİ LİPOPROTEİNLER (VLDL)

• Karaciğerde sentez edilir. Temel görevi endojen sentezlenen

VLDL Karaciğerde sentezlenir

www.tusem.com.tr 12 Biyokimya / Ders Notu

LDL, Kolesterol ihtiyacı olan dokulara ve Karaciğere

Biyokimya / Ders Notu 13 www.tusem.com.tr

• LDL plazmada kolesterolün yaklaşık %70’i taşıyan

• Trigliseriti çok azdır ve sadece Apo B100 taşır.

• Elektroforezde mobilitesi nedeniyle  lipoproteinler

DÜŞÜK DANSİTELİ LİPOPROTEİNLER (LDL)

• LDL tarafından dokulara alınan kolesterol, steroid

• Karaciğer Apo B100 ile reseptör aracılıklı endositoz

• LDL lipoproteinler içinde en çok kolesterol

Karaciğer Kapiller Endotel

B100 B100 B100 B100

Plazmada CII Lipoprotein lipaz Hepatik lipaz

Olgun VLDL IDL LDL

www.tusem.com.tr 14 Biyokimya / Ders Notu

Boyut olarak en küçük ancak protein içeriği en fazla olduğu

HDL en fazla protein (%50) ve en fazla fosfolipid

HDL, Apo A-I, Apo A-II, Apo C ve Apo E’ içerir.

YÜKSEK DANSİTELİ LİPOPROTEİNLER (HDL)

HDL elektroforetik hareketiyle -lipoprotein adıyla da anılır.

HDL’nin en önemli fonksiyonu ters kolesterol taşınımıdır.

HDL içine alınan kolesterol, lesitin kolesterol açil tranferaz

YÜKSEK DANSİTELİ LİPOPROTEİNLER (HDL)

HDL yapısında bulunan kolesterol ester transferaz proteini

Daha sonra HDL2 karaciğer tarafından yakalanır ve hepatik

Biyokimya / Ders Notu 15 www.tusem.com.tr

Bu sırada bir kısım Apo AI plazmaya serbestleşir. Bu Apo

Preβ-HDL dokulardan kolesterol toplayan en potent HDL