Ήπιες Μορφές Ενέργειας Κοσμάς Καββαδίας ΤΕΙ Πειραιά

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά

Τεχνολογικού Τομέα
Ήπιες Μορφές Ενέργειας
Καββαδίας Κ.Α.
Τμήμα Μηχανολογίας
Ενότητα 1: Εισαγωγή
Σκοποί Μαθήματος
• Η γνωριμία των φοιτητών με τις ήπιες και ανανεώσιμες

μορφές ενέργειας.
• Κατανόηση των βασικών πλεονεκτημάτων και
μειονεκτημάτων τους, αλλά και των κυριότερων εφαρμογών
τους.
• Παρουσίαση των βασικών αρχών ενεργειακής μετατροπής
που συνοδεύει κάθε ήπια μορφή ενέργειας.
• Εισαγωγική οικονομοτεχνική προσέγγιση του θέματος.
Περιεχόμενα Ενότητας
• Γενικές πληροφορίες για το μάθημα
• Συμβατικές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
• Στατιστικά στοιχεία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
• Οικονομικά στοιχεία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
5
ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ (1/2)
• ΣΥΜΒΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
– Αποθηκευμένη ενέργεια η οποία έχει
δημιουργηθεί χιλιάδες χρόνια νωρίτερα μέσω
βιολογικών και/ή γεωλογικών διαδικασιών.
• ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ
• ΑΝΘΡΑΚΑΣ (ΛΙΓΝΙΤΗΣ)
• ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ
• ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΟΥΡΑΝΙΟ)
10
ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ (2/2)

• ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (Α.Π.Ε.)
– Ενέργεια η οποία θεωρείται ανεξάντλητη σε
διατάσεις χρόνου ζωής του ανθρώπου.
– Παράγονται από την ηλιακή ενέργεια, τη
γεωθερμική ενέργεια και την παλιρροϊκή
ενέργεια.
• RENEWABLE ENERGY SOURCES (R.E.S.)
• ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ALTERNATIVE
ENERGY SOURCES)
• ΗΠΙΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ
ΔΙΑΣΤΑΣΗ)
11
ΗΠΙΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (1/3)
ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ
ΒΑΡΥΤΗΤΑ
(εξάτμιση νερού, βροχή, παλίρροιες)
ΗΛΙΟΣ
Θαλάσσια ρεύματα
Ανέμους
Κύματα
ΤΡΟΧΙΑ
ΤΗΣ ΓΗΣ
12

• ΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΡΓΟ (ΑΝΤΛΗΣΗ ΝΕΡΟΥ, ΑΝΕΜΟΜΥΛΟΙ)
ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ • ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ)
• ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΗΛΙΑΚΟΙ

ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΘΕΡΜΟΣΙΦΩΝΕΣ/ΣΥΛΛΕΚΤΕΣ)
• ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ)
ΥΔΡΟΔΥΝΑΜΙΚΗ • ΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΡΓΟ (ΤΡΟΧΟΣ)

ΕΝΕΡΓΕΙΑ • ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΥΔΡΟΣΤΡΟΒΙΛΟΙ)
13
• ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΛΕΒΗΤΕΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣ-ΕΣΤΙΕΣ)
ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΠΟ ΒΙΟΜΑΖΑ • ΒΙΟΑΕΡΙΟ, ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (Μ.Ε.Κ., ΑΤΜΟΣΤΡΟΒΙΛΟΙ)
• ΒΙΟΝΤΗΖΕΛ (ΚΙΝΗΤΗΡΕΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ)
• ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΧΑΜΗΛΗΣ ΕΝΘΑΛΠΙΑΣ, ΕΝΑΛΛΑΚΤΕΣ)

ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ • ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΥΨΗΛΗΣ ΕΝΘΑΛΠΙΑΣ, ΑΤΜΟΣΤΡΟΒΙΛΟΙ)
ΚΥΜΑΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ, • ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΗΛΕΚΤΡΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ)

ΠΑΛΙΡΡΟΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
14
ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΗΜΕ
• Μειονεκτήματα
– Χαμηλή ροή ενέργειας
– Αδυναμία αξιοποίησης διαθέσιμου φυσικού δυναμικού
– Μηχανικές απώλειες, τεχνολογικοί περιορισμοί
– Αδυναμία πρόβλεψης φυσικών φαινόμενων
– Σχετικά υψηλό κόστος αρχικής επένδυσης
15
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΗΜΕ
• Πλεονεκτήματα
– Υψηλό αιολικό, αξιόλογο υδροδυναμικό και γεωθερμικό δυναμικό
– Περιθώρια περεταίρω αξιοποίησης των ΑΠΕ
– Σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα, αυξημένη σεισμικότητα
– Τόνωση κατασκευαστικής δραστηριότητας
– Αξιόλογη μηχανολογική εμπειρία και επιστημονικό ενδιαφέρον
– Δυνατότητα αξιοποίησης επενδυτικών προγραμμάτων
16
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ (1/2)
*toe: Tone of Oil Equivalent (Τόνος Ισοδύναμου Πετρελαίου, ΤΙΠ)=11,63 MWh

17
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ (2/2)
18
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΓΟΡΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
19
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
20
ΕΓΧΩΡΙΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΑΓΟΡΑ
21
ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΑΠΕ (1/2)
22
ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΑΠΕ (2/2)
Πηγή: http://energydesk.greenpeace.org
23
ΚΟΣΤΟΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ
24
ΚΟΣΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Renewable Energy Cost Trends

Levelized cost of energy in constant 2005$1
25
ΜΙΚΡΟΘΕΜΑ
• Βασιζόμενοι στην αναφορά: IEA, 2014, “Renewable energy
medium-term market report. Market analysis and forecasts to
2020. Executive summary”
– Γράψτε μία μικρή περίληψη σχετικά με το περιεχόμενο
της αναφοράς (έως 150 λέξεις).
– Πώς κρίνετε την ανάπτυξη των ΑΠΕ τα τελευταία χρόνια
σε σχέση με τις υπόλοιπες πηγές ενέργειας;
– Ποιές είναι οι προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης των ΑΠΕ
και ποια είναι οι προκλήσεις και τα εμπόδια που θα
πρέπει να αντιμετωπιστούν; 26
ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ
• Θεωρώντας ότι η ετήσια αύξηση της παγκόσμιας κατανάλωσης
ενέργειας είναι σταθερή και ίση με 3% ετησίως, να υπολογιστεί ο
χρόνος εξάντλησης των βεβαιωμένων αποθεμάτων συμβατικών
καυσίμων, όταν αυτά εκτιμώνται σε 36,03 Q, ενώ η παγκόσμια
κατανάλωση ενέργειας θεωρείται σήμερα ίση με 0,286 Q.
• Ακολούθως, θεωρώντας ότι η μέση ετήσια αύξηση της παγκόσμιας
κατανάλωσης ενέργειας είναι σταθερή και ίση με το μισό ή το
διπλάσιο της πραγματικής (δηλ. του 3%), να επανεκτιμήσετε το
χρόνο εξάντλησης των βεβαιωμένων αποθεμάτων συμβατικών
καυσίμων.
• Τέλος, υποθέτοντας ότι τα συνολικά πραγματικά ενεργειακά
αποθέματα του πλανήτη μας είναι δεκαπλάσια των βεβαιωμένων,
να επανεκτιμηθεί ο χρόνος ενεργειακής επάρκειας.
1 Q (Quad) = 1015 BTU
27
Ενότητα 2: Αιολική Ενέργεια - Αιολικές Μηχανές
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
• Παγκόσμια, ευρωπαϊκή και εθνική αγορά
αιολικής ενέργειας
• Κατασκευαστικά χαρακτηριστικά των
ανεμογεννητριών
• Βασικές αρχές λειτουργίας των
ανεμογεννητριών
4
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΓΟΡΑ ΑΙΟΛΙΚΗΣ
ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (1/5)

6

8
ΑΓΟΡΑ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ

Ε.Ε. (1/4)
10
Ε.Ε. (2/4)
11

Ε.Ε. (3/4)
12
Ε.Ε. (4/4)
13
ΑΓΟΡΑ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗ

ΧΩΡΑ ΜΑΣ (1/2)
14
ΑΓΟΡΑ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗ
ΧΩΡΑ ΜΑΣ (2/2)
15
ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ
Ανεμογεννήτριες – Ανεμοκινητήρες –
Αιολικές Μηχανές
• Ανθρώπινες επινοήσεις με σκοπό την αξιοποίηση του
μέγιστου ποσοστού της κινητικής ενέργειας του ανέμου.
• Σκοπός η μετατροπή της κινητικής ενέργειας του ανέμου σε

εύχρηστη για τον άνθρωπο μορφή (μηχανική, ηλεκτρική).
16
ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ - 1
• Προσανατολισμός αξόνων σε σχέση με τη ροή
του ανέμου:
Οριζοντίου άξονα Κατακορύφου άξονα
17
ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ -2
• Αριθμός πτερυγίων της πτερωτής:
Μονοπτέρυγες Διπτέρυγες Τριπτέρυγες Πολυπτέρυγες
18
ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ -3
• Θέση της πτερωτής ως προς τον πύργο
στήριξης:
Ανάντη Κατάντη
19
ΒΑΣΙΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ

ΟΡΙΖΟΝΤΙΟΥ ΑΞΟΝΑ - 1 Κωνικότητα
Επίπεδο κάθετο στον

άξονα περιστροφής
Πτερύγιο
Διάμετρος
δρομέα
Κλίση άξονα περιστροφής ως

προς το οριζόντιο επίπεδο
Πλήμνη
Θάλαμος μηχανισμών
Διεύθυνση
ανέμου Άξονας περιστροφής δρομέα
Σύστημα προσανατολισμού
Ύψος πλήμνης
Πυλώνας
Έδαφος
20
ΟΡΙΖΟΝΤΙΟΥ ΑΞΟΝΑ - 2
21

ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΟΥ ΑΞΟΝΑ - 1
ΕΔΡΑΝΟ ΜΕ
Ανεμογεννήτρια Ανεμογεννήτρια
ΣΥΡΜΑΤΟΣΧΟΙΝΑ
Darrieus Savonious
ΠΥΡΓΟΣ
ΥΨΟΣ ΔΡΟΜΕΑ
ΟΣ
Ε ΤΡ
Δ ΙΑ Μ
ΠΤΕΡΥΓΙΟ
ΚΑΤΩ ΕΔΡΑΝΟ
ΓΕΝΝΗΤΡΙΑ
ΒΑΣΗ
ΥΨΟΣ ΒΑΣΗΣ
ΚΙΒΩΤΙΟ
22
ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΟΥ ΑΞΟΝΑ - 2
• Άξονα κάθετο στη διεύθυνση του ανέμου και στην επιφάνεια της γης
• Αυτόματη προσαρμογή στη διεύθυνση του ανέμου
• Μηχανισμοί και γεννήτρια στο έδαφος
• Ελαφρύτερος πύργος στήριξης
• Ευκολότερη συντήρηση του συστήματος
Ανεμογεννήτριες Darrieus
• Υψηλές ταχύτητες εκκίνησης (βοηθητικοί κινητήρες)
• Χαμηλότερο μέσο ετήσιο συντελεστή ισχύος
Ανεμογεννήτριες Savonious
• Χαμηλό μέσο συντελεστή ισχύος
• Μικρή περιφερειακή ταχύτητα
• Απλή και οικονομική κατασκευή
23
ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ (1/2)
24
ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ (2/2)
25
ΕΞΕΛΙΞΗ ΜΕΓΕΘΟΥΣ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ
26
ΔΙΑΘΕΣΙΜΗ ΙΣΧΥΣ
Κινητική ενέργεια αέριας μάζας “m” κινούμενη με
1
ταχύτητα “V” Ew = ⋅ m ⋅ V 2 ( J )
2
Αντίστοιχα η ισχύς της αέριας μάζας 1
N w = ⋅ m ⋅V 2 (W )
2
όπου παροχή μάζας αέρα m = ρ ⋅ A ⋅V (kg / s)
όπου η επιφάνεια σάρωσης της πτερωτής π ⋅ D2 2

A= (m )
4
1 π ⋅ D2 3
Ισχύς διαθέσιμη στην πτερωτή Nw = ⋅ ρ ⋅ ⋅V (W )
2 4
27
ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΙΣΧΥΟΣ (1/3)

Ισχύς αέριας μάζας που αξιοποιεί η
πτερωτή:
1
(
N r = ⋅ m ⋅ V 2 − V02
2
)
Ταχύτητα ανάντη της Ταχύτητα κατάντη της
όπου παροχή μάζας αέρα: πτερωτής πτερωτής
V + V0
m = ρ ⋅ A ⋅
2
28
Μηχανική ισχύς στον άξονα της πτερωτής:
  V    V 2  
 1 + 0  ⋅ 1 −  0   
3 
V    V    1
1
N rs = ⋅ ρ ⋅ Α ⋅V ⋅  ή N rs = ⋅ ρ ⋅ Α ⋅V 3 ⋅ C p
2 2  2
 
 
 
29

Παραγόμενη ισχύς ανεμογεννήτριας:
 1 π ⋅ D2 3 
NWT =  ⋅ ρ ⋅ ⋅V  ⋅ C p ⋅ηo
2 4 
30
ΣΧΕΣΗ ΙΣΧΥΟΣ ΚΑΙ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ
ΑΝΕΜΟΥ
31
ΑΕΡΟΔΥΝΑΜΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ
ΑΠΟΔΟΣΗΣ
16
Όριο του Betz: 𝐶𝐶𝑝𝑝 ≤ = 0,593
27
Παράμετρος περιστροφής της πτερωτής:
ut π ⋅ D ⋅ n
λ= =
V 60 ⋅ V
32
ΚΑΜΠΥΛΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
απώλειας στήριξης
ελέγχου βήματος
ταχύτητα ταχύτητα ταχύτητα
έναρξης ονομαστικής ισχύος διακοπής
περιοχή χωρίς παραγωγή
ανηγμένη ισχύς
περιοχή μέγιστης
περιοχή χωρίς παραγωγή

απόδοσης
Περιοχή ονομαστικής
ισχύος, μειωμένη
απόδοση πτερωτής
ταχύτητα ανέμου [m/s]
33
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΑΕΡΑ
34
ΣΧΕΤΙΚΟΙ ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ
• Ελληνική Εταιρεία Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ), www.eletaen.gr
• European Wind Energy Association (EWEA), www.ewea.org
• American Wind Energy Association (AWEA), www.awea.org
• Global Wind Energy Council (GWEC), www.gwec.net
• World Wind Energy Association, www.wwindea.org
• The Wind Power, Wind Turbines and Wind Farms Database,

www.thewindpower.net
35
Να υπολογισθεί η αναμενόμενη ονομαστική ισχύς

νεοσχεδιασμένης ανεμογεννήτριας διαμέτρου 15m, η οποία
λειτουργεί με μηχανολογικό βαθμό απόδοσης ίσο με 93%,
ηλεκτρολογικό βαθμό απόδοσης ίσο με 96% και η πυκνότητα
του αέρα είναι ίση με 1.25kg/m3. Επιπλέον είναι γνωστό ότι
σύμφωνα με τους σχεδιαστές της μηχανής, η πτερωτή
παρουσιάζει μέγιστο συντελεστή ισχύος ίσο με το 65% του
μέγιστου θεωρητικού, για ταχύτητα ανέμου ίση με 11m/sec.
36
Ενότητα 3: Αιολικό Δυναμικό
• Ο άνεμος ως φυσικό φαινόμενο
• Μέτρηση αιολικού δυναμικού
• Αξιολόγηση αιολικού δυναμικού
• Χωρική μεταβολή της ταχύτητας
• Κατανομή Weibull
• Κατανομή Rayleigh
4
ΑΝΕΜΟΣ
• Ατμοσφαιρικός αέρας σε κίνηση
• Ένταση και διεύθυνση της ταχύτητας
• Εξαρτάται από:
– Γενική ατμοσφαιρική κυκλοφορία – ηλιακή
ακτινοβολία – θερμοκρασιακές διαφορές
– Περιστροφή της γης γύρω από τον άξονά της
– Ανομοιομορφία θερμικής συμπεριφοράς
θάλασσας και ξηράς
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΑΙΟΛΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ
• Ευρωπαϊκός και εθνικός ανεμολογικός άτλαντας.
• Βιολογικοί δείκτες αιολικού δυναμικού (ύπαρξη δέντρων που έχουν
παραμορφωθεί).
• Λαογραφικά στοιχεία και παραδόσεις (ύπαρξη παλαιών ανεμόμυλων).
• Τοπογραφικές λεπτομέρειες (ορεινοί όγκοι, χαράδρες, παραθαλάσσιες
εκτάσεις κ.λπ.).
• Μετεωρολογικοί-ανεμολογικοί σταθμοί μετρήσεων μεγάλης χρονικής
διάρκειας στην ευρύτερη περιοχή, τα στοιχεία των οποίων μπορούν να
χρησιμοποιηθούν ως μέτρο σύγκρισης.
6
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟΣ
ΑΝΕΜΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ
Πηγή: Risø National Laboratory, Denmark Πηγή: Γεωπληροφοριακός χάρτης, http://www.rae.gr/geo/
ΟΡΓΑΝΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ
ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΑΝΕΜΟΥ
• Ανεμόμετρα ταχύτητας
η ένταση του ανέμου προκύπτει από την ταχύτητα περιστροφής
– κυπελλοφόρο ανεμόμετρο
– ελικοφόρο ανεμόμετρο
• Ανεμόμετρα πίεσης
η ένταση προσδιορίζεται από την πίεση που ασκεί ο άνεμος σε ορισμένα τμήματα
του οργάνου
• Ανεμόμετρα θερμού στοιχείου

για υψηλότερης ακρίβειας μετρήσεις
• Ανεμοδείκτες
8
ΚΛΙΜΑΚΑ BEAUFORT
Βαθμοί Ταχύτητα
Beaufort
Χαρακτηρισμός
(m/sec)
Προσδιορισμός 𝑉𝑉 ≈ 1,8 ∙ 𝐵𝐵3
0 Άπνοια 0 - 0,2 Δεν φυσά άνεμος. Ο καπνός υψώνεται κατακόρυφα.
1 Σχεδόν άπνοια 0,3 - 1,5 Ο άνεμος μετακινεί τον καπνό, όχι όμως τον ανεμοδείκτη.
2 Πολύ ασθενής 1,6 - 3,3 Ο άνεμος γίνεται αισθητός στο δέρμα. Τα φύλλα κινούνται.
3 Ασθενής 3,4 - 5,4 Φύλλα και μικρά κλαδιά κινούνται διαρκώς.
4 Σχεδόν μέτριος 5,5 - 7,9 Ο άνεμος σηκώνει σκόνη και χαρτιά. Τα κλαδιά αρχίζουν να κινούνται.
5 Μέτριος 8,0 - 10,7 Μικρά δέντρα αρχίζουν να κινούνται.
Μεγάλα κλαδιά κινούνται. Ο αέρας σφυρίζει. Η χρήση της ομπρέλας
6 Ισχυρός 10,8 - 13,8
γίνεται δύσκολη.
Τα δέντρα κινούνται ολόκληρα και το περπάτημα ενάντια στον άνεμο
7 Σχεδόν θυελλώδης 13,9 - 17,1
γίνεται δύσκολο.
8 Θυελλώδης 17,2 - 20,7 Μεγάλα δέντρα κινούνται ολόκληρα και μικρά κλαδιά σπάνε.
Μεγάλα κλαδιά σπάνε, μικρές ζημιές σε καμινάδες και σκεπές. Δύσκολη η
9 Πολύ θυελλώδης 20,8 - 24,4
όρθια στάση.
Δέντρα σπάζουν ή ξεριζώνονται. Πολλά κεραμίδια αποσπώνται από τις
10 Θύελλα 24,5 - 28,4
σκεπές, αρκετές ζημιές στο εξωτερικό των κτιρίων.
Πολύ σπάνια παρατηρείται στο εσωτερικό της ξηράς. Αρκετές ζημιές σε
11 Ισχυρή θύελλα 28,5 - 32,6
κτίρια, αυτοκίνητα, πάρκα. Αδύνατη η όρθια στάση.
12 Τυφώνας > 32,7 Εξαιρετικά σοβαρές καταστροφές σε μεγάλη έκταση.
9
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΥΡΩΣΗ

ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ
 Τεστ εμβέλειας
• σύγκριση με τις επιτρεπόμενες ανώτερες και κατώτερες τιμές
 Συγκριτικά τεστ
• φυσικές σχέσεις ανάμεσα στις κύριες παραμέτρους του προβλήματος
(π.χ. εμφάνιση υψηλότερων τιμών ταχύτητας ανέμου στα 25m σε σχέση
με τα 40m)
 Τεστ κατεύθυνσης
• ρυθμός αλλαγής μιας μετρούμενης τιμής μέσα σε ορισμένο χρονικό
διάστημα (μεταβολή της μέσης ταχύτητας του ανέμου κατά τη διάρκεια
μιας ημέρας μεγαλύτερη των 5m/sec)
 Ρυθμός ανάκτησης δεδομένων
• αριθμός των έγκυρων δεδομένων προς τον αριθμό του συνόλου των
μετρήσεων
10
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ
Μέση ταχύτητα ανέμου:
N
Vi V1 + V2 + ... + VN
V=∑ =
i =1 N N
Τυπική απόκλιση των μετρήσεων:
1 N
Sv = ∑
N − 1 i =1
(Vi − V ) 2
11
ΠΟΛΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
• Κύρια διεύθυνση του

ανέμου (διευθύνσεις που
συνεισφέρουν τουλάχιστον
10% στη συνολική διαθέσιμη
αιολική ενέργεια)
• Επικρατούσα διεύθυνση
(έχει τη μεγαλύτερη
συχνότητα εμφάνισης)
12
ΧΩΡΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ
Οριακό στρώμα της ατμόσφαιρας Εκθετική διανομή (power-law):
a
V(z)  z 
=  
V(z1 )  z1 
• Οι τιμές της παραμέτρου "a"

κυμαίνονται μεταξύ 0,05 για
παγωμένες λείες επιφάνειες και
0,45 για αστικές περιοχές.
• Εμφανίζει καλή ακρίβεια σε
διαφορές ύψους μεγαλύτερες από
30-50m. Μειώνεται η ακρίβεια για
Επί τοις εκατό μεταβολή της ταχύτητας πολύ μεγάλες διαφορές.
13
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ
ΚΥΘΝΟΣ h=10m
0,160
+∞
∫ f (V)dV = 1.0
−∞
0,140
0,120
Vb
P(Va ≤ V ≤ Vb ) = ∫ f (V)dV 0,100
Va
f(V)
0,080
0,060
0,040
0,020
0,000
0,5 1,5 2,5 3,5 4,5 5,5 6,5 7,5 8,5 9,5 10,5 11,5 12,5 13,5 14,5 15,5 16,5 17,5 18,5 19,5 20,5 21,5 22,5 23,5 24,5
V (m/s)
14
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ - 1
V0
Καμπύλη Ολικής Πιθανότητας "F(V)" F(V0 ) = ∫ f (V)dV

0
Αθροιστική πιθανότητα η ένταση του ανέμου να είναι μικρότερη

από μια καθορισμένη τιμή "V0"
∞
Καμπύλη Διάρκειας "G(V)" G (V0 ) = ∫ f (V)dV
V0
Πιθανότητα η ένταση του ανέμου να είναι μεγαλύτερη από μία

καθορισμένη τιμή "V0"
F(V0)+G(V0)=1.0
15
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ - 2
ΚΥΘΝΟΣ h - F(V)-G(V)
1,0
0,9
0,8
0,7
0,6 F(10)i
F(V), G(V)
0,5 G(10)i
0,4
0,3
0,2
0,1
0,0
0 5 10 15 20 25
V (m/s)
16
ΡΙΠΕΣ ΑΝΕΜΟΥ
• Απότομη μεταβολή της ταχύτητας του ανέμου
σε διάστημα ≃20 s.
• Συνήθως ξεπερνά τα 9 m/s.
• Παράμετρος που καθορίζει την κόπωση της
ανεμογεννήτριας.
• Υπό συνθήκες θα πρέπει να υπάρχει
πρόβλεψη απενεργοποίησης της
ανεμογεννήτριας.
17
ΤΥΡΒΗ ΑΝΕΜΟΥ
• Χαρακτηρίζει τη μεταβλητότητα της ταχύτητας του ανέμου.
• Η ένταση της τύρβης ορίζεται ως το πηλίκο της τυπικής
απόκλισης ως προς τη μέση τιμή της ταχύτητας:
S
I = vτων μεταβαλλόμενων
• Απαιτείται για τον υπολογισμό
φορτίων που μπορούν να οδηγήσουν
V σε γήρανση του υλικού
των ανεμογεννητριών
18
ΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ
ΑΙΟΛΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ
• Η ακρίβεια της εκτίμησης της ποιότητας του αιολικού δυναμικού
μιας περιοχής συσχετίζεται με την επιτυχία ή αποτυχία μιας
αιολικής επένδυσης.
• Για τη διεξαγωγή ασφαλή αποτελεσμάτων για την εγκατάσταση
ενός αιολικού πάρκου απαιτούνται μακροχρόνιες και αναλυτικές
μετρήσεις.
• Το κόστος των μετρήσεων και η καθυστέρηση της επένδυσης, σε
συνδυασμό με την έλλειψη μακροχρόνιων μετρήσεων, οδηγούν
στη χρήση ημιεμπειρικών μοντέλων.
• Τα ημιεμπειρικά μοντέλα περιγράφουν το αιολικό δυναμικό μιας
περιοχής, βάσει μικρού αριθμού παραμέτρων, που προκύπτουν
από την επεξεργασία πειραματικών μετρήσεων.
19
ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ
ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ
ΚΥΘΝΟΣ h=10m
0,160
0,140
0,120
f(10)i
0,100 f(10)w
f(10)R
f(V)
0,080
0,060
0,040
0,020
0,000
0,5 1,5 2,5 3,5 4,5 5,5 6,5 7,5 8,5 9,5 10,5 11,5 12,5 13,5 14,5 15,5 16,5 17,5 18,5 19,5 20,5 21,5 22,5 23,5 24,5
V (m/s)
20
ΚΑΤΑΝΟΜΗ WEIBULL - 1
• Μπορεί να θεωρηθεί ως γενίκευση της εκθετικής
κατανομής
• Περιγράφει ικανοποιητικά τα ανεμολογικά
χαρακτηριστικά για ύψος μέχρι 100m από το έδαφος
• Εκφράζει την πιθανότητα η ταχύτητα 𝑉𝑉 να βρίσκεται
στην περιοχή:
dV dV
V− ≤V ≤V +
2 2
21
k V
k −1
  V k  𝑉𝑉 𝑘𝑘
f W (V) =   ⋅ exp −    −
𝑒𝑒 𝐶𝐶
CC   C  
• "C": (παράμετρος μεγέθους/θέσης) συνδέεται με τη μέση ταχύτητα του ανέμου:
1
𝑉𝑉� = 𝐶𝐶 ∙ Γ 1 + 𝐶𝐶 ≈ 1,1 ∙ 𝑉𝑉�
• "k": (παράμετρος μορφής) αντιστρόφως ανάλογη της
k διασποράς του μέτρου των
ταχυτήτων του ανέμου ως προς τη μέση ταχύτητα
  2    1  

2
σ = C Γ1 +  − Γ1 +  
2 2
  k    k  
22
Υπολογισμός των 𝒌𝒌 και 𝑪𝑪 με τη χρήση ευθείας ελαχίστων τετραγώνων
προσαρμοσμένη στις μετρήσεις.
• Υπολογίζεται η καμπύλη διάρκειας των ταχυτήτων του ανέμου (το χρονικό
διάστημα για το οποίο η μετρημένη ταχύτητα είναι μικρότερη από κάποια
προσδιορισμένη τιμή), ολοκληρώνοντας την κατανομή Weibull:
k
Vo V 
− o 
• Υπολογισμός λογαρίθμου:
P(V ≤ Vo ) = ∫ f (V )dV = 1 − e C
• Θέτουμε: ln[− ln(1 − P(V ≤ Vo ))] = −k ⋅ ln C + k ⋅ ln Vo

 A
y = ln[− ln(1 − P(V ≤ Vo ))]
− 
y = −k ⋅ ln C + k ⋅ x
C =e
 B
x = ln Vo y = A+ B⋅x k=B
23
24
25
Ειδική μορφή της κατανομής "Weibull" και προκύπτει από αυτήν όταν η
παράμετρος "k" ληφθεί ίση με 2.0
πV  πV 2 
f R (V) = 2 ⋅ exp − 2 
2V  4V 
i= N
V = ∑ f i (V ) ⋅ Vi
i =1
26
ΜΙΚΡΟΘΕΜΑ
• Αντλώντας τις απαραίτητες πληροφορίες από τον
Γεωπληροφοριακό Χάρτη της ΡΑΕ
(http://www.rae.gr/geo/), να εκτιμήσετε το ποσοστό
αξιοποίησης του διαθέσιμου αιολικού δυναμικού στη
χώρα μας, καθώς επίσης και το ποσοστό αξιοποίησης
του αιολικού δυναμικού ανά περιφέρεια,
λαμβάνοντας υπόψη τις προστατευόμενες περιοχές.
27
ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ - 1
• Μετρήσεις ετήσιας διάρκειας του αιολικού δυναμικού μιας
περιοχής έδειξαν ότι τα πειραματικά δεδομένα περιγράφονται με
ικανοποιητική ακρίβεια από μια κατανομή τύπου "Rayleigh".
Επίσης, από τα δεδομένα των μετρήσεων είναι γνωστό ότι στην
υπό μελέτη περιοχή, άνεμοι εντάσεως μικρότερης των 12 m/sec
εμφανίζονται 5300 h ετησίως. Να υπολογισθεί, με βάση την
ανάλυση "Weibull", ο μέγιστος αριθμός των ωρών που λειτουργεί
ετησίως ανεμογεννήτρια εγκατεστημένη στην εν λόγω περιοχή,
όταν οι ταχύτητες έναρξης και διακοπής λειτουργίας της μηχανής
είναι 4 m/sec και 25 m/sec αντίστοιχα.
28
ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ - 2
• Να υπολογιστεί η καμπύλη Ταχύτητα Πειραματική Ταχύτητα Πειραματική
"Weibull", η οποία Ανέμου
(m/sec)
Συχνότητα
(%)
Ανέμου
(m/sec)
Συχνότητα
(%)
αντιστοιχεί στα ετήσια
μετρημένα ανεμολογικά 0÷1
1÷2
11,0
3,6
13÷14
14÷15
3,6
2,0
στοιχεία της περιοχής "Χώρα 2÷3 9,1 15÷16 1,4
Κύθνου" και περιγράφει κατά 3÷4 13,2 16÷17 0,9
τον καλύτερο δυνατό τρόπο

4÷5 10,3 17÷18 0,4
5÷6 5,4 18÷19 0,4
το διαθέσιμο αιολικό 6÷7 8,4 19÷20 0,2
δυναμικό για ταχύτητες 7÷8 5,2 20÷21 0,0

8÷9 6,1 21÷22 0,0
ανέμου έως 21 m/s. 9÷10 6,4 22÷23 0,0
10÷11 3,2 23÷24 0,0
11÷12 5,1 24÷25 0,0
12÷13 3,9
29
Ενότητα 4: Ενεργειακή Απόδοση Αιολικών

Εγκαταστάσεων
• Εισαγωγή
• Απολογιστικός προσδιορισμός ενεργειακής
παραγωγής
• Εκτίμηση αναμενόμενης ενεργειακής παραγωγής
• Μέσος συντελεστής ισχύος
• Τεχνική διαθεσιμότητα
• Ανάλυση τεχνικής αξιοπιστίας ανεμογεννητριών
• Παράγοντες που επιδρούν στην ενεργειακή παραγωγή
• Κριτήρια επιλογής ανεμογεννητριών
ΕΙΣΑΓΩΓΗ (1/2)
• Η αξιοποίηση της κινητικής ενέργειας του ανέμου μιας
περιοχής με τη βοήθεια των αιολικών μηχανών, έχει
ως στόχο την παραγωγή του μέγιστου δυνατού ποσού
ηλεκτρικής ή μηχανικής ενέργειας κατά τη διάρκεια
της ωφέλιμης ζωής της εγκατάστασης.
• Η υψηλή ενεργειακή απόδοση αποτελεί το βασικότερο
ίσως παράγοντα οικονομικής βιωσιμότητας και
αποτελεσματικότητας μιας αιολικής εγκατάστασης.
5
ΕΙΣΑΓΩΓΗ (2/2)
• Η παραγόμενη αιολική ενέργεια εξαρτάται από:
– το μέγεθος της ανεμογεννήτριας,
– τον τύπο της ανεμογεννήτριας,
– τα ανεμολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής,
– το ύψος τοποθέτησης,
– τη σωστή συνεργασία του τοπικού αιολικού δυναμικού και της
λειτουργικής συμπεριφοράς της υπό εγκατάσταση αιολικής μηχανής.
• Για τη σύγκριση ανεμογεννητριών διαφορετικού μεγέθους, η
ετήσια αιολική παραγωγή εκφράζεται είτε ανηγμένη στη μονάδα
επιφάνειας της πτερωτής (kWh/m2) είτε ως προς την ονομαστική
ισχύ της μηχανής (kWh/kW).
ΑΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ
ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ (1/3)
t0 + ∆t
Καταγραφή παραγόμενης ισχύος E (∆t ) = ∫ N (t ) ⋅ dt
t0
7
• Για τον υπολογισμό της παραγόμενης
ενέργειας μιας α/γ, τη χρονική στιγμή Δ𝑡𝑡,
είναι απαραίτητη η γνώση:
– της έντασης του ανέμου 𝑉𝑉 και της καμπύλης
λειτουργίας της α/γ:
𝑁𝑁 𝑡𝑡 = 𝑁𝑁 𝑉𝑉 𝑡𝑡 ∙ Δt
– της θερμοκρασίας αέρα, της ατμοσφαιρικής

πίεσης, της σχετικής υγρασίας.
t0 + ∆t
ρ (t )
E (∆t ) = ∫
t0
ρ ΚΣ
⋅ δ (t ) ⋅ N (V (t )) ⋅ dt
• 𝜌𝜌: πυκνότητα του αέρα

• 𝜌𝜌ΚΣ : πυκνότητα του αέρα σε κανονικές συνθήκες πίεσης
(1,0135 bar) και θερμοκρασίας (15 οC), ίση με 1,2215 kg/m3
• 𝛿𝛿(𝑡𝑡) συνάρτηση του "Kronecker“
1, σε λειτουργία λόγω τεχνικών
𝛿𝛿 𝑡𝑡 = προβλημάτων
0, εκτός λειτουργίας
9
ΜΕΣΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ
• Για οικονομοτεχνικούς υπολογισμούς, είναι σκόπιμο
να αντιστοιχηθεί η α/γ με μια ισοδύναμη μηχανή
συνεχούς ισχύος, η οποία παράγει την ίδια ποσότητα
ενέργειας σε διάστημα Δ𝑡𝑡.
E Δt
𝜔𝜔 Δt =
𝑁𝑁𝑜𝑜 ∙ Δt
• Θεωρούμε με το συντελεστή ισχύος, ότι μια α/γ

συμπεριφέρεται συνολικά για χρονικό διάστημα Δ𝑡𝑡
σαν μια μηχανή ισχύος ίση με (𝜔𝜔 ∙ 𝑁𝑁𝑜𝑜 ).
10
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ
ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑΣ (1/2)
• Εκφράζει την ικανότητα ασφαλούς λειτουργίας της α/γ από
τεχνικής σκοπιάς.
• Παράγοντες που επηρεάζουν την τεχνική διαθεσιμότητα:
– Προγραμματισμένη επιθεώρηση συντήρησης
– Τυχαίες βλάβες
– Λειτουργία μηχανισμών αυτοπροστασίας
– Ριπές ανέμου
– Αυτοπεριστροφή καλωδίων
– Προβλήματα συχνότητας-τάσης
– Αδυναμία απορρόφησης παρεχόμενης ισχύος από το τοπικό
ηλεκτρικό δίκτυο
ώρες που η µηχανή είναι τεχνικά διαθέσιµη
• χαμηλή ζήτηση Δ=
συνολικές ώρες της υπό µελέτη περιόδου
• ευστάθεια δικτύου
11
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ
ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑΣ (2/2)
Η τεχνική διαθεσιμότητα ενός
αιολικού πάρκου εξαρτάται από
την εξέλιξη της τεχνολογίας
"Δο", την ηλικία της
εγκατάστασης "Δn", την
προσβασιμότητα στην περιοχή
εγκατάστασης "Δw" και την
ικανότητα απορρόφησης της
αιολικής ενέργειας από το
τοπικό ηλεκτρικό δίκτυο "ΔG":
∆n
∆(t ) = ∆ο (to ) ⋅ (τ ) ⋅ ∆ w ⋅ ∆ G
∆ο
12
ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΗΣ
ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
Ανεμογεννήτρια Αιολικό δυναμικό
13
14
ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΗΣ
ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
• Καμπύλη πυκνότητας πιθανότητας 𝑓𝑓(𝑉𝑉)
• Καμπύλη ισχύος του κατασκευαστή 𝑁𝑁 𝑉𝑉
• Ρεαλιστική πρόβλεψη του συντελεστή
διαθεσιμότητας της εγκατάστασης Δ
Ε(∆t ) = N 0 ⋅ CF ⋅ ∆t
CF = ∆ ⋅ ω
15
ΜΕΣΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ (1/3)
• Η ακριβής τιμή του μέσου συντελεστή ισχύος είναι
συνάρτηση του αιολικού δυναμικού μιας περιοχής και των
λειτουργικών χαρακτηριστικών της α/γ.
∞ F V
N (V ) N (V )
ω=∫ f (V )dV = ∫ f (V )dV
0
N0 VC
N0
∞
∫
0
f (V ) ⋅ dV = 1
16

VF N (V )
ω1 = ∫ ⋅ f (V ) ⋅ dV
V NOC
VF N (V )
ω2 = ∫ ⋅ f (V ) ⋅ dV
V NOR
𝜔𝜔 = 𝜔𝜔1 + 𝜔𝜔2
Στο παράδειγμα:
𝜔𝜔1 = 0,29 (76%)
𝜔𝜔2 = 0,09 (24%)
𝜔𝜔 = 0,38 (100%)
17
• Στην περίπτωση α/γ με ρύθμιση ισχύος:
𝑉𝑉𝐹𝐹
𝜔𝜔2 = � 𝑓𝑓 𝑉𝑉 ∙ 𝑑𝑑𝑉𝑉
𝑉𝑉𝑅𝑅
• Στην ειδική περίπτωση όπου χρησιμοποιείται η διανομή Weibull για την

περιγραφή του αιολικού δυναμικού μιας περιοχής:
𝑉𝑉𝑅𝑅 𝑘𝑘 𝑉𝑉𝐹𝐹 𝑘𝑘
− −
𝜔𝜔2 = 𝑒𝑒 𝐶𝐶 − 𝑒𝑒 𝐶𝐶
18
ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ

ΑΙΟΛΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ (1/7)
• Αιολικό πάρκο στην Ικαρία

• 7 α/γ των 55kW
• Λειτουργεί από το 1991
• Ανήκει στη ΔΕΗ
Καββαδίας Κ.Α., Καλαφάτης Ελ., Ζαφειράκης Δ.Π.,

Καλδέλλης Ι.Κ., 2010, "Ανάλυση τεχνικής αξιοπιστίας εν
λειτουργία ανεμογεννητριών στην Ελλάδα", 4o Εθνικό
Συνέδριο για την Εφαρμογή των Ανανεώσιμων Πηγών
Ενέργειας, Μονάδα Ανανεώσιμων Ενεργειακών Πόρων
ΕΜΠ (RENES), Μάιος 2010, Αθήνα.
19
ΜΕΣΗ ΕΤΗΣΙΑ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗ ΦΟΡΤΙΟΥ
ΑΙΟΛΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΙΚΑΡΙΑΣ
0,40
Συντελεστής φορτίου
0,35
0,30
0,25
0,20
0,15
0,10
0,05
0,00
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Έτος
20

ΩΡΕΣ ΕΚΤΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ Νο 3
Η ανεμογεννήτρια Νο 3 είναι η πιο 9000

παραγωγική ανεμογεννήτρια του 8000
πάρκου. Παρέμεινε το 20% του
χρόνου κατά τη διάρκεια 1991-2006
7000
εκτός λειτουργίας καταγράφοντας 6000

Ώρες
μέση διαχρονική τεχνική 5000

διαθεσιμότητα της τάξης του 80%.
4000
3000
2000
1000
0
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
έτος
21
Η α/γ Νο 4 παρουσιάζει
σημαντικό αριθμό μηχανικών
βλαβών κατά το δεύτερο έτος
λειτουργίας (όπου εμφανίζεται
και ο μέγιστος αριθμός βλαβών
15-ετίας), ενώ στη συνέχεια
παρουσιάζεται τυχαία διασπορά
βλαβών.
22

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ Νο 6
Η ανεμογεννήτρια Νο 6 ήταν 45
εκτός λειτουργίας το 2ο και 3ο 40

Παραγόμενη Ενέργεια (MWh)
χρόνο από την έναρξη

35
λειτουργίας του πάρκου ενώ
κατά τη διάρκεια της 15-ετίας 30
καταγράφηκαν μεγάλες 25
περίοδοι εκτός λειτουργίας
μειώνοντας σημαντικά την 20
ενεργειακή παραγωγή της 15

μηχανής. 10
0
Αυγ-91
Φεβ-92
Αυγ-92
Φεβ-93
Αυγ-93
Φεβ-94
Αυγ-94
Φεβ-95
Αυγ-95
Φεβ-96
Αυγ-96
Φεβ-97
Αυγ-97
Φεβ-98
Αυγ-98
Φεβ-99
Αυγ-99
Φεβ-00
Αυγ-00
Φεβ-01
Αυγ-01
Φεβ-02
Αυγ-02
Φεβ-03
Αυγ-03
Φεβ-04
Αυγ-04
Φεβ-05
Αυγ-05
Χρονική Περίοδος
23
24

ΧΡΟΝΟΣ ΕΚΤΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΑΝΑ ΤΥΠΟ ΒΛΑΒΗΣ
Μηχανικές Ηλεκτρικές Ηλεκτρονικές
36%
56%
8%
25
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Α/Γ
26
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΥΨΟΥΣ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗΣ (1/2)
a
 h 
u = u 0  
 h0 
a
C  H 
=  
C o  H o 
Ho
1 − 0.088 ln
k = ko 10
H
1 − 0.088 ln
10
27
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΥΨΟΥΣ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗΣ (2/2)
• Περιοχή με πολύ καλό αιολικό δυναμικό (Άνω Μούλια
Κρήτης)
• Δύο α/γ διαφορετικών εταιρειών 200kW
• Λεπτό οριακό στρώμα (δ=50m)
• Μέτριο οριακό στρώμα (δ=100m)
• Παχύ οριακό στρώμα (δ=200m)
 Αύξηση του ω με την αύξηση του

ύψους
 Σε περιοχές με παχύ οριακό στρώμα η
αύξηση του ω είναι της τάξεως 20% για
μεταβολή ύψους 35 σε 100 m
28
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΑΝΕΜΟΥ
k=2
29
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΑΙΟΛΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ
• Δ = 0,95
• Ανεμογεννήτρια 600 𝑘𝑘𝑘𝑘
 Σημαντική αύξηση παραγωγής

με την αύξηση του 𝐶𝐶
 Αλλαγή της επίδρασης του 𝑘𝑘 για
τιμές του 𝐶𝐶 μικρότερες ή
μεγαλύτερες του 8,0
30
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ

ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ
• Κόστος αγοράς και εγκατάστασης.
• Μερίδιο αγοράς και συνολικός αριθμός των εγκατεστημένων μηχανών της
κατασκευάστριας εταιρείας.
• Εμπορικότητα του συγκεκριμένου μοντέλου και η αξιοπιστία του σε
συνάρτηση με το χρόνο.
• Χώρα προέλευσης, ο επίσημος φορέας πιστοποίησης και έγκρισης του
μοντέλου.
• Ύπαρξη ή όχι επίσημου αντιπροσώπου στην Ελλάδα.
• Υποστήριξη της μηχανής μετά την πώλησή της (εγγύηση καλής
λειτουργίας, παροχή ανταλλακτικών κ.λπ.).
• Τεχνικά στοιχεία της μηχανής (π.χ. διάμετρος πτερωτής, ύψος
τοποθέτησης, συμβατότητα με το τοπικό ηλεκτρικό δίκτυο κ.λπ.).
31
ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ-1
Ανεμογεννήτρια ονομαστικής ισχύος "Νο" καλύπτει πλήρως την
ημερήσια ζήτηση ισχύος καταναλωτή που περιγράφεται με ακρίβεια
από την παρακάτω εξίσωση (μονάδες S.I.). Επιπλέον διαθέτει στο
διάστημα της ίδιας ημέρας σε σύστημα συσσωρευτών περίσσεια
ενέργειας 150kWh. Να υπολογισθεί η ονομαστική ισχύς της μηχανής
εάν ο ημερήσιος συντελεστής φορτίου της εγκατάστασης ισούται με
0,45.
N (t ) = 120000 + 1,2 ⋅ (t − 36000)
32
33
Ενότητα 5: Οικονομική Αξιολόγηση Αιολικού Πάρκου
• Αρχικό κόστος επένδυσης.
• Σταθερό και μεταβλητό κόστος συντήρησης και λειτουργίας
της εγκατάστασης.
• Ετήσια έσοδα λειτουργίας αιολικού πάρκου.
• Χρόνος απόσβεσης – εξίσωση νεκρού σημείου.
• Χρόνος διπλασιασμού αρχικού κεφαλαίου.
• Οικονομικός βαθμός απόδοσης.
• Κόστος παραγόμενης ενέργειας.
• Εσωτερικός συντελεστής απόδοσης, καθαρά παρούσα αξία.
4
ΑΡΧΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ
Specific Investment Cost (including installation costs) for
Different Countries (2006)
Specific Investment Cost (Euros/kW)
1600 Per Country

1400 Average
1200
1000
800
Time Evolution of the Specific Investment Cost of Onshore
600
Wind Turbines
400
4000
200
0 3500
Specific Installation Cost

ly
y
y
UK
in
US
al
k
ds
a
an
ar
c
pa
d
Ita
a
g
rw
3000
n
ee
na
Sp
tu
nm
rm
rla
Ja
No
r
Gr
Ca
Po
e
Ge
De
th
(Euros/kW)
Ne
2500
2000
1500
Kaldellis J.K., 2010, "The Wind Energy (R)evolution: From a 1000

Complementary Energy Source to a Leading Priority in the Global
Energy Scene", World Renewable Energy Congress XI, September 500
2010, Abu Dhabi, UAE. 0
1980 1983 1986 1989 1992 1995 1998 2001 2004
Year
ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ

Investment Cost Breakdown for the Installation of
a Typical Onshore Wind Park (Euros/kW)
(~1200 €/kW)
Consultancy,
Control 15 Land, Financial Costs;
Systems; 4 15
Grid 48
Connection;
109 Road; 11
Electric Investment Cost Breakdown for the Installation of

Installation; 18 a Typical Offshore Wind Park (Euros/kW)
(~1700 €/kW)
Foundations, Design & Project Environmental
80 Management, Analysis; 50 Miscellaneous;
Turbine ex
100 10
works; 928
Foundations; 350
Internal Grid; 85
Turbines ex
Transformer and
works; 815
cable to coast;
270
6
ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ
ΚΟΣΤΟΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ
International Renewable Energy

Agency (IRENA), 2012, “Renewable
energy technologies: cost analysis
series”
8
ΚΟΣΤΟΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ
• Τιμή “Ex-works”
– Είναι η τιμή του εξοπλισμού παραδοτέου στην έξοδο του εργοστασίου.
– Η τιμή αυτή δεν περιλαμβάνει δασμούς και μεταφορικά.
– Ο πωλητής μειώνει τον κίνδυνο καθώς παραδίδει τον εξοπλισμό στην έδρα
του.
• Τιμή “Free on Board”, “FOB”
– Παράδοση του εξοπλισμού επάνω στο πλοίο, μετά από μεταφορά σε
συγκεκριμένο λιμάνι.
– Ο πωλητής οργανώνει και επιβαρύνεται με το κόστος και τον κίνδυνο
μεταφοράς εντός της χώρας του.
• Τιμή “Turnkey”, "με το κλειδί στο χέρι"
– Ο πωλητής αναλαμβάνει τη μεταφορά του εξοπλισμού στον τόπο
εγκατάστασης αλλά και τα έξοδα εγκατάστασης.
ΚΟΣΤΟΣ ΑΓΟΡΑ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ

• Μεγάλη διακύμανση
προσφερόμενων τιμών για
μηχανές της ίδιας ονομαστικής
ισχύος.
• Έντονη μείωση της ανηγμένης
τιμής αιολικών μηχανών μέχρι το
επίπεδο των 100kW.
• Μείωση ανηγμένης τιμής μέχρι τα
επίπεδα των 500kW.
𝑁𝑁
− 0
𝑃𝑃𝑟𝑟 = 929,2 + 2435,6 ∙ 𝑒𝑒 33,4 Ν0 σε kW, 𝑃𝑃𝑟𝑟 σε €/kW
𝐼𝐼𝐼𝐼𝑤𝑤𝑤𝑤 = 𝑃𝑃𝑃𝑃 ∙ 𝑁𝑁𝑜𝑜
10
ΚΟΣΤΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
• Κόστος μεταφοράς και εκτελωνισμού.
• Κόστος θεμελίωσης και ανέγερσης των μηχανών.
• Κόστος διασύνδεσης με το ηλεκτρικό δίκτυο.
• Κόστος διαμόρφωσης περιβάλλοντος χώρου,
έργων οδοποιίας, ανικεραυνικής προστασίας.
• Κόστος μελέτης, επίβλεψης, αδειών και
εγκρίσεων.
• Κόστος αγορά ή ενοικίασης οικοπέδου.
11
ΚΟΣΤΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
Επηρεάζεται από το είδος του
εδάφους, θέση εγκατάστασης
(στεριά, θάλασσα) κ.λπ.
𝐼𝐼𝐼𝐼𝑓𝑓 = 𝐼𝐼𝐼𝐼𝑤𝑤𝑤𝑤 ∙ 𝑓𝑓
12
ΑΡΧΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ
Αρχικό κόστος επένδυσης: 𝐼𝐼𝐼𝐼𝑜𝑜 = 𝐼𝐼𝐼𝐼𝑤𝑤𝑤𝑤 + 𝐼𝐼𝐼𝐼𝑓𝑓 = 𝑃𝑃𝑃𝑃 ∙ 𝑁𝑁𝑜𝑜 ∙ 1 + 𝑓𝑓
Κατανομή αρχικού κεφαλαίου: α+β=1−γ
Διαχρονική αξία αρχικού κόστους: 𝐼𝐼𝐼𝐼𝑛𝑛 = 𝛼𝛼 ∙ 𝐼𝐼𝐼𝐼𝑜𝑜 ∙ 1 + 𝑖𝑖 𝑛𝑛

+ 𝛽𝛽 ∙ 𝐼𝐼𝐼𝐼𝑜𝑜 ∙ 1 + 𝑖𝑖𝑖 𝑛𝑛
o 𝛼𝛼 ∙ 𝐼𝐼𝐼𝐼0 : ίδια κεφάλαια για τα οποία επιδιώκεται μέση ετήσια απόδοση 𝑖𝑖

o 𝛽𝛽 ∙ 𝐼𝐼𝐼𝐼0 : ξένα κεφάλαια που χρησιμοποιούνται στην επένδυση, με μέσο
ετήσιο κόστος 𝑖𝑖 ′
o 𝛾𝛾 ∙ 𝐼𝐼𝐼𝐼0 : επιδότηση αρχικού κεφαλαίου
Μελλοντική αξία ανατοκιζόμενη σε σταθερή ετήσια βάση
13
ΣΤΑΘΕΡΟ ΚΟΣΤΟΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ &

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
• Κόστος ασφάλισης του αιολικού πάρκου
• Κόστος συντήρησης
• Κόστος ανταλλακτικών
• Κόστος επίβλεψης Typical Distribution of M&O Costs
• Ενοίκιο του οικοπέδου
21% 18%
5% 13%
17%
26% Land Rent
Insurance
Service and Spare Parts
Miscellaneous
Power from the Grid
Administration 14
𝐹𝐹𝐼𝐼0 = 𝑚𝑚 ∙ 𝐼𝐼𝐼𝐼0
15

Διαχρονική μεταβολή σταθερού κόστους συντήρησης & λειτουργίας:
 n −1
  1 + gm   1 + gm  
n −1
FCn = m ⋅ ICo ⋅ (1 + i) ⋅ (1 + g m ) ⋅ 1 +   + ⋅⋅⋅ +   

   1 + i   1 + i   
𝑔𝑔m : μέσος ετήσιος πληθωρισμός του κόστους συντήρησης

𝑛𝑛: έτος
n
 1+ g m 
1- 
 1+ i 
FC n = m ⋅ IC o ⋅ (1 + g m ) ⋅ (1 + i ) ⋅
n
i - gm
16
ΜΕΤΑΒΛΗΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ &
• Περιλαμβάνει την αντικατάσταση βασικών τμημάτων των ανεμογεννητριών, με
χρόνο ζωής μικρότερο από το χρόνο ζωής της επένδυσης (π.χ. πτερύγια πτερωτής,
κιβώτιο μετάδοσης, ηλεκτρική γεννήτρια κ.λπ.)
Τμήμα D = 15m D=30m

Πτερύγια 12,9% 15,3%
Υπερκατασκευή 34,7% 41,8%
Γεννήτρια 3,2% 2,6%
Κέλυφος 11,9% 13,8%
Ηλεκτρικά 29,5% 20,1%
Πύργος 7,8% 6,4%
17
ΜΕΤΑΒΛΗΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ &

VC = IC ⋅ ∑ r ⋅ ∑ [(1 + g ) ⋅ (1 − ρ ) ]⋅ (1 + i)
 k = ko l =lk
 l ⋅nk ( n − l ⋅nk )
n o κ κ  k
k =1  l =1 
 n − 1
lk =   (ακέραιο μέρος)
 nk 
• 𝑃𝑃𝑘𝑘 : κόστος αντικατάστασης του καθενός από τα 𝑘𝑘 (όπου 𝑘𝑘 = 1 ÷ 𝑘𝑘0 ) σημαντικά

τμήματα, εκφραζόμενο ως ποσοστό του κόστους αγοράς και εγκατάστασης 𝐼𝐼𝐼𝐼0 .
• 𝑔𝑔k : μέσος ετήσιος πληθωρισμός του κόστους των εξαρτημάτων.
• 𝑛𝑛𝑘𝑘 : χρόνος ζωής του κάθε εξαρτήματος.
18
ΣΥΝΟΛΟ ΕΞΟΔΩΝ
Cn = ICn + FCn + VCn
Όπου:
𝑛𝑛 𝑛𝑛
𝐼𝐼𝐼𝐼𝑛𝑛 = 𝛼𝛼 ∙ 𝐼𝐼𝐼𝐼𝑜𝑜 ∙ 1 + 𝑖𝑖 + 𝛽𝛽 ∙ 𝐼𝐼𝐼𝐼𝑜𝑜 ∙ 1 + 𝑖𝑖𝑖
n
 1+ g m 
1- 
 1+ i 
FC n = m ⋅ IC o ⋅ (1 + g m ) ⋅ (1 + i ) ⋅
n
i - gm
 l =lk
[ ] 
k = ko
VCn = ICo ⋅ ∑ rκ ⋅ ∑ (1 + gκ ) ⋅ (1 − ρ k ) k ⋅ (1 + i) ( n −l ⋅nk ) 
l ⋅n
k =1  l =1 
19
ΕΣΟΔΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΑΙΟΛΙΚΟΥ

ΠΑΡΚΟΥ - 1
Ετήσια έσοδα: Ro = EWP ⋅ co
Ισοδύναμη τιμή διάθεσης
παραγόμενης ενέργειας: co = s ⋅ cs + (1 − s ) ⋅ ca
𝑐𝑐𝑠𝑠 : κόστος της ενέργειας η οποία χρησιμοποιείται για την κάλυψη ίδιων
αναγκών (εξοικονόμηση)
𝑐𝑐𝑎𝑎 : τιμή πώλησης ενέργειας προς το τοπικό δίκτυο
𝑠𝑠: συντελεστής ιδιόχρησης της παραγόμενης ενέργειας
20
ΕΣΟΔΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΑΙΟΛΙΚΟΥ
ΠΑΡΚΟΥ - 2
cn = c0 ⋅ (1 − e )
Διαχρονική μεταβολή κόστους n
ενέργειας:
𝑒𝑒: μέσος ετήσιος ρυθμός αναπροσαρμογής

του ισοδύναμου κόστους ενέργειας
Συνολικά έσοδα από τη χρήση ενός αιολικού πάρκου σε περίοδο 𝒏𝒏 ετών:

Φn : φόρος ο υπολογισμός του
 1+ e  1+ e  
n −1 οποίου προκύπτει από τη λογιστική
θέση της εταιρείας, τα ετήσια έσοδα-
Rn = Ro ⋅ (1 + i) n −1 ⋅ (1 + e) ⋅ 1 +   + ⋅ ⋅ ⋅ +    − Φn έξοδα, τις αποσβέσεις, τις επενδύσεις
  1 + i   1 + i   της εταιρείας και τη φορολογική

πολιτική της πολιτείας.
n
 1+ e 
1 - 
 1+ i 
R n = Ro ⋅ (1 + e) ⋅ (1 + i ) ⋅ − Φn
n
i-e
21
ΕΤΗΣΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΡΟΕΣ
ΕΤΟΣ ΕΞΟΔΑ ΕΣΟΔΑ
0 𝐼𝐼𝑜𝑜 = 𝐼𝐼𝐼𝐼𝑜𝑜 , 𝐹𝐹𝐼𝐼𝑜𝑜 = 𝑚𝑚 ∙ 𝐼𝐼𝐼𝐼𝑜𝑜 , 𝑉𝑉𝐼𝐼𝑜𝑜 = 𝑃𝑃 ∙ 𝐼𝐼𝐼𝐼𝑜𝑜 𝑅𝑅𝑜𝑜 = 𝐸𝐸 ∙ 𝑐𝑐𝑜𝑜
1 𝐼𝐼1 = 𝐼𝐼𝐼𝐼0 ∙ 1 + 𝑖𝑖 + 𝑚𝑚 ∙ 𝐼𝐼𝐼𝐼0 ∙ (1 + 𝑔𝑔) 𝑅𝑅1 = 𝑅𝑅0 ∙ (1 + 𝑒𝑒)
2 𝐼𝐼2 = 𝐼𝐼1 ∙ 1 + 𝑖𝑖 + 𝑚𝑚 ∙ 𝐼𝐼𝐼𝐼0 ∙ (1 + 𝑔𝑔)2 𝑅𝑅2 = 𝑅𝑅1 ∙ 1 + 𝑖𝑖 + 𝑅𝑅0 ∙ (1 + 𝑒𝑒)2
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
𝐼𝐼5 = 𝐼𝐼4 ∙ 1 + 𝑖𝑖 + 𝑚𝑚 ∙ 𝐼𝐼𝐼𝐼0 ∙ 1 + 𝑔𝑔 5 + 𝑃𝑃𝑘𝑘 ∙ 𝐼𝐼𝐼𝐼0 ∙ (1

5 𝑅𝑅5 = 𝑅𝑅4 ∙ 1 + 𝑖𝑖 + 𝑅𝑅0 ∙ (1 + 𝑒𝑒)5
+ 𝑔𝑔)5
.. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
𝑛𝑛−1 𝑛𝑛−1
n-1 𝐼𝐼𝑛𝑛−1 = 𝐼𝐼𝑛𝑛−2 ∙ 1 + 𝑖𝑖 + 𝑚𝑚 ∙ 𝐼𝐼𝐼𝐼0 ∙ 1 + 𝑔𝑔 𝑅𝑅𝑛𝑛−1 = 𝑅𝑅𝑛𝑛−2 ∙ 1 + 𝑖𝑖 + 𝑅𝑅0 ∙ 1 + 𝑒𝑒
n 𝐼𝐼𝑛𝑛 = 𝐼𝐼𝑛𝑛−1 ∙ 1 + 𝑖𝑖 + 𝑚𝑚 ∙ 𝐼𝐼𝐼𝐼0 ∙ (1 + 𝑔𝑔)𝑛𝑛 𝑅𝑅𝑛𝑛 = 𝑅𝑅𝑛𝑛−1 ∙ (1 + 𝑖𝑖) + 𝑅𝑅0 ∙ (1 + 𝑒𝑒)𝑛𝑛
22
ΧΡΟΝΟΣ ΑΠΟΣΒΕΣΗΣ-ΕΞΙΣΩΣΗ
ΝΕΚΡΟΥ ΣΗΜΕΙΟΥ
• Η εξίσωση νεκρού σημείου χρησιμοποιείται για την εύρεση του
χρονικού σημείου απόσβεσης 𝑛𝑛∗ μιας επένδυσης (εξίσωση εσόδων
και εξόδων της επένδυσης).
• Εάν 𝑛𝑛∗ είναι σημαντικά μικρότερος του ωφέλιμου χρόνου ζωής της
εγκατάστασης, η επένδυση είναι ισχυρά ελκυστική.
• Εάν 𝑛𝑛∗ πλησιάζει ή υπερβαίνει τον ωφέλιμο χρόνο ζωής της
εγκατάστασης, η επένδυση δεν είναι βιώσιμη.
𝐼𝐼𝐼𝐼𝑛𝑛∗ + 𝐹𝐹𝐼𝐼𝑛𝑛∗ + 𝑉𝑉𝐼𝐼𝑛𝑛∗ = 𝑅𝑅𝑛𝑛∗
23
ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΕΣΟΔΩΝ-

ΕΞΟΔΩΝ
10x600kW
CF=0,31
24
ΧΡΟΝΟΣ ΔΙΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ ΑΡΧΙΚΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
• Η χρονική περίοδος που απαιτείται για να
διπλασιάσει ο επενδυτής το αρχικά
επενδυμένο κεφάλαιό του.
~
Gn = (1 − γ ) ⋅ ICo
~x = xj
𝐺𝐺𝑛𝑛 = 𝑅𝑅𝑛𝑛 − 𝐼𝐼𝐼𝐼𝑛𝑛 − 𝐹𝐹𝐼𝐼𝑛𝑛 − 𝑉𝑉𝐼𝐼𝑛𝑛 j K= j
∏ (1 + g )
K =1
K
Μια οικονομικά βιώσιμη ενεργειακή επένδυση είναι οικονομικά ελκυστική όταν ο χρόνος
διπλασιασμού είναι μικρότερος από τον ωφέλιμο χρόνο ζωής της εγκατάστασης
25
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ
ΑΠΟΔΟΣΗΣ - 1
• Ο λόγος των αποπληθωρισμένων κερδών προς τη διαφορά του αρχικού
κόστους μείον την υπολείπουσα αξία της εγκατάστασης
~
G
ηn =
* n
~
ICo ⋅ (1 − γ ) − Yn
Υπολείπουσα αξία 𝑌𝑌𝑛𝑛 :

• Συχνά θεωρείται μηδενική για λόγους ασφάλειας.
• Περιλαμβάνει την εναπομένουσα αξία του εξοπλισμού, τα πάγια της
εγκατάστασης, την εμπειρία-τεχνογνωσία που αποκτήθηκε από τη λειτουργία της
μονάδας.
• Λαμβάνεται ίση με 0,1 ÷ 0,3 του αρχικού κόστους.
26
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ
ΑΠΟΔΟΣΗΣ - 2
• Αρνητικός β.α. όταν η επένδυση είναι μη
βιώσιμη.
• Θετικός και μικρότερος του 100%, όταν ο χρόνος
διπλασιασμού ξεπερνά τον ωφέλιμο χρόνο ζωής
της εγκατάστασης.
• Θετικός και μεγαλύτερος του 100% για
ελκυστικές επενδύσεις.
27
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ
DCP
𝑛𝑛∗
28
ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
• Στηρίζεται στον υπολογισμό της παρούσας
αξίας του κόστους της παραγόμενης
ενέργειας (€/kWh).
• Το κόστος αυτό συγκρίνεται με το αντίστοιχο
κόστος της συμβατικής ενέργειας για να
αποφασιστεί η οικονομική βιωσιμότητα της
ενεργειακής επένδυσης.
• Καθιστά δυνατή την πρόβλεψη της
διείσδυσης των ΑΠΕ στην ενεργειακή αγορά.
29
ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ
• Μέθοδος εσωτερικού συντελεστής απόδοσης κεφαλαίου (Internal Rate of Return,
IRR)
– Βασίζεται στον υπολογισμό του ελάχιστου επιτοκίου ανατοκισμού της
επένδυσης, ώστε η καθαρά παρούσα αξία να μηδενίζεται στο τέλος του
ωφέλιμου χρόνου λειτουργίας της.
– Εκφράζει την ετήσια απολαβή εκ μέρους του επενδυτή για τη χρήση του
κεφαλαίου του.
– Συγκρίνεται με το ελάχιστο επιτόκιο της αγοράς για να αποφασιστεί εάν η
επένδυση είναι βιώσιμη.
• Καθαρά παρούσα αξία (Net Present Value, NPV)
– Ορίζεται ως η διαφορά της παρούσας αξίας των ετήσιων εσόδων μείον την
παρούσα αξία των ετήσιων εξόδων, συµπεριλαµβανοµένου του αρχικού
επενδυμένου κεφαλαίου.
– NPV > 0, η επένδυση θεωρείται συµφέρουσα.
– NPV = 0, το οικονοµικό αποτέλεσµα της επένδυσης είναι οριακό.
30
– NPV < 0, η επένδυση απορρίπτεται.
• Να υπολογισθεί ο χρόνος απόσβεσης επένδυσης εγκατάστασης μικρής
ανεμογεννήτριας ονομαστικής ισχύος 20kW η οποία έχει εγκατασταθεί σε
περιοχή υψηλού αιολικού δυναμικού με μέσο συντελεστή ισχύος 0,45. Η αγορά
και εγκατάσταση της αιολικής μηχανής έγινε με επιδότηση 50%, ενώ το υπόλοιπο
του απαιτούμενου κεφαλαίου καλύφθηκε πλήρως με δανειακά κεφάλαια, μέσο
κόστος του χρήματος 11%. Να ληφθεί επίσης υπόψιν ότι η μέση μακροχρόνια
τεχνική διαθεσιμότητα της εγκατάστασης ισούται με 80%. Όλη η παραγόμενη
ενέργεια χρησιμοποιείται για ίδια χρήση αντικαθιστώντας συμβατική ενέργεια
με ισοδύναμο αρχικό κόστος 0,066€/kWh. Δίνεται ότι ο συντελεστής του
κόστους συντήρησης είναι σταθερός και ίσος με 3% του αρχικού κόστους
εγκατάστασης, ενώ ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του ισοδύναμου κόστους
συμβατικής ενέργειας μπορεί να ληφθεί ίσος με 5%. Να αγνοηθεί το μεταβλητό
κόστος συντήρησης και λειτουργίας. Ο μέσος ετήσιος πληθωρισμός να ληφθεί
ίσος με 4%, ενώ η επιδιωκόμενη απόδοση των ίδιων κεφαλαίων να ληφθεί ίση
με 15%.
• Να επαναληφθεί η ανάλυση στην περίπτωση απουσίας επιδότησης, η οποία
υποκαθίσταται από ίδια συμμετοχή.
31
Ενότητα 6: Ηλιακή Ακτινοβολία

• Ηλιακή ακτινοβολία έξω από την ατμόσφαιρα
• Ηλιακή ακτινοβολία στην επιφάνεια της Γης
• Όργανα μέτρησης της ηλιακής ακτινοβολίας
• Μέθοδοι υπολογισμού ηλιακής ακτινοβολίας
• Ηλιακή γεωμετρία
• Ηλιακή ακτινοβολία σε κεκλιμένες επιφάνειες
Ο ΗΛΙΟΣ - 1
• Ο ήλιος μπορεί να θεωρηθεί ως μια μεγάλη σφαίρα
αερίων υψηλής θερμοκρασίας, με διάμετρο 1.39x106
km και μάζα 2x1030 kg.
5
Ο ΗΛΙΟΣ - 2
• Ο ήλιος αποτελείται από 74% H2, 25% He και το
υπόλοιπο 1% μείγμα με περισσότερα από 100
χημικά στοιχεία.
• Περιστρέφεται γύρω από τον άξονα του από τη
δύση προς την ανατολή.
• Ο ισημερινός του κάνει μια πλήρη περιστροφή
σε περίπου 27 ημέρες, ενώ η περιστροφική
περίοδος κοντά στους πόλους είναι περίπου 32
ημέρες.
6
Ο ΗΛΙΟΣ - 3
• Η θερμοκρασία κοντά στο κέντρο του ήλιου είναι της τάξης
των 15x106 K.
• Σε αυτήν την περιοχή η ενέργεια παράγεται από
αντιδράσεις θερμοπυρηνικής τήξης όπου το H2
μετατρέπεται σε He.
• Αυτή η διαδικασία απελευθερώνει ενέργεια στον πυρήνα,
η οποία ενέργεια μεταφέρεται εξωτερικά με ακτινοβολία
και μετάδοση θερμότητας και ακτινοβολείται στη συνέχεια
στο διάστημα.
• Ο χρόνος που χρειάζεται για τα ταξιδέψει η ακτινοβολία
από τον ήλιο ως τη γη είναι περίπου 8 λεπτά.
7
Ο ΗΛΙΟΣ - 4
ΗΛΙΟΣ - ΓΗ
Εαρινή
3-5 Απριλίου Ισημερία
Θερινό Ν 20-21 Μαρτίου
Ηλιοστάσιο
20-21 Ιουνίου
Τροπικός του ~1.0 AU

Καρκίνου
Ν Ν
~1.017 AU ~0.983 AU
3-6 Ιουλίου 2-4 Ιανουαρίου
Αφήλιο Περιήλιο
Τροπικός του
~1,0 AU Αιγόκερου
Ν
Χειμερινό
Ελλειπτική Ηλιοστάσιο
τροχιά Φθινοπωρινή 21-22 Δεκεμβρίου
Ισημερία
22-23 Σεπτεμβρίου 4-6 Οκτωβρίου
Μέση απόσταση Ήλιου-Γης : 1 Astronomical Unit (AU) = 149,597,870,691 ±30 μέτρα
9
ΗΛΙΑΚΗ ΣΤΑΘΕΡΑ
• Είναι η ηλιακή ενέργεια ολόκληρου του φάσματος της ηλιακής
ακτινοβολίας που διέρχεται στη μονάδα του χρόνου και
μονάδα επιφάνειας, κάθετη στη διεύθυνση διάδοσης της
ακτινοβολίας, τοποθετημένη έξω από τη γήινη ατμόσφαιρα και
σε απόσταση από τον ήλιο, τη μέση απόσταση μεταξύ Ήλιου-
Γης, δηλαδή 1AU.
• Τιμή που αποδέχεται ο Παγκόσμιος Οργανισμός
Μετεωρολογίας (WMO,1978):
Gsc = 1367 W m 2
10
ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΣΤΟ ΟΡΙΟ ΤΗΣ

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ - 1
• Η ετήσια απόκλιση της απόστασης μεταξύ γης-ηλίου είναι
±1.7% με επίπτωση στην ηλιακή ακτινοβολία ±3.4%.
• Η απόκλιση της ηλιακής ακτινοβολίας στο όριο της
ατμόσφαιρας μπορεί να υπολογιστεί ως εξής:
Gon = Gsc ⋅ Eo
Gsc: Ηλιακή σταθερά

Eo: Διορθωτικός συντελεστής εκκεντρότητας
 360 ⋅ D 
Eo = 1 + 0.033 ⋅ συν  
 365 
11
ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΣΤΟ ΟΡΙΟ ΤΗΣ
ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ - 2
ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΣΤΟ ΟΡΙΟ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ
1420
1410 Περιήλιο Περιήλιο

1400
1390
1380
1370
W/m2
1360
1350
1340
1330
Αφήλιο
1320
1310
0 30 60 90 120 150 180 210 240 270 300 330 360
Ημέρα του έτους (D)
12
MΑΖΑ ΑΕΡΑ
• Η απορρόφηση και η διασπορά της ακτινοβολίας από την ατμόσφαιρα εξαρτάται
από το μήκος της πορείας των ηλιακών ακτίνων μέσω της ατμόσφαιρας και της
σύνθεσής της.
• Η μάζα αέρα εξαρτάται από την επίδραση της κλίσης στο μήκος της πορείας της
ακτινοβολίας μέσω της ατμόσφαιρας.
• Είναι αδιάστατο μέγεθος, και εκφράζεται ως ο λόγος του οπτικού πάχους της
ατμόσφαιρας δια μέσου του οποίου διέρχεται η ηλιακή ακτινοβολία προς το
οπτικό πάχος αν ο ήλιος βρισκόταν στο ζενίθ.
Για ηλιακή ζενιθιακή γωνία πάνω
από 100, σχετίζεται με την ηλιακή
AB ζενιθιακή γωνία θz
m=
BC
1
m=
συνθ z
Για γωνίες θz<89o (Kasten):
m = (συνθz+0.15x(93.885-θz)-1.235)-1
13
ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΣΤΗΝ
ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΤΗΣ ΓΗΣ
o Το 23% ανακλάται και διαχέεται από τα
σύννεφα.
o Το 8% ανακλάται από την επιφάνεια της γης.
o Το 47% μετατρέπεται σε θερμότητα χαμηλής
θερμοκρασίας και ακτινοβολείται πίσω στο
διάστημα.
o Το 20% τροφοδοτεί την εξάτμιση και τον
κύκλο βροχόπτωσης της βιόσφαιρας.
o Λιγότερο από 0.5% μετατρέπεται σε κινητική ενέργεια με τη μορφή ανέμου και

κυμάτων και επίσης χρησιμοποιείται για τη φωτοσύνθεση των φυτών.
14

•
ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΤΗΣ ΓΗΣ - 1
Μόνο ένα ποσοστό της ακτινοβολίας φτάνει στο έδαφος.
• Αυτό το ποσοστό μπορεί να είναι:
– Μέγιστο 85% τις μέρες με πολύ καθαρή ατμόσφαιρα χωρίς καθόλου αιθαλομίχλη.
– Ελάχιστο 5% σε μια πολύ συννεφιασμένη ημέρα.
Μια καθαρή και μια

συννεφιασμένη ημέρα του
Νοέμβρη στην Αθήνα
15
ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΤΗΣ ΓΗΣ - 2
Φασματική διανομή της εξωγήινης ακτινοβολίας και της ακτινοβολίας στη στάθμη της θάλασσας,
συγκρινόμενη με την ακτινοβολία σε ένα μέλαν σώμα.
45.56%
8.03% 46.41%
Υπεριώδης
Ορατή
Υπέρυθρη
16
ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΤΗΣ ΗΛΙΑΚΗΣ

ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ - 1
• Η ακτινοβολία που φτάνει στην
επιφάνεια της γης και προέρχεται από
όλα τα σημεία του ουρανού, εκτός όμως
άμεσα από τον ίδιο τον ήλιο, ονομάζεται
διάχυτη ακτινοβολία (Gd).
• Σε συννεφιασμένες μέρες, σχεδόν όλη η
ηλιακή ακτινοβολία που φτάνει στο
έδαφος είναι διάχυτη.
• Σε μέρες με καθαρό ουρανό σχεδόν το
15-20% της ακτινοβολίας που φτάνει στο
έδαφος είναι διάχυτη.
17
• Η ακτινοβολία που φτάνει στην επιφάνεια της γης κατευθείαν από τον
ηλιακό δίσκο ονομάζεται άμεση ακτινοβολία (Gb).
• Όταν ο ουρανός είναι καθαρός, περίπου το 80% της ακτινοβολίας που
φτάνει στο έδαφος είναι άμεση.
18

• Το άθροισμα της άμεσης "Gb" και διάχυτης ακτινοβολίας "Gd" σε μια
οριζόντια επιφάνεια ονομάζεται ολική ακτινοβολία (G):
Ηλιακό μεσημέρι
G = Gb + Gd
Αθήνα
19 Ιουνίου
Ολική Ακτινοβολία
Αθήνα
19 Ιουνίου
Διάχυτη Ακτινοβολία
19
ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ
ΗΛΙΑΚΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ
20
ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΗΛΙΑΚΗΣ

• Πυρανόμετρο
– Μετράει την ένταση της ολική ή της διάχυτης
ηλιακή ακτινοβολίας σε μια επίπεδη επιφάνεια.
21
• Πυρηλιόμετρο
– Μετράει την άμεση ακτινοβολία.
– Ο αισθητήρας του πυρηλιόμετρου είναι
τοποθετημένος στο κάτω μέρος ενός
κυλινδρικού σωλήνα, που έχει εγκατεστημένη
μια σειρά δακτυλιοειδών διαφραγμάτων, έτσι
ώστε μόνο η κάθετη ακτινοβολία να μπορεί να
φτάσει στον αισθητήρα.
22

• Ηλιογράφος
– Μετράει τη διάρκεια της ηλιοφάνειας, κατά
τη διάρκεια της ημέρας.
– Η διάρκεια της ηλιοφάνειας ορίζεται ως ο
συνολικός χρόνος που η ηλιοφάνεια είναι
ικανή να δημιουργήσει σκιά.
– Η διάρκεια της ηλιοφάνειας έχει οριστεί από
τον Παγκόσμιο Οργανισμό Μετεωρολογίας
ως ο χρόνος κατά τον οποίο η άμεση
ακτινοβολία είναι μεγαλύτερη από
120W/m2.
Καταγραφικό Campbell-Stokes 23
ΜΕΘΟΔΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΗΛΙΑΚΗΣ
ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ
• Εμπειρικά μοντέλα
– Στηρίζονται στη συσχέτιση των δεδομένων της ηλιακής ακτινοβολίας
με μετεωρολογικές παραμέτρους του τόπου (ώρες ηλιοφάνειας,
νέφωση κλπ.)
• Ατμοσφαιρικά μοντέλα
– Στηρίζονται στον υπολογισμό της απορρόφησης και σκέδασης της
ηλιακής ακτινοβολίας από κάθε ατμοσφαιρικό συστατικό.
• Στατιστικά ή στοχαστικά μοντέλα
– Στηρίζονται στη στατιστική επεξεργασία των δεδομένων ηλιακής
ακτινοβολίας.
– Για μια περίοδο χρόνου ορίζεται η διαπερατότητα της ατμόσφαιρας
ως το πηλίκο της έντασης ακτινοβολίας στο έδαφος προς την ένταση
ακτινοβολίας στο όριο της ατμόσφαιρας.
24
ΗΛΙΑΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ - 1
Ο ηλιακός χρόνος δε συμπίπτει με τον τοπικό χρόνο των ρολογιών για δύο λόγους :
• Ο πρώτος είναι οι αλλαγές στην περιστροφική και τροχιακή γωνιακή ταχύτητα της
γης, η οποία μπορεί να καθοριστεί από την εξίσωση του χρόνου (εξίσωση Watt)
ως:
ET = 9.87 ⋅ηµ (2 B) − 7.53 ⋅ συν ( B) − 1.5 ⋅ηµ ( B)

Εξίσωση του χρόνου
20,00
15,00 D − 81
10,00
B = 360 ⋅
364
5,00
ET (min)
0,00
0 50 100 150 200 250 300 350 400
-5,00
-10,00
-15,00
-20,00
Ημέρα του χρόνου
25
• Ο δεύτερος είναι η διαφορά στο γεωγραφικό μήκος μεταξύ της θέσης (Lloc) και ο
μεσημβρινός στον οποίο είναι βασισμένος ο τυποποιημένος χρόνος (Lst).
– Αυτή η διόρθωση είναι της τάξης των 4 λεπτών ανά μοίρα απόκλισης από τον σταθερό μεσημβρινό.
– Σε πολλές χώρες (όπως και στη χώρα μας), η ώρα μετατοπίζεται μία ώρα μπροστά την άνοιξη, και
αυτή η ώρα ονομάζεται θερινή ώρα (C).
ST = LT ± 4 ⋅ (Lst − Lloc ) − C + ET
◦ Όλοι οι όροι στην παραπάνω εξίσωση πρέπει να μετατραπούν σε λεπτά. Το θετικό πρόσημο (+) είναι
για περιοχές Δυτικά του Greenwich ενώ το αρνητικό πρόσημο (-) είναι για περιοχές Ανατολικά του
Greenwich
26
Daylight Saving Time

DST που χρησιμοποιείται
DST που δε χρησιμοποιείται πια
DST που δε χρησιμοποιήθηκε ποτέ
27
ΗΛΙΑΚΗ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ - 1
ΟΥΡΑΝΙΑ ΣΦΑΙΡΑ Βόρειος Πόλος
Ουράνιας Σφαίρας
Επίπεδο Ουράνιου
Ισημερινού
Φθινοπωρινή
Ισημερία Φαινομενική Διαδρομή Ήλιου στο
Εκλειπτικό Επίπεδο
Χειμερινό
Εαρινό
Ηλιακή
Απόκλιση
Εαρινή
Ισημερία
Νότιος Πόλος
Ουράνιας Σφαίρας
28
ΗΛΙΑΚΗ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ - 2
Ζενιθιακή γωνία Γεωγραφικό Πλάτος
Ζ Ζενίθ
Ημερήσια πορεία του
Ήλιου - Μεσημέρι
Ουράνιος Βόρειος
Πόλος
Ηλιακή ωριαία Ουράνιος

γωνία Άξονας Γης
Ηλιακό ύψος
Νότος Παρατηρητή Βορράς
Παρατηρητή
Ουράνιος
Ορίζοντας
Παρατηρητή
Ηλιακή αζιμούθια γωνία

Ηλιακή
Ουράνιος
Νότιος Πόλος
Απόκλιση Ουράνιος
Ισημερινός
29
ΗΛΙΑΚΗ ΑΠΟΚΛΙΣΗ - 1
 Είναι η γωνία μεταξύ μιας νοητής ευθείας που ενώνει τα κέντρα γης και ήλιου και της
προβολής της στο επίπεδο του ισημερινού της γης.
 ± 230 27’ ή ±23.450
 Η εξίσωση Cooper (1969) για τον υπολογισμό της ηλιακής απόκλισης:
 D + 284 
δ = 23.45 ⋅ηµ  360 ⋅ 
 365 
30
ΗΛΙΑΚΗ ΑΠΟΚΛΙΣΗ - 2
δ-
Τιμές ηλιακής απόκλισης Ημέρα Μέση
D-
μέσης μέσης
Μήνας του ημέρα
30 ημέρας μέρας
έτους D μήνα
μήνα μήνα
Θερινό ηλιοστάσιο
20 Ιανουάριος i 17 17 -20.9
Φεβρουάριος 31+i 16 47 -13.0
10
Εαρινή Φθινοπωρινή Μάρτιος 59+i 16 75 -2.4
ισημερία ισημερία
δ ( DEG )
0 Απρίλιος 90+i 15 105 9.4

0 50 100 150 200 250 300 350 400
Μάιος 120+i 15 135 18.8
-10
Ιούνιος 151+i 11 162 23.1
Ιούλιος 181+i 17 198 21.2
-20
Χειμερινό
Χειμερινό Αύγουστος 212+i 16 228 13.5
ηλιοστάσιο
ηλιοστάσιο
-30
Ημέρα του χρόνου (D)
Σεπτέμβριος 243+i 15 258 2.2
Οκτώβριος 273+i 15 288 -9.6
Νοέμβριος 304+i 14 318 -18.9
Δεκέμβριος 334+i 10 344 -23.0
31
ΩΡΙΑΙΑ ΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ
• Είναι η γωνιακή απόσταση ανάμεσα στον κύκλο της ώρας του ήλιου και στον τοπικό
μεσημβρινό.
• Σε έναν παρατηρητή στη γη ο ήλιος φαίνεται σαν να μετακινείται γύρω από τη γη με ρυθμό
360o σε 24 ώρες ή 15o ανά ώρα ή 4ο ανά λεπτό.
• Η ηλιακή ωριαία γωνία ορίζεται μηδέν στο τοπικό ηλιακό μεσημέρι.
• Η ηλιακή ώρα μειώνεται κατά 15o για κάθε ώρα πριν το τοπικό ηλιακό μεσημέρι και
αυξάνεται κατά 15o για κάθε ώρα μετά το ηλιακό μεσημέρι ((-) το πρωί, (+) το απόγευμα)
• Για τον υπολογισμό της ηλιακής ωριαίας γωνίας χρησιμοποιούμε ηλιακό χρόνο και όχι την
τοπική ώρα.
ω = 15ο ⋅ (ST - 12 )
32
ΗΛΙΑΚΗ ΖΕΝΙΘΙΑΚΗ ΓΩΝΙΑ - ΗΛΙΑΚΟ

ΥΨΟΣ - 1
Ηλιακή ζενιθιακή γωνία και ηλιακό ύψος:
θz συνθ z = ηµφ ⋅ ηµδ + συνφ ⋅ συνδ ⋅ συνω = ηµα

0ο ≤ α ≤ 90ο
Στο ηλιακό μεσημέρι (ω=0):

γs
ηµα max = συν(φ − δ)
α max = 90 − φ − δ
33
ΗΛΙΑΚΗ ΖΕΝΙΘΙΑΚΗ ΓΩΝΙΑ - ΗΛΙΑΚΟ
ΥΨΟΣ - 2
Ηλιακή τροχιά κατά το θερινό ηλιοστάσιο
Ηλιακή τροχιά κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο
Ηλιακή τροχιά κατά τις ισημερίες
34
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Στην ανατολή και στη δύση (α=0) η ηλιακή ωριαία
γωνία είναι :
θz
ωs = ±τοξσυν (−εφφ ⋅ εφδ )
Το θετικό πρόσημο(+) αναφέρεται στη δύση

γs
του ηλίου και το αρνητικό πρόσημο (-) στην
ανατολή του ηλίου.
Διάρκεια της ημέρας σε ώρες:
2
N= ⋅ ωs
15
35
ΗΛΙΑΚΗ ΑΖΙΜΟΥΘΙΑ ΓΩΝΙΑ
συνδ ⋅ ημω
θz Ηλιακή αζιμούθια γωνία: ηµγ s =
συνα
0o≤γs ≤180o
α (-) ανατολή, (+) δύση, (0) νότος
γs
Ηλιακή αζιμούθια γωνία ανατολής και δύσης:
ημδ
συνγ s = −
συνφ
36
ΗΛΙΑΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
Αθήνα
37
ΗΛΙΑΚΕΣ ΓΩΝΙΕΣ ΣΕ ΚΕΚΛΙΜΕΝΟ
ΕΠΙΠΕΔΟ - 1
θ
Γωνία Πρόσπτωσης
β
Κλίση
γs
Αζιμούθια γωνία επιφάνειας
38
ΗΛΙΑΚΕΣ ΓΩΝΙΕΣ ΣΕ ΚΕΚΛΙΜΕΝΟ

ΕΠΙΠΕΔΟ - 2
Γωνία Πρόσπτωσης:
συνθ = συνβ ⋅ συνθ z + ηµβ ⋅ ημθ z ⋅ συν(γ s − γ )
Για μια επιφάνεια με νότιο προσανατολισμό (γ=0):

συνθ = ηµ (φ − β) ⋅ ηµδ + συν (φ - β) ⋅ συνδ ⋅ συνω
γs
Στην ισημερία (δ=0) και στο ηλιακό μεσημέρι (ω=0):
θ = φ−β
Οι ηλιακές γωνίες Ανατολής και Δύσης (θ= 90°) για μια

κεκλιμένη επιφάνεια λαμβάνονται από την εξίσωση:
ω′st = min{ωs ,τοξσυν (− εφ (φ − β ) ⋅ εφδ )}
39
ΜΟΝΤΕΛΟ ΚΑΘΑΡΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ
HOTTEL - 1
• Εμπειρικό μοντέλο υπολογισμού ηλιακής ακτινοβολίας σε συνθήκες καθαρού ουρανού.
• Hottel, H. C. (1976). A simple model for estimating the transmittance of direct solar radiation
through clear atmospheres. Solar Energy, 18(2), 129–134. doi:10.1016/0038-092X(76)90045-
1.
𝐺𝐺𝑐𝑐𝑐𝑐 = 𝐺𝐺𝑜𝑜𝑜𝑜 · 𝜎𝜎𝜎𝜎𝜎𝜎𝜎𝜎𝑧𝑧 · 𝜏𝜏𝑐𝑐
𝐺𝐺𝑜𝑜𝑜𝑜 είναι η ένταση της ακτινοβολίας στο όριο της ατμόσφαιρας, σε

επίπεδο κάθετο στις ακτίνες του ήλιου,
𝜏𝜏𝑐𝑐 είναι ο δείκτης ακτινικής μεταφοράς, που εκφράζει το λόγο της
άμεσης ακτινοβολίας στο οριζόντιο επίπεδο στην επιφάνεια της γης
ως προς την αντίστοιχη τιμή στο όριο της ατμόσφαιρας.
40

HOTTEL - 2
Δείκτης ακτινικής μεταφοράς:
𝑘𝑘 Οι διορθωτικοί συντελεστές που
−
𝜏𝜏𝑐𝑐 = 𝛼𝛼𝑜𝑜 + 𝛼𝛼1 · 𝑒𝑒 𝜎𝜎𝜎𝜎𝜎𝜎𝜃𝜃𝑧𝑧 χρησιμοποιούνται στους υπολογισμούς
επιλέγονται ανάλογα την εποχή και το
γεωγραφικό πλάτος μιας περιοχής
• 𝛼𝛼𝑜𝑜 = 𝑟𝑟𝑜𝑜 · 𝛼𝛼2
• 𝛼𝛼1 = 𝑟𝑟1 · 𝛼𝛼3
Κλιματολογικές συνθήκες ro r1 rk
• 𝛼𝛼2 = 0.4237 – 0.00821 · 6 − 𝑧𝑧 2 τροπικό κλίμα 0.95 0.98 1.02
• 𝛼𝛼3 = 0.5055 + 0.00595 · 6.5 − 𝑧𝑧 2 μέσα γεωγραφικά πλάτη,
0.97 0.99 1.02
• 𝑘𝑘 = 𝑟𝑟𝑘𝑘 · 𝑘𝑘1 καλοκαίρι
• 𝑘𝑘1 = 0.2711 + 0.01858 · 2.5 − 𝑧𝑧 2 βόρεια πλάτη, καλοκαίρι 0.99 0.99 1.01
όπου "z" το υψόμετρο του τόπου σε (km), (π.χ. μέσα γεωγραφικά πλάτη,
1.03 1.01 1.00
για το ΤΕΙ Πειραιά ισχύει 𝑧𝑧 = 0.035 𝑘𝑘𝑘𝑘). χειμώνα
41
HOTTEL - 3
• H διάχυτη ακτινοβολία μπορεί να υπολογιστεί από το λόγο 𝜏𝜏𝑑𝑑 της
διάχυτης ακτινοβολίας σε οριζόντιο επίπεδο 𝐺𝐺𝑐𝑐𝑑𝑑 προς την
αντίστοιχη τιμή σε οριζόντιο επίπεδο στο όριο της ατμόσφαιρας 𝐺𝐺𝑜𝑜
𝐺𝐺𝑐𝑐𝑑𝑑
𝜏𝜏𝑑𝑑 = = 0,2710 – 0,2939 · 𝜏𝜏𝑐𝑐
𝐺𝐺𝑜𝑜
⇒ 𝐺𝐺𝑐𝑐𝑐𝑐 = 0,2710 ∙ 𝐺𝐺𝑜𝑜 – 0,2939 · 𝐺𝐺𝑜𝑜 ∙ 𝜏𝜏𝑐𝑐
42
ΜΟΝΤΕΛΟ STAUTER-KLEIN
• Ημιεμπειρικό μοντέλο υπολογισμού ηλιακής ακτινοβολίας.
• Βασίζεται σε δεδομένα από πέντε περιοχές των ΗΠΑ.
• Υπολογίζεται ο λόγος της ολικής ακτινοβολίας προς την
αντίστοιχη σε συνθήκες καθαρού ουρανού.
𝐼𝐼 𝐼𝐼
1 – 0,1 · 0< < 0,48
𝐼𝐼𝑐𝑐 𝐼𝐼𝑐𝑐
2
Ι𝑐𝑐 𝐼𝐼 𝐼𝐼 𝐼𝐼
𝑘𝑘𝑑𝑑 = = 1,11 + 0,0396 · − 0,789 · 0,48 ≤ < 1,1
𝐼𝐼 𝐼𝐼𝑐𝑐 𝐼𝐼𝑐𝑐 𝐼𝐼𝑐𝑐
𝐼𝐼
0,2 ≥ 1,1
𝐼𝐼𝑐𝑐
43
ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΣΕ
ΚΕΚΛΙΜΕΝΟ ΕΠΙΠΕΔΟ - 1
• Υπολογισμός ηλιακής ακτινοβολίας σε κεκλιμένο επίπεδο χρησιμοποιώντας το ισοτροπικό μοντέλο των
Liu, B. Y. H., & Jordan, R. C. (1960). The interrelationship and characteristic distribution of direct, diffuse
and total solar radiation. Solar Energy, 4, 1–19. doi:10.1016/0038-092X(60)90062-1.
• Ισοτροπικά διαδεδομένη διάχυτη ακτινοβολία από τον ουράνιο θόλο.
• Ολική ακτινοβολία σε κεκλιμένο επίπεδο:
– IΤ = Ib,Τ + Id,Τ + Ir
Ανακλώμενη από το έδαφος διάχυτη

ακτινοβολία
διάχυτη συνιστώσα της ακτινοβολίας που

προέρχεται από τον ουράνιο θόλο
άμεση ηλιακή ακτινοβολία σε κεκλιμένο

επίπεδο
44
Η άμεση ακτινοβολία σε μια κεκλιμένη επιφάνεια υπολογίζεται ως:
I b ,T = I b ⋅ R b = (I − I d ) ⋅ R b
Ib : άμεση ακτινοβολία σε οριζόντια επιφάνεια

Rb: γεωμετρικός παράγοντας που εκφράζει την αναλογία της άμεσης ακτινοβολίας που
προσπίπτει σε κεκλιμένη επιφάνεια προς αυτήν που προσπίπτει στο οριζόντιο
επίπεδο
cos θ
Rb =
cosθ z
45
Λαμβάνοντας υπόψη το ισοτροπικό διάχυτο μοντέλο (Liu and Jordan), η διάχυτη
ακτινοβολία που προέρχεται από τον ουράνιο θόλο σε μια κεκλιμένη επιφάνεια
είναι:
I d ,T = I d ⋅ R d
Rd: αναλογία της διάχυτης ηλιακής ακτινοβολίας στην κεκλιμένη επιφάνεια προς αυτήν
στην οριζόντια επιφάνεια:
Rd = 0.5 ⋅ (1 + cos β )
46
Διάχυτη ακτινοβολία που ανακλάται από το έδαφος:
Ir = I ⋅ ρ ⋅ R r
Όπου "ρ" η ανακλαστικότητα του εδάφους, εξαρτάται από τη φύση του
τοπικού περιβάλλοντος (τυπική τιμή 0.2).
Τύπος εδάφους Ανακλαστικότητα

Φρέσκο χιόνι 0.80
Παλιό χιόνι 0.60
Λευκό χρώμα 0.80
Μαύρο ματ χρώμα 0.05
Ξηρή άμμος 0.25
47
"Rr" είναι η αναλογία της ηλιακής ακτινοβολίας που ανακλάται διάχυτα από το
έδαφος στην κεκλιμένη επιφάνεια προς την ολική ακτινοβολία που προσπίπτει στο
έδαφος:
Rr = 0.5 ⋅ (1 + cos β )
Ολική ακτινοβολία σε κεκλιμένη επιφάνεια:
I T = I b ,T + I d ,T + I r
cos θ 1 + cos β 1 - cosβ

I T = (I − I d ) ⋅ + Id ⋅ + I⋅ρ⋅
cosθ z 2 2
48
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - 1
• Muneer, T., Gueymard, C. A., & Kambezidis, H. D. (2004). Solar radiation &
daylight models. (T. Muneer, Ed.) (2nd ed., p. 390). Elsevier Inc.
• Bird, R. E., & Hulstrom, R. L. (1981). A Simplified Clear Sky Model for Direct
and Diffuse Insolation on Horizontal Surfaces.
• Kaplanis, S. (2006). New methodologies to estimate the hourly global solar

radiation; Comparisons with existing models. Renewable Energy, 31(6),
781–790. doi:10.1016/j.renene.2005.04.011
• Matzarakis, A. P., & Katsoulis, V. D. (2005). Sunshine duration hours over

the Greek region. Theoretical and Applied Climatology, 83(1-4), 107–120.
doi:10.1007/s00704-005-0158-8
49
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - 2
• Ζαμπάρα, Κωνσταντίνα. (1995). Εκτίμηση της ηλιακής ακτινοβολίας στον
ελλαδικό χώρο και στατιστική ανάλυση δεδομένων ηλιοφάνειας για
εφαρμογές της ηλιακής ενέργειας. Πανεπιστήμιο Πατρών.
• Πανώρας, Αθανάσιος Γ., & Μαυρούδης, Ιωάννης Γ. (1994). Σχέση

ηλιοφάνειας και ολικής προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας στην
πεδιάδα Θεσσαλονίκης. Υδροτεχνικά (Ελληνική Υδροτεχνική Ένωση), 4(1),
3–15.
• Παπαδόπουλος, Α. Μ., Οξυζίδης, Σ., Τζολάκης, Γ., Αυγελής, Α., &

Καραμάνος, Τ. (2006). Δημιουργία στοχαστικών κλιματικών ετών για
ελληνικές πόλεις προς χρήση σε ενεργειακούς υπολογισμούς κτιρίων. 8ο
Εθνικό Συνέδριο για τις Ήπιες Μορφές Ενέργειας. Θεσσαλονίκη.
50
• Ένας επίπεδος ηλιακός συλλέκτης είναι τοποθετημένος με
κλίση 30o και κατεύθυνση προς το Νότο, σε περιοχή με
γεωγραφικό πλάτος 37o 58' N και γεωγραφικό μήκος 23o 40' E
(Αθήνα). Υπολογίστε την εαρινή ισημερία (20 Μαρτίου), στις
12:00 (ηλιακός χρόνος), το ηλιακό ύψος, τη μάζα αέρα, τη
γωνία πρόσπτωσης και την τοπική ώρα.
51
Ενότητα 7: Ηλιακοί Συλλέκτες
• Θερμικά ηλιακά συστήματα
• Παθητικά θερμικά ηλιακά συστήματα
• Ενεργητικά θερμικά ηλιακά συστήματα
• Επίπεδος ηλιακός συλλέκτης
• Ενεργειακή απόδοση επίπεδου ηλιακού συλλέκτη
• Μέθοδος καμπυλών f
• Λοιπά ηλιακά θερμικά συστήματα
4
ΘΕΡΜΙΚΑ ΗΛΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ - 1
• Ένα θερμικό ηλιακό σύστημα είναι μία διάταξη
μετατροπής της ηλιακής ακτινοβολίας σε
θερμότητα.
• Η έννοια είναι ευρεία και περιλαμβάνει πολλές
διατάξεις οι οποίες δεν έχουν μεταξύ τους
ιδιαίτερα κοινά σημεία.
• Παραδείγματα ηλιακών θερμικών συστημάτων
είναι ο ηλιακός θερμοσίφωνας, το ηλιακό
μαγειρείο, το σύστημα αφαλάτωσης με ηλιακή
ενέργεια κ.λπ.
5

Ένα θερμικό ηλιακό σύστημα αποτελείται από:
• το σύστημα συλλογής της θερμότητας (ηλιακοί συλλέκτες)
• το σύστημα αποθήκευσης θερμότητας
• το φορτίο - κατανάλωση
• το βοηθητικό σύστημα παραγωγής θερμότητας
Ο όρος φορτίο αναφέρεται στη διεργασία εκείνη η οποία χρησιμοποιεί τη
θερμότητα.
Για παράδειγμα, για ημερήσια χρήση 200 lt ζεστού νερού την ημέρα,
απαιτούμενο ημερήσιο φορτίο του ηλιακού θερμοσίφωνα είναι το ποσό
θερμότητας το οποίο απαιτείται για να υψώσει τη θερμοκρασία 200 lt νερού στην
τελική θερμοκρασία χρήσης π.χ. 60°C.
6
Τα θερμικά ηλιακά συστήματα χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες,
σύμφωνα με το μηχανισμό που χρησιμοποιούν για τη μετάδοση της
παραγόμενης θερμότητας.
Έτσι τα θερμικά ηλιακά συστήματα χωρίζονται σε παθητικά και

ενεργητικά.
ΠΑΘΗΤΙΚΑ ΘΕΡΜΙΚΑ ΗΛΙΑΚΑ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ - 1
• Τα παθητικά συστήματα δε χρησιμοποιούν μηχανικές διατάξεις (π.χ.
κυκλοφορητές) για τη λειτουργία τους.
• Οι συλλεκτικές επιφάνειες βρίσκονται κοντά στο σημείο στο οποίο
απαιτείται η θερμότητα.
• Η μετάδοση θερμότητας γίνεται με φυσικούς μηχανισμούς όπως
αγωγή, ακτινοβολία και φυσική μεταφορά.
• Είναι τα απλούστερα που υπάρχουν εξαιτίας της απουσίας
μηχανικών τμημάτων.
• Απαιτούν προσεκτικό σχεδιασμό γιατί η ροή θερμότητας στο
σύστημα δεν ελέγχεται εύκολα.
• Όταν το σύστημα κατασκευαστεί, δεν υπάρχουν μεγάλες
δυνατότητες τροποποίησής του, επομένως πρέπει να εξασφαλιστεί
ότι θα λειτουργεί κάτω από τις επιθυμητές συνθήκες.
8
ΠΑΘΗΤΙΚΑ ΘΕΡΜΙΚΑ ΗΛΙΑΚΑ
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ - 2
• Η ενέργεια χρησιμοποιείται ή αποθηκεύεται
εκτός των ηλιακών συλλεκτών.
• Για το λόγο αυτό χρησιμοποιούνται αντλίες ή
κυκλοφορητές για τη μεταφορά της θερμότητας
από τους συλλέκτες στο σύστημα αποθήκευσης
και στη συνέχεια στην κατανάλωση.
• Στα ενεργητικά συστήματα, αν και
πολυπλοκότερα, η παραγόμενη θερμότητα
ελέγχεται ευκολότερα.
9
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΑ ΘΕΡΜΙΚΑ ΗΛΙΑΚΑ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
Ένα ενεργητικό ηλιακό σύστημα αποτελείται από το πεδίο
συλλεκτών, την αποθήκη θερμότητας, τις αντλίες και τα
συστήματα ελέγχου και τη βοηθητική πηγή θερμότητας.
10
ΕΠΙΠΕΔΟΣ ΗΛΙΑΚΟΣ ΣΥΛΛΕΚΤΗΣ - 1
• Ο επίπεδος ηλιακός συλλέκτης είναι ένα σύστημα συλλογής της ηλιακής
ενέργειας το οποίο χρησιμοποιείται στις χαμηλές και τις μέσες, κυρίως,
θερμοκρασίες.
• Δεν χρησιμοποιεί διατάξεις συγκέντρωσης της ηλιακής ενέργειας,
επομένως αξιοποιεί την ολική ηλιακή ακτινοβολία.
• Η λειτουργία του βασίζεται στην αρχή του θερμοκηπίου.
11
ΕΠΙΠΕΔΟΣ ΗΛΙΑΚΟΣ ΣΥΛΛΕΚΤΗΣ - 2

Τα βασικά τμήματα ενός επιπέδου ηλιακού συλλέκτη είναι:
• Ο απορροφητήρας, ο οποίος περιλαμβάνει την απορροφητική επιφάνεια και τους
σωλήνες μέσα στους οποίους ρέει το θερμοαπαγωγό ρευστό.
• Η μόνωση του απορροφητήρα.
• Το διαφανές στην ορατή ακτινοβολία κάλυμμα.
• Το πλαίσιο του συλλέκτη.
Διαφανές
κάλυμμα
Αγωγοί νερού Απορροφητήρας (τζάμι)
Μόνωση
12
ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΣΙΦΩΝΟΥ
• Η πυκνότητα του νερού μειώνεται με την αύξηση της θερμοκρασίας.
• Τοποθετώντας το δοχείο αποθήκευσης σε υψηλότερη θέση από το συλλέκτη επιτυγχάνεται φυσική
κυκλοφορία του νερού.
• Σε διαφορετική περίπτωση (π.χ. συστήματα θέρμανσης πισίνας) απαιτείται η χρήση κυκλοφορητή.
13
ΕΠΙΠΕΔΟΣ ΗΛΙΑΚΟΣ ΣΥΛΛΕΚΤΗΣ

Για τη μελέτη του επίπεδου ηλιακού συλλέκτη σε ότι αφορά τη θερμική συμπεριφορά
δεχόμαστε τις εξής παραδοχές:
• Θεωρούμε ότι ο επίπεδος ηλιακός συλλέκτης λειτουργεί σε μόνιμη κατάσταση.

• Δεν υπάρχει θερμοβαθμίδα κατά μήκος της διεύθυνσης ροής του θερμοαπαγωγού
ρευστού, δηλαδή η επιφάνεια του συλλέκτη είναι σημαντικά μεγαλύτερη από το πάχος
του.
• Αγνοούμε την επίδραση των ορίων του συλλέκτη.
• Θεωρούμε ότι η θερμοκρασία του ρευστού είναι η ίδια με τη θερμοκρασία του συλλέκτη.
14
ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΗΛΙΑΚΟΥ
ΣΥΛΛΕΚΤΗ - 1
Q = A c ⋅ G T ⋅ FR ⋅ (τ ⋅ α ) − Α c ⋅ FR ⋅ U L ⋅ (Ti − Ta )
• Q: ωφέλιμη συλλεγόμενη θερμική ισχύς (W)

• Αc : επιφάνεια συλλέκτη (m2)
• GT: ένταση της ολικής ηλιακής ακτινοβολίας στην επιφάνεια του
συλλέκτη (W/m2)
• FR : συντελεστής θερμικής απολαβής του συλλέκτη
• τ: διαπερατότητα του διαφανούς καλύμματος στην ηλιακή ακτινοβολία
• α: απορροφητικότητα του απορροφητήρα για την ηλιακή ακτινοβολία
• UL: συντελεστής ενεργειακών απωλειών του συλλέκτη (W/m2/oC))
• Τi: θερμοκρασία του ρευστού στην είσοδο του συλλέκτη (oC)
• Τa: θερμοκρασία περιβάλλοντος (oC)
15

Q = A c ⋅ G T ⋅ FR ⋅ (τ ⋅ α ) − Α c ⋅ FR ⋅ U L ⋅ (Ti − Ta )
• Το γινόμενο του συντελεστή απωλειών του συλλέκτη “UL" και της θερμοκρασιακής διαφοράς
“Ti-Ta" αντιπροσωπεύει τις απώλειες του συλλέκτη εφόσον η θερμοκρασία του
απορροφητήρα είναι ομοιόμορφη και ίση με τη θερμοκρασία εισαγωγής του ρευστού στο
συλλέκτη.
• Η θερμοκρασία όμως του απορροφητήρα είναι μεγαλύτερη από τη θερμοκρασία εισόδου
όταν συλλέγεται χρήσιμη ενέργεια. Αυτό είναι απαραίτητο για να μεταδίδεται η θερμότητα
από τον απορροφητήρα στο ρευστό.
• Συνεπώς, οι απώλειες του συλλέκτη είναι μεγαλύτερες από το γινόμενο “UL(Ti-Ta)". Η
διαφορά λαμβάνεται υπόψη με το συντελεστή θερμικής απολαβής "FR".
16
• Οι τιμές των γινομένων "FR(τα)" και "FRUL" προκύπτουν από δοκιμές του
συγκεκριμένου συλλέκτη και είναι διαθέσιμες είτε από τον κατασκευαστή είτε
από το Κέντρο Δοκιμών Ηλιακών Συλλεκτών του Δημόκριτου.
Τύπο FR∙(τ∙α FR∙UL

Περιγραφή
ς )n (W/m2/oC)
Ι Μαύρο χρώμα, 1 τζάμι 0,82 7,50
Μαύρο χρώμα, 2 τζάμια ή
II 0,75 5,00
επιλεκτική επιφάνεια με 1 τζάμι
III Σωλήνες κενού 0,45 1,25
Πλαστικός συλλέκτης χωρίς τζάμι
IV και μόνωση (ταχύτητα ανέμου 0,86 21,5
2.2m/s)
17

• Ο κοινός συλλέκτης τύπου Ι έχει μαύρο απορροφητήρα και ένα τζάμι και
χρησιμοποιείται σε εφαρμογές που απαιτείται χαμηλή θερμοκρασία (40-
60oC), όπως στην περίπτωση θέρμανσης νερού χρήσης.
• Ο συλλέκτης τύπου II έχει μαύρο απορροφητήρα και 2 τζάμια και
χρησιμοποιείται για θέρμανση νερού σε υψηλότερες θερμοκρασίες
(μέχρι 80oC) και για θέρμανση χώρων.
18
• Ο συλλέκτης τύπου III με σωλήνες κενού είναι κατάλληλος για θερμοκρασίες άνω
των 80oC, όπως στην περίπτωση λειτουργίας ψυκτικών μηχανών απορρόφησης.
• Ο συλλέκτης τύπου IV είναι ένας πλαστικός συλλέκτης χωρίς διαφανές κάλυμμα
και χωρίς μόνωση στην πίσω πλευρά και στα πλάγια και χρησιμοποιείται για
εφαρμογές χαμηλών θερμοκρασιών (μέχρι 30oC) όπως στην περίπτωση
θέρμανσης κολυμβητικών δεξαμενών.
• Η απόδοση αυτών των συλλεκτών επηρεάζεται σημαντικά από την ταχύτητα του
ανέμου (αυξάνονται οι απώλειες) αφού δεν υπάρχει το προστατευτικό διαφανές
κάλυμμα.
19
ΣΤΙΓΜΙΑΙΑ ΑΠΟΔΟΣΗ ΕΠΙΠΕΔΟΥ

ΗΛΙΑΚΟΥ ΣΥΛΛΕΚΤΗ
F ⋅U ⋅ (T − T )
= FR ⋅ (τ ⋅ α )n − R L i a
Q
η=
Ac ⋅ GT GT
Τυπική Απόδοση Ηλιακών Συλλεκτών
1
0,9
0,8
Στιγμιαία Απόδοση
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3 κενού
0,2
χωρίς τζάμι μονό τζάμι διπλό τζάμι
0,1
0
0 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05 0,06 0,07 0,08 0,09 0,1 0,11 0,12 0,13 0,14
20
ΜΕΘΟΔΟΣ ΚΑΜΠΥΛΩΝ f - 1
• Είναι μια προσεγγιστική μέθοδος υπολογισμού της
μακροχρόνιας απόδοσης ενός ηλιακού συστήματος
• Οι μαθηματικές σχέσεις οι οποίες έχουν αναπτυχθεί
βασιζόμενες σε ένα μεγάλο αριθμό προσομοιώσεων που
έχουν γίνει σε παρόμοια συστήματα.
• Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον υπολογισμό της
ετήσιας θερμικής απόδοσης ενεργητικών συστημάτων
θέρμανσης για κτήρια.
• Η μέθοδος υπολογίζει το ποσοστό του ολικού θερμικού
φορτίου που θα αποδοθεί από την ηλιακή ενέργεια για
ένα συγκεκριμένο σύστημα θέρμανσης.
21
Οι παράμετροι που χρησιμοποιεί είναι:
• η επιφάνεια των συλλεκτών
• ο τύπος του συλλέκτη
• η δυνατότητα αποθήκευσης
• ο ρυθμός ροής μάζας
• το μέγεθος των εναλλακτών που
χρησιμοποιούνται στην πλευρά του συλλέκτη
και του φορτίου.
22
Η τελική σχέση υπολογίζει την παράμετρο f (το πηλίκο του μηνιαίου
θερμικού φορτίου για θέρμανση χώρων και ζεστού νερού προς την ηλιακή
ενέργεια) σε σχέση με δυο αδιάστατες παραμέτρους.
για συστήματα με υγρό θερμοαπαγωγό ρευστό:
f=1,029Y-0,065X-0,245Y2+0,0018X2+0,0215Y3
0<Χ<18 0<Υ<3
για συστήματα με αέρα ως θερμοαπαγωγό ρευστό:
f=1,040Y-0,065X-0,159Y2+0,00187X2-0,0095Y3
0<Χ<18 0<Υ<3
23
24
Η πρώτη παράμετρος συνδέεται με το πηλίκο των απωλειών του συλλέκτη προς το θερμικό
φορτίο:
 FR' 
X = ⋅ FRU L ⋅   ⋅ (Tref − Ta )⋅ ∆t ⋅ K 2 ⋅ K 3
Ac
L  FR 
"F΄R/FR" είναι ο διορθωτικός συντελεστής συλλέκτη–εναλλάκτη, σε περίπτωση που
παρεμβάλλεται εναλλάκτης θερμότητας όπως σε κλειστό σύστημα ηλιακού συλλέκτη. Το πηλίκο
αυτό παίρνει τιμές από 0÷1 και εξαρτάται από τις θερμικές ιδιότητες της επιφάνειας
συναλλαγής και τις θερμοκρασίες των δύο ρευμάτων. Συνήθης τιμή της παραμέτρου αυτής είναι
0,8÷0,95. Απουσία εναλλάκτη το F'R=FR.
25
 FR' 
X = ⋅ FRU L ⋅   ⋅ (Tref − Ta )⋅ ∆t ⋅ K 2 ⋅ K 3
Ac
L  FR 
"Τref" είναι η θερμοκρασία αναφοράς και λαμβάνεται ίση με 100 οC.
"Τα" είναι η μέση μηνιαία ημερήσια θερμοκρασία για τον εκάστοτε μήνα σε (οC).
"Δt" είναι η χρονική περίοδος ενός μήνα εκφρασμένη σε sec. Δηλαδή Δt=24h ⋅ 3600 ⋅ N, με "N" το πλήθος των
ημερών του μήνα.
26
 FR' 
X = ⋅ FRU L ⋅   ⋅ (Tref − Ta )⋅ ∆t ⋅ K 2 ⋅ K 3
Ac
L  FR 
"L" είναι το μέσο μηνιαίο θερμικό φορτίο για τη θέρμανση χώρων και την παροχή ζεστού νερού
σε (Joule)
L = Lw + Lp
όπου "Lp" είναι το μηνιαίο φορτίο για θέρμανση χώρου

"Lw" το απαιτούμενο φορτίο για την παροχή ζεστού νερού
27
"Lw" το απαιτούμενο φορτίο για την παροχή ζεστού νερού
Lw = N ⋅ Vw ⋅ ρ ⋅ Cp ⋅ (θw-θm)
"Vw" είναι η μέση ημερήσια κατανάλωση ζεστού νερού σε (lt/ημέρα)
"ρ" είναι η πυκνότητα του νερού σε kg/lt που εκτιμάται από τη μέση θερμοκρασία του μήνα
"Cp" είναι η ειδική θερμοχωρητικότητα του νερού (4179 Joule/kgoC)
"θw" είναι η επιθυμητή θερμοκρασία του ζεστού νερού
"θm" είναι η μέση θερμοκρασία προσαγωγής του νερού από το δίκτυο (κρύο νερό).
28
 FR' 
X = ⋅ FRU L ⋅   ⋅ (Tref − Ta )⋅ ∆t ⋅ K 2 ⋅ K 3
Ac
L  FR 
• "K2" είναι ο διορθωτικός συντελεστής χωρητικότητας της δεξαμενής. Η μέθοδος αυτή έχει
αναπτυχθεί για ανηγμένη (στη συλλεκτική επιφάνεια) χωρητικότητα δεξαμενής 75lt/m2
συλλεκτικής επιφάνειας, οπότε και "Κ2=1". Σε περίπτωση που δεν ισχύει η αναλογία αυτή
προτείνεται διόρθωση μέσω του συντελεστή "Κ2", ο οποίος υπολογίζεται από την εμπειρική
εξίσωση:
•
K2 = (75/Μ)0.25
• όπου "M" ο ανηγμένος όγκος της δεξαμενής ανά τετραγωνικό μέτρο συλλεκτικής επιφάνειας
(lt/m2)
29
 FR' 
X = ⋅ FRU L ⋅   ⋅ (Tref − Ta )⋅ ∆t ⋅ K 2 ⋅ K 3
Ac
L  FR 
"K3" είναι ο διορθωτικός συντελεστής ζεστού νερού. Η αρχική μέθοδος έχει αναπτυχθεί θεωρώντας ότι το
φορτίο για τη θέρμανση νερού χρήσης αποτελεί μικρό ποσοστό σε σχέση με το θερμικό φορτίο θέρμανσης
χώρου, δηλαδή Lw/Lp<<1. Στην περίπτωση αυτή "K3=1". Εάν οι υπολογισμοί αφορούν μόνο τη θέρμανση
νερού χρήσης τότε ο συντελεστής διόρθωσης "K3" υπολογίζεται από την εξίσωση:
K3 = (11,6 + 1,18 θw + 3,86 θm – 2,32 θa)/(100-θa)
"θw" η επιθυμητή θερμοκρασία του ζεστού νερού χρήσης,

"θm" η μέση θερμοκρασία προσαγωγής του νερού από το δίκτυο,
"θa" η μέση μηνιαία θερμοκρασία του αέρα περιβάλλοντος.
30
Η δεύτερη παράμετρος συνδέεται με το πηλίκο της απορροφούμενης ηλιακής ακτινοβολίας
προς το θερμικό φορτίο:
 FR'  (τ ′α )
Y = ⋅ FR (τα )n ⋅   ⋅
Ac
⋅ HT ⋅ K4
L  R
F (τα )n
H T είναι η μέση μηναία ακτινοβολία που προσπίπτει στην επιφάνεια

ενός συλλέκτη, σε J/m2⋅mo
"(τ'⋅α)/(τ⋅α)n" είναι ο διορθωτικός συντελεστής που λαμβάνει υπόψιν

του την κλίση τοποθέτησης του συλλέκτη.
31
 FR'  (τα )
Y = ⋅ FR (τα )n ⋅   ⋅
Ac
⋅ HT ⋅ K4
L  FR  (τα )n
• "K4" είναι ο διορθωτικός συντελεστής για τον εναλλάκτη θερμότητας φορτίου-

εργαζόμενου μέσου συλλέκτη. Για παραγωγή ζεστού νερού ο συντελεστής "K4"
παίρνει τιμή ίση με τη μονάδα (K4=1), επειδή κατά κανόνα δεν παρεμβάλλεται
εναλλάκτης φορτίου.
32
• Tο συνολικό ετήσιο φορτίο που καλύπτει ο συλλέκτης, υπολογίζεται από το άθροισμα
των επιμέρους μηνιαίων φορτίων:
Qωφ = Σ(fiLi)
• O μέσος ετήσιος συντελεστής κάλυψης της εγκατάστασης "F", δίνεται από το πηλίκο του
"Qωφ" προς το συνολικό ετήσιο θερμικό φορτίο της εγκατάστασης "L", όπου "L=ΣLi":
F=
∑( f L )
i i
∑L i
33
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΙ ΣΥΛΛΕΚΤΕΣ
Κάτοπτρα Fresnel
Ηλιακός δίσκος
Παραβολικά κοίλα κάτοπτρα

34
ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ – ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ - 1
• Παραβολικά κάτοπτρα συγκεντρώνουν την ηλιακή ακτινοβολία στον απορροφητήρα.
• Αναπτύσσουν υψηλές θερμοκρασίες.
• Συνήθως χρησιμοποιούν δευτερεύουσα διαδικασία για την παραγωγή ηλεκτρισμού.
• Απαιτείται σύστημα παρακολούθησης του ήλιου, 1D για γραμμικής εστίας, 2D για κεντρικής εστίας.
35
ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ – ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ - 2
• Ο συγκεντρωτικός συλλέκτης αποτελείται από τον απορροφητήρα όπου

συγκεντρώνεται η ηλιακή ακτινοβολία και τη συλλεκτική επιφάνεια που
οδηγεί την άμεση ακτινοβολία στον απορροφητήρα.
Aa
CR =
Ar
• Κεντρικής εστίας συγκεντρωτικοί συλλέκτες CR=45000.
• Γραμμικής εστίας συγκεντρωτικοί συλλέκτες CR=212.
36
ΗΛΙΑΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ - 1
• Κάτοπτρα σε ηλιοστάτες που αντανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία σε έναν
κεντρικό απορροφητήρα.
• Τηγμένο άλας (υψηλή θερμοχωρητικότητα και θερμική αγωγιμότητα) μεταφέρει
την αποθηκευμένη θερμότητα σε ένα boiler όπου παράγεται ατμός θερμοκρασίας
πάνω από 500oC.
• Ο ατμός περιστρέφει το στρόβιλο ενός ατμοστροβίλου.
37
ΗΛΙΑΚΟΣ ΠΥΡΓΟΣ - 2
38
39
40
• Αβαθής τεχνητή λίμνη με αυξημένη προοδευτικά προς το βυθό περιεκτικότητα σε
άλας για την αποθήκευση ηλιακής θερμικής ενέργειας.
• Με σωστή διαβάθμιση της αλατότητας του νερού (αλμυρό στον πυθμένα και
καθαρό στην επιφάνεια) και υψηλή καθαρότητα η ηλιακή ακτινοβολία
απορροφάται από τον πυθμένα.
• Η αύξηση της πυκνότητας με το βάθος είναι αρκετή ώστε ακόμα και αν
θερμανθούν τα κατώτερα στρώματα, να εξακολουθούν να παραμένουν
πυκνότερα από τα υπερκείμενα στρώματα ώστε να μην είναι δυνατή η φυσική
κυκλοφορία του νερού και η μεταφορά θερμότητας προς τα πάνω να γίνεται μόνο
με αγωγή.
• Ο πυθμένας της λίμνης μπορεί να φτάσει τους 90oC.
41
42
ΜΙΚΡΟΘΕΜΑ
• Βασιζόμενοι στην αναφορά: IEA, 2014, “Solar thermal electricity.
Technology roadmap” παρουσιάστε συνοπτικά τα σύγχρονα ηλιοθερμικά
συστήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, την έως τώρα αξιοποίησή
τους και τις προοπτικές ανάπτυξης αυτής της μορφής ενέργειας.
43
Επίπεδος ηλιακός συλλέκτης με επιφάνεια 6m2 χρησιμοποιείται για τη συνεχή
παραγωγή ζεστού νερού καθώς δέχεται (κάθετα στο επίπεδό του) επί 45min
σταθερή ηλιακή ακτινοβολία ίση με 800W/m2. Ο βαθμός απόδοσης του
συλλέκτη εκτιμάται από την καμπύλη του κατασκευαστή ίσος με 40%. Με
επιμελή μόνωση των παραπλεύρων επιφανειών του συλλέκτη καθώς και του
πλαισίου στήριξης επιτυγχάνονται ολικές απώλειες μεταφοράς και συναγωγής
του συλλέκτη προς το περιβάλλον για το χρονικό διάστημα των 45min ίσες με
0.30kWh.
• Να υπολογισθεί το ποσοστό της προσπίπτουσας στο συλλέκτη ηλιακής
ενέργειας, το οποίο χάνεται στη διάρκεια των 45min στο περιβάλλον
λόγω απωλειών ακτινοβολίας.
• Στη συνέχεια να υπολογισθεί ο συνολικά παραγόμενος όγκος (σε lt)
ζεστού νερού (55ºC) από το συλλέκτη στα 45min, σε περιβάλλον
θερμοκρασίας 20ºC και με θερμοκρασία εισόδου του ρευστού (στο
συλλέκτη) ίση με 15ºC. Πυκνότητα ζεστού νερού 970kg/m3.
44
• Μελετάται η συμπεριφορά εγκατάστασης ηλιακών συλλεκτών επιφάνειας 45m², η
οποία βρίσκεται τοποθετημένη σε ξενοδοχείο στην περιοχή των Ιωαννίνων, σε
γωνία κλίσης 30ο ως προς το οριζόντιο και νότιο προσανατολισμό. Η πειραματικά
επιβεβαιωμένη καμπύλη βαθμού απόδοσης του συλλέκτη δίνεται στη μορφή
η=0.82-7.5ζ, όπου ζ=Δθ/GT. Να υπολογιστεί το πλήθος των ατόμων των οποίων οι
ανάγκες σε ζεστό νερό θερμοκρασίας 60οC καλύπτονται για 24 ώρες με βάση το
συνολικά παραγόμενο όγκο ζεστού νερού που παράγει η εγκατάσταση συλλεκτών
όταν δέχεται επί 10 ώρες σταθερή ηλιακή ακτινοβολία (μέση κατάσταση
λειτουργίας).
Διευκρινήσεις-Παραδοχές
1. Η μέση θερμοκρασία του συλλέκτη λαμβάνεται χάριν απλοποιήσεως ως το
ημιάθροισμα της θερμοκρασίας εξόδου και εισόδου του νερού από το δίκτυο.
2. Η διαφορά θερμοκρασίας αέρα και νερού του δικτύου να ληφθεί ίση με +2οC.
3. Οι υπολογισμοί θα γίνουν για το μήνα Ιούνιο.
45
Ενότητα 8: Φωτοβολταϊκά
• Εφαρμογές φωτοβολταϊκών
• Αρχή λειτουργίας φωτοβολταϊκών
• Τεχνολογίες φωτοβολταϊκών
• Ενεργειακή παραγωγή
• Στατιστικά στοιχεία
ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
• Φ/Β μετατροπή: Διεργασία μετατροπής της εγγενούς ενέργειας του φωτός σε
ηλεκτρική ενέργεια.
• Η παραγωγή ενέργειας από Φ/Β αποτελεί μια από τις πλέον ελπιδοφόρες
τεχνολογίες άμεσης μετατροπής ανανεώσιμου δυναμικού σε ηλεκτρική
ενέργεια.
• Τα καθοριστικά χαρακτηριστικά των Φ/Β συστημάτων είναι:
– η απουσία κινουμένων τμημάτων,
– ο μεγάλος χρόνος ζωής,
– η χαμηλή ενεργειακή απόδοση,
– το υψηλό αρχικό κόστος εγκατάστασης.
5
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ - 1
• Η ιστορία της Φ/Β τεχνολογίας ξεκινάει το 1839, όταν ο φυσικός Edmond
Becquerel παρατήρησε ότι κατά την έκθεση σε φως, δύο μεταλλικών
πλακών (πλατίνας ή αργύρου) εμβυθισμένων σε ηλεκτραγώγιμο διάλυμα,
εμφανίζεται μεταξύ τους μικρή τάση και ροή ηλεκτρικού ρεύματος. Το
φαινόμενο αυτό, ονομάστηκε φωτοβολταϊκό φαινόμενο.
• Το 1941, ο Russell Ohl κατοχυρώνει πατέντα για την πρώτη Φ/Β συσκευή
από πυρίτιο με απόδοση μικρότερη του 1% και μικρή διάρκεια ζωής,
όμως η έρευνά του οδήγησε στην ιδέα του θετικά και αρνητικά
εμπλουτισμένου πυριτίου.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ - 2
• Το 1954 στα εργαστήρια της Bell, οι Gerald Pearson, Calvin Fuller και Daryl
Chapin δημιουργούν Φ/Β στοιχείο από πυρίτιο με ιστορικό, για την
εποχή, βαθμό απόδοσης 6%.
• το 1958 έξι Φ/Β στοιχεία πυριτίου τοποθετούνται στο δορυφόρο
Vanguard I, παρέχοντας εφεδρική ισχύ και παρατείνοντας τη λειτουργία
του από μερικούς μήνες, σε έξι χρόνια.
• Η πετρελαϊκή κρίση του 1973, τόνωσε την έρευνα, οδηγώντας στη
διερεύνηση και χρήση καινοτόμων υλικών και μεθόδων παραγωγής για τη
μείωση του κόστους και την αύξηση της απόδοσης των Φ/Β.
7
ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ - 1
Πηγή: Photovoltaics in Cold Climates, Ross & Royer, eds.
Πηγή: Photovoltaics in Cold Climates, Ross & Royer, eds.

8
9
10
ΑΡΧΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
• Το φως είναι ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία αποτελούμενη από
πακέτα ενέργειας (τα φωτόνια) εξαρτώμενης από τη συχνότητα
του φωτός.
• Τα φωτόνια περιέχουν αρκετή ενέργεια ώστε να διεγείρουν τα
ηλεκτρόνια στερεών σωμάτων σε θέσεις υψηλότερης ενέργειας και
να γίνουν ελεύθεροι φορείς.
• Αξιοποιώντας τις ιδιότητες των ημιαγωγών, είναι δυνατή η
δημιουργία διαφοράς δυναμικού μεταξύ ακροδεκτών, με την
αύξηση των φορέων ηλεκτρικού φορτίου που επιφέρει η
πρόσπτωση και απορρόφηση της φωτεινής ακτινοβολίας.
• Το ηλεκτρικό ρεύμα που παράγεται είναι ανάλογο της έντασης της
ακτινοβολίας και της επιφάνειας πρόσπτωσης.
11
ΗΜΙΑΓΩΓΟΙ - 1
• Τα στερεά χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες βάσει της ηλεκτρικής
αγωγιμότητας που παρουσιάζουν: μονωτές, αγωγούς και
ημιαγωγούς.
• Η ηλεκτρική αγωγιμότητα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον
αριθμό των ελεύθερων ηλεκτρονίων.
• Τα ηλεκτρόνια των ατόμων ενός υλικού, μπορούν να βρίσκονται σε
συγκεκριμένες ενεργειακές καταστάσεις (ενεργειακές τιμές). Στα
στερεά, οι επιτρεπόμενες ενεργειακές καταστάσεις
διαμορφώνονται τόσο πυκνά ώστε να σχηματίζουν ενεργειακές
ζώνες που διαχωρίζονται από εύρη ενεργειακών τιμών στα οποία
κανένα ηλεκτρόνιο δεν είναι δυνατό να υφίσταται.
12
• Οι επιτρεπόμενες ζώνες χωρίζονται στις εσωτερικές
ενεργειακές ζώνες και τις ζώνες σθένους και αγωγιμότητας.
Η διαφορά μεταξύ της υψηλότερης ενεργειακής
κατάστασης εντός της ζώνης σθένους και της χαμηλότερης
ενεργειακής κατάστασης εντός της ζώνης αγωγιμότητας
ορίζεται ως το ενεργειακό διάκενο/κατώφλι.
13
• Το ενεργειακό διάκενο έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς τα ηλεκτρόνια της
ζώνης αγωγιμότητας (ελεύθερα ηλεκτρόνια) είναι αυτά που συμβάλλουν
στην αγωγιμότητα ενός υλικού και η μετάβαση ενός ηλεκτρονίου από τη
ζώνη σθένους σε αυτή, προκύπτει κατά την πρόσδοση ενέργειας στα
άτομα του υλικού, ίσης ή μεγαλύτερης του ενεργειακού διακένου όπως
π.χ. με την απορρόφηση ακτινοβολίας ή θερμότητας.
• Όταν τα άτομα έχουν μεγάλο ενεργειακό διάκενο, το υλικό
συμπεριφέρεται ως μονωτής καθώς τα ποσά ενέργειας που απαιτούνται
για την απελευθέρωση ηλεκτρονίων από την ζώνη σθένους είναι μεγάλα,
ενώ όταν το ενεργειακό διάκενο είναι σχετικά μικρό (π.χ. 1.1eV για το
πυρίτιο), το υλικό χαρακτηρίζεται ημιαγωγός καθώς δύναται η μετάβαση
ηλεκτρονίων μεταξύ των ζωνών. Οι αγωγοί, όπως τα μέταλλα, έχουν πολύ
μικρό είτε και μηδενικό ενεργειακό διάκενο.
14
ΠΡΟΣΜΙΞΕΙΣ ΗΜΙΑΓΩΓΩΝ
• Με την πρόσμιξη πεντασθενούς στοιχείου όπως το αρσενικό (As), δημιουργείται
ασυμμετρία στο κρυσταλλικό πλέγμα με αποτέλεσμα την μετάβαση των περισσευόντων
ηλεκτρονίων στη ζώνη αγωγιμότητας (ημιαγωγός τύπου n).
• Με την πρόσμιξη τρισθενούς στοιχείου όπως το Βόριο (Β), δημιουργείται έλλειψη
ηλεκτρονίων, δηλαδή περίσσεια οπών (ημιαγωγός τύπου p).
• Στην ένωση μεταξύ ημιαγωγών τύπου n και p
παρουσιάζεται διάχυση των ελευθέρων ηλεκτρονίων
του n προς την πλευρά του p τύπου, αφήνοντας πίσω
οπές ταυτόχρονα. Αντίστοιχη μετάβαση λαμβάνει
χώρα από την πλευρά του p τύπου, με διάχυση οπών
στο n.
• Κοντά στο σημείο της ένωσης, δημιουργείται μία
μεταβατική ζώνη μεταξύ των δύο ημιαγωγών όπου οι
ελεύθεροι φορείς μειώνονται σταδιακά έως ότου
όλοι οι ελεύθεροι φορείς δεσμευτούν. Η μεταβατική
ζώνη (ζώνη εξάντλησης/απογύμνωσης) δημιουργεί
ένα ηλεκτροστατικό πεδίο (φράγμα) το οποίο
παρεμποδίζει περαιτέρω επέκτασή της.
15
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ
• Κατά την πρόσπτωση φωτεινής ακτινοβολίας δημιουργούνται πρόσθετα
ζεύγη ελευθέρων ηλεκτρονίων-οπών.
• Τα ηλεκτρόνια του ημιαγωγού p ρέουν προς τον ημιαγωγό n ενώ
αντίστοιχα κινούνται οι οπές του ημιαγωγού n καταρρίπτοντας την
προϋπάρχουσα ουδετερότητα.
• Με τη σύνδεση των δύο ημιαγωγών με εξωτερικό κύκλωμα, η σύζευξη
λειτουργεί ως πηγή ηλεκτρικού ρεύματος.
Ηλιακή
Ακτινοβολία
(-)
Κύκλωμα
Ημιαγωγός τύπου - n (-) Φορτίου
Ημιαγωγός τύπου - p (+)
Τομή Φωτοβολταϊκού Στοιχείου (+)

16
ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ Φ/Β

ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΠΟΥ ΔΕΝ
ΤΙΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΤΑΙ ΣΕ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟ
Υπερ-ενεργητικά φωτόνια 32%
Υπό-ενεργητικά φωτόνια 24%
Εσωτερικές απώλειες της κυψέλης 21%
Αντανακλάσεις στην επιφάνεια των Φ/Β 3%
Σχήμα κυψελών (κυκλικό, εξαγωνικό κ.λ.π.) 2%
Σύνολο απωλειών 82%
17
ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΡΗ Φ/Β ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ
18
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΩΝ - 1
• 1ης γενιάς (14%-17%)
– Μονοκρυσταλλικού πυριτίου
– Πολυκρυσταλλικού πυριτίου
• 2ης γενιάς (<12%)
– Λεπτού υμενίου (thin-film)
• Άμορφο πυρίτιο
• Τελλουριούχο Κάδμιο (CdTe)
• Δισεληνοϊνδιούχος Χαλκός (CuInSe2 ή CIS)
• 3ης γενιάς (υψηλού επιπέδου τεχνολογίες)
– Πολλαπλής σύζευξης (multi-junction)
– Αξιοποίηση νανοτεχνολογίας
19
(Δισεληνοϊνδιούχος
Χαλκός) (Αρσενικούχο Γάλλιο)
(Τελλουριούχο Κάδμιο)
(Πυρίτιο)
(Άμορφο πυρίτιο)
20
21
22
ΙΣΟΔΥΝΑΜΟ ΚΥΚΛΩΜΑ
  U + I ⋅ Rs   U + I ⋅ Rs ΙL: φωτόρευμα, ηλεκτρικό ρεύμα που δημιουργείται
I = I L − I 0 ⋅ exp  − 1 −
  UT   Rsh από την απορρόφηση ηλιακής ακτινοβολίας.
Ιο: ρεύμα ανάστροφης πόλωσης, χαρακτηριστικό του
Rs
υλικού και εξαρτάται από τη θερμοκρασία και την
ποιότητά του.
I sh I
ID Rs: αντίσταση σειράς, οφείλεται στην αντίσταση του
U
IL R sh RL υλικού του ημιαγωγού από τον οποίο αποτελείται το
στοιχείο, του υλικού των ηλεκτρικών επαφών καθώς
και των σημείων επαφής του ημιαγωγού με τις
ηλεκτρικές επαφές.
Rsh: ισοδύναμη παράλληλη αντίσταση, οφείλεται στη
διαρροή ρεύματος από τη σύζευξη στα όρια του
στοιχείου και στην παρουσία ατελειών υλικού και
ακαθαρσιών στην περιοχή της σύζευξης (Voc/Isc).
UT: θερμική τάση σε Volt.
23
ΚΑΜΠΥΛΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
Συντελεστής
πλήρωσης:
I mp ⋅U mp
F=
I oc ⋅U oc
24
ΚΑΜΠΥΛΗ ΙΣΧΥΟΣ
ΝPV = U · I
N PV
η PV =
GT ⋅ Ac
25
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΗΛΙΑΚΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ - 1
26
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΗΛΙΑΚΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ - 2
Σημεία μέγιστης απόδοσης
27
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΗΛΙΑΚΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ
28
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ - 1
29
30
31
ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
Μέση ετήσια ενεργειακή απόδοση Φ/Β στην Ελλάδα (kWh/kWp)

Πάρκα Οικιακά Μέσος Όρος
Ηπειρωτική Χώρα 1.485 1.345 1.465
Μη Διασυνδεδεμένα νησιά 1.725 1.525 1.695
Επικράτεια 1.500 1.355 1.480
32
ΣΥΝΔΕΣΗ Φ/Β ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

n - + I
∑ Ui I
I = min{ I i }
n
- + - +
U= i =1
i =1
n
n - + n
I = ∑ Ii U = ∑ Ui
i =1 i =1
U U
2.5 1.2
1.0
2.0
Παράλληλη σύνδεση
Ένταση I (Ampere)
Σε σειρά σύνδεση
Ένταση I (Ampere)
0.8
δύο όμοιων Φ/Β δύο όμοιων Φ/Β
1.5 Ενα Φ/Β στοιχείο
0.6
1.0
Ενα Φ/Β στοιχείο 0.4
0.5
0.2
0 0
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4
Τάση U (Volt) Τάση U (Volt)
33
ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΩΝ
34
ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΔΙΑΣΤΑΣΕΩΝ Φ/Β

Eo /(ηCC ⋅η INV ⋅ηΚΑΛ )
zmin =
( H T ⋅η PV ) ⋅ SΠΛΑΙΣΙΟΥ ⋅ηΘΕΡΜ ⋅ηΚΑΘ ⋅ηΓΗΡ
≤ z ≤ z max = z min / η*
ηCC: απόδοση του ρυθμιστή φόρτισης

ηINV: απόδοση του μετατροπέα συχνότητας (inverter)
ηΚΑΛ: λαμβάνει υπόψη τις απώλειες των καλωδιώσεων μεταφοράς
ηPV: βαθμός απόδοσης των φωτοβολταϊκών πλαισίων
ηΘΕΡΜ: λαμβάνει υπόψη απώλειες λόγω θερμοκρασίας
ηΚΑΘ: μείωση της απόδοσης των Φ/Β πλαισίων λόγω επικαθήσεων σκόνης
κ.λπ.
ηΓΗΡ: μείωση της απόδοσης λόγω γήρανσης των Φ/Β
z = z1 ⋅ z 2 z2 = Uo / Ud
35
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΓΟΡΑ Φ/Β - 1
36
37
38
39
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ Φ/Β - 1
40
41
42
43
ΠΗΓΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• Online PV photovoltaic software, http://photovoltaic-software.com/free-
online.php
– Photovoltaic Geographical Information System (PVGIS),
http://re.jrc.ec.europa.eu/pvgis/apps4/pvest.php?lang=en&map=europe
– PVWatts, http://pvwatts.nrel.gov
– PV*SOL, http://valentin.de/calculation/pvonline/pv_system/en
• IEA Photovoltaic Power Systems Programme (PVPS), http://www.iea-
pvps.org
• Solar radiation and PV maps – Europe,
http://sunbird.jrc.it/pvgis/countries/europe.htm#GR
• PV GRID database, http://www.pvgrid.eu/database.html
• European Photovoltaic Industry Association, http://www.epia.org/home
• Σύνδεσμος Εταιριών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ), http://helapco.gr
44
ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ - 1
• Ζητείται η απαιτούμενη επιφάνεια για τη
δημιουργία μιας Φ/Β μονάδας 10kW,
πολυκρυσταλλικών Φ/Β πλαισίων βαθμού
απόδοσης 16%.
• Να εκτιμηθεί η αναμενόμενη ετήσια
ενεργειακή παραγωγή Φ/Β μονάδας 10kW η
οποία πρόκειται να εγκατασταθεί στην
περιοχή της Θεσσαλονίκης.
45
• Φωτοβολταϊκό πλαίσιο εμβαδού 0,6m2, του οποίου δίνεται η
χαρακτηριστική λειτουργίας (για σταθερή ένταση ακτινοβολίας
GT=800W/m2 και θερμοκρασία πλαισίου 25οC), πρόκειται να αποτελέσει
τη βάση για μια συνδεσμολογία φωτοβολταϊκών με στόχο την
τροφοδοσία κατανάλωσης 10kW με τάση λειτουργίας ίση με 48V.
– Να υπολογισθεί ο απαραίτητος αριθμός και η απαιτούμενη συνδεσμολογία
των όμοιων αυτών πλαισίων, καθώς και ο αντίστοιχος βαθμός απόδοσης των
πλαισίων της συνδεσμολογίας για θερμοκρασία 25οC.
– Να υπολογισθεί η ωριαία παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας της
φωτοβολταϊκής εγκατάστασης υπό σταθερή ένταση ηλιακής ακτινοβολίας
800W/m2, εάν ο συντελεστής απωλειών σκόνης εκτιμάται σε 90%, ενώ η
θερμοκρασία της συλλεκτικής επιφάνειας ισούται με 55οC. Από αντίστοιχες
μετρήσεις είναι γνωστό ότι η μεταβολή θερμοκρασίας των πλαισίων κατά
10οC προκαλεί μεταβολή του βαθμού απόδοσης κατά 5%.
46
Χαρακτηριστική Καμπύλη Φωτοβολταϊκού Πλαισίου
3,0 α/α I(A) U(V) N(W)

ο
θ=25 C, G=800W/m
2
Isc 1 0 21,00 0
2,5
2 0,50 20,65 10,325
2,0 3 1,00 20,13 20,130

4 1,50 19,60 29,400
I(A)
1,5
5 2,00 18,55 37,100
1,0 6 2,18 17,85 38,824

7 2,33 17,15 39,960
0,5
8 2,40 16,45 39,480
0,0 9 2,55 10,50 26,775

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 Uo 22 10 0
2,63 0
U(V)
47

Ήπιες Μορφές Ενέργειας Κοσμάς Καββαδίας ΤΕΙ Πειραιά

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ήπιες Μορφές Ενέργειας Κοσμάς Καββαδίας ΤΕΙ Πειραιά

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά

Ήπιες Μορφές Ενέργειας

• Η γνωριμία των φοιτητών με τις ήπιες και ανανεώσιμες

• Γενικές πληροφορίες για το μάθημα

• Συμβατικές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

• Στατιστικά στοιχεία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

• Οικονομικά στοιχεία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας

ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ (2/2)

ΗΠΙΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (2/3)

• ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΗΛΙΑΚΟΙ

ΥΔΡΟΔΥΝΑΜΙΚΗ • ΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΡΓΟ (ΤΡΟΧΟΣ)

• ΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΧΑΜΗΛΗΣ ΕΝΘΑΛΠΙΑΣ, ΕΝΑΛΛΑΚΤΕΣ)

ΚΥΜΑΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ, • ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ (ΗΛΕΚΤΡΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ)

– Αδυναμία αξιοποίησης διαθέσιμου φυσικού δυναμικού

– Μηχανικές απώλειες, τεχνολογικοί περιορισμοί

– Αδυναμία πρόβλεψης φυσικών φαινόμενων

– Σχετικά υψηλό κόστος αρχικής επένδυσης

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ (1/2)

*toe: Tone of Oil Equivalent (Τόνος Ισοδύναμου Πετρελαίου, ΤΙΠ)=11,63 MWh

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΓΟΡΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΕΓΧΩΡΙΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΑΓΟΡΑ

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΑΠΕ (2/2)

Renewable Energy Cost Trends

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΓΟΡΑ ΑΙΟΛΙΚΗΣ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΓΟΡΑ ΑΙΟΛΙΚΗΣ

ΑΓΟΡΑ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ

ΑΓΟΡΑ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ

ΑΓΟΡΑ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗ

• Σκοπός η μετατροπή της κινητικής ενέργειας του ανέμου σε

Οριζοντίου άξονα Κατακορύφου άξονα

ΒΑΣΙΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ

Επίπεδο κάθετο στον

Κλίση άξονα περιστροφής ως

ΒΑΣΙΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ

ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ (1/2)

ΕΞΕΛΙΞΗ ΜΕΓΕΘΟΥΣ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ

όπου η επιφάνεια σάρωσης της πτερωτής π ⋅ D2 2

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΙΣΧΥΟΣ (1/3)

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΙΣΧΥΟΣ (3/3)

Παράμετρος περιστροφής της πτερωτής:

περιοχή χωρίς παραγωγή

ταχύτητα ανέμου [m/s]

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΑΕΡΑ

• European Wind Energy Association (EWEA), www.ewea.org

• American Wind Energy Association (AWEA), www.awea.org

• Global Wind Energy Council (GWEC), www.gwec.net

• World Wind Energy Association, www.wwindea.org

• The Wind Power, Wind Turbines and Wind Farms Database,

Να υπολογισθεί η αναμενόμενη ονομαστική ισχύς

ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Πηγή: Risø National Laboratory, Denmark Πηγή: Γεωπληροφοριακός χάρτης, http://www.rae.gr/geo/

• Ανεμόμετρα θερμού στοιχείου

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΥΡΩΣΗ

Τυπική απόκλιση των μετρήσεων:

• Κύρια διεύθυνση του

• Οι τιμές της παραμέτρου "a"

P(Va ≤ V ≤ Vb ) = ∫ f (V)dV 0,100

Καμπύλη Ολικής Πιθανότητας "F(V)" F(V0 ) = ∫ f (V)dV

Αθροιστική πιθανότητα η ένταση του ανέμου να είναι μικρότερη

Πιθανότητα η ένταση του ανέμου να είναι μεγαλύτερη από μία

• Θέτουμε: ln[− ln(1 − P(V ≤ Vo ))] = −k ⋅ ln C + k ⋅ ln Vo

τον καλύτερο δυνατό τρόπο

δυναμικό για ταχύτητες 7÷8 5,2 20÷21 0,0