Doğrudan Doğruya İntegrasyon Yöntemi için Sayısal Uygulama:

Doğal açısal frekansı ωn=7.0686 rd/sn; sönüm oranı ξ=%5 olarak

verilen başlangıçta sükunet halindeki TSD sisteme şekilde verilen güçlü
yer ivmeleri Δt=0.1 sn ara ile etkimektedir. Güçlü yer ivmelerindeki
değişimi doğrusal kabul ederek, doğrudan doğruya integrasyon yöntemini
kullanarak TSD sistemin deplasman davranış spektrumunu t=0.0~0.4 sn
aralığında hesaplayınız.
..
 g t 

203 178
127
127 76
51
25
0.0 t
0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8
Sükunet hali için:
( t  0) ;  (t  0)  - g ( t  0).t 
alınmalıdır.
( t  0)   ( t  0)  2 ( t  0).t 
g g 

İVME:
( t  t )   1   t  
 g ( t  t )  2( t )  ( t ) 
 t   2
2  t    2 
1  2   
 2  6 
 
 t  2  
 2 ( t )  t. ( t )  ( t ) 
 3  
HIZ:
 ( t   t )   ( t )   t ( t )   t ( t   t )
2 2
DEPLASMAN:
2 2
t t
(t  t)  (t)  t. (t)  (t)  (t  t)
3 6
t= 0,0 sn için hesap:
(t  0)  0
 (t  0)  0
(t  0)  2 (t  0).t   (t  0)  0  0  0
g g
 t=0,1 sn için hesap:
İVME:
(0.1)   1   0.1 
127  2 * 0.05 * 7.06860  0 
 0.1   2 
2  0.1    2 
1  2 * 0.05 * 7.0686   7.0686
 2   6 
 
 2 
0 . 1 
7.06862 0  0.1 * 0  0  113.53 cm / sn 2
 3 

HIZ:
 ( 0 .1)  0  0 .1 0  0 . 1 (  113 .53 )   5 .676 cm/sn
2 2
DEPLASMAN:
0.12 0.12
(0.1)  0  0.1* 0  0 (113.53)  0.189cm
3 6
 t=0,2 sn için hesap:
İVME:
(0.2)   1   0.1 
203  2 * 0.05 * 7.0686  5.676  ( 113.53)  
 0.1   2 
2  0.1    2 
1  2 * 0.05 * 7.0686   7.0686
 2   6 
 

2
 0.12  
7.0686  0.189  0.1 * (5.676)  (113.53)   123.736 cm / sn 2
 3  

HIZ:
(0.2)  5.676  0.1 ( 113.53)  0.1 (123.736)  17.539 cm/sn
2 2
DEPLASMAN:
0.12 0.12
(0.2)  0.189  0.1 * (5.676)  (113.53)  (123.736)  1.341 cm
3 6
t=0,3 sn için hesap:
İVME:
(0.3)  0.8939178  2 * 0.05 * 7.0686 17.539  0.1 (123.736) 
 
  2 

2
 0.1 2 
7.0686  1.341 0.1 * (17.539)  (123.736)  12.528 cm / sn 2
 3 
HIZ:
(0.3)  17.539  0.1 (123.736)  0.1 (12.528)  23.099 cm/sn
2 2

DEPLASMAN:
0 .1 2 0 .1 2
 ( 0 .3)   1 .341  0 .1 * (  17 .539 )  (  123 .736 )  (12 .528 )   3 .486 cm
3 6
t=0,4 sn için hesap:
İVME:
(0.4)  0.8939127  2 * 0.05 * 7.0686 23.099  0.1 (12.528) 
 2 
  

2 0.12  
7.0686  3.486  0.1 * (23.099)  (12.528)   157.4 cm / sn 2
 3  
HIZ:
(0.4)  23.099  0.1 (12.528)  0.1 (157.4)  14.602 cm/sn
2 2

DEPLASMAN:
0.12 0.12
(0.4)  3.486  0.1* (23.099)  (12.528)  (157.4)  5.491cm
3 6
DEPLASMAN TEPKİ GRAFİĞİ:

5 δ(t) cm
4
3
2
1
0 0 -0,189
t (sn)
-1 0 0,1 0,2 0,3 0,4
-1,34
-2
-3
-3,48
-4
-5
İVME TEPKİ GRAFİĞİ:

( t ) cm/sn 2
200
157,4
100

0 0 12,528
t (sn)
0 0,1 0,2 0,3 0,4
-100 -113,53 -123,73

-200
HIZ TEPKİ GRAFİĞİ:

 ( t ) cm/sn
20
15
10
5
0 0
t (sn)
-5 0 0,1 -5,6 0,2 0,3 0,4
-10
-15 -14,6
-17,5
-20
-23,09
-25
(276) ve (277) numaralı bağıntılar (260) numaralı bağıntıda yerine yazılıp
düzenlenirse, TSD sistemin hız, deplasman tepkileri aşağıdaki gibi
hesaplanır.
( t  t )   1   t  
 g ( t  t )  2( t )  ( t ) 
 t  
2 t 2   2 
1  2    
 2  6 
 
 t  2  
2
 ( t )  t. ( t )  ( t )  (278)
 3  

 ( t   t )   ( t )   t ( t )   t ( t   t ) (279)

2 2
2 2
 t  t
(t  t)  (t)  t. (t)  (t)  (t  t) (280)
3 6
Başlangıç deplasman, hız, ivme tepki davranış değerleri aşağıdaki gibi
yazılır:
( t  0) ;  (t  0)  - g ( t  0).t 
( t  0)   ( t  0)  2 ( t  0).t  (281)
g g 
2. Merkezi Fark Yöntemi
Merkezi fark yöntemi kullanılarak
m( t )  c ( t )  k( t )   m g ( t )
diferansiyel denkleminde TSD sistemin tepki, hız, deplasman ve ivme
değerleri aşağıdaki prosedüre göre hesaplanır:
 2
 t
1)  i -1  (0)  t. (0)  (0) (282)
2
m c
2) k   (283)
t 2 2 t
1   m c   2m  
3) (i  1)   g (i ).m   2  .(i  1)   k  2  (i )  (284)
k   t 2 t   t  
 (i  1) - (i - 1)
4) (i)  (285)
2 t
 (i  1) - 2(i)  (i - 1) (286)
5) (i) 
t 2
3. NewmarkYöntemi
Newmark yöntemi kullanılarak
m( t )  c ( t )  k( t )   m g ( t )
diferansiyel denkleminde TSD sistemin tepki, hız, deplasman ve ivme
değerleri aşağıdaki işlem sırasına göre Newmark Yöntemi ile hesaplanır:
Newmark yönteminde ivmenin doğrusal ve parabolik değiştiği kabulüne
göre iki ayrı çözüm mevcuttur.
γ=1/2; β=1/4 kabulü parabolik; γ=1/2; β=1/6 kabulü lineer yaklaşım için
geçerlidir.
  1
1) k  k  c m (287)
t t  2

1     
   1
2)  i    g (i  1)   g (i) m      1  
m  c(i)   m  t  1c(i)(288)
k   t    2  2   
3)  i1   i   i (289)
     
4)  i   i   i  t1   i (290)
t   2 
5)     
i 1 i i (291)
1 1  1
6) i   i   i  i (292)
t  2 t 2
7) i1    
i i (293)
7.3. Deprem Davranış Spektrumu
TSD sönümlü taşıyıcı sistemin deprem sırasında yerdeğiştirme, hız,
ivme fonksiyonlarının en büyük değerlerinin periyoda göre değişimi
yapıların deprem davranış spektrumunu tanımlamaktadır.
Rölatif deplasman spektrumu:
t
1  (  )e   ( t   ) sin  ( t   ) d 
Sd 
D  g D
0 max
Rölatif hız spektrumu:
t  
  
Sv   g ()e (t ) cosD (t  )  sinD (t  )d
0  1  2 
max
 Mutlak ivme spektrumu:
t  2  
  2 
Sa  D   g ()e ( t ) 1 
2
 sin D ( t  )   cos D ( t  ) d
0  1    1 2 
max
Betonarme yapılarda (ξ) sönüm oranı (1) değerinin yanı sıra küçük
olduğundan 1   2  1 olur. Böylece D   1  2   olup, Sd, Sv, Sa
spektrum değerleri aşağıdaki gibi yazılır:
t
1 
S d    g ()e ( t ) sin( t  )d (294)

0 max
t
S v   g ()e (t ) cos(t  )d (295)
0 max
 t
S a     g ( )e  ( t  ) sin ( t  ) d (296)
0 max
Sd, Sv, Sa değerlerinin en büyük (maksimum) değerleri hesaplanacağı için
sin[ω(t-τ)] ve cos[ω(t-τ)] değerleri birbirine eşit olacağı varsayılır ise
aşağıdaki bağıntılar yazılabilir:
t
S v    g ()e ( t ) cos( t  )d (297)
0 max

t
1  Sv
Sd    g ()e (t )
sin(t  )d   SPSD (298)
 
0 max
 
Sv
 t
2
Sa     g ()e ( t ) sin(t  )d  .S v  S v  S PSA (299)
T
0 max

Sv
Önce Sv hız davranıış (tepki/mukabele) spektrumunun hesaplanıp ardından
SPSD ve SPSA deplasman ve ivme davranış spektrumları elde edilebilir. Sv
hız spektrumundan hareketle elde edilen SPSD ve SPSA davranış
spektrumlarına sırası ile yalancı deplasman ve yalancı ivme değerleri adı
verilir.
Sv ,SPSD ve SPSA değerlerinin aynı anda gösterildiği nomogram spektrum
grafikleri elde edilir.
 Sv (cm/sn)

SPSA (cm/sn2)
SPSD (cm)

ξ1
ξ2
ξ3

T (sn)

Şekil-38: Nomogram halinde Sv ,SPSD ve SPSA davranış spektrumları

7.3.1. Deprem Davranış Spektrumu
Yalancı ivme spektrumunun, maksimum güçlü yer ivmesi değerine
oranına normalleştirilmiş ivme tepki spektrumu adı verilir.
 (t)  (t)
g max SPSA
qa   (300)
 (t)  (t)
g max g max
Mutlak yalancı ivme değerinin maksimum değeri SPSA’nın; yalancı
deplasman tepki değerinin maksimum değeri SPSD’ne oranı aşağıdaki gibi
yazılır:
 (t )  (t ) 2
g S 2.S  
 
2
max
 PSA  v
    2 (301)
 g (t) S PSD T S v  T 
max
Böylece normalleştirilmiş ivme spektrumu değeri aşağıdaki gibi yazılır:
 (t)  (t)  2
(t) max k (t) max
g max
qa    (302)
 (t)  (t) mg (t)
g max g max max

qa değerinin paydaki değeri TSD sistemin en büyük kesme kuvveti değeri;

paydadaki değeri ise periyodu T=0 sn. olan, titreşim yapmayan, zemine
bağlantısı sonsuz rijit kolon olan ve zemin ile birlikte hareket eden (m)
kütlesine güçlü yer ivmesi etkimesi neticesinde oluşan kuvveti
göstermektedir.
Benzer şekilde hız ve deplasman tepki spektrumlarının normalleştirilmiş
değerleri aşağıdaki gibi yazılır:
 S PSV
qv  (303)
 g ( t )
max
Sd
qd  (304)
( t ) max