ాశర ి శతక ప ాయ్లు: (భకత్ ామ ాసు పర్ణీతము)

" ర్ ామ ా ే ర ే ా ే మ ోర ే
సహసర్ ామ తతు
త్ లయ్ం ామ ామ వ ాన ే"

1) " ర్ రఘు ామ ారు తుల ీ దళ ామ శమ కష్మా ి

శృం
ార గుణా ామ ర్జగనున్త ౌరయ్ రమా లలామ దు
ావ్ర కబంధ ాకష్స ామ జగజజ్ నకలమ్ ారణ్ ో
త్ ారక ామ భదర్ ి ి ాశర ీ కరుణాప ీ"

ావము: సంపత ర్దమ న రఘు మ ా జ మ్ం న

ఇకాధ్ కు వంశములో
జ మ్ం , భ ార్చల ేతమ
ర్ ులో వ ిం ఉనన్ దయా
సముదుర్డవగు ఓ దశరథ ామా, వు సుందర ైన
తుల ీదళమాలను ధ ిం న ాడవు, ాంతము, ఓరుప్ అ ే
మ ోహర గుణములు గల ాడవు. సవ్రగ్ , మరత్ , ా ాళ
లోకములలో ొ గడబ ిన ప ాకర్మ ల ిమ్కి
అలంకార ైన ాడవు. ఎ ి ించ ా కి ాధయ్ంకా కబంధుడ ే
దుషట్ ాకష్సు సంహ ిం న ాడవు. సముదర్మువంటి
అ ార ైన జనుల ా ాలను ాటింప జే ే ామరథ్ ము
కల ాడవు.
~~~ కంచరల్ ోపనన్ తన శతకా న్ " ర్" అ ే అకష్రము ో
ఆరం ం ాడు. ఇ ి క ాంపర్ ాయము. శమము, కష్మ ~
అన ా ాంతము, ఓరుప్ ~ ఈ ెండూ ాలా ఉతత్ మ గుణాలు
~ టి ర్ ాముడు ాటిం ాడు.~

~~~ " ా ిత్ ేదసమం ాసత్ ంర్ ా ిత్ ాం సమం సుఖమ్

ా ిత్ ాం పరం జోయ్ ాన్ ిత్ ామాయణాత్ పరమ్
ా ిత్ కష్మాసమం ారం ా ిత్ కీ త్ స
ి మం ధనమ్
ా ిత్ జాఙ్నస లా ో ా ిత్ ామాయణాతప్రమ్"

అ ా మ్కి మహ ష్ి ామాయణములో అ ాన్రు. అందుకే

ర్ ాము కీ త్ ి భూలోకమం ా ాయ్ ిం ం ి ~
"చ ితం రఘు ాథసయ్, శతకోటి పర్ సత్ రమ్
ఏకైకమకష్రం ో ర్ కత్ ం, మ ాతక ాశనమ్"
అ అ ాన్రు. ఈ ా ాల సము ార్ న్ ాట ా కి ామ ామ
జపము తపప్ మ ొకటిలేద ఇందులో క సూ ం ాడు.

ామ ాల కర్మ ప ా త ారగ్ వ ామ, సదు

గ్ ణ
త్ ో మ ప ాంగ ా ముఖ సువర్త కామ, ల రద
ాయ్మ, కాకుత వంశ కల ాంబు ి ో మ,
సు ా ి ో రబ్లో
ద్ ామ ామ, భదర్ ి ి ాశర ీ కరుణాప ీ"

ావము: ామా! సుందర సవ్రూపము గల ాడవు. ారగ్ వ

వంశంలో
జ మ్ం న పర ాము జ ం న ాడవు, మం
గుణములు కల ాడవు.
పర థ్ ీల
ర్ యందు ఆసకిత్ లే ాడవు. ఇం ైన నలల్
ేఘమువంటి శ ీరకాం
కల ాడవు. సూరయ్వంశ ైన కాకుతస్ వంశమ ే సము ార్ కి
చందుర్ వలె
ఆ ల్ దము క ిం ే ాడవు. ాకష్సుల బాహుబలా న్
అణ న ాడవు. భ ార్చల
 ామా, దశరథ ామా!

ఈ పదయ్ములో ర్ ాము సం ో ిసత్ ూ అత గుణగణాలను

వ ణ్ స
ి త్ ు ాన్డు క . ీ ా ాముల ాహ ై ాక అ ధయ్కు
పయన ై ాడు ~ ఇంతలో పర ాముడు వ ాచ్డు.

"సక్ం ే ాసజజ్ పర ం ధను ివ్దుయ్దగ్ ణోపమమ్

పర్గృహయ్ శరముగర్ం చ ర్పురఘన్ం య ా వమ్"

కోర్ ో ద్ ప
ీ ు ైన ారగ్ వ ాముడు ర్ ాము ఎ ి ిం
వధనురభ్ంగం ేయడం
ఏమంత ొపప్ ప కాద , తనవదద్ ఉనన్ ైషణ్వ ధనసుస్ను
ఎకుక్ ెటట్మ అన ా ర్ ాముడు అత అహంకా ా న్
సహించలేక ా ఎకుక్ ెటట్ ి ా లో ఒక బాణా న్
సం ిం ాడు ~ ా ో పర ాము శకిత్ న ం ో ం ి.

" జ ీకృ ే త ా లోకే ా ే వర ధనురధ్ ే

ీవ్ ోయ్ జామద ోన్ ౌ ా ాంస్ ము ైకష్తః"
పర ాముడు ర్ ాము శకిత్ ెలుసుకు అత న్
సుథ్ ం ాడు. ర్ ాముడు దయ, ాయ్గం దలైన
మం గుణాలకు ఆల ాల ైన ాడ లోకపర్ఖాయ్ .

" ీ త్ ాసయ్ం చ మ ాపం పదమ్ప ార్య ేకష్ణమ్

గజ కార్ంతగమనం జటామండల ా ిణమ్"

రప్ణఖ అత సూంద ాయ్ కి హితు ాలై కో ి ా, ఆ ె

అ జా ాయ్ కి ా ఆ ె ౌంద ాయ్ కి ా లోబ ిన ాడు కాదు
ర్ ాముడు. అందుకే క "ప ాంగ ా ముఖసువర్తకామ" అ
వ ణ్ ంి ాడు. అ ాయ్ నగరములో జ మ్ంచడము ేత
అ ాయ్ ాముడు, దశరథు కుమారుడు కనుక
దశరథ ాముడ అంటారు ~ కా ోపనన్ ర్ ాము
భదర్ ి ి ాముడ ే ఆదయ్ంతం సం ో ిం ాడు. ఈ పదయ్ములో
అను ార్స అ ే శబాద్లంకారము
ిపత్ ై ఉం ి. "మ" కారం అంతయ్ ార్స ా ప ాయ్ కి శబద్
ౌంద ాయ్ న్
సమకూ ిచ్ం ి. "కకుతస్ వంశ కల ాంబు ి ో మ" అనన్పుప్డు
రూపకం అ ే
అ థ్ాలంకారము ఉపయుకత్ ైన ి.

ర్ పక మ ే ో య ఉపమా ోప
"తదూ ేయ ః~
సమసత్ వసుత్ షయం ౌర్ ా ఆ ో ి ా య ా" అ
లకష్ణం.

రూపకాలంకారములో ఉప ేయం ద ఉపమానం

ఆ ో ింపబడుతుం ి.
కకుతస్వంశం అ ే ఉప ేయం ద కల ాంభు ి అ ే
ఉపమానమా ో ింప బ ిం ి.
భకిత్ :

*** ాము సం ా ిం న ఆ ిత్ తమ సం ా ా కి

సంకర్ ంపజే ే
త ల్ దండుర్లు ఈ లోకములో కోకొలల్ లు. భగవ చ్ంతన ో
ధరమ్బదద్ ైన
వనము అలవరచుకునన్ ా ే భగవ ాన్మ మహిమ వలల్
ఇహపర
 ౌఖాయ్లు ార్ ిత్ ంచుకో గలుగు ారు. మూలం ధరమ్బదద్ ైన
వనం, ా కి
మూలం . అ ే మాటకు ొ ం ిం ే ి, ఉ ాయం అ
అ థ్ాలు. ే ొ ం ిసత్ ుం ి? ఇహప ాలను. ఎలా? దయ్
సగు నయంబు, నయమమునను బడయు ాతర్త,
ా వలన ధనము, ధనం వలనను ధరమ్ంబు, ా వలన
ైహికాము ిమ్క సుఖంబులందు నరుడు అ భరతం,
ధరమ్బదద్ ైన వ ా కి అవసర ైన ఉ ాయము ెబుతుం ి.
ఇటిట్ శతకాలు మనకు ాలా ఉ ాన్ . అందులో
ాశర ీశతక కటి. ఈ శతకాలలో ప ాయ్లు ాలా ఇ న్ కోటల్
ెలుగు ా ి ాలక్ల ై మన ాలను
ిచ్ ిదద్ ుతునన్ రు మనకందరకూ కనబడుతునన్ ి.
ఇందులో ప ాయ్లు ఎంత సులభ ాషలో ఉనన్టు
ల్ క ి త్ ా
ాటిలో ా ాలు అంత గం ర ైన , ఎంత సులభము ా
క ి త్ ా అంత ారవంతమున , బాష అంత పటు ైన ి.
ఈ ప ాయ్లలో తులను మన ెదద్లు మన ాన్రులకు
ిక ా ా ికి నన్తనములో ే ో ి ేత్ ా ికి ధరమ్బాటను
ే ిన ా ౌ ారు. ఇటువంటి అ ేక శతకాలు మనకునన్
అమూలయ్ ధులు. టి మనమందరూ ఒంటబటిట్ంచుకు
మన సంత కి ఒంటబటిట్ం ధనుయ్లు కా ా .

"అగణిత సతయ్ ాష, శరణాగత ో ష, దయాలసజ్ ఝ ీ

గత సమసత్ ో ష, పృ ి సుర ోష, ర్లోకపూకృ
ద్గ్ గన ధు మందర పద పంకజ ేష, మణి పర్ ా ధగ
దద్ ిత భూష, భదర్ ి ి ాశర ీ, కరుణాల ీ"

ావము: అ ామానయ్ ైన, గణించుటకు ాధయ్ముకా ,

సతయ్ ాకయ్ములు
మాటాల్డు ాడవు, అభయమును కో ిన ా ి , శరణు ే ిన
ా ి ,క ాడు ాడవు, పర్కా ం ే పర్ ాహమువంటి
సవ్చచ్ ైన
దయా గుణము ేత, ఆ ర్తుల ో ాలను ప ిహ ిం ే ాడవు.
బార్హమ్ణులను
సం ో ింప ే ే ాడవు, మూడులోకాలను ప తర్ము ే ే
గం ా న ి ెలువ ిం న ాదప ామ్లు గల ాడవు,
రతన్ములకాంతుల ేత ధగధగ ెరుసూ
త్ ఉనన్ ఆభరణములు
ధ ిం న ాడవు. భ ార్చల ా ియగు
దశరథ ామా!

~~~ ఈ పదయ్ములో ోపనన్ ర్ ాము గుణ ేషణాలను

వ ణ్ ంి ెపుప్చు ాన్డు. తన సతయ్సంధతను ర్ ాముడు
లబెటట్ ుకు ాన్డు కాబటీట్
క అతణిణ్ "అగణిత సతయ్ ాష" అ సం ో ిం ాడు.
ర్ ాముడు పర్సనున్ ై ే
శతుర్ ై ా అత శరణులో సుఖి త్ ాడు. అందుకే
"శరణాగత ో ా" అ అ ాన్డు.
అత దయాగుణాలు ఎవ ి ద పర్స ిం ా ా ి ో ాలు
ొల ి ో ా . అందుకే "దయాల సజ్ ఝ ీ గత సమసత్
ో ష" అ అ ాన్డు.
ఆయనను ద ిశ్ం సం ో ా న్ ొ ం ిన ా ిలో శరభంగుడు,
సు షు
ణ్ డు, అ ర్ దలైన మహరుష్లు ాన్రు. షు
ణ్ ా ాల
నుం ఆ రభ్ ం ే గం ాన ి కనుక ాము ాదప ామ్లలో
గం ాన ి ఉంద వ ణ్ంి ాడు. ర్ ాముడు నవరతన్ ఖ త ైన
కి ీటకాంగద ేఖలాదులు ధ ిం ఉంటాడు కాబటీట్ "అలంకార
ిర్ షు
ణ్ " అనన్ ఆ ోయ్కిత్ ఇకక్డ సము తము ా ఉనన్ ి. ఈ
పదయ్ము కూ ా సం ోధ ాతమ్కము ా ఉం ి ~
అను ార్ ాలంకార పర్యుకత్ ైం ి.

*ఉ: రంగద ాత భంగ ఖగ ాజ తురంగ పరప్రంప ో

తు
త్ ంగ తమః పతంగ, ప ి ో ిత రంగ, దయాంతరంగ,
స
తస్ంగ, ధ ాతమ్జా హృదయ ారభృంగ, ాచ ాబజ్ మా
తంగ ాంగ భదర్ ి ి ాశర ీ కరుణాప ీ"

ావము: ర్ ాము సుత్ పూరవ్కము ా ె ిప్న పదయ్ ి.

జృ ం న
శతుర్వుల గ ావ్ న్ అణ ే ాడవు ~ గరుతమ్ంతు
ాహనము ా ేసుకునన్ ాడవు. ఆ ర్తుల ఆపదలను
సూరుయ్ వలె ొల ిం ే ాడవు.
ర్రంగ ాథు సం ోష ెటట్ న
ి ాడవు ~ దయ ో ం ిన
మనసుస్ కల ాడవు.
సతుప్రుషుల ేత ే ంపబ ే ాడవు. ీ ా ే హృదయమ ే
ప ామ్ కి
తు ెమ్దలాంటి ాడవు ~ అన ా ఆ ె మనసుస్లో
ప ిభర్ ం ే ాడవు.
దుషు
ట్ లైన ానవులను సంహ ిం ే ాడవు. మం శ ీర
లకష్ణములు క ిన
ాడవు. భ ార్చలములో వ ిం ే దశరథ ామా!

~~~~ బర్హమ్ ేవు వ ాల ో ావణుడు

భూసవ్రగ్ ా ాళలలో ా ి ా ిసత్ ుంటే, షు
ణ్ మూ త్ ి
ర్ ాము ా బర్ మ్అలోచనకు సప్ం ిం దశరథనందను ా
జ మ్ త్ ాన ె ిప్ ాడు. అందరూ సం ో ి త్ ారు.
తన త ల్ బాధనుం ముకుత్ ా ెయయ్ ా కి
ఇందర్లోకమునుం ీ అమృ ా న్ ఒక చుకక్ కిర్ందపడకుం ా
ె చ్న ఘనుడు న ాసుతు ైన గరుతమ్ంతుడు ~
అటువంటి ా ి తన ాహనం ా ేసుకు ాన్డు.

ారతం ఆ ిపరవ్ంలో:
"ఆప ామప హ త్ ారం ~ ా ారం సరవ్సంప ామ్
లోకా ామం ర్ ామం ~ భూ భూ
నమామయ్హం"
ఆ ర్తులైన ా ి ఆపదలనుం కా ా ే ాడు. ీతను
ావణుడు ెరబ ి ే ఆ ె తనను ర ించమ ార్ థ్ి ేత్ ,
ానరుల ో ై ర్ ేసుకు , ా సంహ ిం ార ి
ిమ్ం లంకలో ావణు సంహ ిం ఆ ెను కా ా ి ాడు.
సు ీవ
ర్ ుడు ానర ా ే ాడు. అంగదు ి యువ ా
ే ాడు. అందుకే ోపనన్ " పతప్రంప ోతు
త్ ంగతమఃపతంగ"
అ సం ో ిం ాడు.

~~~~ ఇ ావ్కుల కుల ైవ ైన ర్రంగ ాథుడు ~ లబాద్

కులధనం ాజా,
ార్యా ివ్ షణః" అ యుదద్ కాండలో ఉనన్ ి. ఆ రంగ ాథు
ే ం న ాడు
ర్ ాముడు. అందుకే ోపనన్ "ప ి ో ితరంగ" అ అ ాన్డు.
దయగల ాడు
కనుక "దయాంతరంగ" అ అ ాన్డు.

ామాయ ామభ ార్య ామచం ార్య ేధ ే

రఘు ా ాయ ా ాయ ీ ాయాః పత ే నమః
 ామం ామానుజం ీ ాం భరతం భర ానుజమ్
సు ీవ
ర్ ం ాయుసూనుం చ పర్ణమా పునః పునః"
అందు ేత ే "సతస్ంగుడు" అ "శశవ్ ాస్ధు ాంగతయ్ం" అ
అ ాన్డు.

~~~~ హృదయా న్ పదమ్ము ో ా ారణం ా కవులు

ో లు త్ ారు. ప ామ్ కి తు ెమ్దకు ాయకీ
ాయకచస్ంభంధంఉం ి గ ా! ీతమనసుస్ పదమ్మ ే
ర్ ాము ి తు ెమ్ద ో ో చ్ ాడు ోపనన్.

~~~~ ోపనన్ తనకిషట్ ైన అను ార్ ాలంకా ా న్

పర్ ిం ాడు ~ అందువలల్ ఈ పదయ్ము శృ సుభగ ైన ి.
పతు
త్ లను అంధకారము ోనూ,
ర్ ాము పతంగు ోనూ ో లచ్డం రూ ాలంకారము.

*** ర్ ద, సనంద ా ి ము ే త ాద, ిగంతకీ త్ ి సం

ాద,సమసత్ భూత ప ి ాల ో ద, ాదవ ల్ కా
ేచ్ద, ధ ా ి ాథ కుల ింధు సు ామయ ాద,
నృతత్ ీ
 ా ి ోద, భధర్ ి ి ాశర ీ, కరుణాప ీ"***

పర్ ప ారథ్ం: ర్ ~ సంపదను భవమును; ద ~

ఇచుచ్ ా ా; సనంద ా ి~ సనకుడు, సనందనుడు
ఆ ి ాగల ; ము ~ఋషుల ేత; ే త ~ కొలువబ ిన,
సంద ిశ్ంపబ ిన; ాద ~చరణములు (అడుగులు)
కల ా ా; ిగంత ~ ికుక్ల వరవరకు; కీ త్ ి ~
యశము కక్; సం ాద ~ సం ాదనముకల ా ా;
సమసత్ ~ సరవ్ ైన; భూతప ి ాల ~ ార్ణులను
ర ించడములో; ోద ~ ేడుక గల ా ా; ాదవ ల్ కా ~
దుఃఖమ ెడు గను; ేద ~ ంెర్ చు ా ా; ధర అ ి ాథ ~
భూ ప ి ా ం ే ాకుల కక్; కుల ింధు ~
వంశమ ెడు సముదర్మునకు; సు ామయ ాద ~
అమృతమయములైన ాద కిరణములుకల చందుర్ ైన ా ా;
నృతత్ ీత~ హ త్ ాదయ్ ైన ేపమాతర్ముగల ాటయ్ము, ాట;
ఆ ి ోద ~ దలైన ేడుకలు కల ా ా:::

ావము: సంపదల చుచ్ ాడవు, సనకసనంద ాదుల ేత

ే ంపబ ి
పూ ంపబ ే ాడవు, సత్ ృత ై ికుక్లవరకూ ాయ్ ిం న
కీ త్ ికల ాడవు.
అ న్ ార్ణులనూ కా ా ే ాడవు, ఆ ర్తుల దుఃఖమును
ో ొటేట్ ాడవు.
కష్ ర్యవంశమ ే జల ికి చందుర్ వంటి ాడవు.
ఆట ాటలయందు ేడుక
కల ాడవు. భ ార్చలములో వ ిం ే దశరథ ామా! అ ఈ
పదయ్ములో
ర్ ాము షు
ణ్ మూ త్ ి ా ా ం క సుథ్ ే ి ాడు.
ఇందులోకూ ా అను
ార్స అ ే శబాద్లంకారంపర్యుకత్ ైం ి ~ "ద" కా ాంత
అను ార్స ఇ ి.

"ఆరుయ్లకెలల్ ర్ కిక్ న ాంగుడ ై రఘు ాథభటట్ ా

ారుయ్ల కంజలె త్ క సతత్ ములన్ ను ం కారయ్ ౌ
కరయ్ ెలరప్ ొకక్ శతకంబొ నగూ ిచ్ ర ంతు ే డు ా
తప్రయ్మునన్ గర్హింపు ి ాశర ీ కరుణాప ీ"
 ావము: ేను నయము ో ెదద్లకంద ికి నమసక్ ిం మా
గురువులైన రఘు ాథభటట్ ా ారుయ్ల ా ికి ేతులుజో ిం
ర్ కిక్ పూరవ్కవులను
సుత్ ే ి, ేను ే ేరచన సుకరము ా ~ సులభము ా
ెర ేర ా, ఇపుడు
శతకమ ే కా ాయ్ న్ ార్సుత్ ాను ~ కరుణాసముదుర్డ ైన ఓ
భ ార్చల ామా,
ఈ శతకా న్ మం అ పర్యం ో ీవ్క ించుము.

ననన్య కూ ా పం ితసభను సుథ్ ే ి ాడు.

ో త ామాతుయ్డుతన
మ ాగవతంలో పూరవ్కవుల దం ా ే ొక్ ాన్రు.
"ప కిం ెడు ాడు
ామభదుర్డట" అ ె ిప్ " ర్కంఠ ాపఖండన" అ
సం ో ిం ర్ ాము కి
అంకితం ే ి ాడు. కక్న ో మయా కూ ా ఇలా ే
హ హర ాథు కి
అంకితము ే ి ాడు. అ ే సంపర్ ాయా న్ ోపనన్ కూ ా
అనుస ిం ాడు.

చ: మసకొ ేగుబండల్ కును మౌకిత్కముల్ ెలబో ినటు

ల్ దు
రవ్ సనము జెం ి కావయ్ము దు ాతుమ్లకి చ్
సమ ెయ్ ా
రసనకుబూతవృ త్ సుకరంబుగ జేకురునటు
ల్ ాకుస్ ా
రసములు లక్ పదయ్ముఖ రంగమునందు
నటింపవయయ్ సం
తసమునుజెం ి భదర్ ి ి ాశర ీ కరుణాప ీ"

ావము : ేగుపండుల్ న ా కి ఆశప ి, ాటి బదులు

మం ము ాయ్ల చ్ ఆ పండుల్ కొ నటు
ల్ ా, దుషట్ ైన
అల ాటల్ కు లో ై, దు ాశకు లో ై స ో , ా
కా ాయ్ న్ దుషట్ బుదుద్లైన ా ికి అంకిత చ్ ాను. ఈ
అప ా ా కి ాకు ఇపుప్డు ప ాచ్ త్ ాపము క ిం ి. ఓ
భ ార్చల దశరథ ామా, ఇపుప్డు వు ా ాలుకకు
తపుప్ ే ిన ా కి , ప తర్ ావం ేకూ ే ధం ా, పదయ్ము
 ార్సుత్నన్ ా ముఖరంగంలో, ోటిలో సం ోషము ో
నటింపుమా, అటాల్ ే ేత్ ా ాలుక ప తర్ం అవుతుం ి. ాకు
మం పదయ్ం వసుత్ం ి. అమృతం వంటి ాకుక్ను, మాటనూ
ాకు క ింపుము.

ేగుపండుల్ ామానయ్ ైన ఫలములు ~ ఎకక్ ై ా ౌక ా

ొ రుకు ా ~ అటువంటి నవలెన వ్ ాఫలయ్ము
క ినపుడు ాటి బదులు కొ ద్ ి డబుబ్ చ్ కొనడము
ామానయ్ పదద్ . కా లు ైన ము ాయ్లను బదులు ా ఇ చ్
ాటి సుకొవడం ాయ్ హములో ప ి ో వడ ే క ా!
ఆశలో ప ి ో ౌఖయ్ము ై అ ాయ్శక ి ామ ి
ేయకూడన ప ే త్ ాడ క సూ ం ాడు. ఇలా
ె ిప్నపుడు, ఉపమాలంకారమ ే అ థ్ాలంకారము పర్యుకత్ ై
ఉం ి. ఉపమాన ఉప ేయములకు ాధరమ్ ం ెపప్డం
ఉపమాలంకారము. ఈ పదయ్ములో క ఆతమ్ ేవ్దమునన్ ి.
అంతకు
ముందు ోపనన్ మ ో కా ాయ్ న్ ర ం ధన ాయ్ హములో
ప ి దు ాతుమ్ ైన ధనవంతు కో ~ ఏ ా కో
అంకిత చ్నటు
ల్ ాన్డు. అందుకు ప ాచ్ త్ ాపం క ిం ి.
ా న్ ొల ించమ తన ఇషట్ ైవ ైన ర్ ాము
ేడుకుంటు ాన్డు.
ఉతప్లమాల,చంపకమాల ప ాయ్లకు ామానయ్ము ా ాలుగు
ా ాలు మాతర్ ే ఉంటా . ఈ ప ాయ్ కి ఐదు
ా ాలు ాన్ ~ కొ న్ ారుల్ కవులు ఇలా ేయడము
జరుగుతూ ఉంటుం ి. కనుక ఇ ి లకష్ణ రుదద్ ము కాదు.

ఉ: ర్రమణీయ ర యత ీ కుసుమాభశ ీర, భకత్ మం

ార, కారదూర, పరతతవ్ ర, ర్లోక ేత ో
ధ్ ా ా, దురంత ాతక ాన దూర,
ఖ ా ి ైతయ్కాం
ార కు ార, భదర్ ి ి ాశర ీ కరుణాప ీ"

ావము: ల ీమ్ ే కక్ కాం ేత మ ోజఙ్ ైన రములు

ా చ్ ~ అ ె
పూవు వంటి సుకుమార ైన, అంద ైన
శ ీరకాం కల ాడవు. నున్ ే ంచు భకుత్ల కో ెక్లు
ెర ే ేచ్ ాడవు. కాబటీట్ కలప్వృకష్ములాంటి ాడవు.
పరమాతుమ్డ ై అవ ార లలో హ ిం ే ాడవు. సవ్రగ్ మరథ్
ా ాళముల ే మూడు లోకాలలో ఉం ే ార్ణులను
పతనముకాకుం ా కా ా ే ాడవు. మానవులు ే ే
అనంత ైన ా ాలను దూరము ే ే ాడవు. ొల ిం ే ాడవు.
14,000 మం ి ఖరదూషణా ి ాకష్సుల ే దటట్ ైన అడ కి
ొడడ్ లాంటి ాడవు. అన ా, ారంద ి ేశ్షం
ే ిన ాడవు ~ భ ార్చలములో వ ిం ే దయా సముదర్ ైన
దశరథ ామా!

అత ీకుసుమాభశ ీర అ క అ ాన్డు ~
ర్కృషణ్ థ్ ో ర్ తర్ములో ~~
"అత ీ పుషప్ సంకాశం రనూపుర ో తం
రతన్కంకణ కేయూరం కృషణ్ ం వం ే జగదు
గ్ రుమ్"
అ ే ల్ ోక ే గురుత్కొసుత్ం ి. "మతస్ ః కూ ోమ్ వ ాహశచ్ ామనః
ా ామశచ్ ామశచ్ బుదద్ ః క క్శచ్ ే దశ"
ఇ న్ అవ ా ాలను ధ ిం అయన ర రము ే ే ాడ
క
సుథ్ ే ి ాడు.
 ఈ పదయ్ము కూ ా ఆదయ్ంతమూ సం ోధ ాంకం ా
న ి ం ి.
"ఖ ా ి ైతయ్కాం ారకు ార"అ ె ిప్నపుడు
రూపకాలంకారము. కాం ార
ధ ామ్ న్ ఖ ా ి ైతుయ్ల ై ఆ ో ిం ాడు ~ కు ార ధ ామ్ న్
ర్ ాము ై
ఆ ో ించడము జ ి ిం ి ఈ పదయ్ములో.

"చ: దు ిత ల ాల తర్, ఖరదూషణ కానన హో తర్,

భూ
భరణ క ా తర్, భవబంధ చనసూతర్,
ారు
సుప్రదర ంద ేత,
ర్ ఘన పుణయ్ చ ిత,
ర్
లభూ ికం
ధరసమ ాతర్, భదర్గు ి ాశర ీ
కరుణాప ీ"***

ావము: గలవంటి ాప సంచయా న్ కొడవలె

న ికి ే ే ాడును, అ ిన్
దటట్ ైన అడ కా చ్ ే ినటు
ల్ ా ఖరధూషణులను ాశనము
ే ిన ాడునూ, ా ా ధముల లల ేత భూ ా ా న్
అధుభ్తము ా వహిం న ాడును, భకుత్లకు క ిన జనమ్
పరంపరల నుం ముకిత్ క ిం ే ాడును, సుందర ైన
ప ామ్లలాంటి ో గకనున్లు గల ాడును, కిక్ ావన ైన
నడవ ియందు పర్వ త్ ి ల్ న ాడును, మబుబ్వంటి సుందర ైన
నలల్ శ ీరవరణ్ ం కల ాడును, భదర్ ి ిలో వ ిం ే ాడునూ
ైన ర్దశరథ ామా!

మనుషయ్జనమ్ ె త్ న ా ికి క ే ా ాలను గల ో

ో చ్ ాడు క .
ా ాలలో ఉనన్ అహలయ్ను తనదరశ్నం ో ముకిత్ ా ం
ాడు.

హో తుర్డు అంటే అ ిన్ ~ హ సుస్ ఆ రము ా

గల ాడ అరథ్ ము.
 లోకక ాయ్ణముకోసము కూ ామ్వ ా ా న్ ధ ిం న
ఘటాట్ న్ మనసులో ెటట్ ుకు క ~భూభరణ క ా తర్ ~
అ సం ో ిం ాడు.

ర్ ాముడు సం ారబం ా న్ ి ిం ే ిక ిన ాడు

కనుక
జటాయువుకు భవబంధ కష్ం ర్ ాము వలల్ క ిం ి.

ర్ ాముడు అంద ైన కనున్లు కల ాడు ~ ప ామ్ల ో

ో లు త్ ారు.
తయ్సమ్రణీయ ైన ~ "రఘుకులానవ్య రతన్ ీపం
ఆజానుబాహుమర ంద
ద ాయ ాకష్ం ~ ామం ాచర ాశకరం నమా "అ ే
ల్ ోకా న్ గురుత్ ే ి ాడు క . ఉనన్త ైన చ ితక
ర్ ల ాడు
కనుక ~ ఘనపుణయ్చ ితర్ ~ అ
సం ో ిం ాడు. లభూ ికంధరసమ ాతర్ ~ అనన్పుడు
ల ేఘ ాయ్ముడు అ , ో తన ె ిప్నటు
ల్ ~ ెరుగు
ెంగటనునన్ ేఘంబు కైవ ి ~ ఇ ే వరుసలో క
వ ణ్ ంి ాడు. క ా ిన సమా ాలలో రూపకాలంకార
ాయలు ాన్ .

***"చ: కనక ాల ేల, భవకానన ాతకు ార ార, స

జజ్ న ప ి ాల ల, ి జసుత్త సదు
గ్ ణ కాండ,
కాండసం
జ త ప ాకర్మ ారద, ారద కంద కుందచం
దనఘన ార ారయశ, ాశర ీ కరుణాప ీ"
***

ావము: సథ్ ృత ైన జల ారు వసత్ మ

ర్ ును గటిట్, ా ి ైన
ొడడ్ ేత
అడ నరుర్కునటు
ల్ ా, జనమ్బం ాలను, సం ారబం ాలను
ాశము ే ి,
మం నడవ ి క ిన ా ి ప ి ా ం ే ాడవు. ేవతల ేత
ొ గడబ ిన
మం గుణములు క ిన ాడవు. అసత్ మ
ర్ ుల దయ్ ేత ప ాకర్మ
పదద్ యందు
 ేరుప్ కల ాడవు. శర ాక్ల మంద ేఘమువలెను,
మలెల్ పూవులవలెను,
మం గంధము వలెను, పచచ్కరూప్రము వలెనూ, ేర్ ట్
ష ైన
ెలల్ సవ్చచ్ ైన కీ త్ ి క ిన ాడవు. దయాసముదుర్డ ైన
దశరథ ామా!

ా లు ాణులూ కేవలము శ ీ ా కి స ి ో ే
వసత్ మ
ర్ ు మాతర్ ే
ధ ించరు ~ ాలా ి ైన వసత్ మ
ర్ ు ా ి ెనుక జారుతూ
ఉండడము ాజ
పదద్ . అందుకే క " కనక ాల ేల" అ అ ాన్డు.

వులు అ ేక బం ాలలో కుక్కుంటారు ~

శరణాపనున్ ైన గజేందుర్ ెడ ర్హ ి ర ాపర ావ్ న్
మనసులో ెటట్ ుకొ క "భవకానన ాతకు ార" అ
సం ో ిం ఉంటాడు. సజజ్ నులకు అభయ వవ్డమ ే లకష్ణం
ఉనన్ ాడు కనుక షణు కి ఆశర్య ాచ్డు. అందుకే
"సదు
గ్ ణ కాండ" అ అ ాన్డు.
 ర్ ాము కి ావ్ తృడు అ ేక అసత్ స
ర్ ంపదను
అనుగర్హిం ాడు. అందుకే "ప ాకర్మ కర్మ ారద" అ
అ ాన్డు ోపనన్.

ర్ ాము కీ త్ ి షక్ళంకం ా ఉంటుం ి. అందు ేత

కీ త్ ి ెలల్ వసుత్వుల ో ఉప త్ ారు. ఆయన కీ త్ ి శర ాక్ల
ేఘము ~ మలెల్ పూవు ~ మం గంధము ~
కరూప్రముల ో ో చ్ ాడు. ఈ పదయ్ములో లాటాను ార్స అ ే
శబాధ్లంకారం పర్యుకత్ ైం ి.

***ఉ: ర్రఘువంశ ోయ ికి తమయూఖుడ ైన ప

ోర్రుప ాబజ్ ముల్ క ి ో బజ్ ముల్ క ి ోతప్ల చంపక
వృతత్ మాధు ీ
పూ ిత ాక ర్సూనముల బూజలొన ెచ్ద తత్ ింపు
ారక ామ, భదర్ ి ి ాశర ీచక్రుణాప ీ"***

ావము:
చందుర్డు ాను పుటిట్న సము ార్ న్ వ ధ్ల
ి ల్ ే ిన ధము ా,
రఘుమ ా వంశమున పుటిట్ ా వృ ద్ ి ే ిన ాడ ైన
ప తర్ ా ార ందములను
ఉతప్లము, చంపకము అ ే పు ాప్ల ో పూ ం న
ధము ా, శబాద్ల ోకూ ిన చంపకమాల, ఉతప్లమాల అ ే
ప ాయ్ల ో పూ సుత్ ాన్ను. భ ార్చలం లో వ ిం
దయాసముదుర్డ ైన సం ారమును త ింప ే ే ామా ~
ా ీవ్క ింపుము. ట్ ా ైవ్త సంపర్ ాయములో పర్ప త్
మారగ్ ము ముఖయ్ ైన ి. దవ్య మంతర్ములో
" ర్మ ాన్ ాయణ చరణౌ శరణం పర్ప ేయ్" అ ే ి పర్ ానము.ఈ
ఉతప్లమాల చంపకమాల ప ాయ్ల ో పర్ప త్ ేసత్ ు ాన్ను అ
ావం.

ారక ామ అ ఎందుక ాన్డంటే ~ ెర ాలలో ఉం ె

తనను ి ిం ాడు కనుక. "అప ాధ సహసర్ ాజనం
ప తం మభ ారణ్ ోద ే
అగ ం శరణాగతం హ ే కృపయా
కేవలమాతమ్ ాతుక్రు"
అ ైషణ్ ా ేస
ర్ రు ైన ఆళవం ారు ె ిప్ ారు. ీ ే " ై ాయ్ను
సం ానం" అంటారు. "న ాణాం ీణ ా ా ాం కృ ేణ్ భకిత్
పర్జాయ ే".

***"చ: గురుతర ైన కావయ్రస గుంభన కబుబ్రమం ి

ముషక్రుల్
సరసులమా ిక్ సంత ిల జాలుదు ోటు శ ాంక
చం క
ిర్ ాం
కురములకిందు కాంతమణి కోటి సర్ ం నభం ి
ంధయ్భూ
ధరమున జారు ే లలు? ాశర ీ
కరుణాప ీ"***

ావము:

చందుర్ కిరణాలు పర్స ిం నపుడు, చందర్కాంతమణుల ే

ేర్ ట్
ష ైన మణులు
క ి ి జాలు ారు న క సంపర్ ాయము. అలా ే
ంధయ్పరవ్తంలో ఉం ే బండ ాళుళ్ క ి ి జాలు ారు ా?
కరుగవు క ా? అటువంటి రససూప్ త్ ,
ి రసము లువ
ె ిన ా ివలె మూరుఖ్లైన ారు, కుటిలురు అబుబ్రప ి
సం ో ింప జాలరు. ఆ లువ ె ికొనలేక భంగపడు ారు
అందు ేత ఈ కా ాయ్ న్ సరసు ైన కు అంకితం ేసత్ ూ
ఉ ాన్ను దయాసముదుర్ ైన దశరథ ామా! రస రభ్ర ైన
కావయ్ము ాలా ొపప్ ి కాన "గురుతర" అ ే ేషణా న్
పర్ ిం ాడు ోపనన్.

ముషక్రులు అంటే ొ ంగతనము ే ే ారు. మునుపు

ోపనన్ తన కా ాయ్ న్ ఎవ ికో అంకిత చ్ స ో ా
ె ిప్ ాడు. అత కా ాయ్ న్
ెచుచ్కునన్ ా ి ే "సరసులు" అ అనవచుచ్.

చందర్కాంత లలు చలువ ాళళ్వంటి ~ అ

చందర్కాం కి దర్ త్ ాయ
ాటినుం రు జాలు ారుతుంద కవులు సంపర్ ాయము ా
ెటట్ ుకు ాన్రు. కా ీ కి పర్మాణము లేదు. చందుర్
ె ెన్లకు ంధయ్పరవ్తములో ఉం ే ాళుళ్ కరగవు ~ కా
చందర్కాంత మణులు దర్ త్ ా . కావయ్ర ా న్ గర్హించ
లే ారు కులపరవ్ ాలు ఏ ింటిలో ఒకటైన ంధయ్
పరవ్తములో ాళళ్వంటి ార క అ ార్యం.

***చ: తరణికులేశ, ా నుడుల దపుప్లు గ గ్ న

దు ామస
ివ్త త ైన కావయ్ము ప తర్ము ా ె?
యనన్ ీజలం
బరుగుచు వంక ైన మ ాకృ బా ిన
దనమ్హతవ్ముం
దర ె గణింప ెవవ్ ికి? ాశర ీ కరుణాల ీ!

ావము: సూరయ్వంశంలో జ మ్ం న ా ిలో ేష

ర్ ట్ ుడ ైన
ర్ ామా, ేను ార్ ిన
ప ాయ్లలో శబాధ్లోల్, మాటలోల్ ో ాలునన్పప్టికీ, ఆప ాయ్లు
ామము ోడ ర ం ం న కాబటీట్ ఈ కావయ్ము
ప తర్ ైన ే క ా? అటేల్ అగున ావము. మూడు లోకాలలో
పర్వహిం ే గం ాన ి రు తన పర్ ాహములో ఒక ోట వంకర ా
 ి ినపప్టికీ, బురద మా నయ్ము ో ఉనన్పప్టికీ ా
ొపప్దనము ఎనున్ట ాధయ్మా ~ ా మహ ావ్ కి భంగం
కలుగద ావము. తరుణి అంటే సూరుయ్డు ~ అందుకే
తరుణికులే డు అ అ ాన్డు. నుడులు అంటే మాటలు.
పర్మా ో ీమ ామ ి ~ అ ఆ ోయ్కిత్. కావయ్రచనలో
చం ో ాయ్కరణా ి ో ౌలు ఉండడము సరవ్ ా ారణ ే క ా!
అంతమాతర్మూ అ ి అప తర్మ ెపప్లేము క ా!

***"ఉ: ారుణ ాతకా ధ్ కి స ా బడబా ిన్ భ ాకులా త్ ి

త్ ారద ానలా ిచ్కి సు ారసవృ ట్ ి దురంత దురమ్ ా
ార భయంక ాట కి చండ క ోర ార
ారక ామ ెనున్కొన ాశర ీ
కరుణాఓ ీ"***

ావము: ఈ పదయ్ములో క ామ ామము మహ ావ్ న్

వయ్కత్ ము ేసత్ ు ాన్డు. సం ా ా న్ త ింప ేయునటిట్
ామము, బడబా ిన్
సము ార్ న్ ీ చ్నటు
ల్ ా భయంకర ైన ా ాలను
ొల ిసత్ ుం ి.
అమృత దర్వ వరష్ము అడ లో పర్జవ్ ం ే అ ిన్ చలాల్ ిచ్నటు
ల్
ా
సం ార బాధలను ఉపశ ంప ేసత్ ుం ి. గండర్ ొడడ్ అడ
న ికే
ధము ా ~ ిన దురమ్ ా ా ాలనూ, దుషు
ట్ ల
నడవ ి
రూమ్లనము ేసత్ ుం ి భ ార్చలములో వ ం ేఓ
దశరథ ామా!

ాయ్ఖయ్:

"ధరమ్ సం త్ ాల ా థ్ాయ సంభ ా యు ే యు ే " అ

ీ ా ారుయ్ ి
ాకయ్ం. ా ాలు ఎవరు ే ి ా భగవంతుడు ాటి
న ంప ే త్ ాడు. మానవ
జనమ్ ాలా తర్ ైన ి ~ ఎకక్ ో ఒక ోట బాధకు గు ికాక
తపప్దు.
పర్ ల్ దుడు కూ ా బాధలకు ోరుచ్కు ాన్డు ~ ర్హ ి
ాయ్నము ేయడ ే
తన ి ా ేసుకునన్ ఉతత్ ముడు. వరకు భగవంతు
అనుగర్హము ేత ే
అత క ట్ ాలు ి ో యా . మానవ సం ారముకూ ా అం ే
~ బాధలు ాలంటే ర్ ామ ామ కక్టే ఆ ారం.
ామ ాసు ఏ అప ాధము ేయక ే
ాజదండనకు గు ిఅయాయ్డు ~ ఆయన ఆ త్ ి ర్ ాము ే
ొల ింప ా
ఆయన ద అమృతవరష్ం కు ి ినటెల్ ంౖ ి. ామాయణములో
ా సు ీవ
ర్ ుల
కథ ే సుకోం ి ~ సు ీవ
ర్ ు తపుప్ ఏ లేకుం ా అత
బహిషక్ ిం ాడు ~ అత ారయ్ అ న రుమను గర్హిం ాడు
~ ా అధరమ్ము ా ఈ పనులు ే ినందువలన ర్ ాముడు
ా సంహ ిం అతను ే ిన ా ాలను
రూమ్ ం ాడు. ఈ పదయ్ంలో బడబా ిన్ ~ సు ారస వృ ట్ ి
~చండక ోరకు ార
ార అ ే ఉపమా ాలు ~ ారక ామము అ ే ి
ఉప ేయము, ై ఉపమాన ధ ామ్లను ఉప ేయా కి క
ఆ ో ిసత్ ు ాన్రు కాబటిట్ ఇ ి రూ ాలంకార ైన ి.
***"చ: హరునకు న వ్ షణున క జ
ిర్ కుం ిరుమంతర్ ాజ ై
క ికి నహలయ్కున్ దుర్పదకనయ్కు ా త్ ిహ ించు
చుటట్ ై
పర ినయటిట్ ప త ావన ామము హవ్ ై రం
తరము నటింపజేయు క ాశర ీ
కరుణాప ీ"***

ావము : ఓ దశరథ ామా! ర్మూరుత్లలో ఒక ైన

మహేశవ్రు కి, ావణు తముమ్ ైన షణు కి,
ారవ్ ే కీ, ేర్ ట్
ష ైన మంతర్ ైన ి
ప తర్ ైన ామము. గజేందుర్ కి, అహలయ్కు , ౌర్ప ికి
ఆతమ్ బంధువువలె వయ్థలను ొల ిం ే ి ేరు. ేను
ఎలల్ పుప్డూ ేరు ఉచచ్ ిం ే అవకా ా న్ క ింపుమ
ావము. ామ ాసు ొపప్ ైషణ్వ భకుత్డు ~ ాము కి తనున్
సమ ిప్ంచుకోవడ ే పర్ప త్ గమ
న మ్న ాడు. ీ కే శరణాగ అ ేరు. ాయ్గము ~
ాయ్సము ~ భర ాయ్సము ~ స ాన్ సము ~ ాధయ్భకిత్ అ ే
ప ాయ్య ప ాలు.
" ేయ ామాం పర్పదయ్ం ే ాంసత్ ైవ భజామయ్హమ్" అ
ీతలో ~ ఎవ ెటల్ ుననున్ ఉ ా ి త్ ా ో ా ికి ేనటేల్
ఫల ార్పకుడనవు ాను ~ అ ీ ా ారుయ్డ ాన్డు. ఈశవ్రు ే
ారవ్ కి ామ ామా న్ ఉప ే ం ాడు.
భగవ ాన్మాలలో అ రహసయ్ ైన ా ాయణ, ాసు ేవ,
ర్కృషణ్ , ో ంద, ర్ ామా ి ామాలు. అందుకే ోపనన్ ~
ామము ఎలల్ పుప్డూ
ా ాలుక ై ప కేటటు
ల్ ేయమ ార్ థ్స
ి త్ ు ాన్డు.

****"ఉ: ముపుప్న ానకింకరులు ముం ిట చ్న ేళ

ోగముల్
ొపప్ర ైన ో గఫము కుతు
త్ క ం ిన ేళ
బాంధవుల్
గ ిప్న ేళ సమ్రణ గలు
గ్ ొ గలగ్ ో ాటి కిపుప్ ే
 తపప్క ేతు భజన ాశర ీ
కరుణాల ీ"****

ావము: ఓ దశరథ ామా! ాకు ారధ్కయ్ ేరప్ ినపుప్డు

ేనునన్ ోటికి
మరణసమయములో యమదూతలు వ చ్నపుడు ~
ోగములు అ శ ం
నపుడు ~ అం మ సమయములో ొంతులో ల్ ష
ే ము
ం ియునన్పుడు,
వ ి కష్ణాలలో బంధువులు చుటుట్ముటుట్కొ ఉనన్పుడు ~
ముమ్లను ేను సమ్ ించడము సంభ సుత్ం ో లే ో ~ అంటే
అవయ ాలు ావ్ ీనములో
లేనపుడు భజన ేయడము ాధయ్ం కాద ావం. అందు ేత
ఇపుప్ ే నున్
తపప్క ే ంతును ~ భజన ే త్ ాను.

ోపనన్ ఈ ప ాయ్ న్ ార్సూ

త్ ఉనన్పుడు
ముకుందమాలలో ల్ ోకము ా ి మనసుస్లో ె ి
ఉంటుం ి:
 " కృషణ్ తవ్ ీయ పద పంకజ ాంత మ ైవ్వ ే శతు
మానస ాజహంసః
ార్ణపర్యాణ సమ ే కఫ ాత ి త్ ఃై కం ావ ోధన ౌ
సమ్రణం కుత ేత్ "

ట్ ా ైవ్త భకిత్ త ావ్ కి ఈ సుథ్ కావయ్ము ఊటబా

వంటి ి. ర్ కుల ేఖరుల రచన లా కుల ర్కృషణ్ క ణ్ ామృతము
ై కూ ా పర్ ావము క ిసత్ ుం ి. ఈ
ల్ ోక పర్ ావము ోపనన్ ై ప ిందంటే ఆయనకుగల
సంపర్ ాయా జఙ్ తను
సప్షత్ ం ేసత్ ుం ి. నవ ధ భకిత్ మా గ్ ాల లో సమ్రణ ఒకటి.
కీరత్న ే భజనకు
ప ాయ్య పదము ~ ామ ాసు ా పర్ఖాయ్ ొ ం ిన
ోపనన్ ా ికి కీరత్నమ ాన్,
భజనమ ాన్ మకుక్వ ఎకుక్వ.

***"చ: పరమదయా ే ప త ావన ామ హ ే యటంచు

సు
 థ్ ర
ి మతులై స ా భజన ేయు మ తుమ్ల ాదధూ
ా
రమున ాలుత్ రటకు జేరకుడంచు యముండు
కింక ో
తక్రముల కానబెటట్ ునట, ాశర ీ
కరుణాప ీ"***

ావము:
దయాగుణా కి ాతరవంటి ఓ దశరథ ామా! అడుగునప ిన
ా ాతుమ్లను ఉదద్ ిం ప తుర్లను ే ే ేరు పర్ఖాయ్ ెం ిన
ఓ ామా! ఓ హ ీ! అ ఎలల్ పుప్డు కిక్ లకడ క గ్ న
మనసుస్గల ారల ~ అన ా చంచలతవ్ము లే
మనసుస్గల ారల నున్ భ ంచు మహ యుల ాదధూ
ా తల ై ధ ింతును ా వలన రు అటిట్ ా ి దద్ కు
ెళళ్వదద్ మృతుయ్ ేవత ైన యమధరమ్ ా తన
ేవకులను ఆజాఙ్ ి త్ ాడ ెపుప్దురు. అన ా షు
ణ్ ామ
సంకీరత్న ే ే ా ి సమ్ ిం ా ి ా ాలకు నమసక్ ిం ే
 ా ి స ించ ా కి మృతుయ్వుకూ ా భయపడుతుంద
క ావము.

ాయ్ఖయ్: కుల ేఖరులు తమ ముకుందమాలలో ~" మజజ్ నమ్నః

ఫల దం మధుకైట ా ే మత్ ార్రథ్ య మదనుగర్హ ఏష ఏవ
తవ్ద్ భృతయ్ భృతయ్ ......ఇ మాం సమ్రలోక ాథః" ~
ట్ ా ైవ్తములో ాగవత ేవ ఒక ముఖయ్ ాగము.
షు
ణ్ భకుత్లను యమకింకరులు స ించకూడద యముడు
ా ి ో ె ిప్ ాడ అజా ో ాఖాయ్నము ె యజేసత్ ుం ి
క ా! అందుకే ోపనన్ "పరమ దయా ి ప త ావన
ాముడు హ ి" అ అ ాన్డు.

***"చ: అ నకు దం వ
ిర్ యుయ్, సనకాదులకుం
బరతతవ్మయుయ్, స
ద్ ి జము కోటికెలల్ గుల ేవతవయుయ్, ి ేశ వంశ
భూ
భు లకు ేటివయుయ్, బ ిపూరుణ్డ ై ెలు ొందు
ప ి ా
 డద్ జ, ము బర్సత్ ు ం ెదను ాశర ీ
కరుణాప ీ"***

ావము: బర్హమ్కు వు తం ిర్ , సనకసనంద ా ి

షు
ణ్ భకుత్లకు వు
భగవంతుడవు. చకక్ నడవ ి క ిన బార్హమ్ణులకు ~
ఋషులకు, మునులకు ఉతక్ృషట్ ైన ైవమవు.
సూరయ్వంశంలో జ మ్ం లోకా న్ ప ి ా ం న ా లంద ిలో
ముఖయ్ ైన ాడవు. ఇ న్ మం గుణాలు క ిన వు
ం ైన ాడవు. లోపములే ాడవు. అటిట్ నున్ థ్ ో ర్ తర్ం
ే త్ ాను ఓ దశరథ ామా!
నవ ధ భకిత్ మా గ్ ాలలో ోపనన్ కీరత్న ావ్ ా
అనుస ి త్ ాన ెబుతు ాన్డు. తనకిషట్ ైన ర్ ాము
"ప ి ాడద్ జ" అ అ ాన్డంటే,
ాముణిణ్ షు
ణ్ మూ త్ ి ా ా ం నటేల్ . ాముణిణ్ పూరుణ్డ ాన్డు.
"పూరణ్ మదః పూరణ్ దం పూ ణ్ాతూప్రణ్ ముదచయ్ ే ~ పూరణ్ సయ్
పూరణ్ మా ాయ
పూరణ్ ే ావ షయ్ ే" ~ ా వ్కులు ె ేప్ ి ి. ఆ పరబర్హమ్
ం ైన ి ~ ా కి లోపంలేదు ~ ా నుం ీ ఎ న్ ి ే ి ా
ిలే ి ం ైన పరబర్హమ్ ే ~ అందుకే ోపనన్ ఆ ాము ే
పరమాతమ్ ~ అత ే పూరుణ్డు అ కీ త్ స
ి త్ ు ాన్డు.

**"ఉ: పం ిత రకష్కుండఖిల ాప చను డబజ్ సంభ ా

ఖండల పూ తుండు దశకంఠ లుంఠన చండకాండ కో
దండక ాపర్ ణుడగు ావక కీ త్ ివధూటి కితత్ ు బూ
దండలు ాగ ా క త, ాశర ీ కరుణాప ీ"**

ావము: కరుణాసముదుర్డ ైన దశరథ ామా, పం ితులను

రకిధ్ంచు ాడు, సమసత్ ా ాలను ొల ించు ాడు, బర్హమ్,
ఇందుర్డు దలగు ా ి ేత పూ ంపబ ే ాడు,
ావణాసురు తలలు దునుమునటిట్ ా ి బాణములు
ేయ ే చ్ి న లు దయ్యందు ేరప్ ి ైన ాడు అ ెడు
కీ త్ ికి ాకావయ్మ ే
పూలదండను సమ ిప్ంతును.
 ఈ శతకములో 103 ప ాయ్లు ాన్ ~ ఒకొక్కక్
ప ాయ్ న్ ఒకొక్కక్
పుషప్ము ా ా ేత్ ఇ ి ఒక పూల దండ అ ం ి. ఇషట్ ైవం
ర్రంగ కి మాలాకైంకరయ్ము సంపర్ ాయము ా ే ే ాడు
ె ియా ావ్రుల్. ర్ ాముడు
తయ్పూజ యుడు. ఆయన అనుగర్హము ో ే అహలయ్
తయ్పూజ య
అ ం ి ~ ఈ ల్ ోకా న్ చూడం ి:

"అహలాయ్ ౌర్ప ీ కుం ా ా మం ో ద ీ త ా

పంచక ాయ్ః ప ే న్తయ్ం సరవ్ ాప ాశనమ్"

ర్ ామచందుర్డు ాప చనుడ ే కీ త్ ి ొ ం ి ాడు.

ప ికం ాలు క ిన
ావణుణిణ్ సంహ ించడం ఒక ర్ ాము కే ాధయ్ ైం ి. అందుకే
ర్ ాముడు
"దశకంఠ లుంఠన చండ కాండ కోదండ క ాపర్ ణ"
అ ాడు.
***"ఉ: ర్రమ ీత ాగ జ ేవకబృందము ర ైషణ్ ా
ార జనంబు ాగ రజాన ి ౌత ా కుంఠము
ాన్రయ భదర్ ైల ఖ ాగర్ము ాగ వ ించు ేత ో
ద్ ారకు ైన షు
ణ్ డవు, ాశర ీ
కరుణాప ీ!***

ావము: భ ార్చలా న్ ైకుంఠం ా ా సుత్ ాన్డు ోపనన్ ఈ

పదయ్ములో:
ఓ దశరథ ామా! వు పరమపదమందునన్ సంపత ర్ద ైన
ల ీమ్ ేవ ఇకక్డ ీత ా ేసుకు ~ ఆ పరమపదములో
ఉం ే ప ి ారము ఇకక్డ ట్ ా ైవ్త ి ద్ ాం ా న్
అనుస ిం ే ఆ ారయ్జనము ా కొలుసూ
త్ ఉండ ా ~ అచట ఉం ే
రజాన ి ఇకక్డ ో ావ ిన ి ా పర్వహించ ా ~ ఆ ైకుంఠ ే
ఇకక్ ి భ ార్చలములో కొండకొముమ్ కొన ా ాణింప ా వు
ేం ే ి ార్ణులను ~ వులను ఉదద్ ిసత్ ునన్ ర్ షు
ణ్ మూ త్ ి ే
కా ~ ేరు కా ే కావు. "అల ైకుంఠపురంబులో నగ ిలో
ఆమూల ౌధంబు ాపల మం ార వ ాంత ా
మృత సరః ార్ం ేందు కాం ోతప్ల పరయ్ంకరమా" అ క ా
ో తన అ ాన్రు. అందు ేత భ ార్చలములో ఉం ే ీ ా ే ే
అకక్ ి రమా ే ే. అకక్డ సనకసనం ాదులు ాన్రు ~
ఇకక్డ ట్ ా ైవ్త సంపర్ ాయ పర్వరత్ కులు
ఉ ాన్రు. ైషణ్ ా ారము ాటిం ే షు
ణ్ భకుత్లను ర ైషణ్ ా ార
జనము
అ అ ాన్రు. ర ైషణ్వ అంటే ర ైవమ కాదు. " ర" అంటే
ేర్ ట్
ష ాచకములా ా గర్హిం ా . అకక్డ రజాన ి ~ ఇకక్డ
ప తర్ ో ావ ీ న ి ~ ఒక వన ి ~ ఉనన్ ి. భ ార్చల క
కొండ ై ఉం ి ~ అ ీ ైకుంఠనగరము లాంటి ే. ార ా ి
షు
ణ్ భకుత్లు ఎలా ేస్ సూ
త్ ఉ ాన్ ో ~ ఇకక్డ ర్ ాము
ే ం ే ోపనన్ క కూ ా అట ా ేన ావము ఈ పదయ్ము
చ ి నపుడు అ ించక ో దు.

***"ఉ: కంటి న ీతటంబు బొ డగంటి భదర్ న ా ి ాసమున్

గంటి లా తనూజ నురుకారుమ్క మారగ్ ణ శంఖ
చకర్ముల్
 గంటి ముమ్ లకష్ణు గంటి, కృ ారుథ్డ ై , ో
జగ
తక్ంటక ైతయ్ రద్ళన! ాశర ీ కరుణాప ీ"***

ావము:
ాశర ీ శతకా న్ ర ం న ోపనన్ ాను దలు ో ావ ీ
న ీ రములో
భ ార్చల ే ార్ న్ ర్ ామచందుర్ , ీ ాలకష్మ్ణులను ,
ావ్ ధ ిం న శంఖు చకార్లను ద ిశ్ం న మ ోహర
దృ ాయ్ న్ ఈ పదయ్ములో వ ణ్ ిం ాడు. ేను ధనుయ్డ ై ాను ~
ా కో ికలు ెర ే ినవ వయ్కత్ ం ేసత్ ు ాన్డు. ఇకక్డ గర్ లు
ప చ్మా ముఖము ా ా ాపు మూడడుగుల ఎతు
త్ ంటా .
ఎడమ
ే లో చకార్ న్ ~ కు ి ేత శంఖా న్ ధ ిం ఉ ాన్డు.
ి న ెండు ేతులలో ధను ాబ్ణాలు ాన్ . లోకా కి
కంటక ార్యము ా ఉనన్ ాకష్సులను సంహ ిం న ాముడు
కనుక ~ "జగతక్ంట ైతయ్ రధ్ళన" అ అ ాన్డు.
ఇటువంటి మ ొక కీరత్న ~" కంటి మా ాములను కను ొంటి
ేను" అనన్ ి ఆకీరత్న.

ేరుపరవ్తుడు బర్హమ్ను గూ ిచ్ తపసుస్ ే ి పుతుర్

ొ ం ి భదుర్డు అ ామకరణము ే ి ాడు. అతడు
ో ావ ిలో ాన్నము ే ి ామ ా ా ాక్ ా న్ ొ ం ి ~ అత
కో ికను మ న్ం అకక్డ ఉం ేటటు
ల్ వ ా న్ ొ ం ి ాడు.
అందుకే ఆ కొండకు భ ార్ ిర్ అ ే ొ చ్ం ి.
ీ ా ామలకష్మ్ణు కక్డ పంచవటిలో ఉనన్పు ే ావణుడు
ీ ాపహరణము ే ాడ ~ జటాయువు ెకక్లుప ిన
ోటును ేకప ల్ అంటారు. ారు వ ం న ోటును పరణ్ ాల
అ అంటారు. ారు మ ాషట్ ల
ర్ ో ఉనన్ ా క్ వదద్
పంచవటిలో ఉం ే ారు; సూరఫ్ణఖ ముకుక్( ా క) కో ిన
పర్ ేశము కనుక ీ కి " ా ిక్" అ ే ొ చ్ంద ఒక
ాదముం ి. కా ఇకక్ ికి 44 ైళళ్ దూరములో ఉం ే
ామ ి ిలో ాముడు జటాయువుకు దహన సం ాక్ ా న్
ే ాడ , స పములో ఉనన్ ెండు గుటట్ లను ా సు ీవ
ర్ ుల
గుటట్ ల ెబు ారు.
***"హ కునకున్ హలాగర్మున నరథ్ము ేకూరుభం ి,
ద ిప్ ే
నలమట జెందు ా కి సు ాపగలో జల మ బ్నటు
ల్ , దు
రమ్ న మ ో కా ినగు మరుత్ న ొన్డగూ ిచ్ ప న్
దలపు ఘటింపజే ి ాశర ీ కరుణాప ీ"***

ావము: ( టికి ాయ్ఖయ్లనం ిం న ారు ర్ ఆ ారయ్ ఎం.

కుల ేఖర ావు ారు.)
ోపనన్ క ర్ ాము ద తన ైవం ద కృతజఙ్ త ో
ె ిప్ం ీ పదయ్ము. ీ లో ఆ మ్య ావము సరవ్ ా
వయ్కత్ మవుతూ ఉం ి. ఆయన త ే ాలు
కూ ా ధవ్ ాయ్తమ్కము ా క ిసత్ ుం ి. ీ లో తనకు ాను
ఉప ేయము ా
ా ం ~ ాధకుడు ~ భకుత్డు ~ క ~ అ న
ామ ాసు మూడు ఉపమా ాలను గర్హిం తన మనసుస్ను ~
ా లో ా ా న్ మనకు అం ిం ే పర్యతన్ము ే ి ాడు.
ేలకొండప ల్ లో పుటిట్ తన ేనమామల పుణయ్మా అ పర్భుతవ్
ఉ ో య్ ా న్ సం ా ిం ~ తనకు ర్ ీ ా ామ లకష్మ్ణులు
క ంచడము ~ ా ి ద తనకు భకిత్ కలుగడం ~ ద ా ైన
కు కి ె న్ ి ల ం నంత సం ోషము క ిం ి.

ఇక ెండవ ి ~ ాహంక ిన ా కి రు ొ రకక ో ే

పర్మాదముంటుం ి. ాహమంటే ఇకక్డ ఆశ ~ ఆసకిత్
వంటి . ా వ్కులు ీ న్ ధ ేషణ ~ ా ేషణ ~ పు ేష
ర్ ణ ~
అ మూడు ా ె ిప్ ారు. ఈ ఈషణ ార్నున్ం ముకిత్
కల ాలంటే ఆ ాయ్ మ్క ంతనను అలవరచుకోవడం
తపప్ ే ే మారగ్ ంలేదు. ాహమునన్ ా ికి గం ాజలము
ొ ికి ే ఎంత ఆనంద , అంత ఆనం ా న్
అనుభ ం ాన ెబుతు ాన్డు.

ఇక మూడవ ి ~ ో ావ ి రములో ర్ ాము

ద ిశ్ం నపుడు మా నయ్ము నుం ీ త ిప్ంచుము ాన్న ~
అందుకు కృతజఙ్ ాపూరవ్కము ా
ే ించుకు ాన్ ీ పదయ్ములో..

ర్మ ాభ్గవతములో భకిత్వలన భగవంతు కొ ే

మా గ్ ాలు ొ మ్ద
"శర్వణం, కీరత్నం, ణ్ ో ః సమ్రణం, ాద ేవనమ్ ~
అరచ్నం, వందనం, ాసయ్ం, సఖయ్ మాతర్ ేదనమ్" ~
ఇందులో ఏ ఒక మారగ్ ము ీవ్క ిం ర్కరణ ద్ ి ా ~ అంటే
మ ో ాకాయ కరమ్ల ేత ఆచ ించడం ేత మానవుడు
సజజ్ ను ై త ి త్ ాడ ెబుతు ాన్డు ఈ పదయ్ంలో ోపనన్.

***"ఉ: కొంజక తరక్ ాదమను గుదద్ ే బరతతవ్భూ థ్ ి న్

రం లదర్ వ్ క గ్ ొన ామ ానము, ేడు భకిత్ ి
ద్ ాంజనమందు హసత్ గతమ ెయ్ 'భ ' యన ా
మ ీయ హృ
తక్ంజమునన్ వ ింపు క ాశర ీ
కరుణా ో స్ ీ"***

ావము:
ఓ దశరథ ామా! భూ గుదద్ ేత ఎంత తర్ వ్ ా
క ంచ ి,
ిదద్ ు వలల్ ల ం న అంజనము ే (కాటుక ే) ల ం న
ధము ా ~
భగవంతు గూ ిచ్న తరక్ ా ాల ేత ఎంత ప ి ం ా~
ె ికి ా ~ అంతు
ె య ాముడవు వు, భకిత్ ేత సులభము ా ాకు
వశ ై ావు. పర్శం ా పూరవ్కము ా ల ం ావు ~ ఇంక
వు ా హృదయములో వ ింపుమా!

ాయ్ఖయ్:.

భకిత్ అంటే ేవ ~ ఇ ి ఎ ి ాలు ~ ాగవత

ాతస్లయ్ము ~ భగవతూప్జయందను దము ~ భగదరచ్న
~ భగవ ివ్ షయమునంద దంభము ~ భగవతక్ ాశర్వణ
ఇచచ్ ~ సవ్ర ే ార్ంగ కారము ~ స ా భగవదను సమ్రణము
~ అమాంసభకష్ణము. తరక్ ా ాలవలల్ ేతకాక పరతతవ్ ైన
ర్ ాము భకిత్మారగ్ ము ేత కను ొ ాన్న ోపనన్
ెబుతు ాన్డు. కూరమ్ మారగ్ ము ~ జాఞ్నమారగ్ ము ~
భకిత్మారగ్ ము ~ కష్ ాధ ాలు ానూ పురు ారథ్
ాధ ాలు ానూ పు ాణోప షతు
త్ లలో ెపప్బ ిం ి.

"మతక్రమ్ రయ్తత్ ప ా జాఞ్న ై ాగయ్తశచ్ యత్

 ేన ానధ ేమ్ణ ేర్ ిర ైర ి
సరవ్ం మదభ్కిత్ ేన మదభ్కోత్ లభ ేంజ ా".

అ ర్మ ాభ్గవతము వకాక్ణిం ం ి. ఈ శరణాగ లేక పర్ప త్

అంటే ~ తనున్ ాను సమ ల్ ంి చుకోవడ ే~ ట్ ా ైవ్త
సంపర్ ాయానుయాయులైన ~ తత ర్ ా ాము ే ిన
ప న్దద్ ా ావ్రులకు భకిత్ పర్ప త్ మారగ్ ము వకరర్.

***"ఉ: ాముడు ర ాతక ాముడు, సదు

గ్ ణ
కలప్వ ల్ కా
ాముడు, ష ివ్కార జయ ాముడు,
ాధుజ ావనవర్ ో
ద్ ాముడు, ాము ే పరమ ైవము మాక
యడుంగు ెం
ామరలే భ ంచదను, ాశర ీ
కరుణాల ీ"***

ావము:
 సకలజనులను ఆనం ింపజే ే ాడు ~ ర ైన
ా ాలను ొల ిం ే
ాడు, కలప్వృకష్ం వంటి గలలాంటి మం గుణాలకు
ఉ ాయ్నం లాంటి ాడు,
జనమ్ ~ జర ~ దలైన ఆరు మానవ సహజ ైన
కా ాలను జ ం న ాడు మం ా ి ~ సజజ్ నులను
ర ించడమ ే వర్ ా న్ ఆచ ించడములో ష
ేర్ ట్ ైన ాడు ~
అత ే ర్ ాముడు. ఓ దశరథ ామా! అత ే వు అటువంటి
ాడు మాకు ఉనన్త ైవము ~ పరమాతమ్ అ ా ం ~
ప ామ్లాల్ంటి ా ాలను కీ త్ ంి ే త్ ాను. ర్ ాముడు ఎ న్
సదు
గ్ ణాలు క ిన ా ో ర్మ ార్మాయణ ే వ ణ్ంి ెబుతుం ి.
ఏ ధము ా చూ ా ాముడు ష ివ్కారజయ ాము ే.

**"ఉ: చకెక్రమా ే ము ినజా నకైవ ి,

మాన ాధముల్
ెకుక్రు బకక్ ైవముల ేమరు ొలెచ్ద రటల్ కాదయా
ర్ కిక్న కు ర్ కక్వలె; కష్ సం ిన వ
ావలెన్
 దకిక్న మాటలే టికి ాశర ీ కరుణాప ీ"**

ావము:
మానవులలో హీనులైన ారు, ర్ ాముడ ైన నున్
వద , దర్ ేవతలను అ ేకులైన ా ి ే త్ ారు. ఇ ి
ఏటు
ల్ నన్దంటే, య రు క ిన చకెక్రను వద ెటట్ ి ేదు
ప ారథ్ మును నునటిట్ ే. ఇ ి స ైన పదద్ కాదు. ైవం ా
ా ం కే నమ ాక్రము ేయవలెను. ముకిత్ కైవలాయ్ న్
పర్ ా ిం ే ాడవు ే. ఇతర ై ాల వలన ముకిత్ ల ంచద
ావము. ట్ ా ైవ్తములో ీతలో భగ ానుడు ె ిప్నటు
ల్ ా
~" సరవ్ ధ ామ్న్ ప ితయ్జయ్ మా ేకం శరణం వర్జ ~ అహం
ావ్ సరవ్ ా ే ోయ్ కష్యు ాయ్ మా చః" ~ ఈ ల్ ోకా ేన్
తలచుకు ఈ ప ాయ్ న్ ర ం ా ే ోపనన్. షు
ణ్
సహసర్ ామావ లో కూ ా ారవ్ కి ఈశవ్రుడు ె ిప్నటు
ల్ ~
" ర్ ామ ామ ా ే ర ే ా ే మ ోర ే ~ సహసర్ ామ
తతు
త్ లయ్ం ామ ామ వ ాన ే" ~~ ామ ామా న్ జ ి ేత్
సరవ్ ా ాలు న త్ ా .
**"ఉ: " ా" కలుషంబులెలల్ బయలంబడ ోర్ న, "మా"
క ాట ై
ీకొ బోర్ చు కక్మ ి ీయుతులైన ద ీయ
వరణ్ ముల్
ైకొ భకిత్ ే నుడువ ానరు ాక పతప్రంపరల్
ాకొను ే జగజజ్ నుల ాశర ీ కరుణాప ీ"**

ావము:
" ామ" అ ే ివయ్ ామములో ే ాకష్రము~ మను ల
ా ాలను అ న్ంటి బయటికి తరుముతుం ి. ఇక ఈ
ేరులో "మ" అ ే అకష్రము
తలుపువలె అడుడ్ప ి ా ాలను ఎ ి ిం లోప కి
ాకుండునటు
ల్ ే ి~
ఆ ర్తులను కా ాడుతుం ి. ఈ షయము య ారథ్మ
బు ద్ మ
ి ంతులు,
జాఞ్నవంతులు ె ిప్నపప్టికీ మూఢులైన ారు అజాఞ్నులైన ారు
ఆ అకష్ ాలను ( ామ అ ే అకష్ ాలను) గర్హిం
ఉచచ్ ించజాలకు ాన్రు ~ జ ింప ేరకు ాన్రు. అటు
ల్ కాక
జనులు ఆ ామ అ ే అకష్ ాలను జ ిం
నటల్ ే వరుస ా ా ికి అపదలు కలుగ ే కలుగవు
~అపదలు ా ి
స ింపవు.

ామనమా న్ జ ిం ఒక కి ాతుడు ా మ్కి మహ ష్ి

అ ాడు. లోకంలో ెండు మ మం ార్లు ాన్ . ఒకటి "
ఒం నమః ాయః "అ ే
పం ాకష్ ీ మంతర్ము. ట్ ా ైవ్తములో ఒక రుమంతర్ముం ి.
ామ ామములో మహేశవ్ర ~ ా ాయణ మం ార్కష్ ాలు
ే ిఉండడము
ేత ఆ ెండు మ మం ార్ల పర్ ావము ఉం ి. మహేశవ్రు కి
ర్ ామ మంతర్మహిమ బా ా ెలుసు ~ ా మహిమవలేల్
అతడు ం ిన కాల కూట షము అమృత ార్య ైన ి.
అకష్రమాలకంతటికీ " ా" అ ే ి
చతర్ంలాంటి ి ~ "మ"అ ే ి కి ీటం వంటి ి ~ అందుకే
ామమంతర్ము ివయ్ మం ార్లలో ష
ేర్ ట్ ైన ి.
***"ఉ: ామ హ ే కకుతథ్ కుల ామ హ ే రఘు ామ ామ
ర్
ామ హ ే యటంచు మ ి రం ల ేకగళంబు ల
ామము సంసమ్ ిం న జనంబు భవంబెడబా ి
తతప్రం
ామ ాసులౌదురట ాశర ీ
కరుణాప ీ"***

ావము: ఓ దశరథ ామా! ామ, హ ే, కాకుతస్ ామా,

రఘు ామా, ర్ ామా, హ ే ~ అ ే ేరల్ ు. ఈ
ామములను మానవులు కపప్ ొంతులవలె మాటి మాటికీ
తలంచు ారు ఇంక జనమ్ములు ఎ ేత్ అవసథ్ ను ాటి పరమపద
మందు వ ి త్ ారట గ ా!
ఈ పదయ్ములో ామ ాసు ారు ామ ామసమ్రణము
కష్మారగ్ మునకు ా ి అ ే షయా న్ సూ సుత్ ాన్డు.
ామ ామా న్ సమ్ ిం ే భకుత్ల ా ాచ్రణలు
ేకగళంబువలె ఉంటుంద ఉప ం ాడు. వ ష్ాకాలములో
కపప్లు హ ష్ంి బెకబెక చపుప్ళుళ్ ఎడ ెగకుం ా ే త్ ా .
అలా ే ామభకుత్లు కపప్లు హ ష్ంి కూ ినటు
ల్ ా ర్ ాము
భకిత్కి జనులు సంత ిం సమ్ ి త్ ార క ావన. ా మ్కి
ామ ామసమ్రణ వలల్ ఫ తం దలు తనకు
ె యక ో ాఆ ా ాచ్రణ ే ి మహ ష్ి అ ాడు.
ీతలో పరమాతమ్ ాను అంద ి హృదయాలలో ఉంటాను అ
ె ిప్ ాడు ( ీత‐18-61). "ఈశవ్ర సస్రవ్ భూ ా ామ్ ~
హృ ద్ ే ేరజ్ున షట్ త ేవ శరణం గచచ్ సరవ్ ా ేన ారత ~
తత ర్ ా ాతప్ ాం ాం మ్ థ్ ానం ార్పస్ ి ాశవ్తమ్" ~ ఆ
మ షు
ణ్ ే, ా ాయణు ే స చ్ ానంద పరబర్హమ్ ేఈ
ర్ ాము ే అ ామాయణం రూ ిం ం ి. ఈ పదయ్ములో క
ఉపమాలంకా ా న్ పర్ ిం ాడు.

*" ఉ: చకెక్ర లపప్కున్ గుల జవవ్ కెం హు ాకు

కిన్
కొకక్పు ంటి ే యకు జొకిక్లుచుం గనలేరు ాక
న
దకక్ట! ామ ామ మధు ామృతమానుట కంటె
ౌకయ్మా
 తకిక్న మాధు ీ మహిమ! ాశ ీ
కతుణాప ీ!"*

ావము:

దశరథ ామా! లోకములో జనులు చకెక్ర ా కి,

యౌవనములో ఉనన్ సుందర ైన థ్ ీల
ర్ గు ాకులవంటి ఎరర్
ెదవులకు, ే ెటీగలు గూ ిచ్న అచచ్ ైన ే ెకు, అన ా
ాటి రు కి, పరవ ం , ైమర , ఆనం ిం ,
ామ ామములో మాధురయ్మును ెలుసు కొనలేక ఉ ాన్రు.
అమృతము వలె అ ోగయ్ ైన ామ ామా న్
ఆ ావ్ ించడముకంటే, తకిక్న ాటి మాధురయ్ అ శయాలు
సుఖపర్దము కా ే కా ేరవు. ామ ామ ే అ న్ంటికంటే
మధుర ైన ి. ఈ పదయ్ములో లౌకిక ైన ఆనం ాలు
అనుభ సుత్నన్ ామానయ్జనులు ఆ మధుర ైన వసుత్వుల
హములో ప ి ామభకిత్ సమ్ ిం , ఆము ిమ్క
ౌఖాయ్ కి దూరమవుతూ ఉ ాన్ర ~ భకిత్ ో ర్ ామ ామా న్
ఉచచ్ ించడములో ఉం ే ౌఖయ్ము థ్ ీ ర్ సంప ాక్దులలో లేద
క పర్ ోధము ేసత్ ూ ఉ ాన్డు. ోపనన్ ొపప్ భకుత్డు~
 రంతరమూ ామ ామ ాయ్నమును ే ి త ిం న ాడు.
ో తన ా ి ాగవతములో ~ మం ార మకరంద
మాధురయ్మున ేలు ~ ప ాయ్ న్ గురుత్ ేసుకో ా . పర్ ల్ దు
భకిత్ ెచుచ్కోక తపప్దుక ా!

***"అండజ ాహ, నున్ హృదయంబున న మ్న ా ి

ాపముల్
కొండల వంటి ైన ెసగూ న ంపక యు ెన్, సంత ా
ఖండల ైభ ోనన్తులు గలగ్ క మాను ె? కష్ల ిమ్ కై
దండ సంగకు ెన్ తుద, ాశర ీ కరుణాప జ్ ీ!

ావము:

ఓప ి ాహ ా! షు
ణ్ మూ త్ !ీ ర్ ామా! మనసుస్లో
నున్ న మ్న ా ికి కొండలవంటి ొపప్ ైన, క ిన ైన ఎ న్
క ట్ ాలు క ినపప్టికీ, ఎ న్ ా ాలు సంభ ం నపప్టికీ,
అ న ంపక మానవు. తపప్క మా ి ో ా . నున్
శవ్ ిం న ా ికి, ఇందుర్ ొపప్ ైన భవములవలె,
ఐశవ్రయ్మువలె, మహైశవ్రయ్ము కలుగుతుం ి. వరన
 కష్మ ే ల ీమ్ ే అతణిణ్ కరుణిసత్ ుం ి. అంటే
జనమ్ ాహితయ్ము సంభ సుత్ం ి.

ప ి ాహను ైన షు
ణ్ మూ త్ ి అవ ార ైన ర్ ాము
ర్కరణ ద్ ి ా
శవ్ ిం న ా ికి సరవ్ ో ాలు ొల ి ో ాయ , వరకు
కష్ము ల సుత్ంద క ఈ పదయ్ములో వయ్కత్ ము ే ి ాడు.
కంచరల్ ోపనన్ ొపప్ భకత్ ఖామణి ~ ొపప్ ా గ్ య
ే కారుడు.
అయన అ ికారములో ఉనన్పుడు ో షము ే ిన మాట
జ ే. కా అయన ామభకిత్ డువలేదు. అ ికారములో
ఉనన్పుడు ఆలయకైంక ాయ్లను రవ్హిం ాము కి ేవ
ే ి ాడు. కా ా ారములో ఉనన్పుడు ామ ాయ్ ా న్
డువలేదు. " ామా! దయ డ ే! భ ార్చల ామా! నను
బోర్ వ ే!" అ రబెటట్ ు కు ాన్డు. ామా! కు గు ి కటిట్ ేత్
ననున్ కా ా ారములో ప ే త్ ా ా? అ ాముణిణ్ ే ంచడము
అంధకారబంధుర ైన జైలులో కూ ా మరువలేదు.
అందు ేత ే ి ీ ర్ ాము స న్ ా ాము ల ం ం ి.
ఆయన ప ాయ్లవలన 300 సంవతస్ ాలు గ ి ా,
 ెలుగు ా ే కాదు, ామభకుత్లందరూ ఆయనను
రంతరమూ జాఞ్పకము ేసుకుంటూ ఉ ాన్రు. ఇ ి ఆయనను
కష్ల ిమ్ వ ించడము కంటే అలప్ ే కాదు క ా!
***"ఉ: కక్ ాల ై ి జెం ిన గడ పంచ ార ో
ెకిక్నభం ి మల ేచక రూప సు ారసంబు
ా
మకుక్వ ప ెళ్రంబున సమాహిత ాసయ్ మ ేటి
ో టన్
దకెక్నటంచు ెర్ ను
ద ాశర ీ కరుణాప ీ"***

ావము:

కక్ ాలను కా నపుడు, ా ి

స సలా ే గడను చకెక్రలో క ి నన్ ధము ా,
అమృత రసములా ా ఉం ే సవ్చచ్ ైన నలల్ భూ ాన్
ేను ేర్మ ో ీవ్క ిం , ాసయ్ రూప ైన కైంకరయ్మును ే ి
త ా అనుభ త్ ాను.

ాయ్ఖయ్:
 ర్ ాము ర్జగ ోమ్హన రూ ా న్ సంద ిశ్ంచ ా క ే
ఆ ాయ్ మ్క ఆనం ా న్, తృ ిత్ క ఈ పదయ్ములో ఒక
ౌ క ైన అనుభవము ో ో చ్
ా అంద ికీ అందుబాటులో ఉం ే ధము ా
ెబుతు ాన్డు. ాల గడ
పంచ ార ో క ి ో ి ం ా ంటే ఎంతటి తృ ిత్
కలుగుతుం ో , ర్ ాము
సుందర మ ోహర ాయ్మల రూ ా న్ ద ిశ్ం నపుడు,
ఆయన భకుత్ కి ఈ క కీ అంతటి తృ ిత్ కలుగుతునన్దట!
మధుర ప ా థ్ా న్ భు ం నపుడు ఒక ధ ైన మతు
త్
కలుగడం అంద ికీ అనుభవ ే! అ ే ధము ా" పుం ాం
హన" రూపు ైన ర్ ాము ద ిశ్ం నపుడు భకుత్ కి
అటువంటి మతు
త్ , ారవశయ్ము కలుగుతుంద క
వకాక్ణిసత్ ు ాన్డు. ఈ ప ాయ్ న్ చ ి నపుడు అయన కీరత్న ~
"ఓ ామా ామ ే రు ా~ ర్ ామ ామ ే
రు ా "~ గురుత్కొసుత్ం ి క ా!
***"చ: ిరు డ ీత, ీడలెగ ముమ్టకున్
హనుమంతు ా త్ ి ో
దరుమ సు తర్ సూ , దు ితంబులు మానుప
ామ ామమున్
గరుణ ద రప్, మానవుల ావగ బ న్న వజర్పంజ ో
తక్రముగ ా భవనమ్హిమ, దశర ీ
కరుణాప ీ"***

ావము:
ఓ దశరథ ామా! ఓ దయా సముదర్మా! న్ ే ంచు
మానవులకు
ి ిసంపదలనం ించ ా కి ీ ా ే ఉం ి. బాధలను
ొల ించ ా కి
భృతుయ్ ైన హనుమ ఉ ాన్డు. సంకటాలు వ చ్నపుడు ాటి
త ి ేయటా కి లకష్మ్ణమూ త్ ి ఉ ాన్డు. ా ాలను
రూమ్ ంచ ా కి
ామమునన్ ి. ప లను వజర్పు గూండుల్ కా ాడునటు
ల్ ా
మ తమ్ ము
భకుత్లైన మానవులను రకిధ్ం ేసత్ ుం ి.

***"చ: హల కు ాంకుశ ధవ్జ శ ాసన శంఖ ాంగ కలప్ కో

జజ్ ల జలజాత ేఖలను ాంకములై కనుపటుట్చునన్

క త ప ాంబుజ దవ్యము ౌతమ ప న్

కొసం ినటు
ల్ ా
తలపున జే ిచ్ కావగ ె ాశర ీ
కరుణాప ీ"***

ావము:

ాగ ~ వజార్యుధము ~ అంకుశము ~ జెం ా ~

ధనుసుస్ ~ శంఖము ~ చకర్ము ~ కలప్వృకష్ము ~
పర్కా ం ే పదమ్ము వంటి రూ ాల ో ,ఉం ే
ా ార ం ాలు ~ ాటివలన ౌతము ప న్ అహలయ్కి చ్
ఆ ె జడరూ ా న్ మా ిచ్ కా ా ి ావు క ా! అలా ే ా
మనసుస్లో ాదప ామ్లను కూ ిచ్ ననున్ ర ించుమయాయ్
ఓ దశరథ ామా!
*" చ: జల ిలోన దూటి, కుల ైలము టి,
ధ ి ర్ ొముమ్నం
దలవడ మాటి, రకక్సు యంగము ీటి,
బ ందుర్ న్ ర ా
తలమున మాటి, ా థ్వ
ి కదంబము గూ చ్న ేటి
ామ, ా
తలపున ాటి ాగద ే, ాశర ీ
కరుణాప ీ"*
ావము: ఓ దశరథ ామా! వు మతస్ మ ై, ే ాలను
ఉదద్ ించ ా కి ో మకాసురు సంహ ి◌ి◌ంచ ా కి సముదర్
గరభ్ములో పర్ ే ం ావు. కూరమ్ము ా మా ి మందర
పరవ్ ా న్ ాలసముదర్ములో ము ి ో కుం ా ా న్ ఎ త్
ి ావు. వ ాహరూ ా న్ ధ ిం పర్ళయజలములో
ము ిన
భూ కోరకొముమ్న ె త్ కొ వ చ్ ఉదద్ ిం ావు.
నర ింహుడ ై
భకుత్ ైన పర్ ల్ దు ర ించ ా కి హిరణయ్క పు ే న్
చ్ ావు. ామనుడ ై బ చకర్వ త్ ి ా ా ా కి
అణగ ొర్ కిక్ ావు. పర ాముడవు ా
ాజసమూ న్ సంహ ిం ావు. అటిట్ వు ా మనసుస్లో
థ్ ర
ి ము ా
ఉండుమా ామభ ార్!

ాయ్ఖయ్:

ఈ పదయ్ రచనలో ేష ేమంటే, దూటి ~

టి ~ మాటి ~ ీటి ~ మాటి ~ ేటి ~ ేటి ~ ాటి ~
అ ే పదపర్ గము అధుభ్తము. ఇలాంటి పర్ ాలు మన
ో త ామాతుయ్లు కూ ా ాగవత రచనలో పర్ ిం ారు.
ఇందులో మ షు
ణ్ వు ఎ త్ న అవ ారలను వ ణ్ంి ాడు క .
ర్ ాముడు సరవ్
జగ ావ్ ి ~ సరవ్గతుడు ~ సమసత్ లోకా కీ ఆపత్ బంధువు.
ఇలాంటి అవ ా ాలను ర్కృషణ్ ేవ ాయలు తమ
ఆముకత్ మాలయ్దలోనూ, ె ా ామకృషణ్ క తన
ాండురంగ మ తమ్ ములోనూ, మ ోహరము ా ర ం
తమ షు
ణ్ భకిత్ ాటుకు ాన్రు. అందుకే టికి పర్బం ాల ే
ాయ్ ిత్ వ చ్ం ి.
మ ారతములో ాం పరవ్ములో ఇలా వ ణ్ ంి ారు:

"మతస్ ః కూ ోమ్ వ ాహశచ్ ారదుంహశచ్ ామనః

ా ామశచ్ ామశచ్ బుదద్ ః క క్శచ్ ే దశః"

ఋ ేవ్దములోనూ, త్ ై త్ ీయ బార్హమ్ణములోనూ దశరథ

ేహ ాజ జనక ీ ా ే ర్ ాముల పర్ త్ ావన ఉం ి.
ర్ ామచగ్ ందుర్డు మ ాయ్దపురు ో తత్ ముడు,
ధరమ్ సవ్రూపుడు. ఇటువంటి ాముడు ~ అత ేరు, అత
ామ సమ్రణ, స ా తన ావములో లువవలెన క
ాం ంచడము సము తము ా ఉం ి.

***"చ: భండన ము ారత్ జన బాంధవుడుజజ్ ల బాణ తూణ

కో
దండ క ా పర్చండ భుజ ాండవ కీ త్ ికి ామ
మూ త్ క
ి ిన్
ెండవ ాటి ైవ క లేడనుచున్ గడగటిట్ ే ికా
 ాండడ ాండ ాండ నదంబుల జాండము ండ
మతత్ ే
దండము ెకిక్ ాటెదను, ాశర ీ
కరుణాప ీ"***

* ావము"*

ఓ దశరథ ామా! ర్ ాముడు శతృవులకు

యుదద్ ములో భయంకరుడు~ భకుత్లకు క ట్ ాలలో ఉనన్ ా ికీ
చుటట్ ము వంటి ఆపుత్డు. బాణములును, అముమ్ల ొ దులును
పర్కా ం ే లు దయ్ ెర ే వర్ ైన భుజముల కద కలో
ేరుప్ ేత, లాఘవము ేత ొ గడత్ గనన్ ర్ ామచందుర్నకు ,
ాటి ైవము మ ి ఒకరు లేరనుచు, బర్ మ్ండము
అ ి ి ో ేటు ా ాం ాం అ ే ే ి ధవ్ ేసత్ ూ, మ ిం న
ఏనుగు ెకిక్ సరవ్ పర్పంచములోనూ పర్కటి త్ ాను.

* ాయ్ఖయ్*
 ఈ పదయ్మును ేరుచ్కొన ెలుగు ారు ఉండ ే
ఉండరు అంటే అ శ కిత్ కా ే కాదు. ఈ పదయ్ములో
ామ ాసు ారు ర్ ాము ై ఉనన్ భకిత్ ావ్ ాలు
అననయ్ ైన అ ే ా ా న్ పర్కటిం ాడు. ర్ ాము
గుణగణాలను ాలా బా ా వ ిం ాడు. ర్ ాముడు ే ిన
సరవ్శతృ సం రము, ఆయన శరణాగత ాతస్లయ్ గుణము,
ఎటువంటి అలసటలేకుం ా అసత్ శ
ర్ ార్లను ఏక ాటి ా
కు ి ించడం ~ ఆయన చూ ిం న ధను ివ్ధయ్ను సమ్ ిం
ర్ ాము కి "ఉజజ్ ల బాణ తూణ కోదండ క ా పర్చండ భుజ
ాండవ కీ త్ "ి అ ే రు ా న్ పర్ ానము ే ి ధనుయ్డ
ించుకు ాన్డు ామ ాసు.తన ాముడు ే ిన
ఘనకా ాయ్లను డంకా ా సూ
త్ ఏనుగు ద కూరుచ్
లోకా కి ాటి ెబు ాన అంటు ాన్డు. ఈ పదయ్ము ార్ ి
ర్ ాము ఘనత ఎటువంటి ో ాటి భకుత్లకు, కవులకు,
ాఠకులకూ ితము ే ి తమ క ావ్ న్ ారథ్కము
ేసుకు ాన్డు కంచరల్ ోపనన్ క .
***"చ: అవ జ కనున్ ో ొగలందు ె ం ెడు ో మ,
జానకీ
కువలయ ే ర్ గ బ్ చను ొండల నుండు ఘనంబ,
ై ి
నవ నవ యౌవనంబు వనంబునకున్ మదదం ె
కా
ద భ ంతు ెలల్పుడు ాశర ీ
కరుణాప ీ'***

ావము:
ఓ దశరథ ామా! వు ీ ా ే కను ో అ ే
కలువలను క ింప ే ే చందుర్డవు. ీ ా ే అ ే కలువ కంటి
ఉనన్త ిరులవంటి కుచములయందు ే ేఘమవు.
ిలావ కుమా త్ ె ీ ా ే లేత ార్యమ ే పూల ో టలో
హ ిం ే మదపుటేనుగు లాంటి ాడవు. అటువంటి ీ ా ే కి
ిర్యుడ ైన నున్ ఎలల్ పుప్డూ భ త్ ాను ~ కీ త్ ి త్ ాను ~
ే త్ ాను.

ాయ్ఖయ్:
 వ త కళళ్ను కలువల ో ో లచ్డము కవులకు సరవ్
ా ారణ ే. ీ ా ే కళుళ్ కలువలై ే, ర్ ాముడు ాటి
క ింపజే ే చందుర్డు. ఇంతవరకూ బా ా ే ఉం ి. ీ ా ే
కక్ ఎ త్ న
ై కుచములను కొండల ో
ో లచ్డము ఇలా ెపప్డము సబబా అ ే సం ేహము ాక
మానదు. కా కవులు ఇలా వ ణ్ ంి న సంద ాభ్లు ాన్ .
"కు ోనన్ ే కుంకుమ ాగ ోణే" అ ే సత్ వములో ఉం ి
క ా! ారు జగ ామ్తలు ~ వులందరూ ా ి ిలల్లు క ా!
ప ి ా ికి ఎపుప్డూ అమమ్ ా ండల్ ై ే దృ ట్ ి ఉంటుం ి క ా!
ా ి జగ ోప్షణా ామ థ్ా న్ గు ిం ెపప్డ ే.

ఈ శతకము పర్ ానము ా భకిత్ శతకము. కా

శృం ారమ ే ి రస ాజం ా పర్ఖాయ్ ెం ి◌ి◌ం ి. క
అ న ాడు పర్ ాన రస ైన శృం ారము ైపు ఆక ష్ితుడు కాక
ఉండడు. ోపనన్ కూ ా అలా ే ాడు.
ేంకటేశవ్ర సుపర్ ాతములో ~ "కమలా కుచ చూచుక
కుంకుమ ో" అ ఉం ిక ా! అందువలన భకత్ కవుల
రచనలలో సూ
థ్ లదృ ట్ క
ి ి శృం ారవరణ్ న ా
అ ిం ా, ా ి పరమారథ్ము ాతమ్ పరమాతమ్ ో ి
సం ల్ ే ా న్ కోరడమ ే ా ం ా . లౌకిక ైన ౌ క దృ ట్ ి ో
ాటి ప ికిం అ ా థ్ాలను ఆ ా ించడము సము తము
కాదు.

***"చ: ఖర కర వంశజా నుమ ఖం ిత భూత ి ాచ ాకి

జవ్ర ప ి ాప సరప్ భయ ారక ైన భవతప్ ాబజ్
సుప్ర దురు వజర్ పంజరము జొ చ్ ెడ
ీనమాన
దద్ ర రు ాంక ేమరకు ాశర ీ
కరుణాప ే ీ"***

ావము:

సూరయ్వంశమున పుటిట్న ఓ దశరథ ామా! భూ ాలు,

ి ా ాలు, ాకినులు, ా ాలు, జవ్ ాలు, ాయ్ధులు,
షస ాప్లు దలగు ాటి వలన భయాలను ో ొటేట్ ై
వజర్పంజరములా ా ర ిం ే చరణాబాజ్లను శరణుజొ చ్
 ాను. వు ీన మాన ో ద్ ారకుడ ే రుదు ఉనన్ ా ి .
కాబటీట్ ననున్ ఉదద్ ించక రు ా న్ ో ొటుట్కొనకుమా!

ాయ్ఖయ్:
తన ైవ ైన ర్ ాము ో ఆతమ్ ేదనం
ేసుకుంటు ాన్ ీ పదయ్ములో. నవ ధ భకిత్ మా గ్ ాలలో
ఆతమ్ ేదన ఒకటి క ా! ట్ ా ైవ్త
సంపర్ ాయములో ాధన, ాధయ్ భకుత్లకు భకిత్ పర్ప త్ అ
ేరు. కరమ్ జాఙ్ ాను
గర్హీత ైన భకిత్ ే ాధన భకిత్ ~ ఇ ే ఉ ాయము,
భగవంతు ే ఉ ేయము.
భగవంతు హ్త
ే ుక జాయమాన కటాకష్ము ే క ే ి
ాధయ్భకిత్. ీ కే పర్ప త్
అ ేరు. ీ లో ఉ ా ేయములు భగవంతు ే. ఈ
ాధయ్భకిత్కే శరణాగ ,
ాయ్సము, ఉ ాయ ీవ్కారము అ ేరల్ ు ాన్ . ఈ పర్ప త్
మా గ్ ా కి వయసుస్, జాఞ్నము, జా అ ే ాటి ో
పర్ ేయము లేదు.
 ోపనన్ ఆతమ్ ేదన ే ి తన ప ాయ్ న్ చ ి ే
ాఠకులలో పర్ప త్ మా గ్ ా న్ ఉదుభ్ధము ేసత్ ు ాన్డు.

*"చ: ెర్
ద క ామృతము, ెర్
ద
పదకంజ ోయమున్
ెర్
ద ామ ామమున జొ బ్లుచునన్ సు ారసంబు
ే
ెర్
ద రర్ రర్గ రుచుల్ గను ా ి పదంబు గూరప్ ే
తరుర్ల ో ి ొ త్ డక, ాశర ీ కరుణాప ీ"*

ావము:

ఓ దశరథ ామా! ఓ కరుణా సముదర్మా! కథలు,

చ ితల
ర్ ు అమృత ార్య ైన . ఆ అమృ ా న్ ో ి ో
గర్హిం ార్గు ాను ~ ఆనం ి త్ ాను. ాద థ్ా న్ ~
ామములో సర్ సుత్నన్ అమృత ర ా న్ రుర్ ాను.
చ ి ార్దులను, నున్ గు ిం న జాఞ్ ా న్ ెలుసుకునన్
 ా ికి ఉనన్ త్ ా ా న్ ాకు క ింపుమయాయ్! ఈ లోకములో
ఉం ే చుల ో ి సహ ా ా న్ ాకు క ి◌ి◌ంపకుమయాయ్!

ాయ్ఖయ్:
ామాయణా న్ అవ ాహన ేసుకోవ ా కి ప ి త
దృ ట్ ి ాలదు. ాముడు మానవమాతుర్డు ~ లోకములో
ఎంద ో ా లు పుటాట్రు ~ ాజాయ్లేలారు ~ ఎంద ో
మటిట్ ాలు కాలేదు? కా ామాయణములో ఒక
తతవ్ముం ి. అ ి దశకంఠు ి వధ. ావణుడు బర్హమ్ను
ేవ ానవ జంతు స ాప్ ికముల ేత ావకూడద
వరమ ి ి ాడు. అయన దృ ట్ ిలో నర ానరులు అలప్ ార్ణులు.
అందు ేత మ షు
ణ్ వు మానవు ా అవత ిం ాడు.
మానవు వలె ే పర్వ త్ ిం ాడు. ా ెపుప్డూ పరమాతమ్ అ
ెపప్లేదు ~ ేను దశరథ కుమారు ి అ ె ేప్ ాడు.
ఎవ ై ా ామాయణా న్ చ ి ేటపుప్డు ాముడు
మానవమాతుర్డ ే ావము ో ే చద ా . అ ి ామకథ ~
అమృతములాంటి ి ~ ా న్ ో ిటి ో గర్హిం తృ ిత్
ొ ం ేటటు
ల్ రుర్ ాన అంటు ాన్డు ోపనన్. ా మ్కి
 ామాయణా కి ఉనన్ ఖాయ్ ఇం ా అం ా కాదు. కనుక ే ఈ
క ామృ ా న్ రుర్ ాన ాన్డు. ి ట్ ా ైవ్ ా న్ ఆచ ిం ే ారు
అ ట్ ాకష్ ీ మం ార్ను సం ానము ో ర్ ాద థ్ా న్
గర్హించడము తయ్ ి. అలా ే ర్ ామ ా ామృ ా న్ తయ్మూ
రు చూ త్ ాన
అంటు ాన్రు.

ఎంతటి ఉతత్ ము ై ా ార్పం క ైన మాయలోప ి

దుషు
ట్ ల సహ ాసములో ప ి ా ాయణ ామ ంతనను
మర ొ ేయ్ అవకాశముం ి. పర్ ా ాయణుడు ేవ ే
ఆకరష్ణలో ప ి తన తయ్మాలా
కైంక ాయ్ న్ మర ో ర్ ా ి ాద ేవను సమ్ ించలే ా?
ఎపుప్డూ తనకు చుల సహ ాసములో కి ెళళ్కుం ా
చూ ాల ాముణిణ్ ార్ థ్ిసత్ ు ాన్డు ోపనన్ ఈ పదయ్ములో.

***" ర కృ ాంత ర భట కోటికి గుం ె ిగుల్, ద ిదర్ ా

కార ి ాచ సంహరణ కారయ్ ో ి, కుంఠ మం ిర
ావ్ర క ాట ే ి, జ ాస జ ావ కెలల్ ొ ర్ దుద్
 ారక ామ ెనున్కొన ాశర ీ కరుణాప ీ"***

ావము:

ఓ దశరథ ామా! సం ార ారము నుం ీ త ింపజే ే

ేరు, భయంకరులైన యమదూతలకు గుం ెలను అదర
జేసత్ ుం ి. దయయ్ములా ా మానవులను బా ిం ే ా ిదయ్ము
అ ే ా న్ ో ొటిట్ ఆనం ిసత్ ుం ి.
ఎలల్ పుప్డూ ాసులు, భకుత్లు పరమప ా కి
ో తునన్పుడు క ే ఆటంకాలను ొల ిసత్ ుం ి. అంటే ా న్
సం ా ిం ెడుతుంద ోపనన్ క అంటు ాన్డు. జ ే
మ ి. ాగవతములో కు ేలు ా ి ార్ న్ ఎలా కృషు
ణ్ డు
ో ొటాట్ ో అలా ే ాముణిణ్ శరణు జొ చ్ ే మానవు ా ి ార్
ల న్ంటి ొల ి ో ా . హ ి భకిత్ క ిన పర్ ల్ దుడు ~
ా యంబులు ార్వుచున్ గుడుచుచున్ ా ించుచున్ ~
అ అ ాన్డు క ా!

***"ఉ: నన్పమాలకించు రఘు ర, నహి పర్ లోకమందు

ా
 కనన్ దు ాతుమ్డుం బరమ కారుణికోతత్ మ,
ేలుప్లందు
కనన్ మ తుమ్డుం బ కలమ్ష దూరుడు లేడు ాకి

దవ్నున్త ె ాకు గ ! ాశర ీ

కరుణాప ీ"***

ావము:
ఓ రఘు ా! ఒక మన ఆలకింపుము. ఏ
లోకములోనూ ా కంటే
దుషు
ట్ డు లేడు. ేవతలలో కంటే మ తుమ్డు లేడు.
ా ాతుమ్లను ఉదద్ ిం ే ాడు, ా ి ా ాలను రూమ్ ం ే
ాడు లేడు. అందు ేత దుషు
ట్ లలో ేష
ర్ ట్ ుడ ైన ాకు ~
ేవతలలో ష
ేర్ ట్ ుడ ైన వు ి◌ికుక్ ా ఉం ి ~ ఆ ారము ా
ఉం ి ఉదద్ ింప శకిత్మంతుడవు వు ా మ ి ేరు కాజాలరు.

ాయ్ఖయ్:
 ట్ ా ైవ్త ి ద్ ాం ా న్ పర్ ారము ే ిన ా ిలో ర్
యాము ా ారుయ్లు ఒకరు. ారు తమ ఆళవం ారు
థ్ ో ర్ తర్ములో :

*అప ాధ సహసర్ ాజనం ప తం మభ ారణ్ ోద ే!*

*అగ ం శరణాగతం హ ే కృపయా కేవలమాతమ్
ాతుక్రు*

అ భకుత్డు తన ో ాలను ~ ాను ే ిన అప ా ాలనూ

కష్ ంపమ
తనను ఉదద్ ింపమ భగవంతుణిణ్ ార్ థ్ంి ారు. ోపనన్ కూ ా
~ ాక ాన్ దు ాతుమ్డు లేడు ~ అనన్పుడు ఈ ల్ ోక ే
గురుత్కు వసుత్ం ి. ీ ే ైషణ్వులు
ై చ్ యా ను సం ానము అ అంటారు. *న ాణాం
ీణ ా ా ాం ణ్ ౌ భకిత్ః పర్జాయ ే* అనన్టు
ల్ వు కి ా ాలు
ీణదశకువ ేచ్ సమయా కి షు
ణ్ మూ త్ ి ై భకిత్ కలుగుతుందట.
ీతలో *అ ి ేతుస్దు ా ా ో భజ ే మామననయ్ ాక్ ాధు ేవ
స మంతవయ్ః సమయ్క్ వయ్వ ి ో హి◌ి సః"*
(9-30): ఎంతటి దు ా ారపరు ీనపప్టికీ అననయ్భకిత్ ో
ననున్ ే ేత్ అతణిణ్ ేను ాధువు ా ైషణ్ ా స
ేర్ రు ా
ా త్ ాను. ఈ అ థ్ా ేన్ ోపనన్ ా ం ఈ ప ాయ్ న్
ర ం ాడు. ైషణ్వ ాహితయ్ములో ామాను లు శరణాగ ,
ర్రంగ, ైకుంఠ గ ాయ్లను ే ి ారు.

***"ఉ: ెంపను ద ల్ ై కలుష బృంద సమాగమ ందకుండ

ర
ింపను దం ిర్ ై ె వ ించు ద ేం ియ
ర్ ోగముల్
ా
ింపను ెజజ్ ై కృపగు ిం పరంబు ిరంబు ాగ స
తస్ంపద యయ్ ెగ ాశర ీ
కరుణాప ీ"***

ావము:
ఓ దశరథ ామా! ో ించ ా కి త ల్ వలెను,
ో ాలను ా ాలనూ ొ ందకుం ా ర ించ ా కి,
శ ీరములో అవయ ాలలో క ే ో ాలను ొల ించ ా కి
ైదుయ్ ివలెను, భపర్దములైన సంపదలను
అనుగర్హించ ా కి, కష్మును థ్ ర
ి ము ేత ా కి ాకు
ే ికుక్.

ాయ్ఖయ్:
మానవుడు చకక్ ా ఉండ ా కి ఏడు ఆ ా ాలు
కా ా : ాటి ఏడుగడ అ అంటారు అ : *గురువు *త ల్
*తం *
ిర్ *పురుషుడు* దయ్ * ైవము * ాత ~~ ి సపత్
ార్కార రకష్కులు అ అంటారు. దశ ధ ఇం ియ
ర్ ాల వలల్ వ ేచ్
ో ాలను గు ిం క ెబుతు ాన్డు. ిలో త ల్ , తం ిర్
ముఖుయ్లు:

*తవ్ ేవ మా ా చ ి ా తవ్ ేవ తవ్ ేవ బంధుశచ్ సఖా

తవ్ ేవ తవ్ ేవ ాయ్ దర్ ణం తవ్ ేవ తవ్ ేవ సరవ్ం మమ
ేవ ే వ*

ఈ ార్రథ్ న తయ్ పఠ య ైన ి. భగవతు ి ే తం ిర్ ా

ా ం శరణగ ే త్ ాము. కుల ేఖ ా ావ్రుల్ కూ ా తమ
ముకుందమాలలో ~ * ాయ్ హపర్శమౌషధం...* అ అ న్
ాయ్ధులకూ ఉప ిం ే ఔషధము ైదుయ్ ైన ఆ స ేవ్శవ్రు ే
క ా అనన్ ల్ ోకము గురుత్కు వసుత్ం ి. అందుకే ోపనన్ క
మానవుల అ న్ ో ాలకూ ే ైదుయ్డవ ర్ ామ ామ ే
ి ౌయ్షధము అ అంటు ాన్ ీ పదయ్ం లో.

***"ఉ: కు ినజాండ పంకుత్లొనగూ ిచ్ చ ాచర జంతుకోటి సం

రకష్ణ ేయు తం ిర్ , పరంపర తనయుడ ైన ా
పకష్ము వు ావల ే? ాపములె న్
న ిచ్నన్, జగ
దర్కష్క, కరత్ ె కద, ాశర ీ కరుణాప ీ"***

ావము:

కు ిలోపల అంటే గరబ్ములోపల బర్ మ్ండ

సమూ లను ొ ం ిక ా ెటట్ ుకు , ేతనములు,
అ ేతనములు అ న సకల ార్ణి సమూ లనూ
కా ా ే తం ిర్ ే కాబటీట్ తరతరములు ా కుమారుడ ై
ఉనన్ ా ా ట
వు పకష్ ా ై ఉం ా . ేను ా ాలను ే ి ాన ననున్
డువ ాదు. ఎ న్ ా ాలు ే ి ా, లోక ెలల్నూ
ర ిం ేవడవు ే కాబటిట్ ఆ ప ే ే ాడవు ొకక్ ి ే కాబటీట్
ే ననున్ కా ా ా .

ాయ్ఖయ్:

ాసు ేవు ే ఈ ర్ ాముడు ~ ఈ బర్ మ్ం ా న్,

పదు ాలుగు లోకాలనూ తన కు ిలో ఇముడుచ్కునన్ ాడు.
అ న్ లోకాలలో ఉం ే ా ికంద ికీ ఆయ ే తం .ిర్ ఈ
మనుషయ్మాతుర్లందరూ ఆయన కుమారులే ~ ేను కూ ా
కుమారు ి ే కాబటీట్ ో ాలు ే ిన తన తనయులవంటి
భకుత్లను కా ాడడము ి. కు భకత్ పకష్ ా అ ేరు~
ో ాలు ే ిన ారు ప ాచ్ త్ ాపము ెం ి నున్ ార్ థ్ంి ే~
" ే తపప్ ఇతః పరంబెరుగ" అనన్ గజేందుర్ణిణ్ కా ా ినటు
ల్
ననున్ కా ాడ ా ~ అ ఆ త్ ి ో ోపనన్ క అంటు ాన్ ీ
పదయ్ములో.

***" ఉ: గదద్ ి ి హృతక్మల గంధ ర ాను భవంబు

జెందు ె
 న్దద్ పు గండు ేటి, ధరణీ సుత కౌ ి
పంజరంబునన్
ముదుద్లు గులుక్ ా లుక, ముకిత్ ానమ,
ామ, ాగ ే,
. తదద్ యు ేడు ాకడకు ాశర ీ
కరుణాప ీ"***

ావము:..
పదమ్ పుషప్ములలో ే ె మాధు ాయ్ న్ అనుభ ం ే
గండుతు ెమ్ద లాగ, గ లు ైన భకుత్ల హృదయాలలో
ఆన ా న్ అనుభ ం ే ాడవును, గూటియందు
ామ లుక లాగ ీ ా ే కౌ ి లో ొ ంపులు
కులుకు ాడవును, కష్ చుచ్ ాడవును అగు ఓ ర్ ామా,
ేడు ావదద్ కు ేగము రమామ్ ~ ఆతయ్ంతము ాద ికి రమామ్!

ాయ్ఖయ్:
ోపనన్ ప ామ్ కి తు ెమ్దకు ~ అంటే ేర్య ీ
ిత్ యులకు ఉం ే సంబంధము తనకు ర్ ాము కి కలు ాల
~ ో ా ే వలె ాను త ిం ాల కోరుతు ాన్డు. ర్ ాముడు
 కష్మ ే థ్ ా ా కి ధ ా ారము వంటి ాడు. ోదమమ్,
ీతమమ్ ొ ం ిన ఉనన్త థ్ ా ా న్ ానుకూ ా అ ి ోహిం ాల
ా న్ ొ ం ాల మహో తక్ంట ో ార్ థ్స
ి త్ ు ాన్డు.
*** *క యుగ మరత్ కోటి ను క గ్ ొన ా ధంబొ , భకత్
వ*
*తస్లత వహంప ో చటుల ాందర్ పదద్ శ ా ధ్ి
గుర్ంకు ో*
* ల న పలక్ ంత మర ే నరు టల్ న ాదు ాక,
*
*తలపున లే ె ీత ెర ~ ాశర ీ
కరుణాప ీ*

ావము:

ఓ దశరథ ామా! ే ను కిక్ ఆపతస్ముదర్ములో

మునుగుతూ నున్ ఎంత ి ా మారు పలుక ే ?
క యుగములో మానవులకు కనబడ ాద అనుకు ాన్ ా?
లేక, భకుత్ల ై కు ాతస్లయ్ము కలగడములే ా? ఈ
ధము ా ననున్ మర ో వచుచ్ ా? కు మరపు అ
మావంటి ారు ెపప్ ాదు. కా ీతమమ్ ెరను
మరువవుక ా? ేముకూ ా అటేల్ ెరలో ఉనన్పుప్డు
ి న పలుక మరపు ఎకక్ ి ి?

ాయ్ఖయ్:

ర్ ామభకుత్ ైన క ఈ పదయ్ములో ఆతమ్

ేద ా న్ ేసుకుం టు ాన్డు. భకుత్డు ఆపద ే
సముదర్ములో ల ిసత్ ూ ఉ ాన్డు. ఎలు ె త్ నున్ ిల ా
వు ాలేదు. అందుకే కాసత్ షూ
ట్ రము ా పలుకుతు ాన్డు.
పూరవ్ము గజేందుర్డు ఇలా ే ల ి ేత్ ~ *కలడందురు
ీనుల ెడ కలడందురుపరమ ి గణముల ాలన్ ~
గలడందుర న్ ిశలను*
*గలడు గలండ ెడు ాడు గల ో లే ో * అ సం ేహిం ాడు.
క ా ి
మనసథ్ తవ్ము కూ ా అలా ే ఉం ి. ఈ పదయ్ములో ~
*ఉ ాన్ ో లే ో భ ార్ ియ
ర్ ందు* అ సం ే న్ వయ్కత్ ము
ేసత్ ు ాన్డు.
 * ట్ ా ైవ్త భకుత్లు ె ేప్ ే టంటే అననయ్ శరణాగ
ే ేత్ భగవంతుడు పూరవ్యు ాలలోల లా ా కంటికి క ించడు
~ ఆయన అ ాచ్మూరుత్ల ే ా ానూమ్రుత్లు ా గర్హిం ా అ
అంటారు.*

*జనవర క ా న ైపక కరణ్ ములందు ఘంటికా*

* నద ోదముల్ సలుపు చునకున్ వర చ్ ావు
*
*నన్నయము న మ్ కొ చ్న మ తుమ్లకే సం ె ో
సనం*
*దనసుత మా సంగుమయ ాశర ీ కరుణాప ీ*

ావము:

ఓ దశరథ ామా! కథలను న ా కి సహించక

తన ెవులోల్ ఘంటల ధవ్ కక్ ేడుకలను సలుపు
అలుప్ కి, అధము కి కో ిన వరమును వు ఇ చ్ ావు.
ఎలల్ పుప్డూ నున్ న మ్ ే ంచు ా ికి ఏ పర్ ా ి త్ ా ో,
సనందనుడ ే ఋ ి ేత కొ యాడబ ిన ా ా ~ ా ికి
ఇ చ్నటేల్ మాకునూ పర్ ా ించ ా?

ాయ్ఖయ్:

ఇందులో క ాము ఔ ా ాయ్ న్ త ిం ే ారు

ాలామం ి ఉ ాన్ర ~కొందరు అలప్బు ద్ ి కల ారు
కథలను న ా కి ఇషట్ పడర ెబుతు ాన్రు. ఞ్ లు
ఆయనను హ్ేతుక జాయమాన కరుణా కటాకష్ము కల ాడ
కొ యడు ారు. ామముచచ్ ించ ారు ప తులే.
ఎపుప్డూ షు
ణ్ మూ త్ ి ాయ్ ం భ ం న పర్ ల్ ద ారద
ప ాశర పుండ ీకాదులకు ా న్ ఇ చ్న ాడవు వు.
అందుకే కు *ప త ావన* అ ే రుదు ారథ్ క ైనద క
ెబుతూ తన ాముణిణ్ ార్ థ్స
ి త్ ు ాన్డు.

ఉ: ాపములొందు ేళ రణపనన్గ భూత భయజవ్ ాదులం

ాపద ొందు ేళ, భర ాగర్జ, ముమ్
భ ంచు ా ికిం
 *బార్పుగ వు దముమ్ ిరు పర్కిక్యలం జ త ివ్ప త్
సం
ాపము మా ప్ కాతురట, ాశర ీ
కరుణాప ీ

ావము:
ఓ దశరథ ామా! ఓ భరతు అనన్ అ న
ర్ ామా! ాపములు
ొ ందునపుడు, యుదద్ ము, సరప్ములు, భూతములు,
జవ్రములు దలైన ా ేత ఆపద క ినపుప్డు నున్
ే ం ే ా ి , కొ ే ా ి స యము ేయబో , వు
తముమ్ ైన లకష్మ్ణుడునూ ెండు పర్కక్ల ా ి
ఆపదలను ో ొటిట్ ర ింతువ లోకులు ెపుప్ ారు. కాబటీట్
ేన్ ే ం ే ననున్
కా ాడ ా?

ాయ్ఖయ్:
 ర్ ాముడు ఆప ాభ్ంధవుడ క ావన ~ ఆపద
వ చ్నపుడు ~ ే ికుక్ అ ేడుకుంటే భగవంతుడు
తపప్క వ చ్ కా ాడు ాడు. గజేందుర్ , ౌర్ప ి
కా ాడలే ా? షణుడు శరణాగ ే ేత్ కా ాడలే ా?
ర్ ాము హ్త
ే ుక జాయమాన కరుణా కటాకష్ము గు ిం
ామాయణములో కొ న్ ఘటాట్లు ాన్ .

ఆప ామప హ త్ ారం ా ారం సరవ్సంప ామ్

లోకా ామం ర్ ామం భూ భూ నమామయ్హమ్

అ ార్ థ్ి ేత్ రకష్ణ ొ రుకుతుం ి. ఈ ధము ా

ఎవ ికి ఏ ఆపద క ి ా ర్ ాముడు తన ో దరు ి ో వ చ్
ా ి ఆ ఆపదనుం ీ కా ాడు ాడు అ క ఈ పదయ్ములో
ార్ ి ాడు.

*చ: అగణిత జనమ్ కరమ్ దు ి ాంబు ిలో బహుదుఃఖ కల్*

* ె ిపడ దలేక జగ ధవ పదభకిత్ ావ ే*
*ద ి త ింప ో ి బదంప ి ాదు భయంబు
మానప్ ే*
 *తగద తత్ మం ి◌ిడక ాశర ీ కరుణాప ీ*

ావము:

ఓ లోక ా ా! ఓ రఘు ామా! లెకిక్ంప ా

జనమ్ములంద కరమ్పరంపరల ేత, క ిన ా ాలు
సముదర్ములా ా అ ారము ా ఉ ాన్ . ా వలల్ అ ేక
దుఃఖాలు కెరటాలలా వ చ్ పడుతు ాన్ . ాటి ాయంతట
ేను రూమ్ ంచుకోవడము ాధయ్ము కాదు. అందుకే
ాదముల భకిత్ క ి ా ఒక ఓడలా ా ేసుకు ఈద ా
సము ార్ న్ ఓడ ే సులభము ా ాటినటు
ల్ ా ా ాలను
ే క ా ో ొటుట్కొన తల ాను. ా ఈ సంకలాప్ న్ వు
త ిన ి కాద ాక ించక ~ అన ా ీవ్క ిం ా
ెరపునూ, భయా న్ రూమ్ ంచుమా ామా?

ాయ్ఖయ్:

జనమ్లో అ ేక కరమ్లు ేయవల ి వసుత్ం ి ~ ా వలల్

అ ేక ా ాలు వ త్ ా ~ ేవు స యము లేకుం ా
ఎవరూ ఆ ా ాల సము ార్ న్ ాటలేరు. అందుకే ఒక ఓడ
కా ా . భగవంతుణిణ్ ేర ా కి జాఙ్న మారగ్ ము కంటే, కరమ్
మారగ్ ము కంటే భకిత్ మారగ్ ే సులభం ింద ోపనన్
పర్ ా ిసథ్ ూ ఉ ాన్డు. ఇకక్డ పరమాతమ్ ద భకిత్
ఉప ేయం, ఓడ ఉపమానం.

*ఉ: ే ొ ించు ా ిస్ ల ేకములైనను, ాదు హవ్కున్*

*బానకమ ెయ్ పరమ ావన ామ ొ ంటి
లక్ ' ా*
*మా, ననున్ ావూ, మనన్ తు ిమాటకు సదగ్
జెం ె ావునన్*
* ా ధ ింప ో ెదను ాశర ీ కరుణాప ీ*
ావము:
ఓ దశరథ ామా! ేను అ ేక ా ాలను
ేసత్ ునన్ ాడను, ే ిన ాడను. ఇటిట్ ా ాతుమ్డ ైననూ
ివయ్ ామా న్ ఉచచ్ ించడము ా ాలుకకు ానకం లా ా
రు కరం ా ఉం ి ~ అంటే ఆ ద గయ్ము ా ఉం ి.
మునుపు ఒక లుక " ామా! ననున్ కా ాడుము" అ ఒకక్
 ా ి అన ా ే కష్ ాచ్వు క ా! లం ామము అటువంటి
థ్ ి పర్ ా ిసత్ ుం ి కాబటీట్ ే ామా న్ ాలా రు ా
ప ిం ా న్ ొ ందు ాను.

ాయ్ఖయ్:

భకుత్లెవ ై ా ా ి తములో ఎపుప్ ో ఒకపుప్డు

తపుప్లు ేయక ో రు ~ తమ తపుప్లను అం ీక ిం ఆ
ో షజాలము నుం ీ బయట పడడ ే కరత్ వయ్ము. ో ా వ్తులు
ామ ామ సమ్రణ ే ి ాప ాప ప ి ా న్ ొ ం ాల క
ఈ పదయ్ములో సూ సుత్ ాన్డు. ఒక ా ి యముడు
**మృతుయ్కాలే ివ్జ ేష
ర్ ట్ ా ే ామ యః* *సమ్ ేత్ స
ా ా ామ్ ి పరమం కష్ మా ో న్ జై ే*

~ అంటే~
*మృతుయ్సమయములో ామ ామ సమ్రణ ే ిన ాడు
ఎంత ా ాతుమ్ ై ా కష్పద ొ ందు ాడు* ~
ామ ామము సమసత్ అమంగ ాలను అణ మ ో ట్ ాలను
ెర ే ిచ్ ా న్ పర్ ా ిసత్ ుం ి.
*చ: పరధనముల్ హ ిం , పర ామల నంటి,
ప ానన్మ బ్నన్*
*ము ిపముకా , దనగు స ెరుంగదు
మానసంబు, దు*
*సత్ ర ి, కాల కింకర గ ాహ ాలప్డ క,
మముమ్ ే*
*త ి ద ిజే ిచ్ కా ెద ొ? ాశర ీ కరుణాప ీ*

* ావము*
ఓ దశరథ ామా! పరుల ధ ా న్ ొ ం ి ంచడము,
పర థ్ ల
ీ ర్ ో సంపరక్ము ేయడమూ, ఇతరులు కషట్ ప ి
సం ా ిం న ఆ ా న్ నడమూ, దట సుఖము ా
ఉం ినపప్టికీ, తరు ాత నరకా న్ క ిసత్ ుం ి ~
యమదూతల గ ాహతులకు గు ి ేసత్ ుం ి. ఇ ి మనసుస్కు
ె యదు ~ మనసుస్ను జ ంచడం కషట్ ం కాబటీట్ మనసుస్
ేర్ ే ిం న ా ిలో ె ళ్ నరకములో పడకుం ా ఉం ేటటు
మముమ్ ఎపుప్డు కడ ే ిచ్ కా ాడు ా ో? తపప్క ఆ
ర్ ాముడు కా ాడు ాడ క ావన!

* ాయ్ఖయ్*
అ ిషడవ్ గ్ ాలకు లో ైన ాడు ే ే దుశచ్రయ్లను
క ెబుతు ాన్డు. అజాఞ్నము ో మానవుడు అ ిషడవ్ గ్ ాలకు
లోబ ి ా ాలు ే ినపప్టికీ ా కి ార్య చ్తత్ ము ఉం ి.
ప ాచ్పత్ ము ొ ం ి భకిత్ మారగ్ ము వహిం భగవంతు భజన
ే ి మ న్ంపుమ ఆ థ్ి ో ార్ థ్ి ేత్ శరణాగ ే ేత్ ఆ ా ాలను
న ంపజే త్ ాడు, రనరకము నుం ీ క ా ి రు ాడు అ
క ఉ ో భ్ ిసత్ ూ ాన్డు ఈ పదయ్ములో.
*ఉ: ే ి రకృతయ్ములు, ే ి
ాగవ ాప ారముల్*
* ే ి ననయ్ ైవములజే ి భ ం న ా ి ొ ందు ే*
*జే ిన ేరముల్ దల కుక్లు బెటట్కుమయయ్,
యయయ్, *
* ాసుడనయయ్ భదర్ ి ి ాశర ీ కరుణాప ీ*

ావము
 ~ ఓ దశరథ ామా! ేను భయంకర ైన పనులు
ే ి ాను. భకుత్లకు అప ా ాలను ే ి ాను ~ ో ాలను
ే ి ాను. షు
ణ్ మూ త్ క
ి ి నన్ ైన ైవములను
కొలుచు ా ి◌ి ో సహ ాసం ే ి ాను. ా తపుప్లను
ప ిగణిం ననున్ సంకటములో ెటట్వదుద్ ~ ేను కు ేవ
ే ే ాసుడను ~ ననున్ మ న్ంచుమా ర్ ామచం ార్!

* ాయ్ఖయ్:*
ాగవతులు అంటే భగవంతు ే ం ే ారు. షు
ణ్ వును
కొ ే ారు. రు ా వ్కులు. ఇతరులకు ెయయ్రు. ికి
ేయడ ే ాగవ ాప ారము. షు
ణ్ భకుత్లు షువును
తపప్ మ ే ఇతర ై ాలను ే ంచరు. ఇతర ై ాలను
కొ ే ా ి సహ ాసము ెయయ్రు. " ే తపప్ ఇతః
పరంబెరుగ" అ ా ంచడ ే షు
ణ్ భకుత్ల లకష్ణము.
అలాంటపుప్డు ఇతర ై ాలను కొ ే ా ి ో సహ ాసము ే ి
ో షము ే ి ాను. కనుక ర్ ాము ఆశర్ ం శరణాగ ే ేత్
ఆ ో ాల న్ ొల ి ో ాయ క నన్ సుత్ ాన్ ీ
పదయ్ములో. ఇలా శరణు కోరడము ైషణ్వులు ై ాయ్ను
సం ానమ అంటారు.

*పరుల ధనంబు , పర ామల , హ ింప

ోరుమ*
గ్ రుతరమానసంబ ె ి
*దు ొ ంగను బటిట్ రూడ ాసయ్ *
*సుప్ ిత ేక ాశముల టిట్, భవచచ్రణంబ ే మరు*
*తత్ రువున గటిట్ ేయగ ె ాశర ీ కరుణాప ీ*

* ాము*

~ ఇతరుల దర్ ాయ్ న్ ~ ఇతరుల థ్ ల

ీ ర్ ను ~
చూ నపుప్డు ా మనసుస్ ాటి అపహ ించ ా కి
కోరుతుం ి. కాబటీట్ ా మనసుస్ ొ ంగ వంటి ి. ా వు
గటిట్ ా పటుట్కు , కు కైంకరయ్ము ే ే బు ద్ ి అ ే ార్ళళ్ ో
ననున్ వు బం ించుము ~ గర్హించుము. తరు ాత
ా ాలు కలప్వృకష్ములాంటి కాబటీట్ వృ ా కి కటిట్ ేయుము.

* ాయ్ఖయ్*
 మానవు చంచల సవ్ ా ా న్ గు ిం
ెబుతు ాన్ ీ పదయ్ములో క . ఎకక్ ై ా ధనము క ి ేత్
ా న్ ేర ా గర్హిం ౌఖాయ్లను ొ ం ాల కోరుకుంటుం ి
మనసుస్. ఎకక్ ై ా పర థ్ ల
ీ ర్ ు క ి ేత్ ా ి అ ాయ్యము ా
అనుభ ం ాల ే ాంచకు గు ి అవు ాడు అజాఞ్ అ న
మ ి. ొ ంగలా ా
పర్వ త్ ంి ే మనసుస్ను గర్హించ ా కి ేకమ ే ార్డు కా ా .
ర్ ాము కి ాసయ్ము ే ేత్ ఆ ార్డు ొ రుకుతుం ి.

ట్ ా ైవ్త సంపర్ ాయములో దవ్యమంతర్ముం ి.

ా ి పర్ప త్ లో దవ్యాను సం ానము ముఖయ్ ైన ాగము.
ారు దవ్యాను సం ానమును ే ి తనను ాను
ర్మ ాన్ ాయణు ర్ ా ాల ే కలప్వృ ా కి
బం ించుకొంటారు. ర్కుల ేఖ ా ావ్రుల్ ా ి ముకుందమాలలో
~

*ముకుంద మూ ధ్ా పర్ణిపతయ్ యా ే భవనత్ ేకానత్ యనత్

మరథ్మ్*
*అ సమ్ృ సత్ చచ్రణార ం ే భ ే భ ే ేసత్ ు భవత ర్ ా ాత్*
 ఇందులో ఆ ావ్రుల్ జనమ్జనమ్లోల్ ర్మ ాన్ ాయణు
ాద పదమ్ యుగమ్ము నంద సంసక్ృ కోరుచు ాన్రు.
మనసుస్ను గర్హించ ా కి ఈ పదద్ కంటే మ ో మారగ్ ే
లేద సూ సుత్ ాన్రు. ా ే ోపనన్ క ఈ పదయ్ములో
ెబుతు ాన్డు.

~~~( ేకరణ: ి. యల్. నర ిం ారయ్

ాసన్)~~~