ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Κ.

ΚΑΤΣΑΚΙΩΡΗΣ

Προτεινόμενα θέματα στην Νεοελληνική Γλώσσα

Α΄ Λυκείου

Κείμενο:

«Οι νέοι στον κόσμο των μεγάλων»

Τελευταία όλο και διογκώνεται ένα κλίμα ανησυχίας ή και ηθικού
πανικού, σχετικά με τις παρεκκλίνουσες ή εγκληματικές δραστηριότητες
των νέων. Ανεξάρτητα, από την ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο ή την
κατηγορία παραβάσεων, στη νεανική αντικοινωνικότητα υπάρχει κάτι
περισσότερο από μία πρόθεση και ένα αποτέλεσμα. Η συμβολική
σύγκρουση με την κοινωνία των μεγάλων, η ανάγκη ένταξης σε
«ομάδα», η οποία τους αποδέχεται, η αίσθηση του «χαμένου», η
υιοθέτηση της βίας ως εκδήλωση εξουσίας, η φυγή και ο κίνδυνος, το
παράξενο ντύσιμο, η ιδιόρρυθμη διάλεκτος, η πρόκληση, η καταστροφή
των συμβόλων του καταναλωτισμού και η απόρριψη των στερεότυπων
του καθωσπρεπισμού κ.ά. αποδεικνύουν ότι η νέα γενιά αισθάνεται
παγιδευμένη σε «γραμμές» (ή σε «κουτάκια») των οποίων αγνοεί το
νόημα και τους στόχους.

Οι νέοι μας «παίζουν τον άντρα», γιατί αυτό τους ζητάμε, «παίζουν
τον σύγχρονο», γιατί έτσι δεν θα τους εξοστρακίσουμε και ορισμένες
φορές «παίζουν με τη ζωή τους», γιατί συχνά τους κάνουμε να νιώθουν
ότι ήδη έχουν χάσει τη ζωή. Οι νέοι μας, τα παιδιά μας, ζουν κάτω από
το άγχος του τιμωρητικού συστήματος που εμείς χειριζόμαστε. Κι όμως,
οι σημερινοί νέοι ούτε «κοιμούνται», για να βλέπουν όνειρα, ούτε
εκστασιάζονται, για να βλέπουν οράματα. Αγωνιούν και αγωνίζονται,
για να βρουν το δικό τους στίγμα σε μια κοινωνία της οποίας αποτελούν
μέλη, αλλά και η οποία ταυτόχρονα τους αντιμετωπίζει ως «ξένους».
Επειδή δε θέλουν να εντάξουν το μέλλον τους στις διαστάσεις του
παρόντος, ενός παρόντος κατειλημμένου από τους ενήλικες, οι νέοι μας
αντιστέκονται.
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Κ.ΚΑΤΣΑΚΙΩΡΗΣ
Μολονότι τους καταλογίζουμε ότι ενδιαφέρονται για τα 3Κ (Καριέρα -
Κέρδος - Κατανάλωση) ή ότι λατρεύουν το σώμα, μυθοποιούν το χρήμα
και διψούν για περιπέτεια, ξεχνάμε να επισημάνουμε ότι εμείς τους
πιέζουμε και τους ωθούμε να κερδίζουν, χωρίς να τηρούν κανόνες,
αλλά και να δέχονται ως επιτυχία κι ευτυχία ο,τιδήποτε εμείς τους
προσφέρουμε ως τέτοιο.

Αντί, λοιπόν, να κρίνουμε και να κατακρίνουμε τη στάση των νέων

απέναντι στη δική μας κοινωνία, ας ξανασκεφτούμε τη δική μας στάση
απέναντι τους. Γιατί εμείς εγκλωβίζουμε και παγιδεύουμε το μέλλον
των παιδιών μας μέσα σε ψευδο-συνταγές για το «καλό» τους, τις
οποίες ούτε εμείς στο βάθος τις πιστεύουμε κι ούτε για το πραγματικό
καλό τους μπορεί να λειτουργήσουν. Επομένως, αυτό που ίσως
χρειαστεί στους νέους είναι να μάθουν να διεκδικούν το δικαίωμα στη
διαφορά, στη διαφωνία και στην ουτοπία και να μάθουν να μη
θέλγονται από τις εύκαμπτες ιδεολογίες. Να γίνουν τόσο ελεύθεροι,
τόσο ριζοσπάστες, τόσο ανθρώπινοι και τόσο υπεύθυνοι, όσο οι ίδιοι
θέλουν κι όχι όσο οι δικές μας αρτηριοσκληρωτικές αντιλήψεις τους
επιτρέπουν.
Γ. Πανούσης, εφ. Τα Νέα, 8.3.1994 (διασκευή)

Ερωτήσεις:
1) Ποια είναι, σύμφωνα με τον συγγραφέα, τα αίτια της εκδήλωσης
αντικοινωνικής συμπεριφοράς από τους νέους στη σύγχρονη εποχή;
(60-80 λέξεις)

(μονάδες 15)

2)Να διαμορφώσετε μία παράγραφο(50-60 λέξεων) με τις ακόλουθες

λέξεις-φράσεις του κειμένου: νεανική αντικοινωνικότητα, ενήλικες,
καθωσπρεπισμός, αντιστέκονται, εύκαμπτες ιδεολογίες.

(μονάδες 15)
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Κ.ΚΑΤΣΑΚΙΩΡΗΣ

3)Με ποίον ή ποιους τρόπους αναπτύσσεται η τελευταία παράγραφος

του κειμένου; (αντί λοιπόν…επιτρέπουν)

(μονάδες 5)

4)ιδιόρρυθμη, εξοστρακίσουμε, ωθούμε, εύκαμπτες, ουτοπία: να

γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε μία από τις παραπάνω λέξεις των
κειμένων και έπειτα να δημιουργήσετε με κάθε μία από αυτές μία
πρόταση.

(μονάδες 10)

5)να εντοπίσετε δύο λέξεις του κειμένου στις οποίες διαφαίνεται η

συνυποδηλωτική χρήση τους.

(μονάδες 5)

Γ΄ μέρος :

Παραγωγή Λόγου:

Αρκετά συχνά οι νέοι παραπονιούνται για τον κόσμο που

κληρονόμησαν από τους μεγάλους, ενώ η ώριμη γενιά θεωρεί τους
νέους αχάριστους. Σε ένα άρθρο 400-500 λέξεων που θα δημοσιευτεί
στην σχολική σας εφημερίδα να διατυπώσετε τις αιτίες στις οποίες
αποδίδετε τη διάσταση των γενεών και πώς πιστεύετε ότι μπορούμε να
υπερκεράσουμε τα προβλήματα και να γεφυρώσουμε το χάσμα;

(μονάδες 50)

Καλή επιτυχία!!

Φιλολογική επιμέλεια: Κατσακιώρη Δήμητρα

 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Κ.ΚΑΤΣΑΚΙΩΡΗΣ

Απαντήσεις στα προτεινόμενα θέματα

1)Σύμφωνα με τον συγγραφέα του κειμένου η νέα γενιά αισθάνεται
αλλά και βρίσκεται παγιδευμένη μέσα στο κατεστημένο που διέπει το
κοινωνικό σύνολο, τον καθωσπρεπισμό που τους καθιστά
ανελεύθερους, τις παρωχημένες αντιλήψεις και τα στερεότυπα της
κοινωνίας. Διευκρινίζει ότι οι ευθύνες βαραίνουν κυρίως τους ενήλικες
και ώριμους πλέον ανθρώπους που τους επιβάλλουν ένα τιμωρητικό
σύστημα μέσα στα πλαίσια ελέγχου, το όποιο τους δημιουργεί άγχος
και πίεση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αισθάνονται ξένοι μέσα στο
κοινωνικό σύνολο, του οποίου είναι μέλη, να μην υπάρχει χώρος γι΄
αυτούς καθώς οι μεγαλύτεροι έχουν καταλάβει τον περισσότερο χώρο.
Συνοψίζει λέγοντας ότι όλη αυτή η πίεση για το κυνήγι του κέρδους και
της επιτυχίας που μεταδίδουν οι μεγαλύτεροι στους νέους τους
αγχώνει, τους εγκλωβίζει και τους οδηγεί σε αντικοινωνικές και ακραίες
συμπεριφορές.

2) Στις μέρες μας καθίσταται αγεφύρωτο το χάσμα ανάμεσα στην

μεγαλύτερη και νεότερη γενιά για ποικίλους λόγους. Οι ενήλικες
επιβάλλουν συνήθως ένα σύστημα αξιών και καθωσπρεπισμού, στο
οποίο τις περισσότερες φορές οι νέοι αντιστέκονται. Έτσι, λοιπόν, οι
νέοι με τη σειρά τους αντιδρούν και αμφισβητούν έντονα το
κατεστημένο, διαμορφώνουν εύκαμπτες ιδεολογίες και όλη αυτή η
ακραία και εκκεντρική συμπεριφορά τους οδηγεί αρκετές φορές στην
νεανική αντικοινωνικότητα.

3)Η παράγραφος αναπτύσσεται με αιτιολόγηση, γιατί διατυπώνει μία

κρίση στην θεματική περίοδο «αντί λοιπόν… απέναντι τους» και στα
σχόλια αιτιολογεί γιατί πρέπει να ξανασκεφτούν οι μεγαλύτεροι την
δική τους στάση.

4) ιδιόρρυθμη: εκκεντρική

Εξοστρακίσουμε: εξορίσουμε

Ωθούμε: παρακινούμε
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Κ.ΚΑΤΣΑΚΙΩΡΗΣ
Εύκαμπτες: ευπροσάρμοστες

Ουτοπία: ψέμα

-Ο έφηβος τις περισσότερες φορές χαρακτηρίζεται από ιδιόρρυθμη

συμπεριφορά απέναντι στους μεγαλύτερους και γενικότερα στο
κοινωνικό σύνολο.

- Στην Αρχαία Αθήνα από τον 6ο αιώνα π.Χ. εξοστρακίζονταν πολίτες με

σκοπό την ενίσχυση της λαϊκής δύναμης.

- Η τάση για αμφισβήτηση ωθεί τους νέους σε ακραίες συμπεριφορές.

-Όταν οι άνθρωποι χαρακτηρίζονται από εύκαμπτες συνειδήσεις

γίνονται πιο επιρρεπείς στην παραπληροφόρηση και την χειραγώγηση.

- Ο ώριμος και συνειδητοποιημένος άνθρωπος δεν ζει με ουτοπίες ούτε

πρεσβεύει ψεύτικες ιδεολογίες.

5) ψευδο-συνταγές, αρτηριοσκληρωτικές αντιλήψεις.

Έκθεση:

Τίτλος: «Το χάσμα των γενεών»

Πρόλογος:
Η αποξένωση είναι ένα από τα κυριότερα γνωρίσματα του σημερινού
κοινωνικού περιβάλλοντος. Διαπιστώνεται, μάλιστα, πως εξαιτίας της
αλματώδους ανάπτυξης της τεχνολογίας και των επιστημών, η
αποξένωση, το χάσμα αυτό, γίνεται ιδιαίτερα έντονο στις σχέσεις
μεταξύ των νέων και των ενηλίκων. Καλό θα ήταν, λοιπόν, να
διερευνήσουμε τις αιτίες που προκαλούν αυτό το φαινόμενο αλλά και
τους τρόπους με τους οποίους, ενδεχομένως, αντιμετωπιστεί.

Κύριο Μέρος:
Α. Αίτια του χάσματος : (2 §)
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Κ.ΚΑΤΣΑΚΙΩΡΗΣ
1. Ψυχολογικά : - Οι μεγάλοι : Δεν υπάρχουν χρονικά περιθώρια, λόγω
της υλιστικής εποχής, για να εκδηλώσουν αισθήματα αγάπης και
κατανόησης. - Οι νέοι : ως ενθουσιώδεις και ιδεαλιστές συναντούν την
αδιαφορία, την ιδιοτέλεια και την αντιπαλότητα των μεγάλων,
αντιδρούν στην υποκρισία, είναι καινοτόμοι, ριζοσπάστες και επιζητούν
την ανανέωση. Υιοθετούν διαφορετικούς τρόπους σκέψης.
Συγκρούονται με το συντηρητισμό των μεγάλων.

3. Κοινωνικά : - Διαφορετικά βιώματα άρα και διαφορετική ιδεολογία

– Οι μεγάλοι: διατηρούν την εικόνα του κόσμου των παλαιότερων

εποχών ενώ οι νέοι ζουν στην εποχή της αλματώδους ανάπτυξης της
τεχνολογίας - Οι νέοι : - αντιδρούν στο αυταρχικό, οικογενειακό και
σχολικό, μοντέλο διαπαιδαγώγησης - απογοητεύονται για τον κόσμο
που κληρονόμησαν από τους μεγάλους, ο οποίος χαρακτηρίζεται από
κρίση των αξιών και κατάρρευση των ιδεολογιών. Αισθάνονται έντονη
την πίεση των υποχρεώσεών τους, το άγχος και τη στέρηση ελεύθερου
χρόνου. Αντιδρούν βίαια στην πιεστική παρέμβαση των μεγάλων σε
θέματα εμφάνισης, συμπεριφοράς και επαγγελματικής αποκατάστασης.

4. Πολιτικά : - Οι νέοι: κατηγορούν τους μεγάλους για τους πολέμους,

στους οποίους χάνονται πολλές ζωές, για την καταστροφή του
περιβάλλοντος και την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.- Οι
μεγάλοι :κατηγορούν τους νέους για πολιτική παθητικότητα και
γενικότερη αδιαφορία για θέματα της καθημερινότητας.

5. Πνευματικά: - Οι νέοι: είναι πιο δεκτικοί στο καινούργιο,

αφομοιώνουν γρήγορα τις αλλαγές που σημειώνονται στην τεχνολογία,
την επιστήμη, την κοινωνία κ.λ.π και προχωρούν με μεγαλύτερη
αυτοπεποίθηση και ορμητικότητα στο μέλλον. Έχουν περισσότερες
γνώσεις (ξένες γλώσσες, σπουδές σε ξένα πανεπιστήμια, πρόσβαση στα
σύγχρονα δίκτυα πληροφοριών), γεγονός που συντελεί στη γρήγορη
ωρίμανση, στη διαμόρφωση προσωπικής και κριτικής άποψης, που δε
χειραγωγείται από τους μεγάλους. -Οι μεγάλοι: δυσκολεύονται να
κατανοήσουν όσα συμβαίνουν γύρω τους, προσαρμόζονται
δυσκολότερα στα νέα δεδομένα και λόγω της φυσικής τους τάσης να
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Κ.ΚΑΤΣΑΚΙΩΡΗΣ
στρέφονται στο παρελθόν, αντιμετωπίζουν με επιφύλαξη και δυσπιστία
κάθε νεωτερισμό.

Β. Τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου: (2§)

Η γεφύρωση του χάσματος των γενεών προϋποθέτει κινήσεις καλής

θέλησης και από τις δύο πλευρές. Κάθε γενιά, κάνοντας την αυτοκριτική
της, πρέπει να αναζητήσει με θάρρος και ειλικρίνεια τα θετικά και τα
αρνητικά της χαρακτηριστικά, να διορθώσει τα λάθη της και να
αντιμετωπίσει με αγάπη και κατανόηση την άλλη.

- Οι μεγάλοι πρέπει : να πάψουν να είναι αυταρχικοί και δεσποτικοί

απέναντι στους νέους. να μην είναι διαρκώς επικριτικοί και
επιφυλακτικοί σε ό, τι τους προτείνουν, να αναγνωρίσουν τις ευθύνες
που έχουν για τον κόσμο που παρέδωσαν στη νέα γενιά, να
κατανοήσουν τις δυσκολίες, τα προβλήματα και τις ανησυχίες των νέων,
να τους αντιμετωπίζουν με περισσότερη εμπιστοσύνη και σεβασμό, να
παραμερίσουν τον εγωισμό τους και να δέχονται την κριτική από τους
νεώτερους. Τέλος, να είναι περισσότερο ειλικρινείς και συνεπείς στις
υποσχέσεις τους.

- Οι νέοι πρέπει : να μην απορρίπτουν την πείρα των παλαιότερων αλλά

να προσπαθούν να επωφεληθούν από αυτή, να αναγνωρίζουν τους
αγώνες και τις θυσίες που έχουν κάνει οι μεγαλύτεροι προκειμένου
αυτοί να απολαμβάνουν σήμερα έναν κόσμο πιο φιλελεύθερο και
δημοκρατικό, να μην επαναπαύονται, να βρίσκονται σε διαρκή
εγρήγορση και να αγωνίζονται συνεχώς για την υλοποίηση των
οραμάτων τους, να μη φοβούνται να αναλαμβάνουν ευθύνες και
πρωτοβουλίες, να μην καταφεύγουν σε στείρες μορφές αμφισβήτησης
που δεν επιλύουν κανένα πρόβλημα αλλά αντιθέτως δημιουργούν
καινούργια.

Η γεφύρωση του χάσματος βασίζεται στη συνειδητοποίηση εκ μέρους

και των νέων και των μεγάλων ότι έχουν ανάγκη ο ένας τον άλλον. Οι
αντιθέσεις και οι διαφωνίες είναι λογικό να υπάρχουν, δε θα πρέπει
όμως να μετατρέπονται σε αγεφύρωτες διαφορές και να οδηγούν σε
 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Κ.ΚΑΤΣΑΚΙΩΡΗΣ
απουσία οποιασδήποτε επικοινωνίας. Άλλωστε, με το διάλογο μπορεί
να προκύψει κάτι καλύτερο για όλους, αφού η πορεία προς τα εμπρός
περνά μέσα από τη γόνιμη αντιπαράθεση του παλιού με το καινούργιο.
Είναι κυρίως ευθύνη των γονέων και των εκπαιδευτικών, αφού αυτοί
βρίσκονται σε συνεχή επαφή με τους νέους. Αυτοί, λοιπόν, πρέπει να
προσπαθήσουν να προσεγγίσουν τους νέους αποβάλλοντας το στείρο
διδακτισμό και τη διάθεσή τους για επιβολή και αξιοποιώντας
παράλληλα τις γνώσεις ειδικών που μπορούν να τους βοηθήσουν να
καταλάβουν τις ιδιαιτερότητες της νεότητας και να απαλλαγούν από
προκαταλήψεις και αυταρχικές συμπεριφορές.

Επίλογος:
Γίνεται, λοιπόν, σαφές ότι η συνεργασία των δύο γενεών είναι
αναγκαία. Προκειμένου να εξελιχθεί και να προοδεύσει ουσιαστικά η
κοινωνία μας απαιτούνται τόσο η γνώση και η εμπειρία των μεγάλων
όσο και ο ενθουσιασμός και οι καινοτόμες προτάσεις των νέων.