ANNE SÜTÜ VE EMZİRME

Anne sütü, bebek için olabilecek en doğal, en sağlıklı besin maddesidir. Her canlının sütü, kendi
çocuğunun gereksinimlerine uygun bileşimdedir.
Tıbbi bir sorun olmadıkça, bebekler ilk 6 ay, su dahil hiçbir ek gıda verilmeden, yalnızca anne
sütüyle beslenmelidir.
Dünya Sağlık Örgütü, emzirmeye en az bir yıl devam edilmesini önermektedir.

Anne Sütünün Yararları:

- Anne sütü ve formül mamalar eş değer değildir. Anne sütü, bebek için gerekli bütün
protein, yağ, şeker, mineralleri içerdiği gibi, bazı hastalık ve enfeksiyonlara karşı koruyucu
maddeler ve büyüme faktörleri içerir.
- Anne sütüyle beslenen bebeklerde enfeksiyon ve alerji olasılığı daha azdır.
- Anne sütünün sindirimi kolaydır.
- Anne sütünün hazırlanması gerekmez, pratik ve ekonomiktir.
- Emzirme, fiziksel temas ve yakınlık sağlar, bebekler daha huzurludur.
- Emziren annelerin, emzirmeyle ilgili hormonların etkisiyle, doğum öncesi durumlarına
dönmeleri daha çabuk olmaktadır.
- Anne sütünün ileriki yıllarda da bebek ve anne açısından olumlu etkileri olduğu
saptanmıştır. Anne sütü alan bebeklerde enfeksiyon, alerji, obezite, diyabet vb. gibi
hastalıklar daha az görülür ve zeka puanları 8 – 9 puan öndedir. Emziren kadınlarda kemik
erimesi, meme ve yumurtalık kanseri olasılığı daha düşüktür.

Gebelik boyunca göğüsleriniz emzirme için hazırlanır:

Gebelikte artan östrojen, progesteron, prolaktin ve plasental laktojenik hormonların etkisiyle
memedeki süt bezleri ve kanalları büyür. Gebeliğin 2. yarısından itibaren süt yapıldığı halde,
plasenta hormonlarının etkisiyle süt salgılanması görülmez. Doğum sonrası ise, memeler, emzirme
uyarısını takiben süt salgılanmasına hazırdır.
Doğumdan hemen sonra hem anne, hem de bebekte emzirme için gerekli refleksler mevcuttur.
Annede oksitosin hormonu her emzirme sırasında artarak süt inme (let-down) refleksini harekete
geçirir. Yenidoğan bebekse arama, emme ve yutma refleksleriyle doğmaktadır.

İlk günlerde salgılanan koyu ve yüksek enerjili kolostrumdan sonra, 3-6. günlerde geçiş sütü, daha
sonra da daha sulu görünen olgun süt gelmeye başlar.
Erken doğan veya zamanında doğan bebeklerin annelerinin sütü, her bebeğin gereksinimine göre
doğal olarak düzenlenmiş olup, farklıdır.
Emzirmenin başı ve sonunda da süt içeriği değişmektedir; başlangıçta glukozdan zengin olan süt
salgılanırken, emzirmenin sonuna doğru tokluk hissi sağlayan yağdan zengin süt salgılanır.
Başarılı Emzirme için;
Emzirme doğal ve basit bir olaymış gibi görünmekle birlikte, annelerin bu konuda bilgilenmeye,
kendilerine güven duymalarına ve etrafındakiler tarafından desteğe gereksinimleri vardır.
Bebeğin doğumdan sonra mümkün olduğunca erken memeye tutturulması, gece de dahil olmak
üzere istediği sıklık ve sürede emzirilmesi, göğüste uygun bir pozisyonda tutularak ağzına
yeterli miktarda meme dokusunu almasının sağlanması bol miktarda sütün gelmesine yol
açacaktır.

Etkili bir emzirmede;

- Bebeğin tüm gövdesi anneye dönük ve ona çok yakındır.
- Ağzı, dudakları dışa dönük olacak şekilde genişçe açılmış ve meme başıyla beraber
areolanın (kahverengi halka) da bir kısmını kavramıştır.
- Bebeğin derin ve yavaş aralıklarla emdiği gözlenir.
Bebekte emme şaşkınlığı olmaması için, emzik veya biberon verilmemelidir.

Emzirmede Karşılaşılan Sorunlar:

- Prematüre bebekler: Hafif ve orta derecede (32-37 hafta arası) bebeklerde emmeyle
ilgili pek sorun yaşanmaz, ancak küvözde kalması gereken bir bebekse bu durumda anne sütü
sağılarak verilebilir. 32 haftadan küçük veya 1500 gramın altındaki bebeklerde anne sütüne ek
olarak zenginleştirici mamalar da gerekebilir. Küçük prematüre bebekler emme reflekslerinin
zayıf olması ve emerken çabuk yorulmaları nedeniyle başlangıçta sondayla, sonra da az az, sık
sık ağız yoluyla beslenebilirler.
- İkiz bebekler: İki bebeğin aynı anda veya ayrı ayrı beslenmeleri annenin tercihidir. Bu
bebekler için iki misli anne sütüne gerek varsa da, sık emzirme ile bu sağlanabilir.
- Bebeğin bir memeyi daha az alması: Bu durum emzirme sırasındaki yanlış duruşlara
veya bir memeden daha kolay ve çok süt gelmesine bağlı olabilir. Önce sütün bol geldiği meme
emzirilerek, diğer memenin de refleks olarak sütle dolması sağlanmalı ve daha sonra da o
meme emzirilmelidir. Sütün az geldiği memeden süt akışının devamının sağlanması için, bebek
ememese bile, sağılması gereklidir.
- Fazla uyuyan veya huzursuz olan bebekler: Eğer bebek uzun süre uyuyorsa, üstü
soyularak, vücuduna hafif egzersizler yaptırılarak uyandırılmaya çalışılmalıdır. İlk ayda, gece
dahil, 3-4 saatten fazla aç kalmamalıdır. Çok ağlayan bir bebekse, emzirme tekniği gözden
geçirilmeli, ayrıca sakinleştirilmeye çalışıldıktan sonra memeye tutturulmaya çalışılmalıdır.
- Meme uçlarının çökük olması: Emzirme öncesi meme başı masajı yapılır (her iki işaret
parmağıyla, areola, iki zıt yöne doğru gerdirilir).Bebeğin emmesiyle de birkaç haftada meme
başı daha belirgin hale gelir. Bu arada, aslında areolanın kavranması gerektiği de hatırda
tutulmalıdır.
- Memelerde gerginlik: Bebeğin emmesini güçleştirebileceği gibi, annede de ağrı ve ateşe
neden olabilir. Sütün fazla gelmesine bağlı meme gerginliği varsa, bebek emmeden önce bir
miktar süt sağılarak bebeğin daha kolay kavraması sağlanır. Süt inme (let-down) refleksini
bozan bazı durumlarda da (stres, az emzirme gibi) süt akışı olmaz ve memelerde gerginlik
hissedilir. Bu durumda anne rahatlatılmalı, göğüslere ılık kompres uygulanmalı, süt sağılmaya ve
bebek sık emzirilmeye çalışılmalıdır. Ağrı kesici (parasetamol) kullanılabilir.
- Meme başı çatlağı: Emzirme tekniğindeki yanlışlardan kaynaklanır. Doğru teknik ve
değişik pozisyonlarda emzirmeyle meme başı çatlağı önlenir ve düzeltilebilir. Emzirme sonrası
meme başına anne sütü sürülebilir. Gerekirse bazı merhemler kullanılabilir.
Anne Sütünün Sağılması:
Annenin bebeğini emziremediği durumlarda sütün kesilmesini önlemek için ve memelerde
gerginlik olmaması için, bazen anne sütünün elle veya aletle boşaltılması gerekir.
- Elle sağma: Önce meme masajı yapılır. Bunun için memenin periferinden başlayıp, meme
ucuna doğru, avuç içleri ile nazikçe meme ovuşturulur. Daha sonra baş parmak üstte, işaret
parmağı altta olacak şekilde, areola meme başının 2.5 cm gerisinden, iki parmak arasında
tutulur ve bir yandan göğüs duvarına (arkaya) doğru bastırılırken, bir yandan da parmaklar
birbirine doğru sıkılır. Bu işlem tekrarlanarak süt sağılır. Ilık duş, ılık kompres sağmayı
kolaylaştırır.
- Anne sütü (meme) pompaları: Elle (manuel) veya elektrikle çalışan tipleri vardır. Kullanım
ilkelerini özetlemek gerekirse;
Sütle temas eden kısımlar sterilize edilmiş olmalı, eller yıkanmalı,
Pompadan önce ve pompalama esnasında meme masajı yapılmalı,
Pompa memeye oturtulmalı, ancak meme başı huni içinde serbest olmalıdır.

Anne sütünün saklanması:

Anne sütü oda ısısında 6-8 saat, buzdolabında 24-48 saat, derin dondurucuda aylarca
saklanabilir.

Emziren Annenin Beslenmesi:

Emziren annelerin normalden 500 kalori kadar daha fazla enerjiye ihtiyaçları vardır. Kalori
ihtiyacı aşırı kilo kaybı olan annelerde, çalışan annelerde ve ikiz annelerinde daha fazla
olmaktadır.
Emziren annelerin dengeli beslenmesi hem kendi sağlıkları, hem de bebekleri için önemlidir.
- En az 8 bardak sıvı ( su, süt, meyva suyu ) alınmalıdır.
- Kalsiyum gereksinimi için süt ürünleri, ayrıca yeşil sebzeler, badem alınabilir.
- Demir gereksinimi için en iyi kaynak ettir, ayrıca baklagiller, yeşil sebzeler, tahıllar da
önemlidir.
- Folik asit gereksinimi için karaciğer, yeşil sebzeler, portakal suyu, tahıl alınmalıdır.
Emziren anneler doktorlarının önerileri doğrultusunda vitamin kullanabilirler.

Uygun teknikle emzirme