TÜRK STANDARDI

TURKISH STANDARD

TS 3260
Eylül 1978

ICS 91.100.30
1. Baskı

BETON YÜZEY SERTLİĞİ YOLU İLE YAKLAŞIK BETON

DAYANIMININ TAYİNİ KURALI

Determination of Compressive Stength of Concrete By

Surface Hardness Method

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya
çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini
ve standardın uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde
görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin
değerli katkılarını şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul
edilen teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında
Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

UDK 666.972.620. TÜRK STANDARDI TS 3260/Eylül 1978
179.620.178.15

İÇİNDEKİLER
0 - KONU, TANIM, KAPSAM VE UYGULAMA ALANI.............................................. 1
0.1 - KONU........................................................................................................................ 1
0.2 - TANIM ....................................................................................................................... 1
0.2.1 - Öndökümlü (Prekast) Beton ............................................................................................ 1
0.2.2 - Değişme Katsayõsõ............................................................................................................... 1
0.3 - KAPSAM ................................................................................................................... 1
0.4 - UYGULAMA ALANI ................................................................................................... 1
1 - KULLANILAN AYGITLAR .................................................................................... 2
2 - SERTLİK ÖLÇME AYGITLARININ, DENEY NUMUNELERÎ YARDIMIYLA
KALİBRASYONU....................................................................................................... 2
3 - SONUÇLARI ETKİLEYEN ETMENLER ............................................................... 3
3.1 - ÇİMENTO ÇEŞİTLERİNİN ETKİSİ ............................................................................ 3
3.2 - ÇİMENTO ORANININ ETKİSİ ................................................................................... 3
3.3 - AGREGA ÇEŞİTLERİNİN ETKİSİ ............................................................................. 3
3.4 - YÜZEY ÇEŞİTLERİNİN ETKİSİ................................................................................. 3
3.5 - YÜZEY NEMLİLİK DURUMUNUN ETKİSİ................................................................. 3
3.6 - KARBONATLAŞMANIN ETKİSİ ............................................................................... 3
3.7 - BETON YAŞININ ETKİSİ........................................................................................... 4
3.8 - BAŞLANGIÇTAKİ SERTLEŞME HIZININ ETKİSİ...................................................... 4
3.9 - BAKIMDAKİ DEĞİŞİKLİKLERİN ETKİSİ.................................................................... 4
3.10 - SIKIŞTIRMANIN ETKİSİ.......................................................................................... 4
3.11 - DİĞER ETMENLERİN ETKİSİ ................................................................................. 4
4 - BETON TAŞIYICI ÜZERİNDE DENEY UYGULAMA YÖNTEMİ .......................... 4
5 - DENEY SONUÇLARININ BELİRTİLMESİ............................................................ 5
6 - DENEY RAPORU ................................................................................................. 5
UDK 666.972.620. TÜRK STANDARDI TS 3260/Eylül 1978
179.620.178.15

BETON YÜZEY SERDİĞİ YOLU İLE YAKLAŞIK BETON

DAYANIMININ TAYİNİ KURALI

0 - KONU, TANIM, KAPSAM VE UYGULAMA ALANI

0.1 - KONU
Bu standard, betonda yüzey sertliği yolu ile yaklaşõk beton dayanõmõnõn tayini kuralõna dairdir.

0.2 - TANIM

0.2.1 - Öndökümlü (Prekast) Beton

Öndökümlü beton, daha önce dökülüp sonra yerine konan bir yapõ bileşenini oluşturan betondur.

0.2.2 - Değişme Katsayõsõ

Değişme katsayõsõ, standard sapmanõn ortalama değere oranõnõn yüzde olarak ifadesidir.

0.3 - KAPSAM
Bu standard, yüzey sertliği yolu ile yaklaşõk beton dayanõmõnõn tayini kuralõ ile bu metodun
uygulanabileceği alanlarõn belirlenmesini, sonuçlarõn değerlendirilmesiyle ilgili etmenleri ve etkileme
yüzdelerini, sertlik ölçme aygõtlarõ göstergelerini saptama kurallarõnõn standardlaştõrõlmasõnõ ve sertlik
ölçme deneyinin yapõlmasõnõ kapsar.

0.4 - UYGULAMA ALANI

0.4.1 - Genel
Yüzey sertliği deney yöntemleri beton niteliğini yaklaşõk olarak belirtir ve Öndökümlü veya yerinde
dökülmüş betonlardaki nitelik denetim işlemleri için ön bilgiler verir. Genel olarak yüzey sertliği deney
sonuçlarõ ile betonun dayanõmõ ve diğer ölçülebilen özelikleri arasõnda kesin bir ilişki veya orantõ
kurulamamaktadõr. Deney sonuçlarõndaki yanõlgõyõ azaltmak için; özel koşullar için gösterge
değerlerinin saptanmasõ gerekir. Betondan kesilen bir numune üzerinde yapõlan basõnç dayanõmõ
deneyi gibi ek bir bilgi olmadan, yalnõz, yüzey sertliği deney sonucunun vereceği bilgi, dökümünden üç
aydan fazla bir süre geçmiş betonda, dayanõmõn saptanmasõ için yeterli değildir.

Beton üzerinde, sertlik yöntemleriyle yapõlan deneylerin bugüne değin kullanõlan diğer yöntemlerle ya-
põlan deneylerin yerini alacak deneyler değil, yalnõz tamamlayõcõ veya yararlõ ek deneyler olarak
düşünülmesi gerekir. Bu deneyler yalnõz üzerinde deney yapõlan beton yüzeyinin (yaklaşõk olarak 30
mm derinliğine değin) nitelikleri hakkõnda bilgi verir. Bu aygõtlar yalnõz beton yüzeyinin relatif sertliği
üzerinde bir değer verir. Beton sertlik deneyi sonuçlarõnõn betonun diğer nitelikleriyle olan ilişkisi ancak
aynõ koşullarda daha önceden yapõlan deneylerin sonuçlarõyla yorumlanabilir.

Betonun dayanõmõ ve diğer nitelikleri ile ilgili sertlik indeksi değerleri, aygõtlarõn tipine ve yapan firmaya
göre değişmektedir. Mümkün olduğunda, uygulamadan önce, belirli beton ve belirli koşullar için
gösterge değerlerinin saptanmasõ gerekir. Aygõtlarõn kullanma yöntemlerinde genel olarak
uygulanabilen ayrõntõlar Madde 2, Madde 4 de belirtilmiştir. Aygõtlara göre değişen kullanma
yönteminin diğer ayrõntõlarõ için yapan firmaya başvurulmalõdõr.

0.4.2 - Ölçülen Sertlik Değeri İle İfade Edilen Ortalama Niteliğe Göre Beton Niteliğinin Denetimi
Bu denetim, aynõ koşullar altõndaki Öndökümlü beton bileşenlerin veya yerinde dökülmüş benzeri
bileşenlerin niteliklerindeki değişmezliği saptama amacõyla kullanõlõr.

Yüzey sertliği deneyi basõnç dayanõmõ deneyi ile birlikte de uygulanabilir. Böyle bir uygulamada yüzey
sertliği deneyini, basõnç dayanõmõ deneyine göre daha çok sayõda yapmak mümkündür. Basõnç
dayanõmõ deneyi yapõlmamõş yerlerde yapõlan yüzey sertliği deneyi basõnç dayanõmõnõn ne derecede
geçerli olduğu hakkõnda bilgi verir.

Belirli dayanõmlarla ilişkisi kurulmuş kritik sertlik değerleri, öndökümlü beton veya bileşenlerin
taşõnabilme, yüklenebilme ve yerinde dökülmüş beton bileşenlerin geçici desteklerinin alõnabilme,
ayrõca kabulü yapõlacak bir yapõnõn basõnç dayanõmõ ve benzeri deneylerinin sonuçlarõ çok sayõda

1
UDK 666.972.620. TÜRK STANDARDI TS 3260/Eylül 1978
179.620.178.15

sertlik deneyi ile bulunabilir. Kritik sertlik değeri betonun dayanmasõ gereken bir yüklemeye,
geçmişteki tecrübeler ve betonun yapõm sonu gösterdiği dayanõma dayanarak saptanmalõdõr.

0.4.3 - Beton Deney Numunelerinin Yaklaşõk Dayanõm Değerlerinin, Sertlik Değerleriyle

Karşõlaştõrõlarak Saptanmasõ
Bu tür uygulamadaki yanõlgõ düzeyi, gösterge değerlerinin saptanmasõnda gözönünde tutulmamõş
Madde 3 de belirtilen etmenlere göre yapõlan düzeltmelerdeki başarõya bağlõdõr. Birçok etmen için,
sağlam saptamalara ve belgelere dayandõrõlan düzeltme yüzdeleri uygulamak mümkündür, fakat çok
sayõda düzeltme yüzdesi gerekli olan nitelik saptamalarõndaki yanõlgõ, kabul edilemeyecek bir düzeye
varabilir, iki veya daha fazla etmenin aynõ zamanda oluşmasõnõn okunan değer üzerindeki etkisi bu
etmenlerin okunacak değer üzerinde yapacaklarõ tahmin edilen ayrõ ayrõ etkilerinden değişik olabilir.
Üç aya kadar herhangi bir yaş için yapõlan karşõlaştõrmalar bu süre içerisindeki her yaş için
uygulanabilir. Bu gibi durumlarda yalnõz bir veya iki değişken kullanõldõğõnda beklenilen yanõlgõ
yaklaşõk ± % 15 dir. Yaşõ üç aya kadar olan betonlar üzerinde elde olan bilgi az ise, beklenilen yanõlgõ
en az % 25 dir.

1 - KULLANILAN AYGITLAR
Yüzey sertlik deneyinde, iki tür aygõt kullanõlabilir :
— Geri tepmeli çekiç
— Bilyalõ çekiç
Geri tepmeli çekicin ana parçasõ, belli bir enerji ile harekete geçirilerek betona belli bir yüzey alanõ üze-
rinde vuran, belirli bir kütledir. Kütlenin geri tepmesi sonucunda geri kazanõlan enerji miktarõ, üzerinde
deney yapõlan yüzeyin sertliğinin ölçüsüdür.

Bilyalõ çekicin ana parçasõ, belli bir enerji ile harekete geçirilip betona çelik bir buya ile vurarak beton
yüzeyinde oyuk açan belirli bir kütledir. Açõlan oyuğun çapõ, üzerinde deney yapõlan yüzeyin sertliğinin
ölçüsüdür.

2 - SERTLİK ÖLÇME AYGITLARININ, DENEY NUMUNELERÎ

YARDIMIYLA KALİBRASYONU
Beton yapõ bileşenlerinin deney numunelerine oranla büyük olan kütlelerinin; bileşenler üzerinde
yapõlacak deneyin sonucu üzerindeki olumsuz etkisini azaltmak için, deney numuneleri mümkün
olduğu kadar büyük seçilmelidir. 200 mm lik numune küpleri, 150 mm lik numune küplerine yeğ tutulur.
Kalibrasyon için en uygun yöntem, deney numunesi küpler bir basõnç deney presinin başlõklarõ
arasõnda sõkõştõrõlmõş durumda iken, sertlik ölçen çekici beton küp üzerine uygulamaktõr. Sertlik deneyi
aygõtõnõn çarpma enerjisi yaklaşõk 2,2 Nm olduğunda, deney numune küpüne uygulanan basõnç en az
2
7 MN/m olmalõdõr. Daha büyük çarpma enerjisi olan aygõtlarda deneyde uygulanan yükün artõrõlmasõ
gerekir. Daha küçük çarpma enerjisi olan aygõtlarda ise, bu yüz azaltõlabilir. Kalibrasyonu, numuneleri,
düzgün ve sağlam bir zemin üzerine koyarak yapmak da mümkündür; Bazõ durumlarda daha da
uygundur. Kalibrasyon böyle yapõldõğõnda numunenin çarpma etkisi ile oynamamasõ gerekir.
Kalibrasyon amacõyla kullanõlacak küpler kuru olmalõdõr.

Numunelerin bakõmõ õslak olarak yapõlmõş ise, bunlar kalibrasyondan önce 24 saat süre ile laboratuvar-
da bekletilmelidir.

Sertlik ve dayanõm deneyleri aynõ deney numunesi üzerinde yapõlmamalõ, kalibrasyon amacõ ile sertlik
deneyi en az 10, dayanõm deneyi ise yine en az 10 numune üzerinde yapõlmalõdõr. Küpler õslakken bu-
lunan dayanõm değeri ile küpler õslakken bulunan sertlik değerleri arasõnda ilişki kurulmamalõdõr. Islak
basõnç dayanõmõ değerleri ile sertlik deney sonuçlarõ arasõndaki karşõlaştõrmanõn kullanõlabilmesi için,
kalibrasyon işlemi sõrasõnda saptanan numune küplerinin sertlik değerleri ile kuru basõnç dayanõmõ ve
õslak basõnç dayanõmlarõ arasõndaki ilişkiler kurulmalõdõr.

Deneyler küplerin dökümü sõrasõnda düşey olan yüzleri üzerinde yapõlmalõdõr. Küplerin basõnç deney
aygõtõnda iken, geri tepme çekicinin yaklaşabileceği iki düşey yüzünün herbiri üzerinde en az dokuz
değer elde edilmesi gerekir. Çarpmanõn uygulandõğõ noktanõn, küp kenarõna ve çarpma uygulanan
diğer noktalara uzaklõğõ 20 mm den az olmamalõdõr. Aynõ noktaya birden fazla çarpma
uygulanmamalõdõr.

2
UDK 666.972.620. TÜRK STANDARDI TS 3260/Eylül 1978
179.620.178.15

Elde edilen değerler için istatistik! katsayõlar bulunmalõdõr. Geri tepme çekici uygulandõğõnda standard
bir örs, bilyalõ çekiç uygulandõğõnda standard sertlikte bir malzeme bloku kullanõlarak zaman zaman
aygõtõn doğru çalõşõp çalõşmadõğõ denetlenmelidir.

3 - SONUÇLARI ETKİLEYEN ETMENLER

3.1 - ÇİMENTO ÇEŞİTLERİNİN ETKİSİ
Çimento çeşitlerinin yüzey sertliği değerleri üzerindeki etkileri büyüktür, hatta değişik incelikteki
portland çimentolarõndan yapõlmõş betonlarda yüzey sertliği ve dayanõm için farklõ değerler bulmak
mümkündür. Bu nedenle her tür çimento ve aynõ tür çimentonun farklõ incelikleri için kalibrasyonun
yeniden yapõlmasõ gerekir.

3.2 - ÇİMENTO ORANININ ETKİSİ

Çimento oranõndaki değişmelerin gösterge üzerinde oluşturacağõ değişiklikler nedeniyle dayanõm
saptamalarõnda ortaya çõkacak yanõlgõlar yaklaşõk olarak % ± 10'u geçmez. Yüksek orandaki çimento
karõşõmõ, dayanõmõn olmasõ gerekenden daha küçük saptanmasõna, düşük orandaki çimento karõşõmõ
ise dayanõmõn olmasõ gerekenden daha büyük saptanmasõna neden olur.

3.3 - AGREGA ÇEŞİTLERİNİN ETKİSİ

Doğal ve kõrma taştan elde edilen agregalar gibi normal agregalar birbirlerinin benzeri sonuçlar verir;
fakat hafif agregalar ve normalin dõşõnda özelikler gösteren agregalar için kalibrasyonun özel olarak
yapõlmasõ gerekir.

3.4 - YÜZEY ÇEŞİTLERİNİN ETKİSİ

Sertlik yöntemleri, yalnõz gözeneksiz betonlar için uygundur. Beton bloklar peteklenmiş beton, kumu
az veya kumsuz beton gibi tipik gözenekli betonlar bu yöntemler için uygun değildir. Kõsmen
sõkõştõrõlmõş beton dayanõmõ ile sertlik değerleri arasõnda belli bir ilişki bulunmadõğõna göre bütün
saptamalar betonun tam olarak sõkõştõrõldõğõnõ varsayar.

Emici veya emici olmayan malzemelerin kalõp olarak kullanõlmasõ sonucu oluşan değişik yüzeylerde,
değişen yüzey sertliği değerleri alõnõr.

Kalõp olarak kullanõlan bazõ emici malzemelerle daha sert yüzeyler elde edilebilir. Kimi malzemelerin
veya işlemlerin uygulanmasõ sonucunda daha yumuşak veya tozlu yüzeyler oluşabilir. Bu da yüzey
sertliği değerlerini etkiler.

Mala ve benzeri araçlarla düzlenmiş yüzeyler beton dökümünde kullanõlan kalõplarõn oluşturduğu
yüzeylere göre daha serttir ve setlik değerlerine göre yapõlan dayanõm saptamalarõnda gerçek
dayanõm değerlerinden daha yüksek sonuçlar verir.

Kalibrasyon yapõmõnda, kalõplarõn oluşturduğu yüzeylerin kullanõlmasõ yeğ tutulmalõdõr. Belli bir
yüzeyin, sertlik deneyi uygulandõğõnda sonuçlarõ ne yönde etkileyeceği konusunda, niceliksel kanõtlarõn
bulunmamasõ, önemli yanõlgõlara yol açabilir.

3.5 - YÜZEY NEMLİLİK DURUMUNUN ETKİSİ

Kuru ortamdaki bir beton üzerinde kalibre edilmiş aygõt, õslak bir yüzey üzerinde kullanõldõğõnda, beton
dayanõmõnõn olduğundan daha düşük saptanmasõna yol açacaktõr. Bu etkinin sonuçlarda doğurduğu
değişiklikler çok yüksek olabilir. Taşõyõcõ bir betonun õslak yüzeyi ile ilgili olan sonuçlar aynõ nitelikte
ama kuru olan bir betona göre % 20 düşük olabilir. Bazõ beton türlerinde, daha büyük farklar
görülebilir.

3.6 - KARBONATLAŞMANIN ETKİSİ

Karbonatlaşmanõn, yüzey sertliği üzerindeki etkisi çok büyüktür. Karbonatlaşmõş beton aşõrõ durumlar-
da dayanõm değerlerinin % 50 fazlalõkla saptanmasõna neden olabilir. Karbonatlaşmõş katõ (bu kat 10
mm den 20 mm kalõnlõğa kadar olabilir) kaldõrõp alttaki karbonatlaşmamõş beton üzerinde yüzey sertliği
aygõtõ ile deney yaparak, karbonatlaşmõş beton için düzeltme katsayõlarõ bulmak mümkündür.

3
UDK 666.972.620. TÜRK STANDARDI TS 3260/Eylül 1978
179.620.178.15

3.7 - BETON YAŞININ ETKİSİ

Başlangõçtaki sertleşme hõzõ, bunu izleyen bakõm ve açõkta kalma durumlarõndaki değişmelerin,
standard koşullara göre yapõlmõş gösterge ve dayanõm değerleri arasõndaki karşõlaştõrmalarõ
değiştirmesi nedeni ile betonun yaşõ, sertliğini etkileyecektir. Yaşõ üç aya kadar olan betonlarda,
standard koşullarda gösterge ve dayanõm değerleri arasõnda yapõlan karşõlaştõrmalar kabul edilebilir
niteliktedir. Daha büyük yaşlar için söz konusu betonun geçmişi gözönünde bulundurularak değerleri
azaltõcõ katsayõlar uygulanmalõdõr.

3.8 - BAŞLANGIÇTAKİ SERTLEŞME HIZININ ETKİSİ

Buhar uygulanõlan bakõm, karõştõrõcõya buhar enjekte edilmesi ve elektrik uygulanõlan bakõmda olduğu
gibi betona õsõ verilen durumlarda, her durum için ayrõ bir kalibrasyon eğrisi gerekir.

3.9 - BAKIMDAKİ DEĞİŞİKLİKLERİN ETKİSİ

Bakõmõ su içerisinde yapõlmõş betonun kalibrasyon değerleri, bakõmõ bağõl nem koşullan değişen
ortamlarda yapõlanõnkinden değişik olacaktõr. Yapõlan bakõm için kalibrasyon değerleri saptanmamõş
ise, uygun olan düzeltmeler yapõlmalõdõr.

3.10 - SIKIŞTIRMANIN ETKİSİ

Sertlik deneyi aygõtlarõ, değişik derecelerdeki sõkõştõrmadan doğan nitelik farklarõnõ belirlemez. Yüzeye
yakõn yerlerde sõkõştõrma farklõ derecelerde yapõlmõş ise, elde edilen sertlik deney sonuçlarõnõn, beton
dayanõmõnõn -belirlenmesinde kullanõlmasõ uygun değildir.

3.11 - DİĞER ETMENLERİN ETKİSİ

Üzerinde deney yapõlan betonun etkilenen kütlesi, deneyin uygulandõğõ taşõyõcõ bileşen narinliği,
deneyin uygulandõğõ yerin boşluk ve dilatasyonlara yakõnlõğõ, deney yapõlan beton üzerinde deney
anõnda yük uygulama durumu, deney aygõtõ ve betonun sõcaklõğõ, kalibrasyon ve.dayanõm değerleri
arasõndaki ilişkiyi etkilediği bilinen diğer etmenlerdir.

4 - BETON TAŞIYICI ÜZERİNDE DENEY UYGULAMA YÖNTEMİ

Uygun bir aygõt seçilir (geri tepmeli çekiç tipi, bil-yalõ çekiç tipi ve uygun bilya büyüklüğü).

Aygõtõn doğru çalõşõp çalõşmadõğõ denetlenir.

Beton taşõyõcõnõn düzgün, temiz ve kuru bir yüzeyi seçilir. Bunun kalõba gelen bir yüzey olmasõ tercih
edilir ancak gerekli düzeltmeler yapõldõğõ veya özel kalibrasyon yapõldõğõ taktirde üstte kalan serbest bir
yüzey veya mala ile düzeltilmiş bir yüzeyde yeterli olabilir. Yüzeyde iğreti duran bir tabaka var ise, bu
aşõndõrõcõ bir araçla alõnmalõdõr, iyi sõkõştõrmama, çimento şerbetinin akõp gitmesi, parçalama veya
yontma sonucu oluşan kaba yüzeyler güvenilir sonuçlar vermez. Böyle yüzeyler üzerinde deneyler
yapõlmamalõdõr.

Gerçeğe yakõn iyi bir ortalama bulmak için en azõndan dokuz ve genellikle 25'i aşmayan okuma elde
etmek gerekir. 25 ten çok okuma elde etmekle, ortalamanõn gerçeğe yakõnlõğõ fazla artmaz.

9 ile 25 arasõnda değişen ayrõ ayrõ alõnan okumalar, 300 mm x 300 mm'yi geçmeyen bir alan üzerinde
kõsõtlamak, bütün bir .taşõyõcõ veya bileşen üzerinde rastgele okumalar almaktan normal olarak daha
iyidir. 20 mm - 50 mm lik karelajlar yapõlmalõ, bunlarõn kesiştiği yerler okuma noktalarõ olarak
alõnmalõdõr. Bu işlem, deneyi yapanõn okuma noktalarõnõn seçiminde daha objektif olmasõnõ sağlar.

Durum gerektirirse, bir taşõyõcõ veya bileşen üzerinde birden fazla deney yapõlmalõdõr. Deneyler
arasõndaki farklar o taşõyõcõ veya bileşen betonunun değişkenliği için bir ölçü olacaktõr. Böylelikle
deneyler beton döküm derinliğine göre değişik sonuçlar verecektir. Bu da, beton döküm derinliğinin üst
ve altlarõnda, yerleşerek sõkõşmanõn ve çimento şerbetinin akmasõnõn doğurduğu su - çimento oranlarõ
arasõndaki farklõlõklarõn yansõmasõdõr. Beton döküm derinliği daha az olan yerlerdeki deney
sonuçlarõnda daha düşük değerler elde edilir.

Ortalamayõ alõrken en küçük ve en büyük değerler hariç olmak üzere bütün okumalar, kullanõlmalõdõr.
Bir deneyde yeterince hemogen numuneler üzerinde alõnan okumalar arasõnda farklõlõk çoğu zaman %
7 civarõndadõr, ancak bu fark % 15 e kadar da yükselebilir. Genellikle, okumalar arasõndaki farklarõn
betonun dayanõmõ arttõkça küçüldüğü, kalõn agreganõn miktarõ ve büyüklüğü arttõkça büyüdüğü görülür.

4
UDK 666.972.620. TÜRK STANDARDI TS 3260/Eylül 1978
179.620.178.15

Çarpmalarõn uygulanõlacağõ noktalar, kenarlardan veya beton bileşendeki sürekliliğin önemli ölçüde
kesintilere uğradõğõ yerlerden en az 20 mm uzaklõkta bulunmalõdõr. Normal büyüklükteki "beton donatõ
demirlerinin yüzeye olan uzaklõklarõ normal ise, sertlik değerleri üzerinde bir etkisi yoktur. Fazla narin
olan kirişler, kalõnlõğõ 100 mm den az olan ince paneller ve döşeme betonlarõ, çarpma altõnda titreşen
yerlerinde daha düşük değerler verir. Bu durum yüzey sertliğinin değerlendirilmesinde gözönünde
bulundurulmalõdõr.

Aygõtõn uygulama yönleri çoğunlukla yatay veya düşeydir ancak uygulama yönünü değiştirmemek
koşuluyla, deney herhangi bir yönde yapõlabilir. Deneyin yapõldõğõ belirli bir yön ioin düzeltmeler veya
kalibrasyon değerleri aygõtla beraber verilir.

5 - DENEY SONUÇLARININ BELİRTİLMESİ

Her deneyde, elde edilen 9 ile 25 adet arasõndaki okumanõn ortalamasõ, en büyük ve en küçük
okumalar Standard sapma ve değişme katsayõsõ verilir.

Beton taşõyõcõnõn tamamõ için okumalarõn istatistik! katsayõlarõ verilir. Sertlik deney çekicinin
uygulandõğõ yapõ bileşeninin betonu ile bu aygõtõn kalibrasyonunda kullanõlan deney numunesi "betonu
arasõndaki benzerliğin derecesi belirtilir.

6 - DENEY RAPORU
Deney raporunda en az aşağõdaki bilgiler bulunmalõdõr :
— Deneyin yapõldõğõ laboratuvarõn, deneyi yapanõn ve/veya raporu imzalayan yetkililerin isim, görev ve
meslekleri,
— Deney tarihi,
— Üzerinde deney yapõlan beton taşõyõcõnõn açõklamasõ ve deney yapõlan yerlerin konumu (gerekli gö-
rülürse kabataslak bir şekil çizilir),
— Deneyde uygulanan standardlarõnõn numaralarõ,
— Kullanõlan aygõt (tipini gösteren numara ve simgeler) ile hangi ülke ve firma tarafõndan yapõldõğõ,
— Deney aygõtõnõn iyi çalõşõp çalõşmadõğõnõn son denetimi ile ilgili ayrõntõlar,
— Deneyin yönü (düşey aşağõya doğru, yatay vb),
— Sonuçlarõn gösterilmesi,
— Madde 3 ile ilgili olarak betonun açõklamasõ,
— Deney sonuçlarõnõ değiştirebilecek etmenlerin sakõncalarõna karşõ alõnan önlemler,
— Uygulanõlan deney yöntemlerinde belirtilmeyen veya zorunlu görülmeyen, fakat deneyde yer almõş
olan işlemler,
— Rapor tarih ve numarasõ.