ΑΓ.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 11 -- ΠΕΙΡΑΙΑΣ -- 18532 -- ΤΗΛ.

210-4224752, 4223687

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΕΙΜΕΝΟ Α΄

Η γλώσσα της μόδας

(1)«Τι είναι η μόδα τελικά»; Έγραφε ο Όσκαρ Ουάιλντ:«Συνήθως είναι μια μορφή
ασχήμιας τόσο ανυπόφορη που πρέπει να την αλλάζουμε κάθε έξι μήνες». Πράγματι,
η μόδα, ως συστατικό στοιχείο της νεωτερικότητας, συνδέθηκε με τη συνεχή
καινοτομία, την καταστροφή του παλαιού και τη δημιουργία του καινούργιου.
Βασικό χαρακτηριστικό της μόδας είναι να επιβάλλει ως νέο κανόνα ό,τι μέχρι χθες
ήταν η εξαίρεση και να το εγκαταλείπει πάλι όταν γίνεται κοινός τόπος, κτήμα των
πολλών. Συνδέεται συνεπώς με την αλλαγή, το καινούριο και την εφευρετικότητα.
(2)Εντούτοις, στην πραγματικότητα η μόδα δεν εισάγει ποτέ κάτι που είναι ουσιωδώς
καινούργιο, γιατί η αληθινή καινοτομία δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή και να
απορροφηθεί γρήγορα στην πολιτισμική καθημερινότητα. Συχνές είναι αντίθετα οι
αναφορές στο παρελθόν σε μόδες που εμφανίζονται ως καινοτομίες ή σε
μετασχηματισμούς που είναι ήδη ορατοί σε άλλα πεδία.
(3)Ως δυτικό «προϊόν», η μόδα ακολουθεί τις εξελίξεις της εκβιομηχάνισης και του
καταναλωτισμού και μπορεί να θεωρηθεί ένα φαινόμενο με παγκόσμιες διαστάσεις
που προωθεί την πολιτισμική ομογενοποίηση. Ταυτόχρονα, ωστόσο, στο ίδιο πλαίσιο
της νεωτερικότητας η μόδα ταυτίζεται με την προώθηση της ατομικότητας, μέσω της
διάκρισης. Συνεπώς, με έναν αντιφατικό τρόπο, η διαφοροποίηση μέσω της μόδας,
που στηρίζει την ανάπτυξη της ατομικότητας, ακολουθείται από τον μιμητισμό προς
τον «κανόνα» και την ομοιομορφία που ορίζει η εκάστοτε μόδα. Χαρακτηριστική
είναι η περίπτωση των τζινς τα οποία συνδυάζουν και τις δύο όψεις- είναι ένα τόσο
λαϊκό ένδυμα όσο και «εξαιρετικό». Τα τζιν επιβεβαιώνουν εξάλλου την πολιτισμική
σημασία της μόδας στο σύγχρονο κόσμο εφόσον, έφθασαν να συμβολίζουν ουσιώδη
στοιχεία του δυτικού καπιταλισμού, όπως ο ελεύθερος χρόνος, η άνεση, η
κοινωνικότητα. […]
(4)Εντούτοις, παρόλο που το ένδυμα μπορεί να προσφέρει πληροφορίες για τη
συμπεριφορά, παρόλο που γίνεται επίσης ένα είδος πολιτισμικής έκφρασης
εξωτερικεύοντας τον εσωτερικό κόσμο, και παρά την αναντίρρητη σύνδεση μόδας
και κοινωνικής τάξης, η «ανάγνωσή» του γίνεται εξαιρετικά δύσκολη, γιατί οι μόδες
έχουν ασταθή και αμφίσημα νοήματα, όπου η επιθυμία, η ευχαρίστηση και η
φαντασία μπορούν να παίζουν έναν εξίσου σημαντικό ρόλο. Συχνά, εξάλλου, το
ένδυμα χρησιμοποιείται όχι για να προβάλει αλλά για να συσκοτίσει την κοινωνική
θέση ενός ατόμου ή, επίσης, για να εκφράσει επιθυμίες και προσδοκίες χωρίς να
εξασφαλίζει την ικανοποίησή τους. Τέλος, σύμφωνα με την ανάλυση του Μ. Φουκό,
χρησιμοποιήθηκε στη διαδικασία «πειθάρχησης» και «χειραγώγησης» του σώματος,
κυρίως μέσω της στολής (στρατιωτικής και επαγγελματικής) και της γενικής
«κανονικοποίησης» της ενδυμασίας για ειδικές περιπτώσεις, όπως γάμοι, κηδείες και
άλλες τελετές. (Χριστίνα Κουλούρη)

ΚΕΙΜΕΝΟ Β΄

Η ενδυμασία
 ΑΓ.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 11 -- ΠΕΙΡΑΙΑΣ -- 18532 -- ΤΗΛ. 210-4224752, 4223687

(1) Έχει ενδιαφέρον η μελέτη των ενδυματολογικών συνηθειών ενός λαού ή μιας
εποχής ή και κάθε μεμονωμένου ατόμου, γιατί η ένδυση είναι φορτισμένη με τις
ποικίλες οικονομικές, πολιτικές, κοινωνικές ηθικές, αισθητές συνθήκες, υπό τις
οποίες ζει ο άνθρωπος. Ντυνόμαστε, βέβαια, για λόγους πρακτικούς αλλά στη
διαδικασία της ένδυσης κυριαρχούν οι κοινωνικοί λόγοι που αρχικά φαίνονται ως
δευτερεύοντες. Διαλέγουμε τη φορεσιά μας, για να γίνουμε ελκυστικοί στους φίλους
μας, σε όλους αυτούς με τους οποίους θέλουμε να συνεργαστούμε, και σεβαστοί
στους αντιπάλους μας, σε όλους αυτούς στους οποίους θέλουμε να επιβληθούμε. Με
τον ιδιαίτερο τρόπο της ένδυσης μας δηλώνουμε την ομάδα, στην οποία θέλουμε να
ανήκουμε π.χ. στους μοντέρνους νέους, στους σοβαρούς αστούς, στους
καλλιτεχνικούς κύκλους, στους πετυχημένους επιχειρηματίες, στους σεμνούς και
διακριτικούς πολίτες, στους πνευματικούς ανθρώπους αλλά και μέσα στην ομάδα
δηλώνουμε ποια θέση θέλουμε να κατέχουμε, δηλαδή να ξεχωρίζουμε ή όχι. Το
ένδυμα ενός λαού δηλώνει το επίπεδο και το περιεχόμενο του πολιτισμού του, το
πολίτευμά του, τη θέση και τους ρόλους των δύο φύλων, τις κοινωνικές αξίες και την
απόσταση που τις χωρίζει, το είδος της οικονομίας και τις θρησκευτικές πεποιθήσεις.
Έτσι, δημιουργείται αυτό που ονομάζεται «μόδα» ή «συρμός», δηλαδή οι ενδυτικές
συνήθειες που «σύρονται» από άνθρωπο σε άνθρωπο και από λαό σε λαό. Η μόδα σε
μια κοινωνία έχει πανίσχυρες βάσεις, γι’ αυτό θα μπορούσε να πει κάποιος ότι
μελετώντας την ενδυμασία και μόνο ενός λαού μπορεί να κατανοήσει σε βάθος τον
πολιτισμό του.
(Μέλπω και Ντόλη Καραμπάγια, Αρχαία Ελλάδα: ο τόπος και οι άνθρωποι
(ανθολόγιο), εκδ. ΟΕΔΒ, 2003, σελ. 116-117)

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Α. 1. α) Να αιτιολογήσετε αν η μόδα εισάγει νέα ή παλαιά στοιχεία , σύμφωνα με το
κείμενο Α΄; Απαντήστε με δικά σας λόγια σε μια παράγραφο 40-50 λέξεων.
(Μονάδες 10)
β) Με ποια κριτήρια γίνεται η επιλογή των ενδυμάτων από τους ανθρώπους,
σύμφωνα με το κείμενο Β΄; Απαντήστε με δικά σας λόγια σε μια παράγραφο 80
περίπου λέξεων (Μονάδες 10)
2.Τρόπος ανάπτυξης της τρίτης παραγράφου του κειμένου Α΄. (Μονάδες 5)
Β.1. α) Συνώνυμα των: μετασχηματισμούς, προωθεί, αναντίρρητη, μοντέρνους,
πολιτισμό (Μονάδες 5)
Αντώνυμα των: διαφοροποίηση, συσκοτίσει, ειδικές, δευτερεύοντες ,πανίσχυρες
(Μονάδες 5)
β). Αφού σχηματίσετε τις κατάλληλες ομόρριζες λέξεις( απλές ή σύνθετες και
χρησιμοποιήστε όποιο μέρος του λόγου ταιριάζει) του ρήματος κατέχουμε να
συμπληρώσετε τα κενά:
α) Οι γονείς ………. στα παιδιά τους τα απαραίτητα εφόδια για να μεγαλώσουν
ομαλά.
β) Οι μαθητές αποφάσισαν ………. από τα μαθήματά τους για να διαμαρτυρηθούν
για την άδικη αποβολή του συμμαθητή τους.
γ) Οι διαπροσωπικές …….. μεταξύ των ανθρώπων πρέπει να βασίζονται στην
ειλικρίνεια.
 ΑΓ.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ 11 -- ΠΕΙΡΑΙΑΣ -- 18532 -- ΤΗΛ. 210-4224752, 4223687

δ) Ο προπονητής έδιωξε τον ποδοσφαιριστή από την προπόνηση, επειδή δεν

μπορούσε να ………… άλλο την ασεβή του συμπεριφορά. (Μονάδες 8)
2.α) Να εντοπίσετε αν η σύνταξη είναι ενεργητική ή παθητική και να την
μετατρέψετε στην αντίθετή της.
Εντούτοις, στην πραγματικότητα η μόδα δεν εισάγει ποτέ κάτι που είναι ουσιωδώς
καινούργιο. (Μονάδες 4)
β) Να εντοπίσετε αν χρησιμοποιείται αναφορική ή ποιητική λειτουργία της γλώσσας
στις παρακάτω περιόδους λόγου:
I. Συχνά, εξάλλου, το ένδυμα χρησιμοποιείται για να συσκοτίσει την κοινωνική
θέση ενός ατόμου.
II. Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι μελετώντας την ενδυμασία και μόνο ενός
λαού μπορεί να κατανοήσει σε βάθος τον πολιτισμό του. (Μονάδες 3)
Γ. Να εκφωνήσετε μια ομιλία 350-400 λέξεων ένωση καταναλωτών: Πολλά από τα
στοιχεία της μόδας δεν είναι χρήσιμα. Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι τα
υιοθετούν. Πώς εξηγείται αυτή η συμπεριφορά; Ποιες συνέπειες έχει στη ζωή μας;
(50 μονάδες)

ΟΡΟΣΗΜΟ ΠΕΙΡΑΙΑ

ΓΑΒΡΙΛΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ