NI BUENAVENTURA S.

MEDINA

"At muling naulit ang kasaysayan."

 "Kapangyarihan"

Ang pamagat na ito ay naglalayong ipaalam sa mga mambabasa

na ang balangkas ng kuwentong ito ay umiikot sa kapangyarihan
ng isang ama sa isang pangkaraniwang sambahayang Pilipino,
kabilang ang sambahayan ng kuwentong ito, at kung gaano higit
na nakaaapekto ang kapangyarihang ito sa kinabukasan at sa
ugali ng isang anak.
Ang paksa ng maikling kuwento na “Kapangyarihan” ay ukol sa
kung paano nakaaapekto ang pagkakaroon ng hindi
magandang relasyon ng ama sa kanyang pamilya. Ito ang
nagdulot ng hindi magandang pag-unlad sa pangunahing
tauhan na si Maneng. Nagsimula sa simpleng binhi ng
pagkatakot sa kanyang ama, na naging halaman ng
paghihiganti, hanggang sa ito ay magkaroon ng bunga. Sa
madaling salita, kung ano ang binhing itinanim, siya ang
bungang aanihin. Nasabuhay ni Maneng ang hindi magandang
kaugalian na kanyang naranasan sa kanyang ama.
Sa unang bahagi pa lamang ng
kuwento ay ipinakita na ang
kapangyarihang taglay ni Fidel nang
magkaroon sila ng alitan ni Sedes.
Dahil sa takot ni Maneng,
nakapagtanim siya ng poot tungo sa
kanyang ama sa kanyang dibdib. Siya
rin ay napagalitan dahil inabutan siya
ng dilim sa labas. Dahil sa
kaganapang ito, lalo pang lumaki ang
nakatanim na poot na nararamdaman
ni Maneng tungo sa kanyang ama.
Sa gitnang bahagi ng maikling
kwento, napansin ni Maneng na
nagsisimula nang magbago ang
tinig ng kanilang ama. Sa
bahaging ito rin pumanaw ang
kanilang ama at ang lahat ng
galit at poot na itinanim ni
Maneng dito ay unti-unting ring
nawala kasabay ng pagkawala
ng buhay nito.
Sa huling bahagi ng kuwento ay
nagkaroon na ng sariling pamilya
si Maneng at siya rin ay
nagkaroon ng isang anak na
lalaki, si Junior. Ang anak niyang
ito ay kanyang dinisiplina at
pinalaki alinsunod sa kung paano
siya tratuhin ng kanyang
namayapang ama. Kalaunan, siya
ay natauhan din nang makita niya
ang kanyang sarili sa wangis ng
kanyang anak.
 MANENG FIDEL SEDES
Siya ang pangunahing Siya ang ama ni Maneng. Siya ang ina ni Maneng.
tauhan ng maikling Ang kanyang paraan Siya ay isang mabuting
kuwento. Sa una, siya ay pagdidisiplina ay dinaraan ina na walang ibang
punong-puno ng takot, na niya sa kalupitan at ninanais kundi ikabubuti
kalauna'y naging poot pananakit. Malakas ang ng kanyang pamilya,
tungo sa kanyang ama. tinig ng kanyang boses ngunit sa kasamaang
Dahil dito, ang hindi kaya nakatatakot at palad ay wala siyang
kanais-nais na pagtrato makapangyarihan ang magawa. Siya rin ay
sa kanya ng kanyang dating nito sa iba. Siya rin kabaliktaran ng kanyang
ama ay kanya ring nadala ay strikto at may asawa sapagkat taliwas
sa pagdidisiplina niya sa kagustuhang masunod sa kagustuhan nito ang
kanyang anak. palagi. kanyang ninanais.
 MEDEL ESTER JUNIOR
Siya ang nakatatandang Siya ang asawa ni Siya ang anak nina Ester
kapatid ni Maneng. Maneng. at Maneng. Isinunod siya
Itinuturing siya bilang anak Maihahalintulad siya ni Maneng sa kanyang
na walang silbi dahil sa kay Sedes na may pangalan, kung kaya
kagustuhan niyang mag- paniniwalang ang Junior ang palayaw nito,
asawa at magkapamilya maayos na paggabay upang makilala siya
sa kadahilanang dahil sa sa isang anak ay hindi bilang ama nito na
kagustuhan niyang ito ay kailangan at hindi pinakamakapangyarihan
hindi na raw niya dapat idinaraan sa sa lahat. Siya rin ang
masusuportahan ang kalupitan o pananakit nakatanggap ng bunga
kanyang pangunahing na pamamaraan ng ng paghihimagsik ng
pamilya. pagdidisiplina. kanyang ama.
Sa unang bahagi ng kuwento, ang tagpuan ay ang tahanan ng
kinalakihang pamilya ni Maneng. Dito naganap ang mga
pangyayari at kaganapan sa unang bahagi ng kuwento, gaya
ng mga interaksyon at pag-uusap ng mga tauhan. Ang isa
pang tagpuan ay sa tahanan ng pamilyang nabuo ni Maneng.
Ito ang tagpuan ng mga pangyayari sa mga huling bahagi,
kung saan isinalaysay ang buhay ni Maneng bilang isang ama
at pagkakaroon niya ng sariling pamilya.
 Pangunahin: Naisalamin ni Maneng ang gawain ng
kanyang ama noong siya ay tumanda.
Maneng: Mayroon siyang hindi magandang relasyon
tungo sa kanyang ama.
Fidel: Lumayo ang loob ng mga anak niya sa kanya at
nagkaroon ng bakod ng takot at galit ang mga ito laban
sa kanya.
Sedes: Siya ay walang lakas ng loob upang pigilan ang
kanyang asawa.

Medel: Lumabas siyang masama dahil sa kagustuhan

niyang bumukod at magkapamilya.
 Maneng at Fidel (Tao laban sa Tao)
Ito ay nasaksihan mula noong nagsisimula pa lamang ang
kuwento kung saan patuloy na nakararamdam ng takot si
Maneng sa kapangyarihan na taglay ng boses ng kanyang
ama. Sa mga panahong ito, nabuo sa kalooban ni Maneng ang
pagnanais na maghimagsik laban sa kanyang ama.
 Maneng at Kanyang Sarili (Tao laban sa Sarili)
Ito ay nasaksihan sa unang bahagi pa lamang ng kuwento.
Nagsimula ito noong nabuo sa looban ni Maneng na maghimagsik
laban sa kanyang ama. Nagpatuloy ito hanggang sa maging isang
ganap na ama na rin si Maneng. Nagaya niya ang pamamaraan ng
kanyang ama kung paano ito magdisiplina ng anak. Nagtuloy-
tuloy ito hanggang sa nakita niya ang kanyang sarili sa kanyang
anak na balot na balot ng takot dulot ng isang ama.
 Ang kasukdulan ng kuwento ay naganap noong nagkaroon ng sagutan
ang mag-asawang Maneng at Ester ukol sa kanilang mga nais na paraan
ng pagpapalaki sa kanilang anak. Sa dulo ng kanilang pag-uusap ay
nagsambit ng mapanghamong tanong si Ester sa kanyang asawa.
"Natatakot ka ba Maneng?" wika ni Ester. Noong panahon na iyon ay muli
niyang nadama ang himagsik sa kanyang puso at damdamin. Himagsik sa
kanyang damdamin na nagmula pa sa kanyang ama noong bata pa
lamang siya. Himagsik sa kanyang damdamin na kanyang muling nadama
matapos niya itong malagpasan at makalimutan.
 Makikita na ang pangunahing problema sa akdang ito ay
gumaya si Maneng sa ugali ng kaniyang tatay tungkol sa
kaniyang anak na si Junior. Sa dulong bahagi ng kuwento, ay
napagtanto ni Maneng na nagiging kagaya niya na ang
kaniyang ama. Ginagawa niya na sa kaniyang anak ang mga
ginagawa sa kaniya ng kaniyang ama. Ang mga aksyon
niyang pananakit at paggamit ng dahas ay labag sa
kaniyang pagkatao at pakiramdam.
 Sa pagwawakas ng kuwento ay nakita kung ano ang
naging bunga ng binhi ng pagkatakot ni Maneng na
umusbong at naging halaman ng paghihimagsik. Sa
pagsilang ng anak ni Maneng ay nabuhay ang bunga
ng paghihimagsik na nakatanim sa kanyang puso.
Bawat kilos ng anak ay kanyang pinupuna at may mga
pagkakataong kanyang kinalilimutan na ito ay isang
‘di hamak na bata lamang.
Nag-umpisa na niyang saktan ang kanyang anak nang
walang mintis, may poot na nag-aalab na pinasisiklab
ng kanyang damdaming kanya ring naramdaman ilang
taon na ang nakalipas. Kinalaunan, nakita niya ang
mata ng anak na tila nagpapakita rin ng isang
damdaming kanya ring naramdaman noon. Bumagsak
ang kanyang luha na marahil kagaya ng luhang
dumaloy sa kanyang ama bago ito pumanaw. Tila’y
nahimasmasan si Maneng at binitawan ang sinturong
hawak na ginagamit sa anak.
 “Hindi ito ang aking “Noon niya
bahay, hindi ito!”,
sapagkat bawat salita
napunang ang
"Binhi" ng kanyang ama’y dilim man pala’y
binhi ng pagkatakot nagkakaliwanag
(simbolismo) na napupunla sa
kapag
kanyang batang puso.
Kagabi’y mnarinig gumagalaw ang
niyang nagsalita ang isipan."
kanyang ama sa ina (simbolismo)
niya.” (pahiwatig)
“Sandali siyang tumigil sa “Bumulis ang pagtahip ng
ilalim ng isang puno.
“Ganggahiblang kanyang dibdib. Ngunit
Malawak ang lilim ng liwanag na naging mabigat ang
punong ito. Sumandal siya lamang ang kanyang mga paa. May
sa katawan nitong lakas na pumipigil sa
nakadantay sa
pinatibay ng mahabang kanyang pagtakbo. Naging
panahon. Ilang sandal kapirasong langit mabagal ang kanyang
lamang siya sa na nakatunghay s paglakas. Laganap na ang
pagpapahinga’y napansin alibis.” (tayutay- dilim nang sapitin niya ang
niyang kumagat na ang tarangkahan ng kanilang
dilim.” (paglalarawan)
pagtatao) bahay.” (pahiwatig)
 “Nagtatanong “Hindi na niya
“Noon lamang nakuha pang mag-
ang mga mata ng tila muling isip, pagkat
dalawang malilit
nanulay sa naramdaman na
niyang kapatid.” lamng niya ang
mga ugat ang
(tayutay- pagkapit sa kanyang
dugo.”
pagpapalit- hita ng sinturon ng
(simbolismo) kanyang ama.”
saklaw)
(tayutay-pagtatao)
 “‘Husto na, Fidel! “Pinagtiim niya ang kanyang magbagang. Sabay
Husto na” Iyon ang sa pag-aalis ng mga kamay ng kanyang Kuya
kanyang ina.’ Medel sa kanyang mga bisig ay dumapongmuli sa
Ngunit walang pigi niya ang sinturon. Ngunit ang dapong iyon ay
tagang nagbuwal sa malusog na halamang takot
kapangyarihan
na nakatanim sa puso niya. Sa isang kisapmata
ang tinig ng niyang sa pusong iyo’y may bagong halamang
kanyang ina.” sisibol. Hindi takot kundi paghihimagsik. Tumakbo
(tradisyong Pinoy) siyang papalabas.” (simbolismo)
 “Kailangan niyang humalik sa kamay ng
kanyang ama. Tumindig siya, marahang-
“Halaman” marahan. Lumapit siya sa kanyang ama’t
(simbolismo) ianabot ang kamay nito. Walang init ang
kamay ng kanyang ama. Idinaiti niya sa
kanyang noo. Hindi na niya hinintay na
bendisyunan siya.” (tradisyong Pinoy)
 “Tutol ako sa “‘Nasaan ang tinig na

pag-aasawa “katahimikang iyong nagpupunla ng

pagkatakot?’ Napangiti
niyan. Makikita kay bilis na siya nang lihim.
Nadarama niyang
mo, Sedes, par lumatag sa sumisibol ang halaman
aka nang kabahayan” ng paghihimagsik sa
kanyang puso. Tiyak na
nawalan ng (tayutay- ito’y palulusigin ng
anak!” pagtatao) darating pang panahon.
Aalagan niya ito.”
(tradisyong Pinoy)
(simbolismo)
“Kung kalian tayo “...samantalang “Kumulimlim ang
tumanda saka nadarama niya ang mukha ng kanyang
tayo kirot na gawad ng ama. Ang mga labi
makahulugang mga nito’y tila hindi na
nagkakaganito:
salita ng kanyang nakikilala ng ngiti.
ang umasa sa
ama’y lumalaki Ang mga mata nito’y
tulong ng iba. nakapukol sa kanya
naman ang halaman
Para tayong ng paghihimagsik sa ngunit walang nais
walang anak….!” puso niya.” ippatalastas kundi
(tradisyong Pinoy) (pahiwatig) pagtutol.” (idyoma)
 “Talagang pag “Alam niyang ito ang
“Huwag , laging gumigiba ng
anak, igalang matanda na matatag na moog na
ang magulang kay limit itayo ng
mo ang iyong
ay nawalan katahimikan sa
ama.” nang halaga.” tuwing maniniig ang
(tradisyong (tradisyong
kanyang mga
magulang.”
Pinoy) Pinoy) (simbolismo)
 “Talagang “Siya ang inyong ama,”
“Kita mong may
kailangang Ama! Siyang puno ng
sakit ang iyong kahariang rahanang
hangga’t may
kapatak ka pang ama. Huwag ito! Siyang
buhay na dugo’y mong kalilimutang makakaalam ng lahat
hamalik ng kamay na dapat gawin! Siyang
dapat mong i tigis
tanging makapag-
upang mabuhay ka. pagsapit ng
uutos! Siyang ama ng
Para tayong walang orasyon.” pamilya! Ama namin…”
anak..” (simbolismo) (tradisyong Pinoy) (Tradisyong Pinoy)
“Ang isang kamay ay nakahawak
sa basong walang laman. Dinama
niya ang malayang kamay.
Nanlamig siya. Tinignan niya
boteng kinasisidlan ng mga
pildoras na gamot nito! Wala
nang laman. Mahigpit niyang
hinawakan ang kamay ng
kanyang ama.” (pahiwatig)
“Sa puso niya’y kay-agang
naunsyani ang halaman ng
paghihimagsik. Iniwaksi niya ang
lahat ng alaala ng nakaraan- ang
tungkol sa tinig ng ama niyang
nagpupunla ng pakatakot, ang unti-
unting paglalaho ng taginting niyon.
Paanas siyang nagsalita:”Itay! Itay!”
(pahiwatig)
 “Sa gitna ng “Iniinis siya ng
ingay na yaong
arawan ay
“Bunga” pumunit sa banig
naroon ang
ng katahimikang
(simbolismo) dalawang asong payapang inilatag
putting may ng bagong
batik na itim.” umaga.” (tayutay-
(paglalarawan) pagtutulad)
 “Kitang-kita niya ang pagdaluhong ng isa,
ang pagtaas nito ng mga paa, ang
pagtatangkang maituon ang matutulis na
kuko sa mukha ng kalaban. Ngunit ayaw rin
namang patalo ng kalaban, mabilis ito sa
pag-iwas, hindi patalilis kundi palaban din.
Nag-abot ang dalawa. Lumilipad ang
alikabok sa kanilang paligid. Ungol at kahol
ang sigaw ng dalawang hayop sa
paghahamok. Sinakmal ng isa ang kalaban
ngunit madaling nakakawala ang huli.”
(simbolismo)
“Tumalikod siya. Ayaw niyang
masaksihan ang nakini-kinita
niyang pagkatalo ni Bantay. Lalong
lumakas ang ingay, pagkat ang
mga aso sa mga kapitbahay ay
nagkahulan. Dumungaw siyang
muli. Namalas niya ang paglalayo
ng dalawang hayop na naglalaban.
Mabilis ang pagtalihis ng isa.
Naiwan ang aso nilang si Bantay.”
(pahiwatig)
 “Kailangang si
“Masyadong Banta yang “Naisip
magwagi! Iyan ang
maingay, niyang unti-
naisaloob niya.
kaya Kailangan! Pagkat unting
si Banta yang ama
binuhusan ng kalabang asong
nahihinog ang
ko ng tubig.” kakulay nito: Puting bunga.”
may batik na itim.”
(pahiwatig) (pahiwatig)
(simbolismo)
“Katulad din ng ibang ama’y naghintay siya sa labas
ng silid-panganakan-may kaba, may pagkainip, “Isang batik
maypananabik. Katulad din ng ibang ama’y
nanalangin siya: “Iligtas mop o si Ester!” katulad din sa kalawakan.
ng ibang ama’y nasabi niya, “Iligtas mo rin po ang
Iyon ang
aking anak!” At dinurugtungan niya ang bawat
panalangin ng: “Sanay lalaki! Lalaki…” Nang marinig kanyang
niya ang uha ng bagong kasisilang na sanggol ay
napatayo siyang biglang-bigla. Ibinalita ng nars na kaharian.”
lalaki ang anak. Nalasap niya sumandali ang tamis
(simbolismo)
ng tagumpay. “Isa na akong ama!” (tradisyong
Pinoy)
 “Junior ang “Kamukha ng
“ Naniniwala siyang
ipinangalan niya sa ama. Maneng lalong malaki ang
anak upang sa gayon
na Maneng. kanyang
ay maipakilala
niyang siya ang ama- Siya, siya ang pananagutan kaysa
ang amang amang kay Ester, pagkat
makapangyarihan sa taglay ng bata ang
pinagpilasan ng
lahat. Ama ni Junior: kanyang pangalan."
iyan siya.” mukha ng (tradisyong Pinoy)
(tradisyong Pinoy) anak.” (idyoma)
 “Pagdating ng “Muli siyang nagtagumpay. Siya nga ang amang
orasyon ay hari sa maliit na kaharian. Siya ang amang
haring dapat na unang pagpugayan. At sa gabi-
magkukurus ka’t
gabi’y gayon nga ang nangyayari. Una siyang
magmamano ka nilapitan ng kanyang anak. Lalapit ito sa kanya,
sa amin ng Itay marahang hahawak sa kanan niyang kamay at
mo. Una mo hahalik matapos masabing: ‘Mano po, Itay.’ Ang
siyang lalapitan.” pagbebendisyon niya’y tanda ng pagpapakilala
ng kanyang pagka-ama, ang paniwala niya.”
(tradisyong Pinoy)
(tradisyong Pinoy)
 “Hindi sumagot si Junior. Tumingin lamang sa kanya. Nakita
niyang nagningas sa mga mata nito ang amoy ng pagtutol.
Napaso siya. Nadama niyang muli yaong nadama niya maraming
taon na ang nakalilipas. Nadama niyang muli ang paghihimagsik
ng kanyang kalooban. Naalaala niya ang kanyang ama sa pag-
angat nito ng sinturon-ang pagimbay, saka ang pagpalo nito sa
kanya. Tumututol ang kanyang damdamin. Noon nag-aapoy ang
poot nito sa kanya. Tumututol ang kanyang damdamin. Noon
nag- aapoy ang poot sa kanyang puso, namayabay sa kanyang
katawan, at sumalab sa buo niyang katauhan.” (pahiwatig)
“...sa mga mata ni “Nagunita niya ang sa paglalaban ng
Junior ay dalawang asong magkasing-kulay, at ang
natunghayan niya pagbubuhos ni Ester ng tubig.”Ipangako..” ang
ang damdaming pakiusap ng kanyang asawa. Nadama niya
sumasakanya rin ngayong naghihimagsik ang luha upang
maraming- makalaya sa kanyang mga mata. Iyon din
maraming taon na marahl ang luhang dumaloy sa kanyang ama
ang nakalipas.” bago ito namatay. Iyon din marahil. Binitiwan
(pahiwatig) niya ang sinturon” (pahiwatig)
Malaki ang impluwensya ng paraan ng pagpapalaki ng mga magulang
sa kanilang anak.

Hindi kalupitan o pananakit ang pinakamabisang paraan ng

pagdidisiplina sa anak.

Hindi isinilang ang isang anak upang gawing

pamumuhunan o “retirement plan” dahil may sarili rin
silang mga plano at pangarap na nais tuparin, maaaring
malayo sa kagustuhan ng kanilang magulang.