You are on page 1of 8

78 erovnuli moxseneba garemos mdgomareobis Sesaxeb, 2007-2009

III/7

wylis resursebis gamoyeneba


saqarTveloSi zedapiruli mtknari wylis resursebi gamoiyeneba eleqtroenergiis war-
moebisTvis, sarwyavad da, nawilobriv, sasmelad. wyalaReba zogadad ar aris iseTi moc-
ulobis, rom wylis obieqtebis ekologiuri wonasworobis darRveva gamoiwvios. Tumca
wylis obieqtebSi (mdinareebsa da zRvaSi) xdeba sakmaod didi odenobis dabinZurebuli
wylebis CaSveba.
sasmeli wylis aReba saqarTveloSi (rogorc wyalgayvanilobis sistemebisTvis, aseve in-
dividualuri moxmarebis mizniT) ZiriTadad miwisqveSa wylebidan xdeba. rig regionebSi
sasmeli sistemebis wylis xarisxi dadgenil normas ar Seesabameba, Tumca amis ZiriTa-
di mizezia wyalmomaragebis sistemebis cudi teqnikuri mdgomareoba da ara miwisqveSa
wylebis dabinZureba. amJamad mTel rig regionebSi mimdinareobs wyalmomaragebis siste-
mebis reabilitacia, rac dadebiTad imoqmedebs am sistemebiT mosaxleobisTvis mowode-
buli sasmeli wylis xarisxze.
saqarTvelos zedapiruli wylis obieqtebis dabinZurebis ZiriTad mizezs maTSi gauwmen-
davi municipaluri sakanalizacio wylebis CaSveba warmoadgens: qveyanaSi arsebuli 45 mu-
nicipaluri sakanalizacio sistemidan dResdReobiT mxolod oris (saCxeris da Tbilisi-
rusTavis) gamwmendi nageboba funcionirebs, danarCeni sistemebidan ki dabinZurebuli
wylebi yovelgvari gawmendis gareSe xvdeba wylis obieqtebSi. amJamad mTel qveyanaSi
mimdinareobs municipaluri sakanalizacio sistemebis da maTi gamwmendi nagebobebis re-
abilitacia, rac zedapiruli wylis obieqtebis dabinZurebas mniSvnelovnad Seamcirebs.
energetikuli potenciali naxevarzec ki ar aris aT-
III/7. 1. Sesavali visebuli. rogorc wesi, hidroenergetikis mizniT
adamiani wylis resursebs da wylis obieqtebs sx- aRebuli wyali mdinaris qveda wels praqtikulad
vadasxva daniSnulebiT moixmars: mtknari wylis ucvlel mdgomareobaSi ubrundeba. am tipis wyala-
obieqtebidan xdeba sasmeli da sairigacio wylebis Rebis Sedegi mdinaris ekosistemisTvis mdinaris
aReba, aseve wyali aiReba samrewvelo an eleqtroen- garkveul nawilze wylis nakluloba warmoadgens.
ergiis warmoebis mizniT. wylis obieqtebi gamoiy-
eneba banaobisa da sarekreacio miznebisTvis, aseve aRwerilisgan gansxvavebiT soflis meurneobis
saTevze meurneobebisTvis. wylis obieqtebSi xdeba miznebisTvis (ZiriTadad sarwyavad) aRebuli wya-
gamoyenebuli wylebis CaSveba. yovelive es saqmi- li zedapiruli wylis obieqtebs aRar ubrundeba.
anoba unda ganxorcieldes imgvarad, rom wylis am mizniT 2008 wels saqarTvelos mdinareebidan 1
ekosistemas ziani ar moutanos. kerZod, wylis aRe- miliard m3-ze meti wyali iqna aRebuli (mdinareebis
ba mdinareebidan unda xdebodes ise, rom mdinareSi jamuri wliuri Camonadenis 2%) da es raodenoba
yovelTvis rCebodes ekosistemisTvis sakmari wya- yovel wels matulobs.
li. gamoyenebuli wylebis CaSveba wylis obieqtebSi
unda xorcieldebodes mxolod winaswari gawmendis sasmeli mizniT wyalaRebisTvis saqarTveloSi
Semdeg. ZiriTadad miwisqveSa wylebi gamoiyeneba (ix. dia-
grama 7.3). Tumca didi qalaqebis wyalmomarage-
saqarTveloSi wylis obieqtebis dacva ori sx- ba zedapiruli wylebis xarjze xorcieldeba.
vadasxva meqanizmiT regulirdeba: erTi - msxvil
samrewvelo an infrastruqturul saqmianobas, 50
romelsac garemosTvis seriozuli zianis motana
SeuZlia (am tipis saqmianobaTa amomwuravi CamonaT- 40
vali dadgenilia “garemoze zemoqmedebis nebarTvis
Sesaxeb”kanoniT), ganxorcielebisTvis esaWiroeba 30
mlrd m3

garemoze zemoqmedebis Sefasebis momzadeba da mis


safuZvelze garemoze zemoqmedebis nebarTvis aRe- 20
ba. nebarTvis misaRebad aseTi obieqtebi valdebu-
li arian SeimuSaon rogorc wyalaRebis, aseve “dam-
10
abinZurebul nivTierebaTa zRvrulad dasaSvebi
CaSvebis normebis proeqti”. proeqtebi SemuSavdeba
0
specialuri instruqciis safuZvelze, imgvarad,
2005 2006 2007 2008
rom sawarmos mier obieqtidan aRebulma wyalma da weli
wylis obieqtSi CaSvebulma damabinZurebelma niv-
wyalmomaragebis sistemebisTvis
Tierebebma ar gamoiwvion wylis obieqtis xarisxisa
soflis meurneobisTvis
da ekologiuri mdgomareobis mniSvnelovani cvli-
leba. am proeqtebs amowmebs da iTanxmebs saqarT- mrewvelobisTvis
velos garemos dacvisa da bunebrivi resursebis TboenergosadgurebisTvis
saministro da mxolod maT safuZvelze gaicema hidroeleqtrosadgurebisTvis
garemoze zemoqmedebis nebarTva. sxva

SedarebiT wvrili momxmareblebisgan wylis obi- …•



diagrama 7.1. wliuri wyalaReba
zedapiruli wylis obieqtebidan.
eqtebis dacva meore meqanizmiT xorcieldeba - wy-
almosargeble obieqtebisTvis wyalaRebisa da Cam-
dinare wylebis CaSvebis teqnikuri reglamentiT
(2008 w). es ukanaskneli awesebs wyalaRebis zogad 1.6
pirobebs da obieqtis Camdinare wyalSi damabi- 1.4
nZurebeli nivTierebis zRvrulad dasaSveb kon-
centracias. unda aRiniSnos, rom wylis erTsa da 1.2
imave obieqtze wvril wyalmosargebleTa didi ra- 1.0
mlrd m3

odenobis ganTavsebis SemTxvevaSi es midgoma wylis 0.8


raodenobis SenarCunebisa da sisufTavis garantias
0.6
ar iZleva.
0.4
rac Seexeba miwisqveSa wylebs, maTSi wyalCaSveba 0.2
saqarTveloSi ikrZaleba.
0.0
2005 2006 2007 2008
weli
III/7. 2. arsebuli mdgomareoba TboenergetikisTvis
wyalmomaragebis sistemebisTvis
wyalaReba
soflis meurneobisTvis
saqarTveloSi zedapiruli obieqtebidan wyala- mrewvelobisTvis
Reba ZiriTadad hidroeleqtroenergiis war- sxva


moebis mizniT xdeba (ix. diagrama 7.1.). am mizniT
mdinareebis wliuri Camonadenis naxevarze meti diagrama 7.2. wliuri wyalaReba zedapiruli wylis
obieqtebidan, hidroeleqtrosadgurebis gareSe.
wyali gamoiyeneba, Tumca saqarTvelos mdinareebis

80 erovnuli moxseneba garemos mdgomareobis Sesaxeb, 2007-2009


0.6

0.5 1.4

1.2
0.4
1.0
mlrd m3

0.3

mlrd m3
0.8

0.2 0.6

0.4
0.1
0.2
0.0 0.0
2005 2006 2007 2008 2005 2006 2007 2008
weli weli
miwisqveSa wylis TboenergetikisTvis
obieqtebidan soflis meurneobisTvis
zedapiruli wylis wyalmomaragebis sistemebeisTvis
obieqtebidan mrewvelobisTvis

• diagrama 7.3. wliuri wyalaReba sxva

…•
sasmeli wyalmomaragebis sistemebisTvis.
diagrama 7.4. mtknari zedapiruli da miwisqveSa wylebis
jamuri wliuri wyalaReba (hidroeleqtrosadgurebis gareSe).

magaliTad Tbilisis wyalmomaragebisTvis wyali regionuli ganviTarebis saagentos informaciiT,


aiReba mdinare aragvidan (Jinvalis wyalsacavis sa- sasmeli wylis xarisxi ZiriTadad Seesabameba dad-
SualebiT) da mdinare ioridan (Tbilisis wyalsaca- genil normativebs. Tumca sursaTis uvneblobis,
vis, e.w. “Tbilisis zRvis” saSualebiT). veterinariisa da mcenareTa dacvis erovnuli sam-
saxuris mier Catarebulma Semowmebebma aCvena,
sasmeli wylis xarisxi rom sinjebis did nawilSi wylis xarisxi dadgenil
moTxovnebs ver akmayofilebda. darRvevebi umetes
saqarTvelos mosaxleobis naxevarze meti sasmel SemTxvevaSi gamoixateboda permanganatuli Jangva-
wyals wyalgayvanilobis sistemebidan iRebs (ix. di- dobis dadgenilze maRal mniSvnelobaSi, narCeni
agrama 7.5). danarCeni mosaxleoba wyals damoukide- Tavisufali qloris normasTan SeusabamobaSi. sin-
blad, ZiriTadad miwisqveSa wylebidan, Webisa da jebis naxevarze metSi gamovlinda agreTve sanitar-
wyaroebis saSualebiT moipovebs. iul-baqteriologiuri xasiaTis darRvevebi (saer-
To koliformuli baqteriebisa da E.coli-s mateba
saqarTveloSi sasmeli wylis xarisxi Sesabamisi dadgenil normasTan SedarebiT). gansakuTrebiT
teqnikuri reglamentiT aris dadgenili. monace- aradamakmayofilebeli mdgomareoba iyo foTis,
mebi sasmeli wylis am normativTan Sesabamisobis zugdidis, martvilis, senakis, axalcixis, dmanisis,
Sesaxeb winaaRmdegobrivia. wyliT uzrunvelyofis lentexis, ambrolauris, ozurgeTis, baRdaTis,

100%
2.0
Semowmebuli sinjebis wili

90%
80%
1.5 70%
milioni kaci

60%
1.0 50%
40%
30%
0.5
20%
10%
0.0 0%
uzrunvelyofilia individualurad 2007 2008 2009
wyalgayvanilobiT moipovebs sasmel wyals
weli

Tbilisi raWa-leCxumi da wylis xarisxi normaSia


Sida qarTli qvemo svaneTi wylis xarisxi normas
qvemo qarTli mcxeTa-mTianeTi ar Seesabameba

…•
samcxe-javaxeTi kaxeTi
diagrama 7.6. saqarTvelos sursaTis uvneblobis,
samegrel-zemo imereTi
veterinariisa da mcenareTa dacvis samsaxuris
svaneTi guria mier sasmeli wylis xarisxis Semowmebis Sedegebi.

wylis resursebis dacva 81


wyaltubos, zestafonis raionebSi. am darRvevaTa 3.12% 0.05%
ZiriTad mizezebs wyalgayvanilobis sistemebis ar- 96.83%
adamakmayofilebeli teqnikuri mdgomareoba da te-
qnikuri eqspluataciis dabali done warmoadgenda.

wyalCaSveba sakanalizacio qselebidan


Tboenergetikis seqtoridan
gamoyenebuli wylebis moxvedra wylis obieqtebSi mrewvelobis seqtoridan
ori sxvadasxva gziT xdeba. pirvelia e.w. werti-
lovani CaSveba, rodesac gamoyenebuli wyali wylis
obieqtSi milis saSualebiT xvdeba. aseTi CaSvebebi
…•

diagrama 7.8. sxvadasxva
seqtoris wertilovani
xorcieldeba samrewvelo sawamoebidan, sakanali- wyaroebidan zedapiruli wylis
obieqtebSi 2008 wlis ganmavlobaSi
zacio sistemebidan, SesaZloa arsebobdes agreTve
CaSveburi wylebis Jangbadis
wertilovani CaSvebebi individualuri sacxovre- bioqimiuri moxmareba (jamuri).
beli saxlebidan, sastumroebidan an saojaxo
meurneobebidan.
diagrama 7.8.). amis mizezi is aris, rom Tboeleq-
wylis obieqtebSi dabinZurebuli wylis moxvedris trosadgurebSi (igulisxmeba gardabnis raionSi
meore gzaa e.w. difuziuri Cadineba. misi magaliTia ganlagebuli Tboeleqtrosadgurebi: Sps “Tbil-
sasoflo-sameurneo savargulebis gadarecxvis sresi” da Sps “mtkvari-energetika”) wyali ZiriTa-
Sedegad dabinZurebuli atmosferuli naleqebis dad danadgarebis gacivebisTvis gamoiyeneba da
an nagavsayrelis gamonaJoni wylebis moxvedra misi dabinZureba TiTqmis ar xdeba.
wylis obieqtSi.
sasmel-sameurneo kategoriis wylis obieqtebidan
aRebuli wylis 3/4 sayofacxovrebo sakanalizacio
wertilovani wyalCaSvebebi wylebis saxiT isev wylis obieqtebSi brundeba.
es Camdinare wylebi saqarTveloSi zedapiruli
saqarTveloSi wylis obieqtebSi wertilovani CaS- wylebis dabinZurebis ZiriTadi wyaroa. wylebis
vebebis wyaroa municipaluri kanalizacia, sam- CaSveba xdeba rogorc municipaluri sakanalizacio
rewvelo da Tboenergetikis seqtorebi. CaSvebuli koleqtorebidan, aseve individualuri CaSveba/
wylis raodenobis mixedviT CaSvebebi Tboenerget- CaRvris gziT.
ikis seqtoridan TiTqmis utoldeba municipaluri
sakanalizacio sistemebis CaSvebebs (diagrama 7.7), municipaluri sakanalizacio koleqtorebis siste-
Tumca dambinZurebel nivTierebaTa Semcvelobis miT saqarTvelos 40-ze meti dasaxlebaa aRWurvili.
mixedviT Tboenergetikis wili umniSvneloa (ix. Tumca am sistemaSi CarTuli saojaxo meurneobaTa
wili saSualod 70%-s Seadgens (qalaqebSi ufro
maRalia, soflis dasaxlebebSi - ufro dabali).
sakanalizacio sistemebi moZvelebulia, xSiria maTi
700 dazianeba da dabinZurebuli wylis gaJonva niadag-
Si. arsebuli sakanalizacio sistemebidan mxolod
600 oris - Tbilisi-rusTavis da saCxeris - sakanali-
zacio sistemis gamwmendi nageboba muSaobs. yvela
sxva sistemidan dabinZurebuli wyali yovelgvari
500
gawmendis gareSe xvdeba wylis obieqtebSi. Tbilisi-
rusTavis sakanalizacio sistemis gamwmendi nage-
400
mlrd m3/w

boba wylis srulfasovan gawmendas mainc ar uzrun-


velyofs - aq xorcieldeba Camdinare wylis mxolod
300
pirveladi meqanikuri gawmenda.

gauwmendavi sayofacxovrebo Camdinare wylebiT


200
wylis obiqtebSi xvdeba didi odenobiT organ-
uli nivTierebebi, Sewonili nawilakebi, azotis
100 naerTebi.

0
rig SemTxvevebSi wylis obieqtebis dabinZureba
2004 2005 2006 2007 2008 sawarmoo obieqtebidanac xdeba. am mxriv aRsaniS-
weli navia : ss “jorjian manganezis” obieqtebi (WiaTura),
mrewvelobis seqtoridan romelTa Camdinare wylebTan erTad md. yvirilaSi
Tboenergetikis seqtoridan didi raodenobiT Caedineba Sewonili nawilakebi da
sakanalizacio qselebidan manganumis naerTebi, rac am mdinaris mniSvnelovan
dabinZurebas ganapirobebs; da saaqcio sazogadoeba



diagrama 7.7. wylis obieqtebSi wertilovani wyaroebidan
CaSvebuli Camdinare wylis wliuri moculobebi.
“madneuli”, romelic ganlagebulia md. maSaveras
auzSi (ZiriTadi damabinZurebeli nivTierebebi –
SeniSvna: Tboenergetikis seqtoridan Camdinare wylebis liTonebis ionebi, romlebis moxvedra mdinareSi
raodenobis cvlileba dakavSirebulia ss “Tbilsresis” xdeba karieridan gamosuli wylebTan erTad da
arastabilur muSaobasTan. sanayaroebidan CamonadeniT).

82 erovnuli moxseneba garemos mdgomareobis Sesaxeb, 2007-2009


wylis obieqtebis difuzuri dabinZureba

mdinareebi umeteswilad gaedinebian sasoflo- bunebrivi resursebis saministrosTan SeTanxmebiT.


sameurneo savargulebis siaxloves. aqedan gamom- nusxaSi ar Sedis roterdamis konvenciiT reguli-
dinare, bunebrivia, mdinareebis normalur ekolo- rebadi pesticidebi, romlebic garemosTvis gan-
giur mdgomareobaze zegavlenas axdens soflis sakuTrebiT saSiS qimikatebs ganekuTvneba. miuxe-
meurneobaSi gamoyenebuli sasuqebi. davad zemoaRniSnulisa, zog SemTxvevaSi xdeba
pesticidebis gamoyenebis normebisa da vadebis dar-
sabWoTa periodSi soflis meurneobaSi dasaqmebu- Rveva, rac mavne zemoqmedebas axdens garemos kompo-
li mosaxleobisaTvis xelmisawvdomi iyo sxvadasxva nentebze (maT Soris - wyalze).
saxis araorganuli sasuqi da pesticidebi. Sesabam-
isad, fermerebic ufro intensiurad iyenebdnen maT aRsaniSnavia wylis obieqtebis difuziuri dabi-
da mdinareebis dabinZurebac ufro mniSvnelovani nZureba arsebuli legaluri da aralegaluri nagav-
iyo sxvdasxva saxis Sxam-qimikatebiT. bolo period- sayrelebidan. atmosferuli naleqebis zemoqmedebis
Si araorganuli sasuqebisa da pesticidebis fasma Sedegad nagavsayrelebze warmoiqmneba dambinZure-
sagrZnoblad moimata, ris Sedegadac dReisaTvis beli (xSirad toqsikuri) nivTierebebiT gajerebuli
soflis meurneobaSi intensiurad aRar gamoiyene- wylebi. narCenebis Tanamedrove poligonebze xdeba
ben araorganul sasuqebsa da pesticidebs, ramac, am wylebis mogroveba da gawmenda, rac miwisqveSa da
Tavis mxriv, Searbila datvirTva mdinareebze, Tum- zedapiruli wylis obieqtebs dabinZurebisgan icavs.
ca amavdroulad ufro farTod gamoiyeneba or- saqarTveloSi dabinZurebuli wylebis mogrovebisa
ganuli sasuqebi da, savaraudod, amoniumis azotis da gawmendis sistema arc erT nagavsayrels ar gaaC-
maRali koncentraciebi mdinareebSi amiTac aris nia. ufro metic, nagavsayrelTa umetesoba wylis
gamowveuli. obieqtebis uSualo siaxlovesaa ganTavsebuli. Sesa-
bamisad, wylis obieqtebi mniSvnelovnad binZurdeba.
organuli da araorganuli sasuqebis araswori isic aRsaniSnavia, rom saqarTveloSi ar arsebobs
gamoyenebis Sedegad arsebobs wylis obieqtebis narCenebis separaciis praqtika da xSir SemTxvevaSi
organuli nivTierebebiT, azotisa da fosforis sayofacxovrebo da samrewvelo narCenebi erTad
naerTebiT dabinZurebis riski. wyalSi moxvedrili iyreba nagavsayrelebze. amrigad ar aris gamoricxu-
es e.w. biogenuri nivTierebebi iwvevs wylebis eu- li nagavsayrelebidan Camonaden wylebSi samrewvelo
trofikacias, anu wyalmcenareebis intensiur zr- saxifaTo nivTierebebis moxvedrac.
das, ris Sedegadac mcirdeba wyalSi gaxsnili Jang-
badis raodenoba. Tumca dReisaTvis saqarTvelos wylis dabinZureba aseve xdeba Zveli samTo-mop-
mdinareebSi eutrofikaciis niSnebi jerjerobiT ovebiTi sawarmoebis dagrovili narCenebidan da
ar aRiniSneba da gaxsnili Jangbadis koncentracia nayarebidan. am mxriv gansakuTrebiT saSiSia ambro-
wyalSi sakmaod maRalia (7 – 11 mg/l). laurisa da lentexis raionebSi dariSxanis madnis
gadamamuSavebeli sawarmoebis narCenebi, romelic
rac Seexeba pesticidebs, saqarTveloSi arsebobs mitovebulia sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg. nar-
nebadarTuli pesticidebis nusxa, romelsac amt- Cenebi Riaa naleqebisTvis, xdeba maTi gadarecxva
kicebs soflis meurneobis saministro (pesti- da dariSxaniT binZurdeba mdinareebi luxuniswya-
cidebis registraciis organo) garemos dacvisa da li da cxeniswyali.

wylis resursebis dacva 83


III/7. 3. ZiriTadi gamowvevebi • Tbilisi-rusTavis gamwmendi nagebobis mTliani
reabilitacia da modernizacia, Camdinare
dReisaTvis saqarTvelos mosaxleobis mxolod wylebis sruli biologiuri gawmendis uzrun-
mcire nawili aris uzrunvelyofili usafrTxo sa- velyofa gansazRvrulia 2018 wels.
smeli wylis uwyveti wyalmomaragebiT. ZiriTadi • ramdenime welia mimdinareobs q. baTumis wy-
problema am sferoSi imaSi mdgomareobs, rom wy- almomarageba-wyalarinebis sistemebis etapo-
alsadenis sistemebis umetesobaze didi xnis gan- brivi reabilitacia. SemuSavebulia baTumis da
mavlobaSi ar Catarebula saremonto-aRdgeniTi Savi zRvis sanapiro zolSi, TurqeTis sazRvri-
samuSaoebi. Sedegad, xSiria avariebi wyalmoma- dan baTumamde, ganlagebuli yvela dasaxle-
ragebis sistemebSi, rac, erTi mxriv, iwvevs sasmeli buli punqtis Camdinare wylebis biologiuri
wylis danakargebs (danakargebis raodenoba saqa- gamwmendi nagebobebis mSeneblobis proeqtebi.
rTvelos sxvadasxva qalaqSi – 20%-dan 50%-mde • mimdinareobs q. foTis, q. quTaisis, q. bor-
Seadgens), meore mxriv ki, wylis wyvetil mowodebas. jomisa da daba bakurianis wyalmomarageba-
es ukanaskneli gansakuTrebiT saSiSia dazianebul wyalarinebis sistemebis etapobrivi reabili-
qselebSi, vinaidan daclil qselSi wamoiqmneba taciis samuSaoebi. gadawyvetilia Camdinare
vakuumi, ris gamoc xdeba dabinZurebuli wylebis wylebis biologiuri gamwmendi nagebobebis
Sesrutva milebis mimdebare gruntidan, sadac mSeneblobis proeqtebis SemuSaveba foTis,
xSirad aseTive dazianebuli kanalizaciis milebi quTaisis, borjomisa da bakurianisaTvis. am
gadis. bunebrivia es mdgomareoba uaryofiTad mo- obieqtebis mSeneblobis vadebi dadgindeba fi-
qmedebs am sistemiT mosaxleobisTvis miwodebuli nansirebis wyaros gamonaxvis Semdeg.
wylis xarisxze da Sesabamisad zrdis janmrTelo- • mTavrdeba ninowmindis Camdinare wylebis bi-
bis xelyofis risks. ologiuri gamwmendi nagebobebis mSenebloba.

amJamad saqarTvelos TiTqmis yvela regionSi mim- miuxedavad aRwerilisa, saWiroa mniSvnelovani dam-
dinareobs wyalmomaragebis sistemebis aRdgena-re- atebiTi Tanxebis gamoyofa sxva sakanalizacio sis-
abilitaciis samuSaoebi, romelic mniSvnelovnad temebis da CaSvebuli wylebis gamwmend nagebobaTa
Seamcirebs sasmeli wylis danakargebs, gaaumjobe- aRdgena-reabilitaciisaTvis. qalaqebi da dasaxle-
sebs mosaxleobisTvis miwodebuli wylis xarisxs buli punqtebi, sadac pirvel rigSi unda mowesrig-
da SesaZlebels gaxdis mosaxleobis didi nawilis des wyalmomaragebisa da wyalarinebis sistemebi,
uwyvet wyalmomaragebas. Tumca paralelurad gayvanil iqnes Camdinare wylebis koleqtorebi
aucilebelia aRdges miwisqveSa wylebis xarisxis da aSendes gamwmendi nagebobebi, aris cnobili ku-
Semowmeba, gansakuTrebiT im regionebSi, sadac mo- rortebi: abasTumani, wyaltubo, ureki, qobuleTi,
saxleobis didi nawili miwisqveSa wylebs sasmelad sairme, Sovi - sadac wyali gamoiyeneba sarekreacio
gawmendis gareSe, damoukideblad iyenebs. pirvel da samkurnalo miznebisaTvis.
rigSi esenia zugdidis, wyaltubos, Telavis, mar-
neulis, gardabnis da goris raionebi. rogorc zedapiruli, aseve miwisqveSa wylebis dabi-
nZurebis kidev erTi mniSvnelovani wyaroa arasa-
rac Seexeba zedapirul wylebs, saqarTvelos Tanadod mowyobili nagavsayreli poligonebi.
zedapiruli wylis obieqtebis ZiriTadi damabi- aucilebelia wylis obieqtebis uSualo siaxloveSi
nZurebelia qalaqebisa da dasaxlebuli punqtebis ganTavsebuli nagavsayrelebis daxurva, terito-
sakanalizacio wylebi. erTi mxriv, es aris gaumar- riis aRdgena-gasufTaveba. wylis obieqtebis piras
Tavi sakanalizacio qselebi, meore mxriv ki, sao- axali ukontrolo nagavsayrelebis warmoqmnis Ta-
jaxo meurneobebis mier sakanalizacio wylebis vidan asacileblad ki aucilebelia narCenebis mo-
damoukidebeli CaSveba wylis obieqtebSi. gauw- grovebisa sistemis srulfasovnad amoqmedeba da
mendavi sakanalizacio wylebiT wylis obieqtebSi Tanamedrove, evrostandartebis damakmayofile-
didi odenobiT biogenuri nivTierebebi xvdeba, rac beli narCenebis poligonebis daproeqteba-aSeneba.
wylis ekosistemebis dazianebas iwvevs.
agreTve aRsaniSnavia zogierTi msxvili samrewve-
amJamad saqarTvelos regionebSi mimdinareobs lo obieqtebis mier wylis obieqtebis dabinZureba,
sakanalizacio qselebis da maTi gamwmendi nagebo- maT Soris samrewvelo teritoriaze dagrovili
bebis reabilitaciisa da agebis samuSaoebi. Tumca narCenebiT. mdinareebis luxuniswylisa da cx-
samuSaoTa Zalze didi moculobisa da Rirebulebis eniswylis dariSxaniT dabinZurebis aRsakveTad
gamo wylis obieqtebis dabinZurebis wyaroebis saWiroa dagrovili dariSxanis narCenebis konser-
srul aRmofxvras sakmaod didi dro dasWirdeba. vaciis RonisZiebebis ganxorcieleba. detalebi, ix.
magaliTad: me-10 da me-13 Tavi.

84 erovnuli moxseneba garemos mdgomareobis Sesaxeb, 2007-2009


wylis resursebis dacva 85

You might also like