Η Τέχνη του Μεσαίωνα

Αρετή Αδαμοπούλου Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1093

Το μάθημα αποτελεί μια σύντομη εισαγωγή στην τέχνη του Μεσαίωνα. Παρουσιάζονται σε
επισκόπηση διάφορα στιλ και είδη τέχνης (αρχιτεκτονική, ζωγραφική, μικροτεχνία, εικονογράφηση
χειρογράφων) από τον 4ο μέχρι τον 14ο μεταχριστιανικό αιώνα. Το κέντρο βάρους αποτελεί η
τέχνη του Δυτικού κόσμου, ενώ συνοπτικά εξετάζονται η βυζαντινή και ισλαμική τέχνη της
περιόδου.

Λέξεις κλειδιά
Μεσαιωνική τέχνη, Μεσαιωνική αρχιτεκτονική, Χειρόγραφα, Μεσαιωνική μικροτεχνία, Μεσαιωνική
γλυπτική, κειμήλια.

1. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ.

Οι όροι Μεσαίωνας, μεσαιωνικός, Βυζάντιο, βυζαντινός και τα παράγωγά τους: Πού και πότε
δημιουργήθηκαν, πώς εξελίχθηκε η χρήση τους και ποια είναι η σύγχρονη πρόσληψη των όρων.

2. Η ΠΡΩΤΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΠΟΧΗ.
Η όψιμη αρχαιότητα και η αρχή του Βυζαντίου. Η τέχνη σε μια εποχή αλλαγών στην ιδεολογία,
θρησκεία, κοσμοθεωρία.

3. ΟΙ "ΒΑΡΒΑΡΟΙ" ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ, 5ος-8ος ΑΙΩΝΑΣ.

Επισκόπηση των μετακινήσεων μεγάλων λαών σε ευρωπαϊκό έδαφος. Παρουσίαση των
στιλιστικών επιλογών τους και των προτιμήσεων σε υλικά και τεχνικές για την κατασκευή
αντικειμένων γοήτρου.

4. Η ΚΑΡΟΛΙΓΓΕΙΑΝΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ.
Η αυτοκρατορία του Καρλομάγνου. Η αναβίωση τω γραμμάτων και των τεχνών στις αρχές του 9ου
αιώνα. Η διάρκεια και η σημασία της πρώτης σημαντικής «αναγέννησης» στη Δύση.

5. Η ΜΕΣΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΤΕΧΝΗ. ΤΟ ΙΣΛΑΜ.

Η τέχνη στο Βυζάντιο από τον 9ο μέχρι τις αρχές του 13ου αιώνα. Ο εκχριστιανισμός Σλάβων
(862-3), Βουλγάρων (864) και Ρώσων. Η εμφάνιση του Ισλάμ τον 7ο αιώνα και η διάδοσή του
μέχρι τον 10ο αιώνα. Το Νορμανικό βασίλειο της Σικελίας (11ος-12ος αιώνας).
6. Η ΟΘΩΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ.
Η Οθωνική αρχιτεκτονική του 10ου αιώνα. Το αυλικό στιλ των Οθώνων στα χειρόγραφα και τη
μικροτεχνία. Μοζαραβική τέχνη. Στιλ mudejar. Το Λομβαρδο-καταλονικό στιλ. Το τάγμα του Cluny.
Το στιλ Winchester για την εικονογράφηση χειρογράφων.

7. ΤΟ ΡΟΜΑΝΙΚΟ ΣΤΙΛ.
Ιστορία του όρου ρομανικός. Γιατί θεωρείται το πρώτο ευρωπαϊκό στιλ. Οι σταυροφορίες, η
αναμόρφωση του μοναχισμού, η σταθεροποίηση του φεουδαρχικού συστήματος, η ενίσχυση της
εξουσίας του Πάπα. Τρόποι οχύρωσης θέσεων. Κάστρα της περιόδου (11ος-12ος αιώνας). Το στιλ
των προσκυνημάτων. Το ρομανικό στιλ ναοδομίας στην Ιταλία, Καταλονία, Βουργουνδία,
Ακουιταίνη, Νορμανδία και Αγγλία

8. ΤΟ ΓΟΤΘΙΚΟ ΣΤΙΛ.
Το Γοτθικό στιλ (12-14ος αιώνας). Ιστορία του όρου γοτθικός και παρουσίαση διαφορετικών
προσεγγίσεων προς το στιλ αυτό από το 18ο αιώνα μέχρι σήμερα. Οι πολιτικο-κοινωνικές αλλαγές
που συμβαίνουν στην Ευρώπη στην τελική φάση του Μεσαίωνα. Το γοτθικό στιλ στην
αρχιτεκτονική. Ο γλυπτός διάκοσμος των ναών και η σημασία του. Η διακόσμηση των ναών με
vitreaux και η θεολογική διάσταση του φωτός. Η εικονογράφηση χειρογράφων σο 12 αιώνα: το
μεταβατικό στιλ.