Tema mesimore;Formimi I mineraleve,vetite fizike te tyre dhe perdorimi

Perkufizimi I mineraleve

Mineralet jane komponime kimike me perberje, ndertim dhe vecori fizike te caktuara, qe jane formuar ne
koren e tokes, si rrjedhim i proceseve te ndryshme gjeologjike. Mineralet jane shume te perhapura ne
natyre. Shumica e mineraleve jane trupa te ngurte kristalore. Mineralet dallohen njeri nga tejtri per nga
perberja fizike, kimike , ndërtimi i brendshëm, forma dhe prejardhja.

Vetite fizike te mineraleve.

• Ngjyra e mineraleve dhe shkelqimi=Në mineralogji ngjyra është një nga vetitë kryesore të
komponimeve natyrore, me rëndësi të madhe në kërkimin gjeologjik për identifikimin e
mineraleve. Ngjyra e perlave dhe gurëve gjysëm të çmuar është një nga karakteristikat e
tyre kryesore cilësore.

• Rezistenca=Qendrueshmeria qe ka trupi ndaj thyerjeve

• Fraktura=Thyerja dhe copetimi I çrregullt I nje minerali

• Fortesia =sa rezistent eshte ky mineral kur fekohet me nje trup te mprehte,matet me paisje special si
sklerometri ,aparat qe mat dhe fortesine e betonit

• Shpetezimi =redukton mineralet ne shirita me te holle

• Dendesia e mineraleve.

Dendësia përdoret gjithashtu për identifikimin e mineraleve dhe kuptimin e përbërjes së shkëmbit. 

*Pesha e cila percaktohet me pikonmeter(proveza qe matin fortesine e mineralit,proveza qelqi)

Shkalla e Mohs-it për fortësinë e mineraleve është një shkallë renditje  për karakterizimin e
rezistencës së gërvishtjes së mineraleve të ndryshme, përmes aftësisë së materialeve të fortë për të
gërvishtur ata më të butë. Ajo u krijua në 1812 nga gjeologu dhe mineralogu gjerman Fridrih-t Mohs dhe
është një nga disa mënyrat për të matur fortësinë në shkencë e materialeve

Perdorimi I mineraleve

Ka filluar qe ne lashtesi. Per nxjerrjen e ngjyrave te ndryshme, per prodhimin e veglave te

para te punes duke I shkrire mineralet,per industrine metalurgjike,per prodhimin e
bizhuterive dhe kozmetikes. VENDET KU GJENDET ME SHUMICE MINERAL QUHEN VENDBURIME DHE
MUND TE SHFRYTEZOHEN.
 Periudhat e perdorimit te mineraleve
 Qe ne antikitet=Paleolit kur njeriu I perdorte guret te paperpunuar,me pas ne neolit ai u lidh ngushte
me token dhe nisi germimet arkeologjike plus dhe shfrytezimi I tokes per bujqes
 iNeoliti (nga greq. neos - i ri dhe lithos - gur) përfaqëson etapën e fundit dhe njëkohësisht më të
zhvilluarën të epokës së gurit. Ai përfshin një kohë që fillon nga mijëvjeçari i shtatë dhe mbaron
nga fundi i mijëvjeçarit të katërt p.e.sonë
 Periudha e bakrit( 3000-2700 P.E.S )I cili shkrirja e tij lehtesoi punen per veglat apo mjetet e
perdorshme
 Periudha e bronxit jane perdorur mineralet qe gjendeshin ne siperfaqen e tokes(2100 P.E.S). Epoka e
bronzit është lindja e metalurgjisë së bronzit, që i dha emrin dhe vetë epokës. Për zhvillimin e saj
ndihmoi shumë dhe pasuria me bakër . Vendin kryesor në prodhimin e metalurgjisë e zënë veglat
e punës dhe sidomos armët, siç janë sëpatat, drapërinjtë, shpatat, kamat, thikat dhe majat e
heshtave e të shigjetave.
 Periudha e hekurit.Koha e hekurit filloi rreth 1100 para Krishtit në mesdhe, afër 800 deri 700 para
Krishtit në veri të Evropës dhe rreth -500 në Afrikë. Koha e hekurit është një periudhë kohore e
cila karakterizohet nga përdorimi i metalurgjisë së hekurit e cila ndodhi në përgjithësi pas Kohës
së Bronzit. U krijuan vegla shume me cilesore e me te forta.

Klasifikimi I burimeve natyrore

Burimet natyrore janë përbërësit dhe vetitë e natyrës që përdoren drejtpërdrejt në

veprimtarinë ekonomike si një mjet prodhimi, objekte të punës dhe konsumit. Kërkimi,
studimi dhe përdorimi i burimeve natyrore kombinohen në një lloj të veçantë të veprimtarisë
ekonomike - përdorimin e burimeve. Aktualisht, përdoren më shumë se 200 lloje të
burimeve natyrore. Kjo kërkonte klasifikimin e tyre sipas karakteristikave të përgjithshme.
Meqenëse burimet natyrore veprojnë si pjesë e natyrës, dhe si një element i aktivitetit
ekonomik, dhe si një komponent i mjedisit njerëzor, shkenca përdor klasifikimet e tyre sipas
tre kritereve të ndryshme:

 natyror - nga origjina: minerale, ujore, tokësore, biologjike (bimore, shtazore), klimatike,
bërthamore, hapësirë.
 ekonomik - për përdorim: karburant, energji, metalurgjik, ndërtim, bujqësi, pylltari, peshkim,
rekreacion, shëndetësi.
 mjedisore - nga rinovimi dhe shterueshmëria:

 1) e rinovueshme e pashtershme - energjia bërthamore dhe diellore, era dhe uji i

lëvizshëm, nxehtësia nëntokësore, fuqia
  lëndë e gjallë - qelizat dhe gjen;
 2) e rinovueshme dhe e shterueshme - uji, toka, flora dhe fauna; megjithatë, në burime
individuale, ato mund të shkatërrohen dhe të bëhen jo të rinovueshme këtu;
 3) exibibile jo të rinovueshme - lëndë të parë minerale dhe karburant; ato mund të
rikuperohen pjesërisht përmes depozitimit të mbeturinave.

Llojet e tjera të klasifikimeve

Sot mund të dallojmë një sistem tjetër klasifikimi të burimeve, të formuar nga
parimi burimet e origjinës:
1. Burimet biologjike.
2. Burimet minerale.
3. Burimet e energjisë.
 Tek koncepti "Burimet biologjike"  të gjitha qelizat e gjalla të biosferës janë në
gjendje të krijojnë një habitat. Kjo përfshin bimë, kafshë, mikroorganizma në të cilat
materiali gjenetik është i mbyllur.
 Tek koncepti "Burimet minerale"  konsiderohen të gjithë elementët e litosferës që
mund të jenë të zbatueshëm në përdorimin ekonomik, siç janë lëndët e para minerale
ose burimet e energjisë.
 Tek koncepti "Burimet e energjisë"  Përfshihen energjitë diellore dhe hapësinore, si
dhe burimet atomike, të karburantit dhe të energjisë termike.