HISIMLIK

Hısımlık; kan (doğal), ya da hukuksal bir ilişki sonucu, bir kişi ile belirli kişiler arasında kurulan ve
önemli hukuksal sonuçları olan bağdır. Bu bağ, kişinin toplum içindeki yerini belirleyen etkenlerden
birisi olarak, hangi soydan geldiğini ya da hangi soya bağlı olduğunu anlatır. Hısımlık ancak, gerçek
kişiler için söz konusu olabilir.

Birbirinden veya ortak soydan gelenler arasındaki hısımlığa “kan hısımlığı” (doğal hısımlık) (soy
hısımlığı) denir. Bundan başka bir de, kişinin, eşinin kan hısımları ile olan bir hısımlığı vardır ki,
buna da “kayın hısımlığı” (sıhri hısımlık) denir. Ayrıca evlat edinme sonucu evlatlık ile evlat edinen
arasında kurulan hısımlık ilişkisine de “yapay hısımlık” (suni hısımlık) denilmektedir.

A-) Kan Hısımlığı (Doğal Hısımlık) (Soy Hısımlığı)

Kan hısımlığı, birbirinin soyundan veya ortak bir soydan gelen kişiler arasındaki hısımlıktır.
MK.m.17/П, kan hısımlığını ikiye ayırır: “Biri diğerinden gelen kişiler arasında üst soy alt soy
hısımlığı; biri diğerinden gelmeyip de, ortak bir kökten gelen kişiler arasında yansoy hısımlığı
vardır.”

1-) Üstsoy-Altsoy Kan Hısımlığı (Düz Çizgi Hısımlığı)(Usul-Füruu Hısımlığı)

Birbirinin soyundan gelen kişiler arasındaki hısımlıktır.

Bu hısımlık düz bir çizgi üzerinde gösterilir.

- Kişinin kendisinden geldiği kişiler yani kişinin olmasına kaynaklık edenler üstsoy(usul),
kişinin kendisinden olanlar altsoy (füruu) adını alır.
- Birbirinin soyundan gelenler çok sayıda olup çok sayıda olup düz çizgi oluşturur.
- Bu hısımlık hem ana hem de baba yönünden söz konusudur.
2-) Civar Kan Hısımlığı (Yansoy Hısımlığı) (Yan Çizgi Hısımlığı)

Birbirinden değil, ortak bir soydan gelen kişilerin hısımlığına “civar hısımlığı” denir. Kardeşler
arasındaki hısımlık veya amca, hala, dayı ve teyze ile yeğen arasındaki hısımlık gibi.

Not: Kişinin ortak soyu hem ana hem de baba tarafından söz konusu olabilir.

Kan Hısımlığında Derece:

MK.m.17/I’e göre hısımlığın derecesi, “Hısımları birbirine bağlayan doğum sayısıyla belli olur”.
Pratik bir anlatımla, iki kişi arasındaki hısımlık derecesi, aradaki çizgi sayısı ile belli olur. Önemli
bir ipucu da, yansoy hısımlığının her zaman 2.dereceden başlaması, 1.derece civar hısımlığının
olmamasıdır.

Kan Hısımlığına Bağlanan Hukuki Sonuçlar

a. Evlenme Yasağı: MK.m.129 uyarınca; “üstsoy ile altsoy arasında; kardeşler arasında; bir
kimse ile amca, dayı, hala ve teyze arasında evlenme yasaktır.”

b. Dernekte oy kullanma yasağı: MK.M.82 uyarınca; “hiçbir dernek üyesi, dernek ile kendisi,
üstsoyu ve altsoyu arasındaki bir hukuki işlem veya uyuşmazlık konusunda alınması gereken
kararlarda oy kullanamaz.”

c. Vasi atanmada : “Yakın hısımlık” tercih sebebi sayılmıştır.(MK.m.414)

d. Mirasçılık: Kan hısımlığına göre belirlenir.(MK.m.495 v.d.).

e. Şahitlikten kaçınma hakkı: Hem hukuk hem de ceza davalarında bir tarafın usul ve füruu
(üstsoy-altsoy) ile 3. dereceye dahil civar (yansoy) hısımları şahitlikten kaçınma hakkına
sahiptir.

f. Hakimin davaya bakma yasağı: Hakim usul-füruunun (üstsoy-altsoy) ile 3. dereceye dahil
kan hısımlarının taraf olduğu davalara bakamaz.

g. Hakimin davaya bakmaktan kaçınma hakkı: Hakim 4.dereceye dahil civar hısımlarının
taraf olduğu davalara bakmaktan kaçınma hakkına sahiptir.

h. Anonim şirketlerde denetçi olamama: Anonim şirket yöneticileri ile bunların usul ve
füruu (üstsoy-altsoy) ve 3. dereceye kadar civar (yansoy) hısımları denetçi olamazlar
B-) Hukuki İşlemlerden Doğan Hısımlık

1-) Sıhri Hısımlık (Evlenmeyle Doğan Hısımlık) (Kayın Hısımlığı) :

- Eşlerden birinin diğerinin kan hısımları ile olan hısımlığıdır.

- Evlenme ile iki eş arasında herhangi bir hısımlık bağı oluşmaz.(Buradaki ilişki karı-koca
ilişkisi olup, birbirlerinin hısımı olmazlar.)
- Aynı şekilde, evlenme ile eşlerin kan hısımları birbirleriyle hısım haline gelmezler.
- MK. m.18 : “Karı kocadan her birinin kan hısımları diğerinin aynı derecede sıhri
hısımları olur”
- Ölüm, boşanma, iptal gibi nedenlerle evlilik sona erse de, doğmuş olan sıhri hısımlık ortadan
kalkmaz.
- Evlilik ortadan kalktıktan sonra, eşlerden birinin sonradan doğan kan hısmı ile diğer eski eş
arasında sıhri hısımlık meydana gelmez.

Sıhri Hısımlığa Bağlanan Hukuki Sonuçlar:

a. Evlilik sona ermiş bulunsa da eski eşler birbirlerinin üstsoy-altsoy kan hısımları ile
evlenemezler.

b. Evlilik sona ermiş bulunduğunda eski eşler birbirlerinin civar hısımları (amca, dayı, hala
ve teyzesi) ile evlenebilmektedir.

c. Usul hukukunda 1. derece ve 2. dereceye dahil sıhri hısımlar şahitlikten kaçınabilir.

d. Hakimin 1. ve 2. dereceye dahil sıhri hısımları ile ilgili davalara bakması yasaktır.

e. Hiçbir dernek üyesi, dernek ile eşi arasındaki bir hukuki işlem veya uyuşmazlık konusunda
alınması gereken kararlarda oy kullanamaz.
2-) Sun-i Hısımlık (Evlatlık İlişkisinden Doğan Hısımlık) (Yapay Hısımlık) :

Kanun hükümlerine göre evlat edinmenin koşulları şunlardır:

a) 30 yaşın doldurulmuş olması veya en az beş yıldan beri evli olmak

b) Evlat edinenler ile evlatlık arasında en az 18 yaş fark bulunması

“Evlat edinen ile evlatlık ve onun altsoyu arasında doğan suni (yapay) hısımlıktır.

- Bu hısımlık sınırlı tutulmaktadır. a) Evlat edinen ile evlatlık b) Evlat edinen ile evlatlığın
altsoyu. (Fakat evlat edinen ile evlatlığın üst soyu (baba ve dedesi gibi ) arasında bir hısımlık
kabul edilmemiştir)
- Evlatlık ilişkisi evlat edinme sözleşmesi ile kurulur. Evlatlık sözleşmesine dayandığı için kan
bağına dayalı bir usul-füruu ilişkisi değil, sözleşmeye dayanan bir usul-füruu ilişkisi
doğmaktadır.
- Bu hısımlık evlatlık ilişkisi devam ettiği sürece geçerlidir. Taraflar arasında herhangi bir
nedenle evlatlık ilişkisi sona erdiğinde bu yapay hısımlık da son bulur.

Suni Hısımlığa Bağlanan Hukuki Sonuçlar:

a. Evlatlık ile evlat edinen evlenemez.
b. Bunlardan biri ile diğerinin altsoyu ve eşi evlenemez.
c. Evlatlık ve altsoyu evlat edinen kişinin öz çocukları gibi onun mirasçısı olurlar, fakat evlatlık
ve altsoyu evlat edinenin kan hısımlarına mirasçı olamazlar.
d. Evlat edinen evlatlığın mirasçısı olamaz.
e. Hakim, evlatlık ilişkisi içinde olduğu kimselerin taraf olduğu davalara bakamaz.

KAYNAKLAR
1- Fatih Bilgili, Ertan Demirkapı, Hukukun Temel Kavramları, Dora Yayıncılık, Bursa 2012.
2- Kemal Gözler, Hukukun Temel Kavramları, Ekin Kitabevi, Bursa 2010.
3- Ufuk Aydın, Temel Hukuk Dersleri, Nisan Kitabevi, Eskişehir, 2009.
4- Yahya Deryal, Hukukun Temel Kavramları, Derya Kitabevi, Trabzon, 2008
5- Turgut Akıntürk, Medeni Hukuk, Savaş Yayınları, Ankara 1996.