ANNE SÜTÜ VE ÖNEMİ

Demet GÜÇLÜER
H.Gamze DEMİRTEPE
• Emzirme çocuklara yaşam için en iyi
başlangıcı sağlar
 Dünyada her sene milyondan fazla çocuk
ANNE SÜTÜ ile beslenmediği için
İshal solunum yolu ve diğer enfeksiyonlardan,
ölmektedir
NEDEN ANNE SÜTÜ ?
• Besin içeriği mükemmeldir
• Enfeksiyonlardan korur
• Kontaminasyon sorunu yoktur
• Hazmı kolaydır, allerjen değildir
• Anne bebek ilişkisini güçlendirir
• Annenin sağlığını korur.
 ANNE SÜTÜ
 BEBEK ZEKASINI ARTTIRIR
IQ+8
Türkiye’de kadınlarımızın %95’i
bebeklerini emzirmeye başlıyor.
ANCAK
nitelikli olarak sürdüremiyor.
 Yeterli emzirme için;
Doğumdan sonra ½-1 saatte
emzirmeye başlamalı
0-6 ay arasında sadece anne
sütü verilmeli
Anne sütü ile beslenme 2 yaş
ve ötesine değin sürdürülmeli
 Bebek istediği sıklıkta ve sürede emziriliyorsa
 Anne kendini iyi hissediyorsa
 Bebek memeye iyi yerleştiriliyorsa
 Çevre emzirmeye destek oluyorsa

EMZİRME BAŞARILI OLACAKTIR

• Anne sütünü artırmak için yapılması
gereken en önemli şey annenin bebeğini
daha sık emzirmesidir.
 Buları biliyor muydunuz?

EMZİRME HER YAŞTA YENİDEN BAŞLATILABİLİR

Bir kadın doğum yapmasa da emzirebilir

Bir kadın menopozda olsa da yeniden süt üretebilir
Bir kadın torununu emzirebilir
 Buları biliyor muydunuz?

• Her anne 2-3 bebek emzirecek kadar süt üretebilir

• Süt üretiminin meme büyüklüğü ve şekliyle hiçbir ilgisi
yoktur
• Her anne sütünü sağabilir
• Sağılan anne sütü gerektiğinde kullanılmak üzere
buzdolabında saklanabilir
İNSAN SÜTÜ İLE DİĞER SÜTLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

İNSAN SÜTÜ HAYVAN SÜTÜ FORMÜL SÜT

Bakteri İçeriği hiç yok olası hazırlarken olası

Anti-infektif var yok yok

faktörler
Büyüme faktörleri var yok yok
uygun miktarda çok fazla kısmen
Protein sindirimi kolay sindirimi zor düzeltilmiş
esansiyel yağ esansiyel yağ esansiyel yağ
Yağ asidi var asidi yok asidi yok
lipaz var lipaz yok lipaz yok
az miktarda az miktarda ilave edilmiş
Demir iyi emilebilen iyi emilemeyen iyi emilemeyen

yeterli A ve C vitamini vitaminler

Vitaminler yetersiz eklenmiş

yeterli fazladan su fazladan su

Su verilmesi gerekli gerekli olabilir
 9

KOLOSTRUM
İÇERİĞİ ÖNEMİ
ANTİKORDAN ZENGİN ENFEKSİYON VE
ALLERJİDEN KORUR

AKYUVARLAR ENFEKSİYONDAN KORUR

MUSHİL ETKİSİ MEKONYUMU TEMİZLER

SARILIĞIN ÖNLENMESİNİ
KOLAYLAŞTIRIR

BÜYÜME FAKTÖRLERİ BARSAĞIN OLGUNLAŞMASINI

SAĞLAR

VİTAMİN A’DAN ZENGİN ENFEKSİYONLARIN DAHA

HAFİF GEÇİRİLMESİNİ SAĞLAR
GÖZ HASTALIKLARINDAN
KORUR
 8

BURADA FARK ETTİĞİNİZ DEĞİŞİKLİKLER

NELERDİR?
SON SÜT

ÖN SÜT
Yağ
Yağ Yağ

Protein Protein
Protein

Laktoz Laktoz
Laktoz

İLK SÜT OLGUNLAŞMIŞ SÜT

(COLOSTRUM)
EMZİRME NASIL
OLUYOR
 17

Oksitosin
Kasılmayı
Kas hücresi sağlar

Prolaktin süt salgısını

Süt salgılayan hücreler uyarır

Süt kanalları

Laktiferöz sinüsler Süt burada birikir

(süt sinüsleri)

Meme başı

Areola

Montgomeri bezleri

Alveol
Destek bağ ve
yağ dokusu
 18

PROLAKTİN
Her emzirme sonrasında salgılanır.
Bir sonraki emzirme için süt oluşturur
Meme
başından
duygusal uyarı

Kandaki
prolaktin

 Gece daha fazla

prolaktin salgılanır
 Ovulasyonu baskılar
 19

OKSİTOSİN REFLEKSİ
Emzirmeden önce veya emzirme
sırasında oluşur. Sütün akmasını
sağlar. Meme
başından
duygusal uyarı

Kandaki oksitosin

Bebek emiyor

Uterusun kasılmasını sağlar

 20

OKSİTOSİN REFLEKSİ
 KAYGI
 STRES
 AĞRI
 ŞÜPHE

Bebek için sevgi

dolu düşünceler
Bebeğin sesi
Bebeğin görüntüsü
GÜVEN

Bunlar reflekse YARDIM eder Bunlar reflekse ENGEL olur

 21

ANNE SÜTÜNDE İNHİBİTÖR MADDE

Eğer meme, süt ile tamamen

dolarsa salgılama durur.
 25

1 2

- Areola bebeğin ağzının altında daha fazla yada üzeriyle eşit.

- Emzirme sırasında meme gergin veya çekilmiş gözüküyor.
 BEBEĞE POZİSYON VERME

Dört Temel Nokta:

1. Bebeğin başı ve gövdesi düz bir
hatta olacak
2. Yüzü memeye bakacak, burnu
meme ucunun karşısında olacak
3. Vücudu anneninkine yakın olacak
4. Yeni doğmuşsa poposundan da
tutulacak
 ANNENİN POZİSYONU

 Parmakları memenin altında, göğsüne dayalı

 İşaret parmağıyla memeyi alttan desteklemeli
 Başparmak memenin üstünde ve parmaklar meme
ucundan uzakta tutulmalı
 Meme ucuyla bebeğin dudaklarına dokunmalı
 Bebeğin ağzını genişçe açmasını beklemeli
 Bebeğin alt dudağı meme ucunun altına gelecek
şekilde çabucak memeyi vermeli
 ANNEYE GÖSTEREBİLECEĞİNİZ BAZI
YARARLI POZİSYONLAR

Koltuk Altı Pozisyonu

* İkizlerde,
* Kanal tıkanıklığı durumlarında,
* Bebeğin yerleşmesinin zor olduğu
durumlarda yararlıdır.
YATAKTA YATAN ANNEYE
NASIL YARDIM
ETMELİYİZ ?
• İlk olarak annenin rahat pozisyon alması
sağlanmalıdır.
• Anne sırt üstü yatıyor ise bebeğin memeye
yerleşmesi sağlık çalışanı tarafından
yapılmalıdır.
• Anne oturur pozisyona gelebiliyorsa bebeğin
memeye yerleşmesine yardımcı olunur ve
annenin bebeği kendine yakın tutması
sağlanır.
YETERSİZ SÜT
Annelerin bebeği biberonla beslemeye
başlamalarının veya emzirmeyi
kesmelerinin en sık nedenlerinden biri;

SÜTLERİNİN YETERLİ OLMADIĞINI

DÜŞÜNMELERİDİR
Bebek bazen yeterince süt alamaz.
Bunun genelde en sık nedeni:

Bebeğin yeterince sık emzirilmemesi

ya da
etkin emmemesidir.

Önemli olan annenin ne kadar süt ürettiği

değil, bebeğin ne kadar süt aldığıdır.
 Tartısını kontrol edin

EN GÜVENİLİR BULGU

İlk 6 ayda, ayda en az 500 gr. veya haftada 125 gr. almalı
Ayda 500gr.’dan az kilo artışı

Yetersiz
Büyüme eğrisi-Daha önceki tartı kayıtları
Bebeğin idrar miktarını kontrol edin
24 saatte en az 6-8 kez açık renkli idrar

Yeterli süt alan bebek

Günde 6 kereden az (özellikle 4’den az)

Özellikle 4 haftadan büyük bebekte koyu sarı,
belirgin kokulu idrar

Yeterli süt alamayan bebek

MEMEYİ RED
 MEMEYİ REDDİN
NEDENLERİ

Hastalık, ağrı veya sedatif etki

Emzirme tekniğinde sorunlar
Bebeği üzen değişiklikler
(özellikle 3-12 aylar arası)
YENİDEN EMZİRME İÇİN ANNE
VE BEBEĞE YARDIM
Bebek her zaman anneye yakın olmalı
Bebek her istediğinde meme verilmeli
Bebeğin ağzına az miktarda süt sağılmalı
Memeyi kolay alabileceği pozisyonda tutmalı
Bebeği başının arkasına bastırmaktan kaçınmalı
Anne bebeğini emzirirken memesini sallamamalı
Tekrar emmeye başlayana kadar bardakla beslemeli
EMZİRMEYİ SÜRDÜRMEK
 EMZİRMEYİ SÜRDÜRMEK

• Tüm sağlık kuruluşları emzirmeyi desteklemelidir.

• Sağlık görevlisinin anne ile kurduğu her ilişki
emzirmeyi özendirmek ve devamını sağlamak için bir
fırsattır.
• Emzirme konusunu bebeği tartarken tartışmak
özellikle önemlidir.
• Yetersiz büyüme anne ve bebeğin yardıma ihtiyacı
olduğunun önemli bir göstergesidir.
EMZİRMEYİ SÜRDÜRMEK

• ÖVMEK
• BİLGİLENDİRMEK
• ÖNERMEK
SÜTÜN SAĞILMASI
 SÜTÜN SAĞILMASI
ŞU DURUMLARDA YARARLIDIR
Tıkanık memeyi rahatlatmada
Kanal tıkanıklığını yada süt birikmesini tedavi etmede
Çökük meme başından emmeyi öğrenene kadar bebeği
beslemede
Emmeyi düzenlemede zorluk çeken bir bebeği beslemede
Memeyi istemeyen bebeği emmeden hoşlanmayı öğreninceye
kadar beslemede
Düşük doğum tartılı ve ememeyen bir bebeği beslemede
Meme ucu ve areolayı kurutmak ve yara olmaktan korumak
için
Yeterli ememeyen hasta bir bebeği beslemede

Anne yada bebek hastaysa sütün kalanını saklamak için

Anne işe gittiğinde bebeği için süt bırakacağı zaman

Anne bebeğinden uzakta iken süt akmasını önlemek için

Bebeğin çok dolu bir memeyi almasını kolaylaştırmak için

Sütü direkt olarak bebeğin ağzına sağmak için

OKSİTOSİN REFLEKSİ
MEMELERDEN SÜTÜN
ALINMASINI SAĞLAR
Oksitosin refleksinin uyarılması için sırtın ovulması
 ANNE SÜTÜNÜN ELLE
BOŞALTILMASI

Elle boşaltma süt sağmak için en iyi yoldur

Memeler yumuşak olduğunda elle sağmak

kolaydır

Her kadın sütünü kendisi boşaltmalıdır

 b
a

Ilık şişe metodu

a. Şişeye sıcak su koyun

b. Suyu boşaltın, soğuk su ile şişenin ağzını soğutun

 c

Ilık şişeyi annenin meme başına tutarak sütün boşalmasını

sağlayın
Şırıngalı meme pompası
 Anne sütü saklanma koşulları
• 18-22 derece oda ısısında 3 saat
• Buzdolabı rafında 72 saat
• Eski tip karlayan buzdolapların buzluğunda 1 ay
• Derin dondurucu buzdolabı buzluğunda 3 ay
 MEME EMMEYİ BAŞARAMAYAN
BEBEKLERE VERİLECEK SÜTÜN TİPİ:

1.Sağılmış anne sütü (mümkünse bebeğin annesinden)

2.Uygun bir formül

3.Hayvan sütü
ANNE SÜTÜNÜN ARTTIRILMASI VE
EMZİRMENİN YENİDEN
BAŞLATILMASI
NE ZAMAN YENİDEN EMZİRMEK
GEREKEBİLİR ?
• Bebek hasta olmuştur ve uzun süre meme
emmemiştir
• Bebek yapay olarak beslenmiştir, anne şimdi
emzirmeyi isteyebilir
• Bebek yapay besinlerle beslenirken hastalanmıştır
ya da iyi büyümemiştir
• Anne hasta olmuştur ve emzirmeyi kesmiştir
• Bir kadın bir bebeği evlat edinmiştir.
 BİR KADININ ANNE SÜTÜ
ÜRETİMİNİ ARTTIRMASI İÇİN
YAPMASI GEREKEN EN
ÖNEMLİ ŞEY NEDİR ?
 emzirin
Sık sık Sık sık
emzirin

Sık sık
emzirin
emzirin

Sık sık emzirin

emzirin Sık sık sık

 YAPILMASI GEREKENLER
• En önemlisi memenin uyarılması için sık
emzirmektir.

• Daha çok dinlenmek, daha çok yemek ve içmek; kendi

başlarına etkili değildir.

• Özgüvenini kazandırmak

• Süt arttırıcı (laktagog) olduğuna inanılan özel besinler,

içecekler veya bitkiler annenin rahatlamasını ve gevşemesini
sağlayabilir.
BİR KADINA SÜTÜNÜ ARTTIRMADA
NASIL YARDIMCI OLUNUR?

• Bebeğini yanında tutmasını, tensel temas yapmasını,

bebeğe kendisinin bakmasını söyleyin.
• En önemli nokta bebeğin sık emmesidir:
– En az günde 10 kez veya daha fazla
– Meme iki saatte bir verebilir
– Bebek ilgilendiği her zaman emzirilmelidir
– Her verişte daha uzun emmesine izin verilmelidir
– Bebeği yanında tutmalı ve geceleri de emzirmelidir
– Bazen bebek uykulu olduğunda en kolay emzirilir
 EMZİRME EKLEYİCİSİ

• Bebeğe yeterli süt

üretemeyen
memeden emerken
ek besin vermeye
yarayan bir alettir.
 EMZİRME EKLEYİCİLERİNİN
KULLANILMASINDA ANNEYE YARDIMCI
OLUNMASI (1)
• İnce nasogastrik veya başka ince bir plastik tüp ve sütü
koymak için bir kap bulunuz.
• Bebeğin ağzına giden ucun hemen yakınına, kenardan bir
delik açınız.
• Bebeğin bir öğünde alması gerekli miktar kadar sütü kapta
hazırlayın.
• Tüpün bir ucunu bebek meme ucuyla beraber tüpü de emecek
şekilde meme ucunun yanına yerleştirin.
• Tüpün diğer ucunu süt kabına batırınız.
 EMZİRME EKLEYİCİLERİNİN
KULLANILMASINDA ANNEYE YARDIMCI
OLUNMASI (2)
• Tüp eğer genişse, tüpe bir ip bağlayın veya elle ya da bir ataç
ile sıkıştırın. Böylece süt akışı ayarlanabilir.
• Süt akışını bebek öğünü 30 dakikada alacak şekilde ayarlayın.
(Kabı kaldırmak akışı arttırır,kabı aşağı indirmek akışı
yavaşlatır)
• Bebeği sadece emzirme ekleyici varken değil, istediği her
zaman emzirin.
• Anne her kullanımdan sonra tüpü ve kabı temizlesin ve
sterilize etsin.
 EK BESİN VERMENİN DİĞER YOLLARI

• ENJEKTÖR KULLANIMI
• 5-10 ml enjektör ucuna 5 cm uzunluğunda ince bir tüp
takın.
– Enjektöre bir miktar süt çekin.
– Tüpün ucunu bebeğin ağzının kenarına koyun ve bebek
emerken yavaşça enjektör pistonunu itin.
– Öğünü 30 dakika kadar devam ettirin.
• DAMLALIK KULLANIMI
– Bebek emerken damlalık ile bebeğin ağzına damlatılır.
• MEMEDEN SÜTÜN DAMLATILMASI
– Sağılmış süt meme ucuna akıtılır. Bebek memeye süt
damlalarını yakalayabilecek şekilde yerleştirilir.
MEMELERE İLİŞKİN
SORUNLAR
MEME BİÇİMİ ÇEŞİTLERİ

• Meme boyutu yağ miktarına

bağlıdır, salgı bezleriyle
ilgili değildir.

• Bazen meme ucu şekli

bebeğin iyi yerleşmesini
zorlaştırır. Bu annelerin
başlangıçta yardıma ihtiyacı
olabilir.
DÜZ MEME UCU

• Bebek meme ucunu emmez,

meme ucu ve çevresindeki
halkayı ağzına alıp bir meme
başı oluşturur.
• Meme ucunun uzatılması
çok kolaydır.
• Gebelik döneminde ve
doğumdan sonra ilk hafta
memenin uzayabilme
kabiliyeti artar.
 İÇE ÇÖKÜK MEME UCU

• Meme ucu dışarı

çıkacağına içeri girer.
Deneyimli birinin
yardımı ile başarılı
emzirme olur.
 DÜZ VE İÇE ÇÖKÜK
MEMELERİN DÜZELTİLMESİ
• Doğum öncesi tedavi büyük olasılıkla yararsızdır.
• Hemen doğum sonrası
o Anneye özgüven kazandırmak
o Meme ucunu emmediğini açıklamak
o Bebeğin tensel temasla memeyi keşfini sağlamak
o Bebeğin memeyi erken tutmasına yardım etmek
o Değişik pozisyon denemek
o Pompa veya şırınga ile meme çıkarmada anneye
yardım
• Gerekirse ilk iki hafta anne sütünü bardakla veya
bebeğin ağzına sağarak vermek
 DOLU VE TIKANMIŞ MEMELER

• DOLU MEME • TIKANMIŞ MEME

 SICAKTIR  ACI VERİR
 AĞIRDIR  ÖDEMLİ GİBİDİR
 SERTTİR  MEME UCU GEVŞEKTİR
 SÜT AKAR  PARLAKTIR
 ATEŞ YOKTUR  KIRMIZI GÖRÜNEBİLİR
 SÜT AKMAZ
 24 SAAT ATEŞ OLABİLİR
 MEME TIKANMASININ NEDENLERİ
VE ÖNLEMLERİ
• NEDENLERİ
o Fazla süt
o Emzirmeye başlamanın
gecikmesi
o Memeye kötü yerleşme
o Sütün seyrek boşaltılması
o Emzirmenin kısa kesilmesi
• ÖNLEMLERİ
o Doğumdan hemen sonra
emzirmeye başlamak
o İyi yerleşmeyi sağlamak
o Emzirmeyi
sınırlandırmamak
 MEME TIKANMASININ TEDAVİSİ
• Sık emzirmeli, doğru pozisyon verilmeli
• Bebek ememiyorsa elle ya da pompa ile süt sağılmalı
• Emzirme öncesi oksitosin refleksini uyarmak için
o Ilık yaş pansuman ya da ılık duş
o Omuz ve sırta masaj
o Memelere hafif masaj
o Meme ucu derisine hafif uyarı
o Annenin gevşemesine yardım
• Emzirme sonrası ödemi azaltmak için memeye soğuk yaş
pansuman
 Halk Sağlık Kurumu
Çocuk , Ergen,Kadın ve Üreme Sağlığı Daire
Başkanlığı

Sağlık Uygulamaları
Başarılı emzirmede 10 Adım
BAŞARILI EMZİRMEDE 10 ADIM
Yazılı bir emzirme politikası hazırlamak
Eğitim vermek
Hamile kadınların bilgilendirmek
İlk yarım saat içinde emzirmeye başlamalarına yardım etmek
Annelere nasıl emzireceklerini göstermek
bebeklerinden ayrı kalsalar da emzirmeyi nasıl
sürdüreceklerini öğretmek
Tıbbi bir gereksinme olmadıkça anne sütü dışında herhangi bir
yiyecek ya da içecek vermemek
Anne ile bebeğin 24 saat içinde aynı odada
kalmasını sağlamak
İsteğe bağlı emzirmeyi özendirmek
Anne sütü alan bebeğe biberon ve emzik vermemek
Hastaneden taburcu olduktan sonra emzirmeye devam etmeleri
konusunda anneye destek
1- EMZİRMEYE İLİŞKİN YAZILI BİR POLİTİKA HAZIRLANMALI
VE BU DÜZENLİ ARALIKLARLA TÜM SAĞLIK PERSONELİNİN
BİLGİSİNE SUNULMALIDIR

 Emzirme ile ilgili hastanenin, kendine ait bir yazılı

politika belirlemesi ve bu politikanın hastane
içinde uygulanması sağlanmalıdır.

 Hazırlanan politika ile “Başarılı Emzirmede 10

Adım”tablosunun sağlık personelinin ve annelerin
ulaşabileceği alanlara (poliklinikler ,servisler ve
hasta bekleme odalarına) asılmalıdır.
  DOĞRULTUSUNDA EĞİTİLMELİDİR
2- TÜM SAĞLIK PERSONELİ BU POLİTİKA

 İlgili sağlık personelinin anne sütü konusunda

eğitimlerinin yapılmalıdır
 Tüm sağlık personelinin konu hakkında
bilgilendirilmesi gereklidir.

3- HAMİLE KADINLAR, EMZİRMENİN YARARLARI VE

YÖNTEMLERİ KONUSUNDA BİLGİLENDİRİLMELİDİR

 32 haftanın üzerindeki tüm gebelere anne sütü

eğitimi verilmelidir.
4-DOĞUMU İZLEYEN YARIM SAAT İÇİNDE EMZİRMEYE
BAŞLAMALARI İÇİN ANNELERE, YARDIMCI OLUNMALIDIR

Annelerin emzirmeye teşvik edilmesi, doğum

sonrası eğitim ve doğumu izleyen ilk yarım
saat içinde emzirmeye başlamaları için
annelere sağlık personeli tarafından yardımcı
olunmalıdır.(tensel temas)
5-ANNELERE, EMZİRMENİN NASIL OLACAĞI VE BEBEKLERİNDEN
AYRI KALDIKLARI DURUMLARDA SÜTÜN SALGILANMASINI
NASIL SÜRDÜREBİLECEKLERİ GÖSTERİLMELİDİR,

Annelere, bebeklerinden ayrı kaldıklarında sütün

nasıl sağılacağı ve nasıl saklanacağı konusunda
bilgi verilmelidir.
 10-ANNELER, TABURCU OLDUKTAN SONRA EMZİRMEYİ
SÜRDÜRMELERİ KONUSUNDA TEŞVİK EDİLMELİ, EMZİRMEYLE
İLGİLİ KARŞILAŞABİLECEKLERİ SORUNLARI ÇÖZEBİLMELERİ
İÇİN SAĞLIK KURULUŞLARINA, ANNE DESTEK VE ANNEDEN
ANNEYE DESTEK GRUPLARINA YÖNLENDİRİLMELİDİR.

 Annelerin ,hastaneden taburcu olduktan sonra da

emzirmeyi sürdürmeleri ve emzirmeyle ilgili
karşılaşabilecekleri sorunları çözebilmeleri için yakın oturdukları
yerlerdeki birinci basamak ya da diğer sağlık kuruluşları, anne
destek ya da anneden anneye destek kuruluşları
hakkında hastaneden çıkmadan bilgilendirilmesi ve
yönlendirilmesi gereklidir.