Boru Hatlari İle Petrol Taşimaciliği A.Ş. Botaş 2017 Yili Sayiştay Deneti̇m Raporu

T.C.
SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI
BORU HATLARI İLE PETROL

TAŞIMACILIĞI A.Ş. BOTAŞ
2017 YILI
SAYIŞTAY DENETİM RAPORU

(Türkiye Büyük Millet Meclisine Sunulan Rapor)
Ekim 2018
Bu rapor, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu ile 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri
Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca düzenlenmiş; Rapor Değerlendirme
Kurulu'nun 02.10.2018 tarih ve 370/10 sayılı kararıyla kabul edilmiştir.
İÇİNDEKİLER
1. KAMU İDARESİ HAKKINDA BİLGİ ...................................................................................................... 1
1.1 Sermaye Durumu ve Karar Organı..............................................................................................................1

1.2 Kuruluşun Mevzuatı ve Amacı ...................................................................................................................2
1.3 Teşkilat........................................................................................................................................................3
1.4 Toplu Bilgiler ..............................................................................................................................................5
1.5 Cari Yıl Bilgileri .........................................................................................................................................6
1.5.1 İşletme Bütçesi ...................................................................................................................................6
1.5.2 İnsan Kaynakları ................................................................................................................................ 7
1.5.3 Tedarik ...............................................................................................................................................8
1.5.4 Giderler ............................................................................................................................................ 11
1.5.5 Üretim ve Maliyetler ........................................................................................................................ 11
1.5.6 Pazarlama ......................................................................................................................................... 13
1.5.7 Bağlı Şirketler/Ortaklıklar ve İştirakler ............................................................................................ 19
1.5.8 Yatırımlar ......................................................................................................................................... 21
1.6 Bilanço ...................................................................................................................................................... 23
1.6.1 Aktif (Varlıklar) ............................................................................................................................... 24
1.6.2 Pasif (Kaynaklar).............................................................................................................................. 25
1.7 Gelir Tablosu ............................................................................................................................................ 26
1.8 Mali Rasyolar ............................................................................................................................................ 28
1.9 Denetime Esas Defter, Kayıt ve Belgeler .................................................................................................. 29
2. DENETLENEN KAMU İDARESİ YÖNETİMİNİN SORUMLULUĞU ............................................. 29
3. SAYIŞTAYIN SORUMLULUĞU ............................................................................................................ 30
4. DENETİMİN DAYANAĞI, AMACI, YÖNTEMİ VE KAPSAMI ........................................................ 30
5. DENETİM GÖRÜŞÜNÜN DAYANAKLARI ......................................................................................... 31
6. DENETİM GÖRÜŞÜ ................................................................................................................................. 31
7. DENETİM GÖRÜŞÜNÜ ETKİLEMEYEN TESPİT VE DEĞERLENDİRMELER ......................... 31
8. SONUÇ ........................................................................................................................................................ 64
9. EKLER ........................................................................................................................................................ 65
KISALTMALAR
ADK : Atanmış Devlet Kuruluşu

AGSC : Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi SOCAR
AHK : Arazi Hakları Kuruluşu
AŞED : Adıyaman-Şanlıurfa-Elazığ-Diyarbakır
BOTAŞ : Boru Hatları ile Petrol Taşımacılık Anonim Şirketi
BIL : BOTAŞ International Limited Şirketi
BTC Co. : Bakü Tiflis Ceyhan Şirketi
CIP : Taşıma ve Sigorta Bedeli Ödenmiş Olarak Teslim
CS : Kompresör istasyonu
DWT : Uluslararası Denizcilik Ticaretinde ve Denizcilik Endüstrisinde
kullanılan metrik ton cinsinden ağırlık ölçüm birimidir.
FSRU : Yüzer Depolama ve Yeniden Gazlaştırma Terminali
EGO : Elektrik Gaz Otobüs İşletmeleri
EPDK : Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu
EÜAŞ : Elektrik Üretim Anonim Şirketi
F/O : Fiber optik
HPBH : Ham Petrol Boru Hattı
ICC : Milletlerarası Ticaret Odası
İnç : İngiliz uzunluk birimi (inch) (2,54 cm)
KİT : Kamu İktisadi Teşebbüsü
KHK : Kanun Hükmünde Kararname
LNG : Liguid Natural Gas (sıvılaştırılmış doğal gaz)
MBFM : Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Mekanizması
MBTU : Milyon İngiliz Isı Birimi
NABUCCO : Türkiye’den başlayıp Bulgaristan, Romanya ve Macaristan’ı geçerek
Avusturya’da son bulan Doğal Gaz Boru Hattı Projesi
NIGC : İran Ulusal Gaz Şirketi
ODTÜ : Orta Doğu Teknik Üniversitesi
OSB : Organize sanayi bölgesi
RMS : RMS (Regulation and Measuring Station- Doğalgaz Basınç Düşürme
ve Ölçme İstasyonu)
SDG : Sıvılaştırılmış doğal gaz
Sm3 : Standart metre küp
TANAP : Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesine
TPAO : Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı
TPPD : Türkiye Petrolleri Petrol Dağıtım A.Ş.
TPIC : TurkishPetroleum International Company Ltd.
TÜPRAŞ : Türkiye Petrol Rafinerileri Anonim Şirketi
Yİ : Yap İşlet
YİD : Yap İşlet Devret
YPK : Yüksek Planlama Kurulu
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1: Karar Organı Tablosu .................................................................................................. 1

Tablo 2: Toplu Bilgiler Tablosu ................................................................................................. 5
Tablo 3: Bütçeye İlişkin Başlıca Bilgiler Tablosu ..................................................................... 6
Tablo 4:Personel Sayı ve Harcamaları Tablosu ......................................................................... 7
Tablo 5:Mal Alımları Tablosu.................................................................................................... 9
Tablo 6:İlk Madde ve Malzeme Stokları Tablosu .................................................................... 10
Tablo 7:Hizmet Alımları Tablosu ............................................................................................ 10
Tablo 8:Gider Grupları Tablosu ............................................................................................... 11
Tablo 9:Üretimi Belirleyen Etkenler Tablosu .......................................................................... 12
Tablo 10:Üretim Maliyetleri Tablosu....................................................................................... 13
Tablo 11:Satışlar Tablosu......................................................................................................... 15
Tablo 12:Mamul, Yarı Mamul ve Ticari Mal Stokları Tablosu ............................................... 17
Tablo 13:Satış Sonuçları Tablosu ............................................................................................ 18
Tablo 14:Bağlı Ortaklık ve İştirakler Tablosu ......................................................................... 19
Tablo 15:Yatırım Tablosu ........................................................................................................ 22
Tablo 16:Aktif Tablosu ............................................................................................................ 24
Tablo 17:Pasif Tablosu............................................................................................................. 25
Tablo 18:Gelir Tablosu ............................................................................................................ 27
Tablo 19:Mali Rasyolar Tablosu .............................................................................................. 28
T.C. Sayıştay Başkanlığı
1. KAMU İDARESİ HAKKINDA BİLGİ
1.1 Sermaye Durumu ve Karar Organı
Kuruluşun Adı : Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ)

Merkez : Ankara
İlgili Bakanlık : Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
Esas Sermayesi : 4.240.000.000 TL
Tablo 1: Karar Organı Tablosu

Temsil Ettiği Görevli Bulunduğu Süre
Karar
Bakanlık
Organındaki Adı ve Soyadı Görevi veya Mesleği Başlama
veya Bitiş Tarihi
Unvanı Tarihi
Kuruluş
1-Başkan Burhan ÖZCAN BOTAŞ Genel Müdür 24.05.2016 Devam Ediyor
2-Üye Abdulvahit FİDAN BOTAŞ Genel Müdür Yrd. 23.10.2014 Devam Ediyor
3-Üye Mehmet KONUK BOTAŞ Genel Müdür Yrd. 23.10.2014 18.04.2017

M.Talha
BOTAŞ Genel Müdür Yrd. 05.02.2018 Devam Ediyor
PAMUKÇU
4-Üye Ömer KOCA ETKB Petrol İşleri Gn.Md.Yrd. 23.10.2014 23.10.2017

Ertuğrul ALTIN ETKB Bakanlık Müşaviri 02.03.2017 Devam Ediyor
Boru Hatları İle Petrol Taşımacılığı A.Ş. Botaş 2017 Yılı Sayıştay Denetim Raporu 1
1.2 Kuruluşun Mevzuatı ve Amacı
Boru Hatları İle Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ) Türkiye Cumhuriyeti ile Irak
Cumhuriyeti Hükümetleri arasında 27.08.1973 tarihinde imzalanan Ham Petrol Boru Hattı
Anlaşması çerçevesinde Irak ham petrolünün İskenderun Körfezine taşınmasını
gerçekleştirmek üzere, 7/7871 Sayılı Kararnameye istinaden, 15.08.1974 tarihinde Türkiye
Petrolleri Anonim Ortaklığı’nın (TPAO) Bağlı Ortaklığı olarak kurulmuştur. BOTAŞ, Bakanlar
Kurulunun 08.02.1995 tarih ve 96/6526 sayılı kararıyla TPAO Bağlı Ortaklığı statüsünden
çıkarılarak, Kamu İktisadi Teşebbüsü (KİT) olarak yapılandırılmıştır.
BOTAŞ, 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi, özel hukuk hükümlerine göre
kurulmuş, karlılık ve verimlilik ilkeleri doğrultusunda faaliyetlerini sürdüren bir Kamu İktisadi
Teşebbüsüdür. BOTAŞ sektördeki faaliyetlerini ithalat, iletim, depolama lisansı sahibi olarak
sürdürmektedir.
233 sayılı KHK’nın 58/3 üncü maddesine istinaden, 06.06.1996 tarih ve 96/8293 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı ile BOTAŞ’a ülkenin ham petrol, doğal gaz ve LNG ihtiyacını
karşılamak ve uluslararası alanda faaliyette bulunmak üzere yurt dışında şirket kurmak,
kurulmuş şirketlere ortak olmak ve yatırım yapmak yetkisi verilmiştir.
Doğal gaz piyasasının hukuki altyapısını 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu
oluşturmaktadır. Kanunun amacı; “doğal gazın kaliteli, sürekli, ucuz, rekabete dayalı esaslar
çerçevesinde çevreye zarar vermeyecek şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, doğal
gaz piyasasının serbestleştirilerek mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir doğal gaz
piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin sağlanması”
olarak belirtilmiştir. Kanunun bu hükmü ile doğal gaz piyasasının serbestleştirilmesi politikası
benimsendiğinden 397 sayılı KHK ile doğal gaz konusunda BOTAŞ’a tanınmış olan tekel
hakkı, BOTAŞ dışındaki özel hukuk tüzel kişilerinin de piyasada faaliyet göstermelerine imkân
vermek üzere kaldırılmıştır.
BOTAŞ’ın amaç ve faaliyet konuları Ana Statüde; “Türkiye içinde ve dışında her türlü
petrol ve petrol ürünleri ile doğal gaz boru hatlarını inşa etmek, ettirmek, inşa edilmiş boru
hatlarını devralmak, satın almak veya kiralamak, boru hatları ile petrol, petrol ürünleri ve doğal
gaz nakliyatında bulunmak ve anılan boru hatlarındaki nakledilecek ham petrol ve doğal gazı
satın almak ve satmak, yurtdışında petrol ve doğal gazın teminine yönelik arama, sondaj,
üretim, taşıma, depolama ve rafinaj gibi tüm petrol ameliyelerini yapmak” şeklinde
belirlenmiştir.
Şirket; yönetim bakımından 233 sayılı KHK ile Ana Statüsüne, bu mevzuatta hüküm
bulunmayan hususlarda genel hükümlere, personelin özlük hakları açısından 399 sayılı
KHK’nın geçici 9 uncu maddesine doğrudan tabidir. Kapsam dışı personel, ücretler ve diğer
özlük haklarının tespiti bakımından 18.05.1994 tarih ve 527 sayılı KHK’ ya tabi olup üst
yöneticilerin atanması 2477 sayılı Kanuna göre yapılmaktadır. Personelle ilgili işlemler 4857
sayılı İş Kanunu, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve 6356 Sayılı
Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu hükümleri doğrultusunda yürütülmektedir.
Cari yılda Şirket genel anlamda kamu mevzuatı yönünden, 4646 sayılı Doğal Gaz
Piyasası Kanunu, 237 sayılı Taşıt Kanunu, 3628 Sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması ve
Yolsuzlukla Mücadele Kanunu, 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu, 4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu, 2872 Sayılı Çevre Kanunu, doğrudan veya
dolaylı olarak 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri
Kanununa tabi olarak faaliyette bulunmuştur. Anayasanın “Milletlerarası antlaşmaları uygun
bulma” başlıklı 90 ıncı maddesinin 5 inci ve son bendinin cümlesi; “Usulüne göre yürürlüğe
konulmuş milletlerarası antlaşmalar kanun hükmündedir.” hükmüne haizdir. Bu doğrultuda,
uluslararası niteliğe sahip büyük ölçekli sınır ötesi (crossborder) doğal gaz projelerinin ana
hukuki statüsü, bu tür uluslararası antlaşmalar ile kurulmaktadır.
19.12.2010 tarih ve 27790 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6085 sayılı Sayıştay
Kanununun geçici 4 üncü maddesinin 1 inci fıkrası ile Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu
Sayıştay’a devredilmiş, 5 inci fıkrasında 6085 sayılı Kanun yürürlüğe girmeden önce
Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu tarafından başlatılan denetimlerin 72 sayılı Kanun
Hükmünde Kararname hükümlerine göre Sayıştay tarafından sonuçlandırılacağı belirtilmiş, 6
ıncı fıkrasında 233 sayılı KHK, 3346 sayılı Kanun ve diğer kanunlarda Başbakanlık Yüksek
Denetleme Kuruluna yapılmış olan atıfların Sayıştay’a yapılmış sayıldığı hükme bağlanmıştır.
Şirket denetim açısından 3346 ve 6085 sayılı Kanunlara tabidir.
Kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarının 2017 yılına ait Genel Yatırım ve
Finansman Programı 28.10.2016 tarih ve 29871 sayılı Resmi Gazetede, 2016/9369 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı ile yayımlanmıştır.
26.8.2016 tarih 29813 sayılı Remi Gazete’de yayımlanan 6741 nolu Kanun ile
amacı sermaye piyasalarında araç çeşitliliği ve derinliğine katkı sağlamak, yurtiçinde kamuya
ait olan varlıkları ekonomiye kazandırmak, dış kaynak temin etmek, stratejik, büyük ölçekli
yatırımlara iştirak etmek için Türkiye Varlık Fonu ve bu fona bağlı alt fonları kurmak ve
yönetmek üzere Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketi kurulmuştur. 19.8.2016 tarihli
ve 6741 sayılı Kanunun 4 üncü maddesine göre alınan 24.01.2017 tarih 2017/9756 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı Gereğince, Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi’nin
(BOTAŞ) sermayesinde bulunan Hazine’ye ait hisselerin tamamı Varlık Fonu’na aktarılmıştır.
1.3 Teşkilat
Şirket, boru hatlarıyla petrol ve doğal gaz taşımacılığı ve ticareti faaliyetlerini yürütmek
üzere; daire başkanlıkları, bölge ve işletme müdürlükleri ile bunlara bağlı şube müdürlükleri,
pompa ve kompresör istasyonları şeklinde teşkilatlanmıştır. Şirket genel müdürlüğü; genel
müdür, genel müdür yardımcıları ve bağlı birimlerden oluşmakta olup, organizasyon şemasında
genel müdür yardımcılarından sonraki birinci ve ikinci kademede yer alan görevlere kadar olan
birimler, yönetim kurulu kararı ile kurulmakta, diğer birimlerin oluşturulması, gerektiğinde
değiştirilmesi veya kaldırılması ise ilgili birimin teklifi üzerine genel müdürün onayı ile
gerçekleşmektedir.
BOTAŞ merkez teşkilatı; Genel Müdür ve 5 Genel Müdür Yardımcılığı, Teftiş Kurulu
Başkanlığı, İç Denetim Daire Başkanlığı, I. Hukuk Müşavirliği, 15 Daire Başkanlığı ve bunlara
bağlı müdürlükler şeklindedir. Cari yılda taşra teşkilatı; Doğal Gaz İşletme ve Piyasa İşlemleri
Bölge Müdürlüğü ile bağlı işletme müdürlükleri, Petrol İşletmeleri Bölge Müdürlüğü, 1 adet
bağımsız İşletme Müdürlüğü ve Depolama Daire Başkanlığına bağlı 2 adet İşletme Müdürlüğü
şeklinde faaliyet göstermiştir
- Doğal Gaz İşletme ve Piyasa İşlemleri Bölge Müdürlüğü; Doğal gaz faaliyetleri ile
doğrudan ilgili olarak; Ankara’da kurulmuştur. Bölge Müdürlüğü bünyesinde; İstanbul ve
Kayseri işletme müdürlükleri ile RMS-RMA istasyonları, pompa istasyonları, kompresör
istasyonları faaliyet göstermiştir. Doğal gaz taşıma faaliyetlerini yürüten Doğal gaz İşletmeleri
Bölge Müdürlüğü ile doğal gaz hatlarının geçtiği güzergâh üzerinde olan ve doğal gaz projeleri
kapsamında kamulaştırma işlerini yürüten irtibat bürolarının faaliyetleri farklılık
gösterdiğinden, irtibat büroları İnşaat ve Kamulaştırma Daire Başkanlığına bağlıdır. 2942 sayılı
Kamulaştırma Kanunu ve diğer ilgili kanunlar gereği Kamulaştırma işlemlerinin projenin
yürütüldüğü bölgede yapılması gerekmektedir. Bu kapsamda 13 ayrı bölgede irtibat bürosu
bulunmaktadır.
BOTAŞ TANAP Arazi Hakları Kuruluşu (AHK) Direktörlüğü, 27.05.2013 tarih ve
2013/4882 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı çerçevesinde, TANAP Projesi kapsamında arazi ile
ilgili etüt, izin, kamulaştırma ve diğer işlemleri yürütmek üzere BOTAŞ’ ın şubesi olarak tescil
edilmiştir. Direktörlük proje kapsamında yaptığı tüm çalışmaları söz konusu Yönetim Kurulu
Kararı ile BOTAŞ ile TANAP Doğal Gaz İletim A.Ş arasında 03.02.2014 tarihli TANAP
Sistemi Arazi Edinimi ve Kamulaştırma Hizmetleri Hizmet Alımı Sözleşmesi hükümleri
kapsamında gerçekleştirmektedir.
BOTAŞ TANAP Kamulaştırma Direktörlüğü’nün görevleri genel olarak; ‘’Boru hattı
güzergâhı ve tesisler için ihtiyaç duyulan taşınmazların kamulaştırma ile elde edilmesi, devri,
envanter kayıtlarının tutulması ve belgelerinin arşivlenmesi ile ilgili her türlü emlak
hizmetlerinin yerine getirilmesi; arazi haklarını ilgilendiren işlemler ve proje için gerekli
lisansların, muvafakatlerin ve izinlerin alınması; inşaat öncesinde ve sonrasında arazi ürün
ödemelerinin yapılması, arazi teslim protokollerinin hazırlanması ve imzalanması, sınır büro,
sınır arazi, eksen arazi ve As-Built incelemelerinin yapılması; çeşitli nedenlerle değişen
güzergâhın yeniden kamulaştırılmasının yapılması, tüm işlemlerin proje ifa planı, bütçe planı
ve projeyi ilgilendiren yürürlükteki mevzuat ve tekniğe uygun olarak yerine getirilmesidir.
Şirketin en üst karar organı olan yönetim kurulunun teşkili, görev ve yetkileri ile
üyelerinin atanmaları, nitelik ve şartları, görev süreleri, görevden alınmaları hakkında ve ilgili
diğer hususlarda 233 sayılı KHK hükümleri uygulanmaktadır. Yönetim Kurulu Kararnamenin
6’ncı maddesi uyarınca bir başkan ve beş üyeden oluşmaktadır. Genel müdür yönetim
kurulunun başkanı olup, İlgili bakanın teklifi üzerine ortak karar ile atanmaktadır. Yönetim
kurulu üyelerinden; ikisi ilgili bakanın, biri hazine müsteşarlığının bağlı olduğu bakanın, diğer
ikisi ise teşebbüs genel müdür yardımcıları arasından ilgili Bakanın teklifi üzerine ortak kararla
atanmaktadır.
233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve Ana Statüye göre Şirketin yürütme organı
olan genel müdürlük; genel müdür, genel müdür yardımcıları ile bunlara bağlı birimlerden
oluşmaktadır. Genel müdür aynı zamanda yönetim kurulunun başkanıdır. İdari yapılanma daire
başkanlıkları, bölge müdürlükleri ve alt birimler itibariyle organize edilmiştir. 2017 yılında
Genel Müdür Yardımcısı, Daire Başkanı, Bölge Müdürü, Basın ve Halkla İlişkiler Müşaviri,
Daire Başkan Yardımcısı, Bölge Müdür Yardımcısı, İşletme Müdürü ve Müdür yönetici unvanlı
74 personel görevlerinden alınmıştır. 2017 Yılında Genel Müdür Yardımcısı, Daire Başkanı,
Bölge Müdürü, Daire Başkan Yardımcısı, Bölge Müdür Yardımcısı, Müdür yönetici
unvanlarına 17 atama işlemi gerçekleştirilmiştir.
1.4 Toplu Bilgiler
Kuruluşun son üç yılına ilişkin başlıca bireysel bilgiler, Toplu Bilgiler Tablosunda
gösterilmiştir.
Tablo 2: Toplu Bilgiler Tablosu
Artış
Son iki yıl veya
Toplu Bilgiler Ölçü 2015 2016 2017
farkı Azalış
(%)
Sermaye Bin TL 4.240.000 4.240.000 4.240.000 - -
Ödenmiş sermaye Bin TL 4.145.000 4.145.000 4.145.000 - -
Öz kaynaklar Bin TL 9.961.462 17.375.119 20.051.696 2.676.577 15
Yabancı kaynaklar Bin TL 10.350.696 10.087.053 10.240.532 153.479 2

Toplam Aktifler Bin TL 20.312.158 27.462.172 30.292.228 2.830.055 10
Yatırımlar için yapılan nakdi ödemeler Bin TL 463.102 527.625 1.395.560 867.935 164
Yatırımların gerçekleşme oranı (nakdi) % 84 70 95 24 35
Bağlı ortaklıklara ödenen sermaye Bin TL 3.418.371 3.857.376 3.857.376 - -
Bağlı ortaklıklar temettü geliri Bin TL - - - - -
İştiraklere ödenen sermaye Bin TL 673.952 1.568.067 2.567.646 999.579 64
İştirakler temettü geliri Bin TL 0 0 0 0 -
Tüm alım tutarı Bin TL 33.329.413 19.744.597 34.716.888 14.972.291 76
Tüm üretim tutarı (üretim maliyeti) Bin TL 34.656.310 20.909.869 36.340.127 15.430.258 74
Net satış tutarı Bin TL 37.101.536 29.680.348 33.470.283 3.789.935 13
Stoklar Bin TL 1.800.408 1.117.440 1.981.647 864.207 77
İşçi Kişi 2.960 2.900 2.760 (140) (5)
Sözleşmeli Kişi 29 27 24 (3) (11)
Personele yapılan harcamalar Bin TL 390.525 433.513 470.370 36.857 9
Faaliyet kârlılığı (öz kaynaklar yönünden) % 24 46 (10) (56) (121)
Mali kârlılık (öz kaynaklar yönünden) % 5 51 13 (38) (75)
Faaliyet kârı veya zararı Bin TL 2.357.324 7.996.365 (1.980.581) (9.976.947) (125)
Dönem kârı veya zararı Bin TL 541.810 8.934.236 3.333.988 (5.600.248) (63)
Dönem kârına ilişkin vergi ve diğer yas. yük. Bin TL - (1.998.935) (657.412) 1.341.523 (67)
Dönem net kârı veya zararı Bin TL 541.810 6.935.301 2.676.577 (4.258.725) (61)
Bireysel: #SAYI/0!
Faaliyet kârı veya zararı Bin TL 2.357.324 7.996.365 (1.980.581) (9.976.947) (125)
Dönem kârı veya zararı Bin TL 541.810 8.934.236 3.333.988 (5.600.248) (63)
Dönem kârına ilişkin vergi ve diğer yas. yük. Bin TL - (1.998.935) (657.412) 1.341.523 (67)
Dönem net kârı veya zararı Bin TL 541.810 6.935.301 2.676.577 (4.258.725) (61)
1.5 Cari Yıl Bilgileri
1.5.1 İşletme Bütçesi
BOTAŞ’ın 2017 yılı işletme bütçesi, Yönetim Kurulunun 30.12.2016 tarih ve 2016/39-
261 sayılı kararı ile onaylanarak uygulanmaya konulmuştur. Revize bütçe 23.10.2017 tarih ve
2017/36-183 sayılı Yönetim Kurulu kararı ile kabul edilmiştir.
Tablo 3: Bütçeye İlişkin Başlıca Bilgiler Tablosu
2016 2017
Bütçeye Bütçe
Bütçeye
Göre
Bütçeye İlişkin Başlıca Bilgiler Ölçü Göre
Sapma
Gerçekleşen Son Gerçekleşen Sapma (İlk
(İlk İlk Durum
Durum Durum)
Durum)
(%)
(%)
A-Personel sayısı Kişi 2.900 (5,8) 3.078 3.078 2.760 (10,3)
B-Personel giderleri Bin TL 446.092 12,8 484.727 548.934 436.183 (20,5)
C-Tüm alım tutarı Bin TL 19.744.597 (4,1) 25.352.597 34.182.400 34.580.491 1,2
D-Başlıca Alımlar (Doğal Gaz) Bin TL 19.614.593 (5,8) 25.091.218 33.851.739 34.438.079 1,7
E-Tüm Üretim Maliyeti Bin TL 20.909.869 (0,1) 20.932.345 34.204.681 36.340.127 6,2
F-Başlıca Üretimler
G-Net Satış Tutarı Bin TL 29.680.348 (9,0) 28.301.272 33.415.931 33.470.283 0,2
H-Başlıca Satışlar (Doğal Gaz) Bin TL 26.425.010 (6,2) 24.678.054 29.354.015 30.124.847 2,6
I)-Yatırımlar (Nakdi harcama) Bin TL 527.625 (29,6) 1.472.740 1.472.740 1.395.560 (5,2)
J-Dönem Karı veya Zararı Bin TL 8.934.236 (31,8) 5.725.417 5.368.112 3.333.988 (37,9)
Cari yılda doğal gaz alımları; ilk programda 25.091.218 bin TL olacağı öngörülmüş
olup, bu tutar yıl içinde revize edilerek 33.851.739 bin TL’ye çıkarılmış, gerçekleşme, bütçenin
ilk durumuna göre %37,3 oranında artışla 34.438.079 bin TL olmuştur.
2017 yılı faaliyetleri sonucunda üretim maliyetinin, 20.932.345 bin TL olacağı
programlanmış ve 34.204.681 bin TL olarak revize edilmiştir. Üretim maliyeti, ilk bütçeye
göre %73,6 artışla 36.340.127 bin TL olarak gerçekleşmiştir.
2017 yılı ilk bütçesinde dönem sonunda 5.725.416 bin TL kar öngörülmüş, bu tutar,
revize bütçede 5.368.112 bin TL kar olarak yeniden belirlenmiş, gerçekleşen kar 3.333.988 bin
TL olmuştur.
1.5.2 İnsan Kaynakları
Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Bağlı Ortaklıklarının 2017 yılına ait Genel Yatırım ve
Finansman Programının, “Genel İlkeler” başlıklı 3 üncü maddesinin (c) fıkrasında, etkin bir
insan kaynakları politikası izleneceği ve tüm personelin kamu teşebbüsü içerisinde, işin gereği
ve ihtiyaçlar dikkate alınarak rasyonel bir şekilde dağıtılması ve mevcut olması halinde atıl
personelin eleman açığı bulunan diğer hizmet birimlerine kaydırılması sağlanacağı hükmü yer
almıştır.
Tablo 4: Personel Sayı ve Harcamaları Tablosu
Personel Sayısı Personel Harcamaları
2016 2017 2016 2017
Personel Sayı ve Harcamaları Program Toplam Toplam
Personel Personel Ödenek
Kadro Harcama Harcama
Sayısı Sayısı (Bin TL)
Sayısı (Bin TL) (Bin TL)
I-Yönetim Kurulu üyeleri ve
1 1
denetçiler (kuruluş dışı)
II-Memurlar
III-Sözleşmeliler 27 24 3.307 3.137 3.376
A-399 sayılı KHK'ya göre
çalışanlar
B-657 sayılı Kanun'a göre
çalışanlar
C-Diğer Sözleşmeliler
IV-İşçiler
A-Sürekli işçiler 2900 2.912 2760 430.206 574.210 466.994
B-Geçici işçiler
Toplam 2.927 2.912 2.784 433.513 577.347 470.370
Yüklenici İşçiler 1.969 2.017 79.504 89.586
Diğer giderler 13.772
Şirkette çalışan personel esas itibarıyla 4857 sayılı İş Kanununa tabi olup, işçi
statüsündedir. Yönetim kademelerinde bulunan ve toplu sözleşmesinin kapsamı dışında tutulan
personele “kapsam dışı personel”, ücret ve çalışma koşulları toplu iş sözleşme ile belirlenen
personele “kapsam içi personel” denilmektedir. Kurum 399 sayılı KHK’ye ekli 1 sayılı kadro
cetveline tabi olmayıp, personel yönetmeliğine göre program kadrolar, personel sayısı,
personelin unvan ve pozisyonları yönetim kurulu kararı ile belirlenmektedir. Şirket 399 Sayılı
KHK’ya ekli 1 sayılı cetvelde yer almadığından ve yeni bir yasal düzenleme yapılmadığından,
personel hakkında 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihten önce
tabi olduğu İş Kanunu hükümleri ve Personel Yönetmeliği hükümleri uygulanmaya devam
edilmektedir. Yetkili organlarca kabul edilmiş bir norm kadro cetveli bulunmadığından,
çizelgede norm kadro sayısına yer verilmemiştir
Şirketin 2017 yılı program kadrosu 30.12.2016 tarih ve 2016/39-261 sayılı Yönetim
Kurulu Kararı ile Genel Müdür Makamına verilen yetkiye binaen, 18.04.2017 tarih ve 342 sayılı
Genel Müdür Oluru ile 3.078 olarak belirlenmiştir. Program kadronun %36’sı merkez, %64’ü
taşra teşkilatına ayrılmıştır. Çalışan personelin %46’sı kapsam dışı, %54’ü kapsam içi işçi
statüsünde olup, %31’i merkez teşkilatında, %69’u taşra teşkilatında görev yapmaktadır. 4046
sayılı Kanunun 22 nci maddesi kapsamında Kuruma nakledilen personelden çalışan sayısı 230
olup, bunun 144’ü Genel Müdürlük merkezinde görev yapmaktadır.

Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Bağlı Ortaklıklarının 2017 yılı Genel Yatırım ve
Finansman Programına ilişkin olan ve uyulması gereken ilkeleri belirleyen 12.10.2016 tarih ve
2016/9369 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Kararın “Sorumluluk” başlıklı 28 nci maddesinde,
“Kamu teşebbüslerinin ilgili mevzuat ve bu Kararda belirtilen ilkeler çerçevesinde faaliyet
gösterilmesinde yönetim kurulu sorumlu kılınmıştır. Ayrıca, söz konusu programın
uygulanmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesine dair tebliğin 4 üncü maddesi Kurumların
2017 yılına ilişkin istihdam ve hizmet alımlarını düzenlemiştir. Şirket, 399 Sayılı KHK’ya ekli
1 sayılı cetvelde yer almadığından ve henüz yeni bir yasal düzenleme de yapılmadığından,
personel hakkında 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihten önce
tabi olduğu İş Kanunu hükümleri ve Personel Yönetmeliği hükümleri uygulanmaya devam
edilmektedir.
2017 yılında Şirket genelinde reorganizasyon dâhil 2188 personelin unvanı ve görev
yeri değişikliği olmuştur. Cari yılda 96 kişi açıktan atama, 1 kişi 4046 sayılı kanun kapsamında,
7 kişi askerlik dönüşü ve 1 kişi KHK ile göreve iade kapsamında toplam 105 kişi işe alınmış,
245 kişi personel işten ayrılmıştır.
1.5.3 Tedarik
Şirket, 01.01.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa tabi
olup, tedarik ve yapım işleri bu kanun kapsamında yürütülmektedir. 4734 sayılı Kanunun geçici
4’üncü maddesinin son fıkrası, 4964 Sayılı Kanunun 40’ıncı maddesiyle değiştirilerek; bu
fıkradan sonra gelmek üzere; “Bu Kanunun 3’üncü maddesinin (g) bendi kapsamındaki mal ve
hizmetler, ilgili kuruluşların talebi üzerine Kurum tarafından belirlenir. Enerji, su, ulaştırma ve
telekomünikasyon sektöründe faaliyet gösteren teşebbüs, işletme ve şirketler, özel kanunları
yürürlüğe girinceye kadar bu Kanunun 3’üncü maddesinin (g) bendi hükmüne, bu bent
kapsamına yer almayan mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinde ise Kanunun diğer
hükümlerine tabi olurlar.” fıkraları getirilmiştir. Kamu kurum ve kuruluşlarının 4734 sayılı
Kamu İhale Kanunu’nun 3’üncü maddesi kapsamındaki mal ve hizmet alımları, (ceza ve
ihalelerden yasaklama hükümleri hariç) 4734 sayılı Kanuna tabi değildir. Kamu İhale
Kurumunun 24.10.2003 tarih ve 15596 sayılı yazısı ile kabul edilen BOTAŞ’ın istisna
kapsamındaki mal ve hizmet alımları, BOTAŞ Mal ve Hizmet Alımı Yönetmeliğine göre
yapılmaktadır.
1.5.3.1 Mal Alımları
Şirket işletme ve yatırım faaliyetleri için gerekli olan ilk madde ve malzeme ve
ekipmanlarının yurt içinden ve yurt dışından satın alınması, bu malzemelerin ilgili yerlere
taşınması, sigortalanması ve yurt dışından satın alınmış olanların gümrük işlemleri, stok ve stok
yönetimi ile makine ve teçhizatın bakım onarımlarının yaptırılması gibi tedarik kapsamındaki
işleri 2017 yılında; Yönetim Kurulunun 12.04.2017 tarih ve 2017/13-60 sayılı kararları
doğrultusundaki merkez ve taşra teşkilatı yetki limitleri tablosu doğrultusunda yürütülmüştür.
Cari yılda merkezdeki daire başkanlıklarının tüm mal, hizmet ve yapım ihtiyaçları ile taşra
teşkilatındaki bölge ve işletme müdürlüklerinin yetki limitlerini aşan mal ve hizmet alımları
ihtiyaçları Destek Hizmetleri Dairesi ile Mühendislik ve Sözleşmeler Dairesi tarafından
yürütülmüştür.
2017 yılı ilk madde ve malzeme alımları geçen yıl sonuçlarıyla karşılaştırmalı olarak,
aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Tablo 5:Mal Alımları Tablosu
2016 2017
Gerçekleşen
Revize Program Gerçekleşen Ödeneğe
Alımlar Göre
Tutar Ödenek Tutar Sapma
Miktar
(Bin TL) Miktar (Bin TL) Miktar (Bin TL) (%)
1-İlk madde ve yardımcı

73.737 32.214 78.994
maddeler 145,2
-Yurtiçi 73.737 32.214 78.994 145,2
-Genel müdürlük 73.737 32.214 78.994 145,2
-Bağlı ortaklıklar/şirketler
-Yurtdışı
-Genel müdürlük
2-İşletme Malzemesi, Yedekler
56.267 87.135 63.418
ve Diğer Malzemeler (27,2)
-Yurtiçi 52.461 87.135 63.418 (27,2)
-Genel müdürlük 52.461 87.135 63.418 (27,2)
-Yurtdışı 3.806
-Genel müdürlük 3.806
-Bağlı
ortaklıklar/şirketler
3-Ticari Mallar 37.872.103 19.614.593 44.071.944 33.726.153 46.204.758 34.438.079 2,1
-Yurtiçi 391.514 239.714 688.923 541.432
-Yurtdışı 37.480.589 19.374.879 44.071.944 33.726.153 45.515.835 33.896.647 0,5
Doğal Gaz ile LNG Alım 37.480.589 19.374.879 44.071.944 33.726.153 45.515.835 33.896.647 0,5
Yurtiçi alımlar toplamı 391.514 365.912 119.349 688.923 683.844
Yurtdışı alımlar toplamı 37.480.589 19.378.685 44.071.944 33.726.153 45.515.835 33.896.647 0,5
Genel toplam 37.872.103 19.744.597 44.071.944 33.845.502 46.204.758 34.580.491 2,1
Verilen sipariş avansları 10.295 17.549
2017 yılında ilk madde ve malzeme alımları, geçen yıla göre %75,1 oranında artarak,
34,6 milyar TL olarak gerçekleşmiş olup, bu alımların 684 milyon TL’si iç, 33,9 milyar TL’si
ise dış alımlardan oluşmaktadır. İlk madde ve malzeme alımlarının %99,5’ini doğal gaz ve LNG
alımları oluşturmaktadır. Doğal gaz ve LNG alımlarının %98,4’ü dış alımlardan, %1,6’si iç
alımlardan meydana gelmektedir.
Doğal gaz alımları, 2001 yılında yürürlüğe giren 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu
ile doğal gaz piyasasında ithalat faaliyeti kapsamına alınmıştır. Doğal Gaz Piyasası Kanununun
4.4.a maddesine göre doğal gazın ithalat yoluyla temin edilmesi, ithalat lisansına göre
yapılmaktadır. Türkiye’ye uzun dönemli doğal gaz ithalatı; boru hattı vasıtası ile Rusya
Federasyonu, İran ve Azerbaycan’dan, LNG olarak ise Cezayir ve Nijerya’dan yapılmaktadır.
Bu kapsamda, doğal gaz ve LNG ithalatı için BOTAŞ’ın ithalatçı olduğu ve halen yürürlükte
olan toplam dokuz adet (Türkmenistan dahil) uzun dönemli doğal gaz alım ve satım anlaşması
mevcut olup, her bir anlaşma için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından BOTAŞ’a
İthalat lisansı verilmektedir.
Kamu İhale Kurumu, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “Eşik değerler ve parasal
limitlerin güncellenmesi” başlıklı 67 nci maddesine göre, Kanunun “İstisnalar” başlıklı 3.
maddesinin (g) bendine giren mal ve hizmet alımının eşik değerlerini her yıl yeniden tespit
etmektedir. 21.01.2017 tarih ve 29955 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2017/1 sayılı Kamu
İhale Tebliğinin 3 üncü maddesinde 01.02.2017 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere
uygulanacak eşik değerler ve parasal limitler yer almış ve Kanunun “İstisnalar” başlıklı 3’üncü
maddesinin (g) bendine giren mal ve hizmet alımının eşik değeri 8.980.120 TL olarak tespit
edilmiştir.
Şirketin 2017 yılı ilk madde ve malzeme stokları, geçen yıl değerleriyle karşılaştırmalı
olarak aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Tablo 6:İlk Madde ve Malzeme Stokları Tablosu
2016
2018 yılına
yılından
2017 yılında devreden
devreden
İlk madde ve malzemeler stok
stok
Giren Çıkan (Bin TL)
(Bin TL)
(Bin TL) (Bin TL)
1-İlk madde ve yardımcı maddeler 32.277 78.994 49.930 29.064
-Genel müdürlük 32.277 78.994 49.930 29.064
2- İşletme malzemesi, yedekler ve diğer 9.887 34.549 24.517 10.032
-Genel müdürlük 9.887 34.549 24.517 10.032
Toplam 42.164 113.543 74.447 39.096
-Genel müdürlük 42.164 113.543 74.447 39.096
1.5.3.2 Hizmet Alımları
2017 yılında yapılan hizmet alımları, program değerleri ve geçen yıl gerçekleşmeleri ile
birlikte aşağıda gösterilmiştir.
Tablo 7:Hizmet Alımları Tablosu
2016 2017
Gerçekleşen Program Gerçekleşen Ödeneğe
Alımlar
Tutar Ödenek Tutar Göre
Miktar Miktar Miktar Sapma
(Bin TL) (Bin TL) (Bin TL)
1-Üretim
2-Temizlik 402 15.695 15.795 382 15.766 (0,2)
3-Koruma ve Güvenlik 857 41.757 44.914 834 44.610 (0,1)
4-Taşıt ve Araç Kiralama 90 10.458 13.872 89 13.895 0,2
5-Yemek 207 10.285 14.010 265 13.925 (0,1)
6-Diğer 465 47.790 48.485 473 48.201 (0,1)
Genel Toplam 2.021 125.985 137.076 2.043 136.397 (0,1)
Hizmet alımları, 28.10.2016 tarih ve 29871 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan

2016/9369 Karar sayılı 2017 yılına ait Genel Yatırım ve Finansman Programının ekli Karar ile
2017 yılına ait Genel Yatırım ve Finansman Programı Hakkında Kararda belirtilen hükümlerin
uygulanması amacıyla 13.12.2016 tarih ve 29917 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğ,
kapsamında yapılmıştır. 2017 yılı ihale yoluyla hizmet alımları tavanı Hazine Müsteşarlığının
30.11.2016 tarih ve 33727 sayılı yazısıyla Şirkete bildirilmiştir. Yönetim Kurulunun yetkisine
verilen hizmet alımı tavanı ödeneğinin %25’e kadar artırma yetkisi, 24.01.2017 tarih ve
2017/05-22 sayılı Yönetim Kurulu kararıyla, Genel Müdüre devredilmiştir.
1.5.4 Giderler
Şirketin 2017 yılı giderleri, bir önceki yıl giderleri ve ödenek durumları itibarıyla
karşılaştırmalı olarak aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Tablo 8:Gider Grupları Tablosu
2016 2017
Ödeneğin
son Ödeneğe
Giderler Gerçekleşen Ödenek Gerçekleşen
durumuna göre
(Bin TL) (Bin TL) (Bin TL)
göre fark sapma(%)
(Bin TL)
0- İlk madde ve malzeme giderleri 272.671 638.539 516.563 (121.976) (19)
1-lşçi ücret ve giderleri 397.299 545.797 431.727 (114.070) (21)
2-Sözleşmeli personel ücret ve
3.307 3.137 4.456 1.319 42
giderleri
3-Dışarıdan sağlanan fayda ve
560.935 1.035.310 956.648 (78.662) (8)
hizmetler
4-Çeşitli giderler 170.981 308.019 161.757 (146.262) (47)
5-Vergi resim ve harçlar 82.583 87.174 144.212 57.038 65
6-Amortismanlar ve tükenme payları 231.552 232.106 260.174 28.068 12
7-Finansman giderleri 4.074 75.882 62.015 (13.867) (18)
Toplam 1.723.401 2.925.964 2.537.552 (388.412) (13)
2017 yıl sonu itibarıyla 2,5 milyar TL’ye ulaşan Şirket giderler toplamı, geçen döneme
göre %47,2 oranında artış göstermiştir.
1.5.5 Üretim ve Maliyetler
BOTAŞ, boru hatları ile doğal gaz ve petrol taşımacılığı alanında faaliyet
göstermektedir. Petrol taşımacılığı faaliyetlerini Petrol İşletmeleri Bölge Müdürlüğü (Adana-
Ceyhan) ve Dörtyol İşletme Müdürlüğü (Hatay), doğal gaz taşımacılığı faaliyetlerini de Doğal
Gaz İşletmeleri Bölge Müdürlüğü (Yapracık-Ankara), bu müdürlüğe bağlı İstanbul ve Kayseri
İşletme Müdürlükleri, Ankara, Kırklareli, Bursa, İzmir, Çarşamba, Konya, Erzurum ve
Kahramanmaraş’ta bulunan 8 şube müdürlüğü, LNG depolama ve gazlaştırma faaliyetlerinin
de yürütüldüğü LNG İşletme Müdürlüğü (Marmara Ereğlisi-Tekirdağ), doğal gaz depolama

tesislerinin işletildiği Sultanhanı ile Silivri Kuzey Marmara ve Değirmenköy İşletme
Müdürlüğü marifetiyle yürütmektedir.
2017 yılı toplam iletilen doğal gaz miktarı 55.718 milyon Sm³, toplam taşınan ham
petrol miktarı 32,8 milyon ton olarak gerçekleşmiştir.
Irak-Türkiye HPBH, Ceyhan-Kırıkkale HPBH, Batman-Dörtyol HPBH’nın 2017 yılı
faaliyetleri ve verimlilikleri, üretimi belirleyen etkenler tablosunda gösterilmiştir.
Tablo 9:Üretimi Belirleyen Etkenler Tablosu
2016 2017 Gerçekleşme
Gerçekleşen Geçen
Ölçü Kapasite Programa
Program Gerçekleşen yıla
Göre
göre
Taşıma miktarı
ITP HBPH Varil/yıl 553.000.000 0 184.926.553 - (2,38)
189.439.421
Ceyhan Kırıkkale
Varil/yıl 53.600.000 36.300.580 38.797.939 6,88 10,41
HPBH 35.141.364
Batman Dörtyol HPBH Varil/yıl 27.375.000 12.634.698 (4,61)
13.245.486
Yıllık çalışma süresi
ITP HBPH Gün 365 329 365 327
Ceyhan Kırıkkale
Gün 365 235 241 253 4,98 7,66
HPBH
Batman Dörtyol HPBH Gün 365 183,96 365 175,45 (4,63)
Yıllık çalışma süresi
ITP HBPH Saat 8.760 7.899 8.760 7.843 (10,46) (0,71)
Ceyhan Kırıkkale
Saat 8.784 5.652 5.784 6.094 5,36 7,82
HPBH
Batman Dörtyol HPBH Saat 8.760 4.415 - 4.211 - -
Taşıma Verimi
ITP HBPH 23,98 23,58 (1,69)
Ceyhan KırıkkaleBin
6,22 6,37 2,40
HPBH Varil/saat
Bin
Batman Dörtyol HPBH 3,00 3,00 0,01
varil/saat
Tesisten yararlanma
oranı
ITP HBPH (%) 100 90,14 89,59 (0,61)
Ceyhan Kırıkkale
(%) 100 64,38 104,98 63,05
HPBH
Batman Dörtyol HPBH (%) 100 50,40 48,07 (4,63)
BOTAŞ’ın 2017 yılı faaliyetlerinin tümünde oluşan giderler, geçen yıl ve program ile
Tablo 10:Üretim Maliyetleri Tablosu

2016 2017
Gerçekleşme
Üretim Maliyetleri Gerçekleşen Program Gerçekleşen
Oranı
(Bin TL) (%) (Bin TL) (%) (Bin TL) (%) Program (%)
Satın alınan doğal gaz 19.614.593 93,8 32.275.309 94,4 34.438.079 94,8 6,7
1-Üretimle doğrudan ilgili
968.001 4,6 1.518.990 4,4 1.545.770 4,2 1,8
giderler:
-İlk madde ve malzeme 28.629 0,1 392.890 1,1 120.027 0,2 (69,5)
- İşçilik 143.619 0,7 126.699 0,4 168.990 0,5 33,4
-Genel üretim giderleri 795.754 3,8 999.400 2,9 1.256.753 3,5 25,8
Toplam (1) 968.001 4,6 1.518.990 4,4 1.545.770 4,2 1,8

2-Üretimle dolaylı ilgili giderler
-Üretim yerleri yönetim giderleri 183.326 0,9 207.204 0,6 157.517 0,4 (24,0)
-Yardımcı hizmet gider. 143.948 0,7 203.178 0,6 198.761 0,6 (2,2)
Toplam (2) 327.274 1,6 410.381 1,2 356.278 1,0 (13,2)
Toplam (1+2) 1.295.276 6,2 1.929.371 5,6 1.902.048 5,2 (1,4)
3- Yarı mamul değişmeleri (+,-)
4- Üretim giderlerinden indirimler
(-):
-Ara ve yan ürün giderleri
-Diğer Giderler
Toplam (4)
5- Maliyet giderleri toplamı 20.909.869 100,0 34.204.681 100,0 36.340.127 100,00 6,2
6- Üretim miktarları (SM3) 37.872.103 44.071.944 46.194.435 4,8
- Üretim miktarları (VARİL) 244.787 243.477 243.840 0,1
7- Birim maliyeti (5/6) (TL/ölçü)
BOTAŞ’ın 2017 yılı revize iş programında faaliyetleri ile ilgili maliyet giderleri 34,2
milyar TL öngörülmüş, yılsonu itibarıyla gerçekleşme 36,3 milyar TL olmuştur. Revize
programa göre gerçekleşme %6,2 oranında pozitif yönde olurken, geçen yıla göre %73,8
oranında artış olmuştur. Maliyet giderleri toplamının 20,9 milyar TL’den 36,3 milyar TL’ye
çıkmasında önceki seneye göre satın alınan doğalgaz miktarında %22 oranında artışın yanında,
doğalgaz fiyatlarında yaşanan yükselmenin de etkisi olmuştur.
LNG dâhil doğal gaz temini, iletim ve depolama hizmeti, ham petrol taşımacılığı, arıtım
petrolü ve liman hizmetlerini de içeren faaliyetlerin üretimle doğrudan ilgili giderleri içerisinde
ilk madde ve malzeme gideri 120 milyon TL, işçilik giderleri 169 milyon TL, genel üretim
giderleri 1,3 milyar TL olup, toplamı 1,5 milyar TL’dir. Üretimle doğrudan ilgili giderler de
geçen yıla göre artış yaşanmasına rağmen, toplam maliyet içindeki payı 0,4 puan düşerek %4,2
oranında gerçekleşmiştir.
1.5.6 Pazarlama
BOTAŞ ham petrol taşıma hizmetlerinde ve doğal gaz faaliyetlerinde tekel konumunda
iken, 18/04/2001 tarihli 4646 sayılı Doğal gaz Piyasası Kanunu ile, BOTAŞ’a tekel hakkı
sağlayan 397 sayılı KHK yürürlükten kaldırılmış ve doğal gaz faaliyetlerindeki tekel konumu
hukuki açıdan sona ermiştir.
2003 yılına kadar şirkette doğal gaz pazarlama faaliyeti yapan herhangi bir birim teşkil
edilmemiş iken var olan Doğal gaz Grup Başkanlığı daha çok gaz alımı ile ilgilenmekle birlikte,
pazarlama fonksiyonunu da üstlenmiştir. Ancak, sonraki yıllarda doğal gazda arz fazlası
oluşması ve alım anlaşmalarının al ya da öde şartını taşıyan anlaşmalar olması nedeni ile
pazarlama fonksiyonu önem kazanmıştır. Bu nedenle, 04.03.2003 tarih ve 2003/13–114 sayılı
Yönetim Kurulu Kararı ile Doğal Gaz Ticaret ve Pazarlama Daire Başkanlığı ikiye bölünerek
“Doğal Gaz Alım ve Kontrat Devirleri” ile “Doğal Gaz Pazarlama ve Satış” Daire Başkanlıkları
oluşturulmuş, 28.08.2009 tarih ve 2009/22-206 sayılı Yönetim Kurulu Kararı ile Doğal Gaz
Alım ve Kontrat Devirleri Daire Başkanlığı, Doğal Gaz Alım ve İhracat Daire Başkanlığı olarak
değiştirilmiştir. Son olarak 24.02.2017 tarih ve 2017/09-49 sayılı Yönetim Kurulu Kararı ile;
Doğal Gaz Pazarlama ve Satış Daire Başkanlığı lağvedilerek, yerine Doğal Gaz Toptan Satış
Daire Başkanlığı kurulmuştur.
Şirketin, halihazırda doğal gaz kullanan müşterilerin orta ve uzun vadeli doğal gaz talep
projeksiyonları, EPDK’dan lisans almış olan yeni doğal gaz yakıtlı elektrik santral projelerinin
muhtemel tüketim projeksiyonları ve TEİAŞ’ın elektrik üretim ve kapasite projeksiyonlarından
faydalanarak oluşturduğu ve her yıl güncellediği orta ve uzun vadeli ulusal yurt içi doğal gaz
talep projeksiyonlarına göre; 2017 yılında yaklaşık 55 milyar Sm³ olarak gerçekleşen ulusal
yurt içi doğal gaz tüketiminin, 2018-2023 döneminde yıllık ortalama %1,4’lük bir talep artış
öngörüsü ile 2019 yılında 48,5 milyar Sm³ ve 2023 yılında ise 50,7 milyar Sm³ düzeylerine
yükseleceği öngörülmüştür.
4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu ile doğal gaz piyasasında serbestleştirme
sürecine başlanmış olup, Serbestleşme sürecinin ilk adımı olan şehir içi doğal gaz dağıtım
ihaleleri; 4646 sayılı kanunun 4 üncü maddesinin (g) bendi gereğince EPDK tarafından 2003
yılında başlatılmıştır. Doğal gaz dağıtım bölgeleri EPDK tarafından belirlenmekte ve söz
konusu dağıtım bölgesine ait doğal gaz şebekesi BOTAŞ tarafından ilgili dağıtım şirketine
devredilmektedir. Bu şirketler, BOTAŞ ile doğal gaz satış sözleşmesi imzalamaktadır.
1.5.6.1 Satışlar
BOTAŞ’ın 2017 yılı satış programı ve gerçekleşme rakamları, 2016 yılı ile
Tablo 11:Satışlar Tablosu

2016 2017
Gerçekleşen Program Gerçekleşen
Satışlar Ölçü
Tutar (Bin Tutar Tutar
Miktar Miktar Miktar
TL) (Bin TL) (Bin TL)
1-Esas ürün: 0
a)Yurt içi
b)Yurt dışına
İhraç kaydıyla
Direkt
2-Hizmet Satışları 47.709.603 3.267.387 55.080.072 4.076.209 55.280.939 3.345.357
a)Yurt içi 47.481.485 2.352.788 55.080.072 3.032.018 55.280.939 2.309.977
I. Doğal Gaz İletim ve Depolama H. Bin sm³ 47.709.603 1.944.645 55.350.138 2.668.866 55.280.939 1.918.161
- Doğal Gaz İletim H. Bin sm³ 47.481.485 1.628.330 55.080.072 1.997.927 55.054.602 1.442.448
- Lng Depolama H. Bin sm³ 228.119 245.740 270.066 279.449 226.336 213.010
- Silivri (Depolama) Bin sm³ 70.576 391.490 262.702
'II.Petrol Taşıma Hizmeti Bin Varil 55.347 104.120 72.597 121.914 58.913 115.588
- Ceyhan-Kırıkkale Bin Varil 35.357 47.679 37.497 55.442 39.292 57.141
- Batman-Dörtyol Bin Varil 19.990 56.441 35.100 66.472 19.621 58.448
III.Liman Hizmetleri 173.391 204.624 0 200.880
- Ceyhan Limanı 166.453 196.434 192.459
- LNG Limanı 6.938 8.190 8.421
IV. TANAP Kamulaştırma Hizmetleri 130.632 36.614 75.347
b)Yurt dışına 189.439 914.599 255.105 1.044.192 184.927 1.035.381
I.Irak-Türkiye HPBH Taşıma Hizmeti Bin Varil 189.439 880.086 255.105 1.011.513 184.927 1.007.483
II.'LNG Liman Hizmeti 34.512 32.679 27.898
İhraç kaydıyla
Direkt
3-Ticari mal: 37.920.495 26.427.129 42.200.490 29.354.015 44.227.050 30.124.926
a)Yurt içi: 37.245.816 26.061.849 41.495.219 28.748.645 43.596.384 29.580.301
I. Arıtım Ham Petrolü Bin Varil 66 1.918 79
II. Doğal Gaz Bin sm³ 37.245.816 26.059.931 41.495.219 28.748.645 43.596.384 29.580.222
- İletimin Tedarikçilere Sattığı Bin sm³ 838.591 557.909 836.785 788.559
- Gaz Satış 36.407.225 25.502.022 41.495.219 28.748.645 42.759.598 28.791.663
b)Yurt dışına (Yunanistan) Bin sm³ 674.679 365.280 705.271 605.370 630.666 544.625
İhraç kaydıyla
Yurt içi satış toplamı 37.245.816 26.061.849 41.765.285 28.748.645 43.596.384 29.580.301
Yurt dışı satış toplamı 674.679 365.280 705.271 605.370 630.666 544.625
Genel toplam 37.920.495 29.694.516 42.470.556 33.430.224 44.227.050 33.470.283
Arızi satışlar
BOTAŞ’ın 2017 yılı satışları toplamı olan 33,5 milyar TL’nin; %90’ı doğal gaz ve
sıvılaştırılmış doğal gaz satışlarından, kalanı ise petrol ve doğal gaz taşıma, liman
hizmetlerinden elde edilmiştir.
BOTAŞ tarafından son 5 yıl içerisinde yapılan yurt içi doğal gaz satış miktarları,
sektörel olarak aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Yıllar Elektrik Konut Sanayi Toptan Satış Toplam
2013 19.308 8.927 7.931 1.156 37.322
2014 21.697 8.744 8.549 1.128 40.119
2015 18.077 10.623 10.525 1.143 40.368
2016 15.373 10.985 8.937 1.120 36.415
2017 19.242 12.161 10.289 1.025 42.716
BOTAŞ’ın yurt içi doğal gaz satış miktarları yıllar itibarıyla incelendiğinde; 2002
yılında yaklaşık 17 milyar Sm³ seviyesinde olan yurt içi doğal gaz satış miktarı, 2017 yılsonu
itibarı ile 42,7 milyar Sm³ seviyesine yükselmiştir.
2002 yılında BOTAŞ’ın yurt içi doğal gaz satış miktarının içindeki elektrik üretim
amaçlı satışların oranı %66,7 seviyesindeyken, bu oran 2015 yılında %44,8 ve 2016 yılında ise
%42,2 seviyelerine inerken, 2017 yılında %45 oranına yükselmiştir. Doğal gazda neredeyse
tamamen yurt dışına bağımlı olarak tüketilen doğal gazın yarısına yakın bir miktarının elektrik
enerjisi üretiminde kullanılması, enerji güvenliği açısından önemli bir risk oluşturmaktadır.
Ülke genelinde hava sıcaklıklarındaki düşüşe bağlı mevsimsel koşullar nedeniyle doğal
gaz talebinin arzın üzerinde gerçekleşeceğinin öngörülmesi ya da beklenmeyen durumlar
sonucunda ülkeye gaz girişinin azalması nedenleriyle ortaya çıkan arz-talep dengesizliğinin
giderilebilmesi amacıyla; “doğal gaz ve elektrik enerjisi arz-talep dengesinin sağlanması ve
doğal gaz kesintisi durumuna ilişkin gerekli tedbirlerin Elektrik Enerjisi Kesinti/Kısıntı Eylem
Planı doğrultusunda” T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı koordinasyonunda ilgili Kurum
ve Kuruluşlar tarafından (TEİAŞ, EÜAŞ, TETAŞ, BOTAŞ) alınmak suretiyle ve Kuruluş
Müşterileri ile yapılan Doğal Gaz Alım Satım Sözleşme hükümleri çerçevesinde Kısıntı/Kesinti
uygulamaları gerçekleştirilmektedir.
Doğal gaz arz-talep dengesinin sağlanması amacıyla, 2013-2014-2015-2016 ve 2017
yıllarında Elektrik Enerjisi Kısıntı/Kesinti Eylem planı doğrultusunda kararlaştırılan kısıntı
talimatları öncelikle, elektrik üretim şirketlerine (yedek yakıtlı EÜAŞ santralleri, Doğal Gazla
çalışan EÜAŞ kamu santralleri, YİD ve Yİ statüsündeki Santraller, özel elektrik üreticisi
şirketler ve otoprodüktör şirketler) ve gerek olması halinde serbest tüketici statüsündeki sanayi
tesislerine verilmiştir.
Doğal gaz satış fiyatlarını tespit yetkisi, 1990 yılında 397 sayılı Doğal Gazın Kullanımı
Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname ile BOTAŞ’a verilmiştir. Ancak, 2.5.2001 tarih ve
24390 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4646 Sayılı Doğal Gaz Piyasası
Kanunu’nun 13 üncü maddesi (c) bendi uyarınca, 397 sayılı KHK yürürlükten kaldırılmıştır.
4646 sayılı Kanunu ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) doğal gaz satış fiyatlarının
belirlenmesi ve uygulanması hususlarında görevlendirilmiştir. Bu kapsamda, EPDK, ilgili
Kanun’un 11 inci maddesi gereğince, bütün tarife türleri için tarifeler yönetmeliğini hazırlamış,
“Doğal Gaz Piyasası Tarifeler Yönetmeliği” 26.9.2002 tarihli ve 24888 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 24.10.2002 tarih, 65 sayılı EPDK Kararı ile doğal gaz satış
fiyatlarına üst sınırlar getirilmiştir. 27.12.2007 yılında alınan 1439/2 sayılı EPDK Kurul Kararı
ile de 2008 yılı itibarı ile doğal gaz toptan satış fiyatlarının taraflar arasında serbestçe
belirleneceği hükmü getirilmiştir.
EPDK kararları doğrultusunda Yönetim Kurulu’nca kabul edilen Serbest Tüketici
(sanayici) ve abonelere (konut), 2015, 2016 ve 2017 yılında uygulanan doğal gaz toptan satış
fiyatları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
2015 2016 2017

Serbest Serbest Serbest
Abone Abone Abone
Tüketici Tüketici Tüketici
(TL/Sm³) (TL/Sm³) (TL/Sm³)
(TL/Sm³) (TL/Sm³) (TL/Sm³)
Ocak 0,848461 0,782383 0,848461 0,782383 0,763615 0,704145
Şubat 0,848461 0,782383 0,848461 0,782383 0,763615 0,704145
Mart 0,848461 0,782383 0,848461 0,782383 0,763615 0,704145
Nisan 0,848461 0,782383 0,848461 0,782383 0,763615 0,704145
Mayıs 0,848461 0,782383 0,848461 0,782383 0,763615 0,704145
Haziran 0,848461 0,782383 0,848461 0,782383 0,763615 0,704145
Temmuz 0,848461 0,782383 0,848461 0,782383 0,763615 0,704145
Ağustos 0,848461 0,782383 0,848461 0,782383 0,763615 0,704145
Eylül 0,848461 0,782383 0,848461 0,782383 0,763615 0,704145
Ekim 0,848461 0,782383 0,763615 0,704145 0,763615 0,704145
Kasım 0,848461 0,782383 0,763615 0,704145 0,763615 0,704145
Aralık 0,848461 0,782383 0,763615 0,704145 0,763615 0,704145
Ortalama 0,848461 0,78238 0,82725 0,76282 0,76362 0,70415
BOTAŞ’ın sattığı doğal gaz fiyatlarına, 2016 yılı Ekim ayından geçerli olmak üzere %
10 oranında bir fiyat indirimi yapılmış olup, 2017 yılı ortalaması serbest tüketiciler için 0,70415
TL/Sm3, aboneler için ise 0,76362 TL/Sm3 olarak gerçekleşmiştir. Doğal gaz fiyatları bir önceki
yıla göre yıllık ortalamada % 8 oranında düşürülmüş ve fiyatlar yıl boyu sabitleştirilmiştir.
BOTAŞ’ın 2017 yılı mamul, yarı mamul ve ticari mal stokları, geçen yıl ve program
değerleri ile karşılaştırmalı olarak aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Tablo 12:Mamul, Yarı Mamul ve Ticari Mal Stokları Tablosu
2016 2017 yılında
2018yılına
yılından
devreden
Stoklar devreden Giren Çıkan
stok
stok
(Bin TL) (Bin TL) (Bin TL) (Bin TL)
1-Esas ürünler 41.987 71.379 74.447 38.919

a) İlk Madde ve Malzeme 32.277 46.717 49.930 29.064
b) Diğer Stoklar 9.710 24.662 24.517 9.855
2- Yan ve ara ürün 177 177 0 354

a) Mamuller 177 177 354
3-Ticari mallar 1.090.986 41.784.940 40.918.455 1.957.471
a) Doğal gaz 1.075.452 39.567.763 38.700.487 1.942.728
Verilen Sipariş Avansları 15.534 2.217.177 2.217.968 14.743
Genel Toplam 1.133.150 41.856.496 40.992.902 1.996.744
BOTAŞ’ın 2017 yılı mamul, yarı mamul ve ticari mal stokları, bir önceki yıla göre %76
oranında 863.594 bin TL artarak, 1.996.744 bin TL olarak gerçekleşmiştir.
1.5.6.2 Satış Sonuçları
BOTAŞ’ın 2017 yılı satışlarının karlılığı, program ve geçen yıl değerleri ile
Tablo 13:Satış Sonuçları Tablosu

Net Satış
Satış
Satışların Faaliyet Faaliyet Satışlara Maliyetine
Net Satışlar Maliyetleri
Maliyeti Giderleri Karı/Zararı Göre Kar Göre Kar
Toplamı
/ Zarar / Zarar
Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL % %
1.Esas Ürün
a.Yurt İçi Satışlar
b.Yurt Dışı Satışlar
2.Yan ve Ara Ürün (Hizmet Satışları)
1.112.404 48 93
a.Yurt İçi Satışlar 2.309.977 1.193.574 3.998 1.197.573
I.Doğal Gaz 1.918.161 942.914 3.159 946.073 972.088 51 103
- Malkoçlar-Ankara (İletim) 1.442.448 789.016 2.643 791.660 650.789 45 82
- Lng (Depolama) 213.010 57.099 191 57.290 155.720 73 272
- Silivri (Depolama) 262.702 71.907 241 72.148 190.554 73 264

-
- Dörtyol FSRU (Depolama) 24.891 83 24.975 (24.975) (100)
II.Petrol Taşıma Hizmeti 115.588 69.451 233 69.683 45.905 40 66
- Ceyhan-Kırıkkale 57.141 31.756 106 31.862 25.279 44 79
- Batman-Dörtyol 58.448 37.695 126 37.821 20.627 35 55
- Şelmo-Batman - - - - - - -
III.Liman Hizmetleri 440 131.773 69.107 34 52
200.880 131.333
- Ceyhan Limanı 440 131.773 60.686 32 46
192.459 131.333
- LNG Limanı - - 8.421 100 -
8.421
IV.TANAP Kamulaştırma Hiz. 75.347 49.876 167 50.044 25.304 34 51
b.Yurt Dışı Satışlar 1.035.381 100.303 336 100.639 934.741 90 929

I.Irak-Türkiye HPBH Taş.Hiz. 184 55.255 952.228 95 1.723
1.007.483 55.071
II.LNG Liman Hizmeti 152 45.384 (17.486) (63)
27.898 45.233 (39)
3.345.357 1.293.878 4.334 1.298.212 2.047.145 61 158
3.Ticari Mal
a.Yurt İçi Satışlar 29.580.301 34.038.627 114.025 34.152.652 (4.572.351) (15) (13)
- - - 79 100 -
I.Arıtım Ham Petrolü 79
II.Doğal Gaz 29.580.222 34.038.627 114.025 34.152.652 (4.572.430) (15) (13)
- Malkoçlar-Ankara (İletim) 788.559 668.647 2.240 670.887 117.672 15 18
- Gaz Satış 28.791.663 33.369.980 111.786 33.481.765 (4.690.102) (16) (14)

- - - 544.625 100 -
b.Yurt Dışı Satışlar 544.625
- - 544.625 100 -
I. I.Yunanistan 544.625
30.124.926 34.038.627 114.025 34.152.652 (4.027.727) (13) (12)

Yurt İçi Satış Toplamı 31.890.278 35.232.201 118.024 35.350.225 (3.459.947) (11) (10)
Yurt Dışı Satış Toplamı 1.580.005 100.303 336 100.639 1.479.366 94 1.470
Genel Toplam 33.470.283 35.332.505 118.360 35.450.865 (1.980.581) (6) (6)
Satış revizesi 33.415.931 33.320.556 196.994 33.517.550 (101.619) (0) (0)
Revizeye Göre Fark 54.352 2.011.949 (78.634) 1.933.315 (1.878.962) (3.457) (97)
Önceki Dönem Satış Sonuçları 29.680.348 21.570.014 113.969 21.683.983 7.996.365 27 37
1.5.7 Bağlı Şirketler/Ortaklıklar ve İştirakler
Tablo 14:Bağlı Ortaklık ve İştirakler Tablosu
Bağlı Bağlı Ana kuruluş tarafından

ortaklığın / ortaklığın/ 2017 yılı sonunda
Toplam kamu payı Bağlı ortaklığın / iştirakin
iştirakin iştirakin
esas ödenen
sermayesi sermayesi Taahhüt Ödenen Ödeme Taahhüt Ödenen Ödeme Gerçekleşen Ana kuruluşa Temettünün
Bağlı ortaklık ve iştirakler
edilen sermaye oranı edilen sermaye oranı dönem isabet eden ödenmiş
sermaye sermaye Kârı veya zararı temettü Sermayeye
Bin TL Bin TL oranı
%
Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL % Bin TL Bin TL % 2016 2017 2016 2017 2016 2017
I - Bağlı ortaklıkların / şirketlerin
- BOTAŞ International Limited
671 671 671 671 100 671 671 100 146.015 177.107
(BIL) (500.000 ABD Doları)
- Turkish Petroleum International
Company (TPIC) (1.650.000.000 3.856.705 3.856.705 3.856.705 3.856.705 100 3.856.705 3.856.705 100 468.138 345.099
ABD Doları)
Toplam I 3.857.376 3.857.376 3.857.376 3.857.376 100 3.857.376 3.857.376 100 614.153 522.207
II - İştirakler
1-Turusgaz 80 80 28 28 100 28 28 100 5.911 3.867
(enf.düzeltmesi olumlu farkı) 76 76 76 76
2 -TANAP Doğal Gaz İletim A.Ş. 8.558.472 8.558.472 2.567.542 2.567.542 100 2.567.542 2.567.542 100 3.026 -1.683
Toplam II 8.558.552 8.558.552 2.567.646 2.567.646 100 2.567.646 2.567.646 100 8.937 2.184
III - Diğer
1 ....
2 ....
Toplam III
Genel toplam (I+II+III) 12.415.928 12.415.928 6.425.022 6.425.022 100 6.425.022 6.425.022 100 623.090 524.391
Tabloda iştirak olarak yer alan TANAP Doğal gaz İletim A.Ş. için belirlenmiş bir sermaye olmamakla birlikte, proje tamamlanana kadar her yıl güncellenecek proje bütçesine İştirak ortaklarınca
hisseleri oranında katkı sağlanacaktır ve proje tamamlandığında ortaya çıkan toplam maliyet iştirak sermayesi olarak kabul edilecektir. Kuruluşca iştirak hesabına ödenen toplam tutar, proje
bütçesinin %25’ine tekabül etmekte olup eksik kalan %5’lik pay için SOCAR tarafından Kuruluş adına ödeme yapılmakta olup, söz konusu tutar proje faaliyete geçtikten sonra gaz iletim gelirinden
mahsup edilerek SOCAR’a ödenecektir.
BOTAŞ’ın merkezi yurt dışında olmak üzere, sermayesinin %100’üne sahip olduğu iki
bağlı ortaklığı ile yurt içi merkezli iki iştiraki bulunmaktadır. 2017 yılsonu itibarıyla, söz
konusu bağlı ortaklıklara ve iştiraklere taahhüt ettiği sermaye payının tamamı ödenmiş olup,
toplam tutarı 6,4 milyar TL’dir.
Şirket bağlı ortaklarından BOTAŞ International Limited (BIL), 96/8293 sayılı BKK
kararı ile uluslararası ticaret alanında konuları ile ilgili olarak faaliyette bulunmasını temin
etmek ve yurt dışı petrol ameliyelerini ve petrol ticaretini, doğal gaz ticaretini ve yatırımlarını
icabında kuracağı bu şirket vasıtasıyla yürütmek amacıyla, 3.7.1996 tarihinde merkezi Jersey
Kanal Adalarında olmak üzere BOTAŞ Uluslararası Limited Şirketi “BOTAŞ International
Limited” (BIL) adıyla kurulmuş ve bu karar 3.7.1996 tarihinde Jersey Adalarında tescil ve ilan
edilmiştir.
Ana sözleşmesine göre şirketin organları genel kurul, yönetim kurulu ve denetçilerden
oluşmakta, şirket merkezi Jersey Kanal Adalarında bulunmaktadır. Denetim tarihi itibarıyla
henüz kesinleşmemiş mali verilere göre; BIL’in 2017 yılında net satışları 355 milyon TL
olurken, satışların maliyeti 131 milyon TL olarak gerçekleşmiş, bu maliyetlere ilave olarak 91
milyon TL genel yönetim gideri yapılması sonucu, Şirketin 2017 yılı faaliyetleri 177 milyon
TL dönem karıyla sonuçlanmıştır.
Diğer bağlı ortaklığı TPIC (Turkish Petroleum International Company Ltd. Co.) ise
88/13180 sayılı BKK kararına dayanarak, 7.11.1988 tarihinde TPAO’ya (Türkiye Petrolleri
Anonim Ortaklığı) bağlı bir şirket olarak Jersey Channel Adaları merkezli olarak kurulmuştur.
Şirketin temel faaliyet alanları; petrol ticareti, petrol saha hizmetleri ve arama-üretimdir. TPIC
2017 yılını kesinleşmemiş verilere göre, 345,1 milyon TL (91.492.398 ABD Doları) kar ile
kapatmıştır.
Şirket iştiraklerin TURUSGAZ Taahhüt Pazarlama ve Ticaret A.Ş., 1993 yılında Gama
A.Ş. ile Rus Gazprom şirketi arasında ortak olarak kurulan Gama-Gazprom şirketine,
BOTAŞ’ın YPK’nın 25.11.1996 tarih ve 96/T-53 sayılı kararına istinaden %35 oranında iştirak
etmiştir. Gama-Gazprom Şirketi, BOTAŞ’ın iştiraki ile TURUSGAZ Taahhüt, Pazarlama ve
Ticaret Anonim Şirketi adını almış, ortaklık yapısı Gazprom %45,0; BOTAŞ %35,0, Gama
Endüstri %19,8, Gama Holding %0,1; Gama İnşaat %0,1 olarak dağılmıştır.
BOTAŞ ve TURUSGAZ A.Ş. arasında 18.2.1998 tarihinde imzalanan “doğal gaz alım
satım anlaşması kapsamında Turusgaz vasıtasıyla yapılan doğal gaz alımı, kontrat süresinin
bitmesi nedeniyle 20 Nisan 2009 tarihinden itibaren yapılmamaktadır. TURUSGAZ 2017 yılını
3.866.826,06 TL kar ile kapatmıştır.
Şirketin diğer iştiraki TANAP Doğal Gaz İletim A.Ş. ise, Anadolu Geçişli Doğal Gaz
Boru Hattı (TANAP) Projesiyle; Azerbaycan’ın Hazar Denizi’ndeki Şah Deniz Faz-II Gaz
Sahası ve Hazar Denizi’nin güneyindeki diğer sahalarda üretilen doğal gazın 1.850 km
uzunluğundaki boru hattı ile Türkiye ve Türkiye-Yunanistan sınırı üzerinden Avrupa’ya transit
iletimi amaçlı kurulmuştur. TANAP ile 6 milyar m3/yıl doğal gazın Türkiye’ye, 10 milyar
m3/yıl doğal gazın ise Avrupa’ya taşınması hedeflenmiştir.
BOTAŞ, 19 Ocak 2015 tarih ve 2015/T-1 sayılı YPK Kararı doğrultusunda, TANAP
DGBH projesini yürütmekte olan TANAP Doğal gaz İletim A.Ş.’ye 13 Nisan 2015 tarihinde
%30 hisse oranıyla iştirak etmiş olup, Şirketin hâlihazırdaki ortaklık yapısı Southern Gas
Corridor (SGC) %58, BOTAŞ %30 ve BP Pipelines %12 şeklindedir.
1.5.8 Yatırımlar
2017 Yılı Yatırım Programı, 19.10.2016 Tarihli ve 29862 Sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan 03.10.2016 Tarihli ve 2016/9368 Sayılı 2017 Yılı Programının Uygulanması,
Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararı Eki çerçevesinde 14.01.2017 tarih
ve 29948 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
BOTAŞ’ın 2017 İş Programı Yönetim Kurulunun 30.12.2016 tarih 2016/39-261 sayılı
kararı ile onaylanmış olup, söz konusu Karar ile verilen yetkiye istinaden, 29.03.2017 tarih ve
270 sayılı Genel Müdürlük Olur’u ile revize edilmiştir.
BOTAŞ’ın 2017 yılı yatırım programı Resmi Gazetede ulaştırma-haberleşme sektörü
kapsamında, boru hattı alt başlığı altında 1.472.740 bin TL olarak yayımlanmıştır. Yatırım
ödeneğinin 659.982 bin TL’si (531.100 bin TL kredi ve 128.882 bin TL özkaynak olmak üzere)
dış paradır. 06.10.2016 tarih ve 29849 (Mükerrer) Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, ‘2017-
2019 Dönemi Yatırım Programı Hazırlıkları’ konulu genelge eki 2017-2019 Dönemi Yatırım
Programı Hazırlama Rehberinde de yer aldığı üzere; proje listelerinde dış para kısmı ikiye
ayrılarak, dış kredi ve özkaynak ile karşılanacak miktarlar ayrı ayrı belirtilmektedir. Yıl içindeki
gelişmelere bağlı olarak 2017 yılı BOTAŞ yatırım programı revize edilmiştir. Revize yatırım
ödeneği 1.472.740 bin TL olarak toplamda aynı kalmakla birlikte, 625.355 bin TL’si dış
paradır.
2017 yılı yatırım programında yer alan projelerin ödenekleri ve gerçekleşme durumları
aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Tablo 15:Yatırım Tablosu

Başlangıçtan 2017 yılı sonuna
2017 yılında
kadar
Gerçekleşme (%)
Projenin 2017 yılı
ödeneğinin
Projeler Fiziki Fiziki
Nakdi Ödeme son tutarı Nakdi Ödeme Nakdi Fiziki
Yatırım Yatırım
Son Bin TL Bin TL
Başlama Bin TL Bin TL
Tutarı Tümünde 2017 yılında Tümünde 2017 yılında
Bitiş Yılı
Bin TL Bin TL
A-Etüt-proje işleri toplamı
a-2017 yılından sonraya kalanlar
Muhtelif etütler 1996-2018 51.521 39.104 38.917 1.546 1.193 1.006 75,90 77,17 75,54 65,07
TOPLAM (A) 51.521 39.104 38.917 1.546 1.193 1.006 75,90 77,17 75,54 65,07
B-Devam eden projeler toplamı
a-2017 yılından sonraya kalanlar
Doğal gaz dağıtım hatları 1996-2022 6.248.234 2.635.071 2.602.325 517.798 466.716 466.630 42,17 90,13 41,65 90,12
BİTEN İŞLER 1996-2016 1.660.830 0 0
Sanayi ve bağlantı hatları 1996-2020 3.130.110 710.275 705.330 318.207 295.196 305.896
İlçelere doğal gaz ulaştırılması 1997-2019 1.215.184 236.686 219.814 188.181 164.298 159.350
Scada ve Telekom sistemi 2013-2022 119.175 9.870 9.155 1.283 1.157 338
OSB'lere doğal gaz ulaştırılması 2014-2019 122.935 12.241 7.225 10.127 6.065 1.046
Bilgisayar sistemleri 1999-2019 66.476 41.302 41.224 4.171 3.697 3.697 62,13 88,64 62,01 88,64
Tuz gölü doğalgaz yer altı depolama 2005-2023 15.154.793 1.669.068 996.788 531.140 530.029 404.790 11,01 99,79 6,58 76,21
Boru hatlarının modernizasyonu 2007-2019 1.022.134 619.468 592.299 184.590 176.587 192.336 60,61 95,66 57,95 104,20
Bina yapımı 2010-2019 96.579 25.742 23.339 11.277 10.122 8.363 26,65 89,76 24,17 74,16
Marmara Ereğlisi LNG Terminali send-out
2015-2018 132.000 112.939 112.938 80.603 79.946 112.938 85,56 99,18 85,56 140,12
kapasitesinin artırılması
Kuzey Marmara doğalgaz depolama tevsii
2015-2020 3.627.011 459 459 5 459 459 0,01 9.180,00 0,01 9.180,00
projesi
Dörtyol yüzer LNG depolama ve
gazlaştırma ünitesinin (FSRU) iletim 2017-2019 190.728 72.802 66.078 86.091 72.802 66.078 38,17 84,56 34,65 76,75
şebekesine bağlantı sistemi
TOPLAM (B) 26.537.955 5.176.851 4.435.450 1.415.675 1.340.358 1.255.291 19,51 94,68 16,71 88,67
C-Yeni projeler toplamı
a-2017 yılında bitenler 2017-2017
Muhtelif işler 38.570 37.699 37.230 38.570 37.699 37.230 97,74 97,74 96,53 96,53
TOPLAM (a) 38.570 37.699 37.230 38.570 37.699 37.230 97,74 97,74 96,53 96,53
b-2017 yılından sonraya kalanlar
Dörtyol FSRU sisteminin iletim
2017-2018 45.000 16.311 16.311 16.949 16.311 16.311 36,25 96,24 36,25 96,24
şebekesine bağlantısı
TOPLAM (b) 45.000 16.311 16.311 16.949 16.311 16.311 36,25 96,24 36,25 96,24
TOPLAM (C) 83.570 54.010 53.541 55.519 54.010 53.541 64,63 97,28 64,07 96,44
TOPLAM (A+B+C) 26.673.046 5.269.965 4.527.908 1.472.740 1.395.561 1.309.838 19,76 94,76 16,98 88,94
1.6 Bilanço
BOTAŞ Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.’nin 2017 yılı bilançosu ve
2.676.576.803,33 TL dönem net karı ile kapanan gelir tablosu, Yönetim Kurulu’nun 19.03.2018
tarih ve 2018/06-51 sayılı kararı ile onaylanmıştır.
Mevcut uygulamada Şirket muhasebe işlemlerini, Vergi Usul Kanunu (VUK)
hükümleri kapsamında Maliye Bakanlığı tarafından belirlenmiş 26.12.1992 tarih ve 21447
sayılı mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan 1 sıra No.lu “Muhasebe Sistemi Uygulama Genel
Tebliği (MSUGT)” ve bu tebliğlere ek olarak yayımlanan tebliğler ve ekleri doğrultusunda
yürütmekte olup, incelemeler de söz konusu tebliğler uyarınca hazırlanan bilanço ve gelir
tablosu üzerinden yapılmıştır.
Şirketin muhasebe işlemleri, Mali İşler Daire Başkanlığı tarafından yürütülmektedir.
Muhasebe servisinde, Şirket Merkezi ile Doğal Gaz İşletmeleri ve Piyasa İşlemleri Bölge
Müdürlüğü, Ceyhan Bölge Müdürlüğü, Dörtyol İşletmesi, LNG İşletmesi ile Arazi Edinim
Müdürlüğü-ADK (Atanmış Devlet Kuruluşu) ve TANAP AHK Direktörlüğü bilançoları
birleştirilmek suretiyle füzyon bilanço düzenlenmektedir.
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 397 nci maddesinde anonim şirketlerin finansal
tablolarının, Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından
yayımlanan uluslararası denetim standartları ile uyumlu olarak, bağımsız denetçi tarafından
Türkiye Denetim Standartları'na göre denetleneceği düzenlemesi yapılmıştır. Bağımsız
denetime tabi olacak şirketleri belirleme yetkisi Bakanlar Kuruluna verilmiştir. Şirket finansal
raporlarının 1.1.2015 tarihinden itibaren bağımsız denetime tabi olması zorunlu hale
getirilmiştir. Bağımsız denetime sunulacak finansal raporların VUK hükümleri veya Türkiye
Muhasebe Standartları (TMS) hükümleri uyarınca hazırlanması Şirketin tercihine bırakılmıştır.
Şirketin 2017 yılı Finansal tabloları (VUK hükümlerine göre hazırlanan) bağımsız denetime
tabi tutulmuştur.
Kuruluşun ilgili yıl değerlendirmeleri, bireysel bilanço üzerinden yapılmıştır.”
31.12.2017 tarihli bireysel bilanço ve dipnotlarına Ek 1.1’de yer verilmiştir.”
1.6.1 Aktif (Varlıklar)
Şirket’in 2017 yılı bilançosunda aktif değerleri oluşturan hesaplar, geçen yıl rakamları
ile birlikte karşılaştırmalı olarak aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Tablo 16:Aktif Tablosu
2016 2017 Fark
Aktif (Varlıklar)
Bin TL % Bin TL % Bin TL
I- Dönen varlıklar:
A-Hazır değerler 2.819.363 10,3 1.460.180 4,8 (1.359.183)
B-Menkul kıymetler 77 0,0 100.034 0,3 99.956
C-Ticari alacaklar 6.401.034 23,3 4.944.564 16,3 (1.456.471)
D- Diğer alacaklar 1.450.968 5,3 1.975.292 6,5 524.324
E-Stoklar 1.133.151 4,1 1.996.567 6,6 863.416
F-Yıllara yaygın inşaat ve onarım maliyetleri 126.448 0,5 128.695 0,4 2.247
G-Gelecek aylara ait giderler ve gelir
37.477 0,1 29.801 0,1 (7.675)
tahakkukları
H-Diğer dönen varlıklar 763 0,0 723.285 2,4 722.523
Toplam (I) 11.969.280 43,6 11.358.417 37,5 (610.863)
II-Duran varlıklar:
A-Ticari alacaklar 1.155 0,0 1.210 0,0 55
B- Diğer alacaklar 1.426.969 5,2 2.309.274 7,6 882.305
C-Mali duran varlıklar 5.425.443 19,8 6.425.022 21,2 999.579
D- Maddi duran varlıklar 8.563.049 31,2 9.964.808 32,9 1.401.759
E-Maddi olmayan duran varlıklar 3.944 0,0 13.607 0,0 9.663
F-Özel tükenmeye tabi varlıklar - 0,0 - 0,0 -
G-Gelecek yıllara ait giderler ve gelir
72.224 0,3 219.780 0,7 147.556
tahakkukları
H-Diğer duran varlıklar 109 0,0 109 0,0 0
Toplam (II) 15.492.892 56,4 18.933.810 62,5 3.440.918
Genel toplam (I + II) 27.462.172 100,0 30.292.228 100,0 2.830.055
Nazım hesaplar 2.361.016 4.249.312 1.888.296
Şirketin aktif değerleri, geçen döneme göre %10,3 oranında artarak 30,3 milyar TL’ye
yükselmiştir.
Şirket dönen varlıkları incelendiğinde; hazır değerlerin %48,2, ticari alacakların ise 22,8
oranında azaldığı, hazır değerlerdeki azalışın bankalar hesabında gerçekleşen azalıştan
kaynaklandığı, ticari alacaklardaki düşüşe ise uzun süredir tahsil edilemeyen bazı alacaklara
şüpheli alacak karşılığı ayrılmasının etken olduğu görülmüştür.
Ticari mal stoklarındaki ise % 76,2 oranında artış olurken, bu artışın temel sebebi doğal
gaz stoklarındaki yükseliştir. 2016 yılı sonunda Kuzey Marmara ve Değirmenköy yeraltı
depolarında bulunan 1.335.179 bin Sm3 doğal gaz 2017 yılı sonunda 2.120.554 bin Sm3’e, boru
hatlarında 2016 yılsonunda mevcut 215.110 bin Sm3 doğal gaz 2017 yılı sonunda 417.129 bin
Sm3’e ulaşmıştır.
Kuruluşun duran varlıkları içerisinde yer alan ve 2018 yılına 2.309.274 bin TL olarak
devreden diğer alacaklarının hesap bakiyesinin tamamı, iştirak olan TANAP Doğal Gaz İletim
A.Ş.’ye yapılan sermaye transferinden oluşmaktadır.
1.6.2 Pasif (Kaynaklar)
Şirket’in 2017 yılı bilançosunun pasifini oluşturan hesaplar, önceki yıl rakamları ile
Tablo 17:Pasif Tablosu
2016 2017 Fark
Pasif (Kaynaklar)
Bin TL % Bin TL % Bin TL
I-Kısa vadeli yabancı kaynaklar:
A-Mali borçlar 196.041 0,7 210.537 0,7 14.496
B-Ticari borçlar 2.221.906 8,1 3.292.883 10,9 1.070.978
C-Diğer borçlar 3.020.568 11,0 3.465.102 11,4 444.534
D-Alınan avanslar 5.981 - 3.263 - (2.718)
E-Yıllara yaygın inşaat ve onarım hak edişleri 178.136 0,6 178.136 0,6 -
F-Ödenecek vergi ve diğer yükümlülükler 1.209.499 4,4 306.910 1,0 (902.589)
G-Borç ve gider karşılıkları 10.464 - 11.297 - 834
H-Gelecek aylara ait gelirler ve gider
19.802 0,1 24.343 0,1 4.542
tahakkukları
I-Diğer kısa vadeli yabancı kaynaklar 177 0,0 51.914 0,2 51.737
Toplam (I) 6.862.573 25,0 7.544.385 24,9 681.812
II-Uzun vadeli yabancı kaynaklar: 0
A-Mali borçlar 1.060.875 3,9 2.148.651 7,1 1.087.777
B-Ticari borçlar 23.517 0,1 25.205 0,1 1.689
C-Diğer borçlar 1.622.031 5,9 - - (1.622.031)
D-Alınan avanslar - - - - -
E-Borç ve gider karşılıkları 414.438 1,5 426.725 1,4 12.286
F-Gelecek yıllara ait gelirler ve gider
Tahakkukları 103.620 0,4 95.566 0,3 (8.054)
G-Diğer uzun vadeli yabancı kaynaklar - - - -
Toplam
3.224.481 11,7 2.696.147 8,9 (528.334)
(II)
Toplam
10.087.053 36,7 10.240.532 33,8 153.479
(I+II)
III- Öz kaynaklar:
A-Ödenmiş sermaye 4.145.000 15 4.145.000 14 -
B-Sermaye yedekleri - -
C-Kâr yedekleri 6.294.817 23 13.230.119 44 6.935.301
D-Geçmiş yıllar kârları - - -
E-Geçmiş yıllar zararları (-) - - -
F-Dönem net kârı (zararı) 6.935.301 25 2.676.577 9 (4.258.725)
Toplam
17.375.119 63,3 20.051.696 66,2 2.676.577
(III)
Genel toplam
27.462.172 100,0 30.292.228 100,0 2.830.055
(I+II+III)
Nazım
2.361.016 4.249.312 1.888.296
hesaplar
Şirket’in pasif değerleri, geçen yıla göre %10,3 oranında artarak 30.292.228 bin TL’ye
yükselmiştir. Tablodan da görüldüğü üzere, geçen yıla göre yabancı kaynakların %1,5 oranında
artmış göstermesine karşın, 2017 yılında dönemin 2.677 milyon TL karla sonuçlanmasının
etkisiyle öz kaynakların toplam kaynaklar içindeki payı % 66,2’ye yükselirken, yabancı
kaynakların payı da %33,8’e düşmüştür.
1.7 Gelir Tablosu
Boru Hatları İle Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ), ilgili hükümler uyarınca
VUK’a göre gelir tablosu düzenlemektedir. 2017 yılı faaliyet döneminde 2.676.577 bin TL net
karla kapanan gelir tablosu Yönetim Kurulu’nun 19.03.2018 tarih ve 2018/06-51 sayılı
kararıyla onaylanmıştır.
Kuruluşun ilgili yıl değerlendirmeleri bireysel gelir tablosu üzerinden yapılmıştır.
31.12.2017 tarihli bireysel gelir tablosu ve dipnotlarına Ek 1.2’de yer verilmiştir.
Tablo 18:Gelir Tablosu

Önceki dönem Cari dönem Fark
Gelir ve giderler
Bin TL Bin TL Bin TL
A - Brüt satışlar 29.694.516 33.485.704 3.791.188
1- Yurtiçi satışlar 28.414.637 31.903.609 3.488.972
2- Yurtdışı satışlar 1.279.879 1.582.095 302.216
3- Diğer gelirler - -
B - Satış indirimleri ( - ) 14.168 15.421 1.253
1- Satıştan iadeler ( - )
2- Satış iskontoları ( - ) 1.193 1.193
3- Diğer indirimler ( - ) 14.168 14.228 60
C - Net satışlar 29.680.348 33.470.283 3.789.935
D - Satışların maliyeti ( - ) 21.570.014 35.332.505 13.762.491
1- Satılan mamuller maliyeti ( - ) 6.448 -6.448
2- Satılan ticari mallar maliyeti ( - ) 20.420.128 34.038.627 13.618.499
3- Satılan hizmet maliyeti ( - ) 1.143.438 1.293.878 150.440
Brüt satış karı veya zararı 8.110.334 (1.862.222) (9.972.556)
E -Faaliyet giderleri ( - ) 113,969 118.359 118.245
1- Araştırma ve geliştirme gid. ( - )
2- Pazarlama ,satış ve dağıtım gid. (- )
3- Genel yönetim giderleri ( - ) 113.969 118.359 4.390
Faaliyet karı veya zararı 7.996.365 (1.980.581) (9.976.946)
F - Diğer faal. Olağan gelir ve kârlar 1.993.302 2.342.457 349.155
1- İştiraklerden temettü gelirleri - -
2- Bağlı ortaklıklardan temettü gel. - -
3- Faiz gelirleri 378.510 463.774 85.264
5- Konusu kalmayan karşılıklar 53.766 3.581 (50.185)
7- Kambiyo karları 1.089.104 1.221.606 132.502
10- Faaliyetle ilg. diğ. olağ. gel. ve kâr. 471.921 653.496 181.575
G - Diğer faa. Olağan gid. ve zar. (-) 1.225.763 3.201.001 1.975.238
2- Karşılık giderleri ( -) 162.230 2.077.694 1.915.464
4- Kambiyo zararları ( -) 1.061.304 1.122.531 61.227
7- Diğer olağan gider ve zararlar (- ) 2.229 776 (1.453)
H - Finansman giderleri ( - ) 4.074 62.245 58.171
1- Kısa vadeli borçlanma gid. (-) 13.112 13.112
2- Uzun vadeli borçlanma gid. (-) 4.074 49.133 45.059
Olağan kar veya zarar 8.759.830 (2.901.370) (11.661.200)
I - Olağandışı gelir ve kârlar 1.559.399 6.565.584 5.006.185
1- Önceki dönem gelir ve kârlar 255.733 361.157 105.424
2- Diğer olağandışı gelir ve kârlar 1.303.666 6.204.427 4.900.761
J - Olağandışı gider ve zararlar ( - ) 1.384.993 330.226 (1.054.767)
1- Çalışmayan kısım gider ve zar. (-) 114.436 112.704 (1.732)
2- Önceki dönem gider ve zar.( -) 194.058 134.728 (59.330)
3- Diğer olağandışı gider ve zar.( -) 1.076.492 82.794 (993.698)
Dönem karı veya zararı 8.934.236 3.333.988 (5.600.248)
K-Dönem kârı ver.ve diğ. yas. yük. karş(-) 1.998.935 657.411 (1.341.524)
Dönem net karı veya zararı 6.935.301 2.676.577 (4.258.724)
2017 yılı faaliyet dönemi sonunda Şirket, tüm satışlardan 33.470.283 bin TL net satış
hasılatı elde etmiş, satışların maliyeti olan 35.332.505 bin TL ile faaliyet giderleri 118.360 bin
TL’nin tenzili sonucu 1.980.581 bin TL faaliyet zararı oluşmuş, diğer faaliyetlerden olağan ve
olağandışı gelir ve kârlar tutarı 8.908.041 bin TL’nin ilavesi, diğer faaliyetlerden olağan gider
ve zararlar tutarı ile olağandışı gider ve zararlar toplamı 3.531.227 bin TL ile finansman
giderleri 62.244 bin TL ve dönem karı vergi ve yasal yükümlülük karşılığı 657.411 bin TL’nin
mahsubundan sonra, dönem sonunda 2.676.577 bin TL net kar oluşmuştur.
Kuruluşça, 2017 yılında gerçekleştirilen ve önceki döneme göre %12,8 oranında artış
kaydederek 33.485.704 bin TL olarak gerçekleşen satış hasılatının, %95,3 oranında olmak
üzere 31.903.609 bin TL’si yurt içine satışlardan, %4,7 oranında olmak üzere 1.582.094 bin
TL’si de yurt dışına satışlardan gerçekleştirilmiştir.
Yurt içine yapılan 31.903.609 bin TL tutarındaki satışların; 31.498.383 bin TL’si doğal
gaz satış ve taşıma hizmetlerinden, 213.019 bin TL’si liman hizmetlerinden, 116.860 bin TL’si
de ham petrol taşımacılığından, 75.347 bin TL’si ise TANAP Arazi Hakları Kamulaştırma
Direktörlüğü’nün elde etmiş olduğu gelirlerden oluşmuştur.
Yurt dışına yapılan 1.582.094 bin TL tutarındaki satışın; 544.908 bin TL’si
Yunanistan’a doğal gaz satışından 1.007.483 bin TL’si Irak-Türkiye HPBH petrol taşıma
hizmetinden, 29.704 bin TL’si ise LNG liman hizmet hasılatından oluşmuştur.
1.8 Mali Rasyolar
Tablo 19:Mali Rasyolar Tablosu

2016 2017 Artış-
Rasyolar azalış
(%) (%) (%)
1. Mali kaldıraç=Yabancı kaynaklar x 100/Varlıklar
36,7 33,8 (0,1)
toplamı
2. Mali yeterlilik=Öz kaynaklar x100/Yabancı
172,3 195,8 0,1
kaynaklar
3. Cari oran=Dönen varlıklar x100/Kısa süreli yabancı
1,7 1,5 (0,1)
kaynaklar
4. Likidite oranı=(Dönen varlıklar-stoklar)x100/ Kısa
1,6 1,2 (0,2)
süreli yabancı kaynaklar
5. Mali kârlılık=Dönem kârı x100/Öz kaynaklar 39,9 13,3 (0,7)
6. Faaliyet Karlılığı: Faaliyet kârı x 100/ Öz kaynaklar 46,0 (9,9) (1,2)
7. Zararlılık=Dönem Zararı x100/Öz kaynaklar
8. Maddi duran varlıklar x100/Varlıklar toplamı 31,2 32,9 0,1
9. Alacak devir hızı=Net satışlar/Ortalama ticari
81,1 5,9 (0,9)
alacaklar
10. Dönen varlık devir hızı=Net satışlar/ Dönen
2,5 2,9 0,2
varlıklar
11. Net işletme sermayesi devir hızı=Net satışlar/Net
5,8 8,8 0,5
işletme sermayesi
12. Öz kaynak devir hızı=Net satışlar/Öz kaynaklar 1,7 1,7 0,0
1.9 Denetime Esas Defter, Kayıt ve Belgeler
Kamu İdaresi Hesaplarının Sayıştay’a Verilmesi ve Muhasebe Birimleri ile Muhasebe

Yetkililerinin Bildirilmesi Hakkında Usul ve Esaslar”ın 5’inci maddesi gereğince hesap dönemi
sonunda Sayıştay’a gönderilmesi gereken defter, tablo ve belgelerden aşağıda yer alanlar
denetime sunulmuş olup denetim bunlar ile usul ve esasların 8’inci maddesinde yer alan diğer
belgeler dikkate alınarak yürütülüp sonuçlandırılmıştır.
Denetime sunulan defter, kayıt ve belgeler:
 Yevmiye defteri
 Geçici ve kesin mizan
 Bilanço
 Bilanço dışı yükümlülükler tablosu (Nazım hesaplar)
 Envanter defteri
 Özkaynak değişim tablosu
 Nakit akış tablosu
 Faaliyet sonuçları tablosu / Gelir tablosu
Tasvibe sunma işleminde, kamu idaresinin temel mali tabloları olan bilanço ve gelir tablosu
esas alınmıştır.
2. DENETLENEN KAMU İDARESİ YÖNETİMİNİN

SORUMLULUĞU
Denetlenen kamu idaresinin yönetimi, tabi olduğu muhasebe standart ve ilkelerine

uygun olarak mali rapor ve tabloların geçerli raporlama çerçevesine göre doğru ve güvenilir
bilgi içerecek şekilde hazırlanarak kamuoyunun bilgisine ve denetim yetkililerine zamanında
sunulmasından, bir bütün olarak sunulan bu mali tabloların kamu idaresinin faaliyet ve
işlemlerinin sonucunu tüm önemli yönleriyle doğru ve güvenilir olarak yansıtmasından ve bu
mali rapor ve tabloların önemli hata veya yanlış beyan içermemesinden; kamu idaresinin ulusal
ekonomiye faydalı olabilmesi için özerk bir tarzda, ekonominin kuralları ve ekonomik gerekler
dahilinde, verimlilik ve kârlılık ilkeleri doğrultusunda yönetilmesinden; kuruluş amaçlarına
ulaşmalarını teminen; faaliyetlerinin mevzuata, uzun vadeli kalkınma planına ve planın
uygulama programlarına uygunluğundan, kamu idaresinin gelir, gider ve malları ile bunlara
ilişkin hesap ve işlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygunluğundan; mali
yönetim ve iç kontrol sistemlerinin amacına uygun olarak oluşturulmasından, etkin olarak
işletilmesinden ve izlenmesinden, mali tabloların dayanağını oluşturan bilgi ve belgelerin
denetime hazır hale getirilmesinden ve sunulmasından sorumludur.
3. SAYIŞTAYIN SORUMLULUĞU
Sayıştay, ekonomik gerekler dahilinde, verimlilik ve karlılık ilkeleri doğrultusunda

yönetilip yönetilmediği hususunu da göz önünde bulundurarak denetimi kapsamındaki kamu
idarelerinin gelir, gider ve mallarına ilişkin hesap ve işlemleri ile faaliyetlerinin kanunlar, diğer
hukuki düzenlemeler, uzun vadeli kalkınma planları ve bunların uygulama programlarına
uygunluğu bakımından denetlemek; kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını
sağlamak için kurulup işletilmesi gereken mali yönetim ve iç kontrol sistemlerini
değerlendirmek, mali rapor ve tablolardan yararlanacak olanlara makul güvence vermek
amacıyla mali rapor ve tabloların geçerli raporlama çerçevesine göre güvenilirliği ve
doğruluğuna ilişkin görüş bildirmek ve denetim sonuçlarını içeren raporunu Türkiye Büyük
Millet Meclisine sunmakla sorumludur.
4. DENETİMİN DAYANAĞI, AMACI, YÖNTEMİ VE KAPSAMI
Denetimlerin dayanağı; Anayasa’nın 165’inci maddesi, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu,

3346 sayılı Kamu İktisadî Teşebbüsleri ile Fonların Türkiye Büyük Millet Meclisince
Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun, Kuruluş kanunları, genel kabul görmüş
uluslararası denetim standartları, Sayıştay ikincil mevzuatı ve denetim rehberleri ile kurum ve
kuruluşların tabi olduğu diğer mevzuattır.
Denetimler, Anayasa’nın 165’inci maddesi gereğince doğrudan Türkiye Büyük Millet
Meclisi tarafından gerçekleştirilen ve bu denetimlere esas teşkil edecek raporların 6085 sayılı
Sayıştay Kanunu, 3346 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri İle Fonların Türkiye Büyük Millet
Meclisince Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun uyarınca; kamu idaresinin hesap
ve işlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygunluğunu tespit etmek ve mali
rapor ve tablolarının kamu idaresinin tüm faaliyet ve işlemlerinin sonucunu doğru ve güvenilir
olarak yansıttığına ilişkin makul güvence elde etmek, kamu idaresinin ulusal ekonomiye
faydalı olabilmesi için özerk bir tarzda, ekonominin kuralları ve ekonomik gerekler dâhilinde,
verimlilik ve kârlılık ilkeleri doğrultusunda yönetilip yönetilmediğini, kuruluş amaçlarına
ulaşmalarını teminen; faaliyetlerinin mevzuata, uzun vadeli kalkınma planına ve planın
uygulama programlarına uygunluğunu tespit etmek; mali yönetim ve iç kontrol sistemlerini
değerlendirmek ve ilgili idarenin bilanço ve netice hesaplarının Türkiye Büyük Millet Meclisi
Kamu İktisadi Teşebbüsleri Komisyonuna sunulmasına esas denetim raporunu üretmek
amacıyla yürütülmüştür.
Kamu idaresinin mali tabloları ile bunları oluşturan hesap ve işlemlerinin doğruluğu,
güvenilirliği ve uygunluğuna ilişkin denetim kanıtı elde etmek üzere yürütülen denetimler;
uygun denetim prosedürleri ve tekniklerinin uygulanması ile risk değerlendirmesi yöntemiyle
gerçekleştirilmiştir. Risk değerlendirmesi sırasında, uygulanacak denetim prosedürünün
belirlenmesine esas olmak üzere, mali tabloların üretildiği mali yönetim ve iç kontrol sistemleri
de değerlendirilmiştir.
Denetimin kapsamını, kamu idaresinin mali rapor ve tabloları ile gelir, gider ve
mallarına ilişkin tüm mali faaliyet, karar ve işlemleri ve bunlara ilişkin kayıt, defter, bilgi, belge
ve verileri (elektronik olanlar dâhil) ile mali yönetim ve iç kontrol sistemleri oluşturmaktadır.
Bu hususlarla ilgili denetim sonucunda denetim görüşü oluşturmak üzere yeterli ve
uygun denetim kanıtı elde edilmiştir.
5. DENETİM GÖRÜŞÜNÜN DAYANAKLARI
Herhangi bir denetim bulgusu tespit edilmemiştir.
6. DENETİM GÖRÜŞÜ
Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.(BOTAŞ)'ın 2017 yılına ilişkin yukarıda belirtilen
ve ekte yer alan mali rapor ve tablolarının tüm önemli yönleriyle doğru ve güvenilir bilgi
içerdiği kanaatine varılmıştır.
7. DENETİM GÖRÜŞÜNÜ ETKİLEMEYEN TESPİT VE

DEĞERLENDİRMELER
7.1 Bulgu ve Öneriler
BULGU 7.1.1: Yüksek Planlama Kurulu’nun kararına istinaden 26.10.1990 tarihli

protokol ile BOTAŞ’a devredilen ve daha sonra YPK’nın 01.02.2006 tarihli kararı ile ilgili
kısımları, İstanbul Büyükşehir Belediyesi-İSKİ Genel Müdürlüğü ve Kocaeli Büyükşehir
Belediyesi-İSU Genel Müdürlüğü’ne devredilmesi kararlaştırılan ancak bu devri
gerçekleştirilemeyen İzmit (İpraş) – İstanbul (Haramidere) 16” akaryakıt boru hattı
konusunda yapılacak işlemlerin belirlenmesi,
1-Ulaştırma Bakanlığı DLH İnşaatı Genel Müdürlüğü’nün 1989 yılı yatırım

programında 77E050030 proje numarası ile yer alan, Yüksek Planlama Kurulu’nun 15.08.1989
tarih ve 89/T-64 sayılı kararına istinaden 26.10.1990 tarihli protokol ile BOTAŞ’a devredilen,
YPK’nın 01.02.2006 tarih ve 2006/T-5 sayılı kararı ile ilgili kısımları, İstanbul Büyükşehir
Belediyesi-İSKİ Genel Müdürlüğü ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesi-İSU Genel
Müdürlüğü’ne devredilmesi kararlaştırılan ancak bu devri gerçekleştirilemeyen İzmit (İpraş) –
İstanbul (Haramidere) 16” akaryakıt boru hattı konusunda yapılacak işlemlerin belirlenmesi
için gerekli merciler nezdinde girişimde bulunulması.
Hazine Müsteşarlığı’nın, BOTAŞ’a göndermiş olduğu 22.01.2002 tarih ve 190 sayılı;
DPT Müsteşarlığı’na göndermiş olduğu 05.02.2004 tarih ve 5695 sayılı yazılar ve diğer
muhtelif tarihlerdeki yazışmalardan da görüldüğü üzere;
TÜPRAŞ’ın İzmit rafinerisinden (İpraş), Petrol Ofisi A.Ş.’nin Ümraniye ve Haramidere
depolarına beyaz ürün (benzin, motorin, gaz yağı, jet yakıtı) taşımak için projelendirilen, İzmit
(İpraş) - İstanbul (Haramidere) akaryakıt boru hattı yapım işi 1984 yılında Bayındırlık
Bakanlığı bünyesinde yer alan Demiryolları ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü
(DLH) tarafından yürütülmeye başlanmıştır.
16 inç çapındaki söz konusu boru hattı, İstanbul Anadolu yakasında 40 km, Avrupa
yakasında 87 km olmak üzere toplam 127 km uzunluğundadır. Hazine Müsteşarlığı tarafından
15.11.1984 tarihli anlaşma ile İslam Kalkınma Bankası’ndan (İKB) sağlanan 15,7 milyon ABD
Doları kredinin 8.552.373,36 ABD Doları kullanılmıştır. DLH tarafından da o dönemin cari
kurları ile yaklaşık olarak 8,5 milyon ABD Doları iç para harcanmıştır. Böylece kredi ve genel
bütçeden yaklaşık 17 milyon ABD Doları kullanılmak suretiyle Boğaz geçişi ve İpraş pompa
istasyonu hariç olmak üzere projenin kalan kısımlarının tamamlanması 1989 yılına kadar
sürmüştür.
Yüksek Planlama Kurulu’nun (YPK) 15.08.1989 tarih ve 89/T-64 sayılı kararında,
Ulaştırma Bakanlığı DLH İnşaatı Genel Müdürlüğü’nün 1989 yılı yatırım programında
77E050030 numara ile yer alan İzmit (İpraş) – İstanbul (Haramidere) 16 inç akaryakıt boru hattı
projesinin;
-Bu karar tarihi itibarıyla gerçekleştirilmiş olan kısımlarının sermayesine mahsuben
BOTAŞ’a devrine,
-Projenin eksik kalan kısmının BOTAŞ tarafından değişik amaçla kullanım imkânı
incelenmek suretiyle, tamamlanmasına, karar verilmiştir.
Karar doğrultusunda, projenin BOTAŞ’a devrine ilişkin BOTAŞ ile DLH arasında
26.10.1990 tarihli devir protokolü imzalanmıştır. BOTAŞ’a devredildiği tarihe kadar, projenin
boru hattı ve pig istasyonları tamamlanmış, pompa motor grupları satın alınmıştır. Boğaz geçişi
ve İpraş pompa istasyonu inşaat ihaleleri ve boru hattının hidrostatik testi yapılmamıştır.
BOTAŞ tarafından yapılan inceleme ve çalışmalar sonucu basınç ve boru et kalınlığı gibi teknik
sebepler, boru güzergâhı üzerindeki yapılaşmalar nedeniyle boru hattının doğal gaz
taşımacılığında mümkün olmadığı kanaatine varılmıştır.
ETKB, Hazine Müsteşarlığı, BOTAŞ ve akaryakıt dağıtım şirketleri arasında
25.07.2003 tarihinde yapılan toplantı sonrasında dağıtım şirketlerinin yazılı bildirimlerinden,
İzmit (İpraş) – İstanbul (Haramidere) 16” akaryakıt boru hattının dağıtım şirketlerince
değerlendirilemeyeceği sonucu ortaya çıkmıştır.
TBMM KİT Komisyonunun, 08.01.2004 tarihli toplantısında, BOTAŞ’ın 1998, 1999,
2000 ve 2001 yıllarına ait hesap ve işlemleri görüşülmüş, İzmit (İpraş) – İstanbul (Haramidere)
16” akaryakıt boru hattı projesinin bir an önce ekonomiye kazandırılmasını teminen gerekirse
bilabedel İSKİ’ye devredilmesinin Yüksek Planlama Kurulu’ndan talep edilmesine ilişkin bir
temenni kararı alınmıştır.
Yüksek Planlama Kurulu,
-22.04.2004 tarih ve 2004/T-13 sayılı kararı ile 127 km’lik İzmit (İpraş) – İstanbul
(Haramidere) 16” akaryakıt boru hattının 13 km’sinin İSKİ Genel Müdürlüğü’ne bedelsiz
devrine,
-01.02.2006 tarih ve 2006/T-5 sayılı kararı ile İzmit (İpraş) – İstanbul (Haramidere) 16”
akaryakıt boru hattının, Kurul’un 22.04.2004 tarih ve 2004/T-13 sayılı kararı ile İSKİ Genel
Müdürlüğü’ne devredilen 13 km’lik kesiminden geriye kalan kısmının, ekonomiye
kazandırılmasını teminen İstanbul il sınırları içerisinde kalan kısmının tamamının doğmuş ve
doğacak tüm hak ve vecibeleri ile bedelsiz olarak İstanbul Büyükşehir Belediyesi İSKİ Genel
Müdürlüğü’ne, Kocaeli il sınırları içerisinde kalan kısmının tamamının da doğmuş ve doğacak
tüm hak ve vecibeleri ile bedelsiz olarak Kocaeli Büyükşehir Belediyesi İSU Genel
Müdürlüğü’ne devrine, karar vermiştir.
BOTAŞ, YPK’nın 01.02.2006 tarih ve 2006/T-5 sayılı kararına istinaden hazırladığı
taslak devir protokollerini İstanbul Büyükşehir Belediyesi İSKİ Genel Müdürlüğü’ne ve
Kocaeli Büyükşehir Belediyesi İSU Genel Müdürlüğü’ne 01.10.2007 tarih ve 24189 sayılı yazı
ile göndermiştir. Karşılıklı yazışmalar ve İzmit (İpraş) – İstanbul (Haramidere) 16” akaryakıt
boru hattının üzerinde yapılan incelemeler sonrasında yapılan toplantılar neticesinde;
-İstanbul Büyükşehir Belediyesi İSKİ Genel Müdürlüğü, BOTAŞ’a gönderdiği
21.06.2008 tarih ve 84179 sayılı yazıda, söz konusu hattın kamulaştırma ve yüklenici firmayla
ilgili (geçici ve kesin kabul, kesin hesap, teminat) vb. işlemlerinin BOTAŞ Genel
Müdürlüğü’nce çözümlenmesinden sonra devrinin alınabileceğini,
-Kocaeli Büyükşehir Belediyesi İSU Genel Müdürlüğü, BOTAŞ’a gönderdiği
13.11.2009 tarih ve 7357 sayılı yazıda, 10.06.2008 tarihinde İSKİ Genel Müdürlüğü’nde
yapılan toplantıda, boru hattının bugünkü haliyle devir alınması sonucunda oluşturacağı hukuki
sorunlar (kamulaştırma, tahsis, yüklenici firmanın geçici teminat ve kesin kabul vb.) ve gelmesi
muhtemel taleplerin BOTAŞ Genel Müdürlüğü tarafından çözümlenmesi akabinde hattın bila
bedel devir alınabileceğini, bildirmiştir.
Bunun üzerine BOTAŞ, İSU’ya gönderdiği 01.07.2010 tarih ve 20385 sayılı ve İSKİ’ye
gönderdiği 01.07.2010 tarih ve 20386 sayılı yazılarda özetle YPK kararı dışında işlem
yapılamayacağı hususunun açık olduğunu belirterek yukarıda bahsedilen talepleri ile YPK
kararında belirtilenlerin değiştirilip müzakere edilemeyeceğini bildirmiş, söz konusu hattın
kendileri ile ilgili kısmın tamamının “doğmuş ve doğacak tüm hak ve vecibeleri ile bedelsiz
olarak” devir alıp almayacaklarının taraflarına bildirilmesini istemiştir.
İSU, BOTAŞ’a gönderdiği 18.08.2010 tarih ve 5867 sayılı yazıda, 1989 yılında inşaatı
durdurularak BOTAŞ’a devredilen, 20 yıldır geçici, kesin kabulleri yapılmamış, kesin hesap,
teminat gibi işlemleri bitirilememiş söz konusu hattın bu sorunlarının kendilerince de çözüme
kavuşturulamayacağını belirterek, kamulaştırma ve yüklenici firmayla ilgili (geçici ve kesin
kabul, kesin hesap, teminat) vb. işlemlerinin BOTAŞ Genel Müdürlüğü’nce çözümlenmesinden
sonra idarelerine devredilmesini uygun gördüklerini yinelemiştir.
Geçen süre içerisinde söz konusu boru hattı ile ilgili olarak muhtelif kurum ve
kuruluşlar, hattın deplasesi gibi konularda BOTAŞ’a yazılı taleplerde bulunmaktadırlar.
Nitekim TOKİ, BOTAŞ’a gönderdiği 13.01.2011 tarih ve 306 sayılı yazısı ile İstanbul ili
içerisinde, Kara Yolları Genel Müdürlüğü 05.10.2012 tarih ve 45546 sayılı yazısında belirttiği
güzergâhlarda, söz konusu boru hattının deplasesi taleplerinde bulunmuşlardır.
BOTAŞ bünyesindeki iç yazışmalarda: Doğal Gaz İşletmeleri Bölge Müdürlüğü’nün,
Kalite, Eğitim ve Geliştirme Daire Başkanlığına muhatap 22.11.2012 tarih ve 54802 sayılı
yazıda; son yıllarda artan yoğun yapılaşma ve alt yapı tesisleri inşaatları nedeniyle İzmit (İpraş)
– İstanbul (Haramidere) 16” akaryakıt boru hattının pek çok noktada deplase edildiği, boru
hattında genel olarak BOTAŞ adına kamulaştırma olmaması nedeniyle arsa sahiplerince pek
çok noktada kesilerek çıkartıldığı, boru bütünlüğünün önemli derecede zarar gördüğü, genel
olarak kamulaştırma yapılmaması durumunda bundan sonra da kesilerek çıkarılabileceği, arsa
sahiplerince zaman zaman BOTAŞ aleyhine dava açılarak geriye dönük işgaliye bedeli
taleplerinin yer aldığı görülmüştür.
YPK’nın 01.02.2006 tarih ve 2006/T-5 sayılı kararı ile İzmit (İpraş) – İstanbul
(Haramidere) 16” akaryakıt boru hattının ilgili kısımlarının, İstanbul Büyükşehir Belediyesi
İSKİ Genel Müdürlüğü ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesi İSU Genel Müdürlüğü’ne
devredilmesi kararlaştırılmış, ancak bu devrin 2006 yılından bugüne kadar gerçekleşmemiş
olması nedeniyle, BOTAŞ, söz konusu hat ile ilgili kamulaştırma hususlarında muhtelif
belediyelerin, Ulaştırma Bakanlığı’na gönderdiği, Ulaştırma Bakanlığı’ndan da BOTAŞ’a
gönderilen, birçok yazıya muhatap durumunda bulunmaktadır. Bunlardan bazıları aşağıdaki
gibidir:
İstanbul, Kağıthane Belediye Başkanlığı’nın BOTAŞ’a gönderdiği 09.12.2013 tarih ve
4034 sayılı yazısında, bazı taşınmazlarla ilgili olarak belediyeleri adına devrinin alınacağını,
ancak taşınmazların tapu kütüğünde 24.08.1987 tarih ve 2264 yevmiye ile yer alan istimlak
şerhinin kaldırılmasının Demiryollar Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel
Müdürlüğü’nden istenildiği, Ulaştırma Bakanlığı, Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü’nün
(Mülga Demiryollar Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü) 20.11.2013 tarih
ve 21994 sayılı cevabi yazısında, söz konusu taşınmazların kamulaştırma nedeni olan İpraş-
Haramidere 16 inch’lik Petrol Boru Hattı Projesinin tüm hak ve sorumlulukları ile birlikte
BOTAŞ’a devredildiğinden, söz konusu şerhlerin kaldırılması hususundaki müracaatın da
BOTAŞ’ça yapılması gerektiği hususlarını bildirerek, BOTAŞ’tan cevap talep etmiştir.
BOTAŞ ise kendi bünyesindeki birimi olan Büyükçekmece İrtibat Bürosundan, yukarıda
bahsedilen kadastro paftasında inceleme yapılarak, boru hattının söz konusu taşınmazlara isabet
etmediği tespit edilirse şerhin tapu kütüğünden terkininin sağlanması ve ilgili Belediye
Başkanlığı’na bilgi verilmesi hususunu istemiştir.
Bunun yanı sıra BOTAŞ, İpraş-Haramidere 16 inch’lik Petrol Boru Hattı üzerindeki
çeşitli parsellerdeki hak sahiplerinin, kendisi ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı
aleyhine, “kamulaştırmasız el atma” nedeniyle açtığı davalara maruz kalmıştır. Bu kapsamda
BOTAŞ; Küçükçekmece 2. Asliye Hukuk Mahkemesinde 2001/297, 2004/894, 2008/407,
2009/402, 2010/195, 2011/199 ve 2012/535 Esas no’lu dosyalar üzerinden görülen davalar
sonucunda, dava sahiplerine yaklaşık olarak toplamda 605 bin TL tutarında ödeme yapmıştır.
Gelinen son noktada, BOTAŞ, ETKB’ye gönderdiği ve İzmit (İpraş) – İstanbul
(Haramidere) 16” akaryakıt boru hattının devri konusunda İSKİ ve İSU ile ilgili gelişmeleri
özetlediği 24.10.2013 tarih ve 31504 sayılı yazıda, gereği için konunun ilgili mercilere
ulaştırılması talebini belirtmiştir. ETKB ise BOTAŞ’a gönderdiği 27.12.2013 tarih ve 1866
sayılı yazıda, yıllar itibarıyla yapılan yazışmalar ve çalışmalar hakkında Bakanlıkta bir bilgi
bulunmadığını, konunun öncelikle hukuki açıdan BOTAŞ Hukuk Müşavirliğince incelenmesi,
talebin gereken bilgi ve belgelerle, gerekiyorsa Yönetim Kurulundan geçirilerek tekrar
ETKB’na iletilmesini ifade etmiştir.
2013 yılı Sayıştay raporunda konuyla ilgili olarak;
“Ulaştırma Bakanlığı DLH İnşaatı Genel Müdürlüğü’nün 1989 yılı yatırım programında
77E050030 proje numarası ile yer alan, Yüksek Planlama Kurulu’nun 15.08.1989 tarih ve 89/T-
64 sayılı kararına istinaden 26.10.1990 tarihli protokol ile BOTAŞ’a devredilen, YPK’nın
01.02.2006 tarih ve 2006/T-5 sayılı kararı ile ilgili kısımları, İstanbul Büyükşehir Belediyesi-
İSKİ Genel Müdürlüğü ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesi-İSU Genel Müdürlüğü’ne
devredilmesi kararlaştırılan ancak bu devri gerçekleştirilemeyen İzmit (İpraş) – İstanbul
(Haramidere) 16” akaryakıt boru hattı konusunda yapılacak işlemlerin belirlenmesi için gerekli
merciler nezdinde girişimde bulunulması” önerilmiş, 2014 yılı denetim ve incelemeleri
sırasında konu ile ilgili olarak kayda değer bir gelişme olmadığı izlendiğinden bu defa;
“Ulaştırma Bakanlığı DLH İnşaatı Genel Müdürlüğü’nün 1989 yılı yatırım programında
merciler nezdinde girişimde bulunulması” önerisi getirilmiştir.
Konuyla ilgili yapılan denetim ve incelemelerde;
ETKB’nın BOTAŞ’a gönderdiği 27.12.2013 tarih ve 1866 sayılı yazıda, yıllar itibarıyla
yapılan yazışmalar ve çalışmalar hakkında Bakanlıkta bir bilgi bulunmadığını, konunun
öncelikle hukuki açıdan BOTAŞ Hukuk Müşavirliğince incelenmesi, talebin gereken bilgi ve
belgelerle, gerekiyorsa Yönetim Kurulundan geçirilerek tekrar ETKB’na iletilmesini belirtmiş
olmasından sonra;
-BOTAŞ Kalite, Eğitim ve Geliştirme Daire Başkanlığının talebi üzerine I. Hukuk
Müşavirliğinin 08.12.2015 tarih ve 65292 sayılı hukuki mütalaasında; “anılan YPK kararı, boru
hattının "mevcut durumu ile devrine" ilişkin bulunduğundan, söz konusu ifade gereğince, boru
hattının mevcut durumu nasılsa o hali ile devrinin kararlaştırıldığı, görevleri ve yetkisi 641
Sayılı "Kalkınma Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki" Kanun Hükmünde
Kararname ile düzenlenen YPK'nın almış olduğu bir kararın aksi yönde veya bu kararın
değiştirilmesi mahiyetinde yeni bir karar alınmasının, yine YPK'nın uhdesinde bulunduğu,
gerekli görüldüğü takdirde, konunun yeni bir karar istihsali ve/veya mevcut kararın revizyonu
ya da varsa mevcut kararın uygulanmamasının hukuki veya idari yaptırımlarının gereği için
Kalkınma Bakanlığı'na bildirilmesinin mümkün olduğu” şeklinde görüş bildirdiği,
-BOTAŞ Yönetim Kurulunun 04.02.2016 tarih ve 2016/05-41 sayılı kararı ile “BOTAŞ
tarafından doğal gaz boru hattı veya petrol boru hattı olarak planlanmamış olan ve BOTAŞ’ın
bir projesi olmayan İpraş-Haramidere boru hattı, BOTAŞ’ın bir dahli ve hiçbir sorumluluğu
olmadığı halde alternatif çözüm olarak BOTAŞ’a devredilmesi ve BOTAŞ tarafından
gösterilen tüm gayrete rağmen bir sonuç elde edilememesi nedeniyle konunun yeni bir karar
istihsali ve/veya mevcut kararın revizyonu ya da varsa mevcut Yüksek Planlama Kurulu
Kararı’nın uygulanmamasının hukuki veya idari yaptırımlarının gereği için Kalkınma
Bakanlığı’na bildirilmesine” karar verildiği,
-BOTAŞ tarafından ETKB’na gönderilen 23.02.2016 tarih ve 7629 sayılı yazıda Hukuk
Müşavirliği görüşü, Yönetim Kurulu Kararı ve ilgili diğer eklerin Kalkınma Bakanlığı’na
ulaştırılmasının istenildiği,
-ETKB bila tarih ve 72833266-050.01.04-E sayılı yazısında İSKİ ve İSU Genel
Müdürlüklerinin boru hattını devir almak istememesi karşısında, Genel Müdürlüğünüzce boru
hattına ilişkin bir değerlendirme yapılarak, hattın akıbetine ilişkin bir çözüm tespit edilmesi,
buna ilişkin yeni YPK kararı istihsaline yönelik taslak ve gerekçelerin, Yönetim Kurulu
tarafından alınacak karar ile birlikte Bakanlığa iletilmesinin gerektiğini belirtmiştir.
-BOTAŞ ilgili ETBK tarafından gönderilen son yazıya cevap olarak, 13.05.2016 tarih
ve 19257 sayılı yazı ile 23.02.2016 tarih ve 7629 sayılı yazıda da belirtildiği üzere BOTAŞ
tarafından doğal gaz boru hattı olarak planlanmamış olan ve BOTAŞ’ın bir projesi olmayan
İpraş-Haramidere boru hattının, BOTAŞ’ın bir dahli ve hiçbir sorumluluğu olmadığı halde
çözüm olarak BOTAŞ’a devredilmesi ve BOTAŞ tarafından gösterilen tüm gayrete rağmen bir
sonuç elde edilememesi nedeniyle yapılacak bir işlem bulunmadığı ifade edilmiştir.
Bunun yanısıra Milli Savunma Bakanlığı, BOTAŞ’a gönderdiği 15.06.2016 tarih ve
16550 sayılı yazıda; BOTAŞ sorumluluğunda bulunan ve atıl durumda yarım kalmış olan İpraş-
Haramidere 16” akaryakıt boru hattının İstanbul’da yapılmakta olan üçüncü havalimanının
akaryakıt ihtiyacının karşılanması amacıyla değerlendirilmesi düşünüldüğünden, söz konusu
boru hattı ile ilgili muhtelif bilgi ve görüş talep etmiştir. Bu yazıya karşılık BOTAŞ tarafından
cevaben gönderilen yazıda; boru hattı ile ilgili bilgi verilerek, devir işlemlerinin YPK kararı ile
yapılması gerektiği hususu bildirilmiştir.
Öneri:
Ulaştırma Bakanlığı DLH İnşaatı Genel Müdürlüğü’nün 1989 yılı yatırım programında
merciler nezdinde girişimde bulunulması,
önerilir.
BULGU 7.1.2: Yürürlükte olan ETKİ, EGEGAZ ve DÖRTYOL LNG hizmet

alımları arasındaki 3 katı bulan maliyet farkları.
LNG Kiralama Anlaşmaları

1)ETKİ FSRU (Yüzen LNG) Terminali Hizmet Alımı
Sözleşmesi 11.05.2016 tarihinde imzalanan hizmet alımı işi kapsamında yüklenici
tarafından, LNG’nin teslim alınması, depolanması ve gaz formunda BOTAŞ’a teslim edilmesi
hizmetleri yerine getirilmektedir. Terminalin yıllık 2,5 milyar Sm3 rezerve kapasitesi,
sözleşmenin yürürlük başlangıcı olan 01.12.2016 tarihinden itibaren 6 yıl boyunca BOTAŞ’a
tahsis edilmiştir.
Yüzer LNG Terminali olarak kullanılan geminin uzunluğu yaklaşık 294 metre, eni ise
yaklaşık 43 metre olup yaklaşık 135.000 sıvı m3 depolama kapasitesine sahiptir. Bu miktarın
gaz karşılığı ise yaklaşık 87 milyon Sm3 e tekabül etmektedir. Terminalin anlaşma kapsamında
günlük send-out kapasitesi 14,1 milyon Sm3, günlük maximum send-out kapasitesi ise 20
milyon Sm3’tür.
2017 yılı muhasebe kayıtları incelendiğinde söz konusu sözleşme kapsamında 2,65
milyar Sm3 LNG hizmeti için 363.166.750,44 TL bedelin ödendiği belirlenmiştir. Söz konusu
tutar, hizmet alımı işi sözleşmesinin “14.1-Ücretlendirme” başlıklı maddesinin; “yüklenicinin
vereceği hizmetler EPDK tarafından onaylanan ilgili tariflerine göre ücretlendirilir” hükmü
doğrultusunda gerçekleşen değerdir.
Söz konusu Terminal Hizmet sözleşmesinin 32.10 uncu maddesinde; “ …sözleşme
döneminin sona erme tarihinden en az 2 yıl öncesinden tarafların mutabakatı ile uzatılabilir.
Süre uzatımında ticari şartlar taraflar arasında müzakere edilecektir.” hükmü yer almaktadır.
2)EGEGAZ LNG Kara Terminali Hizmet Alımı
Sözleşmesi 11.05.2016 yılında imzalanan hizmet alımı işi kapsamında yüklenici
tarafından, boşaltma, depolama, gazlaştırma hizmetleri yerine getirilmektedir. Terminalin yıllık
2,5 milyar Sm3 olmak üzere 4 yıl boyunca toplamda 10 milyar Sm3 rezerve kapasitesi,
sözleşmenin yürürlük başlangıcı olan 01.01.2017 tarihinden itibaren BOTAŞ’a tahsis
edilmiştir. BOTAŞ’ın sözleşme süresini 01.01.2021 tarihinden itibaren 1 yıl daha uzatması
halinde, söz konusu yıl için 2,5 milyar Sm3 rezerve kapasite yüklenici tarafından BOTAŞ’a
tahsis edilecektir.
2017 yılı muhasebe kayıtları incelendiğinde, söz konusu sözleşme kapsamında 3,8
milyar Sm3 LNG hizmeti için 203.159.850 TL bedelin ödendiği belirlenmiştir. Söz konusu
tutar, hizmet alımı işi sözleşmesinin “14.1-Ücretlendirme” başlıklı maddesinin; “yüklenicinin
vereceği hizmetler EPDK tarafından onaylanan ilgili tariflerine göre ücretlendirilir” hükmü
doğrultusunda gerçekleşen değerdir.
Terminalde her biri 140.000 sıvı m3 depolama kapasitesine sahip, toplamda 280.000 sıvı
m kapasiteli 2 adet tank mevcut olup, bu miktarın gaz karşılığı ise yaklaşık 175 milyon Sm3 e
3
tekabül etmektedir. Sözleşme kapsamında azami günlük gazlaştırma kapasitesinin en geç

01.01.2017 tarihinde olmak üzere, 01.12.2016 tarihi itibariyle 24 milyon Sm3 e çıkarılması da
bulunmaktadır. Terminalin günlük maximum send-out kapasitesi ise 40 milyon Sm3’tür.
3) Dörtyol FSRU (Yüzen LNG) Terminali Hizmet Alımı
Mevcut BOTAŞ terminaline inşa edilmiş olan tesiste hizmet verecek olan FSRU gemisi
kiralaması 14.11.2017 tarihinde imzalanan sözleşme ile yapılmış olup, sözleşme kapsamında
yüklenici tarafından, sıvı gazın depolanması ve gazlaştırılması hizmetleri 30.04.2020 tarihine
kadar yerine getirilecektir. Kiralama bedeli, günlük 79.000 Amerikan Doları / Gün’dür.
Yüzer LNG Terminali olarak kullanılan geminin uzunluğu 345 m eni ise 55 metre olup,
263.000 sıvı m3 depolama kapasitesine sahiptir. Bu miktarın gaz karşılığı ise 167,8 milyon Sm3
e tekabül etmektedir. Terminalin anlaşma kapsamında günlük send-out kapasitesi 15 milyon
Sm3, günlük maximum send-out kapasitesi ise 20 milyon Sm3’tür.
LNG Hizmet Alımı Anlaşmalarının maddi boyutunun karşılaştırılması:
Sözleşmeleri gereğince;
ETKİ FSRU (Yüzen LNG) Terminali Hizmet Alımı kapsamındaki hizmet bedeli
01.12.2016 tarih ve 6638 sayılı EPDK Kurul kararında belirtilen kapasite ve hizmet bedeli üst
sınırı olan 0,139976 TL/Sm3 ve 1 ABD doları=3,34 TL olarak dikkate alınarak,
EGEGAZ LNG Terminali Hizmet Alımı kapsamındaki hizmet bedeli 18.08.2010 tarih
ve 2699 sayılı EPDK Kurul kararında belirtilen kapasite, depolama, boşaltım ve sevkiyat
bedelleri ve Üretici Fiyatları Endeksinde meydana gelen değişim oranları için ilan edilen
2003=100 Temel yıllı Üretici Fiyatları Endeksinde bir ay önceye göre meydana gelen değişim
oranları dikkate alınarak,
belirlenmektedir.
Mevcut LNG hizmet alımı anlaşmaları, karşılaştırmalı olarak aşağıdaki tabloda
gösterilmiştir.
LNG Hizmet Alımı Tablosu
Anlaşmaya esas FSRU

LNG Hizmet
Yıllık Rezerve 2017 yılı rezerve günlük hizmet Gemisi sıvı
Alımı
Kapasitesi kapasite karşılığı bedeli depolama
Anlaşmaları
(Milyar Sm3/yıl) oluşan bedel (TL) (Amerikan kapasitesi
Doları/gün) (m3)
ETKİ FSRU 2,5 349.940.000 *262.668 135.000

(Sözleşmesi 2017
DÖRTYOL Terminal
yılı Kasım ayında 79.000 263.000
FSRU BOTAŞ’ın
imzalandı.)
EGEGAZ
(Karada 2,5 146.523.975 *109.982 280.000
depolama tankı)
*Karşılaştırma tablosunda Dolar kuru olarak Merkez Bankası
2017 yılı Amerikan Doları satış fiyatı ortalaması olan 3,65 TL kullanılmıştır.
BOTAŞ tarafından 2015 yılı Aralık ayında hazırlanan FSRU’lara dair sunumda; Satın
alma ve işletim sorumluluğunun BOTAŞ tarafından üstlenilmesi durumunda; FSRU gemi
maliyetinin yaklaşık 300 milyon ABD Doları, İşletme maliyetinin yıllık yaklaşık 10 milyon
ABD Doları olacağı belirtilmektedir. FSRU gemi edinim maliyeti geminin büyüklüğüne bağlı
olarak 200-300 milyon ABD Doları aralığındadır.
Mevcut LNG Hizmet Alımı Anlaşmaları Karşılaştırma Tablosu değerlendirildiğinde;

ETKİ FSRU (Yüzen LNG) Terminali Hizmet Alımının günlük maliyetinin 262.668
Amerikan Doları,
EGEGAZ LNG Kara Terminali Hizmet Alımının günlük maliyetinin 109.982 Amerikan
Doları (Merkez Bankası 2017 yılı ABD doları satış fiyatı ortalaması 3,65 TL kullanılarak 2017
yılı toplam Türk Lirası olarak harcama tutarı Amerikan Dolarına çevrilmiştir.)
DÖRTYOL FSRU (Yüzen LNG) Gemi Kiralaması ve İşletilmesi Hizmet Alımının
günlük maliyetinin 79.000 Amerikan Doları,
olduğu anlaşılmaktadır.
Sonuç olarak, depolama kapasitesi olarak Dörtyol LNG’de kiralanan FSRU gemisinin
yaklaşık yarısı büyüklüğünde bir FSRU (Yüzen LNG) depolaması içeren ETKİ LNG Hizmet
alımının BOTAŞ’a günlük maliyeti, Dörtyol FSRU kiralama hizmet alımının günlük maliyeti
olan 79.000 Amerikan Doları tutardan 183.668 Amerikan Doları fazla ve 3,3 katıdır.
DÖRTYOL FSRU (Yüzen LNG) Gemi Kiralaması ve İşletilmesi Hizmet Alımı ile
kıyaslandığında; yılda yaklaşık en az 245 milyon TL daha fazla ödeme yapılmasına imkân
tanıyan ETKİ FSRU Hizmet Alımı sözleşmesinin BOTAŞ ve ülke ekonomisi açısından
olumsuz sonuçlar doğurduğu anlaşılmaktadır. Aynı hizmetin üçte biri fiyatına temin
edilebilmesine karşın, ETKİ FSRU sözleşmesinin 5 yıl aynı şartlarla sürdürülmesi durumunda,
söz konusu olumsuz durumun devam edeceği anlaşılmaktadır.
EGEGAZ Kara Terminali ile mukayese edildiğinde; EGEGAZ Terminali Hizmet
alımının BOTAŞ’a günlük maliyeti, Dörtyol FSRU kiralama hizmet alımının günlük maliyeti
olan 79.000 Amerikan Doları tutardan 30.982 Amerikan Doları fazla ve 1,4 katıdır.
Dörtyol FSRU gemi kiralama sözleşmesi, FSRU modunda Dörtyol İskelesinde demir
atmış olarak, ya da BOTAŞ tarafından istenildiğinde geminin başka bir terminale hizmet
verilmek üzere taşınmasına da imkân tanımaktadır. Ayrıca, FSRU gemisi BOTAŞ Dörtyol
Terminalinde hizmet vereceğinden, sözleşme ile herhangi bir rezerve sınırlamasına da tabi
değildir. Diğer taraftan, Etki FSRU ve Egegaz Kara Terminalinde hizmet alımı kiralamalarında
sözleşmeleri kapsamında yıllık 2,5 milyar Sm3 LNG rezerve miktarı belirtilmişken, Dörtyol
FSRU kiralamasında günlük 15 milyon Sm3 kapasite ile bir yıl boyunca üretim yapılabilecektir.
Söz konusu 2,5 milyar Sm3 rezerve için belirlenen ücretler, ETKİ LNG ve EGEGAZ
LNG hizmet alımları sözleşmelerinde yazılı olan; “EPDK tarafından onaylanan ilgili tarife
fiyatlarına göre ücretlendirilir” hükmü doğrultusunda belirlenmiştir.
ETKİ ve EGEGAZ LNG Hizmet alımı sözleşmelerinde uygulanacak ücretin
belirlenmesine yönelik EPDK Kurul kararında, üst sınır değerleri belirtilmiştir. Teşebbüs
tarafından üst sınır değerin uygulanması benimsenerek, söz konusu ücretlendirmelerin yapıldığı
belirlenmiştir.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun 28.12.2017 tarih ve 7611 sayılı Kurul Kararı ile
piyasada yeterli kapasite oluştuğundan sıvılaştırılmış doğal gaz depolama şirketlerine yönelik
tarifeler ile ilgili olarak; tarifelerin taraflar arasında serbestçe belirlenmesine karar verilmiştir.
Yürürlükte olan ETKİ, EGEGAZ ve DÖRTYOL LNG hizmet alımları arasındaki 3 katı
bulan maliyet farklarının giderilmesine yönelik, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun
yukarıda belirtilen kararı da dikkate alınarak, ETKİ FSRU ile EGEGAZ LNG Hizmet Alımı
sözleşme hükümlerinde fiyat revizyonuna yönelik ek protokollerin yapılmasının gerekli olduğu
değerlendirilmektedir.
Öneri:
Şirket tarafından, ETKİ FSRU (Yüzen LNG) Terminali Hizmet Alımı, EGEGAZ LNG
Kara Terminali Hizmet Alımı ve DÖRTYOL FSRU (Yüzen LNG) Gemi Kiralaması ve
İşletilmesi Hizmet Alımı sözleşmeleri kapsamında alınan LNG hizmet alımları arasındaki 3 katı
bulan maliyet farklarının giderilmesine yönelik, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun
28.12.2017 tarih ve 7611 sayılı kararı da dikkate alınarak, ETKİ FSRU ile EGEGAZ LNG
Hizmet Alımı sözleşme hükümlerinde fiyat revizyonuna yönelik ek protokollerin yapılması,
önerilir.
BULGU 7.1.3: LNG İşletme Müdürlüğü sorumluluğunda yürütülmekte olan 2

adet yapım işinde yapılan iş artışlarındaki mevzuata aykırı işlemler
LNG İşletme Müdürlüğü sorumluluğunda yürütülmekte olan 2 adet yapım işinde

yapılan iş artışlarındaki mevzuata aykırı işlemler:
1) Endüstriyel Kontrol Sistemleri TS ISO / IEC Sertifika Senkronizasyonu için
kontrol odaları revizyonu işinde, mevzuatta belirtilen yöntemlerin kullanılmadan iş artışı
yapılması:
1-İş artışı kapsamında yüklenici ile anlaşmaya esas teşkil edecek imalat kalemlerine dair
birim fiyat analizlerinin yürürlükte olan mevzuata uygun olarak yapılmaması:
Sözleşmesi 2.023.000 TL bedel üzerinden anahtar teslimi götürü bedel olarak
11.07.2016 tarihinde imzalanan işte, 3 nolu kesin hakediş 04.04.2017 tarihinde onaylanmıştır.
Söz konusu kesin hakedişte 121.086,42 TL’lik ilave işin yaptırıldığı anlaşılmaktadır.
Kesin hakedişte iş artışına konu olan fazla yapılan iş kalemleri tablosunda 14 adet imalat
kalemi için firmaların paçal fiyat tekliflerini gösteren bir tablodan yola çıkılarak ortalama
fiyatların belirlenmesi sonucunda toplam iş artışı tutarına ulaşıldığı belirlenmiştir. Söz konusu
tabloya altlık teşkil edecek ilave imalatın nitelik ve miktarının belirtildiği resmi yazışmanın da
yer almadığı belirlenmiştir.
1 nolu sırada belirtilen “PLC alımı” için tek bir firmadan teklif alındığı, teklif alınan
firma ve/veya diğer firmalarla tariflenmediği internet üzerinden tarafımızca yapılan araştırmada
en az 4 firmanın daha Teşebbüs’ün ilgili işletme müdürlüğünün mevcut sistemine uyumlu olan
“Honeywell HC900” marka PLC sistemini yapabileceği bilgisinin alınabildiği, pratikte
Teşebbüsün ilgili birimlerince ihtiyacı belirten yazının resmi yazı ile istenmesi gerekirken,
bunun da yapılmamış olması sadece tek firmadan teklif alınabildiği hususunu teyit
edememektedir. Bu husus öncelikle 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun:
Temel İlkeler başlıklı 5 inci maddesinde:
“İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi,
güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında

karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” hükmüne
aykırılık teşkil etmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanununa göre ihalesi yapılarak sözleşmesi imzalanan işin
sözleşmesinin 28 inci maddesinde: “ Sözleşme ve eklerinde birim fiyatı bulunmayan yeni iş
kalemlerinin bedeli, Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümlerine göre hesaplanır.”
denilmektedir.
Yapım İşleri Genel Şartnamesinde Sözleşmede bulunmayan işlerin fiyatının tespiti:
“Madde 22 - (1) 12 inci maddenin 4 üncü fıkrasında belirtilen proje değişikliği şartlarının
gerçekleştiği hallerde, işin yürütülmesi aşamasında idarenin gerekli görerek yapılmasını
istediği ve ihale dokümanında ve/veya teklif kapsamında fiyatı verilmemiş yeni iş kalemlerinin
ve/veya iş gruplarının bedelleri ile 21 inci maddeye göre sözleşme kapsamında yaptırılacak
ilave işlerin bedelleri, ikinci fıkrada belirtilen usuller çerçevesinde yüklenici ile birlikte tespit
edilen yeni birim fiyatlar üzerinden yükleniciye ödenir.
(2) Yeni fiyatın tespitinde iş kalemi veya iş grubunun niteliğine göre aşağıdaki sıralamaya
uyularak oluşturulan analizlerden biri kullanılır:
a) Yüklenicinin birim fiyatlarının/teklifinin tespitinde kullanarak teklifi ekinde idareye
sunduğu ve yeni iş kalemi/grubu ile benzerlik gösteren iş kalemlerine/gruplarına ait analizlerle
kıyaslanarak bulunacak analizler.
b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut olan ve yeni iş kalemine/grubuna benzerlik
gösteren analizlerle kıyaslanarak bulunacak analizler.
c) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği ve ihale konusu işe benzer nitelikteki
yapım işlerinin sözleşmelerinde ortaya çıkan iş kalemleri/gruplarına ait maliyet analizleriyle
kıyaslanarak bulunacak analizler.
ç) Yeni iş kaleminin/grubunun yapılması sırasında tutulacak puantajla tespit edilecek
malzeme miktarları, işçi ve makinelerin çalışma saatleri ile diğer tüm girdiler esas alınarak
oluşturulacak analizler.
(3) İş kalemi veya iş grubunun niteliğine uygun olarak yukarıdaki analizlere, kaynakların
verimli kullanılması gözetilerek aşağıdaki rayiçlerden biri, birkaçı veya tamamı uygulanabilir:
a) Varsa yüklenicinin teklifinin ekinde idareye verdiği teklif rayiçler.
b) İdarede veya diğer idarelerde mevcut rayiçler.
c) İhaleyi yapan idarenin daha önce gerçekleştirdiği ve ihale konusu işe benzer nitelikteki
yapım işlerinin sözleşmelerinde ortaya çıkan fiyatlar.
ç) İdarece kabul edilmek şartıyla, ticaret ve/veya sanayi odasınca onaylanmış uygulama
ayına ait yerel rayiçleri.
(4) Yeni fiyat yüklenici ile birlikte yukarıda belirtilen usullerden biri ile tespit edilerek
düzenlenen tutanak idarenin onayına sunulur ve otuz gün zarfında idarece onaylanarak geçerli
olur. Yeni fiyat tespitinde yüklenici ile uyuşulamaz ise, taraflarca anlaşmazlık tutanağı
düzenlenir ve anlaşmazlık idare tarafından on gün içerisinde Bayındırlık Kuruluna intikal
ettirilir. Bayındırlık Kurulu tarafından tespit edilen fiyatın iki tarafça kabulü zorunludur.
Yüklenici, fiyat uyuşmazlığı hakkındaki Bayındırlık Kurulunun kararını beklemeden idare
tarafından tespit edilmiş fiyat üzerinden işe devam etmek zorundadır.

(5) Yeni fiyatın hesabında, ikinci fıkranın (a) bendine göre, teklif analiz ile kıyaslanarak
bulunan analizin kullanılması halinde, bu analizin temsil ettiği iş kalemi miktarı ile yeni tespit
edilecek iş kalemi miktarının rayiçlere ve genel giderlere tesiri dikkate alınır.
6) İdare istediği taktirde; bir işte, sözleşmeye esas proje içinde kalan ancak
öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olduğu hallerde, ayrıca bir
yükleniciye yaptırılması mümkün olan bir işi başkasına da yaptırabilir, bundan dolayı yüklenici
herhangi bir hak talebinde bulunamaz.”
hükümlerine göre yapılabilmektedir.
Teşebbüs tarafından hazırlanan, “Fazla yapılan iş kalemleri” tablosunda belirtilen ilave
imalatların bir kısmı (dış cephe boyama işi, abdest alma yeri yapımı işi, wc pencere vasistas,
baret dolabı yapımı, rampa binası soyunma odası seramik, asma tavan duvar ve boyaları ile
kapının yenilenmesi işleri) diğer İdare birim fiyatlarında yer almaktadır. Bu yönü ile söz konusu
ilave imalatlar için firma teklifleri ile sadece tablo oluşturularak ortalama fiyattan söz konusu
imalat bedellerinin belirlenmesi uygulaması, mevzuata aykırılık teşkil etmiştir.
“Fazla yapılan iş kalemleri” tablosunda belirtilen, İdare veya diğer İdare analizleri ile
benzerlik göstermeyen veya mevcut olan rayiçlerden olmayan ilave iş kalemleri için de (PLC
alımı, betopan uygulaması ve diğerleri) yukarıda belirtilen şartnamenin 22 nci maddesinin (3)
ç nolu bendinin: “İdarece kabul edilmek şartıyla, ticaret ve/veya sanayi odasınca onaylanmış
uygulama ayına ait yerel rayiçleri” belirlenmesi neticesinde oluşturulacak analiz sonucunda
ödenmesi gerekirken ticaret ve/veya sanayi odasına söz konusu imalat rayiçlerinin
onaylatılmadığı, firmalardan işlerin miktar ve özelliklerini gösteren resmi bir yazı ile de teklif
istenmediği belirlenmiştir. Söz konusu ilave işlerin projesi ve özellikleri de bulunmadığından
kamu fiyatları var olanların bu fiyatlarla kıyaslanması da bu aşamada yapılamamaktadır.
Örneğin abdest alma yeri yapımının ne kadar duvar, seramik, lavabo içerdiği, soyunma odası
tadilatı işlerinin hangi imalatları içerdiği resmi yazışmalarda ifade edilmemiştir.
Sözleşmede bulunmayan işlerin fiyatlarının, sözleşmesi eki YİGŞ’nin 22 nci maddesinde
ön görülen usûl ve esaslar ile süreler doğrultusunda analize dayalı olarak tespit edilmesi ve bu
çalışmalara zaman kaybedilmeden başlanılması, birim fiyata esas alınacak analiz konusunda
ise, aynı maddenin ikinci fıkrasında belirtilen öncelik sırası dikkate alınarak işlem tesis edilmesi
ve bir bentteki husus tüketilmeden sonraki bente geçilmemesi gerekmektedir.
2-İş artışının mevzuat hükümleri doğrultusunda öngörülemeyen durumlar için
yapılabileceği:
Yapım İşleri Genel Şartnamesinde, Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş
eksilişi ve işin tasfiyesi başlığı altında: “Madde 21 - (1) Yapım sözleşmelerinde,
öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan işin;
a) Sözleşmeye esas proje içinde kalması,
b) İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak
mümkün olmaması,
şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin
% 10’una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen yapım işleri sözleşmelerinde ise %
20’sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler
çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir. “ hükmü bulunmaktadır.

İhale öncesinde belirlenebilecek nitelikte olan, dış cephe boyama işi, abdest alma yeri
yapımı işi, wc pencere vasistas, baret dolabı yapımı, rampa binası soyunma odası seramik, asma
tavan duvar ve boyaları ile kapının yenilenmesi işlerinin önceden öngörülemeyen işler olarak
addedilemeyecekleri değerlendirilmektedir.
Ayrıca, ihaleye esas uygulama projelerinde değişiklik yapılmasında idarenin yetkisinin
sınırsız olmadığı, YİGŞ’nin 12 nci maddesinde ön görüldüğü üzere, ihaleye esas projede
değişiklik yapılmaksızın işin tamamlanmasının fiilen imkânsız olması ve bu değişikliğin de
ihale öncesinde öngörülemez olması ile sınırlı olduğu hususu, proje değişikliklerinde dikkate
alınmalıdır.
2) Marmara Ereğlisi LNG Terminali Send-Out Kapasitesinin Arttırılması Yapım
İşinde tespit edilen hususlar:
Anahtar teslimi götürü bedel sözleşmesi 30.12.2016 tarihinde 131.970.000 TL üzerinden
imzalanan ve iş bitim tarihi 26.02.2018 olan yapımına devam edilmekte olan “Marmara
Ereğlisi LNG Terminali Send-Out Kapasitesinin Arttırılması Yapım İşi” Terminalin günlük
gazlaştırma kapasitesinin yaklaşık %50 oranında arttırılmasına yönelik imalatları içermekte
iken, BOTAŞ LNG İşletme Müdürlüğü tarafından Teşebbüs Genel Müdürlüğüne yazılan
17.11.2017 tarih ve 71360 sayılı yazısı ile LNG terminalinin kapasitesinin %100’ü oranında
arttırılmasına yönelik işin yüklenicisi ile mutabık kalınan 12.799.050,81 TL tutarındaki iş
artışının onaylanmasına yönelik Genel Müdürlük Olurunun da 30.11.2017 tarih ve 116 sayılı
yazı ile alındığı belirlenmiştir.
1-Detay mühendislik çalışmalarının ve uygulama projelerinin anahtar teslimi götürü bedel
ihalesi yapılan yapım işi ihalesi kapsamında yaptırılması:
LNG İşletme Müdürlüğünün 17.11.2017 tarih ve 71360 sayılı yazısında; iş kapsamında
yüklenici tarafından detay mühendislik çalışmalarına başlanıldığı, bu çalışmalar sırasında daha
yüksek send-out (dağıtım) kapasitelerine çıkılabileceğinin tespit edildiği, buna göre bazı ana
kritik ekipman sayılarının proje kapsamına ilave edilmek şartı ile LNG Terminali send-out
kapasitesinin %100 arttırılabileceği sonucuna ulaşıldığı belirtilmektedir.
İşin sözleşmesinde:
“Madde 33- Diğer hususlar
33.1. İşin kapsamı 33.1.1. Teknik şartnamede ayrıntıları belirtilen işler, bu sözleşme
dokümanında adı geçen ön mühendislik çalışmalarının doğrulanması, detaylı mühendislik
hesaplamalarının ve gerekli tüm çalışmaların yapılması, malzeme ve ekipmanın tedarik
edilmesi, montajı ve ilgili tüm faaliyetleri, işletmeye almayı ve kesin kabule kadar hatalardan
kaynaklanan onarım ve bakım işlerini kapsar.
33.2. Sözleşmenin zaman çizelgesi Projenin tamamlanma süresi; "Tesisin" ayrıntılı
tasarımı, tam detaylı mühendislik hesaplamalarının yapılması,
33.3.3. Proje master programı
Proje Master Programı, söz konusu işlerle ilgili tasarım, mühendislik ve projelendirme
faaliyetleri, ana ekipman ve malzemelerin talep ve sipariş tarihleri ve bunların beklenen
teslimat, inşaat faaliyetleri ve işletmeye alma dönemleri gibi ana faaliyetleri gösterecektir.
33.11. Çizimler Yüklenici, detay mühendislik çalışmalarında yer alan uygulamaya

yönelik bütün çizimler inşaat ve montaj ekipleri için iş kapsamındaki gerekli tüm inşaat ve
montaj bilgilerini sağlayacak şekilde hazırlayacaktır.”
Hususları belirtilmiştir. Sözleşmenin yukarıda belirtilen madde hükümlerinden iş
kapsamının uygulama projelerinin hazırlanmasını da içerdiği görülmüştür.
İşin sözleşme eki pursantaj listesi incelendiğinde “Tasarım İşleri” nin sözleşme bedelinin
%13’ü olan 17.156.100 TL olarak belirlendiği görülmüştür.
02.01.2017 tarihinde yer teslimi yapılan işte iş kapsamındaki yapıların uygulama
projelerinin onay için 2017 yılı Mayıs ayı içerisinde sunulmaya başlandığı tespit edilmiştir.
Diğer taraftan, LNG İşletme Müdürlüğünün 17.11.2017 tarih ve 71360 sayılı yazısında;
iş kapsamında yüklenici tarafından detay mühendislik çalışmalarına başlanıldığı, bu çalışmalar
sırasında daha yüksek send-out (dağıtım) kapasitelerine çıkılabileceğinin tespit edildiğinin,
belirtilmesinden söz konusu anahtar teslimi götürü bedel yapım işinde yapılması uygun görülen
iş artışının da işin ihalesi öncesinde detay mühendislik çalışmalarının ve uygulama projelerinin
mevzuatta belirtilen detayda hazırlanmaması sonucu oluştuğu, ihale öncesinde öngörülemeyen
nitelik taşımadığı anlaşılmaktadır.
Konu, yürürlükte olan mevzuat hükümleri çerçevesinde değerlendirildiğinde;
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar başlığı
altında yer alan 62 nci maddesinin (c) bendinde: “Uygulama projesi bulunan yapım işlerinde
anahtar teslimi götürü bedel teklif alınmak suretiyle ihale yapılması zorunludur.
…………………..bina işleri hariç, yapım işlerinde ise kesin proje üzerinden ihaleye çıkılabilir.
Bu işlerin uygulama projesi yapılabilen kısımlar için anahtar teslimi götürü bedel, uygulama
projesi yapılamayan kısımlarda ise her bir kalem iş için birim fiyat teklif almak suretiyle ihale
yapılabilir.” hükümleri gereğince, bir işin anahtar teslimi götürü bedel ihale edilebilmesi için
uygulama projelerinin ihale öncesinde hazırlanmış olması gerekmektedir.
Uygulama projelerinin, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 4 üncü
maddesinde belirtilen, “…….yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği projeyi, … ifade eder”
tanımına uygun nitelikte olması gerekmektedir.
İş artışı ile ilgili olarak da;
İşin sözleşme eki Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 21 inci maddesinde: “ (1) Yapım
sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde,
artışa konu olan işin;
mümkün olmaması,
şartlarıyla, ....... süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı
yükleniciye yaptırılabilir. ” hükümleri yer almaktadır.
Sonuç olarak, Marmara Ereğlisi LNG Terminali Send-Out Kapasitesinin Arttırılması
Yapım İşinde ihale öncesinde detay mühendislik çalışmalarının yapılmamasından kaynaklı iş
artışının yürürlükte olan mevzuat hükümlerine aykırı olduğu değerlendirilmektedir.
2-İş artışı kapsamında yüklenici ile anlaşmaya esas teşkil edecek imalat kalemlerine dair
birim fiyat analizlerinin yürürlükte olan mevzuata uygun olarak yapılmaması:

Yapılan incelemede, Teşebbüs uygulamacı birimlerince işin sözleşmesinde bulunmayan
imalatlara dair rayiçlerin belirlenmediği ve sonrasında hazırlanması gereken malzeme, montaj,
işçilik ve gerektiğinde nakliye içeren analizlerin hazırlanmadığı, piyasadan fiyat araştırması
yapılması neticesinde söz konusu fiyatlar üzerinden pazarlık yapılarak yüklenici ile anlaşılan
tutarların iş artışına konu işlerin fiyat tespitinde kullanıldığı belirlenmiştir.
İş artışına konu olan Mekanik ekipman, Borulama ve Otomasyon malzemelerinin
yüklenici teklifinde ve kamu fiyatlarında bulunmayan malzemeler oldukları, söz konusu iş artışı
kalemlerinin rayiç bedellerinin piyasadan fiyat araştırması yapılması neticesinde söz konusu
fiyatlar üzerinden pazarlık yapılması neticesinde belirlendiği,
artışa konu diğer imalat kalemleri olan 455.525 TL tutarındaki iş artışı onaylanan Elektrik
malzemeleri ile 901.355 TL tutarındaki iş artışı onaylanan İnşaat işlerinin büyük çoğunluğunun
ise İdarede veya diğer idarelerde mevcut analizler içerisinde bulunmasına karşın yukarıda
belirtilen aynı usulle, piyasadan fiyat araştırması yapılması neticesinde söz konusu fiyatlar
üzerinden pazarlık yapılarak yüklenici ile anlaşılan tutarların iş artışına konu işlerin fiyat
tespitinde kullanıldığı,
belirlenmiştir.
Borulama fiyatlarının bir kısmının sadece tek firma proforma faturası üzerinden, bir
kısmının da 2 adet firma fiyatlarından belirlendiği, 2 firma teklifi bulunan bir kısım
malzemelerin teklif fiyatları arasında %100’ e yakın fiyat farkının olduğu, malzeme rayiç
fiyatının bu yolla tespit edildiği, ancak söz konusu malzemelerin imalatı için yeni birim fiyat
analizlerinin oluşturulmadığı belirlenmiştir.
Ayrıca, İş Artışı İcmal Raporu incelendiğinde; piyasadan temin edilen yüklenici ile
anlaşılan malzeme fiyatlarına %8 oranında işçilik bedeli ile iş artışına konu imalatlar için
yapılacak mühendislik/tasarım çalışmaları için mühendislik artışı adı altında 634.700,70 TL
tutarında ilave bedelin de eklendiği,
İmalat kalemlerinin hiçbiri için analiz yapılmadığı,
anlaşılmıştır.
Analizlerin yapılmaması nedeniyle, örneğin kazı işlerinde kazının ne kadarının hangi tipte
zemin kazısı olduğunun (klaslarının) tespit edilmeden kazı imalat bedelinin ödendiği, kazıdan
çıkan malzemenin ne kadarının hendek ve temel kazısında kullanıldığına yönelik tespitlerin de
yapılmadığı, kazıdan çıkan malzemenin döküm sahasının mesafe tutanaklarının bulunmadığı,
İnşaat işleri detaylarında işin yüklenicisi ile anlaşmaya esas fiyatlara dair 1.1 Çelik
platform yapım işi başlığı altındaki kazı ile kazıdan çıkan malzemenin geri dolgusu teklif birim
fiyat ortalamalarının, 1.2 Bina yapım işleri altındaki kazı ile kazıdan çıkan malzemenin geri
dolgusu teklif birim fiyat ortalamaları ile aynı olmadıkları, bu durumun gerekçelerinin açıkça
belirtilmediği, firmalardan e-maille istenen tekliflerde de iş artışına konu iş kısımlarının teknik
özelliklerinin belirtilmediği,
belirlenmiştir.
Konu, yürürlükte olan mevzuat hükümleri çerçevesinde değerlendirildiğinde;
Bu konu ile ilgili olarak; Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 22 nci maddesinde, iş artışına
konu imalatların resmi kurumlarda analizi bulunan veya bulunmayan imalatlar ile ilgili fiyat
tespitlerinde izlenecek yöntemler açıkça belirtilmiştir.
Yapım İşleri Genel Şartnamesinin “Sözleşmede bulunmayan işlerin fiyatının tespiti”
başlığı altındaki 22 nci maddesi hükümlerine göre malzeme rayiç fiyatları tespit edilmeden yeni
fiyat analizi yapılamamaktadır.
Yukarıda belirtilen fiyat artışına esas teşkil etmesi gereken prosedürlerin tüketilmeden
piyasa fiyatlarından yola çıkılarak işin yüklenicisiyle anlaşmaya varılması, neticesinde de yeni
fiyat analizlerinin oluşturulmamış olması, sözleşme eki olan Yapım İşleri Genel Şartnamesinin
ilgili hükümlerine aykırılık teşkil etmiştir.
Uygulama sırasında ortaya çıkan özel imalatlarda kullanılan bazı malzemelere ait rayiç
fiyatlar, resmi kurumlara ait birim fiyat kitaplarında bulunmamaktadır. Birim fiyat kitaplarında
bulunmayan herhangi bir malzemeye ait güncel rayiç belirlemek amacıyla ilgili yönetmelikler
gereği, yerel Sanayi veya Ticaret Odaları’ndan onay alınması gerekmektedir.
Rayiç fiyatı belli olmayan malzemelerin tespitinde;
Yaklaşık maliyet aşamasında malzemeyi satan firmalardan fiyatlar veya proforma
faturalar alınmak ve gerekli karşılaştırmalar yapılmak suretiyle uygun fiyatlar belirlenmelidir.
Tereddüt edilen fiyatların gerçek piyasa rayiçlerine uygun olup olmadığı hususu Ticaret
ve/veya Sanayi Odalarından alınacak yazılı rayiçlerle netleştirilmelidir.
03.06.2012 tarih ve 28312 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Oda Muamelat
Yönetmeliği’nin 35, 36, 37, 38, 39 ve 40 ıncı maddelerinde rayiç tespit işlemlerinin nasıl
yapılacağı belirtilmiştir.
Bu çerçevede, ilgili mevzuat uyarınca fiyat tespiti için oda tarafından piyasa araştırması
yapılmaktadır. Gerek görülmesi halinde de, meslek komitelerinin görüşleri alınarak ilgili kamu
kurum ve kuruluşlarına yazılı olarak bilgi verilmektedir.
Herhangi bir analiz çalışması yapılmadan, bir imalat kalemine ait tasdikli faturaya dayalı
olarak yeni birim fiyat oluşturulmasına imkân bulunmamaktadır.
Dolayısıyla, yeni birim fiyata konu iş kalemine ilişkin imalat sürecinin; işçilik, malzeme,
makine-ekipman unsurları şeklinde ayrıştırabildiği durumlarda, mutlaka analiz yapılarak birim
fiyat oluşturulmalı, bütün bu unsurları kapsar biçimde onaylı faturaya istinaden birim fiyat
belirlenmemelidir.
Bu şekildeki yeni birim fiyat oluşumlarında, varsa ilave edilecek montaj bedeli ve kar ve
genel gider unsurlarının bir analiz formatı dâhilinde ayrıca gösterilmesi gerekmektedir.
Sonuç olarak, Marmara Ereğlisi LNG Terminali Send-Out Kapasitesinin Arttırılması
Yapım İşinde, iş artışı kapsamında yüklenici ile anlaşmaya esas teşkil edecek imalat
kalemlerine dair birim fiyat analizlerinin yapılmayarak, yürürlükte olan mevzuata uyulmadığı
belirlenmiştir.
Söz konusu anahtar teslimi götürü bedel yapım işinde, iş artışı kapsamındaki imalat
kalemleri yüklenicinin teklifi ekinde idareye sunduğu ve yeni iş kalemi/grubu ile benzerlik
gösteren iş kalemlerine/gruplarına veya benzer imalatlara dair analizler bulunmamaktadır.
İş artışı kapsamında 1 m3 C30 betonu için 163,4 TL bedele anlaşılmış, ancak Teşebbüs
tarafından ihale öncesinde hazırlanan Yaklaşık Maliyet Cetvelinde aynı imalat için 178,78 lira
bedel belirlenmiştir.
İş artışı kapsamında Excavation (Kazı) adı altındaki imalat için yüklenici ile 19 TL/m 3
fiyata anlaşılmış, bu fiyat işin ihalesi öncesinde hazırlanan yaklaşık maliyet cetvelinde de
kullanılan Çevre ve Şehircilik 15.006/1A (Makine ile yumuşak ve sert küskülük kazılması)
pozuna göre 3,85 TL/m3’dür. Teşebbüs tarafından hazırlattırılan “İş Artışı Teknik Şartnamesi”
nde HP Pompa binası ve LNG terminal sahası sondaj loglarına göre üstten derine doğru Bitkisel
toprak, Kumtaşı-Şeyl ardalanması ile Killi kumtaşı Kiltaşı ardalanması şeklindedir. Teşebbüs
tarafından onaylanan anlaşma fiyatı yaklaşık maliyet hesabında da dikkate alınan yumuşak ve
sert küskülük pozuna göre 4,94 kat daha fazladır.
20.12.2016 tarihinde ihalesi yapılan işin ihale bedeli 131.970.000 TL yaklaşık maliyet
tutarı 57.507.282 Amerikan Doları, ihale tarihi itibariyle (Merkez bankası döviz alış kuru
üzerinden) 201.942.571,47 TL’dir. Bu durumda ihale bedeli yaklaşık maliyet tutarının %65’ine
tekabül etmektedir. Yaklaşık maliyet tutarı, Kamu birim fiyatları ile piyasadan alınan
tekliflerden yararlanılarak düzenlenmiştir. Yaklaşık maliyet üzerinden %35 tenzilatla
gerçekleşen ihalenin, söz konusu tenzilat oranından yola çıkılarak iş artış kalemlerine dair
tutarların belirlenmesine yönelik bir zorunluluk bulunmadığı,
Diğer taraftan, birim fiyat analizlerinin yapılmadığı, kazı klaslarının, nakliye
mesafelerinin belirlenmediği, kazıdan çıkan malzemenin ne kadarının hendek ve temel
kazısında kullanıldığına yönelik de tespitlerin yapılmadığı bir işte, Yapım İşleri Genel
Şartnamesinin 22. (4) nolu maddesinde: “Yeni fiyat yüklenici ile birlikte yukarıda belirtilen
usullerden biri ile tespit edilerek düzenlenen tutanak idarenin onayına sunulur ve otuz gün
zarfında idarece onaylanarak geçerli olur.” hükmü de dikkate alındığında işte yeni fiyatın
öncelikle yüklenici ile birlikte tespitinin öngörülmesi nedeniyle, bu aşamada kamu fiyatları ile
kıyasen bir net zarar hesabının yapılabilmesinin mümkün olamayacağı değerlendirilmektedir.
Ancak diğer taraftan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun:
karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” hükmü
çerçevesinde LNG İşletme Müdürlüğünce mevzuatta çerçevesi çizilmiş olan yeni fiyat tespiti
usullerine başvurulmadığı anlaşılmıştır.
Sözleşmede bulunmayan işlerin fiyatlarının, sözleşme eki YİGŞ’nin 22 nci maddesinde
ön görülen usûl ve esaslar doğrultusunda analize dayalı olarak tespit edilmesi ve bu çalışmalara
zaman kaybedilmeden başlanılması, Birim fiyata esas alınacak analiz konusunda ise, aynı
maddenin ikinci fıkrasında belirtilen öncelik sırası dikkate alınarak işlem tesis edilmesi ve bir
bentteki husus tüketilmeden sonraki bente geçilmemesi gerekmektedir.
3-İnşaatı devam etmekte olan bir işte, aynı proje alanında iş artışı kapsamında montajı
yapılan HP pompaların BOTAŞ tarafından satın alımının yapılması:
BOTAŞ LNG İşletme Müdürlüğünce BOTAŞ Genel Müdürlüğüne yazılan 03.03.2017
tarih ve 13661 sayılı yazıda; yüklenici tarafından yürütülen Marmara Ereğlisi LNG Terminali
Send-Out kapasitesinin arttırılması yapım işi detay mühendislik çalışmaları kapsamında, LNG
Terminalinin gaz gönderim kapasitesinin ihale kapsamında hedeflenen 27 milyon Sm3/gün’den
37 Sm3/gün’e arttırılabileceğinin görüldüğü, bunun için de 2 adet yeni HP pompa ünitesine
ihtiyaç duyulduğu belirtilmiştir.

13.03.2017 tarih 15695 sayılı yazıda, HP pompaların devam eden Marmara Ereğlisi
LNG Terminali Send-Out kapasitesinin arttırılması projesi bütçesinden satın alınabilmesi için
LNG İşletme Müdürlüğünün yetkilendirilmesi ve bahse konu HP Pompa ünitelerinin 8 milyon
TL yaklaşık maliyetinin, BOTAŞ Genel Müdürlüğü projeleri 2017 yılı yatırım programında
kullanılmayacak kalemlerden ödenek aktarımı yoluyla karşılanması hususunda onay talep
edilmiştir.
BOTAŞ Genel Müdürlüğünün 14.03.2017 tarih ve 10 sayılı yazısı ile; inşaatı mevcut
yüklenicisi sorumluluğunda devam etmekte olan söz konusu send-out kapasitesinin arttırılması
projesi ödeneği kapsamında 2 adet HP Pompa ünitesinin, LNG İşletme Müdürlüğünce satın
alınmasına yönelik yetkilendirilmesi hususunda olur verilmiştir.
LNG İşletme Müdürlüğünün 30.03.2017 tarihli ve 1 nolu “Satınalma Komisyonu
Kararı” ile BOTAŞ Mal ve Hizmet Alım yönetmeliğinin “Doğrudan temin” başlığı altında yer
alan15-c maddesi ( Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve
standardizasyonun sağlanması için ihtiyaç duyulan yedek parça, ek malzeme veya hizmetin ilk
alım yapılanın dışında başka gerçek veya tüzel kişiden temin edilememesi) hükümleri
çerçevesinde, 2 adet LNG Yüksek Basınç Pompasının (Suction Can hariç) 1.416.000 GBP
(1.759.946,40 Amerikan Doları / 6.398.054,49 TL) bedelle yurtdışından alınmasına karar
verildiği belirtilmiştir.
Yukarıda belirtilen söz konusu yazılardan, Marmara Ereğlisi LNG Terminali send-out
(dağıtım) kapasitesi artırımı yapım işinde, 03.03.2017 tarihinde kapasitenin %50 yerine %100’e
çıkarılmasına yönelik iş artışının gündemde olduğu, nitekim 30.03.2017 tarihli Satınalma kararı
ile 6.398.054 TL’lik 2 adet HP Pompanın satın alındığı,
Yukarıda satınalması, inşaat işi devam ediyorken, BOTAŞ tarafından yapılan 2 adet HP
pompanın montajını (Suction Can imalatları) da içeren send-out kapasitesinin %100’e
çıkarılmasına yönelik ilave işler olan mekanik, borulama, otomasyon, elektrik ve inşaat işleri
kapsamında yapılmasını içeren 12.799.050,81 TL tutarındaki iş artışının onaylanmasına
yönelik Genel Müdürlük Olurunun 30.11.2017 tarih ve 116 sayılı yazı ile verildiği görülmüş
olup,
Bu durumda söz konusu yapım işinde iş artışının toplamda 19.197.105,30 TL
(12.799.050,81 TL + 6.398.054,49 TL) olarak gerçekleştiği, bu tutarın işin sözleşme bedeline
olan oranının da %15’ine tekabül ettiği belirlenmiştir.
Konu, yürürlükte olan mevzuat çerçevesinde aşağıda değerlendirilmiştir.
İşin sözleşme eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 21 inci maddesinde: “ (1) Yapım
sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde,
artışa konu olan işin;
mümkün olmaması,
şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin
% 10’una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen yapım işleri sözleşmelerinde ise %
20’sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler
çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir." ...

ile,
"(4) İşin yukarıdaki şartlar dahilinde tamamlanamayacağının anlaşılması durumunda
ise, artış yapılmaksızın hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir. Ancak bu durumda, işin
tamamının ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesi
zorunludur.” hükümleri yer almaktadır.
Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 4 nolu bendi gereğince, işin kanuni artış limiti olan
sözleşme bedelinin %10’una kadar tamamlanamayacağının anlaşılması durumunda, artış
yapılmaksızın hesaplarının genel hükümlere göre tasfiye edilmesi ve işlerin sözleşme bedelinin
%100’ünü aşan kalan imalatları için yeni bir ihalenin yapılması gerekmektedir.
Diğer taraftan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun:
karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.
Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri
kısımlara bölünemez.” hükümleri yer almaktadır.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde;
Teşebbüs tarafından devam etmekte olan anahtar teslimi götürü bedel yapım işinde,
sonradan ortaya çıkan iş artışlarının toplam sözleşme bedelinin %10’unu geçip geçmeyeceğinin
mukayeseli hesapla ortaya konulması, söz konusu işte olduğu gibi sözleşme bedelinin %10’una
kadar tamamlanamayacağının anlaşılması durumunda artış yapılmaksızın hesaplarının genel
hükümlere göre tasfiye edilmesi ve işlerin sözleşme bedelinin %100’ünü aşan ve iş artışına
konu olan toplam 19.197.105,30 TL’lik imalatlar için yeni bir ihalenin yapılması gerekirken,
bu işlemin yapılmadığı belirlenmiştir.
Anahtar teslimi götürü bedel sözleşmesi 30.12.2016 tarihinde 131.970.000 TL
üzerinden imzalanan Marmara Ereğlisi LNG Terminali Send-Out kapasitesinin arttırılması
yapım işi devam etmekte iken, aynı iş kapsamında Teşebbüs tarafından doğrudan temin usulü
ile 2 adet HP pompanın satın alınması, bu pompaların montajının ve diğer imalatların iş artışı
kapsamında aynı işin yüklenicisine yaptırılması ve ortaya çıkan %15’lik iş artışına karşın işin
tasfiye edilmemesi, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun temel ilkeleri ile Yapım İşleri Genel
Şartnamesinin ilgili hükümlerine aykırılık teşkil etmiştir.
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununda yapı denetim görevlilerinin
sorumluluğu hakkında;
“Madde 31- Yapı denetimini yerine getiren idare görevlileri, denetim eksikliği
nedeniyle işin fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapılmamasından ortaya çıkan zarar ve
ziyandan onbeş yıl süre ile yüklenici ile birlikte müteselsilen sorumludur. Ayrıca, haklarında
28 inci madde hükümleri uygulanır.
Görevlilerin ceza sorumluluğu
Madde 28- Muayene ve kabul komisyonlarının başkan ve üyeleri, yapı denetim
görevlileri ve ihtiyacın karşılanma sürecindeki her aşamada görev alan diğer ilgililerin,
görevlerini kanunî gereklere uygun veya tarafsızlıkla yapmadıklarının, taraflardan birinin

zararına yol açacak ihmalde veya kusurlu hareketlerde bulunduklarının tespiti halinde,
haklarında ilgili mevzuatları gereğince disiplin cezası uygulanır. Ayrıca, fiil veya
davranışlarının özelliğine göre haklarında ceza kovuşturulması da yapılır ve hükmolunacak
ceza ile birlikte tarafların uğradıkları zarar ve ziyan genel hükümlere göre kendilerine tazmin
ettirilir. (Değişik son cümle: 30/7/2003-4964/48 md.) Bu Kanuna aykırı fiil veya davranışlardan
dolayı hüküm giyen idare görevlileri, bu Kanun kapsamına giren işlerde görevlendirilemezler.
Bu Kanun kapsamına giren işlerden dolayı yargı organlarınca herhangi bir ceza verilmiş
olanlar, bu Kanun kapsamına giren bütün kamu kurum ve kuruluşlarınca bu Kanunun ve ilgili
diğer mevzuatın uygulanması ile görevli ve yetkili kadrolara atanamaz ve görev alamazlar.”
hükümleri yer almaktadır.
LNG İşletme Müdürlüğü kontrolünde yapım işleri yürütülmekte olan 2 adet işte iş artışı
hususundaki mevzuata aykırılık teşkil eden 5 adet işlem dikkate alındığında, söz konusu İşletme
Müdürlüğünün işin yürütülmesi safhasında görev alan elemanlarının hangi alanlarda eğitim
ihtiyaçlarının olduğunun tespit edilmesinin ihtiyaç olduğu,
LNG İşletme Müdürlüğü faaliyet alanındaki Marmara Ereğlisi LNG Terminali Send-
Out Kapasitesinin Arttırılması Yapım İşi ile Endüstriyel Kontrol Sistemleri TS ISO / IEC
Sertifika Senkronizasyonu için kontrol odaları revizyonu işinde, iş artışlarında tespit edilen
mevzuata aykırı işlemler hakkında sorumluların ve sorumluluk derecelerinin tespitinin gerekli
olduğu değerlendirilmektedir.
Öneri:
LNG İşletme Müdürlüğü kontrolünde yürütülmekte olan, Marmara Ereğlisi LNG

Terminali Send-Out Kapasitesinin Arttırılması Yapım İşi ile Endüstriyel Kontrol
Sistemleri TS ISO / IEC Sertifika Senkronizasyonu için kontrol odaları revizyonu
işlerinde, iş artışı hususundaki mevzuata aykırılık teşkil eden 5 adet işlem dikkate
alındığında, yatırım projelerinin yürütülmesinde işlemlerin mevzuat doğrultusunda
yerine getirilmesi hususunda gerekli önlemlerin alınması,
önerilir.
BULGU 7.1.4: Petrol İşletmeleri Bölge Müdürlüğü ve Dörtyol İşletme Müdürlüğü

Yangın Sistemleri Modernizasyonu Yapım İşinde nitelik olarak işin süresi içerisinde
tamamlanması gereken sonradan tespiti ve tamiri güç olan, en son geçici kabul
eksiklikleri kapsamında tamamlanmış olması gereken eksik işlerin bulunmasına karşın
geçici kabule teklifi ile geçici kabulünün onaylanması.
Sözleşmesi 10.290.000 ABD doları üzerinden 09.12.2009 tarihinde imzalanan Petrol

İşletmeleri Bölge Müdürlüğü ve Dörtyol İşletme Müdürlüğü Yangın Sistemleri
Modernizasyonu Yapım İşinde, ihale bedeli 10.843.011,58 ABD dolarıdır. En son düzenlenen
05.10.2011 tarihli 12 nolu hakkediş ile toplam 10.821.700,63 ABD doları hakediş ödemesi
yapılarak, parasal gerçekleşme %97 olmuştur.

Geçici kabul itibar tarihi 03.06.2011 olarak 31.05.2012 tarihinde onaylanan iş hakkında,
işin yüklenicisi olan firmanın iflası üzerine Teşebbüs Yönetim Kurulunun 13.06.2014 tarih ve
2014/11 sayılı kararı ile söz konusu yapım işinin feshine karar verilmiştir. Bu karar akabinde,
Petrol İşletmeleri Bölge Müdürlüğü, komisyon tarafından durum tespit tutanağı ile iş yeri
mahallinde tespit edilen eksiklerin tamamlanması hususunda, Teşebbüs Yönetim Kurulu’nun
13.06.2014 tarih ve 2014/11 sayılı kararı ile görevlendirilmiştir.
Petrol İşletmeleri Bölge Müdürlüğü’nce BOTAŞ Genel müdürlüğüne yazılan
02.11.2016 tarih 61637 sayılı yazıda, noksan eksik kusurlu işlerin tamamlanmasına yönelik
çalışmaların tamamlandığı, toplamda 2.978.699,72 TL harcandığı belirtilmektedir. Söz konusu
yazı ve ekinde sunulan belgeler incelendiğinde işe ait eksik işler toplam 9 adet parça halinde 6
adet doğrudan temin ve 3 adet açık ihalelerle tamamlattırıldığı, 1.818.260,39 TL tutarındaki
kısmının kesin kabul tarihinin 31.05.2017 tarihinde yapıldığı anlaşılmıştır. İşe ait 15.02.2017
tarihli kesin hesapta, yükleniciden geri alınması gereken tutarın 871.195,80 ABD Doları olduğu
hususu tespit edildiği,
Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin Sözleşmenin feshi ve tasfiye durumları başlığı
altında yer alan 47 nci maddesinin (17) nolu bendinde: “Gerek sözleşmenin feshedilmesi,
gerekse tasfiye halinde kesin hesabın yapılabilmesi için işlerin ve ihzaratın ölçülebilir duruma
getirilmesi, teknik zorunluluklar nedeniyle veya yapılmış iş kısımlarının korunmasını sağlamak
üzere işlerin belli bir aşamaya kadar yapılması gerekiyorsa, bu husus ayrıntılı olarak tasfiye
geçici kabul tutanağında veya sözleşmenin feshedilmesi hali için “Durum Tespit Tutanağı”nda
belirtilir. İdare, belirli bir süre vererek bu işlerin yapılmasını yükleniciden isteyebilir. Yüklenici
bu hususları yerine getirmediği takdirde idare, bu belirli işleri yüklenici hesabına yapar veya
yaptırır…” hükmü yer almaktadır.
Teşebbüs tarafından işin feshedilmesi sonrasında hazırlanan durum tespit tutanağında
söz konusu yapım işinde, işlerin ve ihzaratın ölçülebilir duruma getirilmesi, teknik
zorunluluklar nedeniyle veya yapılmış iş kısımlarının korunmasını sağlamak üzere işlerin belli
bir aşamaya kadar yapılması gereken işler şeklinde bir kısım da yer almamaktadır.
Petrol İşletmeleri Bölge Müdürlüğü ve Dörtyol İşletme Müdürlüğü Yangın Sistemleri
Modernizasyonu Yapım işinin eksik işlerinin 9 parça halinde ihalelerle yaptırılması;
4734 sayılı Kamu İhale Kanununun:
karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.
Eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri
kısımlara bölünemez.” hükümleri yer almaktadır.
Açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyaçların parçalara bölünmek suretiyle pazarlık
ya da doğrudan temin yöntemiyle satın alınması, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun temel
ilkelerine aykırılık teşkil etmektedir.
Geçici kabul itibar tarihi 03.06.2011 olarak, 31.05.2012 tarihinde onaylanan ve en son
ödenen hakedişe göre %97 oranında gerçekleşmenin onaylandığı, 15.02.2017 tarihli kesin
hesapta 871.195,80 ABD Dolarının yükleniciden geri alınması gerektiğinin ortaya çıktığı işte,
Teşebbüs Yönetim Kurulunun yüklenicinin feshine dair 13.06.2014 tarih ve 2014/11 sayılı
kararına karşın, eksik işlerin bir kısmının kesin kabulünün 31.05.2017 tarihinde yapıldığı ve
toplam eksik işler için 9 parça ihale ile harcanan ve işin sözleşme bedeli olan 10.843.011,58
Amerikan doları tutarın %10’u olan 2.978.699,72 TL’lik (1.053.157,97 Amerikan doları)
harcamaların niteliği aşağıda değerlendirilmektedir.
BOTAŞ Petrol İşletmeleri Bölge Müdürlüğü ve Dörtyol İşletme Müdürlüğü Yangın
Sistemleri Modernizasyonu Yapım İşi sözleşmesinin feshi konulu 15.05.2014 tarih ve 755.99
sayılı yazısı ekindeki kesin kabul komisyonunca 27.09.2013 tarihinde imzalanan “Noksan
(Eksik) Kusurlu İşler Listesi” incelendiğinde:
“Ceyhan İşletmeleri Bölge Müdürlüğünde;
Madde 6: Soğutma ve köpüklü su hatlarında hava tahliye vanalarının yeterli sayıda
bulunmadığı, bazı noktalarda hava tahliyesi için açılan deliklerde kör tapa bulunduğu tespit
edilmiştir. Hava sıkışması olabilecek yerlerde hava tahliye vanalarının montajının yapılması
gerekmektedir.
Madde 16: Tanklar üzerinde bulunan korna, flaşör gibi sesli ve görsel uyarı cihazlarının
montaj ayaklarının sabitlenmediği, bu nedenle yerlerinden oynadıkları ve bu oynama sırasında
içerisindeki kabloları hareket ettirerek sistemin kısa devre olmasına neden oldukları tespit
edilmiştir. Sistemin kısa devre olmaması için gerekli düzenlemelerin yapılması gerekmektedir.
Dörtyol İşletme Müdürlüğünde;
Madde 28: Tanklardaki detektör bağlantı buatlarının yeniden gözden geçirilerek kontrol
edilmesi ve dış hava koşullarına karşı korumalı (nem, yağış, toz, hava sıcaklığı vb.) şekilde
izolasyonlarının yapılması gerekmektedir.
Madde 29: Bina içerisinde açıktan geçen kabloların kablo kanalı içerisine alınmaları
gerekmektedir.
Madde 31: Dörtyol Terminali’nde yangın binası genelinde kablo/boru geçişlerinin
izolasyonlarının yapılmadığı tespit edilmiştir. İhtiyaç duyulan yerlerde izolasyonların yapılması
gerekmektedir.
Diğer hususlar
Madde 32: Ceyhan Deniz Terminali’nde itfaiye binası zemin katta bulunan eski kontrol
odasının inşai onarım işlerinin işletme şartları nedeniyle yapılmadığı tespit edilmiştir. İnşai
onarım işlerinin projeye göre tamamlanması gerekmektedir.” denilmektedir.
Petrol İşletmeleri (Ceyhan) Bölge Müdürlüğü’nün, BOTAŞ Genel Müdürlüğü’ne
02.11.2016 tarih ve 61 637 sayılı yazısında; Bölge Müdürlüğünün talebi ile Çukurova
Üniversitesince kurulan teknik heyet tarafından noksan (eksik) kusurlu işlerle ilgili teknik
raporun hazırlandığı, söz konusu teknik raporda:
“Ceyhan Bölge Müdürlüğü Soğutma ve köpüklü su söndürme sistemi:
Madde 3: Dizel motorlu yangın pompalarının periyodik bakımının yapıldığına dair bir
belgeye rastlanmamıştır. Bu tür sistemlerin periyodik bakımlarının yapılması çok büyük önem
arz etmektedir.
Madde 8: Yangın söndürme sisteminin tüm metal-metal temas yerlerine teflon
plakaların yerleştirilmesi gerekmektedir. Ancak bazı yerlerde teflon plakaların yerleştirilmediği

görülmüştür.
Madde 9: Boru hattı üzerinde özellikle kaynakla birleşim yerlerinin boyanmadığı tespit
edilmiştir.
Madde 10: Sürgülü vanaların millerinin hafif korozif ortamlarda kullanılan çeliklerden
beklenen özelliklere uygun olduğu belirlenmiş olup, deniz suyunun kullanıldığı ortamlarda
milin kısa süre içerisinde korozyana uğrayacağı düşünülmektedir.
Yangın algılama ve uyarı sistemi:
Madde 3: İmalatlı durum çizimlerinin (as built) incelenmesi sonucunda MCC
panolarında bulunan kesintisiz güç ünitelerinde meydana gelecek uyarı ve arıza bilgilerinin
kumanda merkezine iletilmediği sonucuna varılmıştır. Bu durum teknik şartnameye uygun
değildir.
Madde 4: Kesintisiz güç ünitelerinde kullanılan VRLA akülerin kapalı ortamlarda şarj
edilmemesi gerektiği akülerin üzerindeki uyarı yazısında da açıkça belirtilmiştir. Bu tip akülerin
olası gaz çıkışı nedeniyle kullanılması sakıncalıdır.
Madde 9: Sızdırmazlık amacıyla kullanılması gereken dolgu ve sızdırmazlık
malzemesinin kullanımı yerine sadece kablo girişlerinden bazıları poliüretan köpük ile
doldurulmuştur………….Tankların üzerinde bulunan bağlantı kutularının kapak vidaları eksik
takılmış, takılmayan vidalar ise kutu içerisine bırakılmıştır. Eksik vidalama nedeniyle kapak
contalarının yeterince sıkışmaması sonucunda bazı kutuların içerisine su sızmış ve bu nedenle
elektronik kartlar ıslanmıştır.
Madde 10:………Network Extender kartların bulunduğu buatlarda da tekniğine uygun
şekilde sızdırmazlık işlemi yapılmaması nedeniyle buatların içerisinde nemlenme meydana
gelmiştir. Diğer taraftan bu buatların hiç birisine topraklama bağlantısı yapılmamıştır. Bu
durum cihaz üreticisinin montaj talimatlarına ve teknik şartnamede belirtilen ilgili standartlara
uymamaktadır.
Madde 11: Yangın algılama ve uyarı sisteminin sahada bulunan bileşenlerdeki
elektriksel bağlantılarda teknik şartnamede yapılması istendiği halde etiketleme işlemi
yapılmamıştır.
Madde 12: Yangın algılama ve uyarı sistemine ait yapılan işin son durumunu gösteren
imalatlı durum projelerinin (as built) bazılarının incelenmesi sonucunda saha ile uyuşmadığı,
bazı eksiklik ve hataların bulunduğu tespit edilmiştir.
Madde 16: …..ısı algılama kablolarının sonlandırıldıkları bağlantı kutularında
sızdırmazlık işlemi sadece kablo girişlerinde yapılmış bu nedenle bazı kutuların nem aldığı
görülmüştür.
Madde 22: Teknik şartnamede kabloların cihaz klemenslerine kablo yüzüğü kullanılarak
takılması gerektiği belirtildiği halde kablolar klemenslere yüzük kullanılmadan takılmıştır.
Madde 24: Teknik şartnamede kontrol odasında saha ile irtibatlı olan kablolar üzerinde
yıldırımdan korunma modülleri kullanılması istendiği halde bu yerine getirilmemiştir. Bu
durum, Yangın Algılama ve Uyarı Sistemi ile bu sistemle irtibatlı diğer sistemlerinin bütünü
için ciddi bir tehlike oluşturmaktadır.
Dörtyol İşletme Müdürlüğü Soğutma ve köpüklü su söndürme sistemi:

Madde 1: Dizel motorlu yangın pompalarının periyodik bakımının yapıldığına dair bir
belgeye rastlanmamıştır. Bu tür sistemlerin periyodik bakımlarının yapılması çok büyük önem
arz etmektedir.
Dörtyol İşletme Müdürlüğü Yangın algılama ve uyarı sistemi:
Madde 2: Isı algılama kablosuna ait bağlantı kutusu sızdırmazlık eksikliği nedeniyle su
almış ve bağlantı klemensi ve diğer metal aksam paslanmıştır.
Madde 4: Sahada tanklarının üzerinde ve diğer yerlerde kurulu bulunan ex-proof
özellikte olması gereken bağlantı kutusu, buat, alarm butonu, alev detektörü gibi saha
bileşenlerinin hiç birisinin montajı ex-proof montaj tekniğine uygun şekilde yapılmamıştır.
(Exproof ürünler herhangi elektrik arızasında veya aşırı yüklenme, ısınmalarda oluşan
sorunlarda, içinde oluşan kıvılcımları tamamen izole ederek ortama iletmez.) Sızdırmazlık
amacıyla kullanılması gereken dolgu ve sızdırmazlık malzemesinin kullanımı yerine sadece
kablo girişlerinden bazıları poliüretan köpükle doldurulmuştur. ……….
Eksik ve/veya tekniğine uygun olmayan montaj nedeniyle bağlantı kutusu, buat, alarm
butonu vb. bileşenlerin kablo girişlerinde bulunan rekor, nipel ve durdurucu gibi kondüit
bağlantı elemanlarının hemen hemen tamamına yakını gevşek bazıları da yerlerinden çıkmış
durumdadır.
Dörtyol İşletme Müdürlüğü Uzaktan kamera ile izleme sistemi:
Madde 1: Sistem bütünüyle çalışmaz durumdadır.” denilmektedir.
Teşebbüs kesin kabul komisyonunca 27.09.2013 tarihinde imzalanan “Noksan (Eksik)
Kusurlu İşler Listesi ile Petrol İşletmeleri (Ceyhan) Bölge Müdürlüğü’nün talebi üzerine,
Çukurova Üniversitesince kurulan teknik heyet tarafından noksan (eksik) kusurlu işlerle ilgili
teknik raporun hazırlandığı söz konusu teknik raporunda yer alan ve yukarıda belirtilen
hususların, işin sözleşmesi kapsamında yapılması gereken, geçici kabul ile kesin kabul
arasındaki bakım-teminat süresi içerisinde ortaya çıkmayan eksik imalatlar olduğu
anlaşılmaktadır.
Kesin kabul heyeti ve Çukurova Üniversitesi teknik heyeti tarafından tespit edilen
hatalar listesi karşılaştırıldığında, Teşebbüs kabul heyetinin bulgularının, Çukurova Ünv.
Teknik heyetinin bulgularını içermediği, yukarıda ayrıntıları verilen eksik imalatlara karşın
geçici kabulün de onaylanmış olduğu değerlendirildiğinde, söz konusu Yangın Sistemlerinin
Modernizasyonu işinde yapı denetim görevlileri ile geçici kabul komisyonlarında görev
alanların eksik imalatların tespitine yönelik bilgi ve tecrübelerinin yeterliliği hakkında soru
işaretleri oluşmaktadır.
Zira aşağıda belirtilen;
“-Soğutma ve köpüklü su hatlarında hava tahliye vanalarının yeterli sayıda bulunmadığı,
bazı noktalarda hava tahliyesi için açılan deliklerde kör tapa bulunduğu tespit edilmiştir yangın
binası genelinde kablo/boru geçişlerinin izolasyonlarının yapılmadığı,
-kabloların klemenslere yüzük kullanılmadan takılması,
-Yangın söndürme sisteminin tüm metal-metal temas yerlerine teflon plakaların
yerleştirilmesi gerekmektedir. Ancak bazı yerlerde teflon plakaların yerleştirilmediği,
-Dizel motorlu yangın pompalarının periyodik bakımının yapıldığına dair bir belgeye
rastlanmadığı,
-Boru hattı üzerinde özellikle kaynakla birleşim yerlerinin boyanmadığı,
-Sızdırmazlık amacıyla kullanılması gereken dolgu ve sızdırmazlık malzemesinin
kullanımı yerine sadece kablo girişlerinden bazıları poliüretan köpük ile doldurulması,
-Kesintisiz güç ünitelerinde kullanılan VRLA akülerin kapalı ortamlarda şarj
edilmemesi gerektiği akülerin üzerindeki uyarı yazısında da açıkça belirtilmiştir. Bu tip akülerin
olası gaz çıkışı nedeniyle kullanılması sakıncalıdır.
-Teknik şartnamede kontrol odasında saha ile irtibatlı olan kablolar üzerinde
yıldırımdan korunma modülleri kullanılması istendiği halde bu yerine getirilmemiştir.
-Tankların üzerinde bulunan bağlantı kutularının kapak vidaları eksik takılmış,
takılmayan vidalar ise kutu içerisine bırakılmıştır. Eksik vidalama nedeniyle kapak contalarının
yeterince sıkışmaması sonucunda bazı kutuların içerisine su sızmış ve bu nedenle elektronik
kartlar ıslanmıştır.
-Dörtyol İşletme Müdürlüğü Uzaktan kamera ile izleme sistemi: Sistem bütünüyle
çalışmaz durumdadır.”,
şeklindeki eksiklikler sözleşme süresi içerisinde tamamlanması gereken, imalat
kalemlerinin parçaları olup, en son geçici kabul eksiklikleri safhasında tamamlanması
gerekmektedir. Ancak bu şekilde, sözleşmede belirtilen imalatların hiçbir eksik iş kalmayacak
şekilde tamamlanması sonrasında, geçici kabul ile kesin kabul arasındaki bakım devresinde
sistemin bütünüyle çalışır olarak test edilebilme imkânı oluşmuş olacak, YİGŞ‘nin 43 üncü
maddesinin (1) nolu fıkrasında belirtilen “Yüklenici işlerin, teminat süresi içindeki bakımını
yapmak ve tümünü iyi bir şekilde korumak ve çıkabilecek kusur ve aksaklıkları gidermek
zorundadır.” hükmü doğrultusunda yüklenicilere söz konusu işlerin bakımı da
yaptırılabilecektir.
Yukarıda bahsedilen eksik işler, nitelik olarak işin süresi içerisinde tamamlanması
gereken sonradan tespiti ve tamiri güç olan, en son geçici kabul eksiklikleri kapsamında
tamamlanmış olması gereken imalatlardır.
Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin Geçici kabul başlığı altında yer alan 41 üncü
maddesinde, “(5) Kabul komisyonu, gerçekleştirilen işlerin nev’ini, niteliğini, sözleşme ve
ekleri ile teknik gereklere ve iş sırasında onaylanan değişikliklere uygunluğunu ve kabule hazır
olup olmadığını, yüklenici veya vekili ile birlikte inceler. Yapılan inceleme neticesinde;
a) Kabul komisyonu, kabule engel nitelikte olmamakla birlikte yapılan işte kusur ve
eksiklikler tespit ederse; gördüğü kusur ve eksikliklerin ayrıntısını gösterir bir liste düzenler ve
bunların giderilmesi için gerekli olan süreyi tespit eder. Belirlenen sürenin sonunda, yüklenici
bulunsun veya bulunmasın, işin son durumu, yapı denetim görevlisi tarafından düzenlenecek
bir tutanakla tespit edilir ve idareye iletilir,
b) Kabul komisyonunun tespit ettiği eksiklikler, belirlenen sürede yüklenici tarafından
giderilmezse bu sürenin bitiminden sonra eksikliklerin giderilmesine kadar geçecek her gün
için, giderilecek eksikliklerin durumuna göre sözleşmesinde günlük gecikme cezası olarak
yazılan miktarın belli bir oranında günlük ceza uygulanır ve geçici kabul tarihi kusur ve
eksikliklerin giderilmesi tarihine ertelenir. Ancak bu gecikme otuz günü geçtiği takdirde idare,
yüklenici hesabına eksiklerin giderilmesini kendisi yaptırabilir. Bu takdirde de eksikler

tamamlanıncaya kadar ceza uygulaması devam eder ve kabul tarihi ertelenir,
c) Kabul komisyonu işi kabule uygun gördüğü takdirde, geçici kabul tutanağı düzenlenir
ve bu tutanağı komisyon üyeleri ile birlikte yüklenici veya vekili de imzalar.” ile,
Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin Kesin kabul başlığı altında yer alan 44 üncü
maddesinde, “(2) Geçici ve kesin kabuller arasında, yüklenici tarafından yapılması gereken,
sürekli bakım niteliğindeki işlerin sözleşme uyarınca yapılıp yapılmadığı kabul komisyonu
tarafından incelenerek tespit olunur.”,
"(3) Devamlı bakım hususunda yüklenicinin herhangi bir yükümlülüğü yoksa kesin
kabul komisyonu, geçici kabul sırasında iyi durumda ve kabule elverişli olduğu tespit edilmiş
olan işlerde teminat süresince kullanılma sonucunda meydana gelen normal aşınma ve
eksilmeden doğan durumlar haricinde, işin fen ve sanat kurallarına uygun yapılmamasından
kaynaklanabilecek herhangi bir bozukluğun veya geçici kabulden sonra ortaya çıkan bir
kusurun olup olmadığını inceler.” hükümleri bulunmaktadır.”
Yapım İşleri Genel Şartnamesinde sözleşme bedelinin %5’ini geçmeyen eksik ve
kusurlu işlerin geçici kabul aşamasında tamamlattırılması öngörülmekte, Kesin kabul sürecinde
ise esas olarak; işin fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapılmamasından kaynaklanabilecek
herhangi bir bozukluğun veya geçici kabulden sonra ortaya çıkan bir kusurun olup olmadığının
incelendiği anlaşılmaktadır. İşlerin sözleşmelerinde, proje kısımlara ayrılarak kısmi kabulü
öngörülmemişse, geçici kabulün yapılabilmesi için işin tamamının İdareye teslimine ve
kullanılmasına ve/veya işletilmesine engel olmayacak ve herhangi bir tehlikeye meydan
vermeyecek nitelikte olmalıdır.
Bahsedilen işte kesin kabul heyeti ve Çukurova Üniversitesi teknik heyeti tarafından
tespit edilen eksik işler, işte yapı denetim görevlileri ile geçici kabul komisyonunun sözleşme
ve ilgili mevzuat hükümleri çerçevesindeki kontrol görevinin tam olarak yapılmadığını
göstermektedir.
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri kanunun yüklenicinin sorumluğunu düzenleyen 30
uncu maddesi hükümleri yanında, yükleniciler mahkemeye başvurduğunda mahkemelerce
geçici kabullerden sonra kusurlu işlerin farkına varılması hususunda; Türk Borçlar Kanununun
477 nci maddesinde: “Eserin açıkça veya örtülü olarak kabulünden sonra, yüklenici her türlü
sorumluluktan kurtulur; ancak, onun tarafından kasten gizlenen ve usulüne göre gözden
geçirme sırasında fark edilemeyecek olan ayıplar için sorumluluğu devam eder. İş sahibi,
gözden geçirmeyi ve bildirimde bulunmayı ihmal ederse, eseri kabul etmiş sayılır.” hükmünü
dikkate alarak yüklenicinin sadece gizli ayıp söz konusu olduğunda sorumluluğunun devam
edeceği yönünde kararlar verilebilmektedir. (Kabulden sonra yüklenicinin açık ayıplar
yönünden sorumluluğu kalmayacağı, ancak gizli ayıplardan doğan sorumluluğunun devam
edeceği hakkında Yargıtay 15. HD. E:5114 18.02.2004 tarihli kararı.))
Diğer taraftan 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununda yapı denetim
görevlilerinin sorumluluğu hakkında;
31 nci Madde de “Yapı denetimini yerine getiren idare görevlileri, denetim eksikliği
nedeniyle işin fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapılmamasından ortaya çıkan zarar ve
ziyandan onbeş yıl süre ile yüklenici ile birlikte müteselsilen sorumludur. Ayrıca haklarında 28
inci madde hükümleri uygulanır.” denilmektedir.
Görevlilerin ceza sorumluluğu başlıklı 28 nci madde de ise “Muayene ve kabul

komisyonlarının başkan ve üyeleri, yapı denetim görevlileri ve ihtiyacın karşılanma sürecindeki
her aşamada görev alan diğer ilgililerin, görevlerini kanunî gereklere uygun veya tarafsızlıkla
yapmadıklarının, taraflardan birinin zararına yol açacak ihmalde veya kusurlu hareketlerde
bulunduklarının tespiti halinde, haklarında ilgili mevzuatları gereğince disiplin cezası
uygulanır. Ayrıca, fiil veya davranışlarının özelliğine göre haklarında ceza kovuşturulması da
yapılır ve hükmolunacak ceza ile birlikte tarafların uğradıkları zarar ve ziyan genel hükümlere
göre kendilerine tazmin ettirilir. (Değişik son cümle: 30/7/2003-4964/48 md.) Bu Kanuna aykırı
fiil veya davranışlardan dolayı hüküm giyen idare görevlileri, bu Kanun kapsamına giren işlerde
görevlendirilemezler.
Bu Kanun kapsamına giren işlerden dolayı yargı organlarınca herhangi bir ceza verilmiş
olanlar, bu Kanun kapsamına giren bütün kamu kurum ve kuruluşlarınca bu Kanunun ve ilgili
diğer mevzuatın uygulanması ile görevli ve yetkili kadrolara atanamaz ve görev alamazlar.”
hükümleri yer almaktadır.
Diğer taraftan, YİGŞ' nin 4 üncü maddesinde, yapı denetim görevlisi; “İdare tarafından,
işlerin denetimi için görevlendirilecek bir memur veya bir heyeti ve/veya idare dışından bu
işleri yapmak üzere görevlendirilen gerçek veya tüzel kişi veya kişileri, ...ifade eder,” şeklinde
tanımlanmış, 14 ve 15 inci maddelerinde yapı denetim görevlisinin görev ve yetkilerine açıklık
getirilmiştir. Yapı denetim hizmetlerinin, idare görevlileri dışında, ihale yoluyla danışmanlık
hizmet sunucularından da alınması mümkün bulunmaktadır.
Bu kapsamda;
Petrol İşletmeleri Bölge Müdürlüğü ve Dörtyol İşletme Müdürlüğü Yangın Sistemleri
Modernizasyonu Yapım İşinde nitelik olarak işin süresi içerisinde tamamlanması gereken
sonradan tespiti ve tamiri güç olan, en son geçici kabul eksiklikleri kapsamında tamamlanmış
olması gereken eksik işlerin bulunmasına karşın geçici kabule teklifi ile geçici kabulünün
onaylanması hususlarında görevli yapı denetim görevlileri ve geçici kabul komisyonu
üyelerinin sorumluluklarının tespitinin gerekli olduğu değerlendirilmektedir.
Öneri:
Şirket tarafından yürütülen yapım işlerinde, nitelik olarak işin süresi içerisinde
tamamlanması gereken sonradan tespiti ve tamiri güç olan, en son geçici kabul
eksiklikleri kapsamında tamamlanmış olması gereken eksik işlerin bulunmasına karşın
geçici kabule teklif edildiği belirlendiğinden, yatırım inşaatlarının iş yerinde sürekli
kontrollüğü ve kabul komisyonlarının etkinliklerinin arttırılmasına yönelik gerekli
önlemlerin alınması,
önerilir.
BULGU 7.1.5: Teftiş Kurulunca merkez ve taşra teşkilatlarında yapılan periyodik

teftişlere son verilmesi.
Kamuda iç kontrol ve iç denetime ilişkin düzenlemelerin (5018 sayılı Kanun ve ilgili

düzenlemeler) dışında kalmış olan Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT’ ler) 2013/5503 sayılı
Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Bağlı Ortaklıklarının 2014 Yılına Ait Tespiti Hakkında Karar ile
bünyelerinde iç kontrol ve iç denetim sistemleri oluşturmaları hüküm altına alınmıştır.
Kamu İktisadi Teşebbüsleri 2016/9369 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Bağlı
Ortaklıklarının 2017 Yılına Ait Tespiti Hakkında Karar’da İç kontrol, “kamu iktisadi
teşebbüslerinin amaçlarına, belirlenmiş politikalara ve mevzuata uygun olarak faaliyetlerinin
etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini, varlık ve kaynaklarının korunmasını,
muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını, malî bilgi ve yönetim bilgisinin
zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sağlamak üzere kamu iktisadi teşebbüsleri
tarafından oluşturulan organizasyon, yöntem ve süreçler ile iç denetimi de kapsayan kontroller
bütününden oluşan bir yönetim sistemidir.” şeklinde tarif edilmiştir.
Diğer taraftan, aynı Kararda iç denetim “kamu iktisadi teşebbüslerinin faaliyetlerini
geliştirmek ve onlara değer katmak amacıyla yapılan bağımsız nesnel güvence sağlama ve
danışmanlık faaliyetidir. İç denetim, sistematik ve disiplinli bir yaklaşımla, kamu iktisadi
teşebbüslerinin kurumsal yönetim, risk yönetimi ve kontrol süreçlerinin etkinliğini
değerlendirmek ve geliştirilmesine yönelik öneriler getirmek suretiyle kamu iktisadi
teşebbüslerinin amaçlarına ulaşmasına yardımcı olur.” şeklinde düzenlenmiştir.
Kamu iktisadi teşebbüslerinin, kurumsal yönetim ilkelerini de dikkate alarak, denetim
faaliyetlerini yürütecek organizasyonları oluşturmak ve yeterli sayıda iç denetçi istihdam
etmekle yükümlü olduğu da ilgili Kararda yer almıştır.
Bu kapsamda, Genel Müdürlük tarafından belirlenen ilgili personele, iç denetimin
uluslararası standartlarda ve sistematik bir şekilde uygulanması becerilerini geliştirmek üzere,
24 Ağustos - 23 Ekim 2015 tarihleri arasında 40 gün süreyle Türkiye İç Denetim Enstitüsü
eğitmenleri tarafından “İç Denetim Mesleki Eğitimi” verilmiş olup, 24.02.2017 tarih ve
2017/09-49 sayılı Yönetim Kurulu Kararı ile İç Denetim Daire Başkanı asaleten atanmış ve
akabinde 3 kişinin İç Denetçi ataması gerçekleştirilmiştir.
Şirketin merkez ve taşra birimlerindeki teftiş işleri 1’i Başkan, 12’si başmüfettiş ve 3’ü
müfettiş yardımcısı olmak üzere 16 denetim elamanının görev yaptığı BOTAŞ Teftiş Kurulu
Başkanlığı tarafından yürütülmektedir.
Şirkete iç denetçi atanmasıyla birlikte, BOTAŞ Teftiş Kurulu Başkanlığının, Genel
Müdürlük Makamına yazdığı 14.08.2017 tarihli yazıda özetle; Botaş İç Denetim Yönergesinin
yürürlüğe girmesi ile iç denetim faaliyetlerinin hukuki bir zemin kazandığı, Teftiş Kurulunda
görevli Müfettiş sayısında azalma olduğu, inceleme ve soruşturma görevlerinin ancak yerine
getirilebildiği hususları öne sürülerek; mevcut periyodik teftiş görevlendirmelerinin
sonuçlanması ile 2018 yılından itibaren Kuruluş merkez ve taşra teşkilatları ile bağlı
ortaklıklarının periyodik teftişlerine son verilmesi, BOTAŞ Teftiş Kurulunun Makamlarınızca
uygun görülecek inceleme ve soruşturmalarda görevlendirilmesi talep edilmiş ve Genel
Müdürlük Makamının 15.08.2017 tarihli oluru ile söz konusu talep kabul edilmiştir.
Türkiye’de geleneksel teftiş sistemine bakıldığında; Kurumların kuruluş amacı
doğrultusunda ilgili mevzuata uygun, işlem-eylem yerindeliği, üretilen hizmet kalitesinin
etkinliği ve verimliliğinin sağlanması, varsa usul ve esaslardan sapmalar madde ve insan
kaynaklarının örgütün amacı doğrultusunda en rasyonel şekilde kullanılmasının sağlanması,
özetle kamu adına ve yararına uygulama ve davranışların mevzuata uygunluğunu kontrol etme
işlevi taşıdığı görülmektedir.

Geleneksel teftişler; insan merkezli ve güven esaslı olmadığı, statükocu, değişime kapalı
ve reaktif bir anlayışla salt mevzuat uygunluğunu esas alan ve örgüte değer katmak amacı hedef
almadığı, sistem yerine insan kusurlarına, hatalarına yoğunlaştığı, geçmişe endeksli olduğu,
aşırı merkeziyetçi, aşırı kuralcı, rehberlikten ziyade soruşturma odaklı bir denetim kültürüne
hâkim olunduğu gibi hususlarda zaman zaman eleştirilmiştir.
Türkiye’de “iç denetim” kavramına ise yasal düzeyde ilk kez 5018 sayılı Kamu Mali
Yönetim ve Kontrol Kanunu’nda yer verilmiştir. İç denetime temel işlev olarak, kurum
faaliyetlerinin etkin, etkili ve ekonomik bir şekilde ilgili mevzuata uygun olarak yürütülmesi,
kurum tarafından üretilen bilgilerin doğruluğu ve güvenilirliğini, kurum varlıklarının
korunmasını ve bu şekilde kurum amaç ve hedeflerine ulaşılmasını sağlayan iç kontrol
sisteminin etkinliğini ve yeterliliğini değerlendirilmesi, bu bağlamda sistemde mevcut
eksiklikleri, zayıflıkları ve riskleri tespit ederek kurum faaliyet ve süreçlerinin iyileştirilmesi
için öneriler geliştirilmesi görev olarak verilmiştir. Özetle; klasik denetim anlayışından farklı
olarak risk esaslı, sistem-süreç odaklı ve uluslararası standartlara göre yürütülen bir denetim
anlayışı getirilmek istenmiştir.
Genel Yatırım ve Finansman Programları ile Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Bağlı
Ortaklıklarına iç kontrol ve iç denetim sistemleri kurulmasını ait emredici metinler
incelendiğinde, temel amacın teftiş kurullarını güçlendirmek veya alternatif birimler
oluşturmak olmadığı görülmektedir. Nitekim bağımsız genel müdürlüklerde zaten var olan
teftiş kurulu başkanlıklarının, denetim elemanları sayılarının artırılması ile hedeflenen amaçları
sağlaması mümkün olacaktır.
İç denetim birimi kurulması ile amaçlanan hedef 2016/9369 sayılı Kararda yer alan “İç
denetim” tanımında açıklanmıştır. İç denetim kamu iktisadi teşebbüslerinin faaliyetlerini
geliştirmek ve onlara değer katmak amacıyla yapılan bağımsız nesnel güvence sağlama ve
danışmanlık faaliyetidir. İç denetim birimlerinin kurulmasında temel amaç geleneksel teftiş
sisteminden farklı olarak şirketlerin amaç ve hedeflerine ulaşılmasını temin etmek amacıyla,
sistemde mevcut eksiklikleri, zayıflıkları ve riskleri tespit ederek kurum faaliyet ve süreçlerinin
iyileştirilmesi için öneriler geliştirilmesi ve risk esaslı, sistem-süreç odaklı ve uluslararası
standartlara göre yürütülen bir denetim anlayışı getirilmesidir.
Mevcut durum incelendiğinde; Genel Müdür Oluru ile Teftiş Kurulu Müfettişlerinin,
2018 yılından itibaren Kuruluş merkez ve taşra teşkilatları ile bağlı ortaklıklarında periyodik
teftişlerine son verilmiştir. BOTAŞ Teftiş Kurulu Genel Müdürlük Makamınca uygun görülen
inceleme ve soruşturmalarda görev alabilmektedir. Bu uygulama Sayıştay denetim
uygulamaları için de denetim riski oluşturmuştur.
Zira, BOTAŞ gerek bağlı ortaklıkları ve taşra teşkilatı gerekse parasal büyüklük
açısından en büyük Kamu İktisadi Teşekküllerinden biridir. Teftiş Kurulu Başkanlığında 1’i
Başkan, 12’si başmüfettiş ve 3’ü müfettiş yardımcısı olmak üzere 16 denetim elamanı görev
yapmakta olup, etkin bir teftiş sistemi kurmak için müfettiş sayısı yetersizdir. Nitekim, Şirket
ana birimlerinin periyodik teftişi 3-4 yılda bir yapılmaktadır.
Diğer taraftan, iç denetim biriminde ataması 2017 yılında yapılan ve denetim kökenli
olmayan 1 Başkan ve 3 iç denetçi görev almaktadır. Teftiş Kurulu Başkanlığınca 16 denetim
elemanı ile yapılamayan periyodik teftişlerin, denetim kökenli olmayan ve yukarıda açıklandığı
gibi esasen görev alanlarına da girmeyen bir konuda iç denetçiler tarafından yapılacağının
beklenmeyeceği açıktır. Fiili anlamda Şirkette gerek merkez birimleri, gerekse bağlı ortaklıklar
ve taşra teşkilatı teftişleri sonlandırılmıştır. Bu durum Şirket için büyük bir denetim riski
oluşturmaktadır. Ayrıca Teftiş Kurulu Başkanlığında 16 Müfettişi sadece soruşturma odaklı
istihdam etmenin de rasyonel olmadığı değerlendirilmektedir.
Teftiş Kurulunca şirket de periyodik teftişlerin sonlandırılması, Sayıştay Başkanlığınca
Şirket faaliyetleri üzerinde yapılan denetimleri de doğrudan ilgilendirmektedir. Denetim
yöntemlerinin bağlı olduğu testlerden alınacak sonuçların saptanması ve güvenilir bir temel
olarak alınması mevcut iç kontrol ve teftiş sisteminin gereği gibi çalışması ile doğrudan ilgilidir.
Şirketin etkin bir iç kontrol sisteminin bulunması, hazırlanan raporların ve bilgilerin doğruluk
ve güvenirlik derecesini artırır, raporların ve bilgilerin hatalı olma riskini azaltır. Hata riskinin
az olması ise denetim görüşlerine ulaşmada gerekli olacak denetim işlemlerinin sayı ve
kapsamının daralmasında etkili olmaktadır.
Bu kapsamda;
Genel Müdür Oluru ile Teftiş Kurulunda görevli Müfettiş sayısında azalma olduğu,
inceleme ve soruşturma görevlerinin ancak yerine getirilebildiği hususları öne sürülerek ve
Teftiş Kurulu Başkanlıklarının deneyimlerinin de göz ardı edilerek, 2018 yılından itibaren
Kuruluş merkez ve taşra teşkilatları ile bağlı ortaklıklarının periyodik teftişlerine son verilmesi
kararının, Şirket faaliyetlerinde ve Sayıştay denetimlerinde denetim riski oluşturduğu dikkate
alınarak, tekrar gözden geçirilmesi gerekmektedir.
Öneri:
Genel Müdür Oluru ile Teftiş Kurulunda görevli Müfettiş sayısında azalma olduğu, inceleme
ve soruşturma görevlerinin ancak yerine getirilebildiği hususları öne sürülerek ve Teftiş Kurulu
Başkanlıklarının deneyimlerinin de göz ardı edilerek, 2018 yılından itibaren Kuruluş merkez
ve taşra teşkilatları ile bağlı ortaklıklarının periyodik teftişlerine son verilmesi kararının, Şirket
faaliyetlerinde ve Sayıştay denetimlerinde denetim riski oluşturduğu dikkate alınarak, tekrar
gözden geçirilmesi,
önerilir.
BULGU 7.1.6: 7.2’de yer alan diğer bulgu ve önerilerin de yerine getirilmesi
7.2 Diğer Bulgu ve Öneriler
BULGU 7.2.1: Yönetim Kurulu boş üyeliklerine yapılacak atamalar.
Yönetim kurulunun oluşumu 233 sayılı KHK ile belirlenmiştir. 233 sayılı KHK’nın 5
inci maddesine göre yönetim kurulu, teşebbüsün en yüksek seviyede yetkili ve sorumlu karar
organıdır. Aynı KHK’nın 6 ncı maddesine göre; yönetim kurulu bir başkan ve beş üyeden
oluşmaktadır. İlgili bakanın teklifi ile ortak kararla atanan genel müdür aynı zamanda yönetim
kurulunun da başkanıdır. Yönetim kurulu üyelerinden; ikisi ilgili bakanın, biri Hazine
Müsteşarlığı’nın bağlı olduğu bakanın, ikisi teşebbüs genel müdür yardımcıları arasından
olmak üzere ilgili bakanın teklifi ile ortak kararla atanmaktadır.
Diğer taraftan, 12.10.2016 tarihli ve 2016/9369 sayılı Kararnamenin Eki Karar’ın
“Amaç ve kapsam” başlıklı 1 inci maddesinde “Bu Kararın amacı, 2017 yılında kamu
işletmelerinin ülke kaynaklarını etkin ve verimli kullanmak suretiyle işletmecilik faaliyetlerini
yerine getirmelerini ve kendi değerlerini azami düzeye çıkartmalarını sağlayacak strateji ve
yöntemleri belirlemektir.”, “Genel ilkeler” başlıklı 3 üncü maddesinin (a) bendinde ise
“Kurumsal yönetim ilkeleri (KYİ) çerçevesinde faaliyet gösterilecektir.” denilmektedir.
233 sayılı KHK’nın 5 inci maddesi ile belirlenen ve sorumlu karar organı olan yönetim
kurulunun başkan dâhil 3 üyesi aynı zamanda genel müdürlük çalışanı olup, karar organı ve
yürütme organı üyelikleri birleşmektedir. Başka bir anlatımla, 6 kişiden oluşan yönetim kurulu
üyelerinin başkan dâhil 3 üyesi icrada görevli olan üyelerden oluşmaktadır. Diğer üç üyesi ise
Kuruluş dışı üyeler olup, icrada görevleri bulunmamakta, ilgili bakanın ve Hazine
Müsteşarlığı’nın bağlı olduğu bakanın teklifi ile atanmaktadır. Mevcut düzenlemenin Kurumsal
Yönetim İlkelerine çok uygun olduğu ifade edilmese de, icrada görevli olan ve olmayan üyeler
arasında bir denge içerdiği anlaşılmaktadır.
Denetim tarihi (Mayıs/2018) itibarıyla Yönetim Kurulundaki 2 üyeliğin boş olduğu
görülmektedir. Boş olan iki üyeliğin birisi ilgili bakanın, diğeri ise 1’i Hazine Müsteşarlığı’nın
bağlı olduğu bakanın teklifi ile ortak kararla atanması gereken icra görevi olmayan üyeliklerdir.
Diğer bir anlatımla, yönetim kurulu icrada görevli olan 3 üye ile icrada görevi olmayan 1 üye
olmak üzere 4 üyeden oluşmaktadır. Uzun süredir icrai yetkileri bulunmayan 1 üye ve icrai
yetkileri bulunan 3 üye olmak üzere 4 üye ile faaliyetlerini sürdüren yönetim kurulunun, hem
233 sayılı KHK’da “…yönetim kurulu bir başkan ve beş üyeden oluşmaktadır” düzenlemesini
karşılamadığı, hem de karar alma ve üst gözetime ilişkin yetkilerinin kullanımında
sorumluluklarının sağlıklı bir şekilde yürütülmesine engel olduğu değerlendirilmektedir.
Diğer taraftan, yönetim kurulunun karar verme ve üst gözetime ilişkin çok sayıda yetkisi
bulunmaktadır. Yönetim Kurulunun eksik üye sayısı, yetkisi kapsamına giren tüm işleri bizzat
yapması yerine, işlerin hazırlık ve karar aşamalarında komite ve komisyonlar oluşturulmasına
engel olmaktadır. TTK m 366/II’ de işlerin gidişini izlemek, kendisine sunulacak konularda
rapor hazırlamak, kararlarını uygulatmak veya iç denetim amacıyla içlerinde yönetim kurulu
üyelerinin de bulunabileceği komiteler ve komisyonlar kurulabileceği; yönetim kurulu
kararlarının alınmasına hazırlık yapılması, bu kararların uygulanması ya da işlerin gidişini
izlemek konusunda kurullara veya münferit yönetim kurulu üyelerine yetki verilebileceği
düzenlenmekte, KYİ m 4.5’de ise yönetim kurulunun görev ve sorumluluklarını sağlıklı şekilde
yürütmesi için komitelerin oluşturulacağı ifade edilmektedir. Söz konusu düzenlemelerden de
anlaşılacağı üzere, komite ve komisyonlar; işlerin gidişini izlemek, rapor hazırlamak, iç
denetim gibi şirketin iç işlerine dönük görevleri yerine getirmektedir.
Komite ve komisyonlar oluşturulmasının, işlerin hazırlık aşamasına ilişkin işlevi
yanında yönetim kurullarına etkinlik ve yönetim kuruluna bağımsız karar alma kabiliyeti
kazandırmak işlevi de bulunmaktadır. Söz konusu amaca uygun olarak, Türk Ticaret Kanunu
madde gerekçesinde ise, bu komitelerin icrai yetkisi olmayan yönetim kurulu üyelerine bağlı
çalışması gerektiği ifade edilmektedir.
Bu kapsamda;
Teşebbüsün en yüksek seviyede yetkili ve sorumlu karar organı olan ve denetim tarihi
Mayıs/2018 itibarıyla, bir başkan ve üç üyeden oluşan Yönetim Kurulunun, icrai yetkileri
olmayan iki üyeliğine uzun süredir atama yapılmamasının 233 sayılı KHK’da “…yönetim
kurulu bir başkan ve beş üyeden oluşmaktadır” düzenlemesine aykırı olduğu gibi, aynı zamanda
Kurumsal Yönetim İlkeleri kapsamında komite ve komisyon oluşumuna imkân vermeyerek,
karar alma ve üst gözetime ilişkin yetkilerin kullanımında sorumluluklarının sağlıklı bir şekilde
yerine getirilmesine yardımcı olabilmesi imkanından yararlanılmadığı anlaşıldığından,
Yönetim Kurulundaki boş bulunan üyeliklere atama yapılması için ilgili merciler nezdinde
girişimlerde bulunulması gerekmektedir.
Öneri:
Teşebbüsün en yüksek seviyede yetkili ve sorumlu karar organı olan ve denetim tarihi
Mayıs/2018 itibarıyla, bir başkan ve üç üyeden oluşan Yönetim Kurulunun, icrai yetkileri
olmayan iki üyeliğine uzun süredir atama yapılmamasının 233 sayılı KHK’da “…yönetim
kurulu bir başkan ve beş üyeden oluşmaktadır” düzenlemesine aykırı olduğu gibi, aynı zamanda
Kurumsal Yönetim İlkeleri kapsamında komite ve komisyon oluşumuna imkân vermeyerek,
karar alma ve üst gözetime ilişkin yetkilerin kullanımında sorumluluklarının sağlıklı bir şekilde
yerine getirilmesine yardımcı olabilmesi imkanından yararlanılmadığı anlaşıldığından,
Yönetim Kurulundaki boş bulunan üyeliklere atama yapılması için ilgili merciler nezdinde
girişimlerde bulunulması,
önerilir.
BULGU 7.2.2: Şirket personeline yıllık ücretli izinlerinin kullandırılması ve izin

birikimine imkân verilmemesi.
Şirket çalışanlarının yıllık ücretli izin kullanımı ve süreleri incelendiğinde; 10 yıllık

süre içerisinde yıllık izin kullanmayan personel sayısının otuz kişi olduğu, bu personelin bir
kısmının daha uzun sürelerdir yıllık izin kullanmadığı, 150-612 gün arası birikmiş yıllık izin
hakkı bulunan personel sayısının 363 kişi olduğu tespit edilmiştir.
Mevcut durumun, Şirketin yıllık ücretli izin kullandırma politikasından
kaynaklanmadığı, aksine izin kullanımını zorunlu kılmak için Genel Müdürlük genelgeleri
yayınlandığı görülmekle birlikte, çalışanların bir kısmının izin kullanmaktan imtina ettiği tespit
edilmiştir. Bu durumun temel sebebi iş yoğunluğundan öte emeklilik, iş akdi feshi vb.
durumlarda işçinin şirketten ayrılması halinde, birikmiş yıllık izin ücretlerinin para olarak
ödenmesidir.
Yıllık ücretli izin kullanımı şirketler için bir kontrol mekanizmasıdır. Kurumsallaşmış,
verimli ve etkili şirketlerde, insan kaynakları yönetiminde yıllık izin kullanılmaması bir kontrol
ve denetim riski oluşturmaktadır.
Diğer taraftan, yıllık ücretli izin kullanımı Anayasal bir hak olmakla birlikte, yasal
zorunluluğun ötesinde çalışanları yorgunluk ve onun beraberinde getireceği dikkatsizlik sonucu

uğrayabilecekleri iş kazalarından korumak, işçinin bedensel ve ruhsal olarak iyiliğinin
devamını sağlamak, işçinin sosyal yaşama da katılımını sağlamak, iş veriminin azalmasına
engel olmak, vb. birçok nedenden dolayı gereklidir. Çalışanların iş ve özel hayat dengesinin
sağlanması, çalışanların ailesiyle tatile çıkmasının sağlanması motivasyon, çalışan
memnuniyeti ve insan kaynağı verimliliğinin, gelişiminin sağlanması açısından önemli olduğu
açıktır.
Şirket, birikmiş yıllık ücretli izin sürelerini azaltmak amacıyla, öncelikle 150 gün ve
üstü yıllık izin süreleri bulunan çalışanları kapsayan, yıllık izin kullanımını zorunlu kılan bir
uygulama başlatmıştır. Bir plan dâhilinde, tespit edilen çalışanlara iş süreçlerini en az
etkileyecek şekilde yılın hangi günlerinde yıllık izin kullanacakları önceden bildirilmekte, izin
kullanımında çalışanların izin talepleri aranmamaktadır.
Bu kapsamda; Şirketin birikmiş ücretli yıllık izin sürelerini azaltmak amacıyla
başlattığı uygulamaya titizlikle uyulması önem kazanmaktadır. Başlatılan uygulama ile birlikte,
şirket personelinin izin kullanımı takip edilerek, çalışanların yıllık ücretli izin birikimine imkân
verilmemelidir.
Öneri:
Şirketin birikmiş ücretli yıllık izin sürelerini azaltmak amacıyla başlattığı uygulamaya
titizlikle uyulması önem kazanmaktadır. Başlatılan uygulama ile birlikte, şirket personelinin
izin kullanımı takip edilerek, çalışanların yıllık ücretli izin birikimine imkân verilmemesi,
önerilir.
BULGU 7.2.3: Uzun süreli vekaleten atama konusu.
Şirket personel kadroları üzerinde yapılan incelemelerde;

Denetim tarihi (Nisan/2018) itibarıyla, BOTAŞ’ın merkez ve taşra birimlerinde işlerin
yürütülmesi için daire başkanı, daire başkan yardımcısı, bölge müdürü, bölge müdür yardımcısı,
kurul başkanı ve müdür gibi yönetici kadrolarına yapılmış vekâlet ve görevlendirmelerin
sayısının 38 kişi olduğu,
Vekâleten atamaların 9’unun daire başkanlığına, 1’inin kurul başkanlığına, 3’ünün
daire başkan yardımcılığına, 1’inin bölge müdürlüğüne, 1’inin bölge müdür yardımcılığına ve
22 kişinin ise müdür kadrolarına yapıldığı,
Söz konusu kadrolara yapılan vekâleten atamaların büyük bir kısmının bir yılı aşan uzun
süreli olduğu,
görülmüştür.
Şirketin merkez ve taşra birimlerinde çok sayıda kadroya yapılan ve bir yıldan daha
uzun süren vekâleten görevlendirmelerin, süreklilik arz etmeyecek şekilde sürdürülmesi
konusunda gerekli hassasiyet gösterilmesi ve asaleten atamaların biran önce gerçekleşmesi
gereklidir.
Öneri:
Şirketin merkez ve taşra birimlerinde çok sayıda kadroya yapılan ve bir yıldan daha
uzun süren vekâleten görevlendirmelerin, süreklilik arz etmeyecek şekilde sürdürülmesi
konusunda gerekli hassasiyet gösterilmesi ve asaleten atamaların biran önce gerçekleşmesi,
önerilir.
8. SONUÇ
BOTAŞ Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.’nin kendi yönetim kurulunun 19.03.2018
tarih 2018/6-51 sayılı kararı ile kabul edilen 2017 yılı bilançosu ve 3.333.988.381,27 TL dönem
karı ile kapanan gelir tablosu tasvibe sunulur.
9. EKLER
1. EKLER
Ek 1: Kamu İşletmesi Mali Tabloları

Ek 1.1: Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ) 2017 yılı Bilançosu ve Dipnotları
Ek 1.2: Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ) 2017 yılı Gelir Tablosu ve Dipnotları
Ek 1.3: Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ) 2017 yılı Nakit Akış Tablosu
Ek 1.4: Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ) 2017 yılı Özkaynak Değişim Tablosu
Ek 2: Diğer Tablo ve Şemalar

Ek 2.1: Teşkilat Şeması
BOTAŞ-Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.

2017 Yılı Bilançosu (Ek:1.1/a)
Önceki dönem Cari dönem
Aktif ( Varlıklar) TL TL
Ayrıntısı Tümü Ayrıntısı Tümü
I-Dönen varlıklar
A-Hazır değerler 2.819.363.008,94 1.460.179.841,27
1-Kasa 9.421,03 20.987,85
2-Alınan çekler - -
3-Bankalar 2.819.336.784,59 1.460.099.601,38
4-Verilen çekler ve ödeme emirleri (-) - -
5-Diğer hazır değerler 16.803,32 59.252,04
B-Menkul kıymetler 77.274,48 33.761,32
1-Hisse senetleri - -
2-Özel kesim tahvil senet ve bonolar 77.274,48 33.761,32
3-Kamu kesim tahvil, senet ve bonolar - -
4-Diğer menkul kıymetler - 100.000.000,00
5-Menkul kıymetler değer düş.karş. (-) - -
C-Ticari alacaklar 6.401.034.456,40 4.944.563.750,74
1-Alıcılar 6.263.653.543,18 4.651.457.945,63
2-Alacak senetleri - -
3-Alacak senetleri reeskontu (-) - -
4-Verilen depozito ve teminatlar 91.671.836,27 180.702.720,31
5-Diğer ticari alacaklar 45.709.076,95 112.403.084,80
6-Şüpheli ticari alacaklar 1.121.644.152,12 3.194.505.598,96
7-Şüpheli ticari alacaklar karşılığı (-) (1.121.644.152,12) (3.194.505.598,96)
D-Diğer Alacaklar 1.450.967.971,89 1.975.291.852,78
1-Ortaklardan alacaklar - -
2-İştiraklerden alacaklar - -
3-Bağlı ortaklıklardan alacaklar 1.382.197.763,88 1.546.512.712,49
4-Personelden alacaklar 2.546.229,08 2.210.994,16
5-Diğer çeşitli alacaklar 66.223.978,93 426.568.146,13
6-Diğer alacak senetler ve reeskontu (-) - -
7-Şüpheli diğer alacaklar 19.261.147,07 22.333.340,30
8-Şüpheli diğer alacaklar karşılığı (-) (19.261.147,07) (22.333.340,30)
E-Stoklar 1.133.150.528,26 1.996.566.854,06
1-İlk madde ve malzeme 32.277.240,12 29.064.187,67
2-Yarı mamuller - -
3-Mamuller 176.813,20 176.813,20
4-Ticari mallar 1.075.452.226,98 1.942.728.290,50
5-Diğer stoklar 9.710.078,22 9.854.544,86
6-Stok değer düşüklüğü karşılığı (-) - -
7-Verilen sipariş avansları 15.534.169,74 14.743.017,83
F-Yıllara yaygın inşaat ve on. mal. 126.447.541,74 128.694.991,60
1-Yıllara yaygın inşaat ve on. mal. 109.296.496,38 111.543.946,24
2-Yıllara yaygın inşaat enflasyon düz. hes. 17.151.045,36 17.151.045,36
3-Taşeronlara verilen avanslar - -
G-Gelecek aylara ait gid. ve gelir tah. 37.476.651,07 29.801.238,63
1-Gelecek aylara ait giderler 36.666.949,65 24.601.282,90
2-Gelir tahakkukları 809.701,42 5.199.955,73
H-Diğer dönen varlıklar 762.555,26 723.285.056,91
1-Devreden KDV - 709.190.304,31
2-İndirilecek KDV - -
3-Diğer KDV - -
4-Peşin ödenen vergiler ve fonlar - -
5-İş avansları 655.793,91 576.075,42
6-Personel avansları 21.921,59 45.241,79
7-Sayım ve tesellüm noksanları 84.839,76 13.473.435,39
8-Diğer çeşitli dönen varlıklar - -
10-Diğer çeşitli dönen varlıklar karşılığı (-) - -
Dönen varlıklar toplamı 11.969.279.988,04 11.258.417.347,31
Boru Hatları İle Petrol Taşımacılığı A.Ş. Botaş 2017 Yılı Sayıştay Denetim Raporu
BOTAŞ- Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.

2017 Yılı Bilançosu (Ek:1.2/b)
Önceki dönem - TL Cari dönem -TL
Aktif ( Varlıklar)
II-Duran varlıklar
A-Ticari alacaklar 1.154.681,94 1.210.138,55
1-Alıcılar - -
2-Alacak senetleri - -
3-Alacak senetleri reeskontu (-) - -
5-Verilen depozito ve teminatlar 1.154.681,94 1.210.138,55
6-Şüpheli alacaklar karşılığı (-) - -
7-Şüpheli alacaklar karşılığı (-) - -
B-Diğer alacaklar 1.426.968.696,48 2.309.274.067,41
1-Ortaklardan alacaklar - -
2-İştiraklerden alacaklar 1.426.968.696,48 2.309.274.067,41
3-Bağlı ortaklıklardan alacaklar - -
4-Personelden alacaklar - -
5-Diğer çeşitli alacaklar - -
6-Diğer alacak senetleri reeskontu (-) - -
7-Şüpheli diğer alacaklar karşılığı (-) - -
C-Mali duran varlıklar 5.425.442.734,29 6.425.021.761,74
1-Bağlı menkul kıymetler - -
2-Bağlı menkul kıym. değ. düş. karş. (-) - -
3-İştirakler 1.568.066.684,29 2.567.645.711,74
4-İştiraklere sermaye taahhütleri (-) - -
5-İştirakler sermaye payları düş. karş. (-) - -
6-Bağlı ortaklıklar (konsolide dışı) 3.857.376.050,00 3.857.376.050,00
7-Bağlı ortaklıklara sermaye taahh. (-) - -
8-Bağlı ort. serm. pay. değ düş. karş. (-) - -
D-Maddi duran varlıklar 8.563.049.202,35 9.964.808.141,10
1-Arazi ve arsalar 154.759,01 154.759,00
2-Yeraltı ve yerüstü düzenleri 8.708.863.802,11 8.991.375.041,28
3-Binalar 257.833.247,03 275.065.119,63
4-Tesis, makine ve cihazlar 1.566.329.040,44 1.680.555.086,84
5-Taşıtlar 121.050.690,33 129.531.656,99
6-Demirbaşlar 15.379.161,22 17.219.375,81
7-Diğer maddi duran varlıklar - -
8-Birikmiş amortismanlar (-)
9-Yapılmakta olan yatırımlar (4.778.130.074,46)
2.016.957.182,03 (5.032.182.164,84)
3.154.896.691,41
10-Verilen avanslar 654.611.394,64 748.192.574,98
E-Maddi olmayan duran varlıkar 3.943.871,43 13.606.632,96
1-Haklar 9.290.496,77 20.406.796,67
2-Şerefiye - -
3-Kuruluş ve örgütlenme giderleri - -
4-Araştırma ve geliştirme giderleri 668,68 668,68
5-Özel maliyetler 67.897,38 23.177,99
6-Diğer maddi olmayan duran varlıklar 7.335.282,54 3.084.540,96
7-Birikmiş amortismanlar (-)
8-Verilen avanslar (12.750.473,94)
- (9.908.551,34)-
F-Özel tükenmeye tabi varlıklar
1-Arama giderleri - - - -
2-Hazırlık ve geliştirme giderleri - -
3-Diğer özel tükenmeye tabi varlıklar - -
4-Birikmiş tükenme payları (-) - -
5-Verilen avansları - -
G-Gelecek yıllara ait gid. ve gel.tahk. 72.223.774,37 219.780.238,30
1-Gelecek yıllara ait giderler 100.265,50 53.673,05
2-Gelir tahakkukları 72.123.508,87 219.726.565,25
H-Diğer duran varlıklar 109.372,65 109.372,65
1-Gelecek yıllarda indirilecek KDV - -
2-Diğer KDV - -
3-Peşin ödenen vergiler ve fonlar - -
4-Diğer çeşitli duran varlıklar 109.372,65 109.372,65
Duran varlıklar toplamı 15.492.892.333,51 18.933.810.352,71
Aktif ( Varlıklar toplamı) 27.462.172.321,55 30.192.227.700,02
BOTAŞ- Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş

2017 Yılı Bilançosu (Ek:1.3/c)
Önceki dönem Cari dönem
Pasif ( Kaynaklar) TL TL
I-Kısa vadeli yabancı kaynaklar
A-Mali borçlar 196.040.696,91 210.536.992,56
1-Banka kredileri - -
2-Finansal kiralama işlemlerinden borçlar
3-Ertelenmiş finan. kir. borçlanma mal. (-)
4-Uzun vad.yab. krd.anapara taks.ve faiz. 196.040.696,91 210.536.992,56
5-Tahvil, anapara borç taksitleri ve faiz. - -
6-Çıkarılmış bonolar ve senetler - -
7-Çıkarılmış diğer menkul kıymetler - -
8-Menkul kıymetler ihraç farkı (-) - -
9-Diğer mali borçlar - -
B-Ticari borçlar 2.221.905.819,32 3.292.883.494,38
1-Satıcılar 1.954.405.496,40 2.961.425.502,45
2-Borç senetleri - -
3-Borç senetleri reeskontu (-) - -
4-Alınan depozito ve teminatlar 64.181.589,48 88.446.866,24
5-Diğer ticari borçlar 203.318.733,44 243.011.125,69
C-Diğer borçlar 3.020.567.912,98 3.465.101.721,55
1-Ortaklara borçlar - -
2-İştiraklere borçlar - -
3-Bağlı ortaklıklara borçlar 261.558.872,02 203.813.708,25
4-Personele borçlar 2.128.016,05 2.557.873,97
5-Diğer çeşitli borçlar 2.756.881.024,91 3.258.730.139,33
6-Diğer borç senetleri reeskontu (-) - -
D-Alınan avanslar 5.980.968,19 3.262.808,29
E-Yıllara yayg. inş. ve ona. hak ediş bed. 178.135.852,00 178.135.852,00
1-Yıllara yaygın inş. ve on.hak ediş bed. 117.669.238,12 117.669.238,12
2-Yıllara yaygın inş.enfl. düzeltme hesabı 60.466.613,88 60.466.613,88
F-Ödenecek vergi ve diğer yük. 1.209.499.008,14 306.909.596,31
1-Ödenecek vergi ve fonlar 1.193.915.080,75 290.752.892,55
2-Ödenecek sosyal güvenlik kesintileri 15.528.462,72 16.103.917,72
3-Vadesi geç. ert. veya tak.ver.ve diğ.yük. - -
4-Diğer yükümlülükler 55.464,67 52.786,04
G-Borç ve gider karşılıkları 10.463.795,84 11.297.467,55
1-Dönem kârı vergi ve diğer yasal yük. karş. 1.998.934.585,37 657.411.577,94
2-Dönem kârı peşin öd. vergi ve diğ.yük.(-) (657.411.577,94)
(1.998.934.585,37)
3-Kıdem tazminatı karşılığı 10.163.829,58 11.066.156,97
4-Diğer borç ve gider karşılıkları 299.966,26 231.310,58
H-Gelecek aylara ait gelirler ve gider tah. 19.801.836,81 24.343.361,84
1-Gelecek aylara ait gelirler 12.696.135,59 11.353.844,69
2-Gider tahakkukları 7.105.701,22 12.989.517,15
I-Diğer kısa vadeli yabancı kaynaklar 176.724,98 51.913.657,53
1-Hesaplanan KDV - -
2-Diğer KDV - -
3-Sayım ve tesellüm fazlaları - -
4-Diğer çeşitli yabancı kaynaklar 176.724,98 51.913.657,53
Kısa vadeli yabancı kaynaklar toplamı 6.862.572.615,17 7.544.384.952,01

2017 yılı Bilançosu (Ek:1.4/d)
Önceki dönem -TL Cari dönem - TL
Pasif ( Kaynaklar)
II-Uzun vadeli yabancı kaynaklar
A-Mali borçlar 1.060.874.655,65 2.148.651.399,26
1-Banka kredileri 1.060.874.655,65 2.148.651.399,26
2-Finansal kiralama işlemlerinden borçlar
3-Ertelenmiş finan. kir. borçlanma mal (-)
4-Çıkarılmış tahviller - -
5-Çıkarılmış diğer menkul kıymetler - -
6-Menkul kıymetler ihraç farkı (-) - -
7-Diğer mali borçlar - -
B-Ticari borçlar 23.516.617,87 25.205.254,30
1-Satıcılar - -
2-Borç senetleri - -
3-Borç senetleri reeskontu (-) - -
3-Alınan depozito ve teminatlar 23.516.617,87 25.205.254,30
4-Diğer ticari borçlar - -
C-Diğer borçlar 1.622.031.272,73 0,00
1-Ortaklara borçlar - -
2-İştiraklere borçlar - -
3-Bağlı ortaklıklara borçlar - -
4-Diğer çeşitli borçlar -
1.622.031.272,73
5-Diğer borç senetleri reeskontu (-) - -
6-Kamuya olan ert. ve taks. borçlar - -
D-Alınan avanslar - -
E-Borç ve gider karşılıkları 414.438.498,68 426.724.861,89
1-Kıdem tazminatı karşılıkları 203.784.352,01 209.997.155,57
2-Diğer borç ve gider karşılıkları 210.654.146,67 216.727.706,32
F-Gelecek yıllara ait gelirler ve gid. tah. 103.619.801,68 95.565.569,50
1-Gelecek yıllara ait gelirler 103.619.801,68 95.565.569,50
2-Gider tahakkukları - -
3-Negatif konsolidasyon şerefiyesi - -
G-Diğer uzun vadeli yabancı kaynaklar - -
1-Gelecek yıllara ert. veya terkin ed..KDV
2-Diğer uzun vadeli yabancı kaynaklar
Uzun vadeli yabancı kay. toplamı 3.224.480.846,61 2.696.147.084,95
Yabancı kaynaklar toplamı 10.087.053.461,78 10.240.532.036,96
III-Öz kaynaklar
A-Ödenmiş sermaye 4.145.000.000,00 4.145.000.000,00
1-Sermaye 4.240.000.000,00 4.240.000.000,00
2-Ödenmemiş sermaye (-) (95.000.000,00) (95.000.000,00)
3-Sermaye düzeltmesi olumlu farkları - -
4-Sermaye düzeltmesi olumsuz farkları (-) - -
B-Sermaye yedekleri - -
1-Hisse senedi ihraç primleri - -
2-Hisse senedi ihraç iptal kârları - -
3-Diğer sermaye yedekleri - -
C-Kâr yedekleri 6.294.817.442,17 13.230.118.859,77
1-Yasal yedekler 3.281.517.951,71 6.098.055.995,70
2-Statü yedekleri 66.818.762,38 66.818.762,38
3-Olağanüstü yedekler 2.946.480.728,08 7.065.244.101,69
4-Diğer kâr yedekler
5-Özel fonlar
D-Geçmiş yıllar kârları
E-Geçmiş yıllar zararları (-) - -
F-Dönem net kârı (zararı) 6.935.301.417,60 2.676.576.803,33
1-Teşebbüsün net kârı (zararı)
2-Azınlık payları net kârı (zararı)
Öz kaynaklar toplamı 17.375.118.859,77 20.051.695.663,10
IV-Azınlık payları
Pasif (Kaynaklar) toplamı 27.462.172.321,55 30.292.227.700,06
2017 YILI BİLANÇO DİPNOTLARI

(Ek:1.4/e)
1- Kayıtlı sermaye tavanı 4.240.000.000,00 TL

Ödenmiş Sermaye 4.145.000.000,00 TL
Ödenmemiş Sermaye (-) 95.000.000,00 TL
2- Yönetim Kurulu Başkanı ve Üyeleri ile Genel Müdür,

Genel Koordinatör, Genel Müdür Yardımcıları ve
Genel Sekreter gibi üst Yöneticilere.
a) Cari dönemde verilen her çeşit avans ve borcun toplam tutarı 226.134,72 TL
b) Cari dönem sonundaki avans ve borcun bakiyesi 57.602,19 TL
3- Aktif değerlerin toplam sigorta tutarı.
- Harici Sigorta 3.157.940,37 TL

- Dahili Sigorta 216.727.706,32 TL
4- Alacaklar için alınmış ipotek ve diğer teminatların toplam tutarı
326 Alınan Depozito ve Teminatlar 88.446.866,24 TL

426 Alınan Depozito ve Teminatlar 25.205.254,30 TL
900 Teminat Olarak Alınan Kıymetler 1.341.957.560,92TL
5- Yabancı Kaynaklar için verilmiş ipotek ve teminatların toplam tutarı
126 Verilen Depozito ve Teminatlar 180.702.720,31 TL
226 Verilen Depozito ve Teminatlar 1.210.138,55 TL
6- Pasifte yer almayan taahhütlerin toplam tutarı
902 Teminat Olarak Verilen Kıymetler 63.541.180,16 TL
7- Kasa ve Bankalardaki Döviz Miktarı
Döviz Cinsi Miktarı TL Kuru Toplam Tutar (TL)

ABD $ 6.954.950,10 3.7719 256.319.276,28
EURO 2.322,92 4.5155 10,489,15
Sterlin 4.082,78 5.0803 20.741,75
8- Yurtdışından Alacaklar (Avans Dahil)
12000070 Ticari Mal Satışı 54.983.881,99 TL
12010070 Hizmet Satışı (Irak-Somo) 353.226.134,39 TL
12030070 Hizmet Satışı 3.024.749,79 TL
12050070 Senetsiz Alacak -
121500 BTC HPBH -
13600070 Diğer Hizmetler (İran ve Azerbaycan Al Yada Öde) -
13610070 Hizmet Alımları 560.731,90 TL
1590001 Yurtdışı Sipariş Avansları 12.607.700,00 TL
1592001 1.458.070,60 TL
221500 BTC HPBH -
2265001 Hizmet Satışı (Irak-Somo) -
9- Yurtdışına Borçlar (Avans Dahil)
Krediler (Hazine
3030000 55.751.897,38 $ 210.536.992,56 TL
Garantili)
3033001 Krediler (Hazine Devirli) - -
3032001 Krediler (Hazine Devirli) 54.570,00 € 246.410,84 TL
349006 BTC Co 7.433,96 $ 17.238,62 TL
Krediler (Hazine
Garantili) Dünya Bankası
40000001107891 301.275.924,52$
Tuz Gölü Doğal Gaz 1.136.382.659,67 TL
Yeraltı Depolama Projesi
Krediler (Hazine Garantili) TANAP
40000001107892 267.271.768 $ 1.008.122.381,72 TL
Projesi
4002001 Krediler (Hazine Devirli) 918.250,00 € 4.146.357,87 TL
4003001 Krediler (Hazine Devirli) - -
4265001 Tepe NACAP 6.682.376,07 $ 25.205.254,30 TL
10- Tedavüldeki tahvil ve finansman bonolarından banka garantili olanların tutarı YOKTUR
11- Cari dönemde yararlanılacak yatırım indiriminin toplam tutarı YOKTUR
12- Tedavüldeki tahvillerden hisse senedine dönüştürülebilir niteliklerin tutarı. YOKTUR
13- Sermayeyi temsil eden hisse senetlerinin dökümü.
Kuruluşumuz 1995 yılında çıkarılan 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile sermayesinin
tamamı Hazine’ye ait olmak üzere Teşekkül şeklinde yapılanmış ve 21.04.2017 tarih ve 2017/9756
sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Türkiye Varlık Fonuna devrolmuştur.
Yüksek Planlama Kurulu’nun 10.03.2015 tarih ve 2015/T-9 sayılı kararı ile Yönetim Kurulu’nun
23.02.2015 tarih ve 2015/04-32 sayılı kararı gereği sermayemiz 4.240.000.000,00 TL’ ye çıkarılmış
olup, bu tutarın tamamı 21.04.2017 tarih ve 2017/9756 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Türkiye Varlık
Fonuna devrolmuştur.
14- Cari dönemde ihraç edilmiş hisse senedi tutarı YOKTUR
15- İşletme sahibinin veya sermayesinin %10 ve daha fazlasına
sahip ortakların TAMAMI DEVLETE
AİTTİR
16- Sermayesinin %10 ve daha fazlasına sahip olunan iştirakler ile müessese ve bağlı ortakların;
İŞTİRAKLER:
ADI BOTAŞ PAYI TUTARI

TURUSGAZ %35 28.000,00 TL
TURUSGAZ Enflasyon Düzeltme Farkı - 76.019,57 TL
TANAP DOĞALGAZ İLETİM A.Ş. %30 2.567.541.692,17 TL
BAĞLI ORTAKLIKLAR:
ADI BOTAŞ PAYI TUTARI

BOTAS INTERNATIONAL LTD %100 671.050,00 TL
TPIC %100 3.856.705.000,00 TL
17- Stok Değerleme Yöntemi:
a) Cari dönemde ambarlarda uygulanan yöntem TOPLULAŞTIRILMIŞ YÖNTEM

Mal Stokları : BASİT ORTALAMA
Diğer Stoklar : BASİT ORTALAMA
b) Önceki dönemde uygulanan yöntem ORTALAMA

c) Varsa, cari dönemdeki yöntem değişikliğinin stoklarda meydana getirdiği
artış (+) veya azalış (-) tutarı. YOKTUR
18- Cari dönemdeki maddi duran varlık hareketleri:
a) Satın alınan, imal ve inşa edilen maddi duran varlıkların maliyeti 3.666.332.756,02 TL
(Hesaplararası transfer dahil)
b) Elden çıkarılan veya hurdaya ayrılan maddi duran varlıkların maliyeti 2.010.521.726,89 TL
(Hesaplararası transfer dahil)
19- Kuruluşun üçüncü şahıslardan ortaklardan, bağlı ortaklardan ve personelden alacak borç ilişkileri
a) Alacaklar
TİCARİ
TİCARİ (TL) OLMAYAN
(TL)
1- Üçüncü Şahıslardan (Kısa V.) 4.944.563.750,74 426.568.146,13
Üçüncü Şahıslardan (Uzun V.) 1.210.138,55 -.-
2- Bağlı Ortaklık 133 -.- 1.546.512.712,49
İştirakler 232 -.- 2.309.274.067,41
Bağlı Ortaklık 233 -.- -.-
3- Personel 135 -.- 2.210.994,16

b) Borçlar
TİCARİ
TİCARİ TL OLMAYAN
(TL)
1- Üçüncü Şahıslara (Kısa V.) 3.292.883.494,38 3.258.730.139,33
Üçüncü Şahıslara (Uzun V.) 25.205.254,30 -.-
2- Bağlı Ortaklık 333 -.- 203.813.708,25
3- Personel 335 -.- 2.557.873,97
c- 31.12.2017 tarihi itibariyle açık ve repo işlem tutarı
Bankalar Repo Edilen Kıymetler 1.200.767.773,49 TL

20- Cari dönemde ortalama personel sayısı
2017 YILI
31.12.2017 MEVCUDU
ORTALAMASI
Kapsam Dışı Personel 1276 1290
Kapsam İçi Personel 1484 1513
Özel Güvenlik - -
BTC HPBH Proje Direktörlüğü

Sözleşmeli 24 + 24
21- Bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan ve açıklamayı gerektiren hususlara ilişkin bilgi.
31 Aralık 2017 tarihi itibariyle 4.732,48 TL olan kıdem tazminatı tavanı 01 Ocak 2018 ve daha
sonraki günlerde geçerli olmak üzere 5.001,76 TL olarak belirlenmiştir.
22- Belirli bir sahip olan, ancak tutarı tahmin edilemeyen şarta bağlı
zararlar ile her türlü şarta bağlı kazançlara ilişkin bilgi (işletmeyi YOKTUR
borç altına sokacak ve dönem sonucunu etkileyebilecek hukuki
ihtilafların mahiyetleri bu bölümde açıklanır.)
23- İşletmenin gayrisafi kar oranları üzerinde önemli ölçüde etkide

bulunan muhasebe tahminlerinde değişikliklere ilişkin bilgi ve YOKTUR
bunların parasal etkileri.
24- Bankalardaki mevduatın bloke olanına ilişkin tutar. YOKTUR
25- Menkul kıymetler ve bağlı menkul kıymetler grubu içinde yer alıp,
işletmenin ortakları, iştirakleri ve bağlı ortaklıklar tarafından YOKTUR
çıkarılmış bulunan menkul kıymet tutarları ve bunları çıkaran
ortaklıklar.
26- İştirakler ve bağlı ortaklıklarda içsel kaynaklardan yapılan

sermaye artırımı nedeniyle elde edilen bedelsiz hisse senedi YOKTUR
tutarları
27- Kısa ve uzun vadeli kredilerle ilgili olarak alınan kredilerin ve

çıkarılmış menkul kıymetlerin (katılma intifa senedi dahil) kredi ve YOKTUR
menkul kıymet türleri itibariyle tahakkuk etmemiş gelecek döneme
ilişkin faiz borçları.
28- Ortaklar, İştirakler ve bağlı ortaklıklar lehine verilen garanti, taahhüt,

aval, ciro gibi yükümlüklerin tutarı. YOKTUR
29- Mali tabloları önemli ölçüde etkileyen yada mali tabloların açık
yorumlanabilir ve anlaşılabilir olması açısından açıklanması gerekli
olan diğer hususlar:
a) Uygulanan muhasebe politikaları ve değerleme yöntemleri:
a1) Hazırlanış Esası

31 Aralık 2017 tarihinde sona eren muhasebe kayıtları ve kanuni defterler

yürürlükteki ticari mevzuat dikkate alınarak hazırlanmıştır.
a2) Alacakları ve Borçları Değerleme
Alacaklar ve borçlar bilançoda kayıtlı değerleri ile gösterilmiştir.
a3) Stoklar
31 Aralık 2017 tarihi itibariyle fiili stok sayımı yapılmıştır. Stokların
değerlemesinde elde etme maliyeti dikkate alınmıştır.
a4) Maddi Olmayan Duran Varlıklar
Maddi olmayan duran varlıklar itfa payları indirildikten sonra gösterilmektedir.
a5) Maddi Duran Varlıklar
Bina (arazi hariç), yeraltı ve yerüstü düzenleri, makina tesis ve cihazları
taşıt araç ve gereçleri, döşeme ve demirbaşlar 5024 sayılı kanun
gereği gerekli şartların oluşmaması nedeniyle enflasyon düzeltmesine tabi tutulmamıştır.
a6) Yabancı Para Cinsinden Varlık ve Borçlar
Bilançoda yer alan yabancı paraya bağlı varlık ve senetli ve senetsiz borçlar
T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru kullanarak Türk Lirası’na çevrilmektedir.
Yıl içinde gerçekleşen yabancı paraya bağlı işlemler işlem tarihindeki kurlar kullanılarak
Türk Lirası’na çevrilmektedir. Bu işlemlerden doğan kur farkı gelir ve giderleri
gelir tablosuna dahil edilmektedir.
a7) Vergiler
Genel olarak kurum kazançları %20 oranında Kurumlar Vergisine tabidir.
Ancak, matrahın hesaplanmasındaki indirim ve istisnalar ile ilave edilen
unsurlar vergi yükünü değiştirebilmektedir.
Vergiden müstesna kazançlar için ayrı bir vergileme rejimi vardır. Ayrıca,
ödenecek Kurumlar Vergisi’ne mahsuben dönem içinde geçici
vergi uygulaması bulunmaktadır. 31 Aralık 2017 tarihi itibarıyla 3.287.057.889,68 TL mali kâr
oluşmuş, oluşan mali kâr üzerinden 657.411.577,94 TL Kurumlar Vergisi tahakkuk etmiş ve
gecikmeye mahal vermeden süresi içerisinde ödenmiştir.
a8) Kıdem Tazminatı
İş Kanunu’na göre kıdem tazminatına hak kazanmış personele ileride
ödenmesi muhtemel borç yükü hesaplanmakta ve 1 nolu muhasebe
uygulama tebliği hükümlerine göre 4857 sayılı İş Kanununa
binaen limit dahilinde gerekli karşılık ayrılmaktadır.
a9) Gelir ve Giderler
Gelir ve gider kalemlerinin belirlenmesinde tahakkuk esası uygulanmaktadır.
Buna bağlı olarak gelir, hizmet bitirildiği veya mal teslim edildiği anda hesaba
alınmaktadır.
b) Dava ve icra safhasında bulunan alacaklar için

Ayrılan şüpheli alacaklar tutarı.
Şüpheli Alacaklar Toplamı 3.216.838.939,26 TL
Şüpheli Alacaklar Karşılığı(-) 3.216.838.939,26 TL
c) Projeler
Doğal Gaz Dağıtım Hatları
- Başlama Tarihi :1996
- Bitiş Tarihi :2022
- Cinsi :Muhtelif
- Projenin Toplamı :6.248.234 Bin TL
- 31.12.2017 itibariyle tutar : 2.635.071 Bin TL
- Tamamlanma Derecesi :%42,17
Bilgisayar Sistemleri
- Cinsi :Bilgisayar ve Yan Donanımlarının Alımı
- Projenin Toplamı :66.476 Bin YTL
- 31.12.2017 itibariyle tutar : 41.302 Bin YTL
- Tamamlanma Derecesi :% 62,13
Muhtelif Etüdler
- Cinsi :Etüd-Proje
- Projenin Toplamı : 51.521 Bin YTL
- 31.12.2017 itibariyle tutar :39.104 Bin YTL
Tuz Gölü Yer Altı Depolama Projesi

- Cinsi :Yer Altı Depolama Tesisi İnşaası
- Projenin Toplamı : 15.154.793 Bin TL
- 31.12.2017 itibariyle tutar : 1.669.068 Bin TL
Boru Hatlarının Modernizasyonu

- Cinsi : Modernizasyon
- Projenin Toplamı : 1.022.134 Bin TL
- 31.12.2017 itibariyle tutar : 619.468 Bin TL
Bina Yapımı ve Onarımı

- Cinsi :Yapım
- Projenin Toplamı : 96.579 Bin TL
- 31.12.2017 itibariyle tutar :25.742 Bin TL
Marmara Ereğlisi LNG Terminali Send-Out Kapasitesinin Arttırılması

- Cinsi :Kapasite Artırımı
- Projenin Toplamı :132.000 Bin TL
Kuzey Marmara Doğal Gaz Depolama Tevsii Projesi

- Cinsi :Kapasite Genişletmesi
- Projenin Toplamı :3.627.011 Bin TL
- 31.12.2017 itibariyle tutar :459 Bin TL
Dörtyol Yüzer LNG Depolama ve Gazlaştırma Ünitesinin (FSRU) İletim Şebekesine Bağlantı Sistemi
- Cinsi :Yapım

Muhtelif İşler
- Cinsi :Muhtelif İşler
- 31.12.2017 itibariyle tutar : 37.699 Bin TL
Hatay-Dörtyol FSRU Sisteminin İletim Şebekesine Bağlantısı

- Cinsi :Yapım
- Projenin Toplamı :45.000 Bin TL
Dönem Net Karı 2.676.576.803,33 TL

I.Tertip Yedek Akçe 606.528.816,30
II.Tertip Yedek Akçe 1.775.415.188,00
olmuştur.
30- Bilançonun onaylanarak kesinleştiği tarih; Yönetim Kurulu’nun 19.03.2018 tarih 2018/6-51
sayılı kararı ile Teşekkül bilançosu kabul edilmiştir.

2017 Yılı Gelir Tablosu (Ek:1.2/a)
2016 2017
Gelir ve giderler
TL TL
A- Brüt satışlar 29.694.515.659,12 33.485.703.857,25
B- Satış indirimleri (-) (14.167.723,73) (15.420.683,45)
C- Net satışlar 29.680.347.935,39 33.470.283.173,80
D- Satışların maliyeti (-) (21.570.013.836,91) (35.332.504.817,51)
Brüt satış karı veya zararı 8.110.334.098,48 (1.862.221.643,71)
E- Faaliyet giderleri (-) (113.968.737,83) (118.359.737,58)
Faaliyet karı veya zararı 7.996.365.360,65 (1.980.581.381,29)
F- Diğer faaliyetlerden olağan gelir ve karlar 1.993.301.632,26 2.342.456.639,37
G- Diğer faaliyetlerden olağan gid. ve zar. (-) (1.225.762.608,26) (3.201.001.495,95)
H- Finansman giderleri (-) (4.074.130,93) (62.244.252,01)
Olağan kar veya zarar 8.759.830.253,72 (2.901.370.489,88)
I- Olağan dışı gelir ve karlar 1.559.398.712,41 6.565.584.506,58
J- Olağan dışı gider ve zararlar (-) (1.384.992.963,16) (330.225.635,43)
Dönem karı veya zararı 8.934.236.002,97 3.333.988.381,27
K- Dönem karı vergi ve diğer yas. yük.karş.(-) (1.998.934.585,37) (657.411.577,94)
Dönem net karı veya zararı 6.935.301.417,60 2.676.576.803,33
2017 YILI GELİR TABLOSU DİPNOTLARI

(Ek:1.2/b)
1- Dönemin Tüm Amortisman Giderleri İle İtfa ve Tükenme
Payları 260.183.376,62 TL
a) Amortisman Giderleri 258.349.044,93 TL
b) İtfa ve Tükenme Payları 1.834.331,69 TL
2- Dönemin Karşılık Giderleri 2.077.694.415,86 TL

3- Dönemin Tüm Finansman Giderleri 171.109.230,59 TL
a) Kur Farkı 133.196.551,48 TL
aa. Devam Eden Yatırım Kur Farkı 90.752.700,52 TL
ab. Aktifleştirilen Kur Farkı -.-
ac. Doğrudan Gider Yazılan Kur Farkı 42.443.850,96 TL
ad. Üretim ve İşletme Kredileri Kur Farkı -.-
b) Faiz Giderleri 37.912.679,11 TL
ba. Devam Eden Yatırımlar Faizi 24.572.902,06 TL
bb. Aktifleştirilen Sabit Kıymet Faizi -.-
bc. Üretim Maliyetine Verilen Faiz -.-
bd. Doğrudan Gider Yazılan Faiz 13.339.777,05 TL
be. Dağıtım Yoluyla Yatırımlara Verilen Faiz -.-
c) Komisyon Giderleri 6.460.624,00 TL
ca. Yatırım Bedeline Verilen Arazi
Kamulaştırma Masrafı -.-
cb. Giderleştirilen Ajanlık Ücret Masrafı 6.460.624,00 TL
cc. Üretim ve Hizmet Maliyeti Kom.Gid. -.-
4- Dönemin Finansman Giderlerinden Ana Kuruluş,

Ana Ortaklık, Müessese, Bağlı Ortaklık ve İştiraklerle
İlgili Kısmı : YOKTUR
5- Ana Kuruluş, Ana Ortaklık, Müessese Bağlı Ortaklık ve

İştiraklere Yapılan Satış ve Alışlar Brüt Satış ve Alış
Tutarlarının (Yüzde Yirmisini) Aşması Halinde Bu Madde ve
Hizmetlere İlişkin Tutarlar : YOKTUR
6- Ana Kuruluş, Ana Ortaklık, Müessese Bağlı Ortaklık ve

İştiraklerden Alınan ve Bunlara Ödenen Faiz, Kira ve
Benzerleri (Toplam Tutar İçindeki Payları Yüzde Yirmisini)
Aşan Tutarlar. YOKTUR
7- Yönetim Kurulu Başkan ve Üyeleriyle Genel Müdür,

Genel Koordinatör, Genel Müdür Yardımcıları Gibi
Üst Yöneticilere Cari Dönemde Sağlanan Ücret ve
Benzeri Menfaatlerin Toplam Tutarı 794.840,51 TL
8- Amortisman Hesaplama Yöntemleri İle Bu Yöntemlerde

Yapılan Değişikliklerin Dönemin Amortisman Giderlerinde
Meydana Getirdiği Artış (+) veya Azalış (-) YOKTUR
9- Maliyet Hesaplama Sistemleri ve (Safha ve Sipariş) ve

Stok Değerleme Yöntemleri (Ağırlıklı Ortalama Maliyet,
İlk Giren İlk Çıkar, Hareketli Ortalama Maliyet v.s. gibi) Ağırlıklı Ortalama Maliyet
10- Varsa Tamamen veya Kısmen Fiili Stok Sayımı

Yapılmasının Gerekçeleri Fiili Sayım Yapılıyor.
11- Yurtiçi ve Yurtdışı Satışlar Hesap Kalemi İçinde

Yer alan Ürün, Hurda, Döküntü Gibi Maddelerin
Satışları ile Hizmet Satışlarının Ayrı Ayrı
Toplamlarının Brüt Satışların %20’sini Aşması
Halinde Bu Madde ve Hizmetlere İlişkin Tutarlar YOKTUR
12- Önceki Döneme İlişkin Gelir ve Karlar İle Önceki

Döneme Ait Gider ve Zararların Tutarlarını ve
Kaynaklarını Gösteren Açıklayıcı Not
a) Önceki Dönem Gelir ve Karlar 361.157.108,42 TL

aa. Personel Giderlerinden Gelir ve Karlar -.-
ab. Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmet Gelir ve Karlar 5.080.947,07 TL
ac. Çeşitli Giderlerden Gelir ve Karlar 216.373,39 TL
ad. Vergi, Resim ve Harç Giderlerinden Gelir 423.732,25 TL
ve Karlar
ae. Diğer Önceki Dönem Gelir ve Karları 352.690.850,16 TL

af. Alış İskontoları 2.250.371,78 TL
ag. Sayım ve Tesellüm Fazlaları -.-
ah. Malzeme Giderlerinden Gelir ve Karlar 18.752,31 TL
aı. Önceki Dönem Hasılatlarından 448.120,54 TL
aj. Üçüncü Şahıslardan Tahsil Edilen Hasılat 27.960,92 TL
b- Önceki Dönem Gider ve Zararlar 134.727.607,43 TL

ba. Personel Giderlerinden 532.859,45 TL
bb. Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmet Giderler 6.819.827,61 TL
bc. Çeşitli Giderlerden 103.987.685,46 TL
bd. Vergi, Resim ve Harç Giderleri 1.094.745,38 TL
be. Diğer Önceki Dönem Gider ve Zararı 20.638.009,19 TL
bf. Önceki Dönem Hasılatlarından 1.654.480,34 TL
bg. Amortisman ve Tükenme Paylarından Kaynaklanan -.-
13- Adi ve İmtiyazlı Hisse Senetleri İçin Ayrı Ayrı Gösterilmek

Koşuluyla Hisse Başına Kar ve Kar Payı Oranları YOKTUR
DİĞER AÇIKLAYICI BİLGİLER

a- Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelirler ve Karlar Hakkında Bilgi 2.342.456.639,37 TL
a) İştirakler Temettü Geliri -.-
b) Faiz Gelirleri 463.774.460,45 TL
c) Konusu Kalmayan Karşılıklar 3.580.820,76 TL
d) Kambiyo Karları 1.221.605.755,67 TL
e) Diğer Olağan Gelir ve Karlar 653.495.602,49 TL
b- Kuruluşun Dönem İçinde Gerçekleştirdiği Mal ve Hizmet Satış Miktarındaki Değişmeler.

a) Ticari Mal Satışı (Doğal Gaz İletilen ve Satılan SM3)
31.12.2016 31.12.2017 Değişim %
Toptan Satış 36.853.785.502 43.163.928.333 17,12
İletim 48.175.551.819 55.718.576.836 15,66
Depolama 228.118.613 226.336.326 -0,78
b) Hizmet Satışları
31.12.2016 31.12.2017 Değişim %

Ham Petrol Taş. (Varil) 244.786.640 243.839.891 -0,39
c- Kuruluşun Dönem İçinde Gerçekleştirdiği Mal ve Hizmet Satış Hasılatındaki Değişmeler

a) Ticari Mal Satışları
31.12.2016 (TL) 31.12.2017 (TL) Değişim %
Doğal Gaz 26.425.210.785,33 30.125.129.972,38 14,00

Arıtım Petrol 1.917.781,89 78.795,03 -95,89
Toplam 26.427.128.567,22 30.125.208.767,41 13,99
a) Hizmet Satışları
31.12.2016 (TL) 31.12.2017 (TL) Değişim %
Doğal Gaz İletim 1.628.329.825,49 1.442.448.429,21 -11,42

Doğal Gaz Depolama 316.315.459,69 475.712.487,00 50,39
Ham Petrol Taşıma 984.206.543,09 1.124.263.926,81 14,23
Liman ve Diğer 338.535.263,63 318.070.246,82 -6,05
Toplam 3.267.387.091,90 3.360.495.089,84 2,85
d- Kuruluşun Dönem İçinde Gerçekleştirdiği Mal ve Hizmet Satış Maliyetindeki

Değişmeler
a) Ticari Mal Maliyeti
31.12.2016 (TL) 31.12.2017 (TL) Değişim %
Doğal Gaz 20.420.128.147,99 34.038.626.947,36 66,69
Arıtım Petrol 6.448.160,63 -100,00
Toplam 20.426.576.308,62 34.038.626.947,36 66,64
31.12.2016 (TL) 31.12.2017 (TL) Değişim %

Doğal Gaz İletim 673.420.367,25 789.016.434,17 17,17
Doğal Gaz Depolama 79.441.708,28 153.897.746,49 93,72
Ham Petrol Taşıma 133.139.232,55 124.521.090,14 -6,47
Liman ve Diğer 257.436.220,21 226.442.599,35 -12,04
Toplam 1.143.437.528,29 1.293.877.870,15 13,16

Nakit akım tablosu (Ek:1.3)
Nakit kaynakları ve kullanım yerleri Cari dönem
Bin TL
A- Dönem başı nakit mevcudu 2.819.440
B- Dönem içi nakit girişleri 43.387.574
1- Satışlardan elde edilen nakit: 32.938.806
a) Net satışlar 33.470.283
b) Ticari alacaklardaki azalışlar 1.612.196
c) Ticari alacaklardaki artışlar (-) (2.139.555)
d)Alınan Avanslarda azalış (4.118)
2- Diğer faaliyetlerden olağan gelir ve karlardan sağlanan nakit 2.342.457
3- Olağan dışı gelir ve karlardan sağlanan nakit 6.565.585
4- Kısa vadeli yab. kayn. artışlardan sağlanan nakit:(Alımlarla ilgili olmayan) 595.079
a) Menkul kıymet ihraçlarından
b) Alınan krediler 14.496
c) Dİğer artışlar 580.583
5- Uzun vadeli yab.kay. artışlardan sağlanan nakit: (Alımlarla ilgili olmayan) 1.101.752
a) Menkul kıymet ihraçlarından
b) Alınan krediler 1.087.777
c) Dİğer artışlar 13.975
7- Hisse senedi ihraç primlerinden sağlanan nakit
8- Diğer nakit girişleri -156.104
C- Dönem içi nakit çıkışları 44.646.801
1- Maliyetlerden kaynaklanan nakit çıkışları : 34.880.003
a) Satışların Maliyeti 35.332.505
b) Stoklardaki artışlar 863.416
c) Ticari borçlardaki (alımlardan kaynaklanan ) azalışlar -
d) Ticari borçlardaki (alımlardan kaynaklanan ) artışlar (-) (1.046.712)
e) Amortisman ve nakit çıkış gerektirmeyen giderler (-) (269.206)
2- Faaliyet giderlerine ilişkin nakit çıkışları : 118.360
a) Araştırma ve geliştirme giderleri
b) Pazarlama satış ve dağtım giderleri
c) Genel yönetim giderleri 118.360
d) Amortisman ve nakit çıkışı gerektirmeyen diğer giderler (-)
3- Diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlara ilişkin nakit çıkışları : 1.125.068
a) Diğer faaliyetlerle ilgili olağan gider ve zararlar 3.201.001
b) Amortisman ve nakit çıkışı gerektirmeyen diğer gid. ve zararlar (-) (2.075.934)
4- Finansman giderlerinden dolayı nakit çıkışları 62.244
5- Olağandışı gider ve zararlardan dolayı nakit çıkışı : 330.226
a) Olağan dışı gider ve zararlar 330.226
b) Amortisman ve nakit çıkışı gerektirmeyen diğer gid. ve zararlar (-) -
6- Duran varlık yatırımlarına ilişkin nakit çıkışları 2.666.506
7- Kısa vadeli yabancı kaynak ödemeleri (Alımlarla ilgili olmayan) : 57.814
a) Menkul kıymetler anapara ödemeleri
b) Alınan krediler anapara ödemeleri
c) Diğer ödemeler 57.814
8- Uzun vadeli yabancı kaynak ödemeleri (Alımlarla ilgili olmayan) :
a) Menkul kıymetler anapara ödemeleri
b) Alınan krediler anapara ödemeleri
c) Diğer ödemeler 1.622.031
9- Ödenen vergi ve benzerleri 2.269.767
10- Ödenen temettüler
11- Diğer nakit çıkışları 1.514.782
D- Dönem sonu nakit mevcudu (A+B-C) 1.560.214
E- Nakit artış veya azalış (B-C) (1.259.227)
BORU HATLARI İLE PETROL TAŞIMA A.Ş. ÖZ KAYNAKLAR DEĞİŞİM TABLOSU (TL) (Ek:1.4)
Sermaye Yedekleri Kar Yedekleri
Geçmiş
ÖZ KAYNAK Hisse MDV. İştirakler
Ödenmiş Yıllar Dönem Net Özkaynaklar
HESAPLARINDAKİ Sen. İptal Yeniden Yeniden Statü Olağanüstü Özel
Sermaye Yasal Yedekler Karları Karı (Zararı) Toplamı
HAREKET İhraç Karları Değerleme Değerleme Yedekleri Yedekler Fonlar (Zararları)
Primleri Artışları Artışları
ÖNCEKİ DÖNEM
31.12.2015 Kalanı 4.145.000.000 3.281.517.952 66.818.762 2.946.480.728 624.930.129 11.064.747.571
Kar Dağıtımı
Temettüler
Yedeklere Aktarılan
Hisse Senedi İhraç Primi
İşt.Mad.Dur.Var.Sat.Karı
Ödenmiş Sermaye Artışı
Nakten
Yeniden Değerleme
Artışlardan Aktarılan
Maliyet Artış Fonu
2016 Yılı Net Değer
2016 Artş.Dönem Karı/Z
Net 6.935.301.418
CARİ DÖNEM
31.12.2016 Kalanı 4.145.000.000 3.281.517.952 66.818.762 2.946.480.728 6.935.301.418 17.375.118.860
Kar Dağıtımı
Temettüler
Yedeklere Aktarılan
Hisse Senedi İhraç Primi
İşt.Mad.Dur.Var.Sat.Karı
Ödenmiş Sermaye Artışı
Nakten -
Yeniden Değerleme
Artışlardan Aktarılan
Maliyet Artış Fonu
2017 Net Değer Artş.
2017 Net Dönem K/Z 2.676.576.803
31.12.2017 Kalanı 4.145.000.000 6.098.055.996 66.818.762 7.065.244.102 - 2.676.576.803 20.051.695.663

Boru Hatlari İle Petrol Taşimaciliği A.Ş. Botaş 2017 Yili Sayiştay Deneti̇m Raporu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Boru Hatlari İle Petrol Taşimaciliği A.Ş. Botaş 2017 Yili Sayiştay Deneti̇m Raporu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

BORU HATLARI İLE PETROL

SAYIŞTAY DENETİM RAPORU

1. KAMU İDARESİ HAKKINDA BİLGİ ...................................................................................................... 1

1.1 Sermaye Durumu ve Karar Organı..............................................................................................................1

2. DENETLENEN KAMU İDARESİ YÖNETİMİNİN SORUMLULUĞU ............................................. 29

3. SAYIŞTAYIN SORUMLULUĞU ............................................................................................................ 30

4. DENETİMİN DAYANAĞI, AMACI, YÖNTEMİ VE KAPSAMI ........................................................ 30

5. DENETİM GÖRÜŞÜNÜN DAYANAKLARI ......................................................................................... 31

6. DENETİM GÖRÜŞÜ ................................................................................................................................. 31

7. DENETİM GÖRÜŞÜNÜ ETKİLEMEYEN TESPİT VE DEĞERLENDİRMELER ......................... 31

ADK : Atanmış Devlet Kuruluşu

Tablo 1: Karar Organı Tablosu .................................................................................................. 1

1. KAMU İDARESİ HAKKINDA BİLGİ

1.1 Sermaye Durumu ve Karar Organı

Kuruluşun Adı : Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ)

Tablo 1: Karar Organı Tablosu

1-Başkan Burhan ÖZCAN BOTAŞ Genel Müdür 24.05.2016 Devam Ediyor

3-Üye Mehmet KONUK BOTAŞ Genel Müdür Yrd. 23.10.2014 18.04.2017

4-Üye Ömer KOCA ETKB Petrol İşleri Gn.Md.Yrd. 23.10.2014 23.10.2017

1.2 Kuruluşun Mevzuatı ve Amacı

1.4 Toplu Bilgiler

Sermaye Bin TL 4.240.000 4.240.000 4.240.000 - -

Ödenmiş sermaye Bin TL 4.145.000 4.145.000 4.145.000 - -

Öz kaynaklar Bin TL 9.961.462 17.375.119 20.051.696 2.676.577 15

Yabancı kaynaklar Bin TL 10.350.696 10.087.053 10.240.532 153.479 2

1.5 Cari Yıl Bilgileri

1.5.1 İşletme Bütçesi

A-Personel sayısı Kişi 2.900 (5,8) 3.078 3.078 2.760 (10,3)

B-Personel giderleri Bin TL 446.092 12,8 484.727 548.934 436.183 (20,5)

1.5.2 İnsan Kaynakları

olup, bunun 144’ü Genel Müdürlük merkezinde görev yapmaktadır.

1.5.3.1 Mal Alımları

1-İlk madde ve yardımcı

1.5.3.2 Hizmet Alımları

Hizmet alımları, 28.10.2016 tarih ve 29871 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan

1.5.5 Üretim ve Maliyetler

de yürütüldüğü LNG İşletme Müdürlüğü (Marmara Ereğlisi-Tekirdağ), doğal gaz depolama

Tablo 10:Üretim Maliyetleri Tablosu

Toplam (1) 968.001 4,6 1.518.990 4,4 1.545.770 4,2 1,8

Tablo 11:Satışlar Tablosu

2015 2016 2017

1-Esas ürünler 41.987 71.379 74.447 38.919

2- Yan ve ara ürün 177 177 0 354

1.5.6.2 Satış Sonuçları

Tablo 13:Satış Sonuçları Tablosu

I.Doğal Gaz 1.918.161 942.914 3.159 946.073 972.088 51 103

- Malkoçlar-Ankara (İletim) 1.442.448 789.016 2.643 791.660 650.789 45 82

- Lng (Depolama) 213.010 57.099 191 57.290 155.720 73 272

- Silivri (Depolama) 262.702 71.907 241 72.148 190.554 73 264

b.Yurt Dışı Satışlar 1.035.381 100.303 336 100.639 934.741 90 929

II.Doğal Gaz 29.580.222 34.038.627 114.025 34.152.652 (4.572.430) (15) (13)

- Malkoçlar-Ankara (İletim) 788.559 668.647 2.240 670.887 117.672 15 18

- Gaz Satış 28.791.663 33.369.980 111.786 33.481.765 (4.690.102) (16) (14)

30.124.926 34.038.627 114.025 34.152.652 (4.027.727) (13) (12)

Genel Toplam 33.470.283 35.332.505 118.360 35.450.865 (1.980.581) (6) (6)

Satış revizesi 33.415.931 33.320.556 196.994 33.517.550 (101.619) (0) (0)

Önceki Dönem Satış Sonuçları 29.680.348 21.570.014 113.969 21.683.983 7.996.365 27 37

1.5.7 Bağlı Şirketler/Ortaklıklar ve İştirakler

Tablo 14:Bağlı Ortaklık ve İştirakler Tablosu

Bağlı Bağlı Ana kuruluş tarafından

Tablo 15:Yatırım Tablosu

1.6.1 Aktif (Varlıklar)