საჯარო პოლიტიკის ნარკვევი 1

თებერვალი, 2012

ეს საჯარო პოლიტიკის წყლის სექტორი:

ნარკვევი ერთ-ერთია მწვანე
თანამედროვე ინსტიტუციური მოწყობა
ალტერნატივას მიერ მომზადე-
ბული ანალიტიკური ნაშრომე- და რეგულირების მექანიზმები
ბიდან, რომლებიც ქვეყნის
მდგრადი განვითარებისთვის
აქტუალურ საკითხებს ეხება.
მისი მიზანია წამოწიოს
საჯარო პოლიტიკის კონკრე- რეზიუმე
ტულ სფეროში გადაუდებლად
გადასაჭრელი საკითხები და
ხელი შეუწყოს დისკუსიას საქართველოში წყლის მართვის სისტემა, ძირითადად, გასული საუკუნის 90-
ქვეყნის მდგრადი ეკონომიკუ- იან წლების მეორე ნახევარში ჩამოყალიბდა. 2005 წლის შემდეგ სისტემამ
რი და სოციალური განვითა-
ეტაპობრივად განიცადა ცვლილებები; ბოლო მასშტაბური ცვლილებები 2011
რებისა და გარემოსდაცვითი
მიზნების ჰარმონიულად მიღ- წლის მარტში განხორციელდა. წარმოდგენილ საჯარო პოლიტიკის ნარკვევში
წევის გზებზე. განხილულია ბოლო წლებში საქართველოს წყლის სექტორში
განხორციელებული მარეგულირებელი ჩარჩოსა და ინსტიტუციური
წარმოდგენილი ნარკვევი გან-
კუთვნილია იმ ორგანიზაცი- მოწყობის რეფორმის შედეგად მიღებული სურათი; ასევე გაანალიზებულია,
ებისა და პირებისთვის, რომ- თუ რამდენად უწყობს ხელს ამჟამინდელი ინსტიტუციური მოწყობა და
ლებიც იღებენ გადაწყვეტი-
რეგულირების ინსტრუმენტები წყლის სექტორში ეროვნული პოლიტიკის
ლებებს საქართველოს საჯარო
პოლიტიკისა და მმართველო- მიზნების მიღწევას. ნარკვევის დასასრულს წარმოდგენილია რეკომენდაციები
ბის საკითხებზე. ნაშრომი, პოლიტიკის მიზნების მისაღწევად გასატარებელი აუცილებელი
ასევე, სასარგებლო იქნება
მათთვის, ვინც ცდილობს ღონისძიებების შესახებ.
ზეგავლენა მოახდინოს საქარ-
თველოს საჯარო პოლიტიკა-
ზე, მისი გაუმჯობესების
მიზნით.

This policy brief is also available

in English

დაფინანსებულია
საქართველოში ნიდერლანდების
სამეფოს საელჩოს მიერ
 საჯარო პოლიტიკის ნარკვევი 2
თებერვალი, 2012

1. ეროვნული პოლიტიკის მიზნები წყლის 4. დირექტივა მნიშვნელოვანი ავარიული

სექტორში დაბინძურების კონტროლის შესახებ (96/82/EC);
5. დირექტივა დაბინურების ინტეგრირებული

საქართველოს ეროვნული პოლიტიკა წყლის შესახებ, პრევენციის და კონტროლის შესახებ (2008/1/EC);

რომელიც მრავალრიცხოვანი საკანონმდებლო 6. დირექტივა მუნიციპალური ჩამდინარე წყლების

აქტებით არის წარმოდგენილი, მოკლებულია ერთიანი შესახებ (91/271/EEC).

ხედვის არსებობას, თანმიმდევრულობასა და შედეგზე

მომდევნო თავებში მიმოხილულია, თუ რამდენად
ორიენტირებულობას. წყლის რესურსების მართვის
მიზნები და ამოცანები არ არის მკაფიოდ უზრუნველყოფს, უკანასკნელ წლებში

განსაზღვრული. გარდა ამისა, წყლის პოლიტიკის განხორციელებული მარეგულირებელი და

განმსაზღვრელი მნიშვნელოვანი დოკუმენტები ინსტიტუციური მოწყობის რეფორმირების შემდეგ,

საქართველოში წყლის მართვის სფეროში მოქმედი
პრაქტიკულად უმოქმედოა იმის გამო, რომ
კანონმდებლობა და ორგანიზაციული მოწყობა ზემოთ
ლიცენზიებისა და ნებართვების სისტემაში და სხვა
მონათესავე კანონმდებლობაში განხორციელებული ჩამოთვლილი დირექტივებით განსაზღვრული

რეფორმების შემდეგ მათი განახლება არ მომხდარა. მიზნების მიღწევას.

ევროპის სამეზობლო პოლიტიკის ფარგლებში, 2. წყლის მართვის ინსტიტუციური ჩარჩო

საქართველოს მთავრობას აღებული აქვს საქართველოში
ვალდებულება გარემოს დაცვის და მათ შორის, წყლის
სექტორში საქართველოს კანონმდებლობა საქართველოში წყლის მართვასთან დაკავშირებული
ევროკავშირის მოთხოვნებს მიუახლოვოს. პასუხისმგებლობები გაბნეულია სხვადასხვა უწყებებს
საქართველოს კანონმდებლობის ევროპული კავშირის შორის სახელმწიფო და ადგილობრივ დონეზე, თუმცა
კანონმდებლობასთან ჰარმონიზაციის ეროვნულ წყლის მართვა ძირითადად ცენტრალიზებულად
პროგრამაში 1 მოცემულია ევროკავშირის ის ხორციელდება. ამასთან, წყლის მართვის სფეროში
კონკრეტული დირექტივები წყლის სექტორში, ფუნქციები და პასუხისმგებლობები ყოველთვის არ
რომლებთან მიახლოებაც მიჩნეულია არის მკაფიოდ გაწერილი და ხშირია
პრიორიტეტულად. ევროკავშირის მიდგომებთან და ურთიერთგადაფარვებიც. ბოლო წლებში ადგილი
პრინციპებთან ჰარმონიზაციის თვალსაზრისით, ჰქონდა წყლის მართვის სხვადასხვა ფუნქციის
საქართველოში ჯერჯერობით ხელშესახები ნაბიჯების გადატანას ერთი უწყებიდან მეორეში. უფრო მეტიც,
განხორციელება ვერ მოხერხდა. მიუხედავად ამისა, გარემოს დაცვის სამინისტროს რეორგანიზაციის
ევროკავშირის დირექტივებში მოცემული შემდეგ, როცა ბუნებრივი რესურსების მართვა
მოთხოვნები, ჰარმონიზაციის პროგრამის მიხედვით, ენერგეტიკისა და ბუნებრივი რესურსების
ფორმალურად დეკლარირებულია როგორც სამინისტროს კომპეტენციაში გადავიდა, ბუნდოვანი
სავალდებულო და ამრიგად, ეროვნული პოლიტიკის გახდა წყლის, როგორც ბუნებრივი რესურსის მართვის
მიზნებს წარმოადგენს. ბედი.

ქვემოთ წარმოდგენილია ჰარმონიზაციის პროგრამაში ამჟამად წყლის მართვის სფეროში მთავარი ორგანო
წყლის სფეროში პირველი რიგის პრიორიტეტად გარემოს დაცვის სამინისტროა. სამინისტროს
მიჩნეული ევროკავშირის ექვსი დირექტივა: პრეროგატივაა წყლის დაცვა და მართვა, ასევე წყლის
მონიტორინგი და თავისი კომპეტენციის ფარგლებში,
1. წყლის ჩარჩო დირექტივა (2000/60/EC); გარემოს დაცვის სახელმწიფო კონტროლის
2. დირექტივა სასმელი წყლის შესახებ (98/83/EC); განხორციელება. თუმცა, მიწისქვეშა წყლებით
3. დირექტივა სარეკრეაციო წყლების შესახებ სარგებლობის ლიცენზირების კომპეტენცია 2008 წელს
(2006/7/EC); ეკონომიკური განვითარების სამინისტროს, ხოლო
2011 წელს ენერგეტიკისა და ბუნებრივი რესურსების
1 საქართველოს კანონმდებლობის ევროპული კავშირის სამინისტროს გადაეცა.
კანონმდებლობასთან ჰარმონიზაციის ეროვნული პროგრამა,
სახელმძღვანელო პრინციპები სამოქმედო გეგმისათვის, 2003
 საჯარო პოლიტიკის ნარკვევი 3
თებერვალი, 2012

შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური თუმცა მათი კომპეტენციები ყოველთვის ნათელი და

უზრუნველყოფის სამინისტრო ადგენს გარემოს მკაფიოდ გამიჯნული არ არის. გარდა ამისა,
ხარისხობრივ ნორმებს, მათ შორის, სასმელი, გამომდინარე იქედან, რომ წყლის მართვა მთლიანად
ზედაპირული, მიწისქვეშა და სანაპირო ცენტრალიზებულია, წყლის სფეროში ადგილობრივი
წყლებისათვის. სასმელი წყლის ხარისხის კონტროლი ორგანოების კომპეტენციები ძლიერ შეზღუდულია.
სოფლის მეურნეობის სამინისტროს გარემოს დაცვის სამინისტროს რეგიონული
პასუხისმგებლობაა. რეგიონული განვითარების და სამმართველოების გაუქმების შემდეგ სამინისტროს
ინფრასტრუქტურის სამინისტრო ახორციელებს რეგიონული რგოლი აღარ გააჩნია. თუმცა, ისიც უნდა
რეგიონული განვითარების პოლიტიკას. მისი აღინიშნოს, რომ რეგიონული სამმართველოების
კომპეტენციაა წყალმომარაგების სექტორის კომპეტენციები და რესურსები ასევე საკმაოდ
რეაბილიტაცია-განვითარების ერთიანი სახელმწიფო შეზღუდული იყო.
პოლიტიკის ძირითადი მიმართულებების შემუშავება
და განხორციელების კოორდინაცია; წყლით ფუნქციათა ამგვარი გადანაწილების ფონზე, წყლის
უზრუნველყოფის განვითარების ხელშეწყობა და მართვასთან დაკავშირებულ სახელმწიფო უწყებებს
კოორდინაცია და მოსახლეობის წყლით მომარაგების შორის კოორდინაცია და თანამშრომლობა საკმაოდ
სისტემების დანერგვისა და ხელშეწყობის სუსტია. ამასთან, აღსანიშნავია, რომ ლიცენზიებისა
ღონისძიებათა განხორციელების უზრუნველყოფა. და ნებართვების სისტემაში 2005 წელს
2009 წელს შეიქმნა რეგიონული განვითარებისა და განხორციელებული რეფორმის შემდეგ გარემოს
ინფრასტრუქტურის სამინისტროს დაქვემდებარებაში დაცვის სამინისტროს მარეგულირებელი როლი
არსებული წყლით უზრუნველყოფის რეგიონული მნიშვნელოვნად შემცირდა. ხოლო 2011 წელს
განვითარების სააგენტო, რომელიც განიხილებოდა სამინისტროს რეორგანიზაციამ, რომლის შედეგადაც
როგორც ქვეყანაში წყალმომარაგებისა და გარემოს დაცვის სამინისტროს (ყოფილი გარემოს
წყალარინების სისტემების განვითარების დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროს)
ხელშემწყობი მაკოორდინირებელი სტრუქტურა. 2010 სხვადასხვა კომპეტენციები, მათ შორის ბუნებრივი
წელს, ორი მსხვილი რეგიონული წყლის კომპანიის რესურსების მართვა გადაეცა ენერგეტიკისა და
გაერთიანების ბაზაზე, სააგენტო ჩამოყალიბდა ბუნებრივი რესურსების სამინისტროს (ყოფილი
როგორც ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების ენერგეტიკის სამინისტრო) კიდევ უფრო დააკნინა და
სამინისტროს დაქვემდებარებაში მყოფი სახელმწიფო ბუნდოვანი გახადა გარემოს დაცვის სამინისტროს
შპს - “საქართველოს გაერთიანებული როლი წყლის რესურსების მართვის სფეროში. ბოლო
წყალმომარაგების კომპანია”. “საქართველოს წლებში თანდათან შეიზღუდა გარემოს დაცვის
გაერთიანებული წყალმომარაგების კომპანია” სამინისტროს რეგიონული სამმართველოების როლი
ახორციელებს წყალმომარაგებისა და წყალარინების და ბოლოს, 2011 წელს საერთოდ გაუქმდა. ეს კი,
სერვისებს საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში. წყლის რესურსების მართვის დეცენტრალიზაციის
თბილისში, რუსთავსა და მცხეთაში მსგავს სერვისებს თვალსაზრისით, კიდევ ერთი უკან გადადგმული
ახორციელებს კერძო კომპანია შპს “ჯორჯიან უოთერ ნაბიჯი იყო.
ენდ ფაუერი”. ეკონომიკისა და მდგრადი
განვითარების სამინისტრო აგრეთვე მონაწილეობას ამრიგად, რეორგანიზაციის შემდეგ, გარემოს დაცვის
იღებს წყალმომარაგებისა და წყალარინების სამინისტროს მიერ სახელმწიფო კონტროლის
სისტემების და სამელიორაციო სისტემების განხორციელების საკითხი საკმაოდ ბუნდოვანია.
განვითარების მიმართულებათა განსაზღვრაში და, გარემოს დაცვის სახელმწიფო კონტროლის ფუნქცია
შესაბამის დაწესებულებებთან ერთად, მათ საინჟინრო ენერგეტიკისა და ბუნებრივი რესურსების
უზრუნველყოფას უწევს კოორდინაციას. სამინისტროს დაქვემდებარებაში მყოფ უწყებას,
ბუნებრივი რესურსების სააგენტოს გადაეცა. თუმცა,
საქართველოს ავტონომიური რესპუბლიკების ამჟამად, გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის
ხელისუფლებისა და ადგილობრივი პირობების კონტროლის განხორციელების
თვითმმართველობების ორგანოები პასუხისმგებლები უფლებამოსილება გააჩნია როგორც გარემოს დაცვის
არიან მათ ტერიტორიაზე არსებული წყლის დაცვისა სამინისტროს ეკოლოგიური ექსპერტიზისა და
და გამოყენების კონტროლსა და რეგულირებაზე.
 საჯარო პოლიტიკის ნარკვევი 4
თებერვალი, 2012

ინსპექტირების დეპარტამენტს, ასევე ბუნებრივი მოხმარების შესახებ, ამჟამად ჩანაცვლებულია

რესურსების სააგენტოს. საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და
სოციალური დაცვის მინისტრის 2007 წლის 17
3. წყლის რესურსების რეგულირების დეკემბრის #349 ბრძანებით „სასმელი წყლის
მექანიზმები ტექნიკური რეგლამენტის დამტკიცების შესახებ“.

წყლის შესახებ საქართველოს კანონმდებლობა  ზედაპირული წყლების დაბინძურებისაგან

წარმოდგენილია 15-ზე მეტი კანონით და დაცვის ძირითადი წესები დადგენილია საქართველოს
მრავალრიცხოვანი კანონქვემდებარე აქტით. ქვემოთ გარემოს დაცვის მინისტრის 1996 წლის 17 სექტემბრის
მოცემულია დღესდღეისობით ყველაზე #130 ბრძანებით „საქართველოს ზედაპირული
მნიშვნელოვანი კანონების მოკლე აღწერა: წყლების დაბინძურებისაგან დაცვის წესების
დამტკიცების შესახებ“. აღნიშნული დოკუმენტი
 კანონი „წყლის შესახებ“ წყლის რესურსების ადგენს ზედაპირული წყლების დაბინძურების
მარეგულირებელი ძირითადი ჩარჩო კანონია, თავიდან აცილების ძირითად პრინციპებს.
რომელიც განსაზღვრავს წყლის დაცვისა და
გამოყენების ძირითად საკითხებს. თუმცა უნდა  ზღვრულად დასაშვები ჩაშვების
აღინიშნოს, რომ „წყლის შესახებ“ კანონი არ მოიცავს ნორმატივების შემუშავებისა და დამტკიცების წესი
წყლის მართვის ყველა ასპექტს, მათ შორის მიწისქვეშა დადგენილია საქართველოს გარემოს დაცვის
წყლების მართვას, რომელიც წიაღის შესახებ კანონით მინისტრის 1997 წლის 29 დეკემბრის #169 ბრძანებით
რეგულირდება. „გარემოში მავნე ნივთიერებათა ემისიისა და
მიკროორგანიზმებით გარემოს დაბინძურების
 „ლიცენზიებისა და ნებართვების ზღვრულად დასაშვები ნორმების შესახებ დებულების
შესახებ“კანონის მიხედვით ამჟამად წყლის დამტკიცების თაობაზე“.
გამოყენების მარეგულირებელ ერთადერთ ნებართვად
რჩება გარემოზე ზემოქმედების ნებართვა. გარდა  „გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის შესახებ“
ამისა, წყლის სფეროში ამჟამად არსებობს სასარგებლო კანონის მიხედვით, ყველა იმ საქმიანობისათვის,
წიაღისეულის მოპოვების ლიცენზია, რომლითაც რომელიც არ ექვემდებარება გარემოზე ზემოქმედების
რეგულირდება მიწისქვეშა წყლების გამოყენება და ნებართვას, სავალდებულოა გარემოსდაცვითი
თევზჭერის ლიცენზია. აღსანიშნავია, რომ 2005 წელს ტექნიკური რეგლამენტების დაცვა, რომლებიც
ლიცენზიებისა და ნებართვების სისტემაში დადგენილია საქართველოს გარემოს დაცვის
განხორციელებული ცვლილებების პარალელურად არ მინისტრის 2008 წლის 13 ნოემბრის N745 ბრძანებით
მომხდარა „წყლის შესახებ“ კანონის განახლება, რის „გარემოსდაცვითი ტექნიკური რეგლამენტების
გამოც, ის მოძველებული და სრულიად შესახებ“. ამ დოკუმენტით დადგენილია საწარმოო და
არარელევანტური გახდა. მთლიანობაში, არასაწარმოო ობიექტების ჩამდინარე წყლების
საქართველოს წყლის შესახებ კანონმდებლობა ზედაპირული წყლის ობიექტებში ჩაშვების
ფრაგმენტული და წინააღმდეგობრივია. იგი არ ტექნიკური რეგლამენტი და ზედაპირული წყლის
შეიცვას დაბინძურებისა და წყლის ჭარბი მოხმარების ობიექტიდან წყლის ამოღების ტექნიკური
პრევენციის ეფექტურ მექანიზმებს და არ იძლევა რეგლამენტი.
წყლის მართვის გამართული სისტემის ჩამოყალიბების
წინაპირობას. 4. ანალიზი

 წყლის ხარისხობრივი ნორმები დადგენილია 4.1 წყლის მართვა

საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და დღეს საქართველოში წყლის მართვა მკვეთრად
სოციალური დაცვის მინისტრის 2001 წლის 16 ცენტრალიზირებულია, ხოლო წყლის პოლიტიკა არ
აგვისტოს #279/ნ ბრძანებით „გარემოს ხარისხობრივი არის ორიენტირებული კონკრეტული მიზნების და
მდგომარეობის ნორმების დამტკიცების შესახებ“. ამ ამოცანების განხორციელებაზე. წყლის შესახებ
დოკუმენტის პირველი ნაწილი, სასმელი წყლის კანონმდებლობაში მოცემული მიზნები ზოგადია.
 საჯარო პოლიტიკის ნარკვევი 5
თებერვალი, 2012

კონკრეტული ღონისძიებები, რომლებიც ამ მიზნების სერიოზულ გაუმჯობესებას საჭიროებს (იხ. 4.3

შესრულებას შეუწყობდა ხელს, არ არის ქვეთავი).
ჩამოყალიბებული. ამასთან, არ არსებობს წყლის
ხარისხის მართვის ეფექტური მექანიზმები. წყლის რაც შეეხება წყლის მომსახურების გაწევის ხარჯებს,
რესურსების ინტეგრირებული მართვის პრინციპები მათი სრულად ამოღება, როგორც ამას ევროკავშირის
საქართველოს კანონმდებლობაში არ არის წყლის ჩარჩო დირექტივა მოითხოვს, ამჟამად არ
გათვალისწინებული და წყლის სააუზო მართვის ხდება. 2005 წელს ჩატარებული კვლევა ცხადყოფს,
მოდელზე გადასვლის წინაპირობებიც არ არსებობს. რომ არსებული ფინანსური რესურსები არასაკმარისია
არსებული წყლის სერვისების შესანარჩუნებლად.2 არ
აღსანიშნავია, რომ დღეს მოქმედი მონიტორინგის არსებობს წყლის სერვისების ტარიფის გაანგარიშების
სისტემა მნიშვნელოვან ტექნიკურ გაუმჯობესებას ფორმალური მეთოდოლოგია ან წესი. ტარიფის
საჭიროებს. საქართველოში დღეს ფიზიკურ-ქიმიური მომატება მოსახლეობის სოციალური მდგომარეობის
ხარისხობრივი ელემენტების ყოველთვიური გამო რთულდება. გარდა ამისა, არ მოქმედებს
მონიტორინგი მხოლოდ 22 მდინარეზე წარმოებს; მსოფლიოში გარემოს დაცვის სფეროში მთავარი
მაშინ, როდესაც გასული საუკუნის 90-იან წლებში სახელმძღვანელო პრინციპი - ‘დამაბინძურებელი
მსგავსი დაკვირვებები 72 მდინარეზე მიმდინარეობდა. იხდის’ პრინციპი. დაბინძურების გადასახადი
სულ საშუალოდ 33 ელემენტის მონიტორინგი გაუქმებულია, ზედაპირული წყლის რესურსების
წარმოებს. არ იზომება ორგანული ნივთიერებების მოხმარების მოსაკრებელი კი, პრაქტიკულად
დიდი ნაწილი და ევროკავშირის წყლის ჩარჩო უმოქმედოა. კანონის მიხედვით, მოსაკრებლის
დირექტივის მიერ განსაზღვრული თითქმის არცერთი გადახდას ექვემდებარება წყალსარგებლობის
პრიორიტეტული ნივთიერება. ჰიდროლოგიური ლიცენზიის მფლობელი.3 წყალსარგებლობის
დაკვირვება წარსულში არსებული 150 სადგურიდან 29 ლიცენზიების გაუქმების შემდეგ კი, მოსაკრებლის
სადგურზე მიმდინარეობს. 7 სადგურის გარდა, ადმინისტრირება პრაქტიკულად შეუძლებელი გახდა.
რომელთა რეაბილიტაცია და აღჭურვა ახლახანს ზემოთქმულიდან გამომდინარე, ამჟამად
განხორციელდა, სადგურები არ შეესაბამება საქართველოში არ არსებობს წყლის დაზოგვის
თანამედროვე სტანდარტებს. საქართველოში წამახალისებელი მექანიზმები.
ჰიდრობიოლოგიური მონიტორინგი მხოლოდ ახლა
იკიდებს ფეხს. გარემოს ეროვნული სააგენტო, 4.2 სასმელი და სარეკრეაციო წყლები
საერთაშორისო პროექტების ფარგლებში, მუშაობს საქართველოში არ არსებობს ფორმალიზებული
როგორც აღჭურვილობის, ისე მეთოდოლოგიის პროცედურა, რომელიც სარეკრეაციო წყლების
გაუმჯობესების კუთხით; თუმცა, წყლის ობიექტების იდენტიფიცირებას, აღწერას და სარეკრეაციო წყლების
ტიპოსპეციფიკური მახასიათებლების დასადგენად პროფილების დადგენას უზრუნველყოფს.
საჭიროა რამოდენიმეწლიანი დაკვირვება და სარეკრეაციო წყლები იგივე რეგულაციებს
ინფორმაციის მოგროვება. ექვემდებარება, რაც ზოგადად ზედაპირული
წყლებისათვის არის დადგენილი. საბანაო სეზონის
2005-2006 წლებში ლიცენზიებისა და ნებართვების განმავლობაში სარეკრეაციო წყლების ხარისხის
სისტემის რეფორმირების შემდეგ გაუქმდა წყლის მოთხოვნები არ არის განსაზღვრული.
მოხმარების სფეროში არსებული მრავალრიცხოვანი მიკრობიოლოგიური მონიტორინგი საქართველოში
ლიცენზია და ნებართვა. ამჟამად არსებობს მხოლოდ მხოლოდ ზოგიერთ სარეკრეაციო წყლის ობიექტზე
თევზჭერისა და მიწისქვეშა წყლების მოხმარების ხორციელდება. მით უფრო, არ ხდება სარეკრეაციო
ლიცენზიები. წყლის ხარისხის და რაოდენობის წყლების მდგომარეობის შეფასება და კლასიფიცირება
მართვა ამჟამად გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის წყლის ხარისხის მიხედვით, როგორც ამას
და გარემოსდაცვითი ტექნიკური რეგლამენტების
საშუალებით ხორციელდება. 2 საქართველოს ურბანული წყალმომარაგებისა და
წყლის გამწმენდი სისტემების სექტორის ფინანსური სტრატეგია,
2005
გარემოზე ზემოქმედების ნებართვა ეროვნულ დონეზე
3 საქართველოს კანონი „ბუნებრივი რესურსებით
გაიცემა, გარემოს დაცვის სამინისტროს მიერ. სარგებლობისათვის მოსაკრებლის შესახებ“, 2004 წლის 29
დღესდღეობით ამ ნებართვის გაცემის სისტემა დეკემბერი, მუხლი 3
 საჯარო პოლიტიკის ნარკვევი 6
თებერვალი, 2012

სარეკრეაციო წყლების შესახებ ევროკავშირის განვითარების სამინისტროს საქვეუწყებო

დირექტივა მოითხოვს. შესაბამისად, არ ხდება დაწესებულება ტექნიკური და სამშენებლო ინსპექცია.
ღონისძიებების დაგეგმვა და განხორციელება
სარეკრეაციო წყლების ხარისხის ყურადსაღებია, რომ აღნიშნული კანონი, ძირითადად,
გაუმჯობესებისათვის. ტექნიკური ხასიათის ავარიების რისკის მქონე
ობიექტებს ეხება და, მნიშვნელოვანი ავარიული
საზოგადოების ინფორმირება სარეკრეაციო წყლების დაბინძურების კონტროლის შესახებ ევროკავშირის
ხარისხის, დაბინძურების ხასიათის, მიზეზების და დირექტივის მსგავსად, არ ითვალისწინებს საშიში
ხანგრძლივობის, შესაძლო საფრთხეებისა და ნივთიერებების ემისიებთან დაკავშირებული
გატარებული ღონისძიებების შესახებ დღევანდელი მნიშვნელოვანი ავარიების თავიდან აცილებას.
კანონმდებლობით არ რეგულირდება. მოსახლეობის
ინფორმირებას ითვალისწინებს რეგულაცია გარდა ამისა, „ტექნიკური საფრთხის კონტროლის
განსაკუთრებულ შემთხვევებში წყალმოსარგებლეთა შესახებ“ კანონი არ ითვალისწინებს უსაფრთხოების
უფლებების შეზღუდვის წესების შესახებ,4 თუმცა, ანგარიშების, ავარიების პრევენციის პოლიტიკის ან
საფრთხის შესახებ მოსახლეობის ინფორმირება თავად საგანგებო სიტუაციების გეგმების მომზადებას და
წყალმოსარგებლეს ევალება, ხოლო სახელმწიფო და ზოგად მოთხოვნებს უყენებს ობიექტის მფლობელს.
ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები ევროკავშირის დირექტივაში მნიშვნელოვანი
ვალდებულები არიან საინფორმაციო საშუალებებით ავარიული დაბინძურების შესახებ კი, დეტალურად
გამოაქვეყნონ მათ მიერ დადგენილი არის გაწერილი ის მინიმალური მონაცემები და
წყალსარგებლობის შეზღუდვის პირობები. ინფორმაცია, რომელსაც უნდა შეიცავდეს ობიექტის
ყურადსაღებია, რომ დოკუმენტში მითითებული მფლობელის მიერ მომზადებული უსაფრთხოების
სახელმწიფო სანიტარიული ზედამხედველობის ანგარიში, ავარიების პრევენციის პოლიტიკა და
ორგანოები, რომლებიც პასუხისმგებელი არიან საგანგებო სიტუაციების გეგმები.
წყალმომარაგების წყაროებისა და სარეკრეაციო
წყლების სანიტარიულ-ჰიგიენური მდგომარეობის და ასევე, აღნიშნული დირექტივისაგან განსხვავებით,
წყლის ბაქტერიოლოგიური დაბინძურების ხარისხის კანონი „ტექნიკური საფრთხის კონტროლის შესახებ“
შეფასებაზე და დაბინძურების არეალის არ ითვალიწინებს საზოგადოების ინფორმირებას და
გამოკვლევაზე, ამჟამად აღარ არსებობენ. მზადყოფნის უზრუნველყოფას, ისევე, როგორც
მეზობელი ქვეყნებისათვის ინფორმაციის მიწოდებას
4.3 დაბინძურების კონტროლი ტრანსსასაზღვრო ეფექტის მქონე ავარიული
ავარიული დაბინძურება სიტუაციების შესახებ. „ტექნიკური საფრთხის
მომეტებული რისკის შემცველი ობიექტების და კონტროლის შესახებ“ კანონის მიხედვით, ობიექტის
მათთან დაკავშირებული პროცესების რეგულირება მფლობელი ვალდებულია ავარიის შესახებ
საქართველოში ხდება კანონით „ტექნიკური შეატყობინოს მხოლოდ ტექნიკურ და სამშენებლო
საფრთხის კონტროლის შესახებ“. მომეტებული ინსპექციას.
საფრთხის შემცველად ითვლება ისეთი ობიექტები,
დანადგარები, მოწყობილობები, პროცესები და ა. შ., უნდა აღინიშნოს, რომ 2010 წელს „ტექნიკური
რომელიც შეიცავს პოტენციურ ტექნიკურ საფრთხეს საფრთხის კონტროლის შესახებ“ კანონის მიღებით,
და რომელსაც ავარიის ან არასწორი ექსპლუატაციის გაუქმდა კანონი „საშიში ქიმიური ნივთიერებების
შემთხვევაში, შეუძლია ზიანი მიაყენოს ადამიანის შესახებ“. ამ კანონის მიზნებს შორის იყო ადამიანის
სიცოცხლეს, ჯანმრთელობას, საკუთრებას და ჯანმრთელობისა და გარემოს დაცვა საშიში ქიმიური
გარემოს. ასეთ ობიექტებზე ზედამხედველობას ნივთიერებების მავნე ზემოქმედებისაგან და საშიში
ახორციელებს ეკონომიკისა და მდგრადი ქიმიური ნივთიერებების უსაფრთხო გამოყენების
მართვის დანერგვა. კანონი არეგულირებდა საშიში
ქიმიური ნივთიერებების წარმოებას, შენახვას,
4 საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და მოხმარებას და ტექნიკური უსაფრთხოების
სოციალური დაცვის მინისტრის 2002 წლის 5 ნოემბრის #308/ნ
ბრძანება „განსაკუთრებულ შემთხვევებში წყალმოსარგებლეთა პირობებზე კონტროლს.
უფლებების შეზღუდვის წესების დამტკიცების შესახებ“
 საჯარო პოლიტიკის ნარკვევი 7
თებერვალი, 2012

აღსანიშნავია, რომ კანონში „საშიში ქიმიური ვალდებულნი იყვნენ მასობრივი საინფორმაციო

ნივთიერებების შესახებ“ გათვალისწინებული იყო საშუალებების გამოყენებით ფართო
საშიში ქიმიური ნივთიერებების შესახებ ინფორმაციის საზოგადოებისათვის მიეწოდებინათ ინფორმაცია
საჯაროობის საკითხები. ამასთან, კანონი მოიცავდა ავარიის, მისი ხასიათის და მასშტაბის, შესაძლო
საშიში ქიმიური ნივთიერებების შესახებ ინფორმაციის შედეგების და ამ შედეგების შესამცირებლად
გაცვლის მოთხოვნებს, მათ შორის, ინფორმაციის გასატარებელი ღონისძიებების შესახებ.
გაცვლის მოთხოვნას დაინტერესებულ
სახელმწიფოებს შორის. კანონი ავალდებულებდა „ტექნიკური საფრთხის კონტროლის შესახებ“
ქიმიური ნივთიერებების მწარმოებელს მოემზადებინა კანონისაგან განსხვავებით, „საშიში ქიმიური
სპეციალური სასწავლო-საინფორმაციო მასალა ნივთიერებების შესახებ“ კანონი მოიცავდა იმ
ქიმიური ნივთიერებების სწორი და უსაფრთხო ობიექტების ჩამონათვალს, რომლებიც ახდენდნენ
წარმოების, ტრანსპორტირების, მოხმარების, ქიმიური ნივთიერებების წარმოებას ან შენახვას,
უსაფრთხოებისა და პროფილაქტიური და სხვა თუმცა, კანონი არ აკონკრეტებდა ამ ობიექტების
ღონისძიებების შესახებ. თუმცა, აღნიშნული სახის განსაზღვრის კრიტერიუმებს.
მოთხოვნები ზოგადი ხასიათისა იყო და კანონი არ
აკონკრეტებდა თუ რა სახის ინფორმაციის გაცვლა იყო საქართველოს კანონი „ბუნებრივი და ტექნოგენური
სავალდებულო და რა შემთხვევებში. ხასიათის საგანგებო სიტუაციებისაგან მოსახლეობისა
და ტერიტორიის დაცვის შესახებ“ მიზნად ისახავს
კანონის მე-16 თავში მოცემული იყო საშიში ქიმიური საგენგებო სიტუაციის წარმოქმნისა და გავრცელების
ნივთიერებების გამოყენებისას შექმნილი საგანგებო თავიდან აცილებას, საგანგებო სიტუაციით
მდგომარეობის თავიდან აცილების ღონისძიებები. გამოწვეული ზარალის შემცირებას და ზარალის
კერძოდ, კანონის მიხედვით, იმ ობიექტის ლიკვიდაციას. ამ კანონის მიხედვით საწარმოო
ხელმძღვანელები, სადაც საშიში ქიმიური ობიექტები ვალდებულები არიან დაგეგმონ და
ნივთიერებები გამოიყენებოდა, ვალდებულები იყვნენ განახორციელონ საგანგებო სიტუაციების
შეემუშავებინათ შესაძლო ავარიებისა და საგანგებო პრევენციული ღონისძიებები, შეატყობინონ
მდგომარეობათა ნუსხა, მათი შედეგების უფლებამოსილ ორგანოებს საგანგებო სიტუაციის
პროგნოზირებით; ავარიებისა და საგანგებო შესახებ. კანონი ასევე ითვალისწინებს საგანგებო
მდგომარეობისადმი მზადყოფნისა და მოქმედების სიტუაციების შესახებ ინფორმაციის საჯაროობას.
უზრუნველყოფის ღონისძიებათა, მათ შორის, კერძოდ, საქართველოს სახელმწიფო, ავტონომიური,
პერსონალისა და მოსახლეობისათვის სამედიცინო რეგიონული და ადგილობრივი ხელისუფლების
დახმარების გაწევის გეგმები; ასევე, საგანგებო ორგანოები, ისევე როგორც ობიექტის ადმინისტრაცია,
მდგომარეობაში მოქმედების გეგმები. გეგმაში ვალდებული არიან მოსახლეობას მასობრივი
გათვალისწინებული უნდა ყოფილიყო საგანგებო საინფორმაციო საშუალებებით ოპერატიულად და
მდგომარეობის შესახებ ავარიული სამსახურის, გასაგებად მიაწოდონ ინფორმაცია.
ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებისა და
მოსახლეობის ოპერატიული გაფრთხილების ამ კანონის 27-ე მუხლის თანახმად, მიღებულ იქნა
საკითხები. თუმცა, გეგმაში არ იყო საქართველოს მთავრობის 2010 წლის 4 ივნისის #154
გათვალისწინებული კონკრეტული დეტალები, დადგენილება „უსაფრთხოების დეკლარაციის
კერძოდ, მნიშვნელოვანი ავარიული დაბინძურების წარდგენის წესის შესახებ ინსტრუქციის დამტკიცების
შესახებ დირექტივით გათვალისწინებული ისეთი თაობაზე“. ინსტრუქციის მოთხოვნები ვრცელდება
საკითხები, როგორიცაა: შესაძლო ავარიების მომეტებული ტექნიკური საფრთხის შემცველ
გამომწვევი მდგომარეობა და მოვლენები, მათი ობიექტებზე, მათ შორის, ობიექტებზე რომლებიდანაც,
კონტროლის და შესაძლო უარყოფითი ზემოქმედების ავარიის შემთხვევაში, შესაძლებელია საშიში ქიმიური
შემცირების ღონისძიებები; ადრეული შეტყობინების ნივთიერებების გარემოში მოხვედრა.
მოქმედებათა აღწერა და სხვ. გასათვალისწინებელია, რომ მათში არ შედის ყველა ის
ობიექტი, რომელიც მნიშვნელოვანი ავარიული
კანონის მიხედვით, ავარიის შემთხვევაში, დაბინძურების შესახებ დირექტივით რეგულირდება.
ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები კანონი მომეტებული საფრთხის შემცველ ობიექტებს
 საჯარო პოლიტიკის ნარკვევი 8
თებერვალი, 2012

ავალდებულებს მოამზადონ უსაფრთხოების თანახმად,5 გზშ-ს ანგარიში უნდა შეიცავდეს

დეკლარაცია. ამასთან, კანონში დეტალურად არის საქმიანობის შედეგად შესაძლო ავარიული
გაწერილი ის მონაცემები, რომელიც აღნიშნული უნდა სიტუაციების ალბათობის განსაზღვრას და მათი
იყოს დეკლარაციის სპეციალურ ფორმაში. ეს მოსალოდნელი შედეგების შეფასებას. ასევე, გზშ-ს
მონაცემები, მეტწილად, შეესაბამება მნიშვნელოვანი ანგარიშს უნდა ახლდეს ავარიულ სიტუაციაზე
ავარიული დაბინძურების შესახებ ევროკავშირის რეაგირების გეგმები. თუმცა, ეს არ გულისხმობს
დირექტივით მოთხოვნილ ინფორმაციას. ავარიული სიტუაციების უსაფრთხოების გეგმას, რაც
მნიშვნელოვანი ავარიული დაბინძურების შესახებ
უსაფრთხოების დეკლარაციის გეგმები ივსება სამი დირექტივით არის განსაზღვრული. ამასთან, უნდა
წლით. ამასთან, არ არის დაზუსტებული აღინიშნოს, რომ გზშ-ს ანგარიშებში ავარიული
უფლებამოსილი ცენტრალური ორგანო, რომელსაც სიტუაციების ალბათობის და ავარიულ სიტუაციებზე
წარედგინება უსაფრთხოების დეკლარაცია. ასევე, არ რეაგირების გეგმები საკმაოდ სუსტადაა
ჩანს სავალდებულოა, თუ არა ობიექტისათვის წარმოდგენილი.
უსაფრთხოების გეგმის მომზადება, რადგან
დეკლარაციაში არ არის მითითებული არსებობს, თუ ზემოთქმულიდან გამომდინარე, იმისათვის, რომ
არა ასეთი გეგმა. ასევე, არ არის დაზუსტებული მოხდეს დირექტივაში მოცემული მოთხოვნების
არსებობს, თუ არა შესაძლო ავარიის შემთხვევაში შესრულება, საჭიროა დირექტივაში მითითებული
მომსახურე პერსონალის შეტყობინების სისტემა, ან საქმიანობის ტიპები შესაბამისი რეგულირების ქვეშ
მიმდებარე ტერიტორიაზე მოსახლეობის მოექცეს. რადგან „ტექნიკური საფრთხის შესახებ“
შეტყობინების სისტემა. აღსანიშნავია, რომ კანონი და „ბუნებრივი და ტექნოგენური ხასიათის
კანონმდებლობა არ ითვალისწინებს მოთხოვნებს საგანგებო სიტუაციებისაგან მოსახლეობისა და
საწარმოო ობიექტის მიერ აღდგენითი ღონისძიებების ტერიტორიის დაცვის შესახებ“ კანონი არ მოიცავს
განხორციელების თაობაზე. საქართველოს ყველა იმ ტიპის ობიექტს, რომელიც დირექტივის
კანონმდებლობა ასევე არ მოიცავს ინსტრუქციებს საშუალებით რეგულირდება, მიზანშეწონილი
ტრანსსასაზღვრო ეფექტის მქონე ავარიების იქნებოდა, ამ ტიპის ობიექტებისათვის გარემოზე
შემთხვევაში მოქმედების შესახებ. საქართველოს ზემოქმედების შეფასების სექტორული გაიდლაინების
მთავრობის 2008 წლის 21 მარტის #68 დადგენილება მომზადება, რაც უზრუნველყოფდა აღნიშნული
„საგანგებო სიტუაციების კლასიფიკაციის საკითხების გზშ-ს ანგარიშში და გარემოზე
განსაზღვრის წესის შესახებ“ ადგენს ტრანსსასაზღვრო ზემოქმედების ნებართვის პირობებში სათანადოდ
საგანგებო სიტუაციების ცნებას. თუმცა, ასეთი ტიპის ასახვას.
საგანგებო სიტუაციებზე შეტყობინების, რეაგირების
და შედეგების ლიკვიდაციის შემდგომი მოქმედებები დაბინძურების ინტეგრირებული კონტროლი
საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი არ როგორც აღინიშნა, საქართველოში გარემოზე
არის. მნიშვნელოვანი პოტენციური ზეგავლენის მქონე
საქმიანობები გარემოზე ზემოქმედების ნებართვით
საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით, ის რეგულირდება. 2005 წელს საქართველოს
საქმიანობები, რომლებიც გარემოზე მნიშვნელოვანი ლიცენზიებისა და ნებართვების სისტემაში
ზეგავლენით ხასიათდება, რეგულირდება გარემოზე განხორციელდა რეფორმა, რის შედეგადაც მოხდა
ზემოქმედების ნებართვით. ნებართვის გარემოს დაცვის სფეროში ლიცენზიებისა და
მოსაპოვებლად საქმიანობის განმახორციელებლები ნებართვების მკვეთრად შემცირება. რეფორმის მიზანი
ატარებენ გარემოზე ზემოქმედების შეფასებას (გზშ). იყო ლიცენზიებისა და ნებართვების სისტემის
გზშ-ს ანგარიშის ეკოლოგიური ექსპერტიზის გამარტივება და ერთი სარკმლის პრინციპის
საფუძველზე გარემოს დაცვის სამინისტრო გასცემს დამკვიდრება. გარემოზე ზემოქმედების ნებართვით
გარემოზე ზემოქმედების ნებართვას. გარემოზე გათვალისწინებული იყო საქმიანობის გარემოს
ზემოქმედების შეფასების შესახებ დებულების სხვადასხვა კომპონენტებზე ზეგავლენის

5 დამტკიცებულია საქართველოს გარემოს დაცვის

მინისტრის 2011 წლის 4 ოქტომბრის ბრძანებით #14
 საჯარო პოლიტიკის ნარკვევი 9
თებერვალი, 2012

რეგულირება. კერძოდ, ჰაერში ემისიების, ინფორმირება, საჯარო განხილვის მოწყობა და

წყლაჩაშვების, წყლის მოხმარების, ნარჩენების კომენტარების მიღება საქმიანობის
წარმოქმნის და ა.შ. ერთი შეხედვით ასეთი ნებართვა განმახორციელებელს ევალება გარემოს დაცვის
გარემოს მართვის მიმართ ინტეგრირებულ მიდგომას სამინისტროში ნებართვის მისაღებად განაცხადის
გულისხმობს. თუმცა, გარემოზე ზემოქმედების წარდგენამდე. ამის შემდეგ, ნებართვის გაცემაზე
ნებართვის სისტემას მრავალი სისუსტე და ხარვეზი გადაწყვეტილების მიღება მარტივი
გააჩნია და საბოლოო ჯამში, ვერ უზრუნველყოფს ადმინისტრაციული წარმოების გზით მიმდინარეობს,
დაბინძურების ინტეგრირებული პრევენციის და განსხვავებით 2005 წლამდე არსებული სისტემისა,
კონტროლის შესახებ დირექტივის მოთხოვნების როცა გარემოსდაცვითი ნებართვა საჯარო
შესრულებას. ადმინისტრაციული წარმოების წესით გაიცემოდა.
მარტივი წარმოება გულისხმობს, რომ
პირველ რიგში, ლიცენზიებისა და ნებართვების გადაწყვეტილების მიღების პროცესში მონაწილეობა
სისტემის რეფორმის შემდეგ, მნიშვნელოვნად შეზღუდულია და მხოლოდ დაინტერესებული
შემცირდა გარემოსდაცვით ნებართვას მხარეებისათვის არის შესაძლებელი. შეზღუდული
დაქვემდებარებულ საქმიანობათა ტიპები. კერძოდ, ვადების, საზოგადოების ინფორმირებისა და
2007 წლის კანონი „გარემოზე ზემოქმედების მონაწილეობის კონკრეტული პროცედურის
ნებართვის შესახებ“ არ ეხება დირექტივით არარსებობის გამო, ნებართვის გაცემაზე
გათვალისწინებულ მთელ რიგ მნიშვნელოვან გადაწყვეტილების მიღების პროცესში მონაწილეობა
საქმიანობებს, როგორიცაა: კვების მრეწველობის თითქმის შეუძლებელია. გარდა ამისა, საზოგადოებას
დარგები, რძის პროდუქტების გადამუშავება, შინაური არ მიეწოდება ინფორმაცია გაცემული ნებართვის,
ფრინველის ან ღორის ინტენსიური გამრავლების სანებართვო პირობების და ამ პირობების ნებისმიერი
ობიექტები, ხის გადამუშავება და სხვა. გარდა ამისა, შემდგომი ცვლილების შესახებ, ისევე როგორც,
„გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის შესახებ“ გადაწყვეტილების დასაბუთება და საზოგადოების
კანონში მოცემულ საქმიანობათა ჩამონათვალი მონაწილეობის შედეგების აღწერა. ტრანსსასაზღვრო
ხშირად მსხვილ კატეგორიებს შეიცავს და ნაკლებად ეფექტის მქონე პროექტების შემთხვევაში მეზობელი
დეტალურია. ამის გამო, ხშირად სადაო ხდება ქვეყნებისათვის ინფორმაციის მიწოდების მექანიზმი
ექვემდებარება თუ არა საქმიანობა ნებართვას. არ არსებობს. ასევე არ არის ხელმისაწვდომი
საზოგადოებისათვის სანებართვო პირობებით
გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის გაცემის განსაზღვრული მონიტორინგის მონაცემები.
პროცესში გადაწყვეტილების მიღებისას არ ხდება
ისეთი საკითხების გათვალისწინება, როგორიცაა ტექნიკური და ადამიანური რესურსების სიმცირის
დაბინძურების პრევენციის ღონისძიებების და გამო, სანებართვო პირობების კონტროლი საკმაოდ
საუკეთესო ტექნოლოგიების გამოყენება, ნარჩენების შეზღუდულად მიმდინარეობს. გარდა ამისა,
წარმოქმნის მინიმიზაცია, ენერგიის დაზოგვა, გარემოსდაცვითი და ბუნებრივი რესურსებით
ავარიების პრევენცია და ზიანის მინიმიზაცია, რაც სარგებლობის მარეგულირებელი კანონმდებლობის
ზემოთხსენებული ევროკავშირის დირექტივის აღსრულების კონტროლის ფუნქციების ორ უწყებას
მოთხოვნაა. ასევე, არ ხდება სანებართვო პირობების (გარემოს დაცვის სამინისტროს და ენერგეტიკისა და
სრულყოფილად ჩამოყალიბება, რაც პრობლემას ქმნის ბუნებრივი რესურსების სამინისტროს) შორის
სანებართვო პირობების კონტროლის ეტაპზე. გარდა გადანაწილებამ, ენერგეტიკისა და ბუნებრივი
ამისა, გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის სისტემა არ რესურსების სამინისტროს ბუნებრივი რესურსების
ითვალისწინებს ტრანსსასაზღვრო დაბინძურების სააგენტოსა და გარემოს დაცვის სამინისტროს
საკითხებს. ეკოლოგიური ექსპერტიზისა და ინსპექტირების
დეპარტამენტის საქმიანობების გადაფარვა გამოიწვია.
არასრულყოფილია საზოგადოების ინფორმირების და
მონაწილეობის უზრუნველყოფის საშუალებებიც. მუნიციპალური ჩამდინარე წყლები
კერძოდ, არ არის გათვალისწინებული მოკლე მუნიციპალური ჩამდინარე წყლების გამწმენდი
არატექნიკური რეზიუმეს მომზადება გზშ-ში ნაგებობებიდან ჩაშვება გარემოზე ზემოქმედების
განხილული საკითხების შესახებ. საზოგადოების ნებართვით რეგულირდება. გარემოზე ზემოქმედების
 საჯარო პოლიტიკის ნარკვევი 10
თებერვალი, 2012

შეფასების პროცესში კონკრეტული გამწმენდი რეგლამენტები არეგულირებს. თუმცა, აღნიშნული

ობიექტისათვის უნდა დადგინდეს ჩაშვების ის რეგლამენტები ადგენს დგინდება ჩაშვების ერთიან
დასაშვები ნორმები, რომლებიც დააკმაყოფილებს სტანდარტებს საქმიანობის სპეციფიკის, მოცემული
საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილ მავნე გარემოს სენსიტიურობის და სხვა მნიშვნელოვანი
საკითხების გათვალისწინების გარეშე. გარდა ამისა,
ნივთიერებების ჩაშვების ზღვრულად დასაშვებ
სრულყოფილად არ სრულდება როგორც გარემოზე
ნორმებს და ზედაპირული წყლების ხარისხობრივ
ზემოქმედების ნებართვის პირობები, ასევე ტექნიკური
ნორმებს.
რეგლამენტები.

საქართველოში ამჟამად არსებული თითქმის ყველა

5. რეკომენდაციები
გამწმენდი ნაგებობა გამოსულია მწყობრიდან და არ
ფუნქციონირებს. შედეგად, დღეისათვის
1. წყლის შესახებ საქართველოს კანონმდებლობაში
მუნიციპალური ჩამდინარე წყლები ზედაპირული
არსებული ნაკლოვანებებისა და ხარვეზების
წყლების დაბინძურების ერთ-ერთ ძირითად წყაროს
აღმოფხვრის და წყლის რესურსების ეფექტური
წარმოადგენს. გარდაბანში არსებული ნაგებობა,
დაცვის და მართვის უზრუნველყოფისათვის
რომელიც თბილისიდან და რუსთავიდან
აუცილებელია წყლის სფეროში ერთიანი ჩარჩო
ტრანსპორტირებული მუნიციპალური ჩამდინარე
დოკუმენტის შექმნა, რომელიც მოიცავს ყველა ტიპის
წყლების გაწმენდას ემსახურება, მხოლოდ პირველად,
წყლის ობიექტებს, მათ შორის მიწისქვეშა წყლებს.
მექანიკურ გაწმენდას უზრუნველყოფს. გარდა ამისა,
ჩამდინარე წყლების მნიშვნელოვანი ნაწილი საერთოდ
2. წყლის ხარისხის ეფექტური მართვის
არ უერთდება შემკრებ სისტემას და პირდაპირ
განსახორციელებლად საჭიროა ეკოლოგიური
ჩაედინება მდინარე მტკვარში. გარდაბნის გამწმენდი
ამოცანების შემუშავება თითოეული ტიპის წყლის
ნაგებობის სანებართვო პირობებით
ობიექტისათვის და წყლის ობიექტების
გათვალისწინებულია მისი სრული რეაბილიტაცია
კლასიფიცირება მათი ეკოლოგიური სტატუსის
2018 წლამდე. თუმცა, ჯერჯერობით სარეაბილიტაციო
მიხედვით. ამისათვის, აუცილებელია
სამუშაოები არ დაწყებულა.
ჰიდროლოგიური და წყლის დაბინძურების
მონიტორინგის ფორმალიზებული, გამართული
საქართველოს კანონმდებლობა არ ითვალისწინებს
სისტემის ჩამოყალიბება. არსებული მწირი
უფრო მკაცრი სტანდარტების დადგენის
ადამიანური და ტექნიკური რესურსების
შესაძლებლობას სენსიტიური წყლებისათვის. თუმცა,
გათვალისწინებით, შესაძლებელია მიზანშეწონილი
ამ საკითხის გათვალისწინება ხდება გარემოზე
იყოს მონიტორინგის იმგვარად დაგეგმვა, რომ
ზემოქმედების ნებართვის გაცემის პროცესში. ასევე,
მონიტორინგის პროგრამაში უპირველესად ჩართული
მუნიციპალური გამწმენდიდან ჩაშვებული წყლების
იყოს სენსიტიური და ყველაზე მეტ ზეგავლენას
და მიმღები წყლების მონიტორინგის მოთხოვნები და
დაქვემდებარებული წყლის ობიექტები. ასევე
მით უფრო, შესაბამისი ანგარიშების რეგულარულად
აუცილებელია მოხდეს მონიტორინგის მონაცემების
გამოქვეყნების ვალდებულება არ არის დადგენილი.
ტრანსლირება წყლის ეკოლოგიური სტატუსის
მაჩვენებლებში და შემდგომი ნაბიჯების დაგეგმვა
როგორც აღინიშნა, ევროკავშირის დირექტივა
წყლის ხარისხის გაუმჯობესებისათვის.
მუნიციპალური ჩამდინარე წყლების შესახებ აწესებს
მოთხოვნებს ზოგიერთი სამრეწველო სექტორისათვის.
3. გაძლიერებას საჭიროებს გარემოზე ზემოქმედების
კერძოდ, დირექტივის III დანართში მოცემული
სამრეწველო სექტორები, რომლებიც ძირითადად ნებართვის სისტემა. მიზანშეწონილია
ბიოდეგრადირებად, სასუქებით ნუტრიენტებით ინტეგრირებული ნებართვის დადგენა მსხვილი
მდიდარ წყლებს უშვებენ ზედაპირულ წყლებში, უნდა სამრეწველო ობიექტებისათვის და შედარებით
დაექვემდებაროს სპეციალურ რეგულაციებს ან გამარტივებული გარემოსდაცვითი ნებართვის
ნებართვებს. ეს სექტორები ძირითადად კვების დადგენა საშუალო და მცირე სამრეწველო
მრეწველობის დარგებს მოიცავს, რაც საქართველოს ობიექტებისათვის. ნებართვის გაცემის პროცესში
კანონმდებლობით გარემოზე ზემოქმედების გათვალისწინებულ უნდა იქნეს გამოყენებული
ნებართვას არ საჭიროებს. შესაბამისად, ამ
ტექნოლოგიების და დაბინძურების პრევენციის
საქმიანობებს გარემოსდაცვითი ტექნიკური
 საჯარო პოლიტიკის ნარკვევი 11
თებერვალი, 2012

ღონისძიებები. ასევე, უნდა მოხდეს გადაწყვეტილების დირექტივაში მითითებული საქმიანობის

მიღების პროცესში საზოგადოების სრულფასოვანი ტიპებისათვის მომზადდეს გარემოზე ზემოქმედების
მონაწილეობის უზრუნველყოფა. უნდა შემუშავდეს შეფასების სექტორული სახელმძღვანელო
მექანიზმი ტრანსსასაზღვრო ეფექტის მქონე მითითებები, რათა უზრუნველყოფილი იყოს
საქმიანობების შესახებ გადაწყვეტილების მიღების ავარიების პრევენციასთან და მართვასთან
პროცესში მეზობელი ქვეყნების ჩართვისათვის. გარდა დაკავშირებული საკითხების სათანადოდ
ამისა, საზოგადოებას უნდა მიეწოდებოდეს გათვალისწინება გზშ-ს ანგარიშებში და სანებართვო
ინფორმაცია გარემოს დაცვის სამინისტროში შესული პირობებში.
სანებართვო განაცხადის, გაცემული ნებართვის, მისი
დასაბუთების, სანებართვო პირობების და სანებართვო 6. შემუშავებული უნდა იქნეს მუნიციპალური
პირობების ნებისმიერი ცვლილების და სანებართვო ჩამდინარე წყლებით ზედაპირული წყლების
პირობების მონიტორინგის შესახებ. დაბინძურების შემცირების მიზნები და საქართველოს
უზრუნველყოფილი უნდა იყოს გზშ-ს და სანებართვო დასახლებული პუნქტების ჩამდინარე წყლების
შემკრები და გამწმენდი სისტემებით აღჭურვის
პირობების და გარემოსდაცვითი ტექნიკური
შესაბამისი პროგრამა.
რეგლამენტების სათანადო ინსპექტირება.

4. აუცილებელია, მოგვარდეს ზედაპირული წყლის

რესურსების მოხმარებისათვის დაწესებული
მოსაკრებლის ადმინისტრირებასთან დაკავშირებული
პრობლემა.

5. მიზანშეწონილია, რომ მნიშვნელოვანი ავარიული

დაბინძურების კონტროლის შესახებ ევროკავშირის
 საჯარო პოლიტიკის ნარკვევი 12
თებერვალი, 2012

გამოცემაში გამოთქმული მოსაზრებები წარმოადგენს

მისი ავტორის მოსაზრებებს, გამოხატავს მწვანე ალტერნატივას
პოზიციას და არ შეიძლება განხილულ იქნეს საქართველოში
ნიდერლანდების სამეფოს საელჩოს შეხედულებათა ამსახველად.

© მწვანე ალტერნატივა, 2012

თბილისი, 0179,
ფალიაშვილის ქ.#27/29, II სართ.
ტელ: (995 32) 222 38 74; 229 27 73
ფაქსი: (995 32) 222 38 74
GREENALT@GREENALT.ORG 
WWW.GREENALT.ORG