Cảm thụ văn học chuẩn

C©u 14: KÕt bµi Hµnh tr×nh cña bÇy ong, nhµ th¬ NguyÔn §øc MËu cã viÕt:
BÇy ong gi÷ hé cho ngêi
Nh÷ng loµi hoa ®· tµn phai th¸ng ngµy.
Qua hai dßng th¬ trªn, em hiÓu c«ng viÖc cña bÇy ong cã ý nghÜa g× ®Ñp ®Ï?
Gîi ý
Qua hai dßng th¬, ta thÊy c«ng viÖc cña bÇy ong cã ý nghÜa thËt ®Ñp ®Ï: BÇy ong
rong ruæi kh¾p n¬i ®Ó t×m hoa, hót nhuþ, mang vÒ lµm thµnh nh÷ng giät mËt th¬m
ngon. Nh÷ng giät mËt ong ®îc lµm nªn bëi sù kÕt tinh tõ h¬ng th¬m vÞ ngät cña nh÷ng loµi
hoa. Do vËy, khi thëng thøc mËt ong, dï hoa ®· tµn phai theo thêi gian nhng con ngêi vÉn
c¶m thÊy nh÷ng mµu hoa ®îc “gi÷ l¹i” trong h¬ng th¬m, vÞ ngät cña mËt ong. Cã thÓ nãi:
bÇy ong ®· gi÷ g×n ®îc vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn ®Ó ban tÆng con ngêi, lµm cho cuéc sèng
cña con ngêi thªm h¹nh phóc.

C©u 15: Trong bµ C« TÊm cña mÑ, nhµ th¬ Lª Hång ThiÖn cã viÕt:
Bao nhiªu c«ng viÖc lÆng thÇm
Bµn tay cña bÐ ®ì ®Çn mÑ cha
BÐ häc giái, bÐ nÕt na
BÐ lµ c« TÊm, bÐ lµ con ngoan.
§o¹n th¬ trªn gióp em thÊy ®îc nh÷ng ®iÌu g× ®Ñp ®Ï ë c« bÐ ®¸ng yªu?
Gîi ý
§o¹n th¬ cho thÊy nh÷ng ®iÒu ®Ñp ®Ï ë c« bÐ ®¸ng yªu: ©m thÇm, lÆng lÏ lµm
nhiÒu c«ng viÖc ®ì ®Çn cho cha mÑ, häc hµnh giái giang, c xö tèt víi mäi ngêi (tÝnh nÕt
tèt).C« bÐ xøng ®¸ng lµ co tÊm trong gia ®×nh, lµ con ngoan cña cha mÑ, lu«n ®em ®Õn
niÒm vui, h¹nh phóc cho mäi ngêi.
C©u 16: Ca ngîi cuéc sèng cao ®Ñp cña b¸c Hå, trong bµi th¬ B¸c ¬i !, nhµ th¬ Tè H÷u cã
viÕt:
B¸c sèng nh trêi ®Êt cña ta
Yªu tõng ngän lóa, mçi cµnh hoa
Tù do cho mçi ®êi n« lÖ
S÷a ®Ó em th¬, lôa tÆng giµ.
§o¹n th¬ trªn ®· gióp em hiÓu ®îc nh÷ng nÐt ®Ñp g× trong cuéc sèng cña B¸c Hå
kÝnh yªu ?
 Gîi ý
§o¹n th¬ cho thÊy nh÷ng nÐt ®Ñp trong cuéc sèng cña B¸c Hå kÝnh yªu. §ã lµ cuéc
sèng gÇn gòi víi tÊt c¶ mäi ngêi nh trêi ®Êt cña ta, cuéc sèng trµn ®Çy t×nh yªu th¬ng ®Õn
tõng ngän lóa, mçi cµnh hoa. C¶m ®éng nhÊt lµ cuéc sèng cña B¸c lu«n v× h¹nh phóc cña
con ngêi. B¸c hi sinh c¶ ®êi m×nh v× cuéc sèng ®Êu tranh giµnh ®éc lËp, tù do cho mçi
®êi n« lÖ, v× niÒm vui cho tÊt c¶ mäi ngêi (“S÷a ®Ó em th¬, lôa tÆng giµ “).

C©u 17: §äc hai c©u ca dao :

Ai ¬i, ®õng bá ruéng hoang,
Bao nhiªu tÊc ®Êt, tÊc vµng Êy nhiªu.

Rñ nhau ®i cÊy ®i cµy

B©y giê khã nhäc, cã ngµy phong lu.
Em hiÓu ®ùoc ®iÒu g× cã ý nghÜa ®Ñp ®Ï trong cuéc sèng cña con ngêi?
Gîi ý
Hai c©u ca dao ®· ghóp ta hiÓu ®îc ý nghÜa ®Ñp ®Ï cña lao ®éng trong cuéc sèng
cña con ngêi. C©u ca dao thø nhÊt khuyªn ngêi n«ng d©n h·y ch¨m chØ cµy cÊy, trång trät,
®õng bá ruéng hoang. Bëi v×, mçi tÊc ®Êt cã gi¸ trÞ nh tÊc vµng (“Bao nhiªu tÊc ®Êt,tÊc
vµng bÊy nhiªu”). C©u ca dao thø hai còng lµ lêi nh¾n göi ngêi n«ng d©n h·y cÇn cï lao
®éng. Bëi v×, c«ng viÖc ®i cÊy ®i cµy h«m nay tuy vÊt v¶, khã nhäc nhng sÏ ®em l¹i cuéc
sèng no ®ñ, sung tóc cho ngµy mai (“B©y giê khã nhäc, cã ngµy phong lu”).
C©u 20: §äc bµi th¬ sau:
C¶ nhµ ®i häc
§a con ®Õn líp mçi ngµy
Nh con, mÑ còng “tha thÇy”, “chµo c«”
ChiÒu qua bè ®ãn, t×nh cê
Con nghe bè còng “chµo c«”, “tha thÇy”...
C¶ nhµ ®i häc, vui thay!
HÌn chi ®iÓm xÊu buån l©y c¶ nhµ
Nhµ m×nh nh thÓ ®îc... ba ®iÓm mêi.
(Cao Xu©n S¬n)
Em c¶m nhËn ®îc niÒm vui ®i häc cña c¶ nhµ qua khæ th¬ thø hai trong bµi th¬ nh
thÕ nµo?
 Gîi ý
NiÒm vui ®i häc cña c¶ nhµ ®îc diÔn t¶ qua khæ th¬ thø hai thËt hån nhiªn vµ ®¸ng
yªu. Khi c¶ nhµ ®Òu ®I häc, ®Òu lµ häc trß cña c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o th× ai còng ®îc chia
sÎ niÒm vui, nçi buån trong häc tËp. Khi cã “®iÓm xÊu” th× “buån l©y c¶ nhµ”. Khi ®îc
“®iÓm 10” th× niÒm vui còng ®îc nh©n lªn. KÕt qu¶ häc tËp tèt ®· thËt sù lµm cho c¶ nhµ
sung síng vµ h¹nh phóc.
C©u 21: H×nh ¶nh ngêi mÑ chiÕn sÜ trong kh¸ng chiÕn chèng MÜ ®îc nhµ th¬ B»ng
ViÖt qua nh÷ng c©u th¬ trong bµi MÑ nh sau:
Con bÞ th¬ng, n»m l¹i mét mïa ma
Nhí d¸ng mÑ ©n cÇn mµ lÆng lÏ
Nhµ yªn ¾ng. TiÕng ch©n ®i rÊt nhÑ
Giã tõng håi trªn m¸i l¸ ïa qua.......
Con xãt lßng, mÑ h¸i tr¸i bëi ®µo
Con nh¹t miÖng cã canh t«m nÊu khÕ
Khoai níng, ng« bung ngät lßng ®Õn thÕ
Mçi ban mai to¶ khãi Êm trong nhµ.
Gîi ý
H×nh ¶nh ngêi mÑ chiÕn sÜ ®îc gîi t¶ qua hai khæ th¬ cña nhµ th¬ B»ng ViÖt thËt
c¶m ®éng. MÑ th¬ng anh chiÕn sÜ th¬ng binh nh th¬ng ®øa con ruét thÞt, mÑ ch¨m sãc
anh “©n cÇn mµ lÆng lÏ”. C¨n nhµ “yªn ¾ng” chØ cã “ tiÕng ch©n ®I rÊt nhÑ” cña mÑ
nh gi÷ g×n, n©ng nui giÊc ngñ cho “con”. MÑ ®em ®Õn cho “ con” tr¸i bëi ®µo, canh t«m
nÊu khÕ ®Ó “con” ®ì “ xãt lßng, nh¹t miÖng”. MÑ lµm cho “con” ngät lßng bëi h¬ng vÞ
cña khoai níng, ng« bung ®Ëm ®µ t×nh quª h¬ng, khiÕn cho mçi sím mai trong nhµ vÊn v-
¬ng lµn khãi Êm. Cã thÓ nãi: H×nh ¶nh ngêi chiÕn sÜ trong bµi MÑ cña nhµ th¬ B»ng
ViÖt chÝnh lµ h×nh ¶nh ®Ñp ®Ï cña quª h¬ng th©n yªu.
C©u 27: Trong bµi §Êt níc, nhµ th¬ nguyÔn §×nh Thi cã viÕt:
Níc chóng ta,
Níc nh÷ng ngêi cha bao giê khuÊt
§ªm ®ªm r× rÇm trong tiÕng ®Êt
Nh÷ng buæi ngµy xa väng nãi vÒ.
Em hiÓu nh÷ng c©u th¬ trªn nh thÕ nµo? Hai dßng th¬ cuèi muèn nh¾c nhë chóng ta
®iÒu g×?
Gîi ý
 - §Êt níc ViÖt Nam lµ ®Êt níc cña nh÷ng ngêi dòng c¶m, kiªn cêng cha bao giê chÞu
khuÊt phôc tríc kÎ thï x©m lîc. §ªm ®ªm, “r× rÇm trong tiÕng ®Êt” lµ lêi nãi cña cha «ng tõ
ngh×n xa väng vÒ nh¾n nhñ con ch¸u.
- Hai dßng th¬ cuèi muèn nh¾c nhë ta h·y ghi nhí vµ ph¸t huy truyÒn thèng bÊt khuÊt
cña cha «ng tõ “nh÷ng buæi ngµy xa” (nh÷ng ngµy th¸ng ®Çy vÎ vang vµ ®¸ng tù hµo vÒ
lÞch sö dùng níc vµ gi÷ níc cña d©n téc).
C©u 30: ViÕt vÒ ngêi mÑ, nhµ th¬ Tr¬ng Nam H¬ng cã nh÷ng c©u th¬ sau:
Thêi gian ch¹y qua tãc mÑ MÑ ¬i, trong lêi mÑ h¸t
Mét mµu tr¾ng ®Õn n«n nao Cã c¶ cuéc ®êi hiÖn ra
Lng mÑ cø cßng dÇn xuèng Lêi ru ch¾p con ®«i c¸nh
Cho con ngµy mét thªm cao. Lín råi con sÏ bay xa.
(TrÝch trong Lêi mÑ
h¸t)
Theo em, ®o¹n th¬ trªn ®· béc lé nh÷ng c¶m xóc vµ suy nghÜ g× cña t¸c gi¶?
Gîi ý
§o¹n th¬ béc lé nh÷ng c¶m xóc vµ suy nghÜ cña t¸c gi¶ vÒ ngêi mÑ. H×nh ¶nh m¸i tãc
mÑ b¹c tr¾ng v× thêi gian lµm cho t¸c gi¶ xóc ®éng ®Õn n«n nao. ý ®èi lËp trong hai c©u
th¬ “Lng mÑ cø cßng dÇn xuèng/ Cho con ngµy mét thªm cao.” Nh muèn béc lé suy nghÜ
vÒ lßng biÕt ¬n cña t¸c gi¶ ®èi víi mÑ. MÑ ®em ®Õn cho con c¶ cuéc ®êi trong lêi h¸t,
mÑ ch¾p cho con “®«i c¸nh” ®Ó råi lín lªn con sÏ bay xa. Nh÷ng c¶m xóc vµ suy nghÜ cña
t¸c gi¶ vÒ ngêi mÑ thËt ®Ñp ®Ï biÕt bao nhiªu.
§Ò 38: Trong bµi Bãc lÞch, nhµ th¬ Bïi KiÕn Quèc cã viÕt:
Ngµy h«m qua ë l¹i
Trong vë hång cña con
Con häc hµnh ch¨m chØ
Lµ ngµy qua vÉn cßn.
Nhµ th¬ muèn nãi víi em ®iÒu g× qua ®o¹n th¬ trªn:
Gîi ý
Nhµ th¬ muèn nãi: KÕt qu¶ häc tËp ch¨m chØ cña ngµy h«m qua ®îc thÓ hiÖn râ trªn
trang vë hång ®Ñp ®Ï cña tuæi th¬;’ nã sÏ ®îc lu gi÷ m·i m·i cïng víi thêi gian. V× vËy cã
thÓ nãi ngµy h«m qua sÏ kh«ng bao giê bÞ mÊt ®i.
§Ò 39: Bãng m©y
H«m nay trêi n¾ng nh nung
MÑ em ®i cÊy ph¬i lng c¶ ngµy
 ¦íc g× em ho¸ ®¸m m©y
Em che cho mÑ suèt ngµy bãng r©m.
§äc bµi th¬ trªn, em thÊy ®îc nh÷ng nÐt g× ®Ñp vÒ t×nh c¶m cña ngêi con ®èi víi
ngêi mÑ?
Gîi ý
Nh÷ng nÐt ®Ñp vÒ t×nh c¶m cña ngêi con ®èi víi mÑ qua bµi th¬ Bãng m©y lµ:
- Th¬ng mÑ ph¶i lµm viÖc vÊt v¶: ph¬i lng ®i cÊy c¶ ngµy díi trêi n¾ng nãng (nãng
nh nung).
- ¦íc mong ®îc gãp phÇn lµm cho mÑ ®ì vÊt v¶ trong c«ng viÖc: ho¸ thµnh bãng mÊy
®Ó che cho mÑ suèt ngµy bãng r©m, gióp mÑ lµm viÖc trªn ®ång m¸t mÎ, khái bÞ n¾ng
nãng. §ã lµ t×nh th¬ng võa s©u s¾c võa rÊt cô thÓ vµ thiÕt thùc cña ngêi con ®èi víi mÑ.
§Ò 41: Trong bµi C« gi¸o líp em, nhµ th¬ NguyÔn Xu©n Sanh cã viÕt:
C« d¹y em tËp viÕt
Giã ®a tho¶ng h¬ng nhµi
N¾ng ghÐ vµo cöa líp
Xem chóng em häc bµi.
Em h·y cho biÕt: khæ th¬ trªn ®· sö dông biÑn ph¸p nghÖ thuËt g× næi bËt? BiÖn
ph¸p nghÖ thuËt ®ã gióp em thÊy ®îc ®iÒu g× ®Ñp ®Ï cña c¸c b¹n häc sinh?
Gîi ý
- Khæ th¬ trªn ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh©n ho¸.
- T¸c dông cña biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh©n ho¸ lµ: cho thÊy ®îc tinh thÇn häc tËp rÊt
ch¨m chØ cña c¸c b¹n häc sinh (lµm cho n¾ng nh ®øa trÎ nhá ®ang tung t¨ng ch¹y nh¶ còng
muèn dõng l¹i ghÐ vµo cöa líp ®Ó xem c¸c b¹n häc bµi).
§Ò 42: Trong bµi ViÖt Nam th©n yªu, nhµ th¬ NguyÔn §×nh Thi cã viÕt:
ViÖt Nam ®Êt níc ta ¬i!
Mªnh m«ng biÓn lóa ®©u trêi ®Ñp h¬n
C¸nh cß bay l¶ rËp rên
M©y mê che ®Ønh Trêng S¬n sím chiÒu.
§äc ®o¹n th¬ trªn, em c¶m nhËn ®îc ®iÒu g× vÒ ®Êt níc ViÖt Nam?
Gîi ý
§äc ®o¹n th¬ trªn em c¶m nhËn ®îc:
- §Êt níc ViÖt Nam thËt giµu ®Ñp, ®¸ng yªu, thÓ hiÖn qua h×nh ¶nh: biÓn lóa réng
mªnh m«ng (høa hÑn sù no Êm), c¸nh cß bay l¶ rËp rên (gîi nÐt gi¶n dÞ ®¸ng yªu).
 - §Êt níc ViÖt Nam thËt ®¸ng tù hµo víi c¶nh hïng vÜ mµ nªn th¬, thÎ hiÖn qua h×nh
¶nh ®Ønh Trêng S¬n cao vêi cîi sím chiÒu m©y phñ.
§Ò 43: KÕt thóc bµi Tre ViÖt Nam, nhµ th¬ NguyÔn Duy viÕt:
Mai sau,
Mai sau,
Mai sau,
§Êt xanh tre m·i xanh mµu tre xanh.
Em h·y cho biÕt nh÷ng c©u th¬ trªn nh»m kh¼ng ®Þnh ®iÒu g×? C¸ch diÔn ®¹t cña
nhµ th¬ cã nh÷ng g× ®éc ®¸o, gãp phÇn kh¼ng ®Þnh ®iÒu ®ã?

Gîi ý
- Nh÷ng c©u th¬ kÕt thóc cña bµi Tre ViÖt Nam nh»m kh¼ng ®Þnh mét mµu xanh
vÜnh cöu cña tre ViÖt Nam, søc sèng bÊt diÖt cña con ngêi ViÖt Nam, truyÒn thèng cao
®Ñp cña d©n téc ViÖt Nam.
- C¸ch diÔn ®¹t ®éc ®¸o cña nhµ th¬ gãp phÇn kh¼ng ®Þnh ®iÒu ®ã:
+ Thay ®æi c¸ch ng¾t nhÞp vµ ng¾t dßng (Mai sau, / Mai sau, /Mai sau) víi biÖnph¸p
sö dông ®IÖp ng÷ “Mai sau” gãp phÇn gîi c¶m xóc vÒ thêi gian vµ kh«ng gian nh më ra v«
tËn, t¹o cho ý th¬ ©m vang bay bæng vµ ®em ®Õn cho ngêi ®äc nh÷ng liªn tëng thó vÞ.
+ Dïng tõ “xanh” ba lÇn trong mét dßng th¬ víi nh÷ng sù kÕt hîp kh¸c nhau (xanh tre,
xanh mµu, tre xanh) t¹o ra nh÷ng nÐt nghÜa ®a d¹ng, phong phó vµ kh¼ng ®Þnh sù trêng
tån cña mµu s¾c, cña søc sèng d©n téc.
§Ò 45: Trong bµi th¬ Con cß, nhµ th¬ ChÕ Lan Viªn cã viÕt:
Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ
§i hÕt ®êi, lßng mÑ vÉn theo con.
Hai dßng th¬ trªn ®· gióp em c¶m nhËn ®îc ý nghÜa g× ®Ñp ®Ï?
Gîi ý
T×nh c¶m yªu th¬ng cña mÑ dµnh cho con thËt to lín vµ kh«ng bao giê v¬i c¹n. Dï con
®· kh«n lín, dï cã ®i hÕt ®êi (sèng trän ®êi), t×nh th¬ng cña mÑ ®èi víi con nh vÉn cßn
sèng m·i, vÉn theo con ®Ó quan t©m lo l¾ng, gióp ®ì con, tiÕp cho con thªm søc m¹nh v¬n
lªn trong cuéc sèng. Cã thÓ nãi t×nh th¬ng cña mÑ lµ t×nh th¬ng bÊt tö!
§Ò 46:
Quª h¬ng lµ c¸nh diÒu biÕc
Tuæi h¬ con th¶ trªn ®ång
Quª h¬ng lµ con ®ß nhá
 £m ®Òm khua níc ven s«ng.
(Quª h¬ng cña §ç Trung Qu©n)
§äc ®o¹n th¬ trªn, em thÊy ®îc nh÷ng ý nghÜ vµ t×nh c¶m cña nhµ th¬ ®èi víi quª h-
¬ng nh thÕ nµo?
Gîi ý
T¸c gi¶ béc lé nh÷ng suy nghÜ vÒ quª h¬ng th«ng qua nh÷ng h×nh ¶nh rÊt cô thÓ:
- C¸nh diÒu biÕc th¶ trªn ®ång ®· tõng in ®Ëm dÊu Ên tuæi th¬ ®Ñp dÏ th¬ méng trªn
quª h¬ng.
- Con ®ß nhá khua níc trªn dßng s«ng quª h¬ng víi ©m thanh nhÑ nhµng, ªm ®Òm mµ
l¾ng ®äng;
Cã thÓ nãi, nh÷ng sù vËt ®¬n s¬, gi¶n dÞ trªn quª h¬ng lu«n cã sù g¾n bã víi con ngêi
vµ ®· trë thµnh nh÷ng kØ niÖm kh«ng thÓ nµo quªn. NghÜ vÒ quª h¬ng nh vËy, chøng tá
t×nh c¶m cña t¸c gi¶ ®èi víi quª h¬ng thËt s©u s¾c vµ ®Ñp ®Ï.
§Ò 48: Trong bai TiÕng h¸t mïa gÆt, nhµ th¬ NguyÔn Duy cã viÕt:
Giã n©ng tiÕng h¸t chãi chang
Long lanh lìi h¸i liÕm ngang ch©n trêi.
T¸c gi¶ ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× næi bËt ë hai c©u th¬ trªn? Nhê biÖn ph¸p
nghÖ thuËt næi bËt ®ã, em c¶m nhËn ®îc néi dung, ý nghÜa g× ®Ñp ®Ï?
Gîi ý
- BiÖn ph¸p nghÖ thuËt næi bËt ë hai c©u th¬ lµ biÖn ph¸p nh©n hãa (thÓ hiÑn râ
nh÷ng tõ gn÷ chØ ®Æc ®iÓm cña ngêi: n©ng, liÕm).
- Néi dung, ý nghÜa ®Ñp ®Ï: c¶nh mïa gÆt ë n«ng th«n ViÖt Nam thËt vui t¬I, n¸o nøc
(Giã n©ng tiÕng h¸t chãi chang); c¸nh ®ång lóa tèt mªnh m«ng høa hÑn mét cuéc sèng Êm
no (Long lanh lìi h¸i liÕm ngang ch©n trêi). Nh÷ng c¶nh ®ã gîi cho ta thÊy kh«ng khÝ
®Çm Êm, thanh b×nh n¬i th«n quª khi mïa gÆt ®Õn

§Ò 50: Trong bµi H¹t g¹o lµng ta, nhµ th¬ TrÇn §¨ng Khoa cã viÕt:
H¹t g¹o lµng ta Nh÷ng tra th¸ng s¸u
Cã b·o th¸ng b¶y Níc nh ai nÊu
Cã ma th¸ng ba ChÕt c¶ c¸ cê
Giät må h«i sa Cua ngoi lªn bê
MÑ em xuèng cÊy…
§o¹n th¬ gióp em hiÓu ®îc ý nghÜa g× cña h¹t g¹o? H·y nªu râ t¸c dông cña ®iÖp ng÷
vµ h×nh ¶nh ®èi lËp ®îc sö dông trong ®o¹n th¬ trªn?
Gîi ý
 - Ý nghÜa cña h¹t g¹o: H¹t g¹o ph¶i tr¶i qua biÕt bao thö th¸ch khã kh¨n cña thiªn
nhiªn víi nh÷ng c¬n b·o th¸ng b¸y (thêng lµ b·o to), nh÷ng trËn ma th¸ng ba (thêng lµ ma
lín). Nhng ®iÒu quan träng h¬n lµ h¹t g¹o cßn cã nh÷ng giät må h«i cña con ngêi lao ®éng
cÇn cï trong nh÷ng ngµy n¾ng nãng (Níc nh ai nÊu/ ChÕt c¶ c¸ cê/ Cua ngoi lªn bê MÑ em
xuèng cÊy).
- §o¹n th¬ sö dông ®iÖp ng÷ cã nh»m nhÊn m¹nh khã kh¨n cña thiªn nhiªn; sö dông
h×nh ¶nh ®èi lËp Cua ngoi lªn bê nhng MÑ em xuèng cÊy. Nh»m gîi t¶ h×nh ¶nh lao ®éng
vÊt v¶ cña ngêi mÑ, ®ång thêi nhÊn m¹nh gi¸ trÞ to llín cña h¹t g¹o ®îc lµm ra.
§Ò 52:
Con ®i tr¨m nói ngµn khe
Kh«ng b»ng mu«n nçi t¸i tª lßng bÇm.
(Tè H÷u)
Theo em, trong c©u th¬ trªn tr¨m cã b»ng 99 + 1 vµ ngµn cã b»ng 999 + 1 hay kh«ng?
V× sao?
Gîi ý
Trong c©u th¬ nµy tr¨m kh«ng ph¶i lµ con sè chÝnh x¸c 99 + 1 vµ ngµn kh«ng ph¶I lµ
999 + 1. Tr¨m vµ ngµn ë ®©y ®îc hiÓu theo nghÜa chuyển, chØ sè nhiÒu. Dßng th¬ “Con
®i tr¨m nói ngµn khe” muèn nãi: Con ®· ®i qua rÊt nhiÒu nói, nhiÒu khe, ®· vưît qua rÊt
nhiÒu khã kh¨n gian khæ trªn nh÷ng dÆm ®êng kh¸ng chiÕn.
§Ò 53: §o¹n th¬ Khóc h¸t ru cña nhµ th¬ Nguüen Khoa §iÒm nãi vÒ t×nh c¶m cña ng-
êi mÑ miÒn nói võa nu«i con võa tham gia c«ng t¸c kh¸ng chiÕn cã hai c©u:
MÑ gi· g¹o mÑ nu«i bé ®éi
NhÞp chµy nghiªng, giÊc ngñ em nghiªng.
Em hiÓu c©u th¬ “NhÞp chµy nghiªng, giÊc ngñ em nghiªng” nh thÕ nµo?
Gîi ý
C©u th¬ “NhÞp chµy nghiªng, giÊc ngñ em nghiªng” gîi ë ngêi ®äc c¶nh tîng: Khi cÇm
chµygi· g¹o, theo mçi nhÞp chµy, th©n h×nh cña ngêi mÑ l¹i chao nghiªng. Em bÐ ngñ trªn
lng mÑ nªn giÊc ngñ cña em còng dêng nh nghiªng theo d¸ng mÑ. §ã lµ h×nh ¶nh rÊt thËt
nhng còng rÊt th¬ qua ngßi bót tinh tÕ cña t¸c gi¶. TÊm lng gÇy cña ngêi mÑ miÒn nói rÊt
vÊt v¶ qua lao ®éng ®Ó nu«i con, nu«i bé ®éi ®¸nh MÜ l¹i chÝnh lµ chiÕc n«i ªm ®Ó em
bÐ ngñ ngon lµnh.
§Ò 56: Trong bµi Tre ViÖt Nam cña nhµ th¬ NguyÔn Duy cã ®o¹n:
B·o bïng th©n bäc lÊy th©n
Tay «m tay nói tre gÇn nhau thªm.
Th¬ng nhau tre ch¼ng ë riªng
 Luü thµnh tõ ®ã mµ nªn hìi ngêi.
Trong ®äan th¬ trªn, t¸c gi¶ ®· sö dông c¸ch nãi g× ®Ó ca ngîi nh÷ng phÈm chÊt tèt
®Ñp cña tre: sù ®ïm bäc, ®oµn kÕt? C¸ch nãi nµy hay ë chç nµo?
Gîi ý
- Trong ®o¹n th¬ nµy, t¸c gi¶ sö dông c¸ch nãi nh©n ho¸ ®Ó nãi vÒ nh÷ng phÈm chÊt
tèt ®Ñp cña tre: sù ®ïm bäc, ®oµn kÕt. Nh©n ho¸ ë ®©y nghÜa lµ g¸n cho tre nh÷ng ®Æc
tÝnh cña ngêi: nh÷ng th©n tre bao bäc, che chë cho nhau; tay tre «m nói nhau quÊn quýt; hä
hµng nhµ tre sèngqu©y quÇn, Êm cóng bªn nhau…
- C¸ch nãi nh©n ho¸ lµm cho c¶nh vËt trë nªn sang ®éng. Nh÷ng c©y tre nh nh÷ng sinh
thÓ mang hån ngêi. C¸ch nãi nµy gióp t¸c gi¶ thÓ hiÖn ®îc hai tÇng nghÜa: võa nãi ®îc
nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña c©y tre ViÖt Nam, võa nãi ®îc nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp,
nh÷ng truyÒn thèng cao ®Ñp cña con ngêi ViÖt Nam, d©n téc ViÖt Nam.

§Ò 57: Trong bµi Hµnh tr×nh cña bÇy ong cña rnhµ th¬ NguyÔn §øc MËu, cã nh÷ng
c©u th¬:
Víi ®«i c¸nh ®·m n¾ng trêi
BÇy ong bay ®Õn trän ®êi t×m hoa.
... BÇy ong giong ruæi tr¨m miÒn
Rï r× ®«i c¸nh nèi liÒn mïa hoa.
a) Theo em, t¸c gi¶ dïng tõ ®Ém ë trªn cã hay kh«ng? V× sao?
b) Em hiÓu nghÜa c©u th¬ Rï r× ®«i c¸nh nèi liÒn mïa hoa lµ thÕ nµo?
Gîi ý
a) Trong dßng th¬ ®Çu, tõ ®Ém ®îc t¸c gØa dïng hay vµ s¸ng t¹o. NghÜa ®en cña tõ
nµy chØ tr¹ng th¸i ít sòng (vÝ dô: ¸o ®Ém må h«i; kh¨n ®Ém níc…). ë dßng th¬ trªn, t¸c gi¶
dïng tõ ®Ém theo nghÜa bãng, chØ c¶nh tîng ¸nh n¾ng chiÕu vµo ®«i c¸nh bÇy ong,
khiÕn cho ®«i c¸nh cña bÇy ong lai l¸ng n¾ng trêi. C¸ch dïng tõ nµy gîi ®îc ë ngêi ®äc mét
h×nh tîng ®Ñp.
b) C©u th¬ Rï r× ®«i c¸nh nèi liÒn mïa hoa muèn diÔn t¶ ý: BÇy ong lµm viÖc ch¨m
chØ tõ mïa hoa nµy sang mïa hoa kh¸c (xu©n, h¹, thu, ®«ng), ë kh¾p rõng s©u vµ biÓn xa,
lµm c¸i cÇu nèi gi÷a c¸c mïa hoa, gi÷a mäi miÒn ®Êt níc.

§Ò 60: Trong bµi th¬ Qu¹t cho bµ ngñ cña nhµ th¬ Th¹ch Quú, cã ®o¹n:
Bµn tay bÐ nhá
VÉy qu¹t thËt ®Òu
NgÊn n¾ng thiu thiu
 §Ëu trªn têng tr¾ng.
C¨n nhµ ®· v¾ng
Cèc chÐn n»m im
§«i m¾t lim dim
Ngñ ngon bµ nhÐ.
Trong hai khæ th¬ trªn, mäi vËt ®îc t¶ cã nÐt chung g×? T×nh c¶m cña ngêi ch¸u th¬ng
bµ ®îc thÓ hiÖn nh thÕ nµo?
Mäi vËt ®îc nãi tíi trong hai khæ th¬ cã nÐt chung lµ: Díi h¬i m¸t nhÌ nhÑ tõ bµn tay
vÉy qu¹t cña c« bÐ, mäi vËt xung quanh dêng nh còng buån ngñ l©y (n¾ng thiu thiu, c¨n
nhµ v¾ng, cèc chÐn n»m im...).
T×nh c¶m cña ngêi ch¸u th¬ng bµ ®ù¬c thÓ hiÖn rÊt râ nÐt qua mét sè chi tiÕt: C« bÐ
ngåi qu¹t rÊt l©u ®Ó cho bµ ngñ v× bµ ®ang bÞ mÖt, ®ang cÇn yªn tÜnh. C« bÐ dêng nh
dån t×nh th¬ng yªu ®èi víi bµ vµo ®«i bµn tay vÉy qu¹t ®Òu ®Æn, rÊt kiªn tr× cña m×nh.
§Ò 63:
§êi cha «ng víi ®êi t«i
Nh con s«ng víi ch©n trêi ®· xa
ChØ cßn truyÖn cæ thiÕt tha
Cho t«i nhËn mÆt cha «ng cña m×nh.
(TruyÖn cæ níc m×nh - L©m ThÞ Mü D¹)
Em hiÓu thÕ nµo vÌ néi dung cña hai dßng th¬: ChØ cßn truyÖn cæ thiÕt tha-Cho t«I
nhËn mÆt cha «ng cña m×nh?
Gîi ý
Qua hai dßng th¬ ChØ cßn truyÖn cæ thiÕt tha – Cho t«i nhËn mÆt cha «ng cña
m×nh t¸c gi¶ muèn diÔn t¶ ý: Tõ xa ®Õn nay, tõ qu¸ khø ®Õn hiÖn t¹i lµ mét kkho¶ng c¸ch
thêi gian d»ng dÆc. C¸c truyÖn cæ d©n gian thùc sù lµ c¸i cÇu nèi qu¸ khø víi hiÖn t¹i. Qua
truyÖn cæ, ngêi ®äc thêi nay hiÓu ®îc cha «ng ngµy xa, cô thÓ hiÓu ®îc ®êi sèng vËt chÊt
vµ tinh thÇn, t©m hån vµ tÝnh c¸ch, phong tôc tËp qu¸n vµ c¸c quan niÖm ®¹o ®øc… cña
cha «ng ngµy xa. H×nh ¶nh cña cha «ng ngµy xa in dÊu kh¸ râ trong c¸c truyÖn cæ d©n
gian. V× vËy, cã thÓ nãi truyÖn cæ ®· gióp chóng ta nhËn biÕt ®îc g¬ng mÆt cña c¸c cha
«ng ngµy xa.
§Ò 70:
Nßi tre ®©u chÞu mäc cong
Cha lªn ®· nhän nh ch«ng l¹ thêng.
Lng trÇn ph¬i n¾ng ph¬i s¬ng
 Cã manh ¸o céc tre nhêng cho con
(Tre ViÖt Nam - NguyÔn Duy)
Em thÊy ®o¹n th¬ trªn cã nh÷ng h×nh ¶nh nµo ®Ñp? H·y nªu ý nghÜa ®Ñp ®Ï vµ s©u
s¾c cña nh÷ng h×nh ¶nh ®ã.
Gîi ý
§o¹n th¬ trªn cña nhµ th¬ NguyÔn Duy cã nh÷ng h×nh ¶nh ®Ñp sau ®©y:
- H×nh ¶nh (m¨ng tre) nhän nh ch«ng gîi cho ta thÊy sù kiªu h·nh, hiªn ngang, bÊt
khuÊt cña loµi tre (hay còng chÝnh lµ cña d©n téc ViÖt Nam!).
- H×nh ¶nh (c©y tre) lng trÇn ph¬i n¾ng ph¬i s¬ng cã ý nãi lªn sù d·i dÇu, chÞu
®ùng mäi khã kh¨n, thö th¸ch trong cuéc sèng…
- H×nh ¶nh cã manh ¸o céc tre nhêng cho con gîi cho ta nghÜ ®Õn sù che chë, hi sinh
tÊt c¶ mµ ngêi mÑ dµnh cho con; thÓ hiÖn lßng nh©n ¸i vµ t×nh mÉu tö thËt c¶m ®éng.
§Ò 72:
Lêi ru cã giã mïa thu
Bµn tay mÑ qu¹t mÑ ®a giã vÒ
Nh÷ng ng«i sao thøc ngoµi kia
Còng ch¼ng b»ng mÑ ®· thøc v× chóng con.
§ªm nay con ngñ giÊc trßn
MÑ lµ ngän giã cña con suèt ®êi.
Theo em, h×nh ¶nh nµo gãp phÇn nhiÒu nhÊt lµm nªn c¸i hay cña khæ th¬ trªn? V×
sao?
H×nh ¶nh gãp phÇn nhiÒu nhÊt lµm nªn c¸i hay cña khæ th¬ lµ h×nh ¶nh ngän giã
trong c©u MÑ lµ ngän giã cña con suèt ®êi. Bëi v×: Ngän giã cã t×nh th¬ng yªu cña mÑ
lµm cho con ®îc ngñ ngon lµnh víi nh÷ng giÊc m¬ ®Ñp khi cßn nhá; lµm cho con yªn t©m
v÷ng bíckhi lín lªn; lu«n ë bªn con ®Ó con c¶m thÊy sung síng vµ h¹nh phóc suèt c¶ cuéc
®êi.

§Ò 77: Trong bµi Vµm Cá §«ng nhµ th¬ Hoµi Vò cã viÕt.

“§©y con s«ng nh dßng s÷a mÑ
Níc vÒ xanh ruéng lóa vên c©y
Vµ ¨m ¾p nh lßng ngêi mÑ
Trë t×nh th¬ng trang tr¶i ®ªm ngµy”
Em c¶m nhËn ®îc ®iÒu g× qua ®o¹n th¬ vÒ dßng s«ng quª h¬ng ?
Gîi ý
- NghÖ thuËt: BiÖn ph¸p so s¸nh
+ So s¸nh dßng s«ng víi dßng s÷a (mÑ). Dßng s«ng tíi níc cho vên c©y xanh tèt mît
mµ còng nh dßng s÷a mÑ ®· nu«i con kh«n lín.
+ So s¸nh níc s«ng víi tÊm lßng ngêi mÑ. Níc s«ng ®Çy ¨m ¾p nh lßng mÑ réng lín
mªnh m«ng lu«n hy sinh tÊt c¶ cho c¸c con.
- Néi dung:
+ Nãi lªn tÇm quan träng cña dßng s«ng quª h¬ng.
+ Nãi lªn t×nh c¶m g¾n bã th©n thiÕt gi÷a dßng s«ng quª h¬ng víi t¸c gi¶.
Tõ ®ã lµm ta thªm yªu quý vµ g¾n bã víi dßng s«ng quª h¬ng
§Ò 81:
Trong bµi “TiÕng chim buæi s¸ng”, nhµ th¬ §Þnh H¶i viÕt:
TiÕng chim lay ®éng l¸ cµnh
TiÕng chim ®¸nh thøc chåi xanh dËy cïng.
TiÕng chim vç c¸nh bÇy ong
TiÕng chim tha n¾ng r¶i ®ång vµng th¬m
Theo em nhµ th¬ ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× ®Ó miªu t¶ tiÕng chim buæi
s¸ng? BiÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã gióp chóng ta c¶m nhËn ®îc tiÕng chim buæi s¸ng cã ý
nghÜa nh thÕ nµo?
Gîi ý
T¸c gi¶ ®· sö dông biÖn ph¸p nh©n ho¸ ®Ó miªu t¶ tiÕng chim buæi s¸ng (chó ý: C¸c
®éng tõ lay, ®¸nh thøc gîi cho ta nghÜ ®Õn nh÷ng ho¹t ®éng cña con ngêi).(1 ®iÓm)
BiÖn ph¸p nh©n ho¸ gióp ta c¶m nhËn ®îc tiÕng chim buæi s¸ng cã ý nghÜa thËt
s©u s¾c: TiÕng chim kh«ng chØ lµm cho sù vËt xung quanh trë nªn ®Çy søc sèng (lay
®éng l¸ cµnh, ®¸nh thøc chåi xanh) mµ cßn th«i thóc chóng ®em l¹i nh÷ng lîi Ých thiÕt
thùc cho mäi ngêi (vç c¸nh bÇy ong ®i t×m mËt cho ®êi, tha n¾ng r¶i ®ång vµng th¬m-
lµm nªn nh÷ng h¹t lóa vµng nu«i sèng con ngêi).)(1,5 ®iÓm)
§Ò 87: ViÕt vÒ ngêi mÑ, nhµ th¬ Tr¬ng Nam H¬ng cã nh÷ng c©u th¬ sau:
Thêi gian ch¹y qua tãc mÑ
Mét mµu tr¾ng ®Õn n«n nao
 Lng mÑ cø cßng dÇn xuèng
Cho con ngµy mét thªm cao
MÑ ¬i trong lêi mÑ h¸t
Cã c¶ cuéc ®êi hiÖn ra
Lêi ru chÊp con ®«i c¸nh
Lín råi con sÏ bay qua
(TrÝch Trong lêi mÑ h¸t)
Theo em, ®o¹n th¬ trªn ®· béc lé nh÷ng c¶m xóc vµ suy nghÜ g× cña t¸c gi¶?
Gîi ý: §o¹n th¬ béc lé nh÷ng c¶m xóc, suy nghÜ vÒ ngêi mÑ. H×nh ¶nh m¸i tãc mÑ
b¹c tr¾ng v× thêi gian lµm t¸c gi¶ thÊy xóc ®éng ®Õn “n«n nao”. ý ®èi lËp víi hai c©u th¬
“Lng mÑ cø cßng dÇn xuèng/ Cho con ngµy mét thªm cao” nh muèn béc lé suy nghÜ vµ
lßng biÕt ¬n cña t¸c gi¶ ®èi víi mÑ. MÑ ®em ®Õn cho con c¶ cuéc ®êi, trong lêi h¸t mÑ
ch¾p cho con ®«i c¸nh ®Ó lín lªn con sÏ bay xa. Nh÷ng c¶m xóc vµ suy nghÜ cña t¸c gi¶ vµ
ngêi mÑ thËt ®Ñp ®Ï biÕt bao.
§Ò 88: ViÕt vÒ ngêi mÑ, nhµ th¬ TrÇn Quèc Minh ®· cã nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh
rÊt hay trong bµi th¬ MÑ:
Nh÷ng ng«i sao thøc ngoµi kia
Ch¼ng b»ng mÑ ®· thøc v× chóng con.
§ªm nay con ngñ giÊc trßn
MÑ lµ ngän giã cña con suèt ®êi.
H·y cho biÕt: Nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh trong ®o¹n th¬ ®· gióp em c¶m nhËn ®îc
®iÒu g× ®Ñp ®Ï ë ngêi mÑ kÝnh yªu.
Gîi ý: Nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh:
Nh÷ng ng«i sao thøc ngoµi kia
Ch¼ng b»ng mÑ ®· thøc v× chóng con.
Gióp em c¶m nhËn ®îc, ngêi mÑ rÊt th¬ng con, mÑ cã thÓ thøc th©u ®ªm suèt s¸ng
®Ó canh cho con ngñ ngon giÊc; h¬n c¶ nh÷ng ng«i sao "Thøc" soi s¸ng trong ®ªm, bëi v×
khi trêi s¸ng th× sao còng kh«ng thÓ thøc ®îc n÷a.
§ªm nay con ngñ giÊc trßn
MÑ lµ ngän giã cña con suèt ®êi.
Cho ta thÊy mÑ cßn ®em ®Õn ngän giã m¸t trong ®ªm hÌ, gióp cho con ngñ say (giÊc trßn);
cã thÓ nãi mÑ lµ ngêi lu«n ®em ®Õn cho con nh÷ng ®iÒu tãt ®Ñp trong suèt cuéc ®êi
(ngän giã cña con suèt ®êi)