Β’ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ 

Στίχοι 526-560

ΧΟΡΟΣ ΧΟΡΟΣ

Καὶ μὴν πρὸ πυλῶν ἥδ᾽ Ἰσμήνη, Μα να μπροστά στις πύλες η Ισμήνη

εἰβομένη κάτω χύνοντας κάτω

φιλάδελφα δάκρυ᾽· δάκρυα αγάπης για την αδερφή της

ὕπερ δ᾽ ὀφρύων και πάνω από τα φρύδια της

νεφέλη αἰσχύνει ένα σύννεφο  ασχημίζει

αἱματόεν ῥέθος, το κατακόκκινο πρόσωπο της

τέγγουσ᾽ καθώς βρέχει με δάκρυα

εὐῶπα παρειάν. τα ωραία μάγουλά της.

ΚΡΕΩΝ ΚΡΕΩΝ

Σὺ δ᾽, ὡς ἔχιδν᾽ ἣ κατ᾽ οἴκους Εσύ που σαν οχιά μέσα στο σπίτι μου

ὑφειμένη λήθουσά μ᾽ ἐξέπινες, κρυμμένη μου έπινες το αίμα

οὐδ᾽ ἐμάνθανον και δεν ήξερα

 τρέφων δύ᾽ ἄτα ότι έτρεφα δύο καταστροφές

κἀπαναστάσεις και επαναστάτριες

θρόνων, κατά του θρόνου μου.

φέρ᾽, εἰπὲ δή μοι, εμπρός πες μου,

καὶ σὺ τοῦδε τοῦ τάφου σε αυτή την ταφή

φήσεις θα ομολογήσεις

μετασχεῖν, και εσύ ότι πήρες μέρος

ἢ ᾽ξομῇ τὸ μὴ εἰδέναι; ή θα ορκιστείς ότι δεν ξέρεις τίποτα;

ΙΣΜΗΝΗ ΙΣΜΗΝΗ

Δέδρακα τοὔργον, Το έχω κάνει το έργο

εἴπερ ἥδ᾽ ὁμορροθεῖ, αν και αυτή συμφωνεί

καὶ ξυμμετίσχω και συνεργάστηκα

καὶ φέρω τῆς αἰτίας. και δέχομαι την κατηγορία.

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΑΝΤΙΓΟΝΗ

Ἀλλ᾽ ἡ δίκη Μα η Δίκη

οὐκ ἐάσει τοῦτό γ᾽ σ᾽, δεν θα στο επιτρέψει αυτό

 ἐπεὶ οὔτ᾽ ἠθέλησας επειδή  ούτε εσύ θέλησες

οὔτ᾽ ἐγὼ ᾽κοινωσάμην. ούτε εγώ σε έκανα συνεργό.

ΙΣΜΗΝΗ ΙΣΜΗΝΗ

Ἀλλ᾽ ἐν κακοῖς τοῖς σοῖσιν Αλλά μέσα στις συμφορές σου

οὐκ αἰσχύνομαι δεν ντρέπομαι

ποιουμένη ἐμαυτὴν να μοιραστώ μαζί σου

ξύμπλουν τοῦ πάθους. τα βάσανα.

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΑΝΤΙΓΟΝΗ

Ἅιδης χοἰ κάτω Ο Άδης και οι Θεοί του κάτω κόσμου

ξυνίστορες ὧν τοὔργον· ξέρουν καλά ποιος έκανε την πράξη

ἐγὼ δὲ φιλοῦσαν λόγοις και εγώ αυτή που με λόγια αγαπά

οὐ στέργω φίλην. δεν τη θεωρώ δικό μου άνθρωπο.

ΙΣΜΗΝΗ ΙΣΜΗΝΗ

Κασιγνήτη, Αδερφή μου,

μήτοι μ᾽ ἀτιμάσῃς μη μου στερήσεις την τιμή

τὸ μὴ οὐ θανεῖν τε σὺν σοὶ να πεθάνω μαζί σου

τὸν θανόντα θ᾽ ἁγνίσαι. και να τιμήσω το νεκρό.

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΑΝΤΙΓΟΝΗ

Μή μοι θάνῃς σὺ κοινά, Ούτε θα πεθάνεις μαζί μου,

μηδ᾽ ἃ μὴ ᾽θιγες ούτε όσα δεν άγγιξες

ποιοῦ σεαυτῆς· θα κάνεις δικά σου.

ἀρκέσω θνῄσκουσ᾽ ἐγώ. Αρκεί να πεθάνω εγώ.

ΙΣΜΗΝΗ ΙΣΜΗΝΗ

Καὶ τίς βίος μοι φίλος Και ποια χαρά θα έχω στη ζωή

σοῦ λελειμμένῃ; αν στερηθώ εσένα;

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΑΝΤΙΓΟΝΗ

Κρέοντ᾽ ἐρώτα· Τον Κρέοντα ρώτα·

τοῦδε γὰρ σὺ κηδεμών. γιατί για αυτόν νοιάζεσαι εσύ.

ΙΣΜΗΝΗ ΙΣΜΗΝΗ

Τί ταῦτ᾽ ἀνιᾷς μ᾽ Γιατί με πικραίνεις με αυτά

οὐδὲν ὠφελουμένη; χωρίς κανένα κέρδος;

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΑΝΤΙΓΟΝΗ
 Ἀλγοῦσα μὲν δῆτ᾽, Υποφέρω όμως

εἰ γέλωτ᾽ ἐν σοὶ γελῶ. αν γελώ εις βάρος σου.

ΙΣΜΗΝΗ ΙΣΜΗΝΗ

Τί ἂν ἔτ᾽ ὠφελοῖμ᾽ σ᾽ Σε τι θα μπορούσα να σε ωφελήσω

ἀλλὰ νῦν δῆτ᾽ ἐγώ; έστω και τώρα εγώ;

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΑΝΤΙΓΟΝΗ

Σῶσον σεαυτήν· Σώσε τον εαυτό σου.

οὐ φθονῶ σ᾽ ὑπεκφυγεῖν. Δε σε φθονώ αν σωθείς.

ΙΣΜΗΝΗ ΙΣΜΗΝΗ

Οἴμοι τάλαινα, Αλίμονο η δύστυχη

κἀμπλάκω τοῦ σοῦ μόρου; και να μην μοιραστώ την τύχη σου;

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΑΝΤΙΓΟΝΗ

Σὺ μὲν γὰρ εἵλου ζῆν, Ναι γιατί εσύ προτίμησες τη ζωή

ἐγὼ δὲ κατθανεῖν. ενώ εγώ το θάνατο.

ΙΣΜΗΝΗ ΙΣΜΗΝΗ

Ἀλλ᾽ οὐκ ἐπ᾽ ἀρρήτοις γε Αλλά όχι χωρίς να εκφράσω

 τοῖς ἐμοῖς λόγοις. τις δικαιολογίες μου.

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΑΝΤΙΓΟΝΗ

Σὺ μὲν τοῖς, Εσύ στα μάτια αυτών

᾽δόκουν φρονεῖν καλῶς φαίνεσαι ότι σκέφτεσαι σωστά

τοῖς δ᾽ ἐγὼ. εγώ στα μάτια άλλων.

ΙΣΜΗΝΗ ΙΣΜΗΝΗ

Καὶ μὴν ἡ ᾽ξαμαρτία Και όμως έτσι το παράπτωμα

ἴση νῷν ἐστιν. είναι ίσο και για τις δυο μας.

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΑΝΤΙΓΟΝΗ

Θάρσει· Κουράγιο!

σὺ μὲν ζῇς, Εσύ ζεις,

ἡ δ᾽ ἐμὴ ψυχὴ η δική μου όμως ψυχή

πάλαι τέθνηκεν, από καιρό έχει πεθάνει,

ὥστε τοῖς θανοῦσιν ὠφελεῖν. ώστε να υπηρετήσω τους νεκρούς.

Ανάλυση Πέμπτης Ενότητας

Η Ισμήνη μπαίνει στη σκηνή από την πλάγια θύρα του παλατιού συντετριμμένη όπως
δείχνουν τα άφθονα δάκρυα στα μάγουλά της. Οι ηθοποιοί στην αρχαία τραγωδία
φορούσαν μάσκες και επειδή το πρόσωπό τους δεν φαινόταν ο ποιητής πρέπει να
περιγράψει τις αλλαγές στην ψυχική τους διάθεση. Η νέα συνοδεύεται από δύο φρουρούς
που γνωρίζουμε από την προηγούμενη σκηνή ότι στάλθηκαν γα να την φέρουν (στ 491).
Φαίνεται ότι η Ισμήνη γνωρίζει όσα έχουν συμβεί:την ταφή το Πολυνείκη, τη σύλληψη της
Αντιγόνης και την απόφαση του Κρέοντα να την θανατώσει. Η σκηνή είναι τριγωνική
(Ισμήνη-Αντιγόνη- Κρέων), καινοτομία του Σοφοκλή, γιατί με αυτόν τον τρόπο εκφράζει
την πολυπλοκότητα των χαρακτήρων.

Κυρίαρχο πρόσωπο της σκηνής είναι η Ισμήνη. Ο Κρέων τη χαρακτηρίζει έχιδνα, συμφορά
και ανατροπέα. Η στάση της απέναντί του την αποκαθιστά ηθικά. Εξιλεώνεται και κερδίζει
τη συμπάθεια των θεατών με τη μετάνοιά της. Δείχνει ευαισθησία και τόλμη. Εκείνο που
κινεί τη δράση της εδώ είναι η αγάπη της για την αδερφή της που κινδυνεύει και η
συναίσθηση του καθήκοντος προς το νεκρό Πολυνείκη, που ξύπνησε μέσα της. Η ξαφνική
τόλμη που επιδεικνύει δεν έρχεται σε πλήρη αντίθεση προς τη συμπεριφορά της στον
πρόλογο. Ακόμα και σε στιγμές έξαρσης δεν μπορεί να ξεφύγει από τη γυναικεία φύση της.
Ικετεύει, επαινεί, δέχεται άγριες προσβολές καθώς η αδερφή της τη διώχνει από κοντά
της.

Όταν η Ισμήνη προσφέρεται να πεθάνει μαζί της, η Αντιγόνη μαλακώνει κάπως αλλά δεν
αλλάζει γνώμη. Η ιδέα της ταφής και η πραγματοποίησή της ανήκουν αποκλειστικά σε
αυτή και αυτή αναλαμβάνει τις ευθύνες για τις πράξεις της. Η έξαρση της Ισμήνης και η
τοποθέτηση της Αντιγόνης πάνω από αυτή τονίζει ακόμα περισσότερο το ηθικό μεγαλείο
της ηρωίδας.

Η παρουσία της Ισμήνης προσδίδει εξωτερική αλλά και εσωτερική κίνηση στο δράμα με
την απροσδόκητη τροπή που παίρνουν τα πράγματα καθώς η Ισμήνη ομολογεί ότι είναι
συνένοχη στην ταφή. Η ισορροπία όμως που πήγε να δημιουργηθεί ανατράπηκε από την
απόλυτη άρνηση της Αντιγόνης να δεχτεί την προσφορά της αδερφής της.

Η Ισμήνη εκλιπαρεί την Αντιγόνη να δεχτεί τη συνενοχή της και προσπαθεί να τη

συγκινήσει, αναφέροντας την ατίμωση που θα υποστεί στην υπόλοιπη ζωή της. Θα είναι
απομονωμένη ηθικά και θα υποφέρει από τη δημόσια κατακραυγή για τη δειλία που έδειξε.
Η Αντιγόνη όμως είναι αμετάπειστη. Αναλαμβάνει όλη την ευθύνη της πράξης της και δε
δέχεται να ελαφρύνει τη θέση της με τη βοήθεια που της προσφέρει η αδερφή της. Για
αυτό απαντάει ειρωνικά στην Ισμήνη ότι πρέπει να ρωτήσει τον Κρέοντα γιατί κάνει ότι
τον ευχαριστεί υπενθυμίζοντας της τα λόγια της στον πρόλογο.

Απωθεί σκληρά την αδερφή της από το θάνατο γιατί εκείνη δε δικαιούται αυτή τη τιμή. Ο
δρόμος που ακολουθεί τη φέρνει όλο και πιο μακριά από την αδερφή της, στην απόλυτη
μοναξιά της. Όμως η ερώτηση της αδερφής της γιατί την πληγώνει χωρίς όφελος,
μαλακώνει κάπως την καρδιά της και με οξύμωρο ύφος δηλώνει ότι τη χλεύασε για τη
στάση της απέναντι στον Κρέοντα, αλλά αυτό έγινε με πολύ λύπη.
Μέσα λοιπόν από τη στυγνότητα των λόγων της προς την Ισμήνη βλέπουμε τις αναλαμπές
της φιλόστοργης ψυχής της. Δεν ήθελε να παρασύρει την αδερφή της άδικα στον θάνατο.
Εξάλλου αυτή έχει διακόψει κάθε σχέση με τη ζωή. Με την εκπλήρωση του καθήκοντός
της εκπληρώνει και τον προορισμό της ζωής της. Ανοίγει το στόμα της μόνο για να σώσει,
με αυτό το φαινομενικά σκληρό τρόπο, την αδερφή της.