TÜRK STANDARDI

TURKISH STANDARD

TS EN 12050-4
Mart 2003

ICS 91.140.80

ATIK SU TERFİ TESİSLERİ - BİNALAR VE YERLEŞİM

YERLERİ İÇİN - İNŞA VE DENEY PRENSİPLERİ -
BÖLÜM 4: DIŞKI İHTİVA EDEN VE ETMEYEN ATIK SULAR
İÇİN TEK YÖNLÜ VANALAR

Wastewater lifting plants for buildings and sites - Principles of

construction and testing - Part 4: Non-retum valves for faecal-
free wastewater and wastewater containing faecal matter

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 91.140.80 TÜRK STANDARDI TS EN 12050-4/Mart 2003

Ön söz
− Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN 12050-4 (2000) standardı esas alınarak, TSE Çevre
Hazırlık Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu'nun 10 Mart 2003 tarihli toplantısında Türk
Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.
ICS 91.140.80 TÜRK STANDARDI TS EN 12050-4/Mart 2003

İçindekiler

1 Kapsam................................................................................................................................................... 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ......................................................................................... 1
3 Terimler ve tarifler ................................................................................................................................. 1
3.1 Tek yönlü vana .................................................................................................................................... 1
3.2 Geri akıntı cihazı ................................................................................................................................. 1
3.3 Tek yönlü vanaların başlangıç deneyi (tip deneyi).............................................................................. 1
4 Özellikler................................................................................................................................................. 2
5 İmalât prensipleri................................................................................................................................... 2
5.1 Bağlantılar ........................................................................................................................................... 2
5.2 Katı geçiş kesiti ................................................................................................................................... 2
5.3 Tasarım şartları ................................................................................................................................... 2
5.4 Temizleme açıklığı .............................................................................................................................. 2
6 Malzemeler ............................................................................................................................................. 2
7 Deneyin belgelendirmesi ve denenecek numuneler.......................................................................... 2
8 Deney...................................................................................................................................................... 2
8.1 Genel şartlar........................................................................................................................................ 2
8.2 İşlevsel deney...................................................................................................................................... 2
9 Uygunluk değerlendirmesi ................................................................................................................... 3
9.1 Genel................................................................................................................................................... 3
9.2 Ürünlerin başlangıç deneyi (tip deneyi)............................................................................................... 3
9.3 İmalatçı tarafından yapılan fabrika imalâti kontrolü (FÜK), (İç uygunluk değerlendirmesi) ................ 3
9.4 Uygun olmayan ürünler ....................................................................................................................... 4
10 İşaretleme............................................................................................................................................... 4
Ek A ................................................................................................................................................................. 5
Ek B ................................................................................................................................................................. 6
Ek C ................................................................................................................................................................. 7
Ek Z ................................................................................................................................................................. 8
Kaynaklar........................................................................................................................................................ 11
ICS 91.140.80 TÜRK STANDARDI TS EN 12050-4/Mart 2003

Atık su terfi tesisleri - Binalar ve yerleşim yerleri için - İnşa ve deney

prensipleri - Bölüm 4: Dışkı ihtiva eden ve etmeyen atık sular için tek
yönlü vanalar

1 Kapsam
Bu standard dışkı ihtiva eden ve etmeyen atık su terfi tesislerinde kullanılan tek yönlü vanaları kapsar. Bu
standard, malzemeler ve uygunluk değerlendirmesine ilişkin bilgilerle birlikte, genel özellikleri, temel inşaat
ve deney prensiplerini kapsar.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskısı
kullanılır.

EN, ISO Adı (İngilizce) TS No1) Adı (Türkçe)

IEC vb No
EN Wastewater treatment-Vocabulary
1085:1997
EN 12050- Wastewater lifting plants for TS EN Atık Su Terfi Tesisleri - Binalar ve
1:2000 buildings and sites - Principles of 12050-1 Yerleşim Yerleri İçin - İnşa ve Deney
construction and testing - Part 1: Prensipleri - Bölüm 1: Dışkı İhtiva Eden
Lifting plants for wastewater Atık Sular İçin Terfi Tesisleri
containing faecal matter
EN 12050- Wastewater lifting plants for TS EN Atık Su Terfi Tesisleri - Binalar ve
2:2000 buildings and sites - Principles of 12050-2 Yerleşim Yerleri İçin - İnşa ve Deney
construction and testing - Part 2: Prensipleri - Bölüm 2: Dışkı İhtiva
Lifting plants for faecal-free Etmeyen Atık Sular İçin Terfi Tesisleri
wastewater
EN 12050- Wastewater lifting plants for
3:2000 buildings and sites - Principles of
construction and testing - Part 3:
Lifting plants for wastewater
containing faecal matter for limited
applications
EN Liquid pumps and pump units- Noise
12639:2000 test code- Grade 2 and grade 3 of
accuracy

3 Terimler ve tarifler
Bu standardın amaçları bakımından EN 1085’te verilen ve aşağıda belirtilen tarifler geçerlidir.

3.1 Tek yönlü vana

Tahliye borularından atık suyun geri akışını önleyen bir atık su terfi tesisinin bir parçası.

3.2 Geri akıntı cihazı

Boruların tahliyesine ve pompalama cihazının havalandırılmasına izin veren tek yönlü vananın parçası.

3.3 Tek yönlü vanaların başlangıç deneyi (tip deneyi)

Tek yönlü bir vananın bu standarda uygun olduğunu göstermek için yapılan deney.

1)
TSE Notu : Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4 kolunda verilmiştir.

1
ICS 91.140.80 TÜRK STANDARDI TS EN 12050-4/Mart 2003

4 Şartlar
Pompalama işlemi durduğunda, tek yönlü vanalar tahliye borularından atık suyun geri akmasını otomatik
olarak önlemelidir. Tek yönlü vanalar pompalama esnasında otomatik olarak açılmalıdır.

Tahliye borularına olan bağlantılar boru uzunluğu boyunca etki eden kuvvetlere dayanmalıdır. Bağlantılar
atık su terfi tesisinin azami pompa basıncına sızıntı yapmaksızın dayanabilmelidir.

5 İmalât prensipleri
5.1 Bağlantılar
Bir atık su terfi tesisinin bütünleyici bir parçası olmayan tek yönlü vanalar, ilgili boru standardlarına uygun
bağlantılara sahip olmalıdır.

5.2 Katı geçiş kesiti

Tek yönlü bir vananın serbest katı geçiş kesitinin çapı en az tahliye borusunun iç çapının %80’inden 4 mm
daha az olmalıdır, şöyle ki;

Ds = 0,8 x Di - 4 mm

Burada;
Ds Katı geçiş kesitinin çapı, mm
Di Tahliye borusunun iç çapı, mm
dir.

5.3 Tasarım şartları

Tek yönlü vanalar, atık suda bulunan özellikle lifli malzemeden oluşan katıların, alıkonulmasına imkân
vermemelidir.

5.4 Temizleme açıklığı

Dışkı terfi tesisleri ile birlikte kullanılmak için tasarlanmış olan DN ≥ 80 tek yönlü vanaların içine ulaşmak için
bir giriş deliği olmalıdır, bu giriş gaz ve su sızdırmaz bir kapakla kapatılmalıdır. DN < 80 tek yönlü vanalar için
bir temizleme girişi gerekli değildir.

6 Malzemeler
Kullanılan malzemeler tesis etme ve işletme ihtiyaçlarını karşılamaya uygun, Madde 5’te verilen şartlar ile
uyumlu olmalı ve tehlikeli maddeler açığa çıkarmamalıdır. Tek yönlü vanaların imalâtı için uygun malzeme
örnekleri Ek B’ de verilmiştir. Korozyondan korunması gereken malzemeler, tesisin kullanılacağı yerin
yürürlükteki varsa ilgili korozyon koruma mevzuatına uygun olmalıdır.

7 Deneyin belgelendirmesi ve denenecek numuneler

Başlangıç deneyinin belgeleri aşağıdakileri ihtiva etmelidir:

− Çizimler ve kullanılan malzemelere ilişkin bilgiler

− İşletme ve bakım talimatları (metin biçiminde kabul edilebilir)

8 Deney
8.1 Genel şartlar
Deney, deney dokümanında verilen biçim, boyutlar ve malzemeler ile uyumlu bir vana üzerinde yapılmalıdır.
Deney Madde 5’te verilen imalât prensiplerine uygunluk göstermelidir. Kapatma tertibatı bir bilyadan
oluşuyorsa, çapı ve kütlesi kontrol edilmelidir.

8.2 İşlevsel deney

8.2.1 Genel şartlar

Tek yönlü vanaların uygulanma alanı belirtilmemişse, vanalar Madde 8.2.2 ve Madde 8.2.3’ün her ikisine
göre denenmelidir.Deney, deneye tabi tutulacak vanalar tasarım amaçlarına uygun konumlarında
yapılmalıdır.

2
ICS 91.140.80 TÜRK STANDARDI TS EN 12050-4/Mart 2003

8.2.2 Dışkı ihtiva etmeyen atık su

Tek yönlü vanaların çalışması, dışkı ihtiva etmeyen bir atık su terfi tesisinin parçası olarak EN 12050-2
Madde 8.4’e göre denenmelidir. Tek yönlü vanalar, deneyden sonra çalışabilir durumda olduğundan emin
olmak için incelenmelidir.

8.2.3 Dışkı ihtiva eden atık su

Tek yönlü vanaların çalışması, bir atık su terfi tesisinin parçası olarak EN 12050-1 Madde 8.5’e veya EN
12050-3 Madde 8.4.2’ye göre denenmelidir. Deneyde kullanılan atık su ve içindeki katı maddeler tek yönlü
vananın içinden geçmelidir. Deneyden sonra tek yönlü vana açılmalı ve herhangi bir katı madde parçasının
kalıp kalmadığı kontrol edilmelidir.

8.2.4 Sızıntı
Tek yönlü vanalar temiz su kullanılarak 10 dakikalık bir süre için 0,2 barlık bir geri basınca maruz
bırakılmalıdır. Bu süre esnasında vananın içinden Çizelge 1’de belirtilenden daha fazla miktarda su
geçmemelidir.

Çizelge 1 - Vana boyutu ve azami sızıntı arasındaki ilişki

Vana boyutu 10 dakikalık deney süresince azami

sızıntı, litre
DN < 32 0,5
32 ≤ DN ≤ 100 1
DN > 100 3

8.2.5 Basınç deneyi

Tek yönlü vanalar açık ve kapalı olduklarında en az 6 bar’lık bir deney basıncına dayanmalıdır. Tesis ile bir
bütün olan tek yönlü vanalar için deney basıncı, tesisin azami pompa basıncının 1,5 katı olmalıdır. 10
dakikalık deney süresince vanada gözlenebilir bir sızıntı olmamalıdır.

8.2.6 Geri akıntı cihazının denenmesi

Terfi tesisine bir geri akıntı cihazı bağlanmışsa, cihazın 1 barlık bir karşı basınçta açılabilir olduğundan emin
olunmasını sağlamak için kontrol edilmelidir.

9 Uygunluk değerlendirmesi
9.1 Genel
İmal edilen ürünlerin bu standarda uygunluğunun gösterilmesi için aşağıdaki değerlendirme işlemlerine tabi
tutulması gerekir:

− Madde 8 ve Ek A’ya göre ürünlerin başlangıç deneyi (tip deneyi);

− Madde 9.3’e göre üretici tarafından yapılması gereken fabrika imalât kontrolü (iç uygunluk
değerlendirmesi).

Ulusal şartlar nedeniyle olduğu gibi, Ek Z’de istenilenden farklı olarak üçüncü taraf incelemesi
gerçekleştirilecekse, bu inceleme Ek C (bilgi için)’ye uygun olarak yapılmalıdır.

9.2 Ürünlerin başlangıç deneyi (tip deneyi)

Madde 8 ve Ek A’ya uygun tip deneyleri, ürünün bu standardın şartlarına uygunluğunu göstermek amacıyla,
tesisin ilk uygulamasında gerçekleştirilmelidir. Bu özellikler, parçayı tedarik eden firma tarafından tayin
edilmişse, terfi tesisinin imalâtçısı tarafından tekrar denenmesine gerek yoktur. Standardın özelliklerine (aynı
ürün, aynı özellik(ler), deney metodu, numune alma işlemi, uygunluk tasdik sistemi, vb.) uygun olarak
önceden yapılmış deneyler dikkate alınabilir.

Tasarımda, ham maddede, bileşenlerde, parçaları tedarik eden firmada veya imalât işleminde belirtilen
özelliklerin bir veya daha fazlasında önemli derecede bir değişiklik olduğunda, tip deneyleri uygun
özellik(ler) için tekrarlanmalıdır.

9.3 İmalatçı tarafından yapılan fabrika imalâti kontrolü (FÜK), (İç uygunluk
değerlendirmesi)
FİK Çizelge 2’ye uygun olarak yapılmalıdır.
3
ICS 91.140.80 TÜRK STANDARDI TS EN 12050-4/Mart 2003

İmalatçı pazara sunulmuş ürünlerin belirtilmiş performans özelliklerine uygun olmasını sağlamak için, bir FÜK
sistemi kurmalı, belgelendirmeli ve sürekliliğini sağlamalıdır. FÜK sistemi, düzenli denetimleri ve deneyleri
ve/veya ham madde ya da diğer girdi malzemeleri veya bileşenlerin kontrol edilmesi için sonuçların
kullanılmasını ve değerlendirilmesini, imalât işlemini içermeli ve ürünü içeren işlemlerden oluşmalı ayrıca
ürünün uygunluğundan açıkça emin olunmasına yetecek kadar ayrıntılı olmalıdır.

EN ISO 9001 ve/veya EN ISO 9002’nin şartlarına uygunluk gösteren ve bu standardın şartlarına özel olarak
uydurulmuş olan bir FÜK sistemi, yukarıda belirtilen şartları yerine getirmiş sayılır.

İmalâtçı aşağıda belirtilen hususları sağlamalıdır.

− Uygunluk değerlendirmesi sisteminden sorumlu kişi hakkında bilgiyi de içeren bir organizasyon şeması,
− Eğitimli personel,
− Gerekli imalât donanımı,
− Gerekli deney donanımı.

İmalatçı aşağıdaki işlemleri yazılı halde bulundurmalıdır:

− Deney raporlarının kontrolü,
− Kusurlu ürünlerin, depolamanın, muamelenin ve işaretlemenin kontrolü,
− Müşteri şikayetlerinin ele alınması,
− Ölçüm ve deney donanımının kalibrasyonu ve kontrolü.

Çizelge 2 - İmalatçı tarafından yapılan iç imalât kontrolü

No Özellikler Sıklık Şartların madde

numaraları
1 İnşa prensipleri Ürün başına 5 ve 10
İşaretleme
Cihazın eksiksiz ve işlevini yerine getirebilir
durumda olduğunu ve hasarsız olduğunu tayin
etmek için gözle muayene
2 Boyutlar Imalât günü ve tipi 5.2
başına bir parti *)
3 Malzemeler Imalât günü ve tipi 6 ve 7
Malzemelerin başlangıç tip deneyine uygun başına bir parti *)
kullanımı
4 Hidrolik değerler Imalât günü ve tipi 8
başına bir parti *)
*) Numune almanın sıklığı ve kapsamı her fabrikada imalât programına, imalâtın miktarına ve imalât işlemine
bağlıdır. Bununla birlikte, imâl günü ve tipi başına en az bir parti kontrol edilmelidir. Bu özellikler bileşenleri
tedarik eden firma tarafından tayin edilmişse, terfi tesisi imalâtçısı tarafından tekrar denenmesine gerek
yoktur.

9.4 Uygun olmayan ürünler

Uygun olmayan tüm ürünler ayrı olarak depolanmalı, teslimattan hariç tutulmalı ve bunlarla ilgili muamele,
depolama ve işaretleme gibi ilâve işlemler hakkında talimatlar bulunmalıdır.

Fabrika imalât kontrolü esnasında uygun olmayan ürünler tespit edilmişse, imalâtçı hatanın sebebini
araştırmalı ve hata(lar) ile ilişkisi olan imalâtı durdurmak ve/veya hatalı ürünü kontrol altında tutmak gibi
uygun düzeltici çalışmalar yapmalıdır.

Değerlendirmeyi yapan personel, ancak hata üzerinde derinlemesine bir inceleme ve düzeltme ve bunu
izleyen başarılı bir nihai denetim yapıldıktan sonra, imalâtın tekrar başlatılması hakkında karar vermelidir.
10 İşaretleme
Bir atık su terfi tesisinde daimi olarak kullanılacak ve bu standarda uygun tek yönlü vanalar, kalıcı ve
okunaklı bir biçimde üreticinin sembolü2) ve ‘’TS EN 12050-4’’ ile işaretlenmelidir.

2)
İmalatçı aynı zamanda ürünün adına satıldığı kişidir.
4
ICS 91.140.80 TÜRK STANDARDI TS EN 12050-4/Mart 2003

Ek A
Gürültü seviyesi
Gerekli olduğunda, sadece tek yönlü vanadan yayılan hava kaynaklı gürültü, 0,7 m/s’lik bir akış hızında ve
vana çıkışının üzerinde düşey yönde 2 metre su sütunu var iken vana kapatıldığında EN 12639’a göre
ölçülmelidir.

Gerekli olduğunda ve gürültü çıkışı 70 dB’in üzerinde olduğunda, deney EN 12639’a göre yapılmalıdır. Buna
ilâve olarak A ağırlıklı yayılan ses basınç seviyesi 80 dB’in üzerinde olursa, söz konusu ses güç seviyesi
bildirilmelidir. A ağırlıklı yayılan ses güç seviyesi 70 dB’in altında olursa, üretici deneye gerek olmadan
seviyeyi ‘’ 70 dB ‘’ olarak beyan edebilir, fakat daha iyi bir değerde olduğunu iddia ediyorsa, tesiste EN
12639’a uygun olarak ölçüm yapılmalı ve ilgili deney sonuçları beyan edilmelidir.

5
ICS 91.140.80 TÜRK STANDARDI TS EN 12050-4/Mart 2003

Ek B
(Bilgi için)

Önerilen malzemeler
Tecrübeler, tek yönlü vanalar için aşağıdaki malzemelerin uygun olduğunu göstermiştir.

Çizelge B.1 - Tek yönlü vanalar için uygun malzemelere örnekler

Malzeme
Pul grafitli dökme demir ISO 185
Boğumlu grafitli dökme demir ISO 1083
Paslanmaz çelik EN 10088-1
Çelik
Cam elyafıyla güçlendirilmiş plâstik
Polietilen (PE)
Polipropilen (PP)
Akrilonitril-Bütadien-Stiren (ABS)
Akrilester-Stiren-Akrilonitril (ASA)
Yüksek darbe dayanımlı plâstikleştirici katılmamış polivinil klorür (PVC-HI)
Nitril kauçuk

Tahliye akıntısı ile temas eden ve korozyona karşı kendi başına dayanıklı olmayan Çizelge B.1’deki metalik
malzemelerin et kalınlığı en az 4 mm olmalıdır.

Plâstik bileşenlerin mevcut olduğu durumlarda, bilinmeyen ve kontrol edilmemiş bileşimli malzemeler
kullanılmamalıdır. İmalâtçı, standardlaştırılmamış malzemelerin bileşimi ile ilgili ayrıntıları elinde
bulundurmalıdır. Özellik ile ilgili değişiklikler yapılmamalıdır. Herhangi bir değişiklik öneriliyorsa, imalâtçı
Madde 9’a göre yapılan başlangıç tip deneyinin gerekliliğini göz önünde bulundurmalıdır.

6
ICS 91.140.80 TÜRK STANDARDI TS EN 12050-4/Mart 2003

Ek C
(Bilgi için)
Bağımsız üçüncü taraflarca yapılan uygunluk değerlendirmesi (üçüncü
taraf değerlendirmesi)
C.1 Genel
Üçüncü taraf değerlendirmesinin amacı, imalâtçının bu standardın gerektirdiği kalite seviyesinde ürünler imâl
edildiğinden emin olunmasını temin etmektir.

C.2 Üçüncü taraf değerlendirmesinin kapsamı ve sıklığı

Üçüncü taraf değerlendirmesi aşağıdakilerden oluşur:

− Düzgün ve doğru bir imalât prosesi için imalât, deney donanımı ve personel ile ilgili temel şartların
kontrol edilmesi,
− İç denetim sonuçlarının kontrolü,
− Tamamlanmış ürünlerin numunelerinin Çizelge 1’deki her bir özelliğe göre kontrol edilmesi.

Üçüncü taraf değerlendirmesi her iki yılda bir defa olmak üzere önceden bildirim3) yapmaksızın
gerçekleştirilir. Belge veren kurul piyasadan numune ürünler alma ve bunları deneme hakkına sahiptir.

C.3 Değerlendirme yapan üçüncü tarafın deney raporu

Üçüncü taraf değerlendirmesi yapıldıktan sonra, deneyi yapan kişi tarafından sağlanacak olan deney
sonuçları ile birlikte deney raporu düzenlenir. İmalatçı deney raporunu imzalar. Anlaşma sağlanamazsa,
imalâtçı deney raporunu imzalar ve kendi yorumlarını ekler.

Deney raporu en azından aşağıdakilerden oluşmalıdır:

− İmalâtçının adı ve/veya kısa tanımı,

− Fabrikanın adı ve adresi,
− Standardın başlığı ve numarası,
− İmalatçının ünvanı ve tanımı, denenen ürünlerin sayısı,
− Aşağıdakilerin herbiri ile ilgili izleme sonuçları;
− personel,
− imalât ve deney ,
− imalâtın iç kontrolü,
− kontrol belgelendirmesi,
− hatalı ürünlerin denenmesi, muamele edilmesi ve ayrılması,
− ölçüm ekipmanının kalibrasyonu ve kontrolü,
− ürünlerdeki hatalarla ilgili şikayetlerin ele alınması,
− İmalâtçının imzası, adresi ve tarih,
− Deneyi yapan kişinin imzası.

Üçüncü taraf deneyden sonra, 4 hafta içinde imalâtçıya resmi bir rapor sunar.

C.4 Tekrarlama deneyi

Üçüncü taraf değerlendirmesi esnasında bir ünite başarısız olursa, aynı tipte üç adete kadar eksiksiz ilâve
üniteler denenir. Bu üç üniteden birisi daha başarısız olursa sonraki bir incelemeye kadar bu tipteki imalâtın
tamamı durdurulur.

Üçüncü taraflarca reddedilmiş kusurlu ürünlerle ilgili olarak, dört hafta içerisinde veya üzerinde anlaşılmış bir
takvime uygun olarak, bir tekrar deneyi yapılır. Bu durumda, altı taneye kadar aynı tipte eksiksiz ünite
denenir.
Deney sonuçları uygun olursa, teslimatlar yeniden başlatılabilir.

3)
Önceden bildirim yapılmaması, ziyaret hakkında kısa bir bilgi verilebilmesi anlamına gelir.
7
ICS 91.140.80 TÜRK STANDARDI TS EN 12050-4/Mart 2003

Ek Z
(Bilgi için)
AB Yapı Ürünleri Direktifi (89/106) ile ilgili bağlantılar
Z.0 Kapsam
Ek Z’nin kapsamı, bu standardın 1.Maddesi ile aynıdır.

Z.1 Bu standardın AB Yapı Ürünleri Direktifinin şartlarına hitap eden maddeleri

Bu standard, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği tarafından CEN’e verilen talimat gereğince
hazırlanmıştır.

Bu Ek’de verilen maddeler, AB Yapı Ürünleri Direktifi’nin (89/106) istediği zorunlu şartları karşılar.

Bu maddelerle uygunluk, bu standardda kapsanan yapı ürününün tasarımlanan kullanım(lar)ı için yerinde bir
tahmin yapılmasını sağlar; CE işaretlemesiyle birlikte bulunan bilgiye müracaat edilmelidir.

UYARI : Tasarımlanan kullanım(lar)ın uygunluğunu etkilemeyen diğer şartlar ve diğer AB direktifleri, bu

standardın kapsamı içerisinde olan yapı ürünlerine uygulanabilir.

Not - Bu standarddaki tehlikeli maddelerle ilgili özel hükümlere ilâve olarak, standardın kapsamına giren
ürünlere uygulanabilen başka şartlar olabilir (örneğin; yeniden düzenlenmiş Avrupa kanunları ve
ulusal kanunlar, tüzükler ve yönetmelikler). AB Yapı Ürünleri Direktifinin şartlarını yerine getirebilmek
için, bu şartların ne zaman ve nerede uygulanacakları hususunda uyum sağlanması gerekir. Not:
EUROPA ’nın Yapı Web-Sitesinde tehlikeli maddeler hakkında Avrupa şartlarının ve ulusal şartların
bilgilendirici bir veri tabanı mevcuttur (CREATE, erişim: http://europa.eu.int).

Yapı ürünü / ürünleri: Atık su terfi tesisleri - Binalar ve yerleşim yerleri için - Dışkı ihtiva eden ve
etmeyen atık sular için tek yönlü vanalar.

Tasarlanan kullanım(lar): Tahliye borusundan atık suyun geri akmasını önlemek.

Çizelge Z.1 -Talimattaki özellikler ile ilgili standard maddeleri

Zorunluluk
seviyesi/seviyeleri
Özellik Madde no Notlar
ve/veya mukavemet
sınıf(lar)ı
Su sızdırmazlık Madde 8.2.4 ve Madde
4 Yok
8.2.5’e göre deney
Madde 8.2.1, Madde
Etkinlik 8.2.2, Madde 8.2.3 ve
5 Yok
Madde 8.2.6’ya göre
deney
Gürültü seviyesi
Madde Ek A’ya göre
Ek A Yok
deney
Dayanıklılık
4, 6 Yok -

8
ICS 91.140.80 TÜRK STANDARDI TS EN 12050-4/Mart 2003

Z.2 Ürünün uygunluğunun tasdik edilmesi için işlemler

Z.2.1 Uygunluğun tasdik edilmesi

AB Yapı Ürünleri Talimatının (89/106) şartları dahilinde komisyon tarafından CEN/CENELEC’e verilen ve
CEN tarafından kabul edilen ‘’Atık su Mühendislik Ürünleri’’ ile ilgili talimatın 13(4). maddesinde komisyonun
aşağıdaki kararı yer almaktadır.

Ürün(ler) Tasarımlanan Seviye(ler) veya sınıf(lar) Uygunluk sistem(ler)inin

kullanım(lar) tasdik edilmesi
Atık su pompalama
istasyonları ve binaların Binaların içinde - 3
içindeki tahliye suyu terfi kullanmak için
tesisleri için alet takımları
ve elemenları
Sistem 3: Bkz. CPD Eki III.2(ii), İkinci olasılık.

Not - Yapı Ürünleri Talimatının (89/106) Ek III.2(ii). bölümü, imalâtçı tarafından yapılan ürün uygunluğu
belgesi hakkındaki ikinci ihtimalin aşağıdaki hususlara dayandırılması gerektiğini belirtir:

a) Onaylanmış bir lâboratuvarda başlangıç tip-deneyi,

b) Fabrika imalât kontrolü.

Sistem 3 ile ilgili ürünlerin onaylanmış lâboratuvarda yapılan ilk tip denemesi, Çizelge Z.1.’de tanımlanan
bütün özellikleri kapsar. Bu standardda kapsanan tahliye akışı terfi tesislerinin uygunluk değerlendirmesi,
Madde 9 izlenerek yapılmalıdır.

Z.2.2 Uygunluk belgesi

İmalatçı veya imalâtçının EEA’da kurulan acentası, kendisinin veya acentasının CE işareti kullanmasına hak
kazandıran bir uygunluk belgesi hazırlamalı ve elinde bulundurmalıdır. Bu belge aşağıdakileri içermelidir:

− İmalatçının veya EEA’da kurulmuş yetkili temsilcisinin adı ve adresi, ve imalâtın yeri,
− Ürünün tarifi (tip, tanımlama, kullanım), ve CE işareti ile ilgili bilginin kopyası,
− Ürünün uygunluk gösterdiği şartlar (meselâ, bu standarddaki Ek ZA),
− Ürünün kullanımına uygulanabilen özel şartlar (gerektiğinde),
− Bildirilen lâboratuvar(lar)ın adı ve adresi,
− İmalatçı veya imalâtçının yetkili temsilcisi adına belgeyi imzalamaya yetkili kişinin adı ve görevi.

Belge, ürünün kullanımda olduğu üye ülkenin dil(ler)inde verilmelidir.

Z.3 CE işareti ve etiketlemesi

Z.3.1 Genel
Belirlenen tasarımlanmış bir kullanım için, özelliğin mevzuat şartlarına tabi tutulmadığı zaman ve yerde
‘’Performans tayin edilmedi (PTE)’’ seçeneği kullanılabilir.

Z.3.2 İşaretleme
Ürünün üstünde aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır:

a) CE işareti,
b) İmalatçının adı veya tanımlayıcı işareti,
c) İşaretin konulduğu yılın son iki rakamı,
d) Standardın numarası (TS EN 12050-4).

Ticari dökümanların beraberinde aşağıdaki bilgiler belirtilmelidir:

a) CE işareti,
b) İmalatçının adı veya tanımlayıcı işareti,
c) İşaretin konulduğu yılın son iki rakamı,
d) Standardın numarası (TS EN 12050-4),

9
ICS 91.140.80 TÜRK STANDARDI TS EN 12050-4/Mart 2003

e) Tasarımlanan kullanım amacı ve ünitenin tarifi; DN,

f) Gürültü seviyesi (gerektiğinde);
− A ağırlıklı ses gücü seviyesi, dB
− A ağırlıklı yayılan ses basıncı seviyesi, dB.
g) Uygun olduğunda ve gerektiğinde korozyondan korunma tedbirleri.

Ürün üzerindeki CE işaretine örnek:

CE
Şirket, Ltd Adres
00

TS EN 12050-4

İlgili ticari dokümanların üzerindeki CE işaretlemesine örnek:

CE
Şirket, Ltd Adres
00

TS EN 12050-4
Dışkı ihtiva etmeyen atık sular için terfi tesisi, DN 80
Terfi etkinliği - Pompa eğrisine bakınız.
Gürültü seviyesi - PTE
veya - A ağırlıklı ses gücü seviyesi: dB ve/veya
- A ağırlıklı yayılan ses basıncı seviyesi: dB
Korozyondan korunma - kaplanmış

Yukarıda gösterilen tehlikeli maddelerle ilgili her tür özel bilgiye ilâve olarak, ürünün beraberinde gerekli
olduğu zaman ve yerde uygun biçimde, uygunluğu iddia edilen tehlikeli maddeler hakkındaki diğer yasalarla
birlikte bu yasaların gerektirdiği her tür bilgiyi listeleyen belgeler bulunmalıdır.

Not - Yukarıda bahsedilen yasalar içerisinde, ulusal sapmaların yer aldığı Avrupa yasaları söz konusu
değildir

10
ICS 91.140.80 TÜRK STANDARDI TS EN 12050-4/Mart 2003

Kaynaklar
EN 10088-1 Stainless steels - Part 1: List of stainless steels

ISO 185 Grey cast iron - Classification

ISO 1083 Spheroidal graphite cast iron - Classification

EN ISO 9001 Quality systems - Model for quality assurance in design/development, production, installation
and servicing (ISO 9001:1994)

EN ISO 9002 Quality systems - Model for quality assurance in production, installation and servicing (ISO
9002:1994)

11