‫ﺑﻪﻧﺎم او‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ّاول ﺟﺰوه درس رﯾﺎﺿﯽ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ‬

‫داﻧﺸﮑﺪه ﻋﻠﻮم رﯾﺎﺿﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷﺮﯾﻒ‬

‫دﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﻮد ِﺣﺼﺎرﮐﯽ‬

‫و‬
‫َ‬
‫ﻣﻬﻨﺪس ﻣﺴﻌﻮد َﺑﯿﺮاﻣﯽ اﻣﯿﻨﻠﻮﺋﯽ‬

‫ﻧﯿﻢﺳﺎل ّاول ﺳﺎل ﺗﺤﺼﯿﻞ ‪۱۳۹۷-۹۸‬‬

 ‫ﻓﺼﻞ ‪۱‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان‬

‫ﮐﺮاﻧﻪدار‬

‫اﻧﺪﮐﯽ ﺑﻌﺪ از ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺮﮐﺖ ﻧﯿﻮﺗﻦ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺗﺎر ﻣﺮﺗﻌﺶ ﺗﻮﺳﻂ داﻻﻣﺒﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺷ ﺪ و ﺑ ﺎ روش اﺑ ﺪاﻋ ﯽ او ﺣ ﻞ ﺷ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ ﻇ ﻬ ﻮر ﺑ ﻪﮐ ﺎرﮔ ﯿ ﺮی ﻧ ﯿ ﺮوی ﺑ ﺨ ﺎر‪ ،‬ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ اﻧ ﺘ ﻘ ﺎل ﺣ ﺮارت‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻮرﯾﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش داﻻﻣﺒﺮ ﻣﻘﺪور ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺣﻞ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﺮیﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﭘﺎﯾﻪﻫﺎی ﺗﻮاﺑﻊ ﺳﯿﻨﻮس و ﮐﺴﯿﻨﻮس ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ‬
‫ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺗﺎر ﻣﺮﺗﻌﺶ و ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻣﺮﺗﻌﺶ را ﻧﯿﺰ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﺗ ﻌ ﻤ ﯿ ﻢﻫ ﺎﯾ ﯽ ﮐ ﻪ ﺑ ﻌ ﺪﻫ ﺎ ﺑ ﺮ روی اﯾ ﻦ اﺑ ﺰار ﺣ ﻞ اﻧ ﺠ ﺎم ﺷ ﺪ ﺣ ﻞ ﺧ ﺎﻧ ﻮاده وﺳ ﯿ ﻌ ﯽ از ﻣ ﻌ ﺎدﻻت‬
‫دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای ﻣﻤﮑﻦ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻫﺪف از اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ و ﺗﻌﻤﯿﻢﻫﺎی آن و‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ ﺑﺮای ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت ﭘﺎرهای اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﺑ ﺨ ﺶ ‪ ۱.۱‬ﺑ ﻪﻣ ﻌ ﺮﻓ ﯽ ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ و ﻧ ﺤ ﻮه ﻣ ﺤ ﺎﺳ ﺒ ﻪ آن ﻣ ﯽﭘ ﺮدازﯾ ﻢ‪ .‬در ﺑ ﺨ ﺶ ‪ ۲.۱‬ﺑ ﻪ‬

‫ﻣ ﺤ ﺎﺳ ﺒ ﻪ ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﺗ ﻮاﺑ ﻊ زوج و ﻓ ﺮد ﻣ ﯽﭘ ﺮدازﯾ ﻢ‪ .‬در ﺑ ﺨ ﺶﻫ ﺎی ﺑ ﻌ ﺪی ﺗ ﻌ ﻤ ﯿ ﻢﻫ ﺎی ﺳ ﺮی‬
‫ﻓﻮرﯾﻪ و اﺳﺘﻔﺎدهﻫﺎﯾﯽ از آن را دارﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۲‬‬

‫‪ ۱.۱‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ‬
‫ﻫﺪف از اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ آن اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر‬
‫ﺑﻪ ﯾﺎدآوری ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﺗ ﻨ ﺎوﺑ ﯽ‪ :‬ﺗ ﺎﺑ ﻊ )𝑥(𝑓 ﺑ ﺎ داﻣ ﻨ ﻪ ‪ ℝ‬را ﺗ ﻨ ﺎوﺑ ﯽ ﺑ ﺎ دوره ﺗ ﻨ ﺎوب ‪ 𝑇 > ۰‬ﮔ ﻮﯾ ﯿ ﻢ اﮔ ﺮ ﺑ ﺮای ﮐ ﻠ ﯿ ﻪ‬
‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ 𝑥 داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ )𝑥(𝑓 = )𝑇 ‪ .𝑓(𝑥 +‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ‪ 𝑇 > ۰‬دوره ﺗﻨﺎوب 𝑓 ﺑﺎﺷﺪ‬
‫در اﯾﻦ ﺻﻮرت 𝑇‪ 𝑛𝑇 ،⋯ ،۳𝑇 ،۲‬ﺑﺮای ﻫﺮ ﻋﺪد ﻃﺒﯿﻌﯽ 𝑛 ﻧﯿﺰ ﯾﮏ دوره ﺗﻨﺎوب اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۱.۱‬ﺗﺎﺑﻊ 𝑥 ‪ 𝑓(𝑥) = sin‬ﺗﻨﺎوﺑﯽ ﺑﺎ دورهﻫﺎی ﺗﻨﺎوب 𝜋‪ ۲𝑛𝜋 ،⋯ ،۴𝜋 ،۲‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ‪ .۱.۱‬ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ دوره ﺗﻨﺎوب را‪ ،‬در ﺻﻮرت وﺟﻮد دوره ﺗﻨﺎوب اوﻟﯿﻪ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣ ﺜ ﺎل ‪ .۲.۱‬ﺗ ﺎﺑ ﻊ 𝑥 ‪ 𝑓(𝑥) = sin‬دارای دوره ﺗ ﻨ ﺎوب اوﻟ ﯿ ﻪ 𝜋‪ ۲‬و ﺗ ﺎﺑ ﻊ ‪ 𝑔(𝑥) = ۵‬ﻓ ﺎﻗ ﺪ دوره‬
‫ﺗﻨﺎوب اوﻟﯿﻪ اﺳﺖ ﭼﻮن ﻫﺮ ﻋﺪد ﻣﺜﺒﺖ ﯾﮏ دوره ﺗﻨﺎوب آن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗ ﺬﮐ ﺮ‪ .‬ﺗ ﻌ ﺮﯾ ﻒ ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﺗ ﻨ ﺎوﺑ ﯽ ﻓ ﻮق ﺑ ﺎ ﺗ ﻌ ﺮﯾ ﻒ ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﺗ ﻨ ﺎوﺑ ﯽ اﺳ ﺘ ﺎﻧ ﺪارد ﻣ ﺘ ﻔ ﺎوت اﺳ ﺖ‪ .‬ﻃ ﺒ ﻖ‬

‫آن ﺗ ﻌ ﺮﯾ ﻒ ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﺛ ﺎﺑ ﺖ ﺗ ﻨ ﺎوﺑ ﯽ ﻧ ﯿ ﺴ ﺖ و ﮐ ﻮﭼ ﮏﺗ ﺮﯾ ﻦ دوره ﺗ ﻨ ﺎوب‪ ،‬دوره ﺗ ﻨ ﺎوب ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﻣ ﻨ ﻈ ﻮر‬
‫ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﻋﻠﺖ اﯾﻦ اﻣﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﻓﻮق‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻮاﺑﻊ ﺗﻨﺎوﺑﯽ ﺑﺎ دوره ﺗﻨﺎوب 𝑇‬
‫ﯾﮏ ﻓﻀﺎی ﺑﺮداری روی ‪ ℝ‬اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﻀﺎی ﺑﺮداری ﺑﻪ درک اﻫﻤﯿﺖ ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ و ﮐﺎرﺑﺮد‬
‫آن ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز دﯾﮕﺮ در ﺗﻌﺮﯾﻒ زﯾﺮ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﻗ ﻄ ﻌ ﻪﺑ ﻪﻗ ﻄ ﻌ ﻪ ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ‪ :‬ﺗ ﺎﺑ ﻊ )𝑥(𝑔 را ﻗ ﻄ ﻌ ﻪﺑ ﻪﻗ ﻄ ﻌ ﻪ ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ ﮔ ﻮﯾ ﯿ ﻢ اﮔ ﺮ ﻧ ﻘ ﺎط‬

‫ﻧ ﺎﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﮕ ﯽ آن از ﻧ ﻮع ﺟ ﻬ ﺸ ﯽ ﺑ ﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﯾ ﻌ ﻨ ﯽ ﺣ ﺪ ﭼ ﭗ و راﺳ ﺖ در اﯾ ﻦ ﻧ ﻘ ﺎط ﻣ ﻮﺟ ﻮد وﻟ ﯽ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه در ﻫﺮ ﺑﺎزه ﺑﺴﺘﻪ و ﮐﺮاﻧﻪدار ﺗﻌﺪاد آﻧﻬﺎ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﺑﻪﺷﮑﻞ ‪۱.۱‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪(.‬‬

‫ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ‪ :‬ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ اﺑ ﺰاری ﺑ ﺮای ﻧ ﻮﺷ ﺘ ﻦ ﺗ ﻮاﺑ ﻊ ﻣ ﺘ ﻨ ﺎوب ﺑ ﺮ ﺣ ﺴ ﺐ ﺳ ﯿ ﻨ ﻮسﻫ ﺎ و‬

‫‪۳‬‬ ‫‪ .۱.۱‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :۱.۱‬ﺗﺎﺑﻊ ﻗﻄﻌﻪﺑﻪﻗﻄﻌﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‬

‫ﮐ ﺴ ﯿ ﻨ ﻮسﻫ ﺎ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪﻋ ﺒ ﺎرت دﻗ ﯿ ﻖﺗ ﺮ اﮔ ﺮ )𝑥(𝑓 ﯾ ﮏ ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﺗ ﻨ ﺎوﺑ ﯽ و ﻗ ﻄ ﻌ ﻪﺑ ﻪﻗ ﻄ ﻌ ﻪ ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ‬

‫∞} 𝑛𝑏{ ﻣ ﻮﺟ ﻮد اﺳ ﺖ‬
‫ﺑ ﺎ دوره ﺗ ﻨ ﺎوب ‪ 𝑇 = ۲𝑝 > ۰‬ﺑ ﺎﺷ ﺪ آنﮔ ﺎه دﻧ ﺒ ﺎﻟ ﻪﻫ ﺎی ‪ {𝑎𝑛 }𝑛=۰‬و ‪𝑛=۱‬‬
‫∞‬

‫ﺑﻪﻃﻮریﮐﻪ‪:‬‬
‫∞‬
‫‪𝑎۰‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫= )𝑥(𝑓‬ ‫‪+ 􏾜 􏿵𝑎𝑛 cos‬‬ ‫‪+ 𝑏𝑛 sin‬‬ ‫‪􏿸.‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑝‬ ‫𝑝‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫ﺳﺮی ﻓﻮق را ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﺗﺎﺑﻊ )𝑥(𝑓 ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺘﯽ 𝑛𝑎ﻫﺎ و 𝑛𝑏ﻫﺎ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪ :𝑎۰‬از ﻃﺮﻓﯿﻦ ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ از ‪ ۰‬ﺗﺎ 𝑝‪ ۲‬اﻧﺘﮕﺮال ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪) .‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﺗﻌﻮﯾﺾ ∑ و ∫ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮای ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﻘﺪور اﺳﺖ( ﺑﻪدﺳﺖ آورﯾﺪ‪:‬‬
‫𝑝‪۲‬‬
‫‪۱‬‬
‫= ‪𝑎۰‬‬ ‫‪𝑓(𝑥) 𝑑𝑥.‬‬
‫‪𝑝 􏾙۰‬‬

‫𝑥𝜋𝑚 ‪ 𝑚 ≠ ۰ ،cos‬ﺛﺎﺑﺖ ﺿﺮب و از ‪ ۰‬ﺗﺎ 𝑝‪ ۲‬اﻧﺘﮕﺮال‬

‫𝑝‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ 𝑛𝑎‪ :‬ﻃﺮﻓﯿﻦ ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ را در‬
‫ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺗﺤﺎدﻫﺎی ﻣﺜﻠﺜﺎﺗﯽ‬
‫‪۱‬‬
‫􏿱)𝐵 ‪cos 𝐴 cos 𝐵 = 􏿮 cos(𝐴 − 𝐵) + cos(𝐴 +‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬
‫􏿱)𝐵 ‪sin 𝐴 cos 𝐵 = 􏿮 sin(𝐴 − 𝐵) + sin(𝐴 +‬‬
‫‪۲‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۴‬‬

‫ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﺪ‪:‬‬
‫𝑝‪۲‬‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑥𝜋𝑚‬
‫= 𝑚𝑎‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥) cos‬‬ ‫‪𝑑𝑥.‬‬
‫‪𝑝 ۰‬‬ ‫𝑝‬

‫ﺗ ﺬﮐ ﺮ‪ .‬ﺗ ﻮﺟ ﻪ ﮐ ﻨ ﯿ ﺪ اﯾ ﻦ ﻓ ﺮﻣ ﻮل 𝑚𝑎 ﻓ ﺮﻣ ﻮل ‪ 𝑎۰‬را ﻧ ﯿ ﺰ درﺑ ﺮ دارد‪ ،‬ﻟ ﯿ ﮑ ﻦ ﺑ ﺮای ﻣ ﺤ ﺎﺳ ﺒ ﻪ ‪𝑎۰‬‬

‫ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺘﯽ اﺑﺘﺪا ﻗﺮار دﻫﯿﻢ ‪ 𝑚 = ۰‬و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻗﺪام ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫𝑥𝜋𝑚 ‪ sin‬و اﻧﺘﮕﺮالﮔﯿﺮی از ‪ ۰‬ﺗﺎ 𝑝‪ ،۲‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬

‫𝑝‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ 𝑛𝑏‪ :‬از ﺿﺮب ﻃﺮﻓﯿﻦ ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ در‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی ﻣﺜﻠﺜﺎﺗﯽ ﻓﻮق و‬
‫‪۱‬‬
‫􏿱)𝐵 ‪sin 𝐴 sin 𝐵 = 􏿮 cos(𝐴 − 𝐵) − cos(𝐴 +‬‬
‫‪۲‬‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪:‬‬
‫𝜋‪۲‬‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑥𝜋𝑚‬
‫= 𝑚𝑏‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥) sin‬‬ ‫‪𝑑𝑥.‬‬
‫‪𝑝 ۰‬‬ ‫𝑝‬
‫ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی 𝑛𝑎 و 𝑛𝑏 ﻓﻮق را ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی اوﻟﺮ ﻓﻮرﯾﻪ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ 𝑛𝑎ﻫﺎ و 𝑛𝑏ﻫﺎ را ﺿﺮاﯾﺐ‬
‫ﻓﻮرﯾﻪ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۳.۱‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﺗﺎﺑﻊ 𝜋‪ 𝑓(𝑥) = 𝑥, ۰ ≤ 𝑥 ≤ ۲‬و )𝑥(𝑓 = )𝜋‪ 𝑓(𝑥 + ۲‬را ﺑﻪدﺳﺖ‬
‫آورﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬ﮐﺎﻓﯿﺴﺖ ﺿﺮاﯾﺐ ﻓﻮرﯾﻪ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬از 𝜋‪ ۲𝑝 = ۲‬دارﯾﻢ 𝜋 = 𝑝‪.‬‬

‫𝜋‪۲‬‬
‫‪۱‬‬ ‫𝜋 ‪𝑥۲ ۲‬‬
‫= ‪𝑎۰‬‬ ‫𝑥‬ ‫𝑥𝑑‬ ‫=‬ ‫𝜋‪􏿗 = ۲‬‬
‫‪𝜋 􏾙۰‬‬ ‫‪۲𝜋 ۰‬‬
‫𝜋‪۲‬‬ ‫𝜋‪۲‬‬
‫‪۱‬‬ ‫𝜋‪sin 𝑛𝑥 ۲‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫𝑥𝑛 ‪sin‬‬
‫𝑥􏿯 = 𝑥𝑑 𝑥𝑛 ‪𝑎𝑛 = 􏾙 𝑥 cos‬‬ ‫􏾙‪􏿗 −‬‬ ‫‪𝑑𝑥􏿲 = ۰‬‬
‫‪𝜋 ۰‬‬ ‫𝜋‬ ‫‪𝑛 ۰‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫𝑛‬
‫𝜋‪۲‬‬ ‫𝜋‪۲‬‬
‫‪۱‬‬ ‫𝜋‪cos 𝑛𝑥 ۲‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫𝑥𝑛 ‪cos‬‬ ‫‪۲‬‬
‫𝑥‪𝑏𝑛 = 􏾙 𝑥 sin 𝑛𝑥 𝑑𝑥 = 􏿯−‬‬ ‫􏾙‪􏿗 +‬‬ ‫‪𝑑𝑥􏿲 = −‬‬
‫‪𝜋 ۰‬‬ ‫𝜋‬ ‫‪𝑛 ۰‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫𝑛‬ ‫𝑛‬
‫‪۵‬‬ ‫‪ .۱.۱‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ‬

‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫∞‬
‫‪۲‬‬
‫‪𝑓(𝑥) = 𝜋 − 􏾜 sin 𝑛𝑥.‬‬
‫𝑛‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ در ﻧﻘﻄﻪ 𝜋 = 𝑥 ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ 𝜋 = 𝜋‪ .‬در ﻧﻘﻄﻪ ‪ 𝑥 = 𝜋۲‬ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‬

‫∞‬
‫𝜋𝑛 ‪ 𝜋۲ = 𝜋 − ∑𝑛=۱ 𝜋۲ sin‬ﯾﺎ‬
‫‪۲‬‬
‫∞‬
‫𝜋 𝑘)‪(−۱‬‬
‫􏾜‬ ‫‪= .‬‬
‫‪𝑘=۰‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑘‬ ‫‪+‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۴‬‬
‫ﺑ ﺮای ‪ 𝑥 = ۰‬دارﯾ ﻢ ‪ 𝑓(𝑥) = ۰‬ﻟ ﯿ ﮑ ﻦ ﻣ ﻘ ﺪار ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﺑ ﺮاﺑ ﺮ 𝜋 اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘ ﺲ در ﻧ ﻘ ﺎط‬
‫ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ ﺗﺴﺎوی ﺑﺮﻗﺮار ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﻪﺑﯿﺎن ﺷﺮاﯾﻂ ﻓﻮرﯾﻪ ﺑﺮای ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺧ ﺎﺻ ﯿ ﺖ ‪ .۱.۱‬اﮔ ﺮ 𝑓 و ‪ 𝑓′‬ﻗ ﻄ ﻌ ﻪﺑ ﻪﻗ ﻄ ﻌ ﻪ ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ ﺑ ﺎ دوره ﺗ ﻨ ﺎوب ‪ ۲𝑝 > ۰‬ﺑ ﺎﺷ ﺪ آنﮔ ﺎه‬
‫ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ 𝑓 ﻣ ﻮﺟ ﻮد و ﺿ ﺮاﯾ ﺐ آن از ﻓ ﺮﻣ ﻮلﻫ ﺎی اوﻟ ﺮ‪-‬ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﻗ ﺎﺑ ﻞ ﺣ ﺼ ﻮل اﺳ ﺖ‪ .‬در ﻧ ﻘ ﺎط‬
‫ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﮕ ﯽ 𝑓 ﻣ ﻘ ﺪار ﺳ ﺮی ﺑ ﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﺎ ﻣ ﻘ ﺪار ﺗ ﺎﺑ ﻊ و در ﻧ ﻘ ﺎط ﻧ ﺎﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﮕ ﯽ ﻣ ﻘ ﺪار ﺳ ﺮی ﺑ ﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﺎ‬
‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺣﺪ ﭼﭗ و راﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣ ﺜ ﺎل ‪ .۴.۱‬ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﺗ ﺎﺑ ﻊ ‪ 𝑓(𝑥) = (𝑥 − ۱)۲ , ۰ ≤ 𝑥 ≤ ۲‬و )𝑥(𝑓 = )‪ 𝑓(𝑥 + ۲‬را‬

‫ﺑﻪدﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ‪ .۲𝑝 = ۲ .‬ﭘﺲ ‪.𝑝 = ۱‬‬

‫‪۱ ۲‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪(𝑥 − ۱)۳ ۲ ۲‬‬

‫= 𝑥𝑑 )‪𝑎۰ = 􏾙 (𝑥 − ۱‬‬ ‫= 􏿗‬
‫‪۱ ۰‬‬ ‫‪۳ ۰ ۳‬‬
‫‪۱ ۲‬‬
‫𝑥𝑑 𝑥𝜋𝑛 ‪𝑎𝑛 = 􏾙 (𝑥 − ۱)۲ cos‬‬
‫‪۱ ۰‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛 ‪sin‬‬
‫)‪= (𝑥 − ۱) sin 𝑛𝜋𝑥􏿗 − 􏾙 ۲(𝑥 − ۱‬‬ ‫𝑥𝑑‬
‫‪۰‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫𝜋𝑛‬
‫‪۲‬‬
‫‪cos 𝑛𝜋𝑥 ۲‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛 ‪cos‬‬ ‫‪۴‬‬
‫)‪= −۲􏿯(𝑥 − ۱‬‬ ‫􏾙‪􏿗 −‬‬ ‫= 􏿲𝑥𝑑‬ ‫‪.‬‬
‫‪𝑛۲ 𝜋۲‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪−𝑛۲ 𝜋۲‬‬ ‫‪𝑛۲ 𝜋۲‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۶‬‬

‫و‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬
‫𝑥𝑑 𝑥𝜋𝑛 ‪𝑏𝑛 = 􏾙 (𝑥 − ۱)۲ sin‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۰‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪cos 𝑛𝜋𝑥 ۲‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛 ‪cos‬‬
‫)‪= −(𝑥 − ۱‬‬ ‫)‪􏿗 + 􏾙 ۲(𝑥 − ۱‬‬ ‫𝑥𝑑‬
‫‪𝑛𝜋 ۰‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫𝜋𝑛‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫𝑥𝜋𝑛 ‪sin‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛 ‪sin‬‬
‫)‪= ۲(𝑥 − ۱‬‬ ‫‪􏿗 −􏾙 ۲‬‬ ‫‪𝑑𝑥􏿲 = ۰.‬‬
‫‪𝑛۲ 𝜋۲‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪𝑛۲ 𝜋۲‬‬

‫ﺗ ﺬﮐ ﺮ‪ 𝑏𝑛 = ۰ .‬ﺑ ﺪون ﻣ ﺤ ﺎﺳ ﺒ ﻪ ﻗ ﺎﺑ ﻞ ﺗ ﺸ ﺨ ﯿ ﺺ اﺳ ﺖ‪ .‬ﭼ ﻮن ‪ 𝑓(𝑥) = (𝑥 − ۱)۲‬ﺗ ﺎﺑ ﻌ ﯽ زوج‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫‪۱ ∞ ۴‬‬
‫‪𝑓(𝑥) = + 􏾜 ۲ ۲ cos 𝑛𝜋𝑥.‬‬
‫𝜋 𝑛 ‪۳ 𝑛=۱‬‬
‫∞‬ ‫‪𝑛+۱‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫∞‬ ‫‪۲‬‬
‫ﺑﺮای ‪ 𝑥 = ۰‬ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ ‪ ∑𝑛=۱ 𝑛۱۲ = 𝜋۶‬و ﺑﺮای ‪.∑𝑛=۱ (−۱𝑛)۲ = 𝜋۱۲ ،𝑥 = ۱‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ (۱ .‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از اﻧﺘﺨﺎب دوره ﺗﻨﺎوب اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (۲‬اﮔ ﺮ 𝑓 ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ و ‪ 𝑓′‬ﻗ ﻄ ﻌ ﻪﺑ ﻪﻗ ﻄ ﻌ ﻪ ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ ﺑ ﺎﺷ ﺪ درﺟ ﻪ 𝑛 در ﻣ ﺨ ﺮج ﮐ ﺴ ﺮ 𝑛𝑎 و 𝑛𝑏 دوﺗ ﺎ‬

‫ﺑ ﯿ ﺸ ﺘ ﺮ از درﺟ ﻪ ﺻ ﻮرت اﺳ ﺖ‪ .‬ﻫ ﻤ ﭽ ﻨ ﯿ ﻦ اﮔ ﺮ 𝑓 و ‪ 𝑓′‬ﺗ ﺎ ﻣ ﺸ ﺘ ﻖ 𝑚ام ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ و ﻣ ﺸ ﺘ ﻖ‬
‫‪ 𝑚 + ۱‬آن ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ درﺟﻪ ﻣﺨﺮج ‪ 𝑚 + ۲‬ﺗﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از درﺟﻪ ﺻﻮرت اﺳﺖ‪ .‬ﻋﮑﺲ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﯿﺰ ﺻﺤﺖ دارد‪.‬‬

‫‪ (۳‬اﮔﺮ 𝑓 و ﮐﻠﯿﻪ ﻣﺸﺘﻘﺎت آن ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ در اﯾﻦﺻﻮرت ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ 𝑓 ﻓﻘﻂ ﺗﻌﺪاد ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ دارد‪.‬‬

‫‪ (۴‬ﯾﮑﯽ از ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺳﺮیﻫﺎی ﻋﺪدی اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۷‬‬ ‫‪ .۱.۱‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ ‪۱.۱‬‬

‫‪ .۱‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دوره ﺗﻨﺎوب ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺗﻮاﺑﻊ زﯾﺮ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ب( 𝑥𝑚𝜋 ‪sin 𝑛𝑥 cos‬‬ ‫آ( 𝑥𝑚‪sin 𝑛𝑥 cos ۲‬‬

‫‪ .۲‬ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻮاﺑﻊ ﺗﻨﺎوﺑﯽ ﺑﺎ دوره 𝑇 ﯾﮏ ﻓﻀﺎی ﺑﺮداری اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .۳‬ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از اﻧﺘﺨﺎب دوره ﺗﻨﺎوب اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .۴‬ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ اﮔﺮ 𝑓 ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ‪ 𝑓′‬ﻗﻄﻌﻪﺑﻪﻗﻄﻌﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ آنﮔﺎه درﺟﻪ 𝑛 ﻣﺨﺮج ﮐﺴﺮ‬
‫𝑛𝑎 و 𝑛𝑏 دوﺗﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از درﺟﻪ ﺻﻮرت ﮐﺴﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .۵‬ﻧ ﺸ ﺎن دﻫ ﯿ ﺪ اﮔ ﺮ درﺟ ﻪ 𝑛 در ﻣ ﺨ ﺮج 𝑛𝑎 و 𝑛𝑏 ﺣ ﺪاﻗ ﻞ ‪ 𝑚 + ۲‬ﺗ ﺎ ﺑ ﯿ ﺸ ﺘ ﺮ از درﺟ ﻪ ﺻ ﻮرت‬

‫ﺑﺎﺷﺪ آنﮔﺎه 𝑓 ﺗﺎ ﻣﺸﺘﻖ 𝑚ام آن ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .۶‬ﺑ ﺎ اﺳ ﺘ ﻔ ﺎده از ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ‪ 𝑓(𝑥) = 𝑥۲‬روی 𝜋 < |𝑥| و )𝑥(𝑓 = )𝜋‪ 𝑓(𝑥 + ۲‬ﻣ ﻘ ﺎدﯾ ﺮ‬
‫∞‬ ‫‪𝑛+۱‬‬ ‫∞‬
‫‪ ∑𝑛=۱ 𝑛۱۲‬و ‪ ∑𝑛=۱ (−۱𝑛)۲‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫∞‬ ‫𝑛‬
‫‪ .۷‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﺗﺎﺑﻊ |𝑥 ‪ 𝑓(𝑥) = | cos‬ﺳﺮی ‪ ∑𝑛=۱ ۴(−𝑛۱۲)−۱‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .۸‬ﺑ ﺎ اﺳ ﺘ ﻔ ﺎده از ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﺗ ﺎﺑ ﻊ ‪ 𝑓(𝑥) = |𝑥|۳ , |𝑥| ≤ ۲‬و )𝑥(𝑓 = )‪ 𝑓(𝑥 + ۲‬ﺳ ﺮی‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫‪ ∑𝑛=۱ (۲𝑛+۱ ۱)۴‬و ‪ ∑𝑛=۱ 𝑛۱۴‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫∞‬ ‫‪𝑛+۱‬‬
‫‪ ∑𝑛=۱ ((−۲𝑛+‬را‬
‫)‪۱‬‬
‫‪۱)۳‬‬
‫‪ .۹‬ﺑ ﺎ اﺳ ﺘ ﻔ ﺎده از ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﺗ ﺎﺑ ﻊ ‪ 𝑓(𝑥) = 𝑥(۱ − |𝑥|), |𝑥| ≤ ۱‬ﺳ ﺮی‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫∞‬
‫‪ .۱۰‬ﻣﻘﺪار ‪ ∑𝑛=۱ 𝑛۱۶‬را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۸‬‬

‫‪ ۲.۱‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﺗﻮاﺑﻊ زوج و ﻓﺮد‬

‫ﺑ ﺮای ﺗ ﻮاﺑ ﻊ زوج و ﻓ ﺮد ﻣ ﺤ ﺎﺳ ﺒ ﻪ ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﺳ ﺎدهﺗ ﺮ ﻣ ﺤ ﺎﺳ ﺒ ﻪ ﻣ ﯽﮔ ﺮدد‪ .‬ﻋ ﻠ ﺖ اﯾ ﻦ اﻣ ﺮ ﺻ ﻔ ﺮ‬
‫ﺑ ﻮدن اﻧ ﺘ ﮕ ﺮال ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﻓ ﺮد روی داﻣ ﻨ ﻪ ﻗ ﺮﯾ ﻨ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬در اﺑ ﺘ ﺪا ﺑ ﻪ ﯾ ﺎدآوری ﻣ ﻔ ﺎﻫ ﯿ ﻢ و ﺧ ﻮاﺻ ﯽ از‬
‫ﺗﻮاﺑﻊ زوج و ﻓﺮد ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ )𝑥(𝑔 را زوج ﮔﻮﯾﯿﻢ اﮔﺮ داﻣﻨﻪ آن ﻗﺮﯾﻨﻪ و )𝑥(𝑔 = )𝑥‪.𝑔(−‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ )𝑥(‪ ℎ‬را ﻓﺮد ﮔﻮﯾﯿﻢ اﮔﺮ داﻣﻨﻪ آن ﻗﺮﯾﻨﻪ و )𝑥(‪.ℎ(−𝑥) = −ℎ‬‬

‫ﺧﺎﺻﯿﺖ ‪ (۱ .۲.۱‬ﺣﺎﺻﻞﺿﺮب دو ﺗﺎﺑﻊ زوج ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ زوج اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (۲‬ﺣﺎﺻﻞﺿﺮب دو ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺮد ﻧﯿﺰ ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ زوج اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (۳‬ﺣﺎﺻﻞﺿﺮب ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ زوج و ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺮد ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫𝑎‬
‫‪ (۴‬اﮔﺮ ‪ ℎ‬ﻓﺮد ﺑﺎﺷﺪ آنﮔﺎه ‪.∫ ℎ(𝑥) 𝑑𝑥 = ۰‬‬
‫𝑎‪−‬‬
‫𝑎‬ ‫𝑎‬
‫‪ (۵‬اﮔﺮ 𝑔 زوج ﺑﺎﺷﺪ آنﮔﺎه 𝑥𝑑 )𝑥(𝑔 ∫ ‪.∫ 𝑔(𝑥) 𝑑𝑥 = ۲‬‬
‫𝑎‪−‬‬ ‫‪۰‬‬

‫ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز دﯾﮕﺮ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﺗﻮاﺑﻊ زوج و ﻓﺮد ﺧﺎﺻﯿﺖ زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﺎﺻﯿﺖ ‪ .۳.۱‬اﮔﺮ )𝑥(𝑓 ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻨﺎوﺑﯽ ﺑﺎ دوره ﺗﻨﺎوب 𝑇 ﺑﺎﺷﺪ آنﮔﺎه ﺑﺮای ﻫﺮ ﻋﺪد ﺣﻘﯿﻘﯽ‬
‫𝑑 دارﯾﻢ‪:‬‬
‫𝑇‪𝑑+‬‬ ‫𝑇‬
‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥) 𝑑𝑥 = 􏾙 𝑓(𝑥) 𝑑𝑥.‬‬
‫𝑑‬ ‫‪۰‬‬

‫ﻋﻠﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﻮاص اﻧﺘﮕﺮال دارﯾﻢ‪:‬‬

‫𝑇‪𝑑+‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫𝑇‬ ‫𝑑‪𝑇+‬‬
‫􏾙‬ ‫􏾙 ‪𝑓(𝑥) 𝑑𝑥 = 􏾙 𝑓(𝑥) 𝑑𝑥 + 􏾙 𝑓(𝑥) 𝑑𝑥 +‬‬ ‫‪𝑓(𝑥) 𝑑𝑥.‬‬
‫𝑑‬ ‫𝑑‬ ‫‪۰‬‬ ‫𝑇‬

‫از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﺎوﺑﯽ ﺑﻮدن 𝑓 و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ 𝑇 ‪ 𝑥 = 𝑡 +‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫𝑑‪𝑇+‬‬ ‫𝑑‬ ‫𝑑‬
‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥) 𝑑𝑥 = 􏾙 𝑓(𝑡 + 𝑇) 𝑑𝑡 = 􏾙 𝑓(𝑡) 𝑑𝑡.‬‬
‫𝑇‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪۰‬‬
‫‪۹‬‬ ‫‪ .۲.۱‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﺗﻮاﺑﻊ زوج و ﻓﺮد‬

‫𝑇‪𝑑+‬‬ ‫𝑇‬
‫∫‪.‬‬ ‫ﭘﺲ 𝑥𝑑 )𝑥(𝑓 ∫ = 𝑥𝑑 )𝑥(𝑓‬
‫𝑑‬ ‫‪۰‬‬

‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ‪ .۴.۱‬ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی اوﻟﺮ‪-‬ﻓﻮرﯾﻪ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﻧﯿﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻤﺎﯾﺶ اﺳﺖ‪.‬‬

‫𝑝‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫= 𝑛𝑎‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥) cos‬‬ ‫𝑥𝑑‬
‫𝑝‪𝑝 −‬‬ ‫𝑝‬
‫𝑝‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫= 𝑛𝑏‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥) sin‬‬ ‫‪𝑑𝑥.‬‬
‫𝑝‪𝑝 −‬‬ ‫𝑝‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﺳﯿﻨﻮس ﺗﺎﺑﻌﯽ ﻓﺮد و ﮐﺴﯿﻨﻮس ﺗﺎﺑﻌﯽ زوج اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺎﺻﯿﺖ زﯾﺮ ﺑﺮﻗﺮار‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﺎﺻﯿﺖ ‪ (۱ .۵.۱‬اﮔﺮ )𝑥(𝑔 زوج و ﺑﺎ ٔ‬

‫دوره ﺗﻨﺎوب 𝑝‪ ۲‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آنﮔﺎه‬
‫𝑝‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫= 𝑛𝑎‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥) cos‬‬ ‫𝑥𝑑‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑏𝑛 = ۰‬‬
‫‪𝑝 ۰‬‬ ‫𝑝‬
‫∞‬
‫‪𝑎۰‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫= )𝑥(𝑔‬ ‫‪+ 􏾜 𝑎𝑛 cos‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑝‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫‪ (۲‬اﮔﺮ )𝑥(‪ ℎ‬ﺗﺎﺑﻌﯽ ﻓﺮد ﺑﺎ ٔ‬

‫دوره ﺗﻨﺎوب 𝑝‪ ۲‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آنﮔﺎه‬
‫𝑝‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫‪𝑎𝑛 = ۰‬‬ ‫‪,‬‬ ‫= 𝑛𝑏‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥) sin‬‬ ‫𝑥𝑑‬
‫‪𝑝 ۰‬‬ ‫𝑝‬
‫∞‬
‫𝑥𝜋𝑛‬
‫‪ℎ(𝑥) = 􏾜 𝑏𝑛 sin‬‬ ‫‪.‬‬
‫𝑝‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺮد ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ و ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﺗﺎﺑﻊ‬
‫زوج ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣ ﺜ ﺎل ‪ .۵.۱‬ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﺗ ﺎﺑ ﻊ 𝜋 < |𝑥| ‪ 𝑓(𝑥) = 𝑥|𝑥|,‬و )𝑥(𝑓 = )𝜋‪ 𝑓(𝑥 + ۲‬را ﻣ ﺤ ﺎﺳ ﺒ ﻪ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۱۰‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺮد اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ‪ 𝑎𝑛 = ۰‬و 𝜋‪ ۲𝑝 = ۲‬ﯾﺎ 𝜋 = 𝑝 و‬

‫𝜋‬ ‫𝜋‬
‫‪۲‬‬ ‫𝜋 𝑥𝑛 ‪cos‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑥𝑛 ‪cos‬‬
‫􏾙 = 𝑛𝑏‬ ‫= 𝑥𝑑 𝑥𝑛 ‪𝑥۲ sin‬‬
‫􏿯‬ ‫𝑥‪􏿖 − 􏾙 ۲‬‬ ‫‪𝑥۲‬‬ ‫􏿲𝑥𝑑‬
‫‪𝜋 ۰‬‬ ‫𝜋‬ ‫‪−𝑛 ۰‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫𝑛‪−‬‬
‫𝜋‬
‫𝜋‪۲‬‬ ‫‪𝑛+‬‬‫‪۱‬‬ ‫𝜋 𝑥𝑛 ‪۴ sin‬‬ ‫𝑥𝑛 ‪sin‬‬
‫𝑥􏿯 ‪= (−۱) +‬‬ ‫􏿖‬ ‫‪−‬‬ ‫􏾙‬ ‫􏿲𝑥𝑑‬
‫𝑛‬ ‫𝜋‬ ‫‪𝑛۲ ۰‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫𝑛‬‫‪۲‬‬
‫𝜋‪۲‬‬ ‫‪۴‬‬
‫‪= (−۱)𝑛+۱ + ۳ 􏿮(−۱)𝑛 − ۱􏿱.‬‬
‫𝑛‬ ‫𝑛𝜋‬
‫ﭘﺲ‬
‫∞‬
‫𝜋‪۲‬‬ ‫‪۴‬‬
‫􏿻 􏾜 = )𝑥(𝑓‬ ‫‪(−۱)𝑛+۱ +‬‬ ‫‪􏿮(−۱)𝑛 − ۱􏿱� sin 𝑛𝑥.‬‬
‫𝑛‬ ‫‪𝜋𝑛۳‬‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫ﺑﺮای ‪ 𝑥 = 𝜋۲‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫‪𝜋۲‬‬ ‫𝜋‪۲‬‬ ‫‪۸(−۱)𝑘+۱‬‬
‫􏾜=‬ ‫‪(−۱)𝑘+۱‬‬ ‫􏾜‪−‬‬ ‫‪۳‬‬
‫‪.‬‬
‫‪۴‬‬ ‫‪𝑘=۰‬‬
‫‪۲𝑘 + ۱‬‬ ‫‪𝑘=۰‬‬
‫(𝜋‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑘‬ ‫‪+‬‬ ‫‪۱‬‬‫)‬

‫ﻫ ﻤ ﭽ ﻨ ﯿ ﻦ ﺑ ﺎ اﺳ ﺘ ﻔ ﺎده از ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ 𝜋 ≤ |𝑥| ‪ 𝑓(𝑥 + ۲𝜋) = 𝑓(𝑥) ،𝑓(𝑥) = 𝑥,‬ﺑ ﻪدﺳ ﺖ‬

‫∞‬ ‫‪𝑘+۱‬‬
‫‪ .∑𝑘=۱ (−۲𝑘+‬ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬
‫)‪۱‬‬
‫‪۱‬‬
‫ﻣﯽآورﯾﻢ ‪= 𝜋۴‬‬
‫∞‬
‫‪(−۱)𝑘+۱‬‬ ‫‪𝜋۳‬‬
‫􏾜‬ ‫‪۳‬‬
‫=‬ ‫‪.‬‬
‫‪𝑘=۰‬‬
‫(‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑘‬ ‫‪+‬‬ ‫‪۱‬‬‫)‬ ‫‪۳۲‬‬

‫ﺑ ﺎ اﺳ ﺘ ﻔ ﺎده از ﺗ ﺴ ﺎوی ﭘ ﺎرﺳ ﯿ ﻮال ﻣ ﺤ ﺎﺳ ﺒ ﻪ ﺳ ﺮیﻫ ﺎی ﻋ ﺪدی ﺑ ﯿ ﺸ ﺘ ﺮی ﻣ ﻘ ﺪور اﺳ ﺖ اﯾ ﻦ‬

‫ﺧﺎﺻﯿﺖ را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ دارﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺧﺎﺻﯿﺖ ‪ .۶.۱‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ )𝑥(𝑓 و )𝑥(𝑔 ﺑﺎ دورهﻫﺎی ﺗﻨﺎوﺑﯽ 𝑝‪ ۲‬دارای ﺳﺮیﻫﺎی زﯾﺮاﻧﺪ‪.‬‬
‫∞‬
‫‪𝑎۰‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫= )𝑥(𝑓‬ ‫‪+ 􏾜 􏿵𝑎𝑛 cos‬‬ ‫‪+ 𝑏𝑛 sin‬‬ ‫􏿸‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑝‬ ‫𝑝‬
‫‪𝑛=۱‬‬
‫∞‬
‫‪𝑐۰‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫= )𝑥(𝑔‬ ‫‪+ 􏾜 􏿵𝑐𝑛 cos‬‬ ‫‪+ 𝑑𝑛 sin‬‬ ‫􏿸‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑝‬ ‫𝑝‬
‫‪𝑛=۱‬‬
‫‪۱۱‬‬ ‫‪ .۲.۱‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﺗﻮاﺑﻊ زوج و ﻓﺮد‬

‫آنﮔﺎه‬
‫∞‬ ‫𝑝‬
‫‪𝑎۰ 𝑐۰‬‬ ‫‪۱‬‬
‫= ) 𝑛𝑑 𝑛𝑏 ‪+ 􏾜(𝑎𝑛 𝑐𝑛 +‬‬ ‫‪𝑓(𝑥)𝑔(𝑥) 𝑑𝑥.‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑝‪𝑝 􏾙−‬‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫ﻋﻠﺖ‪ .‬ﻃ ﺮﻓ ﯿ ﻦ ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ )𝑥(𝑓 را در 𝑝‪ 𝑔(𝑥)/‬ﺿ ﺮب و از 𝑝‪ −‬ﺗ ﺎ 𝑝 اﻧ ﺘ ﮕ ﺮال ﺑ ﮕ ﯿ ﺮﯾ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ‬

‫ﺗﻌﻮﯾﺾ ﻣﺤﻞ ∑ و ∫ اﻧﺘﮕﺮالﻫﺎی ﺣﺎﺻﻞ‪ 𝑐𝑛 ،‬و 𝑛𝑑 را ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ .۶.۱‬ﺑﺮای دو ﺗﺎﺑﻊ 𝜋 < |𝑥| ‪ 𝑓(𝑥) = 𝑥,‬و ‪ 𝑔(𝑥) = 𝑥۳‬ﺑﺎ دوره ﺗﻨﺎوب 𝜋‪ ۲‬ﺳﺮیﻫﺎی‬
‫ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ زﯾﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫∞‬
‫‪۲(−۱)𝑛+۱‬‬
‫􏾜 = )𝑥(𝑓‬ ‫𝑥𝑛 ‪sin‬‬
‫𝑛‬
‫‪𝑛=۱‬‬
‫∞‬
‫‪۲ 𝜋۲‬‬ ‫𝑛)‪۱۲(−۱‬‬
‫􏿯 􏾜 = )𝑥(𝑔‬ ‫‪(−۱)𝑛+۱ +‬‬ ‫‪􏿲 sin 𝑛𝑥.‬‬
‫𝑛‬ ‫‪𝑛۳‬‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺴﺎوی ﭘﺎرﺳﯿﻮال ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬

‫∞‬ ‫𝜋‬
‫‪۲(−۱)𝑛+۱ ۲𝜋۲‬‬ ‫𝑛)‪۱۲(−۱‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫𝜋‪۴ 𝑑𝑥 = ۲‬‬
‫‪۴‬‬
‫􏾜‬ ‫‪(−۱)𝑛+۱ +‬‬ ‫=􏿲‬ ‫𝑥‬
‫𝑛‬ ‫𝑛 􏿯‬
‫‪𝑛۳‬‬ ‫𝜋‪𝜋 􏾙−‬‬ ‫‪۵‬‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫ﯾﺎ‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪𝜋۴‬‬ ‫‪۱‬‬
‫􏾜‬ ‫=‬ ‫‪􏿮−‬‬ ‫􏿱 ‪+ ۲ 𝜋۲ 􏾜 ۲‬‬
‫‪𝑛=۱‬‬
‫‪𝑛۴‬‬ ‫‪۱۲‬‬ ‫‪۵‬‬ ‫‪𝑛=۱‬‬
‫𝑛‬
‫‪۱‬‬ ‫‪𝜋۴‬‬ ‫‪𝜋۲‬‬ ‫‪𝜋۴‬‬
‫‪􏿮−‬‬ ‫‪+ ۲ 𝜋۲ 􏿱 = .‬‬
‫=‬
‫‪۱۲‬‬ ‫‪۵‬‬ ‫‪۶‬‬ ‫‪۹۰‬‬
‫ﻫﺮ ﯾﮏ از دو ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ و ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪﺧﻮد را دارﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ را اﺑﺰاری ﺑﺮای ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬اﯾﻦ ﺧﻮاص را در اﯾﻦﺟﺎ ﺑﯿﺎن‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫∞‬
‫𝑥𝜋𝑛 ‪ 􏿺 sin‬ﯾﮏ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺮای ﻓﻀﺎی ﺑﺮداری زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫𝑝‬
‫􏿽‬ ‫ﺧﺎﺻﯿﺖ ‪ (۱ .۷.۱‬دﻧﺒﺎﻟﻪ‬
‫‪𝑛=۱‬‬
‫⎧‬ ‫⎫‬
‫⎪‬ ‫⎪‬
‫⎪𝑓 ﻓﺮد و ﺗﻨﺎوﺑﯽ ﺑﺎ دوره ﺗﻨﺎوب ‪⎨𝑓 ∶ ℝ → ℝ ∶ ،𝑓(𝑚𝑝) = ۰ ،۲𝑝 > ۰‬‬
‫⎪‬ ‫⎬‬
‫⎪ = ‪𝑉۱‬‬
‫⎪‬ ‫⎪‬
‫⎪ 𝑓 ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ در ﻧﻘﺎط 𝑝𝑚 = 𝑥‪ ،𝑚 ∈ ℤ ،‬و 𝑓 و ‪ 𝑓′‬ﻗﻄﻌﻪﺑﻪﻗﻄﻌﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ⎩‬
‫⎭‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۱۲‬‬
‫∞‬
‫𝑥𝜋𝑛 ‪ 􏿺 cos‬ﯾﮏ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺮای ﻓﻀﺎی ﺑﺮداری زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫𝑝‬
‫􏿽‬ ‫‪ (۲‬دﻧﺒﺎﻟﻪ‬
‫‪𝑛=۰‬‬
‫⎧‬ ‫⎫‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫𝑓‬ ‫∶‬ ‫‪ℝ‬‬ ‫→‬ ‫‪ℝ‬‬ ‫∶‬ ‫𝑓‬ ‫⎪ 𝑓 ﺗﻨﺎوﺑﯽ ﺑﺎ دوره ﺗﻨﺎوب ‪ 𝑓 ،۲𝑝 > ۰‬زوج و ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‪′ ،‬‬
‫⎪‬
‫⎨‬ ‫⎬‬
‫⎪ = ‪𝑉۲‬‬
‫⎪‬ ‫⎪‬
‫⎪ ﻗﻄﻌﻪﺑﻪﻗﻄﻌﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‪ 𝑓′ ،‬در 𝑝𝑚 = 𝑥 ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ‪⎩𝑚 ∈ ℤ ،𝑓′ (𝑚𝑝) = ۰‬‬ ‫⎭‬

‫ﻋﻠﺖ‪ (۱ .‬ﻃﺒﻖ ﺧﺎﺻﯿﺖ ‪ ،۱.۱‬اﮔﺮ ‪ 𝑓 ∈ 𝑉۱‬ﺑﺎﺷﺪ ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ 𝑓 ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن 𝑓 ﻓﺮد‬
‫اﺳﺖ ﭘﺲ ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ آن ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫∞‬ ‫𝑝‬
‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫‪𝑓(𝑥) = 􏾜 𝑏𝑛 sin‬‬ ‫‪,‬‬ ‫= 𝑛𝑏‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥) sin‬‬ ‫‪𝑑𝑥.‬‬
‫𝑝‬ ‫‪𝑝 ۰‬‬ ‫𝑝‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫ﭼﻮن 𝑓 در ﻧﻘﺎط 𝑝𝑚 = 𝑥 ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﭘﺲ ﺗﺴﺎوی ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ در اﯾﻦ ﻧﻘﺎط ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (۲‬ﭼﻮن 𝑓 ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و زوج و ‪ 𝑓′‬ﻗﻄﻌﻪﺑﻪﻗﻄﻌﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﭘﺲ‪:‬‬
‫∞‬ ‫𝑝‬
‫‪𝑎۰‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫‪𝑓(𝑥) = + 􏾜 𝑎𝑛 cos‬‬ ‫‪,‬‬ ‫= 𝑛𝑎‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥) cos‬‬ ‫‪𝑑𝑥.‬‬
‫‪۲ 𝑛=۱‬‬ ‫𝑝‬ ‫‪𝑝 ۰‬‬ ‫𝑝‬

‫ﭼ ﻮن درﺟ ﻪ در ﻣ ﺨ ﺮج ﮐ ﺴ ﺮ 𝑛𝑎 دوﺗ ﺎ ﺑ ﯿ ﺸ ﺘ ﺮ از درﺟ ﻪ ﺻ ﻮرت اﺳ ﺖ ﭘ ﺲ اﯾ ﻦ ﺳ ﺮی ﻫ ﻤ ﮕ ﺮای‬

‫ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ از آن ﻣﯽﺗﻮان ﺟﻤﻠﻪﺑﻪﺟﻤﻠﻪ ﻣﺸﺘﻖ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪدﺳﺖ آورد‪:‬‬
‫∞‬
‫𝜋𝑛‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫)𝑥( ‪𝑓′‬‬ ‫‪= 􏾜−‬‬ ‫‪𝑎𝑛 sin‬‬ ‫‪.‬‬
‫𝑝‬ ‫𝑝‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫ﭼ ﻮن ‪ 𝑓′‬در ﻧ ﻘ ﺎط 𝑝𝑚 = 𝑥‪ ،‬ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﭘ ﺲ در اﯾ ﻦ ﻧ ﻘ ﺎط ﻣ ﻘ ﺪار ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ‪ 𝑓′‬ﺑ ﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﺎ‬

‫ﺧﻮد ﺗﺎﺑﻊ اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﺷﺮط ‪ 𝑓′ (𝑚𝑝) = ۰‬ﻧﯿﺰ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ (۱ .‬اﮔﺮ 𝑓‪ 𝑓′ ،‬و ‪ 𝑓″‬دارای دوره ﺗﻨﺎوب ‪ 𝑓 ،۲𝑝 > ۰‬ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ‪ 𝑓′‬و ‪ 𝑓″‬ﻗﻄﻌﻪﺑﻪﻗﻄﻌﻪ‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ آنﮔﺎه ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ‪ 𝑓′‬از ﺟﻤﻠﻪﺑﻪﺟﻤﻠﻪ ﻣﺸﺘﻖﮔﯿﺮی ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ 𝑓 ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺣﺼﻮل اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (۲‬اﮔﺮ 𝑓 و ‪ 𝑓′‬ﻗﻄﻌﻪﺑﻪﻗﻄﻌﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎ دوره ﺗﻨﺎوب ‪ ۲𝑝 > ۰‬ﺑﺎﺷﺪ آنﮔﺎه اﻧﺘﮕﺮال ﻣﻌﯿﻦ 𝑓 ﺑﺎ‬
‫ﺟﻤﻠﻪﺑﻪﺟﻤﻠﻪ اﻧﺘﮕﺮالﮔﯿﺮی از ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ 𝑓 ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۱۳‬‬ ‫‪ .۲.۱‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﺗﻮاﺑﻊ زوج و ﻓﺮد‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ ‪۲.۱‬‬

‫‪ .۱‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﺪام ﯾﮏ از ﺗﻮاﺑﻊ زﯾﺮ ﻓﺮد و ﮐﺪام ﯾﮏ زوج اﺳﺖ‪.‬‬

‫ه( ‪𝑥۳ + 𝑥۲‬‬ ‫ج( 𝑥 􏸒􏸎􏸂𝑒‬ ‫آ( ‪𝑥 sin 𝑥۲‬‬

‫‪𝑥۳‬‬
‫و( 𝑥 ‪ln |𝑥| tan‬‬ ‫‪۱+𝑥۴‬‬
‫د(‬ ‫ب( |𝑥| ‪𝑥۴ ln‬‬

‫∞‬
‫‪ .۲‬ﺑ ﺎ اﺳ ﺘ ﻔ ﺎده از ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ 𝜋 ≤ |𝑥| ‪ 𝑓(𝑥) = 𝑥۲ ,‬ﻣ ﻘ ﺪار ﺳ ﺮی ‪ ∑𝑛=۱ 𝑛۱۴‬را ﻣ ﺤ ﺎﺳ ﺒ ﻪ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫∞‬
‫‪ .۳‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ 𝜋 ≤ |𝑥| ‪ 𝑓(𝑥) = 𝑥۳ − 𝑥,‬ﻣﻘﺪار ‪ ∑𝑛=۱ 𝑛۱۶‬را ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ‪.‬‬
‫∞‬
‫‪ .۴‬ﺑ ﺎ اﺳ ﺘ ﻔ ﺎده از ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ 𝜋 ≤ |𝑥| ‪ 𝑓(𝑥) = 𝑥۴ − 𝑥۲ ,‬ﻣ ﻘ ﺪار ‪ ∑𝑛=۱ 𝑛۱۸‬را ﻣ ﺤ ﺎﺳ ﺒ ﻪ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .۵‬ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ‪:‬‬
‫∞‬
‫𝑥‬ ‫‪۱‬‬
‫‪ln 􏿵۲􏿖 sin 􏿖􏿸 = 􏾜 cos 𝑛𝑥,‬‬ ‫‪𝑥 ≠ ۲𝑚𝜋, 𝑚 ∈ ℤ‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑛‬
‫‪𝑛=۱‬‬
‫∞‬
‫𝑥‬ ‫‪(−۱)𝑛+۱‬‬
‫􏾜 = 􏿸􏿖 ‪ln 􏿵۲􏿖 cos‬‬ ‫‪cos 𝑛𝑥,‬‬ ‫‪𝑥 ≠ (۲𝑚 + ۱)𝜋, 𝑚 ∈ ℤ.‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑛‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آنﻫﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ‪:‬‬

‫∞‬
‫‪۱‬‬‫‪−۱ 𝜋 ۲‬‬ ‫𝑥‬
‫=‪􏾜 ۳‬‬ ‫𝑥𝑑 􏿸􏿖 ‪􏾙 𝑥 ln 􏿵۲􏿖 cos‬‬
‫‪𝑛=۱‬‬
‫𝑛‬ ‫‪۲𝜋 ۰‬‬ ‫‪۲‬‬
‫∞‬
‫‪(−۱)𝑛+۱‬‬ ‫‪۱ 𝜋 ۲‬‬ ‫𝑥‬
‫􏾜‬ ‫=‬ ‫􏾙‬ ‫𝑥‬ ‫‪ln‬‬ ‫􏿵‬‫‪۲‬‬ ‫􏿖‬ ‫‪sin‬‬ ‫𝑥𝑑 􏿸􏿖‬
‫‪𝑛=۱‬‬
‫𝑛‬ ‫‪۳‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝜋‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪۲‬‬
‫∞‬ ‫𝜋‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫𝑥‬
‫􏾜‬ ‫=‬ ‫‪􏾙 𝑥۲ ln 􏿵􏿖 tan 􏿖􏿸 𝑑𝑥.‬‬
‫‪𝑘=۰‬‬
‫)‪(۲𝑘 + ۱‬‬ ‫‪۳‬‬ ‫‪۴𝜋 ۰‬‬ ‫‪۲‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۱۴‬‬

‫‪ ۳.۱‬ﺑﺴﻂ در ﻧﯿﻢ داﻣﻨﻪ‬

‫در ﮐ ﺎرﺑ ﺮد ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﻧ ﯿ ﺎز اﺳ ﺖ ﺗ ﺎﺑ ﻌ ﯽ ﻗ ﻄ ﻌ ﻪﺑ ﻪﻗ ﻄ ﻌ ﻪ ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ ﮐ ﻪ ﻓ ﻘ ﻂ روی ]𝑝 ‪ [۰,‬ﺗ ﻌ ﺮﯾ ﻒ‬
‫ﺷﺪه را ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‪ .‬دو ﻃﺮﯾﻖ زﯾﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ و‬
‫ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻃ ﺮﯾ ﻘ ﻪ ‪ :۱‬ﺗ ﺎﺑ ﻊ )𝑥(𝑓 را ﺑ ﻪﺻ ﻮرت ﻓ ﺮد و ﺗ ﻨ ﺎوﺑ ﯽ ﺑ ﺎ دوره ﺗ ﻨ ﺎوب ‪ ۲𝑝 > ۰‬ﺑ ﻪﺻ ﻮرت زﯾ ﺮ ﺑ ﺴ ﻂ‬

‫دﻫﯿﺪ‪) .‬ﺑﻪﺷﮑﻞ ‪ ۲.۱‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪(.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :۲.۱‬ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺮد )𝑥(𝑓 در ﻧﯿﻢ داﻣﻨﻪ ]𝑝 ‪[۰,‬‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫)𝑥(𝑓⎨‬ ‫𝑝<𝑥<‪۰‬‬
‫⎪ = )𝑥(‪ℎ‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫)𝑥‪⎩−𝑓(−‬‬ ‫‪−𝑝 < 𝑥 < ۰‬‬

‫‪ℎ(𝑥 + ۲𝑝) = ℎ(𝑥).‬‬

‫ﺗﺎﺑﻊ )𝑥(‪ ℎ‬ﻗﻄﻌﻪﺑﻪﻗﻄﻌﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ﺗﻨﺎوﺑﯽ ﺑﺎ دوره ‪ ۲𝑝 > ۰‬و ﻓﺮد اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫∞‬ ‫𝑝‬
‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫‪ℎ(𝑥) = 􏾜 𝑏𝑛 sin‬‬ ‫‪,‬‬ ‫= 𝑛𝑏‬ ‫􏾙‬ ‫‪ℎ(𝑥) sin‬‬ ‫‪𝑑𝑥.‬‬
‫𝑝‬ ‫‪𝑝 ۰‬‬ ‫𝑝‬
‫‪𝑛=۱‬‬
‫‪۱۵‬‬ ‫‪ .۳.۱‬ﺑﺴﻂ در ﻧﯿﻢ داﻣﻨﻪ‬

‫روی ﺑﺎزه ]𝑝 ‪ [۰,‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫∞‬ ‫𝑝‬
‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫‪𝑓(𝑥) = 􏾜 𝑏𝑛 sin‬‬ ‫‪,‬‬ ‫= 𝑛𝑏‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥) sin‬‬ ‫𝑥𝑑‬
‫𝑝‬ ‫‪𝑝 ۰‬‬ ‫𝑝‬
‫‪𝑛=۱‬‬
‫اﯾﻦ ﺳﺮی را ﺑﺴﻂ در ﻧﯿﻢ داﻣﻨﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ 𝑓 ﮔﻮﯾﯿﻢ‪.‬‬

‫ﻃﺮﯾﻘﻪ ‪ :۲‬اﯾﻦ ﺑﺎر ﺗﺎﺑﻊ )𝑥(𝑓 را ﺑﻪﺻﻮرت زوج و ﺗﻨﺎوﺑﯽ ﺑﺎ دوره ﺗﻨﺎوب ‪ ۲𝑝 > ۰‬ﺑﺴﻂ دﻫﯿﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺗﺎﺑﻊ )𝑥(𝑔 ﺑﻪدﺳﺖ آﯾﺪ‪) .‬ﺑﻪﺷﮑﻞ ‪ ۳.۱‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪(.‬‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫)𝑥(𝑓⎨‬ ‫𝑝<𝑥<‪۰‬‬
‫⎪ = )𝑥(𝑔‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫)𝑥‪⎩𝑓(−‬‬ ‫‪−𝑝 < 𝑥 < ۰‬‬

‫‪𝑔(𝑥 + ۲𝑝) = 𝑔(𝑥).‬‬

‫اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ دارای ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :۳.۱‬ﮔﺴﺘﺮش زوج )𝑥(𝑓 در ﻧﯿﻢ داﻣﻨﻪ ]𝑝 ‪[۰,‬‬

‫∞‬ ‫𝑝‬
‫‪𝑎۰‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫‪𝑔(𝑥) = + 􏾜 𝑎𝑛 cos‬‬ ‫‪,‬‬ ‫= 𝑛𝑎‬ ‫􏾙‬ ‫‪ℎ(𝑥) cos‬‬ ‫‪𝑑𝑥.‬‬
‫‪۲ 𝑛=۱‬‬ ‫𝑝‬ ‫‪𝑝 ۰‬‬ ‫𝑝‬
‫روی ﺑﺎزه ]𝑝 ‪ [۰,‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫∞‬ ‫𝑝‬
‫‪𝑎۰‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫‪𝑓(𝑥) = + 􏾜 𝑎𝑛 cos‬‬ ‫‪,‬‬ ‫= 𝑛𝑎‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥) cos‬‬ ‫𝑥𝑑‬
‫‪۲ 𝑛=۱‬‬ ‫𝑝‬ ‫‪𝑝 ۰‬‬ ‫𝑝‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۱۶‬‬

‫اﯾﻦ ﺳﺮی را ﺑﺴﻂ در ﻧﯿﻢ داﻣﻨﻪ ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ )𝑥(𝑓 ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۷.۱‬ﺑﺴﻂ در ﻧﯿﻢ داﻣﻨﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ و ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ ‪ 𝑓(𝑥) = 𝑥, ۰ ≤ 𝑥 ≤ ۱‬را ﺑﻪدﺳﺖ‬

‫آورﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ‪ (۱ .‬ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ‪ :‬دارﯾﻢ ‪ 𝑝 = ۱‬و‬

‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫𝑥‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪𝑏𝑛 = ۲ 􏾙 𝑥 sin 𝑛𝑥 𝑑𝑥 = ۲􏿵 −‬‬ ‫‪cos 𝑛𝜋𝑥􏿖 +‬‬ ‫􏿸𝑥𝑑 𝑥𝜋𝑛 ‪􏾙 cos‬‬
‫‪۰‬‬ ‫𝜋𝑛‬ ‫‪۰ 𝑛𝜋 ۰‬‬
‫‪۲(−۱)𝑛+۱‬‬
‫=‬
‫𝜋𝑛‬
‫ﭘﺲ‬
‫∞‬
‫‪۲(−۱)𝑛+۱‬‬
‫􏾜=𝑥‬ ‫‪sin 𝑛𝜋𝑥,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ ۱.‬‬
‫𝜋𝑛‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ .‬در ‪ 𝑥 = ۰‬ﺗﺴﺎوی ﺑﺮﻗﺮار اﺳ ﺖ ﭼ ﻮن در اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ )𝑥(‪ ℎ‬آن ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﯿﮑﻦ در‬
‫‪ 𝑥 = ۱‬ﺗﺴﺎوی ﺑﺮﻗﺮار ﻧﯿﺴﺖ ﭼﻮن )𝑥(‪ ℎ‬آن در اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (۲‬ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ‪ :‬دارﯾﻢ ‪ 𝑝 = ۱‬و‬

‫‪۱‬‬
‫‪𝑎۰ = ۲ 􏾙 𝑥 𝑑𝑥 = ۱‬‬
‫‪۰‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫𝑥‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫􏿵‪𝑎𝑛 = ۲ 􏾙 𝑥 cos 𝑛𝑥 𝑑𝑥 = ۲‬‬ ‫‪sin 𝑛𝜋𝑥􏿖 −‬‬ ‫􏿸𝑥𝑑 𝑥𝜋𝑛 ‪􏾙 sin‬‬
‫‪۰‬‬ ‫𝜋𝑛‬ ‫‪۰ 𝑛𝜋 ۰‬‬
‫‪۲‬‬
‫=‬ ‫􏿷‪􏿴(−۱)𝑛 − ۱‬‬
‫‪𝑛۲ 𝜋۲‬‬
‫ﭘﺲ‬
‫‪۱ ∞ ۲‬‬
‫‪𝑥 = + 􏾜 ۲ ۲ 􏿴(−۱)𝑛 − ۱􏿷 cos 𝑛𝜋𝑥,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ ۱.‬‬
‫𝜋 𝑛 ‪۲ 𝑛=۱‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻮق و ﺧﺎﺻﯿﺖ ‪ ،۷.۱‬ﺧﺎﺻﯿﺖ زﯾﺮ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۱۷‬‬ ‫‪ .۳.۱‬ﺑﺴﻂ در ﻧﯿﻢ داﻣﻨﻪ‬

‫ﺧﺎﺻﯿﺖ ‪ (۱ .۸.۱‬دﻧﺒﺎﻟ ٔﻪ‬

‫∞‬
‫𝑥𝜋𝑛 ‪ 􏿺 sin‬ﯾﮏ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺮای ﻓﻀﺎی ﺑﺮداری زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫𝑝‬
‫􏿽‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫􏿽𝑓 و ‪ 𝑓′‬ﻗﻄﻌﻪﺑﻪﻗﻄﻌﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ‪𝑉۳ = 􏿺𝑓 ∶ [۰, 𝑝] → ℝ ∶ 𝑓(۰) = 𝑓(𝑝) = ۰‬‬

‫‪ (۲‬دﻧﺒﺎﻟ ٔﻪ‬
‫∞‬
‫𝑥𝜋𝑛 ‪ 􏿺 cos‬ﯾﮏ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺮای ﻓﻀﺎی ﺑﺮداری زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫𝑝‬
‫􏿽‬
‫‪𝑛=۰‬‬
‫⎧‬ ‫⎫‬
‫⎪‬ ‫⎪‬
‫⎪𝑓 ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و 𝑓 و 𝑓 ∶ ‪⎨𝑓 ∶ [۰, 𝑝] → ℝ‬‬
‫⎪‬ ‫‪″‬‬ ‫‪′‬‬
‫⎬‬
‫⎪ = ‪𝑉۴‬‬
‫⎪‬ ‫⎪‬
‫⎪ ﻗﻄﻌﻪﺑﻪﻗﻄﻌﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ‪⎩ 𝑓′ (۰) = 𝑓′ (𝑝) = ۰‬‬
‫⎭‬

‫ﺗ ﺬﮐ ﺮ‪ .‬اﻫ ﻤ ﯿ ﺖ اﺳ ﺎﺳ ﯽ دو ﺧ ﺎﺻ ﯿ ﺖ ﻓ ﻮق ﺑ ﺮﻗ ﺮاری ﺗ ﺴ ﺎوی ﺑ ﯿ ﻦ ﺗ ﺎﺑ ﻊ و ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ آن در‬

‫ﻧﻘﺎط ﻣﺮزی ‪ ۰‬و 𝑝 اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﮐﻨﻮن اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺣﻞ ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای ﻣﻬﯿﺎ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦﺟﺎ ﻣﺜﺎﻟﯽ‬
‫از اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت را ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۸.۱‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ‪-‬ﻣﺮزی اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت‪:‬‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢𝑡 − 𝑢𝑥𝑥 − 𝑢𝑥𝑥𝑡 − 𝑢 = 𝑥𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎨‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥,‬‬ ‫‪۰≤𝑥≤۱‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑢(۰, 𝑡) = ۰, 𝑢(۱, 𝑡) = ۰‬‬

‫اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺎ ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻫﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬ﻟﯿﮑﻦ ﺧﺎﺻﯿﺖ زﯾﺮ ﮐﻪ ﻋﻠﺖ آن را در ﮐﺘﺎبﻫﺎی‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای ﻣﯽﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ و ﺧﺎﺻﯿﺖ ﻣﺸﺎﺑﻪ آن ﺑﺮای ﮐﻠﯿﻪ ﻣﻌﺎدﻻت‬
‫دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﻄﺮح ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺗ ﺴ ﺎوی ّاول‪ ،‬ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ دﯾ ﻔ ﺮاﻧ ﺴ ﯿ ﻞ ﭘ ﺎرهای ﻣ ﻌ ﺮﻓ ﯽ ﺷ ﺪه اﺳ ﺖ‪ .‬در ﺗ ﺴ ﺎوی دوم ﺷ ﺮط‬
‫اوﻟ ﯿ ﻪ ﯾ ﺎ وﺿ ﻌ ﯿ ﺖ ﺟ ﻮاب ﻣ ﻄ ﻠ ﻮب در ‪ 𝑡 = ۰‬داده ﺷ ﺪه اﺳ ﺖ‪ .‬در ﺗ ﺴ ﺎویﻫ ﺎی ﺳ ﻮم ﺷ ﺮاﯾ ﻂ‬
‫ﻣﺮزی ﯾﺎ وﺿﻌﯿﺖ ﺟﻮاب ﻣﻄﻠﻮب در دو اﻧﺘﻬﺎی ﺑﺎزه ﻣﮑﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧ ﺎﺻ ﯿ ﺖ ‪ .۹.۱‬ﻣ ﺴ ﺎﺋ ﻞ اﻧ ﺘ ﻘ ﺎل ﺣ ﺮارت ﺑ ﺎ ﻣ ﻌ ﺎدﻻت ﺧ ﻄ ﯽ و ﺿ ﺮاﯾ ﺐ ﺛ ﺎﺑ ﺖ ﻫ ﻤ ﺮاه ﺑ ﺎ ﺷ ﺮاﯾ ﻂ‬

‫اوﻟﯿﻪ و ﻣﺮزی دارای ﺧﻮاص زﯾﺮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۱۸‬‬

‫‪ (۱‬اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ دارای ﺟﻮاب ﯾﮕﺎﻧﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ (۲‬اﯾﻦ ﺟﻮاب ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دادهﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ (۳‬اﮔ ﺮ ﻧ ﺎﻫ ﻤ ﻮاری در دادهﻫ ﺎ ﺑ ﺎﺷ ﺪ اﯾ ﻦ ﻧ ﺎﻫ ﻤ ﻮاری در ﺑ ﺎﻻﺗ ﺮﯾ ﻦ ﻣ ﺸ ﺘ ﻖ ﻇ ﺎﻫ ﺮ ﻣ ﯽﮔ ﺮدد و‬

‫ﻣﺸﺘﻘﺎت ﻣﺮﺗﺒﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ ﻫﻤﻮار ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی اوﻟﯿﻦ ﻣﻄﻠﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت ﭘﺎرهای ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦﮐﺎر ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﭘﺎﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪ .‬ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی دﯾﺮﯾﮑﻠﻪ ﻫﻤﮕﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬

‫‪𝑢 =۰‬‬ ‫‪,‬‬ ‫𝑢‬ ‫‪= ۰.‬‬

‫‪􏿖𝑥=۰‬‬ ‫‪􏿖𝑥=۱‬‬

‫ﺑ ﺎ ﮔ ﺮﻓ ﺘ ﻦ ‪ 𝑝 = ۱‬در ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﺳ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ ﺟ ﻮاب ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ را ﺑ ﺮ ﺣ ﺴ ﺐ ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﺳ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ‬

‫ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﯽﺗﻮان در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ در اﯾﻦﺻﻮرت ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪.‬‬
‫∞‬
‫𝑥𝜋𝑛 ‪𝑢(𝑥, 𝑡) = 􏾜 𝑇𝑛 (𝑡) sin‬‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺘﯽ )𝑡( 𝑛𝑇ﻫﺎ را ﻃﻮری ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﻢ‬
‫ﺗﺎ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ و ﺷﺮط اوﻟﯿﻪ ﺻﺪق ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن 𝑢 ﻣﺸﺘﻖﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ ﭘﺲ ﺳﺮی ﺑﻪﻃﻮر ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ‬
‫ﻫﻤﮕﺮا اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪاﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﺎی ∑ و ﻣﺸﺘﻖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻮﯾﺾ اﺳﺖ‪ .‬از ﻗﺮار دادن آن در ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
‫و ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬
‫∞‬ ‫∞‬ ‫∞‬
‫𝑥𝜋𝑛 ‪􏾜 𝑇̇ 𝑛 (𝑡) sin 𝑛𝜋𝑥 − 􏾜 −𝑛۲ 𝜋۲ 𝑇𝑛 (𝑡) sin 𝑛𝜋𝑥 − 􏾜 −𝑛۲ 𝜋۲ 𝑇̇ 𝑛 (𝑡) sin‬‬
‫‪𝑛=۱‬‬ ‫‪𝑛=۱‬‬ ‫‪𝑛=۱‬‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫𝑥𝜋𝑛 ‪− 􏾜 𝑇𝑛 (𝑡) sin 𝑛𝜋𝑥 = 􏾜 𝑐𝑛 𝑡 sin‬‬
‫‪𝑛=۱‬‬ ‫‪𝑛=۱‬‬

‫و‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫𝑥𝜋𝑛 ‪􏾜 𝑇𝑛 (۰) sin 𝑛𝜋𝑥 = 􏾜 𝑐𝑛 sin‬‬
‫‪𝑛=۱‬‬ ‫‪𝑛=۱‬‬
‫‪۱۹‬‬ ‫‪ .۳.۱‬ﺑﺴﻂ در ﻧﯿﻢ داﻣﻨﻪ‬

‫ﮐﻪ در آﻧﻬﺎ‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪cos 𝑛𝜋𝑥 ۱‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛 ‪cos‬‬
‫𝑥‪𝑐𝑛 = ۲ 􏾙 𝑥 sin 𝑛𝜋𝑥 𝑑𝑥 = ۲‬‬ ‫‪􏿖 −􏾙 ۲‬‬ ‫𝑥𝑑‬
‫‪۰‬‬ ‫‪−𝑛 ۰‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫𝑛‪−‬‬
‫‪۲(−۱)𝑛+۱‬‬
‫=‬ ‫‪.‬‬
‫𝑛‬
‫∞‬
‫􏿽𝑥𝜋𝑛 ‪ 􏿺 sin‬اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘ ﺲ ﺑ ﺎﯾ ﺴ ﺘ ﯽ ﺗ ﺴ ﺎوی ﺑ ﯿ ﻦ ﺿ ﺮاﯾ ﺐ‬ ‫ﭼ ﻮن ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﮐ ﻠ ﯿ ﻪ ﺳ ﺮیﻫ ﺎی ﻓ ﻮق‬
‫‪𝑛=۱‬‬
‫ﻃﺮﻓﯿﻦ ﺗﺴﺎوی ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫𝑡 𝑛𝑐 = )𝑡( 𝑛𝑇)‪⎨(۱ + 𝑛 𝜋 )𝑇̇ 𝑛 (𝑡) + (𝑛 𝜋 − ۱‬‬
‫⎪‬ ‫‪۲ ۲‬‬ ‫‪۲ ۲‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑇 𝑛 ( ۰ ) = 𝑐 𝑛 .‬‬

‫ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ ﻓ ﻮق ﯾ ﮏ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ دﯾ ﻔ ﺮاﻧ ﺴ ﯿ ﻞ ﻋ ﺎدی ﻣ ﺮﺗ ﺒ ﻪ ّاول ﺧ ﻄ ﯽ ﺑ ﺎ ﺿ ﺮاﯾ ﺐ ﺛ ﺎﺑ ﺖ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺟ ﻮاب‬

‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫‪۱−𝑛۲ 𝜋۲‬‬
‫𝑡‬ ‫𝑛𝑐‬ ‫‪۱ + 𝑛۲ 𝜋۲‬‬
‫𝑛𝐴 = )𝑡( 𝑛𝑇‬ ‫‪𝑒 ۱+𝑛۲ 𝜋۲‬‬ ‫‪+ ۲ ۲ 􏿵𝑡 −‬‬ ‫‪􏿸.‬‬
‫‪𝑛 𝜋 −۱‬‬ ‫‪۱ − 𝑛۲ 𝜋 ۲‬‬
‫ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫‪۱ + 𝑛۲ 𝜋۲‬‬
‫􏿵 𝑛 𝑐 = 𝑛𝐴‬ ‫􏿸‪+ ۱‬‬
‫‪(𝑛۲ 𝜋۲ − ۱)۲‬‬
‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﻮاب ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬
‫‪۲ ۲‬‬ ‫‪۱+𝑛۲ 𝜋۲‬‬
‫∞‬
‫‪۱ + 𝑛۲ 𝜋۲‬‬ ‫𝜋 𝑛‪۱−‬‬
‫𝑡‬ ‫‪𝑡 − ۱−𝑛۲ 𝜋۲ ۲(−۱)𝑛+۱‬‬
‫‪𝑢(𝑥, 𝑡) = 􏾜 􏿼􏿶 ۲ ۲‬‬ ‫𝑒􏿹‪+ ۱‬‬ ‫‪۱‬‬‫𝑛‪+‬‬‫‪۲‬‬ ‫𝜋‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪+ ۲ ۲‬‬ ‫‪sin 𝑛𝜋𝑥.‬‬
‫𝑛(‬ ‫𝜋‬ ‫‪−‬‬ ‫‪۱‬‬‫)‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑛 �‬
‫‪𝑛=۱‬‬
‫𝑛‬ ‫𝜋‬ ‫‪−‬‬ ‫‪۱‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۹.۱‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ و ﻣﺮزی ﺗﺎر ﻣﺮﺗﻌﺶ زﯾﺮ را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢𝑡𝑡 − 𝑢𝑥𝑥 − 𝑢𝑥𝑥𝑡𝑡 + 𝑢 = 𝑥𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ 𝜋, 𝑡 ≥ ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎨‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥, 𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = ۰,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑢𝑥 (۰, 𝑡) = ۰, 𝑢𝑥 (𝜋, 𝑡) = ۰‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۲۰‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﯿﻮﻣﻦ ﻫﻤﮕﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬

‫𝑥𝑢‬ ‫‪=۰‬‬ ‫‪,‬‬ ‫𝑥𝑢‬ ‫‪= ۰.‬‬

‫‪􏿖𝑥=۰‬‬ ‫𝜋=𝑥􏿖‬
‫∞‬
‫􏿽𝑥𝑛 ‪ ،􏿺 cos‬در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﺻﺪق‬ ‫ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ ﺑﺎ 𝜋 = 𝑝‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫‪𝑛=۰‬‬
‫ﻣ ﯽﮐ ﻨ ﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ اﻧ ﺘ ﻈ ﺎر ﻣ ﯽرود ﺟ ﻮاب اﯾ ﻦ ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ را ﺑ ﺮ ﺣ ﺴ ﺐ اﯾ ﻦ ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﺑ ﺘ ﻮان ﻧ ﻮﺷ ﺖ‪ .‬ﭘ ﺲ‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‪:‬‬
‫∞‬
‫)𝑡( ‪𝑇۰‬‬
‫= )𝑡 ‪𝑢(𝑥,‬‬ ‫𝑥𝑛 ‪+ 􏾜 𝑇𝑛 (𝑡) cos‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪𝑛=۱‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ اﯾﻦ )𝑡 ‪ 𝑢(𝑥,‬در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻫﻤﮕﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﺎﯾﺪ )𝑡( 𝑛𝑇ﻫﺎ را ﻃﻮری ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ و ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ ﺻﺪق ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫اﯾ ﻦ ﻣ ﻨ ﻈ ﻮر آن را در ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ و ﺷ ﺮاﯾ ﻂ اوﻟ ﯿ ﻪ ﻗ ﺮار ﻣ ﯽدﻫ ﯿ ﻢ‪ .‬اﺑ ﺘ ﺪا ﺑ ﺎ ﺟ ﺎﮔ ﺬاری در ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬
‫∞‬ ‫∞‬ ‫∞‬
‫)𝑡( ‪𝑇̈ ۰‬‬
‫𝑥𝑛 ‪+ 􏾜 𝑇̈ 𝑛 (𝑡) cos 𝑛𝑥 + 􏾜 𝑛۲ 𝑇𝑛 (𝑡) cos 𝑛𝑥 + 􏾜 𝑛۲ 𝑇̈ 𝑛 (𝑡) cos‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪𝑛=۱‬‬ ‫‪𝑛=۱‬‬ ‫‪𝑛=۱‬‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫)𝑡( ‪𝑇۰‬‬ ‫𝑡 ‪𝑐۰‬‬
‫‪+‬‬ ‫= 𝑥𝑛 ‪+ 􏾜 𝑇𝑛 (𝑡) cos‬‬ ‫𝑥𝑛 ‪+ 􏾜 𝑐𝑛 𝑡 cos‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪𝑛=۱‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪𝑛=۱‬‬

‫ﮐﻪ در آن‬
‫𝜋‬
‫‪۲‬‬
‫= ‪𝑐۰‬‬ ‫𝜋 = 𝑥𝑑 𝑥‬
‫‪𝜋 􏾙۰‬‬
‫𝜋‬ ‫𝜋‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝜋 𝑥𝑛 ‪sin‬‬ ‫𝑥𝑛 ‪sin‬‬
‫= 𝑛𝑐‬ ‫𝑥􏿯 = 𝑥𝑑 𝑥𝑛 ‪𝑥 cos‬‬ ‫􏾙 􏿖‬‫‪−‬‬ ‫􏿲𝑥𝑑‬
‫‪𝜋 􏾙۰‬‬ ‫𝜋‬ ‫‪𝑛 ۰‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫𝑛‬
‫‪۲‬‬
‫=‬ ‫‪􏿮(−۱)𝑛 − ۱􏿱.‬‬
‫‪𝜋𝑛۲‬‬
‫∞‬
‫􏿽𝑥𝑛 ‪ 􏿺 cos‬اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫ﭼﻮن در ﺗﺴﺎوی ﻓﻮق ﮐﻠﯿﻪ ﺳﺮیﻫﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﭘﺎﯾﻪ‬
‫‪𝑛=۰‬‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫𝑡 ‪⎨𝑇̈ ۰ (𝑡) + 𝑇۰ (𝑡) = 𝑐۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩(۱ + 𝑛۲ )𝑇̈ 𝑛 (𝑡) + (۱ + 𝑛۲ )𝑇𝑛 (𝑡) = 𝑐𝑛 𝑡.‬‬
‫‪۲۱‬‬ ‫‪ .۳.۱‬ﺑﺴﻂ در ﻧﯿﻢ داﻣﻨﻪ‬

‫ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪﻫﺎ را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬

‫𝑛𝑐‬
‫‪𝑇𝑛 (𝑡) = 𝐴𝑛 cos 𝑛𝑡 + 𝐵𝑛 sin 𝑛𝑡 +‬‬ ‫‪𝑡,‬‬ ‫⋯ ‪𝑛 = ۰, ۱, ۲,‬‬
‫‪۱ + 𝑛۲‬‬
‫ﺣﺎل در ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪.‬‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫)‪𝑇 ۰ (۰‬‬ ‫‪𝑐۰‬‬
‫= )‪𝑢(𝑥, ۰‬‬ ‫= 𝑥 = 𝑥𝑛 ‪+ 􏾜 𝑇𝑛 (۰) cos‬‬ ‫𝑥𝑛 ‪+ 􏾜 𝑐𝑛 cos‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪𝑛=۱‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪𝑛=۱‬‬
‫∞‬
‫)‪𝑇̇ ۰ (۰‬‬
‫= )‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰‬‬ ‫‪+ 􏾜 𝑇̇ 𝑛 (۰) cos 𝑛𝑥 = ۰‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪𝑛=۱‬‬

‫⎧‬ ‫ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ‬

‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫𝑛 𝑐 = )‪⎨ 𝑇 𝑛 (۰‬‬ ‫⋯ ‪𝑛 = ۰, ۱, ۲,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑇̇ 𝑛 (۰) = ۰‬‬ ‫⋯ ‪𝑛 = ۰, ۱, ۲,‬‬
‫ﺑﺎ اﻋﻤﺎل اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ ﺑﺮ ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ )𝑡( 𝑛𝑇 ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬
‫⎧‬ ‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫⎪‬
‫⎪‬ ‫̇‬
‫⎪‬
‫‪⎨ 𝑇 ۰ (۰) = 𝐴 ۰ = 𝑐 ۰‬‬ ‫⎪‬
‫‪⎨𝑇 ۰ ( ۰ ) = 𝐵 ۰ + 𝑐 ۰ = ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪,‬‬ ‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫⎪‬ ‫𝑐‬
‫𝑛 𝑐 = 𝑛𝐴 = )‪⎩ 𝑇 𝑛 (۰‬‬ ‫‪⎩𝑇̇ 𝑛 (۰) = 𝑛𝐵𝑛 + 𝑛 = ۰‬‬
‫‪۱ + 𝑛۲‬‬
‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬
‫𝑛𝑐‬
‫‪𝐴۰ = 𝑐۰‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝐵۰ = −𝑐۰‬‬ ‫‪,‬‬ ‫𝑛𝑐 = 𝑛𝐴‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝐵𝑛 = −‬‬
‫) ‪𝑛(۱ + 𝑛۲‬‬
‫𝑡 ‪𝑇۰ (𝑡) = 𝑐۰ cos 𝑡 − 𝑐۰ sin 𝑡 + 𝑐۰‬‬
‫𝑡𝑛 ‪𝑐 sin‬‬ ‫𝑐‬
‫𝑛 ‪𝑇𝑛 (𝑡) = 𝑐𝑛 cos 𝑛𝑡 −‬‬ ‫‪۲‬‬
‫𝑡‪+ 𝑛 ۲‬‬
‫𝑛 ‪𝑛(۱ + 𝑛 ) ۱ +‬‬
‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺟﻮاب ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫∞‬
‫‪𝑐۰‬‬ ‫𝑡𝑛 ‪sin‬‬ ‫𝑡‬
‫= )𝑡 ‪𝑢(𝑥,‬‬ ‫‪􏿴 cos 𝑡 − sin 𝑡 + 𝑡􏿷 + 􏾜 𝑐𝑛 􏿴 cos 𝑛𝑡 −‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪􏿷 cos 𝑛𝑥.‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪𝑛=۱‬‬
‫‪𝑛(۱ + 𝑛۲ ) ۱ + 𝑛۲‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۲۲‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ .‬در دو ﻣﺜﺎل ﻓﻮق ﺑﻌﺪ از ﻗﺮار دادن ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﺟﻮاب ﮐﻠﯿﻪ ﺳﺮیﻫﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﯾﮏ ﭘﺎﯾﻪ‬
‫ﻇ ﺎﻫ ﺮ ﺷ ﺪهاﻧ ﺪ‪ .‬ﻋ ﻠ ﺖ اﯾ ﻦ اﻣ ﺮ اﯾ ﻦ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣ ﺸ ﺘ ﻘ ﺎت از ﻣ ﺮﺗ ﺒ ﻪ زوج ﺳ ﯿ ﻨ ﻮس و ﮐ ﺴ ﯿ ﻨ ﻮس از‬
‫ﺟﻨﺲ ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ و در اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺸﺘﻖ از ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻓﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑥 وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺬﮐﺮ‪ (۱ .‬ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﺳ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ ﻣ ﻨ ﺎﺳ ﺐ ﺣ ﻞ ﻣ ﺴ ﺎﺋ ﻞ ﺑ ﺎ ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی ﻫ ﻤ ﮕ ﻦ دﯾ ﺮﯾ ﮑ ﻠ ﻪ اﺳ ﺖ‬
‫ﻣﺸﺮوط ﺑﺮ اﯾﻦﮐﻪ در ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺸﺘﻖ از ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻓﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑥 ﻇﺎﻫﺮ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ (۲‬ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﮐ ﺴ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ ﻣ ﻨ ﺎﺳ ﺐ ﺣ ﻞ ﻣ ﺴ ﺎﺋ ﻞ ﺑ ﺎ ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی ﻫ ﻤ ﮕ ﻦ ﻧ ﯿ ﻮﻣ ﻦ اﺳ ﺖ ﻣ ﺸ ﺮوط ﺑ ﺮ‬

‫اﯾﻦﮐﻪ در ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺸﺘﻖ از ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻓﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑥 ﻇﺎﻫﺮ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ (۳‬ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻏﯿﺮ ﻫﻤﮕﻦ ﺑﺎﺷﺪ اﺑﺘﺪا ﺗﺎﺑﻊ )𝑡 ‪ 𝑢𝑞 (𝑥,‬را ﻃﻮری اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ‬
‫در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻏﯿﺮ ﻫﻤﮕﻦ ﺻﺪق ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪:‬‬

‫)𝑡 ‪𝑢(𝑥, 𝑡) = 𝑢𝑞 (𝑥, 𝑡) + 𝑣(𝑥,‬‬

‫ﺣ ﺎل ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ را ﺑ ﺎ ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﻣ ﺠ ﻬ ﻮل ﺟ ﺪﯾ ﺪ ﯾ ﻌ ﻨ ﯽ )𝑡 ‪ 𝑣(𝑥,‬ﺑ ﻨ ﻮﯾ ﺴ ﯿ ﺪ‪ .‬در اﯾ ﻦﺻ ﻮرت ﺷ ﺮاﯾ ﻂ‬

‫ﻣﺮزی ﻫﻤﮕﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (۴‬ﺑﺮای )𝑡 ‪ 𝑢𝑞 (𝑥,‬ﺑﯿﻨﻬﺎﯾﺖ اﻧﺘﺨﺎب وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ آنﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫آ( ﺑ ﺮای ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی دﯾ ﺮﯾ ﮑ ﻠ ﻪ ﺑ ﮕ ﯿ ﺮﯾ ﺪ )𝑡(𝐵 ‪ 𝑢𝑞 (𝑥, 𝑡) = 𝐴(𝑡)𝑥 +‬و )𝑡(𝐴 و )𝑡(𝐵 را‬
‫ﻃﻮری اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻏﯿﺮ ﻫﻤﮕﻦ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﻮد‪.‬‬
‫ب( ﺑ ﺮای ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی ﻧ ﯿ ﻮﻣ ﻦ ﺑ ﮕ ﯿ ﺮﯾ ﺪ 𝑥)𝑡(𝐵 ‪ 𝑢𝑞 (𝑥, 𝑡) = 𝐴(𝑡)𝑥۲ +‬و )𝑡(𝐴 و )𝑡(𝐵 را‬
‫ﻃﻮری ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻏﯿﺮ ﻫﻤﮕﻦ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣ ﺜ ﺎل ‪ .۱۰.۱‬ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ ﺑ ﺎ ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی ﻏ ﯿ ﺮ ﻫ ﻤ ﮕ ﻦ زﯾ ﺮ را ﺑ ﻪ ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ ﺑ ﺎ ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی ﻫ ﻤ ﮕ ﻦ‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢𝑡𝑡 − 𝑢𝑥𝑥 + 𝑢 = 𝑥𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎨‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥, 𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = ۲,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑢(۰, 𝑡) = 𝑡, 𝑢(۱, 𝑡) = ۱‬‬
‫‪۲۳‬‬ ‫‪ .۳.۱‬ﺑﺴﻂ در ﻧﯿﻢ داﻣﻨﻪ‬

‫ﺣﻞ‪ .‬اﺑﺘﺪا )𝑡 ‪ 𝑢𝑞 (𝑥,‬را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی دﯾﺮﯾﮑﻠﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫𝐵 ‪𝑢𝑞 (𝑥, 𝑡) = 𝐴𝑥 +‬‬

‫𝑡 = 𝐵 = )𝑡 ‪𝑢𝑞 (۰,‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑢𝑞 (۱, 𝑡) = 𝐴 + 𝐵 = ۲‬‬

‫ﭘ ﺲ 𝑡 = 𝐵 و )𝑡 ‪ 𝑢(𝑥, 𝑡) = (۲ − 𝑡)𝑥 + 𝑡 + 𝑣(𝑥,‬و آن را در ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ ﻗ ﺮار دﻫ ﯿ ﺪ ﺗ ﺎ ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ را‬

‫ﺑﺮای ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺠﻬﻮل )𝑡 ‪ 𝑣(𝑥,‬ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪدﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑣𝑡𝑡 − 𝑣𝑥𝑥 + 𝑣 = 𝑥𝑡 − (۲ − 𝑡)𝑥 − 𝑡 = ۲𝑥𝑡 − 𝑡 − ۲𝑥,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎨𝑣(𝑥, ۰) = 𝑥 − ۲𝑥 = −𝑥,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑣𝑡 (𝑥, ۰) = ۲ + 𝑥 − ۱ = 𝑥 + ۱,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑣(۰, 𝑡) = ۰, 𝑣(۱, 𝑡) = ۰‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﭘﺎﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ (۱ .‬اﮔ ﺮ در ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ ﻣ ﺸ ﺘ ﻖ ﻓ ﺮد ﻇ ﺎﻫ ﺮ ﺷ ﺪه ﺑ ﺎﺷ ﺪ ﯾ ﺎ ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی ﻏ ﯿ ﺮ از دﯾ ﺮﯾ ﮑ ﻠ ﻪ ﯾ ﺎ‬

‫ﻧ ﯿ ﻮﻣ ﻦ ﺑ ﺎﺷ ﺪ ﭘ ﺎﯾ ﻪﻫ ﺎی ﻓ ﻮق ﻣ ﻔ ﯿ ﺪ ﻧ ﺨ ﻮاﻫ ﺪ ﺑ ﻮد‪ .‬ﺑ ﺮای اﯾ ﻦﮔ ﻮﻧ ﻪ ﻣ ﺴ ﺎﺋ ﻞ ﻣ ﯽﺑ ﺎﯾ ﺴ ﺘ ﯽ ﭘ ﺎﯾ ﻪ‬
‫ﻣ ﻨ ﺎﺳ ﺒ ﯽ ﺑ ﺴ ﺎزﯾ ﻢ‪ .‬اﯾ ﻦ ﮐ ﺎر ﺗ ﺤ ﺖ روش ﺟ ﺪاﺳ ﺎزی و ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ اﺷ ﺘ ﺮم‪-‬ﻟ ﯿ ﻮوﯾ ﻞ در آﯾ ﻨ ﺪه‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ (۲‬از ﺧ ﻮد ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﻧ ﯿ ﺰ ﺑ ﻪﻋ ﻨ ﻮان ﭘ ﺎﯾ ﻪ اﺳ ﺘ ﻔ ﺎده ﻣ ﯽﮔ ﺮدد‪ .‬اﯾ ﻦ ﭘ ﺎﯾ ﻪ را در ﺑ ﺨ ﺶ ﺑ ﻌ ﺪی‬

‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺗ ﻌ ﺮﯾ ﻒ ‪ .۲.۱‬ﺟ ﻮاب ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ دﯾ ﻔ ﺮاﻧ ﺴ ﯿ ﻞ ﭘ ﺎرهای ﮐ ﻪ ﻓ ﻘ ﻂ در ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی ﺻ ﺪق ﮐ ﻨ ﺪ را‬

‫ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮔﻮﯾﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ .‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﺬﮐﻮر ﺣﺎوی ﺛﺎﺑﺖﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ ﻣﺸﺨﺺ و‬
‫ﺟﻮاب ﯾﮕﺎﻧﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۲۴‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۱۱.۱‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ‪ ۸.۱‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫∞‬ ‫‪۱−𝑛۲ 𝜋۲‬‬
‫𝑡‬ ‫‪۲(−۱)𝑛+۱‬‬ ‫‪۱ + 𝑛۲ 𝜋۲‬‬
‫𝑛𝐴􏿰 􏾜 = )𝑡 ‪𝑢(𝑥,‬‬ ‫‪𝑒 ۱+𝑛۲ 𝜋۲‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪􏿵𝑡 −‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛 ‪􏿸 sin‬‬
‫‪𝑛=۱‬‬
‫)‪𝑛(𝑛۲ 𝜋۲ − ۱‬‬ ‫􏿳 ‪۱ − 𝑛۲ 𝜋 ۲‬‬

‫در اﯾﻦﺟﺎ 𝑛𝐴ﻫﺎ ﻫﻤﺎن ﺛﺎﺑﺖﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﺮط اوﻟﯿﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ‪ ۹.۱‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‬
‫‪۱‬‬
‫􏿷𝑡𝜋 ‪𝑢(𝑥, 𝑡) = 􏿴𝐴۰ cos 𝑡 + 𝐵۰ sin 𝑡 +‬‬
‫‪۲‬‬
‫∞‬ ‫􏿱‪􏿮(−۱)𝑛 − ۱‬‬
‫‪+ 􏾜 􏿼𝐴𝑛 cos 𝑛𝑡 + 𝐵𝑛 sin 𝑛𝑡 +‬‬ ‫𝑥𝑛 ‪𝑡 cos‬‬
‫‪𝑛=۱‬‬
‫� ) ‪𝜋𝑛۲ (۱ + 𝑛۲‬‬

‫در اﯾﻦﺟﺎ 𝑛𝐴ﻫﺎ و 𝑛𝐵ﻫﺎ ﻫﻤﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ ‪۳.۱‬‬

‫ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻻت ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی زﯾﺮ را ﺑﻪدﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬

‫‪۱. 𝑢𝑡𝑡 − ۲𝑢𝑡 − 𝑢𝑥𝑥 = 𝑥𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ 𝜋, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(۰, 𝑡) = ۰,‬‬ ‫‪𝑢(𝜋, 𝑡) = ۰‬‬

‫‪۲. 𝑢𝑡 − ۴𝑢𝑥𝑥 = 𝑥۲ 𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢𝑥 (۰, 𝑡) = 𝑡,‬‬ ‫𝑡 ‪𝑢𝑥 (۱, 𝑡) = ۱ +‬‬

‫‪۳. 𝑢𝑡𝑡 + 𝑢𝑥𝑥𝑥𝑥 = 𝑥𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ 𝜋, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢𝑥 (۰, 𝑡) = ۰,‬‬ ‫‪𝑢𝑥 (𝜋, 𝑡) = ۱ + 𝑡,‬‬ ‫‪𝑢𝑥𝑥𝑥 (۰, 𝑡) = ۰,‬‬ ‫‪𝑢𝑥𝑥𝑥 (𝜋, 𝑡) = ۰‬‬
‫‪۲۵‬‬ ‫‪ .۴.۱‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺨﺘﻠﻂ‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ و ﻣﺮزی زﯾﺮ را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪۴. 𝑢𝑡 − ۴𝑢𝑥𝑥𝑡 − 𝑢𝑥𝑥 + 𝑢 = 𝑥۲ 𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥,‬‬ ‫‪𝑢𝑥 (۰, 𝑡) = 𝑡,‬‬ ‫‪𝑢𝑥 (۱, 𝑡) = ۰‬‬

‫‪۵. 𝑢𝑡𝑡 − ۴𝑢𝑥𝑥𝑡 − 𝑢𝑥𝑥 + 𝑢 = 𝑥۲ 𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥,‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = 𝑥۲ ,‬‬ ‫‪𝑢(۰, 𝑡) = 𝑡,‬‬ ‫‪𝑢(۱, 𝑡) = ۱‬‬

‫‪۶. 𝑢𝑡𝑡 + 𝑢𝑥𝑥𝑥𝑥 − ۲𝑢𝑥𝑥𝑡𝑡 + ۴𝑢 = 𝑥𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥,‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = ۰,‬‬
‫‪𝑢(۰, 𝑡) = 𝑡,‬‬ ‫‪𝑢(۱, 𝑡) = ۰,‬‬ ‫‪𝑢𝑥𝑥 (۰, 𝑡) = ۰,‬‬ ‫𝑡 = )𝑡 ‪𝑢𝑥𝑥 (۱,‬‬

‫‪ ۴.۱‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺨﺘﻠﻂ‬

‫ﯾﮑﯽ از ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ ﺳﺎده ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﺮدن ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺣﻘﯿﻘﯽ و ﻓﺸﺮدهﺳﺎزی‬
‫ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف از اﯾﻦ ﺑﺨﺶ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻓﺮﻣﻮل‬
‫ﻓ ﺸ ﺮدهای ﺑ ﺮای ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﺑ ﻪدﺳ ﺖ آورﯾ ﻢ‪ .‬ﺧ ﻮاﻫ ﯿ ﻢ دﯾ ﺪ ﮐ ﻪ ﻣ ﺤ ﺎﺳ ﺒ ﻪ ﺿ ﺮاﯾ ﺐ ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﻧ ﯿ ﺰ‬
‫آﺳﺎنﺗﺮ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮای اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻧﻮ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺑﺘﺪا ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺗﺎﺑﻊ ﺣﻘﯿﻘﯽ‪-‬ﻣﺨﺘﻠﻂ‪ :‬ﺗﺎﺑﻊ )𝑡( ‪ 𝑓(𝑡) = 𝑓۱ (𝑡) + 𝑖𝑓۲‬ﮐﻪ در آن ‪ 𝑡 ∈ ℝ‬و )𝑡( ‪ 𝑓۱‬و )𝑡( ‪ 𝑓۲‬دو‬
‫ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﺣ ﻘ ﯿ ﻘ ﯽاﻧ ﺪ را ﯾ ﮏ ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﺣ ﻘ ﯿ ﻘ ﯽ‪-‬ﻣ ﺨ ﺘ ﻠ ﻂ ﮔ ﻮﯾ ﯿ ﻢ‪ .‬ﺑ ﺎ ﺗ ﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ ﺗ ﻌ ﺮﯾ ﻒ ﻣ ﺸ ﺘ ﻖ و اﻧ ﺘ ﮕ ﺮال‬
‫ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺣﻘﯿﻘﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮدارﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺎﺻﯿﺖ زﯾﺮ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧ ﺎﺻ ﯿ ﺖ ‪ .۱۰.۱‬ﺑ ﺮای ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﻣ ﺨ ﺘ ﻠ ﻒ ﺣ ﻘ ﯿ ﻘ ﯽ‪-‬ﻣ ﺨ ﺘ ﻠ ﻂ ﻣ ﺸ ﺘ ﻖ و اﻧ ﺘ ﮕ ﺮال را ﺑ ﻪﺻ ﻮرت زﯾ ﺮ‬

‫دارﯾﻢ‪.‬‬
‫)𝑡( ‪𝑓′ (𝑡) = 𝑓۱′ (𝑡) + 𝑖𝑓۲′‬‬

‫𝑡𝑑 )𝑡( ‪􏾙𝑓(𝑡) 𝑑𝑡 = 􏾙 𝑓۱ (𝑡) 𝑑𝑡 + 𝑖 􏾙 𝑓۲‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۲۶‬‬

‫ﺗ ﺬﮐ ﺮ‪ .‬ﮐ ﻠ ﯿ ﻪ ﻗ ﻮاﻋ ﺪ و ﻓ ﺮﻣ ﻮلﻫ ﺎی ﻣ ﺸ ﺘ ﻖ و اﻧ ﺘ ﮕ ﺮال ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﺣ ﻘ ﯿ ﻘ ﯽ ﺑ ﺮای اﯾ ﻦ ﺗ ﺎﺑ ﻊ‪ ،‬از ﺟ ﻤ ﻠ ﻪ‬

‫اﻧﺘﮕﺮالﮔﯿﺮی ﺟﺰﺑﻪﺟﺰء ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻤﺎﺋﯽ ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ‪ :‬ﺗﺎﺑﻊ ﺣﻘﯿﻘﯽ‪-‬ﻣﺨﺘﻠﻂ 𝑡 ‪ cos 𝑡 + 𝑖 sin‬را ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻤﺎﺋﯽ ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ ﮔﻮﯾﯿﻢ‬
‫و ﺑﺎ 𝑡𝑖𝑒 ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬

‫‪𝑒𝑖𝑡 = cos 𝑡 + 𝑖 sin 𝑡.‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻤﺎﯾﯽ ﮐﻠﯿﻪ ﺧﻮاص ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻤﺎﯾﯽ ﺣﻘﯿﻘﯽ را دارد‪ .‬ﺑﻪﺧﺼﻮص‬
‫𝑡𝑖 𝑑‬ ‫‪۱‬‬
‫𝑡𝑖𝑒𝑖 = 𝑒‬ ‫‪,‬‬ ‫‪􏾙 𝑒𝑖𝑡 𝑑𝑡 = 𝑒𝑖𝑡 + 𝐶.‬‬
‫𝑡𝑑‬ ‫𝑖‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای ‪ 𝑎, 𝑏, 𝑡 ∈ ℝ‬ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‪:‬‬

‫‪𝑒(𝑎+𝑖𝑏)𝑡 = 𝑒𝑎𝑡 ⋅ 𝑒𝑖𝑏𝑡 .‬‬

‫اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﻧﯿﺰ ﮐﻠﯿﻪ ﺧﻮاص ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻤﺎﺋﯽ ﺣﻘﯿﻘﯽ را دارا اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﮐﻨﻮن ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻨﺎوﺑﯽ )𝑥(𝑓 ﺑﺎ دوره ﺗﻨﺎوب ‪ ۲𝑝 > ۰‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫∞‬
‫‪𝑎۰‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫= )𝑥(𝑓‬ ‫‪+ 􏾜 􏿵𝑎𝑛 cos‬‬ ‫‪+ 𝑏𝑛 sin‬‬ ‫􏿸‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑝‬ ‫𝑝‬
‫‪𝑛=۱‬‬
‫𝑝‬ ‫𝑝‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫‪۱‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫‪𝑎𝑛 = 􏾙 𝑓(𝑥) cos‬‬ ‫𝑥𝑑‬ ‫‪,‬‬ ‫= 𝑛𝑏‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥) sin‬‬ ‫‪𝑑𝑥.‬‬
‫𝑝‪𝑝 −‬‬ ‫𝑝‬ ‫𝑝‪𝑝 −‬‬ ‫𝑝‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻮق دارﯾﻢ‪:‬‬

‫𝑡 ‪𝑒−𝑖𝑡 = cos 𝑡 − 𝑖 sin‬‬

‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫𝑡𝑖𝑒‬ ‫𝑡𝑖‪+ 𝑒−‬‬ ‫𝑡𝑖𝑒‬ ‫𝑡𝑖‪− 𝑒−‬‬
‫= 𝑡 ‪cos‬‬ ‫‪,‬‬ ‫= 𝑡 ‪sin‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑖‪۲‬‬
‫‪۲۷‬‬ ‫‪ .۴.۱‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺨﺘﻠﻂ‬

‫ﺑﺎ ﻗﺮار دادن اﯾﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺳﯿﻨﻮس و ﮐﺴﯿﻨﻮس در ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫‪𝑎۰‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛𝑖 𝑛𝑏‬
‫𝑛𝑎‬ ‫𝑎‬ ‫𝑥𝜋𝑛𝑖 ‪𝑏 −‬‬
‫𝑒􏿸 ‪𝑓(𝑥) = + 􏾜 􏿵 +‬‬ ‫𝑝‬
‫𝑝 𝑒􏿸 𝑛 ‪+ 􏾜 􏿵 𝑛 −‬‬
‫𝑖‪۲ 𝑛=۱ ۲ ۲‬‬ ‫‪𝑛=۱‬‬
‫𝑖‪۲ ۲‬‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫‪𝑎۰‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛𝑖 𝑛𝑏‬
‫𝑛𝑎‬ ‫𝑎‬ ‫𝑏‬ ‫𝑥𝜋𝑛𝑖‬
‫𝑒􏿸 ‪= + 􏾜 􏿵 +‬‬ ‫𝑝‬
‫𝑝 𝑒􏿸 𝑛‪+ 􏾜 􏿵 −𝑛 − −‬‬
‫𝑖‪۲ 𝑛=۱ ۲ ۲‬‬ ‫‪−𝑛=۱‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑖‪۲‬‬
‫∞‬ ‫𝑥𝜋𝑛𝑖‬
‫𝑝‬
‫𝑒 𝑛𝑐 􏾜 =‬ ‫‪.‬‬
‫∞‪𝑛=−‬‬

‫ﮐﻪ در آن‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫𝑛𝑏 𝑛𝑎‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪+‬‬ ‫‪𝑛≥۱‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫𝑖‪۲ ۲‬‬
‫‪⎨ 𝑎۰‬‬
‫⎪ = 𝑛𝑐‬
‫⎪‬ ‫‪𝑛=۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪۲‬‬
‫⎪‬
‫𝑛‪⎩ −𝑛 − 𝑏−‬‬
‫⎪‬ ‫𝑎‬
‫‪𝑛 ≤ −۱‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑖‪۲‬‬
‫ﭘﺲ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫𝑝‬
‫‪۱‬‬
‫= ‪𝑐۰‬‬ ‫‪𝑓(𝑥) 𝑑𝑥.‬‬
‫𝑝‪۲𝑝 􏾙−‬‬
‫ﺑﺮای ‪:𝑛 ≥ ۱‬‬
‫𝑛𝑎‬‫𝑛𝑏‬ ‫𝑝 ‪۱‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫‪۱‬‬ ‫𝑝‬
‫𝑥𝜋𝑛‬
‫‪𝑐𝑛 = + = 􏾙 𝑓(𝑥) cos‬‬ ‫‪𝑑𝑥 +‬‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥) sin‬‬ ‫𝑥𝑑‬
‫𝑝‪۲ ۲𝑖 ۲𝑝 −‬‬ ‫𝑝‬ ‫𝑝‪۲𝑝𝑖 −‬‬ ‫𝑝‬
‫𝑝 ‪۱‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫‪= 􏾙 𝑓(𝑥)􏿴 cos‬‬ ‫‪− 𝑖 sin‬‬ ‫𝑥𝑑 􏿷‬
‫𝑝‪۲𝑝 −‬‬ ‫𝑝‬ ‫𝑝‬
‫𝑝 ‪۱‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛𝑖 ‪−‬‬
‫𝑥𝑑 𝑝 𝑒)𝑥(𝑓 􏾙 =‬
‫𝑝‪۲𝑝 −‬‬
‫و ﺑﺮای ‪:𝑛 ≤ −۱‬‬
‫𝑛‪𝑎−‬‬
‫𝑛‪𝑏−‬‬ ‫𝑝 ‪۱‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫‪۱‬‬ ‫𝑝‬
‫𝑥𝜋𝑛‬
‫= 𝑛𝑐‬ ‫‪−‬‬ ‫‪= 􏾙 𝑓(𝑥) cos‬‬ ‫‪𝑑𝑥 +‬‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥) sin‬‬ ‫𝑥𝑑‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑝‪۲𝑖 ۲𝑝 −‬‬ ‫𝑝‬ ‫𝑝‪۲𝑝𝑖 −‬‬ ‫𝑝‬
‫𝑝 ‪۱‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛𝑖 ‪−‬‬
‫‪= 􏾙 𝑓(𝑥)𝑒 𝑝 𝑑𝑥.‬‬
‫𝑝‪۲𝑝 −‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۲۸‬‬

‫ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫∞‬ ‫𝑥𝜋𝑛𝑖‬
‫𝑝‬ ‫𝑝 ‪۱‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛𝑖 ‪−‬‬
‫𝑒 𝑛𝑐 􏾜 = )𝑥(𝑓‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑐𝑛 = 􏾙 𝑓(𝑥)𝑒 𝑝 𝑑𝑥.‬‬
‫∞‪𝑛=−‬‬ ‫𝑝‪۲𝑝 −‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ (۱ .‬ﺳﺮی ﻓﻮق را ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺨﺘﻠﻂ 𝑓 و 𝑛𝑐ﻫﺎ را ﺿﺮاﯾﺐ ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺨﺘﻠﻂ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ (۲‬ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻨﻔﯽ در ﺗﺎﺑﻊ ﻧﻤﺎﺋﯽ از ﻓﺮﻣﻮل 𝑛𝑐 ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮل ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ً‬
‫‪ (۳‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ‪ 𝑎۰‬را ﺑﻌﻀﺎ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪ (۴‬ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﻘﺼﻮد از ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ‪ ،‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺨﺘﻠﻂ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣ ﺜ ﺎل ‪ .۱۲.۱‬ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﺗ ﺎﺑ ﻊ 𝜋 ≤ 𝑥 ≤ 𝜋‪ 𝑓(𝑥) = 𝑥𝑒𝑥 , −‬و )𝑥(𝑓 = )𝜋‪ 𝑓(𝑥 + ۲‬را‬

‫ﺑﻪدﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬ﮐﺎﻓﯿﺴﺖ 𝑛𝑐ﻫﺎ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﭼﻮن 𝜋‪ ۲𝑝 = ۲‬ﭘﺲ 𝜋 = 𝑝‪.‬‬

‫𝑥𝑛𝑖‪۱ 𝜋 𝑥 −‬‬ ‫𝑥)𝑛𝑖‪۱ 𝜋 (۱−‬‬
‫= 𝑛𝑐‬ ‫𝑒 𝑒𝑥‬ ‫= 𝑥𝑑‬ ‫𝑒𝑥‬ ‫𝑥𝑑‬
‫𝜋‪۲𝜋 􏾙−‬‬ ‫𝜋‪۲𝜋 􏾙−‬‬
‫𝜋‬
‫‪۱‬‬ ‫𝜋 𝑥)𝑛𝑖‪𝑥 (۱−‬‬ ‫‪۱‬‬
‫􏿵 =‬ ‫𝑒‬ ‫􏿖‬ ‫‪−‬‬ ‫􏿸𝑥𝑑 𝑥)𝑛𝑖‪􏾙 𝑒(۱−‬‬
‫𝑛𝑖 ‪۲𝜋 ۱ −‬‬ ‫𝜋‪−‬‬ ‫𝜋‪۱ − 𝑖𝑛 −‬‬
‫𝜋‬
‫)‪۱ 𝜋𝑒 (−۱‬‬ ‫𝑛‬ ‫𝑛)‪𝜋𝑒 (−۱‬‬
‫𝜋‪−‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫𝜋‬
‫􏿵 =‬ ‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬ ‫𝑒‬‫‪(۱−𝑖𝑛)𝑥 􏿖 􏿸.‬‬
‫𝑛𝑖 ‪۲𝜋 ۱ −‬‬ ‫𝑛𝑖 ‪۱ −‬‬ ‫‪(۱ − 𝑖𝑛)۲‬‬ ‫𝜋‪−‬‬

‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫𝑛)‪(−۱)𝑛 cosh 𝜋 ۱ (−۱‬‬
‫= 𝑛𝑐‬ ‫‪−‬‬ ‫𝜋 ‪sinh‬‬
‫𝑛𝑖 ‪۱ −‬‬ ‫‪𝜋 (۱ − 𝑖𝑛)۲‬‬
‫∞‬
‫𝑛)‪(−۱‬‬ ‫𝑥𝑛𝑖 𝜋 ‪sinh‬‬
‫􏾜 = )𝑥(𝑓‬ ‫‪􏿵 cosh 𝜋 −‬‬ ‫‪􏿸𝑒 .‬‬
‫𝑛𝑖 ‪𝑛=−∞ ۱ −‬‬ ‫)𝑛𝑖 ‪𝜋(۱ −‬‬

‫ﺣﺎل ﺑﻪدﻧﺒﺎل اﯾﻦ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ از ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺨﺘﻠﻂ ﺑﺮای ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻌﺎدﻻت ﭘﺎرهای‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺧﺎﺻﯿﺖ زﯾﺮ راهﮔﺸﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۲۹‬‬ ‫‪ .۴.۱‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺨﺘﻠﻂ‬
‫𝑥𝜋𝑛𝑖‬ ‫∞‬
‫𝑒􏿺 ﯾﮏ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺮای ﻓﻀﺎی ﺑﺮداری زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫𝑝‬
‫􏿽‬ ‫ﺧﺎﺻﯿﺖ ‪ .۱۱.۱‬دﻧﺒﺎﻟﻪ‬
‫∞‪𝑛=−‬‬
‫⎧‬ ‫⎫‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫𝑓‬ ‫∶‬ ‫‪[−𝑝,‬‬ ‫]𝑝‬ ‫→‬ ‫‪ℝ‬‬ ‫∶‬ ‫ﻪ‪،‬‬‫ﺘ‬ ‫ﻮﺳ‬ ‫ﯿ‬ ‫ﭘ‬ ‫𝑓‬ ‫‪،۲‬‬ ‫𝑝‬ ‫>‬ ‫‪۰‬‬ ‫ﺎوب‬ ‫ﻨ‬ ‫ﺗ‬ ‫دوره‬ ‫ﺎ‬ ‫ﺑ‬ ‫ﯽ‬ ‫ﺎوﺑ‬ ‫ﻨ‬ ‫ﺗ‬ ‫𝑓‬ ‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎨‬ ‫⎬‬
‫⎪ = ‪𝑉۵‬‬
‫⎪‬ ‫⎪‬
‫⎪ ‪ 𝑓′‬و ‪ 𝑓″‬ﻗﻄﻌﻪﺑﻪﻗﻄﻌﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‪ 𝑓(−𝑝) = 𝑓(𝑝) ،‬و )𝑝( ‪⎩𝑓′ (−𝑝) = 𝑓′‬‬ ‫⎭‬

‫ﻋﻠﺖ‪ .‬ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ 𝑝 ≤ 𝑥 ≤ 𝑝‪ 𝑔(𝑥) = 𝑓(𝑥), −‬و )𝑥(𝑔 = )𝑝‪ .𝑔(𝑥 + ۲‬در اﯾﻦﺻﻮرت )𝑥(𝑔‪،‬‬
‫)𝑥( ‪ 𝑔′‬و )𝑥( ‪ 𝑔″‬ﺗﻨﺎوﺑﯽ ﺑﺎ دوره ﺗﻨﺎوب 𝑝‪ ۲‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه 𝑔 ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ‪ 𝑔′‬و ‪ 𝑔″‬ﻗﻄﻌﻪﺑﻪﻗﻄﻌﻪ و‬
‫‪ 𝑔′‬در ﻧﻘﺎط 𝑝𝑛‪ ،𝑛 ∈ ℕ ،±‬ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬
‫∞‬ ‫𝑥𝜋𝑛𝑖‬ ‫∞‬
‫𝑥𝜋𝑛𝑖 𝑥𝜋𝑛𝑖‬
‫𝑒 𝑛𝑐 􏾜 = )𝑥(𝑔‬ ‫𝑝‬
‫‪,‬‬ ‫)𝑥( ‪𝑔′‬‬ ‫𝑛𝑐 􏾜 =‬ ‫𝑝 𝑒‬
‫∞‪𝑛=−‬‬ ‫∞‪𝑛=−‬‬ ‫𝑝‬
‫و ﺗﺴﺎوی در ﻧﻘﺎط 𝑝𝑛‪ ±‬ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬
‫∞‬ ‫𝑥𝜋𝑛𝑖‬ ‫∞‬
‫𝑥𝜋𝑛𝑖 𝑥𝜋𝑛𝑖‬
‫𝑒 𝑛𝑐 􏾜 = )𝑥(𝑓‬ ‫𝑝‬
‫‪,‬‬ ‫)𝑥( ‪𝑓′‬‬ ‫𝑛𝑐 􏾜 =‬ ‫𝑝 𝑒‬
‫∞‪𝑛=−‬‬ ‫∞‪𝑛=−‬‬ ‫𝑝‬
‫𝑥𝜋𝑛𝑖‬ ‫∞‬
‫𝑒􏿺 ﯾﮏ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺮای ‪ 𝑉۵‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫𝑝‬
‫􏿽‬ ‫و ﺗﺴﺎوی در ﻧﻘﺎط 𝑝𝑛‪ ±‬ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫∞‪𝑛=−‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ .‬ﭘﺎﯾﻪ ﻧﻤﺎﺋﯽ ﻓﻮق ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻣﺘﻨﺎوب اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی ﻣ ﺘ ﻨ ﺎوب‪ :‬ﭼ ﻨ ﺎنﭼ ﻪ داﻣ ﻨ ﻪ ﻣ ﺘ ﻐ ﯿ ﺮ 𝑥 در ﯾ ﮏ ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ دﯾ ﻔ ﺮاﻧ ﺴ ﯿ ﻞ ﺑ ﺎزه‬

‫]𝑏 ‪ [𝑎,‬و 𝑢 ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺠﻬﻮل آن ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی‬

‫𝑢‬ ‫𝑢=‬ ‫‪,‬‬ ‫𝑥𝑢‬ ‫𝑥𝑢 =‬

‫𝑎=𝑥􏿖‬ ‫𝑏=𝑥􏿖‬ ‫𝑎=𝑥􏿖‬ ‫𝑏=𝑥􏿖‬
‫را ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻣﺘﻨﺎوب ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ .۱۳.۱‬ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 + ۲𝑢𝑥𝑡 − 𝑢 + 𝑥𝑡,‬‬ ‫‪−𝜋 ≤ 𝑥 ≤ 𝜋, 𝑡 ≥ ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎨‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫)𝑡 ‪⎩𝑢(−𝜋, 𝑡) = 𝑢(𝜋, 𝑡), 𝑢𝑥 (−𝜋, 𝑡) = 𝑢𝑥 (𝜋,‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۳۰‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ ﻫ ﻤ ﮕ ﻦ ﻣ ﺘ ﻨ ﺎوب اﺳ ﺖ‪ .‬ﭘ ﺲ ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﻣ ﻨ ﺎﺳ ﺐ ﺣ ﻞ آن ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﻧ ﻤ ﺎﺋ ﯽ ﺑ ﺎ‬

‫∞‬
‫􏿽 𝑥𝑛𝑖𝑒􏿺‪.‬‬ ‫𝜋 = 𝑝 اﺳﺖ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫∞‪𝑛=−‬‬
‫ﺣﺎل ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‪:‬‬
‫∞‬
‫𝑥𝑛𝑖𝑒)𝑡( 𝑛𝑇 􏾜 = )𝑡 ‪𝑢(𝑥,‬‬
‫∞‪𝑛=−‬‬
‫از ﻗﺮار دادن آن در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫∞‬ ‫∞‬ ‫∞‬
‫𝑥𝑛𝑖𝑒𝑛𝑖)𝑡( 𝑛 ̇𝑇‪􏾜 𝑇̇ 𝑛 (𝑡)𝑒𝑖𝑛𝑥 = 􏾜 −𝑛۲ 𝑇𝑛 (𝑡)𝑒𝑖𝑛𝑥 + 􏾜 ۲‬‬
‫∞‪𝑛=−‬‬ ‫∞‪𝑛=−‬‬ ‫∞‪𝑛=−‬‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫𝑛𝑇 􏾜 ‪−‬‬ ‫𝑥𝑛𝑖𝑒)𝑡(‬ ‫𝑥𝑛𝑖𝑒𝑡 𝑛𝑐 􏾜 ‪+‬‬
‫∞‪𝑛=−‬‬ ‫∞‪𝑛=−‬‬

‫ﮐﻪ در آن‬
‫𝑥𝑛𝑖‪۱ 𝜋 −‬‬ ‫𝜋 𝑥𝑛𝑖𝑒 ‪۱‬‬ ‫𝑥𝑛𝑖 𝜋‬
‫𝑒‬
‫= 𝑛𝑐‬ ‫𝑒𝑥 􏾙‬ ‫𝑥􏿯 = 𝑥𝑑‬ ‫􏾙‪􏿖 −‬‬ ‫􏿲𝑥𝑑‬
‫𝜋‪۲𝜋 −‬‬ ‫𝜋‪۲𝜋 𝑖𝑛 −‬‬ ‫𝑛𝑖 𝜋‪−‬‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎨۰‬‬ ‫‪𝑛=۰‬‬
‫⎪=‬
‫⎪‬ ‫𝑛‬
‫)‪⎩ ۲(−۱‬‬
‫⎪‬ ‫‪𝑛 ≠ ۰.‬‬
‫𝑛𝑖‬
‫ﮐﻠﯿﻪ ﺟﻤﻼت ﺑﺮﺣﺴﺐ ﭘﺎﯾﻪ ﻧﻤﺎﺋﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ‬

‫𝑡 𝑛𝑐 ‪𝑇̇ 𝑛 (𝑡) = −𝑛۲ 𝑇𝑛 (𝑡) + ۲𝑖𝑛𝑇̇ 𝑛 (𝑡) − 𝑇𝑛 (𝑡) +‬‬

‫ﯾﺎ‬
‫‪(۱ − ۲𝑖𝑛)𝑇̇ 𝑛 (𝑡) + (𝑛۲ + ۱)𝑇𝑛 = 𝑐𝑛 𝑡.‬‬

‫اﮔ ﺮﭼ ﻪ در اﯾ ﻦ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ 𝑖 ﻇ ﺎﻫ ﺮ ﺷ ﺪه اﺳ ﺖ ﻟ ﯿ ﮑ ﻦ ﺣ ﻞ آن ﻣ ﺎﻧ ﻨ ﺪ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ ﺧ ﻄ ﯽ ﻣ ﺮﺗ ﺒ ﻪ ّاول ﺑ ﺎ‬

‫ﺿﺮاﯾﺐ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ‪ (۱ − ۲𝑖𝑛)𝑟 + 𝑛۲ − ۱ = ۰‬و‬
‫‪۱ + 𝑛۲‬‬
‫=𝑟‬ ‫‪.‬‬
‫𝑛𝑖‪۱ − ۲‬‬
‫ﭘﺲ ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ آن ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪۱+𝑛۲‬‬ ‫𝑛𝑐‬ ‫𝑛𝑖‪۱ − ۲‬‬
‫𝑡‬
‫𝑛𝐴 = )𝑡( 𝑛𝑇‬ ‫𝑛𝑖‪𝑒 −۲‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪+‬‬ ‫𝑡􏿵‬ ‫‪−‬‬ ‫‪􏿸.‬‬
‫‪𝑛۲ + ۱‬‬ ‫‪𝑛۲ + ۱‬‬
‫‪۳۱‬‬ ‫‪ .۴.۱‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺨﺘﻠﻂ‬

‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫∞‬ ‫‪۱+𝑛۲‬‬
‫𝑡‬ ‫𝑛𝑐‬ ‫𝑛𝑖‪۱ − ۲‬‬
‫𝑛𝐴􏿼 􏾜‬ ‫𝑛𝑖‪𝑒 ۱−۲‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪۲‬‬
‫𝑡􏿵‬ ‫‪−‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪􏿸� 𝑒𝑖𝑛𝑥 .‬‬
‫∞‪𝑛=−‬‬ ‫‪𝑛 +۱‬‬ ‫‪𝑛 +۱‬‬
‫ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺟﻮاب ﻣﻄﻠﻮب ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ را ﺑﺮ اﯾﻦ ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ اﻋﻤﺎل‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫𝑥𝑛𝑖 𝑛𝑖‪۱ − ۲‬‬
‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 􏾜 􏿶𝐴𝑛 − 𝑐𝑛 ۲‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫􏿹‬ ‫𝑥𝑛𝑖𝑒 𝑛𝑐 􏾜 = 𝑥 = 𝑒‬
‫∞‪𝑛=−‬‬ ‫)‪(𝑛 + ۱‬‬ ‫∞‪𝑛=−‬‬

‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ 􏿷 ‪ 𝐴𝑛 = 𝑐𝑛 􏿴۱ + (𝑛۱−۲ +۲𝑖𝑛۱)۲‬و‬

‫∞‬
‫𝑡 ‪۱ − ۲𝑖𝑛 ۱۱−+𝑛۲𝑖𝑛۲‬‬ ‫𝑛𝑐‬ ‫𝑛𝑖‪۱ − ۲‬‬
‫‪𝑢(𝑥, 𝑡) = 􏾜 􏿼𝑐𝑛 􏿵۱ + ۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫𝑒􏿸‬ ‫‪+‬‬ ‫‪۲‬‬
‫𝑡􏿵‬ ‫‪−‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪􏿸� 𝑒𝑖𝑛𝑥 .‬‬
‫∞‪𝑛=−‬‬ ‫)‪(𝑛 + ۱‬‬ ‫‪𝑛 +۱‬‬ ‫‪𝑛 +۱‬‬

‫ﻧﮑﺘﻪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ در اﯾﻦ ﺟﻮاب 𝑖 ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻟﯿﮑﻦ اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﺣﻘﯿﻘﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ .‬ﺗﺎﺑﻊ )𝑡 ‪ 𝑢𝑞 (𝑥,‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻣﺘﻨﺎوب از ﻓﺮﻣﻮل زﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪𝑢𝑞 (𝑥, 𝑡) = 𝐴(𝑡)𝑥۲ + 𝐵(𝑡)𝑥.‬‬

‫ﺗ ﺬﮐ ﺮ‪ .‬ﭼ ﻮن ﮐ ﻠ ﯿ ﻪ ﻣ ﺸ ﺘ ﻘ ﺎت ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﻧ ﻤ ﺎﺋ ﯽ از ﺟ ﻨ ﺲ ﺧ ﻮدش اﺳ ﺖ ﺑ ﻨ ﺎﺑ ﺮاﯾ ﻦ اﯾ ﻦ ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﺑ ﺮای ﻫ ﺮ‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺧﻄﯽ ﺑﺎ ﺿﺮاﯾﺐ ﺛﺎﺑﺖ و ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻣﺘﻨﺎوب ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ ‪۴.۱‬‬

‫ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻻت ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی زﯾﺮ را ﺑﻪدﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬

‫‪۱. 𝑢𝑡 − ۴𝑢𝑥𝑥 = ۵۰𝑒−۲𝑥 ,‬‬ ‫‪−۱ ≤ 𝑥 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = ۰,‬‬ ‫‪𝑢(−۱, 𝑡) = 𝑡 + 𝑢(۱, 𝑡),‬‬ ‫)𝑡 ‪𝑢𝑥 (−۱, 𝑡) = 𝑢𝑥 (۱,‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۳۲‬‬

‫‪۲. 𝑢𝑡𝑡 − 𝑢𝑥𝑥 + 𝑢𝑥𝑡 + 𝑢 = 𝑥𝑡,‬‬ ‫‪−𝜋 ≤ 𝑥 ≤ 𝜋, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑒𝑥 ,‬‬ ‫𝑥 = )‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰‬‬
‫‪𝑢(−𝜋, 𝑡) = 𝑢(𝜋, 𝑡) + 𝑡,‬‬ ‫𝑡 ‪𝑢𝑥 (−𝜋, 𝑡) = 𝑢𝑥 (𝜋, 𝑡) −‬‬

‫‪۳. 𝑢𝑡𝑡 + 𝑢𝑥𝑥𝑥𝑥 − 𝑢𝑥𝑥𝑡𝑡 + ۴𝑢 = 𝑒𝑥 𝑡,‬‬ ‫‪−۱ ≤ 𝑥 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(−۱, 𝑡) = 𝑢(۱, 𝑡) + 𝑡,‬‬ ‫‪𝑢𝑥 (−۱, 𝑡) = 𝑢𝑥 (۱, 𝑡) − 𝑡,‬‬
‫‪𝑢𝑥𝑥 (−۱, 𝑡) = 𝑢𝑥𝑥 (۱, 𝑡) + ۱,‬‬ ‫‪𝑢𝑥𝑥𝑥 (−۱, 𝑡) = 𝑢𝑥𝑥𝑥 (۱, 𝑡),‬‬
‫‪𝑢(𝑥, ۰) = ۰,‬‬ ‫𝑥 = )‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ و ﻣﺮزی زﯾﺮ را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪۴. 𝑢𝑡 − 𝑢𝑥𝑥 + ۴𝑢𝑥𝑡 + 𝑢 = 𝑒۲𝑥 ,‬‬ ‫‪−۱ ≤ 𝑥 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥,‬‬
‫‪𝑢(−۱, 𝑡) = 𝑒𝑡 + 𝑢(۱, 𝑡),‬‬ ‫)𝑡 ‪𝑢𝑥 (−۱, 𝑡) = 𝑢𝑥 (۱,‬‬

‫‪۵. 𝑢𝑡𝑡 − 𝑢𝑥𝑥 − 𝑢𝑥𝑥𝑡𝑡 + 𝑢 = 𝑒𝑡 𝑥,‬‬ ‫‪−𝜋 ≤ 𝑥 ≤ 𝜋, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑒𝑥 ,‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = 𝑒−𝑥 ,‬‬
‫‪𝑢(−𝜋, 𝑡) = 𝑡 + 𝑢(𝜋, 𝑡),‬‬ ‫‪𝑢𝑥 (−𝜋, 𝑡) = 𝑢𝑥 (𝜋, 𝑡) + ۱‬‬

‫‪۶. 𝑢𝑡𝑡 + 𝑢𝑥𝑥𝑥𝑥 + 𝑢 = 𝑥𝑒𝑡 ,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ ۲, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥,‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = 𝑒𝑥 ,‬‬
‫‪𝑢(۰, 𝑡) = 𝑢(۲, 𝑡),‬‬ ‫‪𝑢𝑥 (۰, 𝑡) = 𝑢𝑥 (۲, 𝑡) + 𝑡,‬‬
‫‪𝑢𝑥𝑥 (۰, 𝑡) = 𝑢𝑥𝑥 (۲, 𝑡) + ۱,‬‬ ‫)𝑡 ‪𝑢𝑥𝑥𝑥 (۰, 𝑡) = 𝑢𝑥𝑥𝑥 (۲,‬‬

‫‪ ۵.۱‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ‬
‫ﺗ ﺎ ﺑ ﻪﺣ ﺎل در ﺑ ﺨ ﺶﻫ ﺎی ﮔ ﺬﺷ ﺘ ﻪ ﺳ ﻪ ﻧ ﻮع ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﺑ ﻪدﺳ ﺖ آوردﯾ ﻢ ﮐ ﻪ ﻫ ﺮ ﯾ ﮏ از آنﻫ ﺎ دﺳ ﺘ ﻪ‬
‫ﺧﺎﺻﯽ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای را ﺣﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۳۳‬‬ ‫‪ .۵.۱‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ‬

‫‪ (۱‬ﭘﺎﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی دﯾﺮﯾﮑﻠﻪ ﺑﺪون ﺣﻀﻮر ﻣﺸﺘﻖ از ﻣﺮﺗﺒﻪ‬
‫ﻓﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑥 در ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (۲‬ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺴﯿﻨﻮس ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻧﯿﻮﻣﻦ ﺑﺪون ﺣﻀﻮر ﻣﺸﺘﻖ از ﻣﺮﺗﺒﻪ‬
‫ﻓﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑥 در ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (۳‬ﭘﺎﯾﻪ ﻧﻤﺎﺋﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻣﺘﻨﺎوب اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻟﯿﮑﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ زﯾﺎد دﯾﮕﺮی وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﭘﺎﯾﻪﻫﺎی ﻓﻮق ﺑﺮای آنﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﮐﺎرﺑﺮد ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻫﺪف‬
‫از اﯾﻦ ﺑﺨﺶ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ روﺷﯽ را اراﺋﻪ دﻫﯿﻢ ﺗﺎ ﭘﺎﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬اﺑﺰار اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ دوم‬
‫‪𝑎۱ (𝑥)𝑦″ + 𝑎۲ (𝑥)𝑦′ + (𝑎۳ (𝑥) + 𝜆) = ۰,‬‬ ‫𝑏≤𝑥≤𝑎‬

‫ﮐ ﻪ در آن ‪ 𝑎۱ (𝑥) > ۰‬و )𝑥( ‪ 𝑎۲‬و )𝑥( ‪ 𝑎۳‬ﺗ ﻮاﺑ ﻌ ﯽ ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ و 𝜆 ﯾ ﮏ ﭘ ﺎراﻣ ﺘ ﺮ اﺳ ﺖ‪ ،‬ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ‬
‫اﺷ ﺘ ﺮم‪-‬ﻟ ﯿ ﻮوﯾ ﻞ ﮔ ﻮﯾ ﯿ ﻢ‪ .‬ﻋ ﻠ ﺖ اﯾ ﻦ ﻧ ﺎﻣ ﮕ ﺬاری ﺑ ﻪﺧ ﺎﻃ ﺮ ﺣ ﻀ ﻮر ﭘ ﺎراﻣ ﺘ ﺮ 𝜆 در آن اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻫﻤﮕﻦ‬
‫‪𝛼۱ 𝑦(𝑎) + 𝛼۲ 𝑦′ (𝑎) = ۰‬‬
‫‪𝛽۱ 𝑦(𝑏) + 𝛽۲ 𝑦′ (𝑏) = ۰‬‬
‫را ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی اﺷ ﺘ ﺮم‪-‬ﻟ ﯿ ﻮوﯾ ﻞ ﮔ ﻮﯾ ﯿ ﻢ‪ .‬ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ اﺷ ﺘ ﺮم‪-‬ﻟ ﯿ ﻮوﯾ ﻞ ﻫ ﻤ ﺮاه ﺑ ﺎ ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی‬
‫اﺷ ﺘ ﺮم‪-‬ﻟ ﯿ ﻮوﯾ ﻞ را ﻣ ﺴ ﺌﻠ ﻪ اﺷ ﺘﺮم ﻟ ﯿ ﻮوﯾ ﻞ )ﻣﻨ ﻈ ﻢ( ﮔ ﻮﯾﻨ ﺪ‪ .‬ﻣ ﻘﺼ ﻮد از ﺣ ﻞ اﯾ ﻦ ﻣ ﺴﺌ ﻠ ﻪ ﺗ ﻌ ﯿ ﯿ ﻦ‬
‫ﮐﻠﯿﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ 𝜆 اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪازای ﻫﺮ ﯾﮏ از آﻧﻬﺎ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺟﻮاب ﻏﯿﺮ ﺻﻔﺮ دارد و ﺗﻌﯿﯿﻦ اﯾﻦ‬
‫ﺟﻮاب ﻏﯿﺮ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﯾﮏ ﮐﺎر ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ و‬
‫اﻋﻤﺎل ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی اﯾﻦ ﻣﻘﺎدﯾﺮ 𝜆 و اﯾﻦ ﺟﻮابﻫﺎی ﺧﺎص ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ .۱۴.۱‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ زﯾﺮ را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪″‬‬
‫⎪‬
‫‪⎨𝑦 + 𝜆𝑦 = ۰,‬‬ ‫𝑝≤𝑥≤‪۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑦(۰) = ۰, 𝑦′ (𝑝) = ۰‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۳۴‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار 𝜆 ﺻﻮرت ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﻮق ﻋﻮض ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ‪ .𝜆 = ۰ :۱‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺻﻮرت ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫‪𝑦 = 𝑐۱ 𝑥 + 𝑐۲ .‬‬

‫ﺑ ﺎ اﻋ ﻤ ﺎل ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی ﺑ ﺮای ﺟ ﻮاب ﻋ ﻤ ﻮﻣ ﯽ ﺑ ﻪدﺳ ﺖ ﻣ ﯽآورﯾ ﻢ‪ .𝑐۱ = 𝑐۲ = ۰ :‬ﭘ ﺲ ﺑ ﺮای‬

‫‪ 𝜆 = ۰‬ﺟﻮاب ﻏﯿﺮ ﺻﻔﺮ ﻧﺪارﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ‪ .𝜆 = −𝛼۲ < ۰ :۲‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬

‫‪𝑦″ − 𝛼 ۲ 𝑦 = ۰‬‬
‫‪𝑟۲ − 𝛼۲ = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫𝛼‪𝑟 = ±‬‬
‫𝑥𝛼 ‪𝑦 = 𝑐۱ cosh 𝛼𝑥 + 𝑐۲ sinh‬‬
‫‪𝑦(۰) = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑐۱ = ۰‬‬
‫‪𝑦′ (𝑝) = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑐۲ cosh 𝛼𝑝 = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑐۲ = ۰‬‬

‫ﭘﺲ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﯿﺰ ﺟﻮاب ﻏﯿﺮ ﺻﻔﺮ ﻧﺪارﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ‪ .𝜆 = 𝛽۲ > ۰ :۳‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬

‫‪𝑦″ + 𝛽۲ 𝑦 = ۰‬‬
‫‪𝑟۲ + 𝛽۲ = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫𝛽𝑖‪𝑟 = ±‬‬
‫𝑥𝛽 ‪𝑦 = 𝑐۱ cos 𝛽𝑥 + 𝑐۲ sin‬‬
‫‪𝑦(۰) = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑐۱ = ۰‬‬
‫‪𝑦′ (𝑝) = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑐۲ 𝛽 cos 𝛽𝑝 = ۰‬‬

‫ﺑﺮای داﺷﺘﻦ ﺟﻮاب ﻏﯿﺮ ﺻﻔﺮ ﮐﺎﻓﯿﺴﺖ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ ‪ cos 𝛽𝑝 = ۰‬ﯾﺎ‬

‫𝜋‬ ‫‪۱‬‬
‫=𝛽‬ ‫‪(𝑛 + ),‬‬ ‫⋯ ‪𝑛 = ۰, ±۱, ±۲,‬‬
‫𝑝‬ ‫‪۲‬‬
‫‪۳۵‬‬ ‫‪ .۵.۱‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ‬

‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫‪𝜋۲‬‬ ‫‪۱ ۲‬‬ ‫𝜋 ‪۱‬‬
‫= 𝑛𝜆‬ ‫𝑛(‬ ‫‪+‬‬ ‫)‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑦𝑛 (𝑥) = sin(𝑛 + ) 𝑥.‬‬
‫‪𝑝۲‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑝 ‪۲‬‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮای ⋯ ‪ 𝑛 = ۰, ۱, ۲,‬ﺑﯿﻨﻬﺎﯾﺖ ﺟﻮاب ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫∞‬
‫􏿽𝑥 𝑝𝜋 ) ‪ 􏿺 sin(𝑛 + ۲۱‬ﯾﮏ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺮای ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻏﯿﺮ دﯾﺮﯾﮑﻠﻪ و‬ ‫ﺗﺬﮐﺮ‪ .‬ﺧﻮاﻫﯿﻢ دﯾﺪ ﮐﻪ‬
‫‪𝑛=۰‬‬
‫ﻏﯿﺮ ﻧﯿﻮﻣﻦ‬
‫‪𝑢 =۰‬‬ ‫‪,‬‬ ‫𝑥𝑢‬ ‫‪=۰‬‬
‫‪􏿖𝑥=۰‬‬ ‫𝑝=𝑥􏿖‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی را ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی روﺑﯿﻦ ﭼﭗ ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﻢ‪.‬‬

‫دﻧ ﺒ ﺎل اﯾ ﻦ ﻫ ﺴ ﺘ ﯿ ﻢ ﮐ ﻪ از ﺟ ﻮابﻫ ﺎی ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ اﺷ ﺘ ﺮم‪-‬ﻟ ﯿ ﻮوﯾ ﻞ ﺑ ﻪﻋ ﻨ ﻮان ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﺑ ﺮای ﺣ ﻞ‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﺐ زﯾﺮ را در اﯾﻦ ﺟﻬﺖ دارﯾﻢ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺧﺎص و ﺗﻮاﺑﻊ ﺧﺎص‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺮای ‪ 𝜆 = 𝜆۰‬در ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ ﺟﻮاب ﻏﯿﺮ‬
‫ﺻ ﻔ ﺮ )𝑥( ‪ 𝑦۰‬ﺑ ﻪدﺳ ﺖ آﯾ ﺪ‪ 𝜆۰ .‬را ﯾ ﮏ ﻣ ﻘ ﺪار ﺧ ﺎص ﯾ ﺎ ﯾ ﮏ ﻣ ﻘ ﺪار وﯾ ﮋه اﯾ ﻦ ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ و )𝑥( ‪ 𝑦۰‬را‬
‫ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﺧﺎص ﯾﺎ ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ وﯾﮋه واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺧﺎص ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺿ ﺮب داﺧ ﻠ ﯽ‪ :‬ﻓ ﺮض ﮐ ﻨ ﯿ ﺪ ‪ 𝑠(𝑥) > ۰‬ﯾ ﮏ ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ ﺑ ﺎ داﻣ ﻨ ﻪ ]𝑏 ‪ [𝑎,‬و ﻣ ﺠ ﻤ ﻮﻋ ﻪ 𝑉‬

‫ﻓ ﻀ ﺎی ﺑ ﺮداری ﺗ ﻮاﺑ ﻊ ﻗ ﻄ ﻌ ﻪﺑ ﻪﻗ ﻄ ﻌ ﻪ ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ ﺑ ﺎ داﻣ ﻨ ﻪ ]𝑏 ‪ [𝑎,‬ﺑ ﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺮای 𝑉 ∈ 𝑔 ‪ 𝑓,‬ﻣ ﻘ ﺪار‬
‫𝑏‬
‫𝑥𝑑 )𝑥(𝑔)𝑥(𝑓)𝑥(𝑠 ∫ را ﺿ ﺮب داﺧ ﻠ ﯽ 𝑓 و 𝑔 ﻧ ﺴ ﺒ ﺖ ﺑ ﻪ ﺗ ﺎﺑ ﻊ وزن )𝑥(𝑠 ﮔ ﻮﯾ ﻨ ﺪ و ﺑ ﺎ ⟩𝑔 ‪⟨𝑓,‬‬
‫𝑎‬
‫ﻧ ﺸ ﺎن ﻣ ﯽدﻫ ﻨ ﺪ‪ .‬ﻣ ﯽﮔ ﻮﯾ ﻨ ﺪ 𝑓 و 𝑔 ﻧ ﺴ ﺒ ﺖ ﺑ ﻪ اﯾ ﻦ ﺿ ﺮب داﺧ ﻠ ﯽ ﺑ ﺮ ﻫ ﻢ ﻋ ﻤ ﻮداﻧ ﺪ اﮔ ﺮ‬
‫‪.⟨𝑓, 𝑔⟩ = ۰‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﺿﺮب داﺧﻠﯽ ﻓﻮق ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ از 𝑉 × 𝑉 ﺑﻪ ‪ ℝ‬اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ در ﺧﻮاص زﯾﺮ‬
‫ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ (۱‬ﺑﺮای ‪ 𝑎, 𝑏 ∈ ℝ‬و 𝑉 ∈ 𝑔 ‪ 𝑓۱ , 𝑓۲ ,‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪⟨𝑎𝑓۱ + 𝑏𝑓۲ , 𝑔⟩ = 𝑎⟨𝑓۱ , 𝑔⟩ + 𝑏⟨𝑓۲ , 𝑔⟩.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۳۶‬‬

‫‪ (۲‬ﺑﺮای 𝑉 ∈ 𝑔 ‪.⟨𝑓, 𝑔⟩ = ⟨𝑔, 𝑓⟩ ،𝑓,‬‬

‫‪ (۳‬ﺑﺮای 𝑉 ∈ 𝑓‪ ⟨𝑓, 𝑓⟩ ≥ ۰ ،‬و ‪ ⟨𝑓, 𝑓⟩ = ۰‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮای ‪ 𝑓 = ۰‬ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮای ﺑﯿﺎن ﺧﻮاص ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺧﺎص و ﺗﻮاﺑﻊ ﺧﺎص ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﺎﺑﻊ )𝑥(𝑠 زﯾﺮ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ از روی ﺿﺮاﯾﺐ ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫)𝑥( 𝑎‬
‫𝑥𝑑 ‪∫ ۲‬‬ ‫)𝑥(𝑝‬
‫)𝑥( ‪𝑎۱‬‬
‫𝑒 = )𝑥(𝑝‬ ‫‪,‬‬ ‫= )𝑥(𝑠‬
‫)𝑥( ‪𝑎۱‬‬
‫ﺑ ﺎ اﺳ ﺘ ﻔ ﺎده از اﯾ ﻦ ﺗ ﻮاﺑ ﻊ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ اﺷ ﺘ ﺮم‪-‬ﻟ ﯿ ﻮوﯾ ﻞ را ﺑ ﻪﺻ ﻮرت زﯾ ﺮ ﻣ ﯽﺗ ﻮان ﻧ ﻮﺷ ﺖ‪ .‬اﯾ ﻦ‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﻓﺮم ﮐﺎﻧﻮﻧﯿﮏ ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫‪(𝑝(𝑥)𝑦′ )′ + (𝑠(𝑥) + 𝜆)𝑦 = ۰‬‬

‫ﺧﻮاص ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺧﺎص و ﺗﻮاﺑﻊ ﺧﺎص را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ دارﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺧ ﺎﺻ ﯿ ﺖ ‪) ۱۲.۱‬ﻣ ﻘ ﺎدﯾ ﺮ ﺧ ﺎص(‪ .‬ﮐ ﻠ ﯿ ﻪ ﻣ ﻘ ﺎدﯾ ﺮ ﺧ ﺎص ﯾ ﮏ ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ اﺷ ﺘ ﺮم‪-‬ﻟ ﯿ ﻮوﯾ ﻞ اﻋ ﺪاد‬
‫ﺣﻘﯿﻘﯽاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از اﻋﺪاد ﺣﻘﯿﻘﯽ ﺷﻤﺎرا و دارای ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻘﺪاراﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫ﺻ ﻌ ﻮدی ﻣ ﯽﺗ ﻮان ﻣ ﻨ ﻈ ﻢ ﻧ ﻤ ﻮد‪ .‬ﯾ ﻌ ﻨ ﯽ آﻧ ﻬ ﺎ را ﺑ ﻪﺻ ﻮرت دﻧ ﺒ ﺎﻟ ﻪ ‪𝑛=۰‬‬
‫∞} 𝑛𝜆{ ﻣ ﯽﺗ ﻮان ﻧ ﻮﺷ ﺖ و‬
‫⋯ < 𝑛𝜆 < ⋯ < ‪ .𝜆۰ < 𝜆۱ < 𝜆۲‬ﺑﻪﻋﻼوه ∞ = 𝑛𝜆 ∞→𝑛‪.lim‬‬
‫ً‬
‫ﺧﺎﺻﯿﺖ ‪) ۱۳.۱‬ﺗﻮاﺑﻊ ﺧﺎص(‪ .‬ﺑﻪازای ﻫﺮ ﻣﻘﺪار ﺧﺎص دﻗﯿﻘﺎ ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﺧﺎص‪ ،‬ﺻﺮفﻧﻈﺮ‬
‫از ﺿﺮﯾﺐ ﻋﺪدی‪ ،‬دارﯾﻢ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻮاﺑﻊ ﺧﺎص ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺧﺎص ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﺴﺒﺖ ﺑ ﻪ ﺗﺎﺑﻊ وزن‬
‫)𝑥(𝑝𝑎 = )𝑥(𝑠 ﺑﺮﻫﻢ ﻋﻤﻮداﻧﺪ‪.‬‬
‫)𝑥(‬ ‫‪۱‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ اﺳﺎﺳﯽ را در ﺧﺎﺻﯿﺖ زﯾﺮ دارﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﻮدن ﺗﻮاﺑﻊ ﺧﺎص اﺳﺖ‪.‬‬

‫∞} 𝑛𝜆{ ﺗ ﻮاﺑ ﻊ ﺧ ﺎص و‬

‫ﺧ ﺎﺻ ﯿ ﺖ ‪) ۱۴.۱‬ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﺗ ﻌ ﻤ ﯿ ﻢ ﯾ ﺎﻓ ﺘ ﻪ(‪ .‬ﻓ ﺮض ﮐ ﻨ ﯿ ﺪ ‪𝑛=۰‬‬

‫∞})𝑥( 𝑛𝜙{ ﺗ ﻮاﺑ ﻊ ﺧ ﺎص ﻣ ﻨ ﻄ ﺒ ﻖ ﺑ ﺮ آن در ﯾ ﮏ ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ اﺷ ﺘ ﺮم‪-‬ﻟ ﯿ ﻮوﯾ ﻞ ﺑ ﺎﺷ ﺪ‪ .‬آنﮔ ﺎه‬

‫‪𝑛=۰‬‬

‫∞} 𝑛𝜙{ ﯾﮏ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺮای ﻓﻀﺎی ﺑﺮداری زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪𝑛=۰‬‬
‫⎧‬ ‫⎫‬
‫⎪‬ ‫⎪‬
‫⎪𝑓 و 𝑓 ﻗﻄﻌﻪﺑﻪﻗﻄﻌﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‪⎨𝑓 ∶ [𝑎, 𝑏] → ℝ ∶ ،‬‬
‫⎪‬ ‫‪′‬‬
‫⎬‬
‫⎪= 𝑉‬
‫⎪‬ ‫⎪‬
‫⎪ ‪ 𝛼۱ 𝑓(𝑎) + 𝛼۲ 𝑓′ (𝑎) = ۰‬و ‪⎩𝛽۱ 𝑓′ (𝑏) + 𝛽۲ 𝑓′ (𝑏) = ۰‬‬
‫⎭‬
‫‪۳۷‬‬ ‫‪ .۵.۱‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ‬

‫∞} 𝑛𝑐{ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﺑﻪﻃﻮریﮐﻪ‬

‫ﯾﻌﻨﯽ دﻧﺒﺎﻟﻪ ﻋﺪدی ‪𝑛=۰‬‬

‫∞‬
‫‪𝑓(𝑥) = 􏾜 𝑐𝑛 𝜙𝑛 (𝑥).‬‬
‫‪𝑛=۰‬‬

‫در ﻧﻘﺎط ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ 𝑓 ﻣﻘﺪار ﺳﺮی ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺗﺎﺑﻊ و در ﻧﻘﺎط ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ 𝑓 ﻣﻘﺪار ﺳﺮی‬
‫ﺑ ﺮاﺑ ﺮ ﺑ ﺎ ﻣ ﯿ ﺎﻧ ﮕ ﯿ ﻦ ﺣ ﺪ ﭼ ﭗ و راﺳ ﺖ 𝑓 در آن ﻧ ﻘ ﻄ ﻪ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪﻋ ﻼوه 𝑛𝑐ﻫ ﺎ از ﻓ ﺮﻣ ﻮل زﯾ ﺮ ﻗ ﺎﺑ ﻞ‬
‫ﺣﺼﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫⟩ 𝑛𝜙 ‪⟨𝑓,‬‬
‫= 𝑛𝑐‬
‫⟩ 𝑛𝜙 ‪⟨𝜙𝑛 ,‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ (۱ .‬ﺳﺮی ﻓﻮق را ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﺗﻌﻤﯿﻢ ﯾﺎﻓﺘﻪ 𝑓 ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ (۲‬اﮔﺮ )𝑥(𝑓 در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ ﺻﺪق ﮐﻨﺪ در اﯾﻦﺻﻮرت ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﺗﻌﻤﯿﻢ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪ آن ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻟﯿﮑﻦ ﺗﺴﺎوی ﺑﯿﻦ )𝑥(𝑓 و ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ‬
‫ﺗﻌﻤﯿﻢ ﯾﺎﻓﺘﻪ آن در ﻧﻘﺎط ﻣﺮزی ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮﻗﺮار ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪𝑐𝑛 (۳‬ﻫﺎ را ﺿﺮاﯾﺐ ﻓﻮرﯾﻪ ﺗﻌﻤﯿﻢ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۱۵.۱‬ﺗﺎﺑﻊ 𝑝 ≤ 𝑥 ≤ ‪ 𝑓(𝑥) = 𝑥, ۰‬را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻮاﺑﻊ ﺧﺎص ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ‬

‫⎧‬ ‫زﯾﺮ ﺑﺴﻂ دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪″‬‬
‫⎪‬
‫‪⎨𝑦 + 𝜆𝑦 = ۰,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑦′ (۰) = ۰, 𝑦(𝑝) = ۰‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺧﺎص و ﺗﻮاﺑﻊ ﺧﺎص را ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ‪،𝜆 = ۰ :۱‬‬

‫‪𝑦″ = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑦 = 𝑐۱ 𝑥 + 𝑐۲‬‬
‫‪𝑦′ (۰) = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑐۱ = ۰‬‬
‫‪𝑦(𝑝) = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑐۲ = ۰‬‬
‫ﭘﺲ ‪ ،𝜆 = ۰‬ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﺧﺎص ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۳۸‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ‪ .𝜆 = −𝛼۲ < ۰ :۲‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫𝑥𝛼 ‪𝑦 = 𝑐۱ cosh 𝛼𝑥 + 𝑐۲ sinh‬‬

‫‪𝑦 ′ (۰) = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝛼𝑐۲ = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑐۲ = ۰‬‬
‫‪𝑦(𝑝) = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑐۱ cosh 𝛼𝑝 = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑐۱ = ۰‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﻘﺪار ﺧﺎص ﻣﻨﻔﯽ ﻧﺪارﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ‪ ،𝜆 = 𝛽۲ > ۰ :۳‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫𝑥𝛽 ‪𝑦 = 𝑐۱ cos 𝛽𝑥 + 𝑐۲ sin‬‬

‫‪𝑦′ ( ۰ ) = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝛽𝑐۲ = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑐۲ = ۰‬‬
‫‪𝑦(𝑝) = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑐۱ cos 𝛽𝑝 = ۰‬‬

‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮای ﺟﻮاب ﻏﯿﺮ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﯾﺪ 𝜋) ‪ 𝛽𝑝 = (𝑛 + ۲۱‬ﯾﺎ‬

‫𝜋 ‪۱‬‬ ‫‪۱ 𝜋۲‬‬
‫) ‪𝛽 = (𝑛 +‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝜆 = (𝑛 + )۲‬‬
‫𝑝 ‪۲‬‬ ‫‪۲ 𝑝۲‬‬
‫و‬
‫𝜋 ‪۱‬‬
‫‪𝑦𝑛 (𝑥) = cos(𝑛 + ) 𝑥.‬‬
‫𝑝 ‪۲‬‬
‫ﭘﺲ ﭘﺎﯾﻪ ﺣﺎﺻﻞ از اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫∞ 𝑥𝜋 ‪۱‬‬
‫� 𝑝 ) ‪􏿻 cos(𝑛 +‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪𝑛=۰‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﺻﯿﺖ اﺧﯿﺮ ﻫﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﻗﻄﻌﻪﺑﻪﻗﻄﻌﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎ داﻣﻨﻪ ]𝑝 ‪ [۰,‬را ﺑﺮﺣﺴﺐ اﯾﻦ ﭘﺎﯾﻪ‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺴﻂ داد‪ .‬در ﻧﻘﺎط ﻣﺮزی ﺑﺎزه ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺴﺎوی ﺑﯿﻦ ﺳﺮی و ﺗﺎﺑﻊ ﺑﺮﻗﺮار ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫∞‬
‫𝑥𝜋 ‪۱‬‬
‫) ‪𝑓(𝑥) = 􏾜 𝑐𝑛 cos(𝑛 +‬‬
‫‪𝑛=۰‬‬ ‫𝑝 ‪۲‬‬
‫𝑝‬
‫𝑥𝜋 ) ‪∫ 𝑓(𝑥) cos(𝑛 + ۲۱‬‬
‫𝑝‬
‫𝑥𝑑‬
‫‪۰‬‬
‫= 𝑛𝑐‬ ‫𝑝‬
‫𝑥𝜋 ) ‪∫ cos۲ (𝑛 + ۲۱‬‬
‫𝑝‬
‫𝑥𝑑‬
‫‪۰‬‬
‫‪۳۹‬‬ ‫‪ .۵.۱‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ‬

‫ﯾﺎ‬
‫𝑝‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑥𝜋 ‪۱‬‬
‫= 𝑛𝑐‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥) cos(𝑛 + ) 𝑑𝑥.‬‬
‫‪𝑝 ۰‬‬ ‫𝑝 ‪۲‬‬
‫ﺑﺮای ﺗﺎﺑﻊ 𝑝 ≤ 𝑥 ≤ ‪،𝑓(𝑥) = 𝑥, ۰‬‬
‫𝑝‬
‫𝑝‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑥𝜋 ‪۱‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑝‬ ‫𝑥𝜋 ‪۱‬‬
‫𝑥􏿼 = 𝑥𝑑 ) ‪𝑐𝑛 = 􏾙 𝑥 cos(𝑛 +‬‬ ‫𝑛(‪sin‬‬ ‫‪+‬‬ ‫􏵶 )‬
‫‪𝑝 ۰‬‬ ‫𝑝 ‪۲‬‬ ‫‪𝑝 (𝑛 + ۱ )۲‬‬ ‫𝑝 ‪۲‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۰‬‬
‫𝑝‬
‫𝑝‬ ‫𝑥𝜋 ‪۱‬‬ ‫𝑛)‪۴𝑝(−۱‬‬
‫𝑝‪۸‬‬
‫􏾙‪−‬‬ ‫) ‪sin(𝑛 +‬‬ ‫= �𝑥𝑑‬ ‫‪−‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪۰‬‬ ‫‪(𝑛 + ۲۱ )۲‬‬ ‫𝑝 ‪۲‬‬ ‫‪(۲𝑛 + ۱)𝜋 (۲𝑛 + ۱)۲ 𝜋۲‬‬

‫ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫∞‬
‫𝑛)‪۴𝑝(−۱‬‬ ‫𝑝‪۸‬‬ ‫𝑥𝜋 ‪۱‬‬
‫􏿰􏾜 = 𝑥‬ ‫‪−‬‬ ‫􏿳‬ ‫𝑛(‪cos‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪) ,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ 𝑝.‬‬
‫𝜋)‪𝑛=۰ (۲𝑛 + ۱‬‬ ‫‪(۲𝑛 + ۱)۲ 𝜋۲‬‬ ‫𝑝 ‪۲‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽﺷﻮد در دو ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺮزی ﺗﺴﺎوی ﺑﺮﻗﺮار ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪاﯾﻦﮐﻪ ﮐﻠﯿﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺧﺎص ‪ {𝜆𝑛 }𝑛=۰‬و ﺗﻮاﺑﻊ ﺧﺎص واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ‪𝑛=۰‬‬
‫∞})𝑥( 𝑛𝜙{‬ ‫∞‬

‫در ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ ﯾﻌﻨﯽ دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪𝑎۱ (𝑥)𝜙″𝑛 (𝑥) + 𝑎۲ (𝑥)𝜙′𝑛 (𝑥) + (𝑎۳ + 𝜆𝑛 )𝜙𝑛 = ۰‬‬

‫ﯾﺎ‬
‫‪𝑎۱ (𝑥)𝜙″𝑛 + 𝑎۲ (𝑥)𝜙′𝑛 = −𝑎۳ (𝑥)𝜙𝑛 − 𝜆𝑛 𝜙𝑛 .‬‬

‫از اﯾﻦ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺮای ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ از ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای ﻣﯽﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ زﯾﺮ‬
‫ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ (۱‬ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ ﺑ ﺎ ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ اﺷ ﺘ ﺮم‪-‬ﻟ ﯿ ﻮوﯾ ﻞ ﺗ ﻄ ﺒ ﯿ ﻖ داﺷ ﺘ ﻪ ﺑ ﺎﺷ ﺪ‪.‬‬

‫ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫𝑥𝑢 ‪𝛼۱ 𝑢 + 𝛼۲‬‬ ‫‪=۰‬‬
‫𝑎=𝑥􏿖‬
‫𝑥𝑢 ‪𝛽۱ 𝑢 + 𝛽۲‬‬ ‫‪=۰‬‬
‫𝑏=𝑥􏿖‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۴۰‬‬

‫‪ (۲‬ﻣﺸﺘﻘﺎت ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑥 در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎﯾﯽ از ﻣﺸﺘﻘﺎت ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه‬
‫در ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺷﺘﻮرم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪﺷﮑﻞ‪:‬‬

‫𝑥𝑢)𝑥( ‪𝑎۱ (𝑥)𝑢𝑥𝑥 + 𝑎۲‬‬

‫ﯾﺎ‬
‫􏿷 𝑥𝑢)𝑥( ‪􏿴𝑎۱ (𝑥)𝑢𝑥𝑥 + 𝑎۲‬‬ ‫‪,‬‬ ‫􏿷 𝑥𝑢)𝑥( ‪􏿴𝑎۱ (𝑥)𝑢𝑥𝑥 + 𝑎۲‬‬
‫𝑡‬ ‫𝑡𝑡‬

‫ﮐﻪ در آن ﻣﻨﻈﻮر از اﻧﺪﯾﺲ 𝑡 ﻣﺸﺘﻖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑡 اﺳﺖ‪.‬‬

‫∞‬
‫𝑥𝜋 ) ‪ 􏿺 cos(𝑛 + ۲۱‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﻞ ﻣﺴﺎﯾﻞ زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫𝑝‬
‫􏿽‬ ‫ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﭘﺎﯾﻪ‬
‫‪𝑛=۰‬‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎨𝑢𝑡 − 𝑢𝑥𝑥 = 𝑥𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ 𝑝, 𝑡 ≥ ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫𝑡 = )𝑡 ‪⎩𝑢𝑥 (۰, 𝑡) = 𝑡۲ , 𝑢(𝑝,‬‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎨𝑢𝑡𝑡 − 𝑢𝑥𝑥𝑡 + 𝑢𝑥𝑥𝑥𝑥 − 𝑢𝑥𝑥 + 𝑢 = 𝑥𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ 𝑝, 𝑡 ≥ ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑢𝑥 (۰, 𝑡) = 𝑡, 𝑢(𝑝, 𝑡) = ۱, 𝑢𝑥𝑥𝑥 (۰, 𝑡) = 𝑡۲ , 𝑢𝑥𝑥 (𝑝, 𝑡) = ۲‬‬

‫∞‬
‫𝑥𝜋𝑛 ‪ 􏿺 sin‬ﺗﻮاﺑﻊ ﺧﺎص ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫𝑝‬
‫􏿽‬ ‫ﺗﺬﮐﺮ‪ .‬ﭘﺎﯾﻪ‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫‪𝑦″ + 𝜆𝑦 = ۰,‬‬ ‫‪𝑦(۰) = ۰,‬‬ ‫‪𝑦(𝑝) = ۰.‬‬

‫∞‬
‫𝑥𝜋𝑛 ‪ 􏿺 cos‬ﺗﻮاﺑﻊ ﺧﺎص ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫𝑝‬
‫􏿽‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﺎﯾﻪ‬
‫‪𝑛=۰‬‬

‫‪𝑦″ + 𝜆𝑦 = ۰,‬‬ ‫‪𝑦 ′ (۰) = ۰ ,‬‬ ‫‪𝑦′ (𝑝) = ۰.‬‬

‫ﺗﺎ ﺑﻪﺣﺎل ﭘﻨﺞ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﻪدﺳﺖ آوردهاﯾﻢ‪ .‬در اﯾﻦﺟﺎ درﺑﺎره ﻫﺮ ﯾﮏ از آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎﺗﯽ دارﯾﻢ‪.‬‬
‫∞‬
‫𝑥𝜋𝑛 ‪ :􏿺 sin‬اﯾ ﻦ ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﻣ ﻨ ﺎﺳ ﺐ ﺣ ﻞ ﻣ ﺴ ﺎﺋ ﻞ ﺑ ﺎ ﺷ ﺮاﯾ ﻂ‬
‫𝑝‬
‫􏿽‬ ‫‪ (۱‬ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﺳ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ ﻗ ﺪﯾ ﻢ ﯾ ﻌ ﻨ ﯽ‬
‫‪𝑛=۱‬‬
‫𝑢 اﺳ ﺖ ﻣ ﺸ ﺮوط ﺑ ﺮ اﯾ ﻦﮐ ﻪ در ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ ﻣ ﺸ ﺘ ﻖ ﻓ ﺮد‬ ‫𝑢و‬ ‫ﻣ ﺮزی دﯾ ﺮﯾ ﮑ ﻠ ﻪ ﯾ ﻌ ﻨ ﯽ‪،‬‬
‫𝑝=𝑥􏿖‬ ‫‪􏿖𝑥=۰‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑥 ﻇﺎﻫﺮ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪۴۱‬‬ ‫‪ .۵.۱‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ‬
‫∞‬
‫𝑥𝜋𝑛 ‪ :􏿺 cos‬اﯾ ﻦ ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﻣ ﻨ ﺎﺳ ﺐ ﺣ ﻞ ﻣ ﺴ ﺎﺋ ﻞ ﺑ ﺎ ﺷ ﺮاﯾ ﻂ‬
‫𝑝‬
‫􏿽‬ ‫‪ (۲‬ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﮐ ﺴ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ ﻗ ﺪﯾ ﻢ ﯾ ﻌ ﻨ ﯽ‬
‫‪𝑛=۰‬‬
‫𝑥𝑢 اﺳ ﺖ ﻣ ﺸ ﺮوط ﺑ ﺮ اﯾ ﻦﮐ ﻪ در ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ ﻣ ﺸ ﺘ ﻖ ﻓ ﺮد‬ ‫𝑥𝑢 و‬ ‫ﻣ ﺮزی ﻧ ﯿ ﻮﻣ ﻦ ﯾ ﻌ ﻨ ﯽ‪،‬‬
‫𝑝=𝑥􏿖‬ ‫‪􏿖𝑥=۰‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑥 ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪.‬‬
‫𝑥𝜋𝑛𝑖‬ ‫∞‬
‫𝑒􏿺‪ :‬اﯾ ﻦ ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﻣ ﻨ ﺎﺳ ﺐ ﺣ ﻞ ﻫ ﺮ ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ ﺑ ﺎ ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی‬ ‫𝑝‬
‫􏿽‬ ‫‪ (۳‬ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﻧ ﻤ ﺎﺋ ﯽ ﯾ ﻌ ﻨ ﯽ‬
‫∞‪𝑛=−‬‬
‫𝑥𝑢 اﺳﺖ‪.‬‬ ‫𝑥𝑢 ‪−‬‬ ‫𝑢و‬ ‫𝑢‪−‬‬ ‫ﻣﺘﻨﺎوب ﯾﻌﻨﯽ‪،‬‬
‫𝑝=𝑥􏿖‬ ‫𝑝‪􏿖𝑥=−‬‬ ‫𝑝=𝑥􏿖‬ ‫𝑝‪􏿖𝑥=−‬‬
‫∞‬
‫𝑥𝜋 ) ‪ :􏿺 sin(𝑛 + ۲۱‬اﯾ ﻦ ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﻣ ﻨ ﺎﺳ ﺐ ﺣ ﻞ ﻣ ﺴ ﺎﺋ ﻞ ﺑ ﺎ‬
‫𝑝‬
‫􏿽‬ ‫‪ (۴‬ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﺳ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ ﺟ ﺪﯾ ﺪ ﯾ ﻌ ﻨ ﯽ‬
‫‪𝑛=۰‬‬
‫𝑢 داده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺸﺘﻖ از ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻓﺮد‬ ‫𝑥𝑢 و‬ ‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی روﺑﯿﻦ ﭼﭗ ﯾﻌﻨﯽ‪،‬‬
‫‪􏿖𝑥=۰‬‬ ‫𝑝=𝑥􏿖‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑥 در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫∞‬
‫𝑥𝜋 ) ‪ :􏿺 cos(𝑛 + ۲۱‬اﯾ ﻦ ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﻣ ﻨ ﺎﺳ ﺐ ﺣ ﻞ ﻣ ﺴ ﺎﺋ ﻞ ﺑ ﺎ‬
‫𝑝‬
‫􏿽‬ ‫‪ (۵‬ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﮐ ﺴ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ ﺟ ﺪﯾ ﺪ ﯾ ﻌ ﻨ ﯽ‬
‫‪𝑛=۰‬‬
‫𝑥𝑢 اﺳ ﺖ ﻣ ﺸ ﺮوط ﺑ ﺮ اﯾ ﻦﮐ ﻪ ﻣ ﺸ ﺘ ﻖ از‬ ‫𝑢و‬ ‫ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی روﺑ ﯿ ﻦ راﺳ ﺖ ﯾ ﻌ ﻨ ﯽ‪،‬‬
‫‪􏿖𝑥=۰‬‬ ‫𝑝=𝑥􏿖‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻓﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑥 در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ .‬ﺑﺮای ﭘﺎﯾﻪﻫﺎی ﺳﯿﻨﻮﺳﯽﻫﺎ وﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽﻫﺎ ﺿﺮاﯾﺐ ﻓﻮرﯾﻪ از ﻓﺮﻣﻮل‬

‫𝑝‬
‫‪۲‬‬
‫= 𝑛𝑐‬ ‫𝑥𝑑 )𝑥( 𝑛𝜙)𝑥(𝑓‬
‫‪𝑝 􏾙۰‬‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﻨﺪ و ﺑﺮای ﭘﺎﯾﻪ ﻧﻤﺎﺋﯽ ﺿﺮاﯾﺐ ﻓﻮرﯾﻪ از ﻓﺮﻣﻮل‬
‫𝑝 ‪۱‬‬
‫‪𝑐𝑛 = 􏾙 𝑓(𝑥)𝜙𝑛 (𝑥) 𝑑𝑥.‬‬
‫𝑝‪۲𝑝 −‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ .‬ﭘﺎﯾﻪای ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﻞ ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺳﺖ اﮔﺮ‬

‫‪ (۱‬در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻫﻤﮕﻦ آن ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺻﺪق ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ (۲‬ﺟﻮاب ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﯾﻦ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ و در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻗﺮار دﻫﯿﻢ ﮐﻠﯿﻪ ﺳﺮیﻫﺎی ﻓﻮرﯾﻪ‬
‫ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﯾﻦ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۴۲‬‬
‫∞‬
‫􏿽𝑥) ‪ 􏿺 cos(𝑛 + ۲۱‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ‪ .۱۶.۱‬ﭘﺎﯾﻪ‬
‫‪𝑛=۰‬‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢𝑡𝑡 + 𝑢𝑥𝑥𝑥𝑥𝑡 − 𝑢𝑥𝑥𝑡𝑡 − 𝑢𝑥𝑥 + 𝑢 = 𝑥𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ 𝜋, 𝑡 ≥ ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎨‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥, 𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = 𝑥۲‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑢𝑥 (۰, 𝑡) = 𝑡, 𝑢(𝜋, 𝑡) = 𝑡۲ , 𝑢𝑥𝑥𝑥 (۰, 𝑡) = ۱,‬‬ ‫‪𝑢𝑥𝑥 (𝜋, 𝑡) = ۰‬‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ ‪۵.۱‬‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ زﯾﺮ را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪.𝑦″ + ۲𝑦′ + 𝜆𝑦 = ۰,‬‬ ‫‪𝑦(۰) = ۰,‬‬ ‫‪𝑦(۱) = ۰ .۱‬‬

‫‪.𝑦″ + ۲𝑦′ + 𝜆𝑦 = ۰,‬‬ ‫‪𝑦(۰) = ۰,‬‬ ‫‪𝑦′ (۱) = ۰ .۲‬‬

‫‪.𝑦″ − ۲𝑦′ + 𝜆𝑦 = ۰,‬‬ ‫‪𝑦 ′ (۰) = ۰,‬‬ ‫‪𝑦′ (𝜋) = ۰ .۳‬‬

‫‪.𝑥۲ 𝑦″ + 𝑥𝑦′ + 𝜆𝑦 = ۰,‬‬ ‫‪𝑦(۱) = ۰,‬‬ ‫‪𝑦(𝑒) = ۰ .۴‬‬

‫‪.(۱ + 𝑥۲ )𝑦″ + ۲(۱ + 𝑥)𝑦′ + 𝜆𝑦 = ۰,‬‬ ‫‪𝑦 ′ (۰ ) = ۰ ,‬‬ ‫‪𝑦′ (۱) = ۰ .۵‬‬

‫‪ .۶‬ﺗ ﺎﺑ ﻊ ‪ 𝑓(𝑥) = 𝑥۲‬را روی ]𝜋 ‪ [۰,‬ﺑ ﺮﺣ ﺴ ﺐ ﺗ ﻮاﺑ ﻊ ﺧ ﺎص ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ اﺷ ﺘ ﺮم‪-‬ﻟ ﯿ ﻮوﯾ ﻞ زﯾ ﺮ‬

‫ﺑﺴﻂ دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫‪𝑦″ + ۲𝑦′ + 𝜆𝑦 = ۰,‬‬ ‫‪𝑦 ′ (۰) = ۰,‬‬ ‫‪𝑦(𝜋) = ۰.‬‬

‫‪ ۶.۱‬روش ﺟﺪاﺳﺎزی‬
‫در ﺑ ﺨ ﺶ ﻗ ﺒ ﻞ ﺗ ﺤ ﺖ ﻋ ﻨ ﻮان ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ اﺷ ﺘ ﺮم‪-‬ﻟ ﯿ ﻮوﯾ ﻞ دﯾ ﺪﯾ ﻢ ﭼ ﮕ ﻮﻧ ﻪ ﺑ ﺮای ﻫ ﺮ ﺷ ﺮط ﻣ ﺮزی‬
‫اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ آن‪ ،‬ﭘﺎﯾﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ دﻧﺒﺎل اﯾﻦ ﻫﺴﺘﯿﻢ‬
‫‪۴۳‬‬ ‫‪ .۶.۱‬روش ﺟﺪاﺳﺎزی‬

‫ﮐﻪ ﺑﺮای ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ داده ﺷﺪه ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﺎ ﻣﺸﺘﻘﺎت ﭘﺎرهای ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ و ﻣﺮزی ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ اﺷ ﺘ ﺮم‪-‬ﻟ ﯿ ﻮوﯾ ﻞ ﻣ ﻨ ﺎﺳ ﺐ آن را ﺑ ﻨ ﻮﯾ ﺴ ﯿ ﻢ و ﺑ ﺎ اﺳ ﺘ ﻔ ﺎده از ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﺣ ﺎﺻ ﻞ از اﯾ ﻦ ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭘﺎرهای را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﻓ ﺮض ﮐ ﻨ ﯿ ﺪ 𝑢 ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﻣ ﺠ ﻬ ﻮل ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ و 𝑥 ﯾ ﮑ ﯽ از ﻣ ﺘ ﻐ ﯿ ﺮﻫ ﺎی ﻣ ﺴ ﺘ ﻘ ﻞ ﻣ ﮑ ﺎن ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ و‬
‫ﺑ ﺨ ﻮاﻫ ﯿ ﻢ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ اﺷ ﺘ ﺮم‪-‬ﻟ ﯿ ﻮوﯾ ﻞ ﻣ ﺮﺑ ﻮط ﺑ ﻪ 𝑥 را ﺑ ﻨ ﻮﯾ ﺴ ﯿ ﻢ‪ .‬ﺑ ﺮای اﯾ ﻨ ﮑ ﺎر اﺑ ﺘ ﺪا ﮐ ﻠ ﯿ ﻪ ﺟ ﻤ ﻼت‬
‫ﺣﺎوی ﻣﺸﺘﻖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑥 را از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺟﺪا و ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﻘﺎت‬
‫ﯾ ﮑ ﺴ ﺎن ﻣ ﺘ ﻐ ﯿ ﺮﻫ ﺎی دﯾ ﮕ ﺮ ﻓ ﺎﮐ ﺘ ﻮر ﻣ ﯽﮔ ﯿ ﺮﯾ ﻢ‪ .‬ﻫ ﺮ ﯾ ﮏ از ﻣ ﺸ ﺘ ﻘ ﺎت ﻧ ﺴ ﺒ ﺖ ﺑ ﻪ 𝑥 را ﺑ ﺮاﺑ ﺮ 𝑢𝜆‪−‬‬
‫ﻗ ﺮار ﻣ ﯽدﻫ ﯿ ﻢ‪ .‬ﺑ ﻪاﯾ ﻦﺗ ﺮﺗ ﯿ ﺐ ﭼ ﻨ ﺪ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ اﺷ ﺘ ﺮم‪-‬ﻟ ﯿ ﻮوﯾ ﻞ ﺑ ﻪدﺳ ﺖ ﻣ ﯽآﯾ ﺪ‪ .‬ﻫ ﺮ ﯾ ﮏ از اﯾ ﻦ‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ را ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺣﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﭘﺎﯾﻪﻫﺎی ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺎﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۱۷.۱‬ﭘﺎﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺴﺌﻠﻪ زﯾﺮ را ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ‪.‬‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢𝑡 + 𝑢𝑥𝑥𝑥𝑥 − 𝑢𝑥𝑥𝑡𝑡 + 𝑢 = 𝑥𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ 𝜋, 𝑡 ≥ ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎨‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥, 𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = 𝑥۲ ,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑢(۰, 𝑡) = 𝑡, 𝑢𝑥 (𝜋, 𝑡) = 𝑡۲ , 𝑢𝑥𝑥 (۰, 𝑡) = ۱, 𝑢𝑥𝑥𝑥 (𝜋, 𝑡) = ۰‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬ﺟﻤﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺸﺘﻘﺎت 𝑥 ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‬

‫𝑥𝑥𝑥𝑥𝑢‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑢𝑥𝑥𝑡𝑡 .‬‬

‫ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﺑ ﺎﯾ ﺪ ﻃ ﻮری ﺑ ﺎﺷ ﺪ ﮐ ﻪ اﯾ ﻦ ﻣ ﺸ ﺘ ﻘ ﺎت را ﺑ ﺮ ﺣ ﺴ ﺐ 𝑢 ﺑ ﯿ ﺎن ﮐ ﻨ ﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ‬
‫اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ ﺑﺎﯾﺪ ﻃﻮری ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪:‬‬

‫𝑢𝜆‪𝑢𝑥𝑥𝑥𝑥 = −‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑢𝑥𝑥𝑡𝑡 = −𝜆′ 𝑢𝑡𝑡 .‬‬

‫ﭘﺲ ﻣﻌﺎدﻻت اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫‪𝑦(۴) + 𝜆𝑦 = ۰‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑦 ″ + 𝜆 ′ 𝑦 = ۰.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۴۴‬‬

‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی اﺳﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ ﻧﯿﺰ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪𝑦(۰) = ۰,‬‬ ‫‪𝑦′ (𝜋) = ۰,‬‬ ‫‪𝑦 ″ (۰) = ۰ ,‬‬ ‫‪𝑦‴ (𝜋) = ۰.‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ‬

‫‪𝑦″ + 𝜆 ′ 𝑦 = ۰ ,‬‬ ‫‪𝑦(۰) = ۰,‬‬ ‫‪𝑦′ (𝜋) = ۰‬‬

‫∞‬
‫􏿽𝑥) ‪ 􏿺 sin(𝑛 + ۲۱‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫دارای ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺧﺎص ‪ 𝜆′𝑛 = (𝑛 + ۲۱ )۲‬و ﺗﻮاﺑﻊ ﺧﺎص‬
‫‪𝑛=۰‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ دﯾﮕﺮ را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ دارﯾﻢ‪.‬‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫)‪(۴‬‬
‫⎪‬
‫‪⎨𝑦 + 𝜆𝑦 = ۰,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑦(۰) = ۰, 𝑦′ (𝜋) = ۰,‬‬ ‫‪𝑦 ″ (۰) = ۰,‬‬ ‫‪𝑦‴ (𝜋) = ۰.‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ‪ .𝜆 = ۰ :۱‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪𝑦 = 𝑐 ۱ 𝑥۳ + 𝑐 ۲ 𝑥۲ + 𝑐 ۱ 𝑥 + 𝑐 .‬‬

‫ﺑ ﺎ اﻋ ﻤ ﺎل ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی ﺑ ﻪدﺳ ﺖ ﻣ ﯽآورﯾ ﻢ‪ .𝑐۱ = 𝑐۲ = 𝑐۳ = 𝑐۴ = ۰ ،‬ﭘ ﺲ ‪ 𝜆 = ۰‬ﻣ ﻘ ﺪار‬

‫ﺧﺎص ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ‪ .𝜆 = −𝛼۴ < ۰ :۲‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ ﺑﺎ‬

‫‪𝑦(۴) + 𝛼۴ 𝑦 = ۰‬‬
‫‪۴‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪𝑟۴ + 𝛼۴ = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫􏿵𝛼‪𝑟 = 𝛼 √−۱ = ±‬‬ ‫𝑖‪±‬‬ ‫􏿸‬
‫‪√۲‬‬ ‫‪√۲‬‬
‫ﭘﺲ ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫𝛼‬
‫𝑥‬ ‫𝛼‬ ‫𝛼‬ ‫𝑥𝛼‪−‬‬ ‫𝛼‬ ‫𝛼‬
‫=𝑦‬ ‫‪𝑒 √۲‬‬ ‫‪􏿵𝑐۱ cos‬‬ ‫‪𝑥 + 𝑐۲ sin‬‬ ‫𝑒 ‪𝑥􏿸 +‬‬ ‫‪√۲‬‬ ‫‪􏿵𝑐۳ cos‬‬ ‫‪𝑥 + 𝑐۴ sin‬‬ ‫‪𝑥􏿸.‬‬
‫‪√۲‬‬ ‫‪√۲‬‬ ‫‪√۲‬‬ ‫‪√۲‬‬
‫ﺑ ﺎ اﻋ ﻤ ﺎل ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی ﺑ ﻪدﺳ ﺖ ﻣ ﯽآورﯾ ﻢ‪ .𝑐۱ = 𝑐۲ = 𝑐۳ = 𝑐۴ = ۰ ،‬ﭘ ﺲ ﻣ ﻘ ﺪار ﺧ ﺎص‬
‫ﻣﻨﻔﯽ ﻧﺪارﯾﻢ‪.‬‬
‫‪۴۵‬‬ ‫‪ .۶.۱‬روش ﺟﺪاﺳﺎزی‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ‪ .𝜆 = 𝛽۴ :۳‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪﺻﻮرت ‪ 𝑦(۴) + 𝑦 = ۰‬دارﯾﻢ‪.‬‬

‫‪𝑟۴ − 𝛽۴ = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫𝛽𝑖‪𝑟 = ±𝛽, ±‬‬

‫𝑥𝛽 ‪𝑦 + 𝑐۱ cos 𝛽𝑥 + 𝑐۲ sin 𝛽𝑥 + 𝑐۳ cosh 𝛽𝑥 + 𝑐۴ sinh‬‬
‫‪𝑦(۰) = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑐۱ + 𝑐۳ = ۰‬‬
‫‪𝑦″ (۰) = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪−𝑐۱ + 𝑐۳ = ۰.‬‬

‫ﭘﺲ ‪ .𝑐۱ = 𝑐۳ = ۰‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬

‫‪𝑦′ (𝜋) = 𝛽𝑐۲ cos 𝛽𝜋 + 𝛽𝑐۴ cosh 𝛽𝜋 = ۰‬‬

‫‪𝑦‴ (𝜋) = −𝛽۳ 𝑐۲ cos 𝛽𝜋 + 𝛽۳ 𝑐۴ cosh 𝛽𝜋 = ۰.‬‬

‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮای ﺟﻮاب ﻏﯿﺮ ﺻﻔﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬

‫‪𝑐۴ cosh 𝛽𝜋 = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑐۴ = ۰‬‬

‫‪۱‬‬
‫‪𝑐۲ cos 𝛽𝜋 = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝛽𝜋 = (𝑛 + )𝜋.‬‬
‫‪۲‬‬

‫ﯾﺎ ) ‪ 𝜆𝑛 = (𝑛 + ۲۱ )۲ ،𝛽𝑛 = (𝑛 + ۲۱‬و 𝑥) ‪.𝑦𝑛 = sin(𝑛 + ۲۱‬‬

‫∞‬
‫􏿽𝑥) ‪ 􏿺 sin(𝑛 + ۲۱‬ﻣ ﯽﺑ ﺎﺷ ﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ اﯾ ﻦ ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ را ﺣ ﻞ ﻣ ﯽﮐ ﻨ ﺪ‪.‬‬ ‫ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﺣ ﺎﺻ ﻞ ﭘ ﺎﯾ ﻪ‬
‫‪𝑛=۰‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ اﺑﺘﺪا ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺘﯽ )𝑡 ‪ 𝑢𝑞 (𝑥,‬را از روی ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﺎﺑﻊ‬
‫ﻣﺠﻬﻮل )𝑡 ‪ 𝑢(𝑥, 𝑡) = 𝑢𝑞 (𝑥, 𝑡) + 𝑣(𝑥,‬ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﺮای 𝑣 ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ ﺗﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻫﻤﮕﻦ‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬در اﻧﺘﻬﺎ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‪:‬‬

‫∞‬
‫‪۱‬‬
‫‪𝑣(𝑥, 𝑡) = 􏾜 𝑇𝑛 (𝑡) sin(𝑛 + )𝑥.‬‬
‫‪𝑛=۰‬‬ ‫‪۲‬‬

‫از ﻗﺮار دادن 𝑣 در ﻣﺴﺌﻠﻪ و ﺗﻌﯿﯿﻦ )𝑡( 𝑛𝑇ﻫﺎ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۴۶‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۱۸.۱‬ﭘﺎﯾﻪﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ زﯾﺮ را ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ‪.‬‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 − 𝑢𝑥𝑥𝑦𝑦 + 𝑢𝑧𝑧 + ۲𝑢𝑧 + 𝑢 + 𝑥𝑦𝑧𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥, 𝑦, 𝑧 ≤ 𝜋, 𝑡 ≥ ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢(𝑥, 𝑦, 𝑧, ۰) = 𝑥𝑦𝑧,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎨‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢(۰, 𝑦, 𝑧, 𝑡) = ۰, 𝑢𝑥 (𝜋, 𝑦, 𝑧, 𝑡) = ۰,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢𝑦 (𝑥, ۰, 𝑧, 𝑡) = ۰, 𝑢(𝑥, 𝜋, 𝑧, 𝑡) = ۰,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑢(𝑥, 𝑦, ۰, 𝑡) = ۰, 𝑢(𝑥, 𝑦, 𝜋, 𝑡) = ۰‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬ﻣﺸﺘﻘﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ 𝑥 را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ دارﯾﻢ‪:‬‬

‫𝑥𝑥𝑢‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑢𝑥𝑥𝑦𝑦 .‬‬

‫ﭘﺲ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺴﺎویﻫﺎی زﯾﺮ را ﺑﻪدﺳﺖ دﻫﺪ‪:‬‬

‫𝑢𝜆‪𝑢𝑥𝑥 = −‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑢𝑥𝑥𝑦𝑦 = −𝜆′ 𝑢𝑦𝑦 .‬‬

‫ﭘﺲ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ 𝑥 را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ دارﯾﻢ‪.‬‬

‫‪𝑋 ″ (𝑥) + 𝜆𝑋 = ۰,‬‬ ‫‪𝑋(۰) = ۰,‬‬ ‫‪𝑋 ′ (𝜋) = ۰.‬‬

‫از ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﺎﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ دوم ﺑﺎ 𝜋 = 𝑝 ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬

‫∞ ‪۱‬‬
‫‪􏿻 sin(𝑛 + )𝑥� .‬‬
‫‪۲ 𝑛=۰‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ 𝑦 ﺑﺎﯾﺪ ﻃﻮری ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای آن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪:‬‬

‫‪𝑢𝑥𝑥𝑦𝑦 = −𝜆𝑢𝑥𝑥 .‬‬

‫ﭘﺲ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪𝑦″ (𝑦) + 𝜆𝑦 = ۰,‬‬ ‫‪𝑦′ (۰) = ۰,‬‬ ‫‪𝑦(𝜋) = ۰‬‬

‫‪۴۷‬‬ ‫‪ .۶.۱‬روش ﺟﺪاﺳﺎزی‬

‫از ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﺎﯾﻪ ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ دوم‪ 𝑝 = 𝜋 ،‬ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬

‫∞ ‪۱‬‬
‫‪􏿻 cos(𝑛 + )𝑦� .‬‬
‫‪۲ 𝑛=۰‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ 𝑧 ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻃﻮری ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺗﺴﺎوی زﯾﺮ را ﺑﺮﻗﺮار ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪𝑢𝑧𝑧 + ۲𝑢𝑧 = −𝜆𝑢.‬‬

‫ﭘﺲ اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪𝑍″ (𝑧) + ۲𝑍′ (𝑧) + 𝜆𝑍 = ۰.‬‬

‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻫﻤﮕﻦ آن ﻧﯿﺰ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪𝑍(۰) = ۰‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑍(𝜋) = ۰.‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‬

‫‪𝑟۲ + ۲𝑟 + 𝜆 = ۰.‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ‪ .𝜆 = ۰ :۱‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ‪ 𝑟 = −۲‬و ‪ 𝑟 = ۰‬و‬

‫𝑧‪𝑍 = 𝑐۱ 𝑧 + 𝑐۲ 𝑒−۲‬‬

‫ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ ‪ .𝑐۱ = 𝑐۲ = ۰‬ﭘﺲ ‪ 𝜆 = ۰‬ﻣﻘﺪار ﺧﺎص ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ‪.𝜆 = −𝛼۲ < ۰ :۲‬‬

‫‪𝑟۲ + ۲𝑟 + 𝜆 = ۰‬‬
‫‪𝑟 = −۱ ± √۱ + 𝛼۲ = 𝑟۱ , 𝑟۲‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑟۱ > ۰, 𝑟۲ < ۰‬‬
‫𝑧 ‪𝑍 = 𝑐۱ 𝑒𝑟۱ 𝑧 + 𝑐۲ 𝑒𝑟۲‬‬
‫ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ ‪ .𝑐۱ = 𝑐۲ = ۰‬ﭘﺲ ﻣﻘﺪار ﺧﺎص ﻣﻨﻔﯽ ﻧﺪارﯾﻢ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۴۸‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ‪ .𝜆 = 𝛽۲ > ۰ :۳‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪𝑟۲ + ۲𝑟 + 𝛽۲ = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑟 = −۱ ± 􏽮۱ − 𝛽۲‬‬

‫اﮔﺮ ‪ ،۱ − 𝛽۲ ≥ ۰‬ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪:‬‬

‫‪𝑍 = 𝑐۱ 𝑒𝑟۱ 𝑧 + 𝑐۲ 𝑒𝑟۲ 𝑧 ,‬‬ ‫‪𝑟۱ < ۰, 𝑟۲ < ۰‬‬

‫ﺑ ﺎ اﻋ ﻤ ﺎل ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی ﺑ ﻪدﺳ ﺖ ﻣ ﯽآورﯾ ﻢ ‪ .𝑐۱ = 𝑐۲ = ۰‬ﭘ ﺲ ﺑ ﺮای ‪ ۰ ≤ 𝜆 ≤ ۱‬ﻫ ﻢ ﺟ ﻮاب‬

‫ﻏﯿﺮ ﺻﻔﺮ ﻧﺪارﯾﻢ‪ .‬ﯾﺎ ﻣﻘﺪار ﺧﺎص ﺑﯿﻦ ﺻﻔﺮ و ﯾﮏ ﻧﺪارﯾﻢ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ‪ ۱ − 𝛽۲ = −𝛾۲ < ۰‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت 𝛾𝑖 ‪ 𝑟 = −۱ ±‬و‬

‫􏿸𝑧𝛾 ‪𝑍 = 𝑒−𝑧 􏿵𝑐۱ cos 𝛾𝑧 + 𝑐۲ sin‬‬

‫‪𝑍(۰) = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑐۱ = ۰‬‬

‫‪𝑍(𝜋) = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑐۲ 𝑒−𝜋 sin 𝛾𝜋 = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪sin 𝛾𝜋 = ۰‬‬
‫⟹‬ ‫𝜋𝑛 = 𝜋𝛾‬ ‫⟹‬ ‫𝑛=𝛾‬

‫ﭘ ﺲ ﻣ ﻘ ﺎدﯾ ﺮ ﺧ ﺎص ﻋ ﺒ ﺎرتاﻧ ﺪ از ‪ 𝜆𝑛 = ۱ + 𝑛۲‬و ﺗ ﻮاﺑ ﻊ ﺧ ﺎص 𝑧𝑛 ‪.𝑛 = ۱, ۲, ⋯ ،𝑒−𝑧 sin‬‬

‫ﭘﺲ ﭘﺎﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮ 𝑧 ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‬
‫∞‬
‫􏿻‬ ‫𝑧𝑛 ‪𝑒−𝑧 sin‬‬ ‫�‬ ‫‪.‬‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﮔﺮ‬
‫∞‬
‫𝑧𝑛 ‪𝑓(𝑧) = 􏾜 𝑐𝑛 𝑒−𝑧 sin‬‬
‫‪𝑛=۱‬‬
‫در اﯾﻦﺻﻮرت‬
‫𝜋‬
‫‪۲‬‬
‫= 𝑛𝑐‬ ‫‪𝑒𝑧 𝑓(𝑧) sin 𝑛𝑧 𝑑𝑧.‬‬
‫‪𝜋 􏾙۰‬‬
‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﭘﺎﯾﻪﻫﺎی زﯾﺮ را ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫∞ ‪۱‬‬ ‫∞ ‪۱‬‬ ‫∞‬
‫�𝑥) ‪􏿻 sin(𝑛 +‬‬ ‫‪,‬‬ ‫�𝑦) ‪􏿻 cos(𝑚 +‬‬ ‫‪,‬‬ ‫𝑧𝑘 ‪𝑒−𝑧 sin‬‬
‫􏿻‬ ‫�‬ ‫‪.‬‬
‫‪۲ 𝑛=۰‬‬ ‫‪۲ 𝑚=۰‬‬ ‫‪𝑘=۱‬‬
‫‪۴۹‬‬ ‫‪ .۶.۱‬روش ﺟﺪاﺳﺎزی‬

‫ﺣﺎل ﺳﻮال اﯾﻦ اﺳﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﭘﺎﯾﻪﻫﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦﮐﺎر ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫∞‬ ‫∞‬ ‫∞‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫𝑧𝑘 ‪𝑢(𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡) = 􏾜 􏾜 􏾜 𝑇𝑛𝑚𝑘 (𝑡) sin(𝑛 + )𝑥 cos(𝑚 + )𝑦 𝑒−𝑧 sin‬‬
‫‪𝑛=۰ 𝑚=۰ 𝑘=۱‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬

‫ﺑ ﺎ ﻗ ﺮار دادن آن در ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ )𝑡( 𝑘𝑚𝑛𝑇 ﻗ ﺎﺑ ﻞ ﺗ ﻌ ﯿ ﯿ ﻦ و ﺟ ﻮاب ﻧ ﻬ ﺎﯾ ﯽ ﺑ ﻪدﺳ ﺖ ﻣ ﯽآﯾ ﺪ‪ .‬ﻋ ﻠ ﺖ آن‬

‫را در ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪی ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ ‪۶.۱‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﻣﮑﺎن ﻣﺴﺎﺋﻞ زﯾﺮ را ﺑﻪدﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬

‫‪۱. 𝑢𝑡𝑡 + ۲𝑢𝑡 − 𝑢𝑥𝑥 + ۲𝑢𝑥 + 𝑢 = 𝑥𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = ۰,‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = ۰,‬‬
‫‪𝑢(۰, 𝑡) = 𝑒𝑡 ,‬‬ ‫𝑡 = )𝑡 ‪𝑢(۱,‬‬

‫‪۲. 𝑢𝑡 − ۴𝑢𝑥𝑥 − 𝑢𝑡𝑥𝑥 = 𝑥𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥۲ ,‬‬ ‫‪𝑢(۰, 𝑡) = 𝑡,‬‬ ‫‪𝑢𝑥 (۱, 𝑡) = 𝑡۲‬‬

‫‪۳. 𝑢𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 + ۴𝑢𝑦𝑦 + 𝑢 + 𝑥𝑦𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥, 𝑦 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, 𝑦, ۰) = 𝑥𝑦,‬‬ ‫‪𝑢(۰, 𝑦, 𝑡) = 𝑦𝑡۲ ,‬‬ ‫‪𝑢𝑥 (۱, 𝑦, 𝑡) = 𝑦۲ 𝑡,‬‬
‫‪𝑢𝑦 (𝑥, ۰, 𝑡) = 𝑥۲ 𝑡۲ ,‬‬ ‫𝑡𝑥 = )𝑡 ‪𝑢𝑦 (𝑥, ۱,‬‬

‫‪۴. 𝑟۲ 𝑢𝑟𝑟 + 𝑟𝑢𝑟 + 𝑢𝜃𝜃 = 𝑟 sin 𝜃,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝜃 ≤ 𝜋, ۱ ≤ 𝑟 ≤ ۲‬‬

‫‪𝑢(𝑟, ۰) = 𝑟,‬‬ ‫‪𝑢𝜃 (𝑟, 𝜋) = ۰,‬‬ ‫‪𝑢(۱, 𝜃) = 𝜃,‬‬ ‫‪𝑢(۲, 𝜃) = ۰‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۵۰‬‬

‫‪۵. 𝑢𝑡𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 + ۴𝑢𝑦𝑦 + ۴𝑢𝑦 + 𝑢𝑧𝑧 ,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥, 𝑦, 𝑧 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, 𝑦, 𝑧, ۰) = 𝑥𝑦۲ ,‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, 𝑦, 𝑧, ۰) = 𝑦𝑧۲ ,‬‬
‫‪𝑢(۰, 𝑦, 𝑧, 𝑡) = 𝑧𝑡,‬‬ ‫‪𝑢𝑥 (۱, 𝑦, 𝑧, 𝑡) = 𝑦𝑡۲ ,‬‬
‫‪𝑢𝑦 (𝑥, ۰, 𝑧, 𝑡) = 𝑥𝑡,‬‬ ‫‪𝑢𝑦 (𝑥, ۱, 𝑧, 𝑡) = 𝑧𝑡,‬‬
‫‪𝑢𝑧 (𝑥, 𝑦, ۰, 𝑡) = 𝑦𝑡,‬‬ ‫‪𝑢(𝑥, 𝑦, ۱, 𝑡) = 𝑥𝑡۲‬‬

‫‪۶. 𝑢𝑡𝑡 + ۲𝑢𝑡 + 𝑢𝑡𝑥𝑥 + 𝑢𝑥𝑥𝑥𝑥 = 𝑥𝑡۲ ,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥۲ ,‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = 𝑥,‬‬
‫‪𝑢𝑥 (۰, 𝑡) = 𝑡۲ ,‬‬ ‫‪𝑢(۱, 𝑡) = 𝑡,‬‬ ‫‪𝑢𝑥𝑥𝑥 (۰, 𝑡) = ۱,‬‬ ‫𝑡 = )𝑡 ‪𝑢𝑥𝑥 (۱,‬‬

‫‪ ۷.۱‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ دوﮔﺎﻧﻪ و ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ‬

‫در ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای ﺗﻌﺪاد ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﻣﮑﺎن دو و ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از دوﺗﺎ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺷﺘﺮم‪-‬ﻟﯿﻮوﯾﻞ ﺑﺮای ﻫﺮ ﯾﮏ از آنﻫﺎ ﺗﻬﯿﻪ ﭘﺎﯾﻪ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺣ ﺎﺻ ﻞﺿ ﺮب آن ﭘ ﺎﯾ ﻪﻫ ﺎ ﭘ ﺎﯾ ﻪ دو ﻣ ﺘ ﻐ ﯿ ﺮه ﯾ ﺎ ﺑ ﯿ ﺸ ﺘ ﺮ از دو ﺑ ﻪدﺳ ﺖ ﻣ ﯽآﯾ ﺪ و ﺟ ﻮاب ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت ﯾﮏ ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ اراﺋﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف از اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻧﻤﺎﯾﺶ اﯾﻦ ﺳﺮی و‬
‫ﺿﺮاﯾﺐ آن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ )𝑦 ‪ 𝑓(𝑥,‬ﺗﺎﺑﻌﯽ ﻗﻄﻌﻪﺑﻪﻗﻄﻌﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ﺗﻨﺎوﺑﯽ ﺑﺎ دوره ﺗﻨﺎوب ‪ ۲𝑝 > ۰‬ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ 𝑥 و ‪ ۲𝑞 > ۰‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑦 ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای 𝑦 ﻣﻌﯿﻦ ﻣﯽﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫∞‬
‫)𝑦( ‪𝑎۰‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫= )𝑦 ‪𝑓(𝑥,‬‬ ‫‪+ 􏾜 􏿵𝑎𝑛 (𝑦) cos‬‬ ‫‪+ 𝑏𝑛 sin‬‬ ‫􏿸‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑝‬ ‫𝑝‬
‫‪𝑛=۱‬‬
‫𝑝‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫= )𝑦( 𝑛𝑎‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥, 𝑦) cos‬‬ ‫‪𝑑𝑥,‬‬ ‫⋯ ‪𝑛 = ۰, ۱, ۲,‬‬
‫𝑝‪𝑝 −‬‬ ‫𝑝‬
‫𝑝‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫= )𝑦( 𝑛𝑏‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥, 𝑦) sin‬‬ ‫‪𝑑𝑥,‬‬ ‫⋯ ‪𝑛 = ۱, ۲, ۳,‬‬
‫𝑝‪𝑝 −‬‬ ‫𝑝‬

‫ﺗ ﻮاﺑ ﻊ )𝑦( 𝑛𝑎 و )𝑦( 𝑛𝑏 ﻧ ﯿ ﺰ ﺗ ﻨ ﺎوﺑ ﯽ ﺑ ﺎدوره ﺗ ﻨ ﺎوب ‪ ۲𝑞 > ۰‬و ﻗ ﻄ ﻌ ﻪﺑ ﻪﻗ ﻄ ﻌ ﻪ ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ ﻫ ﺴ ﺘ ﻨ ﺪ‪.‬‬

‫‪۵۱‬‬ ‫‪ .۷.۱‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ دوﮔﺎﻧﻪ و ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ‬

‫ﭘﺲ دارای ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫∞‬
‫‪𝑎𝑛۰‬‬ ‫𝑦𝜋𝑚‬ ‫𝑦𝜋𝑚‬
‫= )𝑦( 𝑛𝑎‬ ‫‪+ 􏾜 􏿵𝑎𝑛𝑚 cos‬‬ ‫‪+ 𝑏𝑛𝑚 sin‬‬ ‫‪􏿸,‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑞‬ ‫𝑞‬
‫‪𝑚=۱‬‬
‫𝑞‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑦𝜋𝑚‬
‫‪𝑎𝑛𝑚 = 􏾙 𝑎𝑛 (𝑦) cos‬‬ ‫𝑦𝑑‬
‫𝑞‪𝑞 −‬‬ ‫𝑞‬
‫𝑝‬ ‫𝑞‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑦𝜋𝑚‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫=‬ ‫􏾙‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥, 𝑦) cos‬‬ ‫‪cos‬‬ ‫‪𝑑𝑥𝑑𝑦,‬‬
‫𝑞‪𝑝𝑞 −𝑝 −‬‬ ‫𝑞‬ ‫𝑝‬
‫𝑞‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑦𝜋𝑚‬
‫‪𝑏𝑛𝑚 = 􏾙 𝑏𝑛 (𝑦) sin‬‬ ‫𝑦𝑑‬
‫𝑞‪𝑞 −‬‬ ‫𝑞‬
‫𝑝‬ ‫𝑞‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑦𝜋𝑚‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫=‬ ‫􏾙‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥, 𝑦) sin‬‬ ‫‪cos‬‬ ‫‪𝑑𝑥𝑑𝑦.‬‬
‫𝑞‪𝑝𝑞 −𝑝 −‬‬ ‫𝑞‬ ‫𝑝‬

‫∞‬
‫‪𝑐𝑛۰‬‬ ‫𝑦𝜋𝑚‬ ‫𝑦𝜋𝑚‬
‫= )𝑦( 𝑛𝑏‬ ‫‪+ 􏾜 􏿵𝑐𝑛𝑚 cos‬‬ ‫‪+ 𝑑𝑛𝑚 sin‬‬ ‫‪􏿸,‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑞‬ ‫𝑞‬
‫‪𝑚=۱‬‬
‫𝑞‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑦𝜋𝑚‬
‫‪𝑐𝑛𝑚 = 􏾙 𝑏𝑛 (𝑦) cos‬‬ ‫𝑦𝑑‬
‫𝑞‪𝑞 −‬‬ ‫𝑞‬
‫𝑝‬ ‫𝑞‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑦𝜋𝑚‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫=‬ ‫􏾙‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥, 𝑦) cos‬‬ ‫‪sin‬‬ ‫‪𝑑𝑥𝑑𝑦,‬‬
‫𝑞‪𝑝𝑞 −𝑝 −‬‬ ‫𝑞‬ ‫𝑝‬
‫𝑞 ‪۱‬‬ ‫𝑦𝜋𝑚‬
‫‪𝑑𝑛𝑚 = 􏾙 𝑏𝑛 (𝑦) sin‬‬ ‫𝑦𝑑‬
‫𝑞‪𝑞 −‬‬ ‫𝑞‬
‫𝑝‬ ‫𝑞‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑦𝜋𝑚‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫=‬ ‫􏾙‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥, 𝑦) sin‬‬ ‫‪sin‬‬ ‫‪𝑑𝑥𝑑𝑦.‬‬
‫𝑞‪𝑝𝑞 −𝑝 −‬‬ ‫𝑞‬ ‫𝑝‬

‫از ﻗﺮار دادن اﯾﻦ ﺳﺮیﻫﺎی ﻓﻮرﯾﻪ در ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ ﻗﺒﻠﯽ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫𝑦𝜋𝑚‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫𝑦𝜋𝑚‬
‫‪𝑓(𝑥, 𝑦) = 􏾜 􏾜 􏿵𝑎𝑛𝑚 cos‬‬ ‫‪cos‬‬ ‫‪+ 𝑏𝑛𝑚 cos‬‬ ‫‪sin‬‬
‫‪𝑛=۰ 𝑚=۰‬‬ ‫𝑝‬ ‫𝑞‬ ‫𝑝‬ ‫𝑞‬
‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫𝑦𝜋𝑚‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫𝑦𝜋𝑚‬
‫‪+ 𝑐𝑛𝑚 sin‬‬ ‫‪cos‬‬ ‫‪+ 𝑑𝑛𝑚 sin‬‬ ‫‪sin‬‬ ‫􏿸‬
‫𝑝‬ ‫𝑞‬ ‫𝑝‬ ‫𝑞‬

‫ﮐﻪ ﺑﺮای ‪ 𝑛 = ۰‬ﯾﺎ ‪ 𝑚 = ۰‬ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺿﺮﯾﺐ ‪ ۲۱‬را ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۵۲‬‬

‫اﯾ ﻦ ﺳ ﺮی را ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ دوﮔ ﺎﻧ ﻪ 𝑓 ﮔ ﻮﯾ ﻨ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ اﺳ ﺘ ﻔ ﺎده از ﺳ ﺮی ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﻣ ﺨ ﺘ ﻠ ﻂ آن را‬

‫ﺑﻪﺻﻮرت ﻓﺸﺮده زﯾﺮ ﻣﯽﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫𝜋𝑚 (𝑖‬ ‫𝜋𝑛‬
‫)𝑥 𝑝 ‪𝑞 𝑦+‬‬
‫𝑒 𝑚𝑛𝑐 􏾜 􏾜 = )𝑦 ‪𝑓(𝑥,‬‬
‫∞‪𝑛=−∞ 𝑚=−‬‬
‫𝑝‬ ‫𝑞‬
‫‪۱‬‬ ‫𝜋𝑚 (𝑖‪−‬‬ ‫𝜋𝑛‬
‫)𝑥 𝑝 ‪𝑞 𝑦+‬‬
‫= 𝑚𝑛𝑐‬ ‫𝑒)𝑦 ‪􏾙 􏾙 𝑓(𝑥,‬‬ ‫‪𝑑𝑥𝑑𝑦.‬‬
‫𝑞𝑝‪۴‬‬ ‫𝑝‪−‬‬ ‫𝑞‪−‬‬

‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﺮای ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای ﺣﺎوی دو ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﮑﺎن ﺧﺎﺻﯿﺖ‬
‫زﯾﺮ را دارﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺧﺎﺻﯿﺖ ‪ .۱۵.۱‬اﮔﺮ در ﯾﮏ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای دو ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﮑﺎن ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬

‫ﺑ ﺎﺷ ﺪ ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﻣ ﻨ ﺎﺳ ﺐ ﺣ ﻞ آن ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ از ﺣ ﺎﺻ ﻞﺿ ﺮب ﭘ ﺎﯾ ﻪﻫ ﺎی ﻫ ﺮ ﯾ ﮏ از ﻣ ﺘ ﻐ ﯿ ﺮﻫ ﺎ ﺑ ﻪدﺳ ﺖ‬
‫ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه ﺟﻮاب ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ دوﮔﺎﻧﻪ ﯾﺎ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻤﺎﯾﺶ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﺮاﯾﺐ ﻓﻮرﯾﻪ ﻫﻢ از ﺣﺎﺻﻞﺿﺮب ﺿﺮاﯾﺐ ﻓﻮرﯾﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۱۹.۱‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭘﻮآﺳﻮن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی زﯾﺮ‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎨𝑢𝑥𝑥 + 𝑢𝑦𝑦 + 𝑢 = 𝑥 + 𝑦,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥, 𝑦 ≤ ۱‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑢𝑦 (𝑥, ۰) = 𝑥, 𝑢(𝑥, ۱) = 𝑥,‬‬ ‫‪𝑢(۰, 𝑦) = ۰,‬‬ ‫𝑦 = )𝑦 ‪𝑢𝑥 (۱,‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﻣ ﻨ ﺎﺳ ﺐ ﺑ ﺮای 𝑥 ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﺳ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ ﺟ ﺪﯾ ﺪ ﺑ ﺎ ‪ 𝑝 = ۱‬و ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﻣ ﻨ ﺎﺳ ﺐ 𝑦 ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﮐ ﺴ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ‬

‫ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎ ‪ 𝑞 = ۱‬اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﭘﺎﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‬
‫∞‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫�𝑦𝜋) ‪􏿻 sin(𝑛 + )𝜋𝑥 cos(𝑚 +‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪𝑛,𝑚=۰‬‬

‫ﻫ ﻤ ﭽ ﻨ ﯿ ﻦ ﻣ ﯽﺗ ﻮان ﮔ ﺮﻓ ﺖ 𝑦𝑥 = )𝑦 ‪ .𝑢𝑞 (𝑥,‬ﭘ ﺲ ﺗ ﻐ ﯿ ﯿ ﺮ ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﻣ ﺠ ﻬ ﻮل را ﺑ ﻪﺻ ﻮرت‬

‫𝑦𝑥 ‪ 𝑢(𝑥, 𝑦) = 𝑣(𝑥, 𝑦) +‬دارﯾﻢ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺮای 𝑣 را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎨𝑣𝑥𝑥 + 𝑣𝑦𝑦 + 𝑣 = −𝑥𝑦 + 𝑥 + 𝑦,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥, 𝑦 ≤ ۱‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑣𝑦 (𝑥, ۰) = ۰, 𝑣(𝑥, ۱) = ۰, 𝑣(۰, 𝑦) = ۰, 𝑣𝑥 (۱, 𝑦) = ۰‬‬
‫‪۵۳‬‬ ‫‪ .۷.۱‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ دوﮔﺎﻧﻪ و ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ‬

‫ﺣﺎل ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‪:‬‬

‫∞‬ ‫∞‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪𝑣(𝑥, 𝑦) = 􏾜 􏾜 𝐴𝑛𝑚 sin(𝑛 + )𝜋𝑥 cos(𝑚 + )𝜋𝑦.‬‬
‫‪𝑛=۰ 𝑚=۰‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬

‫از ﻗﺮار دادن آن در ﻣﻌﺎدﻟﻪ و ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺮار دادن ﺿﺮاﯾﺐ ﺟﻤﻼت ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬

‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫𝑚𝑛𝑑 ‪−􏿯(𝑛 + )۲ 𝜋۲ + (𝑚 + )۲ 𝜋۲ − ۱􏿲𝐴𝑛𝑚 = 𝑏𝑛𝑚 + 𝑐𝑛𝑚 +‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬

‫ﮐﻪ در آن‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫𝑦𝑑𝑥𝑑 𝑦𝜋) ‪𝑏𝑛𝑚 = ۴ 􏾙 􏾙 −𝑥𝑦 sin(𝑛 + )𝜋𝑥 cos(𝑚 +‬‬
‫‪۰‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫𝑦𝑑𝑥𝑑 𝑦𝜋) ‪𝑐𝑛𝑚 = ۴ 􏾙 􏾙 𝑥 sin(𝑛 + )𝜋𝑥 cos(𝑚 +‬‬
‫‪۰ ۰‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪۱ ۱‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪𝑑𝑛𝑚 = ۴ 􏾙 􏾙 𝑦 sin(𝑛 + )𝜋𝑥 cos(𝑚 + )𝜋𝑦 𝑑𝑥𝑑𝑦.‬‬
‫‪۰ ۰‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬

‫ﯾﺎ‬
‫𝑛)‪(−۱‬‬ ‫𝑚)‪(−۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪𝑏𝑛𝑚 = ۱۶‬‬ ‫􏿰‬ ‫‪−‬‬ ‫􏿳‬
‫‪(𝑛 + ۲۱ )۲ 𝜋 (𝑚 + ۲۱ )۲ 𝜋۲‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪(𝑚 + ۲۱ )۲ 𝜋۲‬‬
‫𝑛)‪۴(−۱‬‬ ‫𝑚)‪(−۱‬‬
‫= 𝑚𝑛𝑐‬ ‫⋅‬
‫𝜋) ‪(𝑛 + ۲۱ )۲ 𝜋۲ (𝑚 + ۲۱‬‬
‫‪۴‬‬ ‫𝑚)‪(−۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫= 𝑚𝑛𝑑‬ ‫􏿰‬ ‫‪−‬‬ ‫􏿳‬
‫𝜋) ‪(𝑛 + ۲۱ )𝜋 (𝑚 + ۲۱‬‬ ‫‪(𝑚 + ۲۱ )۲ 𝜋۲‬‬

‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫𝑚𝑛𝑑 ‪𝑏𝑛𝑚 + 𝑐𝑛𝑚 +‬‬
‫= 𝑚𝑛𝐴‬ ‫‪.‬‬
‫‪۱ − (𝑛 + ۲۱ )۲ 𝜋۲ − (𝑚 + ۲۱ )۲ 𝜋۲‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۵۴‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۲۰.۱‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت زﯾﺮ‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 + 𝑢𝑦𝑦 + 𝑢𝑧𝑧 + 𝑢 + 𝑥𝑦𝑧𝑒𝑡 ,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥, 𝑦 ≤ 𝜋, |𝑧| ≤ 𝜋, 𝑡 ≥ ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢(𝑥, 𝑦, 𝑧, ۰) = 𝑥𝑦𝑧,‬‬
‫⎪‬
‫⎨‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫𝑢 ‪𝑢 = ۰,‬‬ ‫‪= ۰, 𝑢 = ۰ ,‬‬ ‫𝑦𝑢‬ ‫‪= ۰,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫􏿖‬ ‫‪𝑥=۰‬‬
‫􏿖‬ ‫𝜋=𝑥‬
‫‪􏿖𝑦=۰‬‬ ‫𝜋=𝑦􏿖‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫􏿖𝑢⎩‬ ‫𝑧𝑢 ‪= 𝑢 ,‬‬ ‫‪= 𝑢𝑧 .‬‬
‫𝜋‪𝑧=−‬‬
‫􏿖‬ ‫𝜋=𝑧‬
‫􏿖‬ ‫𝜋‪𝑧=−‬‬
‫𝜋=𝑧􏿖‬
‫ﺣﻞ‪ .‬ﭘﺎﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای 𝑥 ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺎ 𝜋 = 𝑝 و ﭘﺎﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای 𝑦 ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﺟﺪﯾﺪ‬
‫ﺑﺎ 𝜋 = 𝑞 و ﭘﺎﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای 𝑧 ﻧﻤﺎﺋﯽ ﺑﺎ 𝜋 = 𝑝 اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﭘﺎﯾﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‬
‫∞‬
‫𝑧𝑗𝑖 ‪۱‬‬
‫� 𝑒 𝑦) ‪􏿼 sin 𝑛𝑥 sin(𝑚 + ۲‬‬ ‫‪.‬‬
‫∞‪𝑛=۱, 𝑚=۰, 𝑗=−‬‬

‫ﺣﺎل ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫∞‬ ‫∞‬ ‫∞‬
‫‪۱‬‬
‫‪𝑢(𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡) = 􏾜 􏾜 􏾜 𝑇𝑛𝑚𝑗 (𝑡) sin 𝑛𝑥 sin(𝑚 + )𝑦 𝑒𝑖𝑗𝑧 .‬‬
‫∞‪𝑛=۱ 𝑚=۰ 𝑗=−‬‬
‫‪۲‬‬

‫از ﻗﺮار دادن آن در ﻣﻌﺎدﻟﻪ و ﺑﺮاﺑﺮ ﻗﺮار دادن ﺿﺮاﯾﺐ ﭘﺎﯾﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫‪۱‬‬
‫𝑡𝑒 𝑗𝑚𝑛𝑐 ‪𝑇̇ 𝑚𝑛𝑗 (𝑡) = −􏿰𝑛۲ + (𝑚 + )۲ + 𝑗۲ − ۱􏿳𝑇𝑚𝑛𝑗 +‬‬
‫‪۲‬‬
‫ﮐﻪ در آن‬
‫𝜋‬ ‫𝜋‬ ‫𝜋‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۱‬‬
‫= 𝑗𝑚𝑛𝑐‬ ‫􏾙 􏾙 􏾙‪۳‬‬
‫𝑧𝑑𝑦𝑑𝑥𝑑 𝑧𝑗𝑖‪𝑥𝑦𝑧 sin 𝑛𝑥 sin(𝑚 + )𝑦 𝑒−‬‬
‫𝜋‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫𝜋‪−‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪(−۱)𝑛+۱‬‬ ‫𝑚)‪(−۱‬‬ ‫𝑗)‪۲𝜋𝑖(−۱‬‬
‫=‬ ‫‪.‬‬
‫‪𝜋۳‬‬ ‫𝑛‬ ‫‪𝑚 + ۲۱‬‬ ‫𝑗‬

‫از ﻗﺮار دادن آن در ﺷﺮط اوﻟﯿﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫‪𝑇𝑛𝑚𝑗 (۰) = 𝑐𝑚𝑛𝑗 .‬‬

‫‪۵۵‬‬ ‫‪ .۷.۱‬ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ دوﮔﺎﻧﻪ و ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ‬

‫ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ 𝑗𝑚𝑛𝑇 را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ دارﯾﻢ‪.‬‬

‫𝑡)‪−(𝑛۲ +(𝑚+ ۲۱ )۲ +𝑗۲ −۱‬‬ ‫𝑡𝑒 𝑗𝑚𝑛𝑐‬

‫𝑒 𝑗𝑚𝑛𝐴 = )𝑡( 𝑗𝑚𝑛𝑇‬ ‫‪+‬‬
‫‪𝑛۲ + (𝑚 + ۲۱ )۲ + 𝑗۲ − ۱‬‬
‫ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﺮط اوﻟﯿﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬
‫𝑗𝑚𝑛𝑐‬
‫‪𝐴𝑛𝑚𝑗 = −‬‬ ‫‪+ 𝑐𝑛𝑚𝑗 .‬‬
‫‪𝑛۲ + (𝑚 + ۲۱ )۲ + 𝑗۲ − ۱‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ (۱ .‬ﭼ ﻨ ﺎنﭼ ﻪ در ﯾ ﮏ ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ دﯾ ﻔ ﺮاﻧ ﺴ ﯿ ﻞ ﭘ ﺎرهای ﺣ ﺎوی دو ﻣ ﺘ ﻐ ﯿ ﺮ ﻣ ﮑ ﺎن ﯾ ﺎ‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻏﯿﺮ ﻫﻤﮕﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ 𝑞𝑢 ﭼﻨﺪان آﺳﺎن ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ (۲‬ﻻﭘﻼﺳﯿﻦ را در ﻣﺨﺘﺼﺎت دﮐﺎرﺗﯽ دوﺑﻌﺪی و ﺳﻪ ﺑﻌﺪی‬

‫𝑦𝑦𝑢 ‪Δ𝑢 = 𝑢𝑥𝑥 +‬‬

‫𝑧𝑧𝑢 ‪Δ𝑢 = 𝑢𝑥𝑥 + 𝑢𝑦𝑦 +‬‬
‫و در ﻣﺨﺘﺼﺎت ﻗﻄﺒﯽ در ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻪﺻﻮرت‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫𝜃𝜃𝑢 ‪Δ𝑢 = 𝑢𝑟𝑟 + 𝑢𝑟 + ۲‬‬
‫𝑟‬ ‫𝑟‬
‫دارﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ ‪۷.۱‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی و ﯾﺎ ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ ﻣﺮزی زﯾﺮ را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪۱. Δ𝑢 = 𝑥 cos 𝑦,‬‬ ‫𝜋 ≤ 𝑦 ≤ ‪۰ ≤ 𝑥 ≤ ۱, ۰‬‬

‫‪𝑢𝑥 (۰, 𝑦) = ۰,‬‬ ‫‪𝑢𝑥 (۱, 𝑦) = ۰,‬‬ ‫‪𝑢𝑦 (𝑥, ۰) = ۰,‬‬ ‫‪𝑢(𝑥, 𝜋) = ۰‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۵۶‬‬

‫‪۲. Δ𝑢 = 𝑟𝜃,‬‬ ‫𝜋 ≤ 𝜃 ≤ ‪۱ ≤ 𝑟 ≤ 𝑒, ۰‬‬

‫‪𝑢 = ۰,‬‬ ‫𝑢‬ ‫‪= ۰,‬‬ ‫𝑢‬ ‫‪= ۰,‬‬ ‫𝜃𝑢‬ ‫‪=۰‬‬
‫‪􏿖𝑟=۱‬‬ ‫‪􏿖𝑟=۲‬‬ ‫‪􏿖𝜃=۰‬‬ ‫𝜋=𝜃􏿖‬

‫‪۳. Δ𝑢 = 𝑥𝑦𝑒𝑧 ,‬‬ ‫𝜋 ≤ 𝑧 ‪۰ ≤ 𝑥, 𝑦,‬‬

‫𝑥𝑢‬ ‫‪= ۰,‬‬ ‫𝑢‬ ‫‪= ۰,‬‬ ‫𝑢‬ ‫‪= ۰,‬‬ ‫𝑦𝑢‬ ‫‪= ۰,‬‬
‫‪􏿖𝑥=۰‬‬ ‫𝜋=𝑥􏿖‬ ‫‪􏿖𝑦=۰‬‬ ‫𝜋=𝑦􏿖‬
‫𝑧𝑢‬ ‫‪= ۰,‬‬ ‫𝑧𝑢‬ ‫‪=۰‬‬
‫‪􏿖𝑧=۰‬‬ ‫𝜋=𝑧􏿖‬

‫‪۴. 𝑢𝑡 = ۴Δ𝑢 + 𝑥𝑦𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥, 𝑦 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, 𝑦, ۰) = 𝑦𝑒𝑥 ,‬‬
‫‪𝑢(۰, 𝑦, 𝑡) = 𝑢𝑥 (۱, 𝑦, 𝑡) = 𝑢𝑦 (𝑥, ۰, 𝑡) = 𝑢𝑥 (𝑥, ۱, 𝑡) = ۰‬‬

‫‪۵. 𝑢𝑡𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 + ۴𝑢𝑦𝑦 + 𝑥𝑒𝑦+𝑡 ,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥, 𝑦 ≤ 𝜋, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, 𝑦, ۰) = 𝑥𝑦𝑒𝑥 ,‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, 𝑦, ۰) = 𝑦,‬‬
‫𝑢= 𝑢‬ ‫‪= ۰,‬‬ ‫𝑢‬ ‫‪=𝑢 ,‬‬ ‫𝑦𝑢‬ ‫𝑦𝑢 =‬
‫‪􏿖𝑥=۰‬‬ ‫𝜋=𝑥􏿖‬ ‫𝜋‪􏿖𝑦=−‬‬ ‫𝜋=𝑦􏿖‬ ‫𝜋‪􏿖𝑦=−‬‬ ‫𝜋=𝑦􏿖‬

‫‪۶. 𝑢𝑡𝑡 = ۴Δ𝑢 + 𝑥𝑦𝑧𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥, 𝑦, 𝑧 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢 = 𝑥𝑦𝑒𝑧 ,‬‬ ‫𝑡𝑢‬ ‫‪= ۰,‬‬ ‫𝑢‬ ‫‪= 𝑢 = ۰,‬‬
‫‪􏿖𝑡=۰‬‬ ‫‪􏿖𝑡=۰‬‬ ‫‪􏿖𝑥=۰‬‬ ‫‪􏿖𝑥=۱‬‬
‫‪𝑢 = 𝑢𝑦 = ۰,‬‬ ‫𝑧𝑢‬ ‫𝑧𝑢 =‬ ‫‪=۰‬‬
‫‪􏿖𝑦=۰‬‬ ‫‪􏿖𝑦=۱‬‬ ‫‪􏿖𝑧=۰‬‬ ‫‪􏿖𝑧=۱‬‬

‫‪۷. 𝑢𝑡𝑡 + 𝑢𝑥𝑥𝑥𝑥 − 𝑢𝑦𝑦 = 𝑥𝑦𝑒𝑡 ,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥, 𝑦 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢 = 𝑥𝑦,‬‬ ‫𝑡𝑢‬ ‫‪= 𝑒𝑥+𝑦 ,‬‬
‫‪􏿖𝑡=۰‬‬ ‫‪􏿖𝑡=۰‬‬
‫‪𝑢 = 𝑢𝑥 = 𝑢𝑥𝑥 = 𝑢𝑥𝑥𝑥 = 𝑢𝑦 = 𝑢 = ۰‬‬
‫‪􏿖𝑥=۰‬‬ ‫‪􏿖𝑥=۱‬‬ ‫‪􏿖𝑥=۰‬‬ ‫‪􏿖𝑥=۱‬‬ ‫‪􏿖𝑦=۰‬‬ ‫‪􏿖𝑦=۱‬‬
‫‪۵۷‬‬ ‫‪ .۸.۱‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﮑﺎن و ﺗﺒﺪﯾﻼت ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﮑﺎن و ﺗﺒﺪﯾﻼت ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ‬ ‫‪۸.۱‬‬

‫در دو ﺑ ﺨ ﺶ اﺧ ﯿ ﺮ ﻣ ﺴ ﺎﺋ ﻞ ﻣ ﻌ ﺎدﻻت دﯾ ﻔ ﺮاﻧ ﺴ ﯿ ﻞ ﭘ ﺎرهای ﺑ ﺎ دو ﻣ ﺘ ﻐ ﯿ ﺮ ﻣ ﮑ ﺎن ﯾ ﺎ ﺑ ﯿ ﺸ ﺘ ﺮ ﻣ ﻮرد‬
‫ً‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻗﺒﻼ ﺑﯿﺎن ﮐﺮدﯾﻢ ﺑﺮای اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﺎﺑﻊ )𝑡 ‪𝑢𝑞 (𝑥,‬‬
‫ﺑ ﺮای ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی ﻏ ﯿ ﺮ ﻫ ﻤ ﮕ ﻦ ﭼ ﻨ ﺪان آﺳ ﺎن ﻧ ﯿ ﺴ ﺖ‪ .‬ﺑ ﻪﺧ ﺼ ﻮص در ﺣ ﺎﻟ ﺘ ﯽﮐ ﻪ اﯾ ﻦ ﺷ ﺮاﯾ ﻂ‬
‫ﻣ ﺮزی در ﮔ ﻮﺷ ﻪﻫ ﺎی ﻣ ﯿ ﺪان ﻧ ﺎﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ اﺳ ﺖ ﻣ ﯽﺗ ﻮان ﮔ ﻔ ﺖ ﺗ ﻌ ﯿ ﯿ ﻦ آن در ﮐ ﻠ ﯿ ﺖ ﻏ ﯿ ﺮ ﻣ ﻤ ﮑ ﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻞ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺎﯾﻪ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ زﯾﺮ ﭘﺎﯾﻪﺑﻪﭘﺎﯾﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓ ﺮض ﮐ ﻨ ﯿ ﺪ در ﯾ ﮏ ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ دو ﻣ ﺘ ﻐ ﯿ ﺮ ﻣ ﮑ ﺎن 𝑥 و 𝑦 و زﻣ ﺎن 𝑡 دارﯾ ﻢ و ﭘ ﺎﯾ ﻪ را ﺑ ﺮای ﻣ ﺘ ﻐ ﯿ ﺮ 𝑥‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت ‪ {𝜙𝑛 (𝑥)}𝑛=۰‬و ﺑﺮای ﻣﺘﻐﯿﺮ 𝑦 ﺑﻪﺻﻮرت ‪𝑚=۰‬‬
‫∞})𝑦( 𝑚𝜓{ ﺑﻪدﺳﺖ آوردهاﯾﻢ‪.‬‬ ‫∞‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ :۱‬اﺑﺘﺪا )𝑡 ‪ 𝑢𝑞 (𝑥, 𝑦,‬را ﻃﻮری ﺑﻪدﺳﺖ آورﯾﺪ ﺗﺎ ﻓﻘﻂ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻣﺘﻐﯿﺮ 𝑥 ﺻﺪق‬
‫ً‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦﮐﺎر ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻣﻘﺪور اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣ ﺮﺣ ﻠ ﻪ ‪ :۲‬ﺑ ﮕ ﯿ ﺮﯾ ﺪ )𝑡 ‪ 𝑢(𝑥, 𝑦, 𝑡) = 𝑣(𝑥, 𝑦, 𝑡) + 𝑢𝑞 (𝑥, 𝑦,‬و ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ را ﺑ ﺮای 𝑣 ﺑ ﻨ ﻮﯾ ﺴ ﯿ ﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﺑﺮای 𝑣 ﺑﻪﺻﻮرت ﻫﻤﮕﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ :۳‬ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‬
‫∞‬
‫)𝑥( 𝑛𝜙)𝑡 ‪𝑣(𝑥, 𝑦, 𝑡) = 􏾜 𝐹𝑛 (𝑦,‬‬
‫‪𝑛=۰‬‬

‫آن را در ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ ﻗ ﺮار دﻫ ﯿ ﺪ‪ .‬ﺑ ﺎ ﺑ ﺮاﺑ ﺮ ﻗ ﺮار دادن ﺿ ﺮاﯾ ﺐ ﻋ ﻨ ﺎﺻ ﺮ ﭘ ﺎﯾ ﻪ در ﻫ ﺮ ﯾ ﮏ از ﺗ ﺴ ﺎویﻫ ﺎ‬

‫ﺳ ﺮاﻧ ﺠ ﺎم ﺑ ﻪ ﯾ ﮏ ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ دﯾ ﻔ ﺮاﻧ ﺴ ﯿ ﻞ ﭘ ﺎرهای ﺑ ﺮای 𝑛𝐹 ﻣ ﯽرﺳ ﯿ ﻢ ﮐ ﻪ ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی آن‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻏﯿﺮ ﻫﻤﮕﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫∞})𝑦( 𝑚𝜓{ ﻗ ﺎﺑ ﻞ ﺣ ﻞ اﺳ ﺖ‪.‬‬

‫ﻣ ﺮﺣ ﻠ ﻪ ‪ :۴‬ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ 𝑛𝐹 ﻓ ﻮق ﯾ ﮏ ﻣ ﺘ ﻐ ﯿ ﺮ ﻣ ﮑ ﺎن دارد و ﺑ ﺎ ﭘ ﺎﯾ ﻪ ‪𝑚=۰‬‬

‫اﯾﻦ ﺟ ﻮاب ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﺳﺮی ﻓﻮرﯾ ﻪ اﺳﺖ را در ﺳﺮی ﻓﻮق ﻗﺮار دﻫﯿﺪ ﺟﻮاب ﻧﻬﺎﺋ ﯽ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۵۸‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۲۱.۱‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت دو ﺑﻌﺪی زﯾﺮ را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 + ۴𝑢𝑦𝑦 + 𝑥𝑦𝑒𝑡 ,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥, 𝑦 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎨‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢(𝑥, 𝑦, ۰) = 𝑥𝑦,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑢(۰, 𝑦, 𝑡) = 𝑦𝑡, 𝑢𝑥 (۱, 𝑦, 𝑡) = 𝑡,‬‬ ‫‪𝑢(𝑥, ۰, 𝑡) = 𝑡,‬‬ ‫‪𝑢(𝑥, ۱, 𝑡) = ۰‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬ﺗ ﻌ ﯿ ﯿ ﻦ )𝑡 ‪ 𝑢𝑞 (𝑥, 𝑦,‬ﺑ ﺮای اﯾ ﻦ ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ ﺑ ﺎ ﭼ ﻨ ﺪﺟ ﻤ ﻠ ﻪای اﻣ ﮑ ﺎنﭘ ﺬﯾ ﺮ ﻧ ﯿ ﺴ ﺖ ﭼ ﻮن ﺑ ﺎﯾ ﺪ‬

‫𝑡𝑦 = )𝑡 ‪ 𝑢𝑞 (۰, 𝑦,‬و 𝑡 = )𝑡 ‪ 𝑢𝑞 (𝑥, ۰,‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ )𝑡 ‪ 𝑢𝑞 (𝑥, 𝑦,‬در)𝑡 ‪ (۰, ۰,‬ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫∞‬
‫􏿽𝑥𝜋) ‪ 􏿺 sin(𝑛 + ۲۱‬و ﺑ ﺮای 𝑦‬ ‫ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﻣ ﻨ ﺎﺳ ﺐ ﺑ ﺮای 𝑥 ﺳ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ ﺟ ﺪﯾ ﺪ ﺑ ﺎ ‪ 𝑝 = ۱‬ﯾ ﻌ ﻨ ﯽ‬
‫‪𝑛=۰‬‬
‫∞‬
‫􏿽𝑦𝜋𝑛 ‪ 􏿺 sin‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﺎ ‪ 𝑝 = ۱‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ :۱‬ﺗﻌﯿﯿﻦ 𝑞𝑢 ﺑﺮای ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی 𝑥‪.‬‬

‫𝐵 ‪𝑢𝑞 (𝑥, 𝑦, 𝑡) = 𝐴𝑥 +‬‬

‫𝑡𝑦 = 𝐵 = )𝑡 ‪𝑢𝑞 (۰, 𝑦,‬‬
‫𝑡 = 𝐴 = )𝑡 ‪𝑢𝑞 (۱, 𝑦,‬‬
‫𝑥‬

‫ﭘﺲ 𝑡𝑦 ‪.𝑢𝑞 (𝑥, 𝑦, 𝑡) = 𝑥𝑡 +‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ اﯾﻦ 𝑞𝑢 در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی 𝑦 ﺻﺪق ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ :۲‬ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﺮای 𝑡𝑦 ‪ 𝑣(𝑥, 𝑦, 𝑡) = 𝑢(𝑥, 𝑦, 𝑡) − 𝑥𝑡 −‬ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‪:‬‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑣𝑡 = 𝑣𝑥𝑥 + ۴𝑣𝑦𝑦 + 𝑥𝑦𝑒𝑡 + 𝑥 + 𝑦,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥, 𝑦 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎨‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑣(𝑥, 𝑦, ۰) = 𝑥𝑦,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫𝑡 ‪⎩𝑣(۰, 𝑦, 𝑡) = ۰, 𝑣𝑥 (۱, 𝑦, 𝑡) = ۰, 𝑣(𝑥, ۰, 𝑡) = 𝑡 − 𝑥𝑡, 𝑣(𝑥, ۱, 𝑡) = −𝑥𝑡 −‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ :۳‬ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ 𝑣‪:‬‬

‫∞‬
‫‪۱‬‬
‫𝑥) ‪𝑣(𝑥, 𝑦, 𝑡) = 􏾜 𝐹𝑛 (𝑦, 𝑡) sin(𝑛 +‬‬
‫‪𝑛=۰‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪۵۹‬‬ ‫‪ .۸.۱‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﮑﺎن و ﺗﺒﺪﯾﻼت ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ‬

‫از ﻗﺮار دادن آن در ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫‪۱‬‬ ‫‪۲(−۱)𝑛+۱‬‬ ‫𝑛)‪۲(−۱‬‬
‫‪𝐹𝑛 𝑡 = −(𝑛 + )۲ 𝐹𝑛 + ۴𝐹𝑛 𝑦𝑦 +‬‬ ‫‪(𝑦𝑒𝑡 + ۱) +‬‬ ‫𝑦‬
‫‪۲‬‬ ‫‪(𝑛 + ۲۱ )۲ 𝜋۲‬‬ ‫) ‪(𝑛 + ۲۱‬‬
‫‪۲(−۱)𝑛+۱‬‬
‫= )‪𝐹𝑛 (𝑦, ۰‬‬ ‫𝑦‬
‫‪(𝑛 + ۲۱ )۲ 𝜋۲‬‬
‫𝑛)‪۲(−۱‬‬ ‫‪۲(−۱)𝑛+۱‬‬
‫􏿶𝑡 = )𝑡 ‪𝐹𝑛 (۰,‬‬ ‫‪−‬‬ ‫𝑛𝑎𝑡 ∶= 􏿹‬
‫𝜋) ‪(𝑛 + ۲۱‬‬ ‫‪(𝑛 + ۲۱ )۲ 𝜋۲‬‬
‫𝑛)‪۲(−۱‬‬ ‫‪۲(−۱)𝑛+۱‬‬
‫􏿶𝑡‪𝐹𝑛 (۱, 𝑡) = −‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪+‬‬ ‫􏿹‪۱ ۲ ۲‬‬
‫‪=∶ −𝑡𝑏𝑛 .‬‬
‫‪(𝑛 +‬‬ ‫‪۲‬‬
‫𝜋)‬ ‫‪(𝑛 +‬‬ ‫‪۲‬‬
‫𝜋)‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪ :۴‬ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ 𝑛𝐹‪ :‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺟﻮاب ﻣﺨﺼﻮص ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی‪.‬‬
‫𝑛𝑎 = 𝐵 ‪𝐹𝐴 𝑞 (𝑦, 𝑡) = 𝐴𝑦 +‬‬
‫𝑛𝑎 = 𝐵 = )𝑡 ‪𝐹𝐴 𝑞 (۰,‬‬
‫𝑛𝑏‪𝐹𝐴 𝑞 (۱, 𝑡) = 𝐴 + 𝐵 = −‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝐴 = 𝐵 − 𝑎𝑛 = −𝑏𝑛 − 𝑎𝑛 .‬‬
‫ﭘﺲ‬
‫𝑛𝑎 ‪𝐹𝐴 𝑞 (𝑦, 𝑡) = (𝑎𝑛 + 𝑏𝑛 )𝑡 +‬‬

‫ﮐﻪ در آن‬
‫𝑛)‪۲(−۱‬‬ ‫‪۲(−۱)𝑛+۱‬‬ ‫𝑛)‪۲(−۱‬‬ ‫‪۲(−۱)𝑛+۱‬‬
‫= 𝑛𝑎‬ ‫‪۱‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪۱ ۲ ۲‬‬
‫‪,‬‬ ‫= 𝑛𝑏‬ ‫‪۱‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪۱ ۲ ۲‬‬
‫‪.‬‬
‫‪(𝑛 +‬‬ ‫‪۲‬‬
‫𝜋)‬ ‫‪(𝑛 +‬‬ ‫‪۲‬‬
‫𝜋)‬ ‫‪(𝑛 +‬‬ ‫‪۲‬‬
‫𝜋)‬ ‫‪(𝑛 +‬‬ ‫‪۲‬‬
‫𝜋)‬
‫ﺣﺎل ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪:‬‬
‫𝑛𝑎 ‪𝑤𝑛 (𝑦, 𝑡) = 𝐹𝑛 (𝑦, 𝑡) + (𝑎𝑛 + 𝑏𝑛 )𝑡 −‬‬

‫و ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﺮای 𝑛𝑤 ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ و ﺣﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫𝑛𝑏 ‪𝑤𝑛 𝑡 = −(𝑛 + ۲۱ )۲ 𝑤𝑛 + ۴𝑤𝑛 𝑦𝑦 + 𝑏𝑛 𝑦𝑒𝑡 + 𝑐𝑛 + 𝑎𝑛 +‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎨‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫􏿲 𝑛𝑎 ‪+(𝑛 + ۲۱ )۲ 􏿯(𝑏𝑛 + 𝑎𝑛 )𝑡 −‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑤𝑛 (𝑦, ۰) = 𝑐𝑛 𝑦 − 𝑎𝑛 , 𝑤𝑛 (۰, 𝑡) = ۰, 𝑤𝑛 (۱, 𝑡) = ۰,‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۶۰‬‬

‫ﮐﻪ در آن‬
‫‪۲(−۱)𝑛+۱‬‬
‫= 𝑛𝑐‬ ‫‪۱ ۲ ۲‬‬
‫‪.‬‬
‫‪(𝑛 +‬‬ ‫‪۲‬‬
‫𝜋)‬
‫ﺣﺎل‬
‫∞‬
‫𝑦𝜋𝑚 ‪𝑤𝑛 = 􏾜 𝑇𝑛𝑚 (𝑡) sin‬‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫را در ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ و ﺷ ﺮاﯾ ﻂ اوﻟ ﯿ ﻪ ﻗ ﺮار دﻫ ﯿ ﺪ و ﺿ ﺮاﯾ ﺐ ﻋ ﻨ ﺎﺻ ﺮ ﭘ ﺎﯾ ﻪ را ﺑ ﺮاﺑ ﺮ ﻗ ﺮار دﻫ ﯿ ﺪ ﺗ ﺎ ﺑ ﻪدﺳ ﺖ‬

‫آورﯾﺪ‪:‬‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑡 ‪۲(−۱)𝑚+۱‬‬
‫‪𝑇̈ 𝑛𝑚 = −􏿯(𝑛 + )۲ + ۴𝑚۲ 􏿲𝑇𝑛𝑚 +‬‬ ‫𝑚𝑛𝑒 ‪𝑏 𝑒 + 𝑑𝑛𝑚 𝑡 +‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑛 𝜋𝑚‬
‫‪۲(−۱)𝑚+۱‬‬ ‫𝑚)‪۱ − (−۱‬‬
‫= )‪𝑇𝑛𝑚 (۰‬‬ ‫‪𝑐𝑛 −‬‬ ‫𝑚𝑛𝐻 ∶=‬
‫𝜋𝑚‬ ‫𝜋𝑚‬
‫ﮐﻪ در آن‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑚)‪۱ − (−۱‬‬
‫) 𝑛𝑎 ‪𝑑𝑛𝑚 = (𝑛 + )۲ (𝑏𝑛 +‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝜋𝑚‬
‫𝑚)‪۱ ۲ ۱ − (−۱‬‬
‫􏿲 𝑛𝑎 ) ‪𝑒𝑛𝑚 = 􏿯𝑐𝑛 + 𝑏𝑛 + 𝑎𝑛 − (𝑛 +‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝜋𝑚‬
‫ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )𝑡( 𝑚𝑛𝑇 را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫𝑡􏿱 ‪−􏿮(𝑛+ ۲۱ )۲ +۴𝑚۲‬‬

‫𝑒 𝑚𝑛𝐴 = )𝑡( 𝑚𝑛𝑇‬ ‫‪+ 𝐵𝑛𝑚 𝑒𝑡 + 𝑐𝑛𝑚 𝑡 + 𝐷𝑛𝑚 .‬‬

‫ﮐﻪ در آن‬
‫𝑛𝑏 ‪۲(−۱)𝑚+۱‬‬
‫= 𝑚𝑛𝐵‬
‫􏿱 ‪𝑚𝜋􏿮۱ + (𝑛 + ۲۱ )۲ + ۴𝑚۲‬‬
‫𝑚𝑛𝑑‬
‫= 𝑚𝑛𝐶‬
‫‪(𝑛 + ۲۱ )۲ ) + ۴𝑚۲‬‬
‫𝑚𝑛𝑐 ‪𝑒𝑛𝑚 −‬‬
‫= 𝑚𝑛𝐷‬
‫‪(𝑛 + ۲۱ )۲ ) + ۴𝑚۲‬‬
‫‪𝐴𝑛𝑚 = −𝐵𝑛𝑚 − 𝐷𝑛𝑚 + 𝐻𝑛𝑚 .‬‬
‫‪۶۱‬‬ ‫‪ .۸.۱‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﮑﺎن و ﺗﺒﺪﯾﻼت ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ‬

‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﻮاب ﻣﺴﺌﻠﻪ اوﻟﯿﻪ را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬

‫∞‬ ‫∞‬
‫‪۱‬‬
‫𝑥𝜋) ‪𝑢(𝑥, 𝑦, 𝑡) = 􏾜 􏿼􏿮𝑎𝑛 − (𝑎𝑛 + 𝑏𝑛 )𝑡􏿱 + 􏾜 𝑇𝑛𝑚 (𝑡) sin 𝑚𝜋𝑦� sin(𝑛 +‬‬
‫‪𝑛=۰‬‬ ‫‪𝑚=۱‬‬
‫‪۲‬‬

‫‪+ 𝑥𝑡 + 𝑦𝑡.‬‬

‫ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻓﻮق ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺎﯾﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ دﻧﺒﺎل اﯾﻦ‬
‫ﻫ ﺴ ﺘ ﯿ ﻢ ﮐ ﻪ راه ﺣ ﻞ ﻣ ﻠ ﻤ ﻮسﺗ ﺮی اراﺋ ﻪ دﻫ ﯿ ﻢ‪ .‬اﯾ ﻦ راه ﺣ ﻞ ﺑ ﺎ اﺳ ﺘ ﻔ ﺎده از ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻼت ﻓ ﻮرﯾ ﻪ‬
‫ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﻣﻘﺪور اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗ ﺒﺪﯾ ﻼت ﻓﻮرﯾ ﻪ ﻣ ﺘ ﻨﺎﻫ ﯽ ﯾﮏ ﻧ ﻮع ﺗﺒ ﺪﯾ ﻞ اﻧ ﺘﮕ ﺮاﻟ ﯽ اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﻣﺎﻧ ﻨ ﺪ ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻻﭘﻼس ﻋ ﻤﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﺎ ﺣﺬف ﻣﺸﺘﻖ و ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺗﻌﺪاد ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
‫دﯾ ﻔ ﺮاﻧ ﺴ ﯿ ﻞ را ﺗ ﻘ ﻠ ﯿ ﻞ داده و ﺣ ﻞ ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ را ﻣ ﻘ ﺪور ﻣ ﯽﺳ ﺎزد‪ .‬اﯾ ﻦﮔ ﻮﻧ ﻪ ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻼت دارای ﺳ ﻪ‬
‫ﺧﺎﺻﯿﺖ اﺳﺎﺳﯽ زﯾﺮاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .۱‬ﺧﻄﯽ‪ :‬دارای ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺧﻄﯽاﻧﺪ ﻟﺬا ﺑﺮ ﻣﻌﺎدﻻت ﺧﻄﯽ ﺑﺎ ﺿﺮاﯾﺐ ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎلاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .۲‬ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻼت ﻣ ﺸ ﺘ ﻘ ﺎت‪ :‬ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻣ ﺸ ﺘ ﻘ ﺎت ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﺑ ﺮ ﺣ ﺴ ﺐ ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﻗ ﺎﺑ ﻞ ﺑ ﯿ ﺎن اﺳ ﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻪ ﻣﺸﺘﻖ ﻣﺮﺑﻮط از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺣﺬف و ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .۳‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻌﮑﻮس‪ :‬اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﺒﺪﯾﻼت دارای ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻌﮑﻮساﻧﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ از روی ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺗﺎﺑﻊ‬
‫ﺧﻮد ﺗﺎﺑﻊ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾ ﻦﮔ ﻮﻧ ﻪ ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ را ﺑ ﺮای ﻫ ﺮ ﯾ ﮏ از ﭘ ﺎﯾ ﻪﻫ ﺎی اﺷ ﺘ ﺮم‪-‬ﻟ ﯿ ﻮوﯾ ﻞ ﻣ ﯽﺗ ﻮان ﺗ ﻌ ﺮﯾ ﻒ و اﺳ ﺘ ﻔ ﺎده‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬در اﯾﻦﺟﺎ آن را ﺑﺮای ﭘﺎﯾﻪﻫﺎی ﭘﺮ ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫اﻟ ﻒ( ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﺳ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ ﻣ ﺘ ﻨ ﺎﻫ ﯽ )ﻗ ﺪﯾ ﻢ(‪ :‬ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﺳ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ ﻗ ﺪﯾ ﻢ را روی ﺑ ﺎزه ]𝑝 ‪[۰,‬‬

‫∞‬
‫𝑥𝜋𝑛 ‪ 􏿺 sin‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫𝑝‬
‫􏿽‬ ‫ﺑﻪﺻﻮرت‬
‫‪𝑛=۱‬‬
‫ﺑ ﺮای ﺗ ﺎﺑ ﻊ )𝑥(𝑓 ﺑ ﺎ داﻣ ﻨ ﻪ ]𝑝 ‪ [۰,‬ﻗ ﻄ ﻌ ﻪﺑ ﻪﻗ ﻄ ﻌ ﻪ ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ ﺑ ﺎ ﻣ ﺸ ﺘ ﻖ ﻗ ﻄ ﻌ ﻪﺑ ﻪﻗ ﻄ ﻌ ﻪ ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۶۲‬‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ )ﻗﺪﯾﻢ( را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫𝑝‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫= )𝑓( 𝑠‪ℱ‬‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥) sin‬‬ ‫‪𝑑𝑥 = 𝐹𝑠 (𝑛).‬‬
‫‪𝑝 ۰‬‬ ‫𝑝‬
‫‪ (۱‬اﯾﻦ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺧﻄﯽ را از اﻧﺘﮕﺮال ﺑﻪ ارث ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬

‫‪ (۲‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻌﮑﻮس را‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﭘﺎﯾﻪ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ دارﯾﻢ‪.‬‬
‫∞‬
‫𝑥𝜋𝑛‬
‫‪𝑓(𝑥) = 􏾜 𝐹𝑠 (𝑛) sin‬‬
‫𝑝‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫‪ (۳‬ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻣ ﺸ ﺘ ﻘ ﺎت ﮐ ﻪ ﻓ ﻘ ﻂ ﺑ ﺮای ﻣ ﺸ ﺘ ﻘ ﺎت ﻣ ﺮﺗ ﺒ ﻪ زوج ﻗ ﺎﺑ ﻞ ﺑ ﯿ ﺎن اﺳ ﺖ را در ﺧ ﺎﺻ ﯿ ﺖ زﯾ ﺮ‬

‫دارﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺧ ﺎﺻ ﯿ ﺖ ‪ .۱۶.۱‬اﮔ ﺮ 𝑓 و ‪ 𝑓′‬روی ]𝑝 ‪ [۰,‬ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ و ‪ 𝑓″‬و ‪ 𝑓‴‬ﻗ ﻄ ﻌ ﻪﺑ ﻪﻗ ﻄ ﻌ ﻪ ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ ﺑ ﺎﺷ ﺪ‬

‫آنﮔﺎه‬
‫‪𝑛۲ 𝜋۲‬‬ ‫𝜋𝑛‪۲‬‬
‫‪ℱ𝑠 (𝑓″ ) = −‬‬ ‫‪ℱ𝑠 (𝑓) −‬‬ ‫‪􏿮(−۱)𝑛 𝑓(𝑝) − 𝑓(۰)􏿱.‬‬
‫‪𝑝۲‬‬ ‫‪𝑝۲‬‬

‫ﻋﻠﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺘﮕﺮالﮔﯿﺮی ﺟﺰﺑﻪﺟﺰء ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪.‬‬

‫𝑝‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑝 𝑥𝜋𝑛‬
‫𝑠‪ℱ‬‬ ‫) ‪(𝑓″‬‬ ‫=‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓″ (𝑥) sin‬‬ ‫‪𝑑𝑥 = 􏿰𝑓′ (𝑥) sin‬‬ ‫􏿗‬
‫‪𝑝 ۰‬‬ ‫𝑝‬ ‫𝑝‬ ‫‪𝑝 ۰‬‬
‫𝑝‬
‫𝜋𝑛‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝜋𝑛‬ ‫𝑝 𝑥𝜋𝑛‬
‫)𝑥( ‪− 􏾙 𝑓′‬‬ ‫‪cos‬‬ ‫)𝑥(𝑓􏿰 ‪𝑑𝑥􏿳 = −‬‬ ‫‪cos‬‬ ‫􏿗‬
‫‪۰‬‬ ‫𝑝‬ ‫𝑝‬ ‫𝑝‬ ‫𝑝‬ ‫‪𝑝 ۰‬‬
‫𝑝‬
‫‪𝑛۲ 𝜋۲‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫)𝑥(𝑓 􏾙 ‪+‬‬ ‫‪sin‬‬ ‫􏿳𝑥𝑑‬
‫‪۰‬‬ ‫‪𝑝۲‬‬ ‫𝑝‬
‫‪𝑛 𝜋۲‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝜋𝑛‪۲‬‬
‫‪=−‬‬ ‫‪ℱ𝑠 (𝑓) −‬‬ ‫‪􏿮(−۱)𝑛 𝑓(𝑝) − 𝑓(۰)􏿱.‬‬
‫‪𝑝۲‬‬ ‫‪𝑝۲‬‬

‫ً‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻬﺎ ﺗﺒﺪﯾﻼت ﭘﺎﯾﻪﻫﺎی دﯾﮕﺮ را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪۶۳‬‬ ‫‪ .۸.۱‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﮑﺎن و ﺗﺒﺪﯾﻼت ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ‬

‫ب( ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ )ﻗﺪﯾﻢ(‪ :‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﻗﺪﯾﻢ را‬
‫ﺑﺮای )𝑥(𝑓 ﺑﺎ داﻣﻨﻪ ]𝑝 ‪ [۰,‬ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ دارﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ‪:‬‬
‫𝑝‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫= )𝑓( 𝑐‪ℱ‬‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓(𝑥) cos‬‬ ‫)𝑛( 𝑐𝐹 = 𝑥𝑑‬
‫‪𝑝 ۰‬‬ ‫𝑝‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻌﮑﻮس‪:‬‬
‫∞‬
‫)‪𝐹𝑐 (۰‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫= )𝑥(𝑓‬ ‫‪+ 􏾜 𝐹𝑐 (𝑛) cos‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑝‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﺸﺘﻖ‪:‬‬
‫‪𝑛۲ 𝜋۲‬‬ ‫𝜋‪۲‬‬
‫‪ℱ𝑐 (𝑓″ ) = −‬‬ ‫‪ℱ‬‬‫𝑐‬ ‫)𝑓(‬ ‫‪+‬‬ ‫‪􏿮(−۱)𝑛 𝑓′ (𝑝) − 𝑓′ (۰)􏿱.‬‬
‫𝑝‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑝‬

‫ج( ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﻣ ﺘ ﻨ ﺎﻫ ﯽ ﻧ ﻤ ﺎﺋ ﯽ ‪ :‬ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﻣ ﺘ ﻨ ﺎﻫ ﯽ ﻧ ﻤ ﺎﺋ ﯽ را ﺑ ﺮای )𝑥(𝑓 ﺑ ﺎ داﻣ ﻨ ﻪ‬

‫]𝑝 ‪ [−𝑝,‬ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ‪:‬‬
‫𝑝 ‪۱‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛𝑖 ‪−‬‬
‫)𝑛(𝐹 = 𝑥𝑑 𝑝 𝑒)𝑥(𝑓 􏾙 = )𝑓( ‪ℱ‬‬
‫𝑝‪۲𝑝 −‬‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻌﮑﻮس‪:‬‬
‫∞‬ ‫𝑥𝜋𝑛𝑖‬
‫𝑝‬
‫𝑒)𝑛(𝐹 􏾜 = )𝑥(𝑓‬
‫∞‪𝑛=−‬‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﺸﺘﻖ‪:‬‬
‫𝜋𝑛𝑖‬ ‫𝑛)‪(−۱‬‬
‫‪ℱ‬‬ ‫) ‪(𝑓′‬‬ ‫=‬ ‫‪ℱ (𝑓) +‬‬ ‫‪􏿮𝑓(𝑝) − 𝑓(−𝑝)􏿱.‬‬
‫𝑝‬ ‫𝑝‪۲‬‬

‫د( ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﺟﺪﯾﺪ ‪ :‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﺟﺪﯾﺪ را ﺑﺮای‬
‫)𝑥(𝑓 ﺑﺎ داﻣﻨﻪ ]𝑝 ‪ [۰,‬ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۶۴‬‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﺟﺪﯾﺪ‪:‬‬

‫𝑝‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑥𝜋 ‪۱‬‬
‫= )𝑓( ‪ℱ𝑠′‬‬ ‫􏾙‬ ‫)𝑛( ‪𝑓(𝑥) sin(𝑛 + ) 𝑑𝑥 = 𝐹𝑠′‬‬
‫‪𝑝 ۰‬‬ ‫𝑝 ‪۲‬‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻌﮑﻮس‪:‬‬
‫∞‬
‫𝑥𝜋 ‪۱‬‬
‫) ‪𝑓(𝑥) = 􏾜 𝐹𝑠′ (𝑛) sin(𝑛 +‬‬
‫‪𝑛=۰‬‬ ‫𝑝 ‪۲‬‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﺸﺘﻖ‪:‬‬
‫‪۱ ۲ ۲‬‬ ‫‪۱‬‬
‫𝑛(‬ ‫‪+‬‬ ‫‪۲‬‬
‫)‬ ‫𝜋‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪(−‬‬ ‫‪۱‬‬‫)‬ ‫𝑛‬ ‫𝑛(‬ ‫‪+‬‬ ‫𝜋)‬
‫‪۲ 𝑓(۰) .‬‬
‫‪ℱ𝑠′ (𝑓″ ) = −‬‬ ‫‪ℱ‬‬ ‫)𝑓(‬ ‫‪+‬‬ ‫𝑓‬ ‫‪′ (𝑝) +‬‬
‫𝑝 􏿰𝑝‬ ‫􏿳‬
‫𝑠‬‫‪′‬‬
‫‪𝑝۲‬‬ ‫𝑝‬

‫ه( ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﺟﺪﯾﺪ ‪ :‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﺟﺪﯾﺪ را‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ دارﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﺟﺪﯾﺪ‪:‬‬
‫𝑝‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑥𝜋 ‪۱‬‬
‫= )𝑓( ‪ℱ𝑐′‬‬ ‫􏾙‬ ‫)𝑛( ‪𝑓(𝑥) cos(𝑛 + ) 𝑑𝑥 = 𝐹𝑐′‬‬
‫‪𝑝 ۰‬‬ ‫𝑝 ‪۲‬‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻌﮑﻮس‪:‬‬
‫∞‬
‫𝑥𝜋 ‪۱‬‬
‫) ‪𝑓(𝑥) = 􏾜 𝐹𝑐′ (𝑛) cos(𝑛 +‬‬
‫‪𝑛=۰‬‬ ‫𝑝 ‪۲‬‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﺸﺘﻖ‪:‬‬

‫‪(𝑛 + ۲۱ )۲ 𝜋۲‬‬ ‫‪۲ ′‬‬ ‫𝜋) ‪(𝑛 + ۲۱‬‬

‫𝑐‪ℱ‬‬ ‫) ‪′ (𝑓 ″‬‬ ‫‪=−‬‬ ‫‪ℱ𝑐′ (𝑓) − 􏿰𝑓 (۰) −‬‬ ‫‪(−۱)𝑛 𝑓(𝑝)􏿳.‬‬
‫𝑝‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑝‬ ‫𝑝‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ (۱ .‬ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻣ ﺸ ﺘ ﻘ ﺎت ﻣ ﺮﺗ ﺒ ﻪ ﺑ ﺎﻻﺗ ﺮ ﺑ ﺎ اﺳ ﺘ ﻘ ﺮا از روی ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻣ ﺸ ﺘ ﻖ ﻓ ﻮق ﻗ ﺎﺑ ﻞ ﺗ ﻌ ﯿ ﯿ ﻦ‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (۲‬ﺑﺮای ﻫﺮ ﭘﺎﯾﻪ دﯾﮕﺮ ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮد‪.‬‬
‫‪۶۵‬‬ ‫‪ .۸.۱‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﮑﺎن و ﺗﺒﺪﯾﻼت ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ‬

‫‪ (۳‬ﻫﺮ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺎﯾﻪ ﯾﮑﯽ از ﺗﺒﺪﯾﻼت ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﻓﻮق ﺣﻞ ﺷﻮد ﺑﺎ آن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻧﯿﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (۴‬ﺣ ﻞ ﺑ ﺎ ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻧ ﯿ ﺎز ﺑ ﻪ 𝑞𝑢 ﻧ ﺪارد و ﻟ ﯿ ﮑ ﻦ ﻣ ﯽﺑ ﺎﯾ ﺴ ﺘ ﯽ ﻓ ﺮﻣ ﻮل ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻣ ﺸ ﺘ ﻖ را ﺑ ﺪاﻧ ﯿ ﻢ ﯾ ﺎ‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪ (۵‬ﺟﺎی ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﺘﻐﯿﺮ و ﻣﺸﺘﻖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮ دﯾﮕﺮ را ﻣﯽﺗﻮان ﻋﻮض ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۲۲.۱‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ زﯾﺮ‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 + 𝑢𝑡𝑥𝑥 + 𝑢 + 𝑥𝑒𝑡 ,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ 𝜋, 𝑡 ≥ ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎨‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑢(۰, 𝑡) = 𝑒𝑡 , 𝑢(۱, 𝑡) = ۰‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی دﯾﺮﯾﮑﻠﻪ و 𝜋 = 𝑝 اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺣﻞ ﺑﺎ ﭘﺎﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻗﺪﯾﻢ ﯾﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ‬
‫ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﻗﺪﯾﻢ ﻣﻘﺪور اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻗﺪﯾﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‪.𝑝 = 𝜋 ،‬‬
‫𝜋‬
‫‪۲‬‬
‫= ))𝑡 ‪ℱ𝑠 (𝑢(𝑥,‬‬ ‫‪𝑢(𝑥, 𝑡) sin 𝑛𝑥 𝑑𝑥 =∶ 𝑈(𝑛, 𝑡) =∶ 𝑈(𝑡) =∶ 𝑈 .‬‬
‫‪𝜋 􏾙۰‬‬
‫ﺟﺎی ﺗﺒﺪﯾﻞ و ﻣﺸﺘﻖ ﻋﻮض ﻣﯽﺷﻮد ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬

‫‪ℱ𝑠 (𝑢𝑡 ) = 􏿵ℱ𝑠 (𝑢)􏿸 = 𝑈𝑡 .‬‬

‫𝑡‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﺸﺘﻘﺎت ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪𝑛۲ 𝜋۲‬‬ ‫𝜋𝑛‪۲‬‬
‫‪ℱ𝑠 (𝑓″ ) = −‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪ℱ‬‬‫𝑠‬ ‫)𝑓(‬ ‫‪−‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪􏿮(−۱)𝑛 𝑓(𝑝) − 𝑓(۰)􏿱,‬‬ ‫𝜋=𝑝‬
‫𝑝‬ ‫𝑝‬
‫𝑛‪۲‬‬ ‫𝑛‪۲‬‬
‫𝑡𝑒 ‪ℱ𝑠 (𝑢𝑥𝑥 ) = −𝑛۲ ℱ𝑠 (𝑢) + 𝑒𝑡 = −𝑛۲ 𝑈(𝑛, 𝑡) +‬‬
‫𝜋‬ ‫𝜋‬
‫𝑛‪۲‬‬
‫𝑡𝑒 ‪ℱ𝑠 (𝑢𝑡𝑥𝑥 ) = 􏿵ℱ𝑠 (𝑢𝑥𝑥 )􏿸 = −𝑛۲ 𝑈𝑡 +‬‬
‫𝑡‬ ‫𝜋‬
‫𝜋‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫𝑠‪ℱ‬‬ ‫) 𝑡𝑒𝑥(‬ ‫=‬ ‫)𝑥( 𝑠‪𝑒𝑡 ℱ‬‬ ‫=‬ ‫𝑡𝑒‬ ‫‪𝑥 sin 𝑛𝑥 𝑑𝑥 = (−۱)𝑛+۱ 𝑒𝑡 .‬‬
‫‪𝜋 􏾙۰‬‬ ‫𝜋‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۶۶‬‬

‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫𝑛‪۴‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪𝑈𝑡 = −𝑛۲ 𝑈 − 𝑛۲ 𝑈𝑡 +‬‬ ‫𝑈 ‪𝑒𝑡 + (−۱)𝑛+۱ 𝑒𝑡 +‬‬
‫𝜋‬ ‫𝑛‬
‫‪۲‬‬
‫‪𝑈(۰) = (−۱)𝑛+۱ .‬‬
‫𝑛‬
‫ﯾﺎ ﺑﻪﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮای ﻫﺮ 𝑛‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﻋﺎدی ﻣﺮﺗﺒﻪ ّاول ﺑﺎ ﺿﺮاﯾﺐ ﺛﺎﺑﺖ و‬
‫ﻏﯿﺮ ﻫﻤﮕﻦ زﯾﺮ را دارﯾﻢ‪.‬‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫𝑡𝑒 ‪۲ )𝑈 + (𝑛۲ − ۱)𝑈 = ۴𝑛 + ۲ (−۱)𝑛+۱‬‬
‫⎪‬
‫⎨‬ ‫(‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪+‬‬ ‫𝑛‬ ‫𝑡‬ ‫𝑛 𝜋􏿯‬ ‫􏿲‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑈(۰) = ۲ (−۱)𝑛+۱ .‬‬
‫⎪‬
‫𝑛‬
‫ﺑﺮای ﺣﻞ آن دارﯾﻢ‪.‬‬
‫‪۱−𝑛۲‬‬
‫𝑡‬ ‫𝑛‪۱ ۴‬‬ ‫‪۲‬‬
‫𝑛𝐴 = )𝑡(𝑈‬ ‫‪۱‬‬ ‫𝑡𝑒 􏿲 ‪􏿯 + (−۱)𝑛+۱‬‬
‫‪𝑒 +𝑛۲‬‬ ‫‪+‬‬
‫𝑛 𝜋 ‪۲𝑛۲‬‬
‫‪۱ ۴𝑛 ۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪𝑈(۰) = 𝐴𝑛 + ۲ 􏿯 + (−۱)𝑛+۱ 􏿲 = (−۱)𝑛+۱ .‬‬
‫𝑛 𝜋 𝑛‪۲‬‬ ‫𝜋‬
‫ﭘﺲ‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪𝐴𝑛 = (−۱)𝑛+۱ 􏿵۱ − ۲ 􏿸 −‬‬ ‫‪.‬‬
‫𝑛‬ ‫𝑛‪۲‬‬ ‫𝜋𝑛‬
‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻌﮑﻮس ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫∞‬ ‫‪۱−𝑛۲‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑡‬
‫􏿯􏿼􏾜 = )𝑡 ‪𝑢(𝑥,‬‬ ‫‪(−۱)𝑛+۱ 􏿴۱ −‬‬ ‫‪􏿷−‬‬ ‫‪􏿲 𝑒 +𝑛۲‬‬
‫‪۱‬‬
‫𝑛‬ ‫‪۲𝑛۲‬‬ ‫𝜋𝑛‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫𝑛‪۱ ۴‬‬ ‫‪۲‬‬

‫‪+‬‬ ‫􏿯‬ ‫‪+ (−۱)𝑛+۱ 􏿲 𝑒𝑡 � sin 𝑛𝑥.‬‬
‫‪۲𝑛۲‬‬ ‫𝑛 𝜋‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۲۳.۱‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت زﯾﺮ‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 + ۴𝑢𝑦𝑦 + 𝑥𝑦𝑒𝑡 ,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥, 𝑦 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎨‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢(𝑥, 𝑦, ۰) = 𝑥𝑦,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑢(۰, 𝑦, 𝑡) = 𝑦𝑡, 𝑢𝑥 (۱, 𝑦, 𝑡) = 𝑡,‬‬ ‫‪𝑢(𝑥, ۰, 𝑡) = 𝑡,‬‬ ‫‪𝑢(𝑥, ۱, 𝑡) = ۰‬‬
‫‪۶۷‬‬ ‫‪ .۸.۱‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﮑﺎن و ﺗﺒﺪﯾﻼت ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ‬

‫ﺣﻞ‪ .‬ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﻣ ﺘ ﻨ ﺎﻫ ﯽ ﻣ ﻨ ﺎﺳ ﺐ ﻣ ﺘ ﻐ ﯿ ﺮ 𝑥‪ ،‬ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﻣ ﺘ ﻨ ﺎﻫ ﯽ ﺳ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ ﺟ ﺪﯾ ﺪ و‬

‫ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﻣ ﻨ ﺎﺳ ﺐ 𝑦‪ ،‬ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﻣ ﺘ ﻨ ﺎﻫ ﯽ ﺳ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ ﻗ ﺪﯾ ﻢ اﺳ ﺖ‪ .‬اﺑ ﺘ ﺪا ﻧ ﺴ ﺒ ﺖ ﺑ ﻪ 𝑥‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫‪۱‬‬
‫‪۱‬‬
‫‪ℱ𝑠′ (𝑢(𝑥, 𝑦, 𝑡)) = ۲ 􏾙 𝑢(𝑥, 𝑦, 𝑡) sin(𝑛 + )𝜋𝑥 𝑑𝑥 =∶ 𝑈(𝑛, 𝑦, 𝑡) =∶ 𝑈(𝑡).‬‬
‫‪۰‬‬ ‫‪۲‬‬
‫ﺣﺎل از ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫􏿲𝑡𝑦𝜋) ‪𝑈𝑡 = −(𝑛 + )۲ 𝑈 + ۴𝑈𝑦𝑦 + 𝑦𝑒𝑡 ℱ𝑠′ (𝑥) + ۲􏿯(−۱)𝑛 𝑡 − (𝑛 +‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪𝑈(𝑛, 𝑦, ۰) = 𝑦ℱ𝑠′ (𝑥),‬‬
‫‪𝑈(𝑛, ۰, 𝑡) = 𝑡ℱ𝑠′ (۱),‬‬ ‫‪𝑈(𝑛, ۱, 𝑡) = ۰‬‬

‫ﺣﺎل از اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑦‪ ،‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫‪۱‬‬
‫)𝑡(𝑊 ∶= )𝑡 ‪ℱ𝑠 (𝑈(𝑛, 𝑦, 𝑡)) = ۲ 􏾙 𝑈(𝑛, 𝑦, 𝑡) sin 𝑚𝜋𝑦 𝑑𝑦 = 𝑊(𝑛, 𝑚,‬‬
‫‪۰‬‬
‫‪۱‬‬
‫)‪𝑊𝑡 = −(𝑛 + )۲ 𝑊 − ۴𝑚۲ 𝑊 + 𝑒𝑡 ℱ𝑠′ (𝑥) + ۲𝑛𝜋𝑡ℱ𝑠′ (۱‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬
‫􏿲𝑡)𝑦( 𝑠‪+ ۲􏿯(−۱)𝑛 𝑡 − (𝑛 + )𝜋ℱ‬‬
‫‪۲‬‬
‫)𝑥( ‪𝑊(۰) = ℱ𝑠 (𝑦)ℱ𝑠′‬‬
‫‪۱ ۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫𝑚𝑛𝐷 ‪𝑊(𝑡) = 𝐴𝑛𝑚 𝑒−[(𝑛+ ۲ ) +۴𝑚 ]𝑡 + 𝐵𝑛𝑚 𝑒𝑡 + 𝐶𝑛𝑚 𝑡 +‬‬

‫ﮐﻪ در آن‬
‫‪ℱ𝑠 (𝑦)ℱ𝑠′‬‬
‫= 𝑚𝑛𝐵‬
‫‪۱ + (𝑛 + ۲۱ )۲ + ۴𝑚۲‬‬
‫)𝑦( 𝑠‪۲𝑛𝜋ℱ𝑠′ (۱) + ۲(−۱)𝑛 − (۲𝑛 + ۱)𝜋ℱ‬‬
‫= 𝑚𝑛𝐶‬
‫‪(𝑛 + ۲۱ )۲ + ۴𝑚۲‬‬
‫𝑚𝑛𝐶‬
‫‪𝐷𝑛𝑚 = −‬‬ ‫‪۱ ۲‬‬
‫‪(𝑛 +‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪) + ۴𝑚۲‬‬
‫‪𝐴𝑛𝑚 = −𝐵𝑛𝑚 − 𝐷𝑛𝑚 + ℱ𝑠 (𝑦)ℱ𝑠′ (𝑥).‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۱‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار‬ ‫‪۶۸‬‬

‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﻮاب ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬

‫∞‬ ‫∞‬ ‫‪۱ ۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫� 𝑚𝑛𝐷 ‪𝑢(𝑥, 𝑦, 𝑡) = 􏾜 􏾜􏿼𝐴𝑛𝑚 𝑒−[(𝑛+ ۲ ) +۴𝑚 ]𝑡 + 𝐵𝑛𝑚 𝑒𝑡 + 𝐶𝑛𝑚 𝑡 +‬‬
‫‪𝑛=۰ 𝑚=۱‬‬
‫‪۱‬‬
‫‪⋅ sin(𝑛 + )𝜋𝑥 sin 𝑚𝜋𝑦.‬‬
‫‪۲‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﺒﺪﯾﻼت ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه در ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬
‫‪۱‬‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑛)‪۲(−۱‬‬
‫= 𝑥𝑑 𝑥𝜋) ‪ℱ𝑠′ (𝑥) = ۲ 􏾙 𝑥 sin(𝑛 +‬‬
‫‪۰‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪(𝑛 + ۲۱ )۲ 𝜋۲‬‬
‫‪۱‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۲‬‬
‫= 𝑥𝑑 𝑥𝜋) ‪ℱ𝑠′ (۱) = ۲ 􏾙 sin(𝑛 +‬‬
‫‪۰‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝜋) ‪(𝑛 + ۲۱‬‬
‫‪۱‬‬
‫‪۲(−۱)𝑚+۱‬‬
‫= 𝑦𝑑 𝑦𝜋𝑚 ‪ℱ𝑠 (𝑦) = ۲ 􏾙 𝑦 sin‬‬
‫‪۰‬‬ ‫𝜋𝑚‬
‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺣﻞ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗ ﺬﮐ ﺮ‪ .‬اﯾ ﻦ ﻣ ﺜ ﺎل‪ ،۲۳.۱ ،‬ﻫ ﻤ ﺎن ﻣ ﺜ ﺎل ‪ ۲۱.۱‬اﺳ ﺖ‪ .‬روش ﺣ ﻞ ﻗ ﺒ ﻠ ﯽ ﺑ ﺎ ﭘ ﺎﯾ ﻪ ﺑ ﻮده اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ و اﯾﻦ روش ﺣﻞ ﺑﺎ ﺗﺒﺪﯾﻼت ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﮐﻮﺗﺎهﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ ‪۸.۱‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ زﯾﺮ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺒﺪﯾﻼت ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪۱. 𝑢𝑡𝑡 = ۴𝑢𝑥𝑥 + ۳𝑒𝑡+𝑥 ,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ 𝜋, 𝑡 ≥ ۰‬‬
‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑒𝑥 ,‬‬
‫‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = ۰,‬‬ ‫‪𝑢𝑥 (۰, 𝑡) = 𝑡,‬‬ ‫‪𝑢𝑥 (𝜋, 𝑡) = ۱‬‬

‫‪۲. 𝑢𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 + 𝑥𝑡۲ ,‬‬ ‫‪−𝜋 ≤ 𝑥 ≤ 𝜋, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑒𝑥 ,‬‬
‫‪𝑢(−𝜋, 𝑡) = 𝑢(𝜋, 𝑡) + 𝑡,‬‬ ‫)𝑡 ‪𝑢𝑥 (−𝜋, 𝑡) = 𝑢𝑥 (𝜋,‬‬
‫‪۶۹‬‬ ‫‪ .۸.۱‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﮑﺎن و ﺗﺒﺪﯾﻼت ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ‬

‫‪۳. − 𝑢𝑡𝑡 + 𝑢𝑥𝑥𝑥𝑥 = 𝑥𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ 𝜋, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥,‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = ۰,‬‬
‫‪𝑢(۰, 𝑡) = 𝑢(𝜋, 𝑡) = 𝑡,‬‬ ‫‪𝑢𝑥𝑥 (۰, 𝑡) = 𝑢𝑥𝑥 (𝜋, 𝑡) = ۰‬‬

‫‪۴. 𝑢𝑥𝑥 + 𝑢𝑦𝑦 + 𝑢𝑧𝑧 = 𝑥𝑦𝑧,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥, 𝑦, 𝑧 ≤ ۱‬‬

‫‪𝑢(۰, 𝑦, 𝑧) = 𝑦𝑧,‬‬ ‫‪𝑢𝑥 (۱, 𝑦, 𝑧) = ۰,‬‬
‫‪𝑢𝑦 (𝑥, ۰, 𝑧) = 𝑥𝑧,‬‬ ‫‪𝑢(𝑥, ۱, 𝑧) = ۰,‬‬
‫‪𝑢(𝑥, 𝑦, ۰) = 𝑥𝑦,‬‬ ‫‪𝑢(𝑥, 𝑦, ۱) = ۰‬‬

‫‪۵. 𝑢𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 + 𝑢𝑥𝑥𝑡 − 𝑢𝑥𝑥𝑦𝑦 + 𝑥𝑦𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥, 𝑦 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, 𝑦, ۰) = 𝑥𝑦۲ ,‬‬
‫‪𝑢 = 𝑦𝑡,‬‬ ‫𝑢‬ ‫‪= ۰,‬‬ ‫𝑦𝑢‬ ‫‪= 𝑥𝑡,‬‬ ‫𝑦𝑢‬ ‫‪=۰‬‬
‫‪􏿖𝑥=۰‬‬ ‫‪􏿖𝑥=۱‬‬ ‫‪􏿖𝑦=۰‬‬ ‫‪􏿖𝑦=۱‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ‪۲‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان‬
‫ﺑﯿﮑﺮان‬

‫در ﻓﺼﻞ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ روی ﻣﯿﺪان ﻣﮑﺎن ﮐﺮاﻧﻪدار را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار دادﯾﻢ و اﺑﺰار ﺣﻞ آن‬
‫را در ﭘﺎﯾﻪﻫﺎ و ﺗﺒﺪﯾﻼت ﻓﻮرﯾﻪ ﯾﺎﻓﺘﯿﻢ‪ .‬در ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای ﻣﯿﺪان‬
‫ﻣﮑﺎن ﺑﯿﮑﺮان اﺳﺖ ﺑﻪاﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ داﻣﻨﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﯾﮑﯽ از ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﻣﮑﺎن ﺗﺎ ∞‪ +‬ﯾﺎ ∞‪−‬‬
‫اداﻣﻪ دارد‪ .‬اﺑﺰارﻫﺎی ﻓﻮقاﻟﺬﮐﺮ ﺑﺮای ﺣﻞ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای‬
‫ﺣ ﻞ اﯾ ﻦﮔ ﻮﻧ ﻪ ﻣ ﺴ ﺎﺋ ﻞ اﺑ ﺰار ﯾ ﺎ روش ﺣ ﻞ ﻣ ﻨ ﺎﺳ ﺒ ﯽ اﺑ ﺪاع ﻧ ﻤ ﺎﺋ ﯿ ﻢ ﺗ ﺎ ﺣ ﻞ آﻧ ﻬ ﺎ ﻣ ﯿ ﺴ ﺮ ﮔ ﺮدد‪ .‬در‬
‫ﺑﺨﺶ ‪ ۱.۲‬ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺗﺒﺪﯾﻼت ﻓﻮرﯾﻪ ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ و ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ را ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺧﻮاﻫﯿﻢ دﯾﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ ‪ ۲.۲‬را ﺑﻪ روش داﻻﻣﺒﺮ اﺧﺘﺼﺎص ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ .‬در ﺑﺨﺶ‬
‫‪ ۳.۲‬ﻫﻢ ﺣﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس و اﺻﻞ دوﻫﺎﻣﻞ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ ۱.۲‬ﺗﺒﺪﯾﻼت و اﻧﺘﮕﺮالﻫﺎی ﻓﻮرﯾﻪ‬

‫ﻫ ﺪف از اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﺒﺪﯾﻼت ﻓﻮرﯾ ﻪ )ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﻫﯽ( ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺑﺰاری ﺑﺮای ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦﮐﺎر ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺒﺪﯾﻼت ﻓﻮرﯾﻪ‬
‫ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ و ﻣﯿﻞ دادن 𝑝 ﺑﻪﺳﻤﺖ ﺑﯿﻨﻬﺎﯾﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺧﻮاﻫﯿﻢ دﯾﺪ ﮐﻪ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﺒﺪﯾﻼت‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۲‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان‬ ‫‪۷۲‬‬

‫ﺳ ﻪ ﺧ ﺎﺻ ﯿ ﺖ اﺳ ﺎﺳ ﯽ ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻼت اﻧ ﺘ ﮕ ﺮال را دارا ﻫ ﺴ ﺘ ﻨ ﺪ و ﺣ ﻞ ﻣ ﺴ ﺎﺋ ﻞ ﻣ ﻌ ﺎدﻻت دﯾ ﻔ ﺮاﻧ ﺴ ﯿ ﻞ‬

‫ﭘﺎرهای ﺧﻄﯽ ﺑﺎ ﺿﺮاﯾﺐ ﺛﺎﺑﺖ را ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﺗﺒﺪﯾﻞ و اﻧﺘﮕﺮال ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ‬
‫را دارﯾﻢ ﮐﻪ از روی ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻗﺪﯾﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ و اﻧﺘﮕﺮال ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ‪ :‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻗﺪﯾﻢ و ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻌﮑﻮس آن را ﺑﺮای ﺗﺎﺑﻊ‬
‫𝑓 و ‪ 𝑓′‬ﻗﻄﻌﻪﺑﻪﻗﻄﻌﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎ داﻣﻨﻪ )∞ ‪ [۰,‬دارﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮای ‪ 𝑝 > ۰‬اﯾﻦ ﺗﺎﺑﻊ را روی )∞ ‪ [۰,‬ﺑﺎ‬
‫)𝑥( 𝑝𝑓 ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای 𝑝𝑓 دارﯾﻢ‪:‬‬
‫𝑝‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫= ) 𝑝𝑓( 𝑠‪ℱ‬‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑓𝑝 (𝑥) sin‬‬ ‫)𝑛( 𝑠𝐹 = 𝑥𝑑‬
‫‪𝑝 ۰‬‬ ‫𝑝‬
‫∞‬
‫𝑥𝜋𝑛‬
‫‪𝑓𝑝 (𝑥) = 􏾜 𝐹𝑠 (𝑛) sin‬‬ ‫‪.‬‬
‫𝑝‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫دﻧ ﺒ ﺎل اﯾ ﻦ ﻫ ﺴ ﺘ ﯿ ﻢ ﮐ ﻪ 𝑝 را ﺑ ﻪﺳ ﻤ ﺖ ﺑ ﯿ ﻨ ﻬ ﺎﯾ ﺖ ﻣ ﯿ ﻞ دﻫ ﯿ ﻢ‪ .‬ﺑ ﺮای اﯾ ﻦﮐ ﺎر اﺑ ﺘ ﺪا )𝑛( 𝑠𝐹 را در‬

‫ﻓ ﺮﻣ ﻮل ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻣ ﻌ ﮑ ﻮس ﺟ ﺎﯾ ﮕ ﺰﯾ ﻦ و ﺳ ﭙ ﺲ ∞‪ .𝑝 → +‬ﺑ ﻌ ﺪ از ﻗ ﺮار دادن )𝑛( 𝑠𝐹 در ﻓ ﺮﻣ ﻮل‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻌﮑﻮس ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫∞‬ ‫𝑝‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑦𝜋𝑛‬ ‫𝑥𝜋𝑛‬
‫‪𝑓𝑝 (𝑥) = 􏾜 􏿶 􏾙 𝑓𝑝 (𝑦) sin‬‬ ‫‪𝑑𝑦􏿹 sin‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪𝑝 ۰‬‬ ‫𝑝‬ ‫𝑝‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫ﭼﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ اﻧﺘﮕﺮال ﺟﺪا از ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺳﺮی ﻓﻮرﯾﻪ اﺳﺖ ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از اﺑﻬﺎم آن را در اﯾﻦﺟﺎ‬
‫ﺑﺎ 𝑦 ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ∞ → 𝑝 آن را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‪.‬‬
‫∞‬ ‫𝑝‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑦𝜋𝑛‬ ‫𝜋 𝑥𝜋𝑛‬
‫= )𝑥( 𝑝𝑓‬ ‫‪􏾜 􏿶 􏾙 𝑓𝑝 (𝑦) sin‬‬ ‫‪𝑑𝑦􏿹 sin‬‬
‫𝜋‬ ‫‪۰‬‬ ‫𝑝‬ ‫𝑝 𝑝‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫𝜋𝑛 ‪ . 𝜋𝑝 = Δ𝑤 ،‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت دارﯾﻢ‪:‬‬

‫𝑝‬
‫ﺣﺎل ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ 𝑛𝑤 =‬
‫∞‬
‫‪۲‬‬
‫= )𝑥( 𝑝𝑓‬ ‫‪􏾜 𝑔(𝑤𝑛 , 𝑝, 𝑥)Δ𝑤.‬‬
‫𝜋‬
‫‪𝑛=۱‬‬

‫ﮐ ﻪ در آن 𝑥 ﺑ ﻪﻋ ﻨ ﻮان ﯾ ﮏ ﭘ ﺎراﻣ ﺘ ﺮ ﯾ ﺎ ﺛ ﺎﺑ ﺖ ﻣ ﺤ ﺴ ﻮب ﻣ ﯽﮔ ﺮدد‪ .‬ﺑ ﺮای 𝑥 و 𝑝 ﻣ ﻌ ﯿ ﻦ 𝑔 ﻓ ﻘ ﻂ‬

‫ﺗﺎﺑﻌﯽ از 𝑛𝑤 اﺳﺖ و ﻧﻤﻮدار زﯾﺮ ﺑﺮای آن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺼﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ در آن 𝑤‪) .𝑤𝑛 = 𝑛Δ‬ﺑﻪﺷﮑﻞ‬
‫‪ ۱.۲‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ (.‬ﺣﺎل اﮔﺮ ∞ → 𝑝 ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‪:‬‬
‫‪۷۳‬‬ ‫‪ .۱.۲‬ﺗﺒﺪﯾﻼت و اﻧﺘﮕﺮالﻫﺎی ﻓﻮرﯾﻪ‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :۱.۲‬ﻧﻤﻮدار ) 𝑛𝑤(𝑔‬

‫)𝑥(𝑓 → )𝑥( 𝑝𝑓‬

‫𝑤𝑑 → 𝑤‪Δ‬‬
‫𝑤 → 𝑛𝑤‬
‫)𝑥 ‪𝑔(𝑤𝑛 , 𝑝, 𝑥) → 𝑔(𝑤,‬‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫􏾙→􏾜‬
‫‪𝑛=۱‬‬ ‫‪۰‬‬

‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫∞‬ ‫∞‬
‫‪۲‬‬
‫= )𝑥(𝑓‬ ‫‪𝑓(𝑦) sin 𝑤𝑦 𝑑𝑦􏿹 sin 𝑤𝑥 𝑑𝑤.‬‬
‫‪𝜋 􏾙۰ 􏿶 􏾙۰‬‬

‫∞‬
‫را ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻓ ﻮرﯾ ﻪ‬ ‫‪۲‬‬
‫ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﺳ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ‪ :‬ﺗ ﺎﺑ ﻊ 𝑥𝑑 𝑥𝑤 ‪∫ 𝑓(𝑥) sin‬‬
‫􏽯‬ ‫𝜋‬ ‫‪۰‬‬
‫ﺳ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ ﻧ ﺎﻣ ﺘ ﻨ ﺎﻫ ﯽ 𝑓 ﮔ ﻮﯾ ﯿ ﻢ و ﺑ ﺎ )𝑓( 𝑠‪ ℱ‬ﯾ ﺎ )𝑤( 𝑠𝐹 ﻧ ﺸ ﺎن ﻣ ﯽدﻫ ﯿ ﻢ‪ .‬ﻫ ﻤ ﭽ ﻨ ﯿ ﻦ‬
‫∞‬
‫را اﻧ ﺘ ﮕ ﺮال ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﺳ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ 𝑓 ﮔ ﻮﯾ ﯿ ﻢ‪ .‬ﺗ ﻮﺟ ﻪ ﮐ ﻨ ﯿ ﺪ )𝑤( 𝑠𝐹‬ ‫‪۲‬‬
‫𝑤𝑑 𝑥𝑤 ‪∫ 𝐹𝑠 (𝑤) sin‬‬
‫􏽯‬ ‫𝜋‬ ‫‪۰‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۲‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان‬ ‫‪۷۴‬‬

‫دارای داﻣﻨﻪ )∞ ‪ [۰,‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ‬

‫∞‬
‫‪۲‬‬
‫= )𝑓( 𝑠‪ℱ‬‬ ‫)𝑤( 𝑠𝐹 = 𝑥𝑑 𝑥𝑤 ‪􏾙 𝑓(𝑥) sin‬‬
‫𝜋􏽰‬ ‫‪۰‬‬
‫∞‬
‫‪۲‬‬
‫= )𝑥(𝑓‬ ‫‪􏾙 𝐹𝑠 (𝑤) sin 𝑤𝑥 𝑑𝑤.‬‬
‫𝜋􏽰‬ ‫‪۰‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮل دوم را ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻌﮑﻮس ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ )ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﻫﯽ( ﻧﯿﺰ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺧﺎﺻﯿﺖ زﯾﺮ را دارﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺧ ﺎﺻ ﯿ ﺖ ‪ .۱.۲‬ﻓ ﺮض ﮐ ﻨ ﯿ ﺪ 𝑓 و ‪ 𝑓′‬روی )∞ ‪ [۰,‬ﻗ ﻄ ﻌ ﻪﺑ ﻪﻗ ﻄ ﻌ ﻪ ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ و‬
‫∞‬
‫‪ 𝑓(∞) = 𝑓′ (∞) = ۰‬و ∞ < 𝑥𝑑 |)𝑥(𝑓| ∫‪ .‬آنﮔ ﺎه ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﺳ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ 𝑓 ﻣ ﻮﺟ ﻮد‬
‫‪۰‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه اﯾﻦ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺳﻪ ﺧﺎﺻﯿﺖ اﺳﺎﺳﯽ ﺗﺒﺪﯾﻼت اﻧﺘﮕﺮاﻟﯽ را دارد و‬
‫‪۲‬‬
‫‪ℱ𝑠 (𝑓″ ) = −𝑤۲ ℱ𝑠 (𝑓) +‬‬ ‫‪𝑤𝑓(۰).‬‬
‫𝜋􏽰‬
‫∞‬
‫ﻋﻠﺖ‪ .‬ﭼ ﻮن ∞ < 𝑥𝑑 |)𝑥(𝑓| ∫ ﭘ ﺲ ﺑ ﺮای ﻫ ﺮ )∞ ‪ ،𝑤 ∈ [۰,‬ﺗ ﺎﺑ ﻊ )𝑤( 𝑠𝐹 ﺧ ﻮشﺗ ﻌ ﺮﯾ ﻒ‬
‫‪۰‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧ ﺎﺻ ﯿ ﺖ ﺧ ﻄ ﯽ از اﻧ ﺘ ﮕ ﺮال ﺑ ﻪارث ﻣ ﯽرﺳ ﺪ و ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻣ ﻌ ﮑ ﻮس ﻫ ﻤ ﺎن اﻧ ﺘ ﮕ ﺮال ﻓ ﻮرﯾ ﻪ‬
‫ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﻫﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﺒﺪﯾﻼت ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﺸﺘﻘﺎت از ﻣﺮﺗﺒﻪ زوج ﺑﺮ ﺣﺴﺐ‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﻫﯽ ﺧﻮد ﺗﺎﺑﻊ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﯿﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫𝑠‪ℱ‬‬ ‫) ‪(𝑓″‬‬ ‫=‬ ‫􏿗𝑥𝑤 ‪􏾙 𝑓″ (𝑥) sin 𝑤𝑥 𝑑𝑥 = 𝜋 􏿰𝑓′ (𝑥) sin‬‬
‫􏽰‬ ‫𝜋‬ ‫‪۰‬‬ ‫􏽰‬ ‫‪۰‬‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫‪۲‬‬
‫‪− 􏾙 𝑓′ (𝑥)𝑤 cos 𝑤𝑥 𝑑𝑥􏿳 = −‬‬ ‫􏿗𝑥𝑤 ‪𝑓(𝑥)𝑤 cos‬‬
‫‪۰‬‬ ‫􏽰‬ ‫􏿰𝜋‬ ‫‪۰‬‬
‫∞‬
‫􏿳𝑥𝑑 𝑥𝑤 ‪+ 􏾙 𝑤۲ 𝑓(𝑥) sin‬‬
‫‪۰‬‬

‫‪۲‬‬
‫‪= −𝑤۲ ℱ𝑠 (𝑓) +‬‬ ‫‪𝑓(۰)𝑤.‬‬
‫𝜋􏽰‬
‫‪۷۵‬‬ ‫‪ .۱.۲‬ﺗﺒﺪﯾﻼت و اﻧﺘﮕﺮالﻫﺎی ﻓﻮرﯾﻪ‬

‫ً‬
‫ﻣ ﺸ ﺎﺑ ﻬ ﺎ ﺑ ﺎ اﺳ ﺘ ﻔ ﺎده از ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﮐ ﺴ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ ﻣ ﺘ ﻨ ﺎﻫ ﯽ ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﮐ ﺴ ﯿ ﻨ ﻮﺳ ﯽ‬
‫ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﻫﯽ را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﻫﯽ‪:‬‬
‫∞‬
‫‪۲‬‬
‫= )𝑓( 𝑐‪ℱ‬‬ ‫)𝑤( 𝑐𝐹 = 𝑥𝑑 𝑥𝑤 ‪􏾙 𝑓(𝑥) cos‬‬
‫𝜋􏽰‬ ‫‪۰‬‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻌﮑﻮس‪:‬‬
‫∞‬
‫‪۲‬‬
‫= )𝑥(𝑓‬ ‫𝑤𝑑 𝑥𝑤 ‪􏾙 𝐹𝑐 (𝑤) cos‬‬
‫𝜋􏽰‬ ‫‪۰‬‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﺸﺘﻖ‪:‬‬

‫‪۲‬‬
‫‪ℱ𝑐 (𝑓″ ) = −𝑤۲ ℱ𝑐 (𝑓) −‬‬ ‫‪𝑓 ′ (۰).‬‬
‫𝜋􏽰‬
‫ﻫ ﻤ ﭽ ﻨ ﯿ ﻦ از روی ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﻣ ﺘ ﻨ ﺎﻫ ﯽ ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻓ ﻮرﯾ ﻪ ﻧ ﺎﻣ ﺘ ﻨ ﺎﻫ ﯽ ﺑ ﻪﺻ ﻮرت زﯾ ﺮ ﺣ ﺎﺻ ﻞ‬
‫ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﻫﯽ‪:‬‬
‫∞‬
‫‪۱‬‬
‫= )𝑓( ‪ℱ‬‬ ‫)𝑤(𝐹 = 𝑥𝑑 𝑥𝑤𝑖𝑒)𝑥(𝑓 􏾙‬
‫∞‪√۲𝜋 −‬‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻌﮑﻮس‪:‬‬
‫∞‬
‫‪۱‬‬
‫= )𝑥(𝑓‬ ‫𝑤𝑑 𝑥𝑤𝑖‪􏾙 𝐹(𝑤)𝑒−‬‬
‫∞‪√۲𝜋 −‬‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﺸﺘﻖ‪:‬‬
‫‪ℱ (𝑓(𝑛) ) = (−𝑖𝑤)𝑛 ℱ (𝑓).‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ (۱ .‬ﻫﻢ ﺑﺮای ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﻫﯽ و ﻫﻢ ﺑﺮای ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﻫﯽ‪،‬‬
‫𝑓 و ‪ 𝑓′‬ﻣ ﯽﺑ ﺎﯾ ﺴ ﺘ ﯽ ﻗ ﻄ ﻌ ﻪﺑ ﻪﻗ ﻄ ﻌ ﻪ ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ و در ∞‪ ±‬ﺻ ﻔ ﺮ ﺷ ﻮﻧ ﺪ‪ .‬ﺑ ﻪﻋ ﻼوه اﻧ ﺘ ﮕ ﺮال‬
‫ﻗﺪرﻣﻄﻠﻖ آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﯾﮏ ﻋﺪد ﺣﻘﯿﻘﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۲‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان‬ ‫‪۷۶‬‬

‫‪ (۲‬ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﻘﺼﻮد از ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﯾﺎ ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ ﯾﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ‪ ،‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﻫﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا از اﯾﻦ ﭘﺲ ﮐﻠﻤﻪ ﻧﺎﻣﺘﻨﺎﻫﯽ را ذﮐﺮ ﻧﺨﻮاﻫﯿﻢ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪ (۳‬ﭼ ﻨﺎنﭼ ﻪ ﺗﻮاﺑ ﻊ درﮔﯿ ﺮ در ﯾ ﮏ ﻣﺴﺌﻠ ﻪ ﻣ ﻌﺎدﻟ ﻪ دﯾﻔ ﺮاﻧﺴﯿ ﻞ ﭘﺎرهای ﺧ ﻄ ﯽ ﺑ ﺎ ﺿﺮاﯾ ﺐ ﺛ ﺎﺑﺖ‬
‫دارای ﺗﺒﺪﯾﻼت ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺎﺷﺪ آن ﻣﺴﺌﻠﻪ دارای ﺟﻮاب ﯾﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼوه ﺟﻮاب‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﻮاﺑﻊ ﺑﻪﺻﻮرت ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۱.۲‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ و اﻧﺘﮕﺮال ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﺗﺎﺑﻊ زﯾﺮ را ﺑﻪدﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎨۱‬‬ ‫‪۰≤𝑥≤۱‬‬
‫⎪ = )𝑥(𝑓‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩۰‬‬ ‫‪𝑥>۰‬‬

‫ﺣﻞ‪.‬‬
‫∞‬ ‫‪۱‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫= )𝑓( 𝑠‪ℱ‬‬ ‫= 𝑥𝑑 𝑥𝑤 ‪􏾙 𝑓(𝑥) sin‬‬ ‫𝑥𝑑 𝑥𝑤 ‪􏾙 sin‬‬
‫𝜋􏽰‬ ‫‪۰‬‬ ‫𝜋􏽰‬ ‫‪۰‬‬
‫𝑥𝑤 ‪۲ cos‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۲ − cos 𝑤 + ۱‬‬
‫‪=−‬‬ ‫= 􏿗‬ ‫􏿶‬ ‫􏿹‬
‫𝜋􏽰‬ ‫𝑤‬ ‫‪۰‬‬ ‫𝜋􏽰‬ ‫𝑤‬
‫ﭘﺲ‬
‫∞‬
‫‪۲‬‬ ‫‪− cos 𝑤 + ۱‬‬
‫= )𝑥(𝑓‬ ‫‪sin 𝑤𝑥 𝑑𝑤.‬‬
‫􏾙𝜋‬ ‫‪۰‬‬ ‫𝑤‬
‫از ﻗﺮار دادن ‪ 𝑥 = ۲۱‬ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫𝑤‪۳‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۲ ∞ − cos 𝑤 + ۱‬‬ ‫𝑤‬ ‫‪۲ ∞ ۲ sin‬‬ ‫‪۲‬‬
‫􏾙 = ) (𝑓‬ ‫􏾙 = 𝑤𝑑 ‪sin‬‬ ‫𝑤𝑑‬
‫‪۲‬‬ ‫‪𝜋 ۰‬‬ ‫𝑤‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪𝜋 ۰‬‬ ‫𝑤‬
‫∞‬ ‫𝑤‪۳‬‬ ‫∞‬ ‫‪۳‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪sin‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑤‬ ‫𝑦 ‪sin‬‬
‫‪۴‬‬
‫=‬ ‫‪۲‬‬ ‫􏾙 = ) (𝑑‬ ‫𝑦𝑑‬
‫‪𝜋 􏾙۰‬‬ ‫𝑤‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪𝜋 ۰‬‬ ‫𝑦‬
‫‪۲‬‬
‫ﯾﺎ‬
‫∞‬ ‫‪۳‬‬
‫𝑦 ‪sin‬‬ ‫𝜋‬
‫􏾙‬ ‫‪𝑑𝑦 = .‬‬
‫‪۰‬‬ ‫𝑦‬ ‫‪۴‬‬
‫‪۷۷‬‬ ‫‪ .۱.۲‬ﺗﺒﺪﯾﻼت و اﻧﺘﮕﺮالﻫﺎی ﻓﻮرﯾﻪ‬

‫ﺧﺎﺻﯿﺖ ‪ .۲.۲‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ 𝑓 و ‪ 𝑓′‬ﺑﺎ داﻣﻨﻪ )∞ ‪ [۰,‬ﯾﺎ )∞ ‪ (−∞,‬ﻗﻄﻌﻪﺑﻪﻗﻄﻌﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و‬

‫اﻧﺘﮕﺮال ﻗﺪرﻣﻄﻠﻖ 𝑓 روی داﻣﻨﻪ ﺧﻮد ﮐﻤﺘﺮ از ﺑﯿﻨﻬﺎﯾﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آنﮔﺎه ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺮﺑﻮط و‬
‫اﻧﺘﮕﺮال ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻘﺎط ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ 𝑓 ﻣﻘﺪار اﻧﺘﮕﺮال ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺗﺎﺑﻊ و در ﻧﻘﺎط ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ ﻣﻘﺪار اﻧﺘﮕﺮال ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺣﺪ ﭼﭗ و‬
‫ﺣﺪ راﺳﺖ ﺗﺎﺑﻊ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۲.۲‬در اﻧﺘﮕﺮال ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﺜﺎل ﻓﻮق ﻗﺮار دﻫﯿﺪ ‪ .𝑥 = ۱‬در اﯾﻦﺻﻮرت‬

‫𝑤 ‪۰ + ۱ 𝑓(۱+ ) + 𝑓(۱− ) ۲ ∞ ۱ − cos‬‬

‫=‬ ‫􏾙 =‬ ‫𝑤𝑑 𝑤 ‪sin‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪𝜋 ۰‬‬ ‫𝑤‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑤 ‪sin‬‬ ‫𝑤 ‪cos 𝑤 sin‬‬
‫=‬ ‫􏾙 ‪𝑑𝑤 −‬‬ ‫􏿳𝑤𝑑‬
‫‪𝜋 􏿰 􏾙۰‬‬ ‫𝑤‬ ‫‪۰‬‬ ‫𝑤‬
‫∞‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑤 ‪sin‬‬ ‫𝑤‪۱ ∞ sin ۲‬‬
‫=‬ ‫𝑤𝑑‬ ‫‪−‬‬ ‫􏿳)𝑤‪𝑑(۲‬‬
‫‪𝜋 􏿰 􏾙۰‬‬ ‫𝑤‬ ‫􏾙‬
‫‪۲ ۰‬‬ ‫𝑤‪۲‬‬
‫𝑤 ‪۲ ۱ ∞ sin‬‬
‫=‬ ‫‪𝑑𝑤.‬‬
‫‪𝜋 ۲ 􏾙۰‬‬ ‫𝑤‬
‫ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬
‫∞‬
‫𝑥 ‪sin‬‬ ‫𝜋‬
‫􏾙‬ ‫‪𝑑𝑥 = .‬‬
‫‪۰‬‬ ‫𝑥‬ ‫‪۲‬‬
‫ﺗﺬﮐﺮ‪ (۱ .‬ﯾﮑﯽ از ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی اﻧﺘﮕﺮال ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻧﺘﮕﺮالﻫﺎی ﻧﺎﺳﺮه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (۲‬ﮐﺎرﺑﺮد ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ در ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس و‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﻣﺘﻨﺎﻫﯽ اﺳﺖ و ﺟﻮاب ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪﺻﻮرت اﻧﺘﮕﺮال ﻓﻮرﯾﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل و ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻗﺒﻮل اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (۳‬از ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾ ﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﺑﺮای ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﮑﺎن ﺑﺎ داﻣﻨﻪ )∞ ‪ [۰,‬و ﺷ ﺮط ﻣﺮزی دﯾﺮﯾﮑﻠﻪ در‬
‫ﻧ ﻘ ﻄ ﻪ ﺻ ﻔ ﺮ و ﺷ ﺮط ﻣ ﺮزی در ﺑ ﯿ ﻨ ﻬ ﺎﯾ ﺖ ﺑ ﺮاﺑ ﺮ ﺻ ﻔ ﺮ و ﺑ ﺪون ﺣ ﻀ ﻮر ﻣ ﺸ ﺘ ﻖ ﻓ ﺮد در ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۲‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان‬ ‫‪۷۸‬‬

‫‪ (۴‬از ﺗﺒﺪﯾ ﻞ ﻓﻮرﯾ ﻪ ﮐﺴﯿ ﻨﻮﺳ ﯽ ﺑﺮای ﻣﺘﻐ ﯿ ﺮ ﻣﮑ ﺎن ﺑ ﺎ داﻣﻨﻪ )∞ ‪ [۰,‬و ﺷﺮط ﻣﺮزی ﻧﯿﻮﻣ ﻦ در‬
‫ﻧ ﻘ ﻄ ﻪ ﺻ ﻔ ﺮ و ﺷ ﺮط ﻣ ﺮزی در ﺑ ﯿ ﻨ ﻬ ﺎﯾ ﺖ ﺑ ﺮاﺑ ﺮ ﺻ ﻔ ﺮ و ﺑ ﺪون ﺣ ﻀ ﻮر ﻣ ﺸ ﺘ ﻖ ﻓ ﺮد در ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (۵‬از ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﺑﺮای ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﮑﺎن ﺑﺎ داﻣﻨﻪ )∞ ‪ (−∞,‬و ﺷﺮط ﻣﺮزی ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ در ∞‪±‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ (۶‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﺸﺘﻘﺎت ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻘﺮا ﻣﻘﺪور اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۳.۲‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻣﺮﺗﻌﺶ زﯾﺮ‪:‬‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢𝑡𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 + 𝑢𝑦𝑦 − 𝑢 + 𝑒−𝑥−𝑦+𝑡 ,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 < ∞,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑦 < ∞,‬‬ ‫‪𝑡≥۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪−𝑥−𝑦 ,‬‬
‫𝑒 = )‪⎨𝑢(𝑥, 𝑦, ۰‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, 𝑦, ۰) = ۰,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢(۰, 𝑦, 𝑡) = 𝑡𝑒−𝑦 , 𝑢𝑦 (𝑥, ۰, 𝑡) = 𝑒𝑡−𝑥 ,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑢(∞, 𝑦, 𝑡) = ۰, 𝑢𝑦 (𝑥, ∞, 𝑡) = ۰‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺘﻐﯿﺮ 𝑥 ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ و ﺑﺮای ﻣﺘﻐﯿﺮ 𝑦 ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑥 ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬

‫𝑈 = )𝑡 ‪ℱ𝑠 (𝑢(𝑥, 𝑦, 𝑡)) = 𝑈(𝑤, 𝑦, 𝑡) = 𝑈(𝑦,‬‬

‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑤‬
‫‪𝑈𝑡𝑡 = −𝑤۲ 𝑈 +‬‬ ‫𝑡‪𝑤𝑡𝑒−𝑦 + 𝑈𝑦𝑦 − 𝑈 + 𝑒−𝑦+‬‬
‫𝜋􏽰‬ ‫‪􏽰 𝜋 ۱ + 𝑤۲‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑤‬ ‫𝑡𝑤 ‪۲‬‬
‫𝑦‪𝑈(𝑦, ۰) = 𝑒−‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑈𝑡 (𝑦, ۰) = ۰,‬‬ ‫= )𝑡 ‪𝑈𝑦 (۰,‬‬‫‪.‬‬
‫‪􏽰 𝜋 ۱ + 𝑤۲‬‬ ‫‪􏽰 𝜋 ۱ + 𝑤۲‬‬
‫ﺣﺎل از اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑦 ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬

‫𝑊 ∶= )𝑡(𝑊 ∶= )𝑡 ‪ℱ𝑐 (𝑈(𝑦, 𝑡)) = 𝑊(𝑤, 𝛼,‬‬

‫‪۲‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫𝑤‬ ‫𝑡𝑤 ‪۲‬‬
‫‪𝑊𝑡𝑡 = −𝑤۲ 𝑊 +‬‬ ‫𝑡𝑤‬ ‫‪− 𝛼۲ 𝑊 − 𝑊 +‬‬ ‫𝑡𝑒‬ ‫‪−‬‬
‫𝜋‬ ‫‪۱ + 𝛼۲‬‬ ‫‪𝜋 ۱ + 𝛼۲ ۱ + 𝑤۲ 𝜋 ۱ + 𝑤۲‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑤‬ ‫‪۱‬‬
‫= )‪𝑊(۰‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑊𝑡 (۰) = ۰.‬‬
‫‪𝜋 ۱ + 𝑤۲ ۱ + 𝛼۲‬‬
‫‪۷۹‬‬ ‫‪ .۱.۲‬ﺗﺒﺪﯾﻼت و اﻧﺘﮕﺮالﻫﺎی ﻓﻮرﯾﻪ‬

‫ﯾﺎ‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑤 ‪۲‬‬ ‫𝑡𝑤 ‪۱ 𝑡 ۲‬‬ ‫𝑡𝑤 ‪۲‬‬
‫‪⎨𝑊𝑡𝑡 + (𝑤 + 𝛼 + ۱)𝑊 + 𝜋 ۱ + 𝑤۲ ۱ + 𝛼۲ 𝑒 − 𝜋 ۱ + 𝑤۲ + 𝜋 ۱ + 𝛼۲ = ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫𝑤 ‪⎩𝑊(۰) = ۲‬‬
‫⎪‬ ‫‪۱‬‬
‫‪, 𝑊 𝑡 (۰) = ۰‬‬
‫‪𝜋 ۱ + 𝑤 ۱ + 𝛼۲‬‬
‫‪۲‬‬

‫ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫𝑡𝐷 ‪𝑊 = 𝐴 cos 𝛽𝑡 + 𝐵 sin 𝛽𝑡 + 𝐶𝑒𝑡 +‬‬

‫ﮐﻪ در آن‬
‫‪𝛽 = √۱ + 𝛼۲ + 𝑤۲‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑤‬
‫=𝐶‬
‫) ‪𝜋 (۱ + 𝛼۲ + 𝑤۲ )(۱ + 𝑤۲ )(۱ + 𝛼۲‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑡𝑤‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫=𝐷‬ ‫􏿵‬ ‫‪−‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪􏿸.‬‬
‫‪𝜋 ۱ + 𝛼۲ + 𝑤۲‬‬ ‫‪۱ + 𝑤۲ ۱ + 𝛼۲‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ 𝐴 و 𝐵 را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑤‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫𝑤‬ ‫‪۱‬‬
‫= 𝐶 ‪𝑊(۰) = 𝐴 +‬‬ ‫⟹‬ ‫=𝐴‬ ‫𝐶‪−‬‬
‫‪𝜋 ۱ + 𝑤۲ ۱ + 𝛼۲‬‬ ‫‪𝜋 ۱ + 𝑤۲ ۱ + 𝛼۲‬‬
‫‪۱‬‬
‫‪𝑊𝑡 (۰) = 𝛽𝐵 + 𝐶 + 𝐷 = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝐵 = − 􏿴𝐶 + 𝐷􏿷.‬‬
‫𝛽‬

‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﻮاب ﻧﻬﺎﺋﯽ را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬

‫∞‬ ‫∞‬
‫‪۲‬‬
‫= )𝑡 ‪𝑢(𝑥, 𝑦,‬‬ ‫􏾙‬ ‫􏾙‬ ‫􏿶‬ ‫􏿹𝑡𝐷 ‪𝐴 cos 𝛽𝑡 + 𝐵 sin 𝛽𝑡 + 𝐶𝑒𝑡 +‬‬
‫𝜋‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪۰‬‬

‫‪⋅ sin 𝑤𝑥 cos 𝛼𝑦 𝑑𝑤𝑑𝛼.‬‬

‫ﻣ ﺤ ﺎﺳ ﺒ ﻪ اﯾ ﻦﮔ ﻮﻧ ﻪ اﻧ ﺘ ﮕ ﺮالﻫ ﺎ ﭼ ﻨ ﺪان ﺳ ﺎده ﻧ ﯿ ﺴ ﺖ و ﻧ ﯿ ﺎز ﺑ ﻪ روشﻫ ﺎی اﻧ ﺘ ﮕ ﺮالﮔ ﯿ ﺮی در‬

‫ﻣﺒﺤﺚ ﺗﻮاﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻂ دارد‪ .‬در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب اﯾﻦ ﺷﮑﻞ اﻧﺘﮕﺮاﻟﯽ ﺟﻮاب را ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺟﻮاب ﻧﻬﺎﺋﯽ‬
‫ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﯾﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۴.۲‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ‪ 𝑎 > ۰ ،𝑓(𝑥) = 𝑒−𝑎𝑥۲‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .۲‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان‬ ‫‪۸۰‬‬

‫ﺣﻞ‪.‬‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫𝑥𝑤𝑖 ‪۲‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫𝑤𝑖 ‪−𝑎(𝑥۲ −‬‬
‫𝑥𝑑 )𝑥 𝑎‬
‫‪ℱ‬‬ ‫) 𝑥𝑎‪(𝑒−‬‬ ‫=‬ ‫𝑥𝑎‪−‬‬
‫= 𝑥𝑑 𝑒 𝑒 􏾙‬ ‫𝑒 􏾙‬
‫∞‪√۲𝜋 −‬‬ ‫∞‪√۲𝜋 −‬‬
‫∞‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪𝑤۲‬‬ ‫∞‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑤𝑖 ‪−𝑎(𝑥−‬‬ ‫)‬ ‫𝑤‪۲ −‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪۲‬‬
‫=‬ ‫𝑒 􏾙‬ ‫= 𝑥𝑑 𝑎‪۲𝑎 𝑒 ۴‬‬ ‫𝑦𝑑 𝑦𝑎‪𝑒 ۴𝑎 􏾙 𝑒−‬‬
‫∞‪√۲𝜋 −‬‬ ‫𝜋‪√۲‬‬ ‫∞‪−‬‬
‫‪۱ − 𝑤۴𝑎۲ ∞ −𝑧۲ ۱‬‬ ‫‪۱ ۱‬‬ ‫𝑤‪−‬‬
‫‪۲‬‬
‫=‬ ‫𝑒‬ ‫􏾙‬ ‫𝑒‬ ‫𝑧𝑑‬ ‫=‬ ‫√‬ ‫𝑒𝜋‬ ‫‪۴‬‬ ‫𝑎‬ ‫‪.‬‬
‫𝜋‪√۲‬‬ ‫∞‪−‬‬ ‫𝑎√‬ ‫𝑎√ 𝜋‪√۲‬‬
‫∞‬
‫ﮐﻪ در آن از ﻧﻈﺮﯾﻪ اﻧﺘﮕﺮالﮔﯿﺮی ﻣﺨﺘﻠﻂ و 𝜋√ = 𝑡𝑑 ‪ ∫ 𝑒−𝑡۲‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫∞‪−‬‬
‫دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫𝑤‪−‬‬
‫= ) 𝑥𝑎‪ℱ (𝑒−‬‬ ‫𝑒‬ ‫‪۴𝑎 .‬‬
‫𝑎‪√۲‬‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ ‪۱.۲‬‬

‫‪ .۱‬اﻧﺘﮕﺮال ﻓﻮرﯾﻪ ﺗﻮاﺑﻊ زﯾﺮ را ﺑﻪدﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬

‫ب( 𝑥 ‪𝑓(𝑥) = 𝑒−|𝑥| sin‬‬ ‫آ( |𝑥|‪𝑓(𝑥) = 𝑒−‬‬

‫‪ .۲‬اﻧﺘﮕﺮال ﻓﻮرﯾﻪ ﺳﯿﻨﻮﺳﯽ ﺗﻮاﺑﻊ ﺑﺎ داﻣﻨﻪ )∞ ‪ [۰,‬زﯾﺮ را ﺑﻪدﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬

‫ب( 𝑥 ‪𝑓(𝑥) = 𝑒−𝑥 cos‬‬ ‫آ( 𝑥 ‪𝑓(𝑥) = 𝑒−𝑥 sin‬‬

‫‪ .۳‬اﻧﺘﮕﺮال ﻓﻮرﯾﻪ ﮐﺴﯿﻨﻮﺳﯽ ﺗﻮاﺑﻊ ﺑﺎ داﻣﻨﻪ )∞ ‪ [۰,‬زﯾﺮ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪۸۱‬‬ ‫‪ .۱.۲‬ﺗﺒﺪﯾﻼت و اﻧﺘﮕﺮالﻫﺎی ﻓﻮرﯾﻪ‬

‫ب( 𝑥 ‪𝑓(𝑥) = 𝑥𝑒−𝑥 cos‬‬ ‫آ( 𝑥‪𝑓(𝑥) = 𝑥𝑒−‬‬

‫‪ .۴‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت زﯾﺮ‬

‫‪𝑢𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 + 𝑡𝑢,‬‬ ‫‪−∞ < 𝑥 < ∞, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪۲‬‬
‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑒−𝑥 ,‬‬ ‫‪𝑢(±∞, 𝑡) = ۰‬‬

‫‪ .۵‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻮج ﯾﮏ ﺑﻌﺪی زﯾﺮ را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪𝑢𝑡𝑡 − 𝑢𝑥𝑥 + ۲𝑢 = 𝛿(𝑥 − ۱)𝛿(𝑡),‬‬ ‫‪𝑡 ≥ ۰, 𝑥 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑒−𝑥 ,‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = ۰,‬‬ ‫‪𝑢(+∞, 𝑡) = ۰‬‬

‫‪ .۶‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت دو ﺑﻌﺪی زﯾﺮ را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪𝑢𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 + ۴𝑢𝑦𝑦 + 𝑢𝑥𝑥𝑡 + 𝑢 + 𝑒𝑡 𝛿(𝑥 − ۱)𝑒−𝑦 ,‬‬ ‫‪𝑥, 𝑦 ≥ ۰, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪۲‬‬
‫‪𝑢(𝑥, 𝑦, ۰) = 𝑒−𝑥−𝑦 ,‬‬
‫‪𝑢(۰, 𝑦, 𝑡) = 𝑒−𝑡−𝑦 ,‬‬ ‫‪𝑢𝑦 (𝑥, ۰, 𝑡) = 𝑒−𝑥−𝑡 ,‬‬
‫‪𝑢(+∞, 𝑦, 𝑡) = ۰,‬‬ ‫‪𝑢(𝑥, +∞, 𝑡) = ۰‬‬

‫‪ .۷‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻻﭘﻼس زﯾﺮ‬

‫‪𝑢𝑥𝑥 + 𝑢𝑦𝑦 + 𝑢𝑧𝑧 = 𝑥𝑒−𝑦−𝑧 ,‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪𝑢(۰, 𝑦, 𝑧) = 𝑒−𝑦 −|𝑧| ,‬‬
‫‪𝑢𝑦 (𝑥, ۰, 𝑧) = 𝑥𝑒−𝑧 sin 𝑧,‬‬
‫‪۲‬‬
‫∞ < |𝑧| ‪۰ ≤ 𝑥 ≤ ۱, 𝑦 ≥ ۰,‬‬
‫‪𝑢(۱, 𝑦, 𝑧) = ۰,‬‬
‫‪𝑢(𝑥, 𝑦, ±∞) = ۰‬‬

‫‪ .۸‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ روﯾﻪ ﻣﺮﺗﻌﺶ دو ﺑﻌﺪی زﯾﺮ‬

‫‪𝑢𝑡𝑡 + 𝑢𝑥𝑥𝑥𝑥 + 𝑢𝑥𝑥𝑦𝑦 − 𝑢 = 𝑦𝑒−𝑥 𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑦 ≤ 𝜋, 𝑥 ≥ ۰, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, 𝑦, ۰) = 𝑦𝑒−𝑥 sin 𝑥,‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, 𝑦, ۰) = ۰,‬‬
‫‪𝑢(۰, 𝑦, 𝑡) = 𝑦𝑡,‬‬ ‫‪𝑢(∞, 𝑦, 𝑡) = ۰,‬‬ ‫‪𝑢(𝑥, ۰, 𝑡) = 𝑡𝑒−𝑥 ,‬‬ ‫‪𝑢𝑦 (𝑥, 𝜋, 𝑡) = ۰‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۲‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان‬ ‫‪۸۲‬‬

‫‪ .۹‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ زﯾﺮ‬

‫‪𝑢𝑡𝑡 − 𝑢𝑥𝑥 + ۲𝑢𝑥 = 𝑒𝑡−۲𝑥 ,‬‬ ‫‪𝑥 ≥ ۰, 𝑡 ≥ ۰‬‬
‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑒−𝑥 ,‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = 𝑒−۳𝑥 ,‬‬
‫‪𝑢(۰, 𝑡) = 𝑡,‬‬ ‫‪𝑢(∞, 𝑡) = ۰‬‬

‫‪ ۲.۲‬روش داﻻﻣﺒﺮ‬
‫ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻌﺪ از ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺮﮐﺖ ﻧﯿﻮﺗﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺗﺎر ﻣﺮﺗﻌﺶ ﺗﻮﺳﻂ داﻻﻣﺒﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫اﯾ ﻦ ﻗ ﺎﻧ ﻮن ﻧ ﻮﺷ ﺘ ﻪ و ﺣ ﻞ ﺷ ﺪ‪ .‬اﮔ ﺮﭼ ﻪ اﯾ ﻦ روش ﻓ ﻘ ﻂ ﺑ ﺮای دﺳ ﺘ ﻪ ﺑ ﺴ ﯿ ﺎر ﺧ ﺎﺻ ﯽ از ﻣ ﻌ ﺎدﻻت‬
‫دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ ﻟﯿﮑﻦ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ روش اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن دﻗﯿﻖﺗﺮﯾﻦ ﺟﻮاب‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻮاﺑﻊ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ اﯾﻦ روش ﺣﻞ‬
‫ﻣ ﯽﭘ ﺮدازﯾ ﻢ ﮐ ﻪ ﺑ ﺎ اﺳ ﺘ ﻔ ﺎده از ﺗ ﻐ ﯿ ﯿ ﺮ ﻣ ﺘ ﻐ ﯿ ﺮﻫ ﺎی ﻣ ﺴ ﺘ ﻘ ﻞ اﻧ ﺠ ﺎم ﻣ ﯽﭘ ﺬﯾ ﺮد‪ .‬در اﺑ ﺘ ﺪا ﻣ ﻔ ﺎﻫ ﯿ ﻢ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺻﻮرت ﮐﻠﯽ ﯾﮏ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﭘﺎرهای ﻣﺮﺗﺒﻪ دوم ﺧﻄﯽ از دو ﻣﺘﻐﯿﺮ 𝑥 و 𝑦 را ﺑﻪﺷﮑﻞ زﯾﺮ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫‪𝐴𝑢𝑥𝑥 + 𝐵𝑢𝑥𝑦 + 𝐶𝑢𝑦𝑦 + 𝐷𝑢𝑥 + 𝐸𝑢𝑦 + 𝐹𝑢 = 𝐺,‬‬ ‫)‪(𝑥, 𝑦) ∈ Ω ⊂ ℝ۲ (۱.۲‬‬

‫ﮐﻪ در آن ﺿﺮاﯾﺐ و ﺟﻤﻠﻪ ﻃﺮف دوم ﺗﻮاﺑﻌﯽ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ از 𝑥 و 𝑦 اﻧﺪ‪.‬‬

‫اﯾ ﻦ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ را ﻫ ﺬﻟ ﻮﻟ ﻮی ﮔ ﻮﯾ ﯿ ﻢ اﮔ ﺮ روی ‪ .Δ = 𝐵۲ − ۴𝐴𝐶 > ۰ ،Ω‬آن را ﺳ ﻬ ﻤ ﻮی‬
‫ﮔﻮﯾﯿﻢ اﮔﺮ روی ‪ Δ = ۰ ،Ω‬و آن را ﺑﯿﻀﻮی ﮔﻮﯾﯿﻢ اﮔﺮ روی ‪.Δ < ۰ ،Ω‬‬

‫ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ ﻣ ﺸ ﺨ ﺼ ﻪ‪ :‬ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ دﯾ ﻔ ﺮاﻧ ﺴ ﯿ ﻞ ﻋ ﺎدی ﻣ ﺮﺗ ﺒ ﻪ اول زﯾ ﺮ را ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ ﻣ ﺸ ﺨ ﺼ ﻪ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ‬

‫دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای ﻓﻮق و ﻫﺮ ﺟﻮاب آن را ﯾﮏ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﮔﻮﯾﯿﻢ‪.‬‬
‫‪𝑑𝑦 ۲‬‬ ‫𝑦𝑑‬
‫(𝐴‬ ‫‪) −𝐵 +𝐶=۰‬‬ ‫اﮔﺮ ‪ 𝐴 ≠ ۰‬ﺑﺎﺷﺪ‬
‫𝑥𝑑‬ ‫𝑥𝑑‬

‫‪𝑑𝑥 ۲‬‬ ‫𝑥𝑑‬

‫(𝐶‬ ‫‪) −𝐵 =۰‬‬ ‫اﮔﺮ ‪ 𝐴 = ۰‬و ‪ 𝐶 ≠ ۰‬ﺑﺎﺷﺪ‬
‫𝑦𝑑‬ ‫𝑦𝑑‬
‫‪۸۳‬‬ ‫‪ .۲.۲‬روش داﻻﻣﺒﺮ‬

‫ﻧﮑﺘﻪ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼﻣﺖ »‪ «−‬ﻗﺒﻞ از 𝐵 ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫𝑦𝑑‬
‫𝑥𝑑 ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬ ‫از ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﻌﺎدﻟﻪ درﺟﻪ دوم ﺑﺮای‬

‫‪𝑑𝑦 𝐵 + √Δ‬‬
‫=‬ ‫⟹‬ ‫‪𝜙(𝑥, 𝑦) = 𝑐۱‬‬
‫𝑥𝑑‬ ‫𝐴‪۲‬‬
‫‪𝑑𝑦 𝐵 − √Δ‬‬
‫=‬ ‫⟹‬ ‫‪𝜓(𝑥, 𝑦) = 𝑐۲‬‬
‫𝑥𝑑‬ ‫𝐴‪۲‬‬
‫ﯾﺎ‬
‫𝑥𝑑‬
‫‪= ۰ ⟹ 𝜙(𝑥, 𝑦) = 𝑐۱‬‬
‫𝑦𝑑‬
‫𝐵 𝑥𝑑‬
‫=‬ ‫‪⟹ 𝜓(𝑥, 𝑦) = 𝑐۲ .‬‬
‫𝐶 𝑦𝑑‬
‫ﺣ ﺎﻟ ﺖ ‪ Δ > ۰ :۱‬ﯾ ﻌ ﻨ ﯽ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ ﻫ ﺬﻟ ﻮﻟ ﻮی اﺳ ﺖ‪ .‬در اﯾ ﻦ ﺣ ﺎﻟ ﺖ ‪ 𝜙(𝑥, 𝑦) = 𝑐۱‬و‬
‫‪ 𝜓(𝑥, 𝑦) = 𝑐۲‬دو دﺳﺘﻪ ﻣﻨﺤﯽ در ﺻﻔﺤﻪ 𝑥 و 𝑦 ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮاﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪:‬‬
‫)𝑦 ‪𝜉 = 𝜙(𝑥,‬‬ ‫‪,‬‬ ‫)𝑦 ‪𝜂 = 𝜓(𝑥,‬‬

‫ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ در ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬

‫) 𝜂𝑢 ‪𝑢𝜉𝜂 = 𝐻۱ (𝜉, 𝜂, 𝑢, 𝑢𝜉 ,‬‬ ‫)‪(۲.۲‬‬

‫ﯾﻌﻨﯽ در اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ 𝜉𝜉𝑢 و 𝜂𝜂𝑢 ﻇﺎﻫﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭼﻨﺎنﭼﻪ در ‪ 𝑢 ،𝐻۱‬و 𝜉𝑢 ﯾﺎ 𝑢 و 𝜂𝑢 ﻇﺎﻫﺮ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬

‫) 𝜂𝑢 ‪𝑢𝜉𝜂 = 𝐻۱ (𝜉, 𝜂,‬‬ ‫‪ 𝑢𝜉𝜂 = 𝐻۱ (𝜉, 𝜂, 𝑢𝜂 ),‬ﯾﺎ‬

‫در اﯾﻦ ﺣﺎﻻت اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺮای ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (۲.۲‬را ﻓﺮم ﮐﺎﻧﻮﻧﯿﮏ ﻧﻮع ّاول ﻣﻌﺎدﻻت ﻫﺬﻟﻮﻟﻮی ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۲‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان‬ ‫‪۸۴‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۵.۲‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻫﺬﻟﻮﻟﻮی زﯾﺮ را ﺑﻪﺻﻮرت ﮐﺎﻧﻮﻧﯿﮏ ﻧﻮع ّاول ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ و آن را ﺑﺮای ﺟﻮاب‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫)𝑥‪𝑢𝑥𝑥 + ۱۰𝑢𝑥𝑦 + ۹𝑢𝑦𝑦 + 𝑢𝑥 + 𝑢𝑦 = ۶۴(𝑦 − ۵‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪𝑑𝑦 ۲‬‬ ‫𝑦𝑑‬
‫(‬ ‫‪) − ۱۰ + ۹ = ۰‬‬
‫𝑥𝑑‬ ‫𝑥𝑑‬
‫𝑦𝑑‬
‫‪= ۵ ± √۵۲ − ۹ = ۵ ± ۴ = ۹, ۱‬‬
‫𝑥𝑑‬
‫𝑦𝑑‬
‫‪= ۱ ⟹ 𝑦 − 𝑥 = 𝑐۱‬‬
‫𝑥𝑑‬
‫𝑦𝑑‬
‫‪= ۹ ⟹ 𝑦 − ۹𝑥 = 𝑐۲ .‬‬
‫𝑥𝑑‬
‫ﭘﺲ‪:‬‬
‫𝑥‪𝜉=𝑦−‬‬ ‫‪,‬‬ ‫𝑥‪𝜂 = 𝑦 − ۹‬‬

‫ﺣﺎل ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﺸﺘﻘﺎت ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪:‬‬

‫)‪𝑢𝑥 = 𝑢𝜉 𝜉𝑥 + 𝑢𝜂 𝜂𝑥 = 𝑢𝜉 (−۱) + 𝑢𝜂 (−۹‬‬
‫‪𝑢𝑥 = −𝑢𝜉 − ۹𝑢𝜂 .‬‬
‫‪𝑢𝑦 = 𝑢𝜉 𝜉𝑦 + 𝑢𝜂 𝜂𝑦 = 𝑢𝜉 ⋅ ۱ + 𝑢𝜂 ⋅ ۱‬‬
‫‪𝑢𝑦 = 𝑢𝜉 + 𝑢𝜂 .‬‬
‫𝑥𝜂 􏿷 𝜂𝑢‪𝑢𝑥𝑥 = (𝑢𝑥 )𝑥 = 􏿴 − 𝑢𝜉 − ۹𝑢𝜂 􏿷 = 􏿴 − 𝑢𝜉 − ۹𝑢𝜂 􏿷 𝜉𝑥 + 􏿴 − 𝑢𝜉 − ۹‬‬
‫𝑥‬ ‫𝜉‬ ‫𝜂‬

‫‪𝑢𝑥𝑥 = 𝑢𝜉𝜉 + ۱۸𝑢𝜉𝜂 + ۸۱𝑢𝜂𝜂 .‬‬

‫𝑦𝜂 􏿷 𝜂𝑢‪𝑢𝑥𝑦 = (𝑢𝑥 )𝑦 = 􏿴 − 𝑢𝜉 − ۹𝑢𝜂 􏿷 = 􏿴 − 𝑢𝜉 − ۹𝑢𝜂 􏿷 𝜉𝑦 + 􏿴 − 𝑢𝜉 − ۹‬‬
‫𝑦‬ ‫𝜉‬ ‫𝜂‬

‫‪𝑢𝑥𝑦 = −𝑢𝜉𝜉 − ۱۰𝑢𝜉𝜂 − ۹𝑢𝜂𝜂 .‬‬

‫𝑦𝜂 􏿷 𝜂𝑢 ‪𝑢𝑦𝑦 = (𝑢𝑦 )𝑦 = 􏿴𝑢𝜉 + 𝑢𝜂 􏿷 = 􏿴𝑢𝜉 + 𝑢𝜂 􏿷 𝜉𝑦 + 􏿴𝑢𝜉 +‬‬
‫𝑦‬ ‫𝜉‬ ‫𝜂‬

‫‪𝑢𝑦𝑦 = 𝑢𝜉𝜉 + ۲𝑢𝜉𝜂 + 𝑢𝜂𝜂 .‬‬

‫‪۸۵‬‬ ‫‪ .۲.۲‬روش داﻻﻣﺒﺮ‬

‫از ﻗﺮار دادن اﯾﻦ ﻣﺸﺘﻘﺎت ﻧﺴﺒﯽ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬

‫𝜂𝜉𝑢)‪𝑢𝑥𝑥 + ۱۰𝑢𝑥𝑦 + ۹𝑢𝑦𝑦 + 𝑢𝑥 + 𝑢𝑦 = (۱ − ۱۰ + ۹)𝑢𝜉𝜉 + (۱۸ − ۱۰۰ + ۱۸‬‬

‫‪+ (۸۱ − ۹۰ + ۹)𝑢𝜂𝜂 + (−۱ + ۱)𝑢𝜉 + (−۹ + ۱)𝑢𝜂 .‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫‪۶۴(𝑦 − ۵𝑥) = ۳۲(𝜉 + 𝜂).‬‬

‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﯾﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫)𝜂 ‪−۶۴𝑢𝜉𝜂 − ۸𝑢𝜂 = ۳۲(𝜉 +‬‬

‫ﯾﺎ‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫􏿸𝜂 ‪𝑢𝜂𝜉 + 𝑢𝜂 = −􏿵 𝜉 +‬‬
‫‪۸‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫اﯾﻦ ﻓﺮم ﮐﺎﻧﻮﻧﯿﮏ ﻧﻮع ّاول ﺷﺮاﯾﻂ ﺣﻞ ﺑﺮای ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ را دارد‪ .‬ﺑﺮای ﺣﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬

‫𝑣 = 𝜂𝑢‬

‫و ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪𝑣𝜉 + 𝑣 = −􏿵 𝜉 + 𝜂􏿸.‬‬
‫‪۸‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫اﯾ ﻦ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ ﯾ ﮏ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ دﯾ ﻔ ﺮاﻧ ﺴ ﯿ ﻞ ﻋ ﺎدی ﻧ ﺴ ﺒ ﺖ ﺑ ﻪ 𝜉 و در آن 𝜂 ﯾ ﮏ ﭘ ﺎراﻣ ﺘ ﺮ اﺳ ﺖ‪ .‬ﺟ ﻮاب‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ آن را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ ﮐﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ 𝜂 واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۱‬‬
‫‪𝑣(𝜉, 𝜂) = 𝐶(𝜂)𝑒− ۸ 𝜉 − ۴𝜉 − ۴𝜂 + ۳۲‬‬

‫ﭘﺲ‬
‫‪۱‬‬
‫= 𝜂𝑢‬ ‫𝜉 ‪𝐶(𝜂)𝑒− ۸‬‬ ‫‪− ۴𝜉 − ۴𝜂 + ۳۲.‬‬

‫ﺣﺎل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝜂 اﻧﺘﮕﺮال ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪.‬‬

‫‪۱‬‬
‫)𝜉(𝜓 ‪𝑢(𝜉, 𝜂) = 𝜙(𝜂)𝑒− ۸ 𝜉 − ۴𝜉𝜂 − ۲𝜂۲ + ۳۲𝜂 +‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۲‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان‬ ‫‪۸۶‬‬

‫ﮐﻪ در آن 𝜙 و 𝜓 ﺗﻮاﺑﻌﯽ اﺧﺘﯿﺎری ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﻮاب ﻧﻬﺎﺋﯽ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ 𝑥 و 𝑦 ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫𝑦‪𝑥−‬‬
‫‪𝑢(𝑥, 𝑦) = 𝜙(𝑦− ۹𝑥)𝑒−‬‬ ‫‪۸‬‬ ‫)𝑥‪+ ۴(𝑦−𝑥)(𝑦− ۹𝑥)+ ۲(𝑦− ۹𝑥)۲ − ۳۲(𝑦− ۹𝑥)+𝜓(𝑦−‬‬

‫ﺗﻮاﺑﻊ اﺧﺘﯿﺎری ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﯿﯿﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗ ﺬﮐ ﺮ‪ .‬ﺑ ﺎ ﺗ ﻐ ﯿ ﯿ ﺮ ﻣ ﺘ ﻐ ﯿ ﺮﻫ ﺎی )𝜂 ‪ 𝛼 = ۲۱ (𝜉 +‬و )𝜂 ‪ 𝛽 = ۲۱ (𝜉 −‬ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ )‪ (۲.۲‬ﺑ ﻪﺻ ﻮرت‬
‫)𝑢 ‪ 𝑢𝛼𝛼 − 𝑢𝛽𝛽 = 𝐻۲ (𝛼, 𝛽, 𝑢𝛼 , 𝑢𝛽 ,‬در ﻣ ﯽآﯾ ﺪ ﮐ ﻪ آن را ﻓ ﺮم ﮐ ﺎﻧ ﻮﻧ ﯿ ﮏ ﻧ ﻮع دوم ﻣ ﻌ ﺎدﻻت‬
‫ﻫﺬﻟﻮﻟﻮی ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ﻓﺮم در ﺑﺤﺚﻫﺎی ﻧﻈﺮی اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺣ ﺎﻟ ﺖ ‪ Δ = ۰ :۲‬ﯾ ﺎ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ ﺳ ﻬ ﻤ ﻮی اﺳ ﺖ‪ .‬در اﯾ ﻦ ﺣ ﺎﻟ ﺖ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ ﻣ ﺸ ﺨ ﺼ ﻪ ﺑ ﻪﺻ ﻮرت ﺗ ﮏ‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﯾﺮ در ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫𝑦𝑑‬ ‫𝐵‬
‫=‬ ‫⟹‬ ‫‪𝜙(𝑥, 𝑦) = 𝑐۱‬‬
‫𝐴‪𝑑𝑥 ۲‬‬
‫در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﯽﺗﻮان داﺷﺖ‪.‬‬
‫)𝑦 ‪𝜉 = 𝜙(𝑥,‬‬ ‫‪,‬‬ ‫𝑥=𝜂‬ ‫)ﯾﺎ ﻫﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺴﺘﻘﻞ از 𝜙(‬
‫ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (۱.۲‬ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪𝑢𝜂𝜂 = 𝐻۳ (𝜉, 𝜂, 𝑢𝜉 , 𝑢𝜂 , 𝑢).‬‬ ‫)‪(۳.۲‬‬
‫ﭼ ﻨ ﺎنﭼ ﻪ در ‪ 𝐻۳‬ﻣ ﺸ ﺘ ﻖ 𝜉𝑢 ﻇ ﺎﻫ ﺮ ﻧ ﺸ ﻮد اﯾ ﻦ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ ﺑ ﺮای ﺟ ﻮاب ﻋ ﻤ ﻮﻣ ﯽ ﻗ ﺎﺑ ﻞ ﺣ ﻞ اﺳ ﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺻﻮرت ﮐﺎﻧﻮﻧﯿﮏ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺳﻬﻤﻮی ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ .۶.۲‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺳﻬﻤﻮی زﯾﺮ را ﺑﻪدﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬
‫𝑥‪𝑢𝑥𝑥 − ۲𝑢𝑥𝑦 + 𝑢𝑦𝑦 + 𝑢𝑥 − 𝑢𝑦 + 𝑢 = 𝑦 + ۲‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪𝑑𝑦 ۲‬‬ ‫𝑦𝑑‬
‫(‬ ‫‪) +۲ +۱=۰‬‬
‫𝑥𝑑‬ ‫𝑥𝑑‬
‫𝑦𝑑‬
‫‪= −۱ ± √۱۲ − ۱ = −۱‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑦 + 𝑥 = 𝑐۱‬‬
‫𝑥𝑑‬
‫‪𝜉 = 𝑦 + 𝑥 , 𝜂 = 𝑥.‬‬
‫‪۸۷‬‬ ‫‪ .۲.۲‬روش داﻻﻣﺒﺮ‬

‫ﺣﺎل ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﺸﺘﻘﺎت ﻧﺴﺒﯽ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬

‫‪𝑢𝑥 = 𝑢𝜉 𝜉𝑥 + 𝑢𝜂 𝜂𝑥 = 𝑢𝜉 ⋅ ۱ + 𝑢𝜂 ⋅ ۱‬‬
‫‪𝑢𝑥 = 𝑢𝜉 + 𝑢𝜂 .‬‬
‫‪𝑢𝑦 = 𝑢𝜉 𝜉𝑦 + 𝑢𝜂 𝜂𝑦 = 𝑢𝜉 ⋅ ۱ + 𝑢𝜂 ⋅ ۰‬‬
‫‪𝑢𝑦 = 𝑢𝜉 .‬‬

‫𝑥𝜂 􏿷 𝜂𝑢 ‪𝑢𝑥𝑥 = (𝑢𝑥 )𝑥 = 􏿴𝑢𝜉 + 𝑢𝜂 􏿷 = 􏿴𝑢𝜉 + 𝑢𝜂 􏿷 𝜉𝑥 + 􏿴𝑢𝜉 +‬‬

‫𝑥‬ ‫𝜉‬ ‫𝜂‬

‫‪𝑢𝑥𝑥 = 𝑢𝜉𝜉 + ۲𝑢𝜉𝜂 + 𝑢𝜂𝜂 .‬‬

‫𝑦𝜂 􏿷 𝜂𝑢 ‪𝑢𝑥𝑦 = (𝑢𝑥 )𝑦 = 􏿴𝑢𝜉 + 𝑢𝜂 􏿷 = 􏿴𝑢𝜉 + 𝑢𝜂 􏿷 𝜉𝑦 + 􏿴𝑢𝜉 +‬‬
‫𝑦‬ ‫𝜉‬ ‫𝜂‬

‫‪𝑢𝑥𝑦 = 𝑢𝜉𝜉 + 𝑢𝜉𝜂 .‬‬

‫𝑦𝜂 􏿷 𝜉𝑢􏿴 ‪𝑢𝑦𝑦 = (𝑢𝑦 )𝑦 = 􏿴𝑢𝜉 􏿷 = 􏿴𝑢𝜉 􏿷 𝜉𝑦 +‬‬
‫𝑦‬ ‫𝜉‬ ‫𝜂‬

‫‪𝑢𝑦𝑦 = 𝑢𝜉𝜉 .‬‬

‫از ﻗﺮار دادن اﯾﻦ ﻣﺸﺘﻘﺎت در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﻮق‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﯾﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫𝜂 ‪(۱ − ۲ + ۱)𝑢𝜉𝜉 + (۲ − ۲)𝑢𝜉𝜂 + (۱ + ۰ + ۰)𝑢𝜂𝜂 + (۱ − ۱)𝑢𝜉 + 𝑢𝜂 + 𝑢 = 𝜉 +‬‬

‫ﯾﺎ‬
‫‪𝑢𝜂𝜂 + 𝑢𝜂 + 𝑢 = 𝜉 + 𝜂.‬‬

‫ﺑ ﺮای ﺣ ﻞ اﯾ ﻦ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ ﮐ ﻪ ﯾ ﮏ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ دﯾ ﻔ ﺮاﻧ ﺴ ﯿ ﻞ ﻋ ﺎدی ﺧ ﻄ ﯽ ﻣ ﺮﺗ ﺒ ﻪ دوم ﺑ ﺎ ﺿ ﺮاﯾ ﺐ ﺛ ﺎﺑ ﺖ‬

‫اﺳﺖ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪−۱ ± √۱ − ۴‬‬
‫‪۱ √۳‬‬
‫‪𝑟۲ + 𝑟 + ۱ = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫=𝑟‬ ‫‪=− ±‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬
‫‪√۳‬‬ ‫‪√۳‬‬
‫‪𝑢(𝜉, 𝜂) = 𝑒− ۲ 𝜂 􏿰𝜙(𝜉) cos‬‬ ‫‪𝜂 + 𝜓(𝜂) sin‬‬ ‫𝜂‬
‫‪۲‬‬ ‫􏿳 ‪۲‬‬
‫‪۱‬‬
‫‪√۳‬‬ ‫‪√۳‬‬
‫‪𝑢(𝑥, 𝑦) = 𝑒− ۲ 𝑥 􏿰𝜙(𝑥 + 𝑦) cos‬‬ ‫‪𝑥 + 𝜓(𝑥, 𝑦) sin‬‬ ‫𝑥‬
‫‪۲‬‬ ‫􏿳 ‪۲‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۲‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان‬ ‫‪۸۸‬‬

‫𝜙 و 𝜓 ﺗ ﻮاﺑ ﻊ اﺧ ﺘ ﯿ ﺎری ﻫ ﺴ ﺘ ﻨ ﺪ و ﺑ ﺎ اﻋ ﻤ ﺎل ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﺗ ﮑ ﻤ ﯿ ﻠ ﯽ ﻫ ﻤ ﺮاه ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ ﻗ ﺎﺑ ﻞ ﺗ ﻌ ﯿ ﯿ ﻦ‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ‪ Δ < ۰ :۳‬ﯾﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ از ﻧﻮع ﺑﯿﻀﻮی اﺳﺖ‪.‬‬

‫در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ از ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬
‫‪𝑑𝑦 𝐵 + 𝑖√−Δ‬‬
‫=‬ ‫‪⟹ 𝜙(𝑥, 𝑦) = 𝑐۱‬‬
‫𝑥𝑑‬ ‫𝐴‪۲‬‬
‫‪𝑑𝑦 𝐵 − 𝑖√−Δ‬‬
‫=‬ ‫‪⟹ 𝜓(𝑥, 𝑦) = 𝑐۲‬‬
‫𝑥𝑑‬ ‫𝐴‪۲‬‬
‫در اﯾ ﻦﺻ ﻮرت ﻣ ﺘ ﻐ ﯿ ﺮﻫ ﺎی ﺟ ﺪﯾ ﺪ ﯾ ﻌ ﻨ ﯽ )𝑦 ‪ 𝜉 = 𝜙(𝑥,‬و )𝑦 ‪ 𝜂 = 𝜓(𝑥,‬ﻣ ﺨ ﺘ ﻠ ﻂ اﻧ ﺪ‪ .‬ﭘ ﺲ‬
‫ﻣﺸﺘﻖ ﺗﺎﺑﻊ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺮای رﻓﻊ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ را‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫)𝜂 ‪𝛼 = (𝜉 +‬‬ ‫‪,‬‬ ‫=𝛽‬ ‫)𝜂 ‪(𝜉 −‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑖‪۲‬‬
‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﯾﻦ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (۱.۲‬ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ در ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬

‫)𝑢 ‪𝑢𝛼𝛼 + 𝑢𝛽𝛽 = 𝐻۴ (𝛼, 𝛽, 𝑢𝛼 , 𝑢𝛽 ,‬‬

‫اﯾ ﻦ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ را ﻓ ﺮم ﮐ ﺎﻧ ﻮﻧ ﯿ ﮏ ﻣ ﻌ ﺎدﻻت ﺑ ﯿ ﻀ ﻮی ﮔ ﻮﯾ ﻨ ﺪ‪ .‬از اﯾ ﻦ ﻓ ﺮم در ﺑ ﺤ ﺚﻫ ﺎی ﻧ ﻈ ﺮی‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ (۱ .‬ﻣﻮج ﯾﮏ ﺑﻌﺪی از ﻧﻮع ﻫﺬﻟﻮﻟﻮی اﺳﺖ‪.‬‬

‫𝑥𝑥𝑢 ‪𝑢𝑡𝑡 = 𝑐۲‬‬

‫‪ (۲‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺣﺮارت ﯾﮏ ﺑﻌﺪی از ﻧﻮع ﺳﻬﻤﻮی اﺳﺖ‪.‬‬

‫𝑥𝑥𝑢 ‪𝑢𝑡 = 𝑐۲‬‬

‫‪ (۳‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻻﭘﻼس دو ﺑﻌﺪی از ﻧﻮع ﺑﯿﻀﻮی اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪𝑢𝑥𝑥 + 𝑢𝑦𝑦 = ۰‬‬

‫‪۸۹‬‬ ‫‪ .۲.۲‬روش داﻻﻣﺒﺮ‬
‫ً‬
‫ﺗﺬﮐﺮ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﻌﺎدﻻت ﻫﺬﻟﻮﻟﻮی ﺑﺎ ﯾﮑﯽ از دو ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ زﯾﺮ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (۱‬ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﻣ ﺠ ﻬ ﻮل و ﻣ ﺸ ﺘ ﻖ آن ﺑ ﺮای ﯾ ﮑ ﯽ از دو ﻣ ﺘ ﻐ ﯿ ﺮ 𝑥 ﯾ ﺎ 𝑦 ﺑ ﺮای ‪ 𝑥 = 𝑥۰‬ﯾ ﺎ ‪ 𝑦 = 𝑦۰‬داده‬

‫ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬اﯾ ﻦ ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﺗ ﮑ ﻤ ﯿ ﻠ ﯽ را ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﮐ ﺸ ﯽ و ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ ﻫ ﻤ ﺮاه ﺑ ﺎ اﯾ ﻦ ﺷ ﺮاﯾ ﻂ را ﻣ ﺴ ﺌ ﻠ ﻪ‬
‫ﮐﺸﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺸﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎن را ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ (۲‬ﻣ ﻘ ﺪار ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﻣ ﺠ ﻬ ﻮل روی ﯾ ﮑ ﯽ از ﻣ ﻨ ﺤ ﻨ ﯽﻫ ﺎی ﻣ ﺸ ﺨ ﺼ ﻪ و ﻫ ﻤ ﭽ ﻨ ﯿ ﻦ روی ﯾ ﮏ ﻣ ﻨ ﺤ ﻨ ﯽ‬

‫ﺻ ﻌ ﻮدی دﯾ ﮕ ﺮ داده ﻣ ﯽﺷ ﻮد‪ .‬اﯾ ﻦ ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﺗ ﮑ ﻤ ﯿ ﻠ ﯽ را ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﮔ ﻮرﺳ ﺎ و ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ ﻫ ﻤ ﺮاه ﺑ ﺎ‬
‫اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ را ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮔﻮرﺳﺎ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۷.۲‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮐﺸﯽ زﯾﺮ‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎨𝑢𝑥𝑥 + ۱۰𝑢𝑥𝑦 + ۹𝑢𝑦𝑦 + 𝑢𝑥 + 𝑢𝑦 = ۶۴(𝑦 − ۵𝑥),‬‬ ‫‪−∞ < 𝑥 < ∞, 𝑦 ≥ ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫𝑥 = )‪⎩𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥۲ , 𝑢𝑦 (𝑥, ۰‬‬

‫در ﻣﺜﺎل ‪ ۵.۲‬اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪدﺳﺖ آوردﯾﻢ‪.‬‬
‫𝑦‪𝑥−‬‬
‫‪𝑢(𝑥, 𝑦) = 𝜙(𝑦− ۹𝑥)𝑒−‬‬ ‫‪۸‬‬ ‫‪+ ۴(𝑦−𝑥)(𝑦− ۹𝑥)+ ۲(𝑦− ۹𝑥)۲ − ۳۲(𝑦− ۹𝑥)+𝜓(𝑦−𝑥).‬‬

‫ﺣﺎل ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺸﯽ را اﻋﻤﺎل ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪۱‬‬
‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝜙(−۹𝑥)𝑒− ۸ 𝑥 + ۳۶𝑥۲ + ۱۶۲𝑥۲ + ۲۸۸𝑥 + 𝜓(−𝑥) = 𝑥۲‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫𝑥 = )𝑥‪𝑢𝑦 (𝑥, ۰) = 𝜙′ (−۹𝑥)𝑒− ۸ 𝑥 + 𝜙(−۹𝑥)𝑒− ۸ 𝑥 − ۴۰𝑥 − ۳۶𝑥 − ۳۲ + 𝜓′ (−‬‬
‫‪۸‬‬
‫اﯾ ﻦ دو ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ را ﻣ ﯽﺑ ﺎﯾ ﺴ ﺘ ﯽ ﺑ ﺮای 𝜙 و 𝜓 ﺣ ﻞ ﮐ ﻨ ﯿ ﻢ‪ .‬ﺑ ﺮای اﯾ ﻦﮐ ﺎر 𝜓 را ﺑ ﯿ ﻦ دو ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ‬
‫ﺣﺬف ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺸﺘﻖﮔﯿﺮی از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ّاول ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑥 و ﺟﻤﻊ آن ﺑﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دوم ﺑﻪدﺳﺖ‬
‫ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫‪۱‬‬
‫‪−۸𝜙′ (−۹‬‬ ‫𝑥 ‪𝑥)𝑒− ۸‬‬ ‫𝑥‪= ۳۲۰𝑥 + ۲۵۶ − ۳‬‬

‫ﯾﺎ‬
‫‪۳۱۷‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪𝜙′ (−۹𝑥) = 􏿵 −‬‬ ‫‪𝑥 − ۳۲‬‬ ‫𝑥‪􏿸 𝑒۸‬‬
‫‪۸‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۲‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان‬ ‫‪۹۰‬‬

‫ﯾﺎ‬
‫‪۳۱۷‬‬ ‫‪۱‬‬
‫􏿵 = )𝜂( ‪𝜙′‬‬ ‫‪𝜂 − ۳۲‬‬ ‫𝜂 ‪􏿸 𝑒− ۷۲‬‬
‫‪۷۲‬‬
‫ﯾﺎ‬
‫‪۳۱۷‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۳۱۷‬‬ ‫‪۱‬‬
‫􏿵 􏾙 = )𝜂(𝜙‬ ‫‪𝜂 − ۳۲‬‬ ‫𝜂𝑑 𝜂 ‪􏿸 𝑒− ۷۲‬‬ ‫􏿵=‬ ‫‪𝜂 − ۳۲􏿸(−۷۲‬‬ ‫𝜂 ‪) 𝑒− ۷۲‬‬
‫‪۷۲‬‬ ‫‪۷۲‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪+ 􏾙 ۳۱۷𝑒− ۷۲ 𝜂 𝑑𝜂 = (−۳۱۷𝜂 + ۱۹۸۷) 𝑒− ۷۲ 𝜂 + 𝐴.‬‬
‫‪۱‬‬
‫𝐴 ‪𝜙(𝜂) = (−۳۱۷𝜂 + ۱۹۸۷) 𝑒− ۷۲ 𝜂 +‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫𝜉 ‪𝜓(𝜉) = −۱۹۷𝜉۲ − ۲۸۸𝜉 − 𝜙(−۹𝜉)𝑒 ۴ 𝜉 − 𝐴𝑒 ۸‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪𝜓(𝜉) = (−۲۸۵۳𝜉 + ۱۹۸۷)𝑒 ۴ 𝜉 − ۱۹۷𝜉۲ − ۲۸۸𝜉 + 𝐴𝑒 ۸ 𝜉 .‬‬
‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﻮاب ﻧﻬﺎﺋﯽ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫)𝑦‪𝑢(𝑥, 𝑦) = 􏿼􏿵 − ۳۱۷(𝑦 − ۹𝑥) + ۱۹۸۷􏿸 𝑒− ۷۲ (𝑦−۹𝑥) + 𝐴� 𝑒− ۸ (𝑥−‬‬

‫)𝑥 ‪+ ۴(𝑦 − 𝑥)(𝑦 − ۹𝑥) + ۲(𝑦 − ۹𝑥)۲ − ۳۲(𝑦 − ۹𝑥) + 􏿰􏿵 − ۲۸۵۳(𝑦 −‬‬

‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪+ ۱۹۸۷􏿸 𝑒 ۴ (𝑦−𝑥) − ۱۹۷(𝑦 − 𝑥)۲ − ۲۸۸(𝑦 − 𝑥) − 𝐴𝑒 ۸ (𝑦−𝑥) 􏿳.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۸.۲‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮔﻮرﺳﺎی زﯾﺮ‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫𝑥 ‪𝑢𝑥𝑥 − 𝑢𝑦𝑦 + 𝑢𝑥 − 𝑢𝑦 = 𝑦 −‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎨‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢(𝑥, 𝑦) = ۲𝑥,‬‬ ‫روی ‪𝑦 − 𝑥 = ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑢(𝑥, 𝑦) = ۱ 𝑥۲ ,‬‬
‫‪۲‬‬
‫روی 𝑥‪𝑦 = ۲‬‬

‫𝑦𝑑 ‪.‬‬
‫𝑥𝑑‬
‫𝑦𝑑‬
‫ﺣﻞ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ‪ ( 𝑑𝑥 )۲ − ۱ = ۰‬ﯾﺎ ‪= ±۱‬‬
‫𝑦𝑑‬
‫‪= ۱ ⟹ 𝑦 − 𝑥 = 𝑐۱‬‬
‫𝑥𝑑‬
‫𝑦𝑑‬
‫‪= −۱ ⟹ 𝑦 + 𝑥 = 𝑐۲‬‬
‫𝑥𝑑‬
‫‪۹۱‬‬ ‫‪ .۲.۲‬روش داﻻﻣﺒﺮ‬

‫ﭘﺲ‬
‫𝑥‪𝜉=𝑦−‬‬ ‫‪,‬‬ ‫𝑥‪𝜂=𝑦+‬‬
‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫‪𝑢𝑥 = −𝑢𝜉 + 𝑢𝜂 .‬‬
‫‪𝑢𝑦 = 𝑢𝜉 + 𝑢𝜂 .‬‬
‫‪𝑢𝑥𝑥 = 𝑢𝜉𝜉 − ۲𝑢𝜉𝜂 + 𝑢𝜂𝜂 .‬‬
‫‪𝑢𝑦𝑦 = 𝑢𝜉𝜉 + ۲𝑢𝜉𝜂 + 𝑢𝜂𝜂 .‬‬
‫از ﻗﺮار دادن آﻧﻬﺎ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫𝜉 = 𝜉𝑢‪− ۴𝑢𝜉𝜂 − ۲‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪𝑢𝜉𝜂 + 𝑢𝜉 = − 𝜉.‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۴‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫𝜉 ‪𝑢𝜉 = 𝑣, 𝑣𝜂 + 𝑣 = −‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۴‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫𝜉 ‪𝑣 = 𝐶(𝜉)𝑒− ۲ 𝜂 − 𝜉, 𝑢𝜉 = 𝐶(𝜉)𝑒− ۲ 𝜂 −‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪𝑢(𝜉, 𝜂) = 𝜙(𝜉)𝑒− ۲ 𝜂 − 𝜉𝜂 + 𝜓(𝜂).‬‬
‫‪۲‬‬
‫ﯾﺎ‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫= )𝑦 ‪𝑢(𝑥,‬‬ ‫)𝑥‪𝜙(𝑦 − 𝑥)𝑒− ۲ (𝑦+‬‬ ‫‪− (𝑦۲ − 𝑥۲ ) + 𝜓(𝑦 + 𝑥).‬‬
‫‪۲‬‬
‫ﺣﺎل ﺷﺮاﯾﻂ ﮔﻮرﺳﺎ را اﻋﻤﺎل ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫𝑥‪𝑢(𝑥, 𝑥) = 𝜙(۰)𝑒−𝑥 + ۴𝜓(۲𝑥) = ۲‬‬
‫‪۳‬‬ ‫‪۳‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪𝑢(𝑥, ۲𝑥) = 𝜙(𝑥)𝑒− ۲ 𝑥 − 𝑥۲ + 𝜓(۳𝑥) = 𝑥۲‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ّاول ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫‪۱‬‬
‫𝜂 ‪𝜓(𝜂) = 𝜂 − 𝜙(۰)𝑒− ۲‬‬

‫از ﻗﺮار دادن آن در ﻣﻌﺎدﻟﻪ دوم ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫‪۳‬‬ ‫‪۳‬‬ ‫‪۳‬‬
‫𝜉 ‪𝜙(𝜉) = 􏿵۲𝜉۲ + 𝜉 + 𝜙(۰)𝑒− ۲ 𝜉 􏿸𝑒 ۲‬‬
‫‪۲‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۲‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان‬ ‫‪۹۲‬‬

‫ﯾﺎ‬
‫‪۳‬‬ ‫‪۳‬‬
‫‪𝜙(𝜉) = 􏿵۲𝜉۲ +‬‬ ‫𝜉 ‪𝜉􏿸𝑒 ۲‬‬ ‫‪+ 𝜙(۰).‬‬
‫‪۲‬‬
‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ‬
‫‪۳‬‬ ‫‪۳‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫)𝑥‪𝑢(𝑥, 𝑦) = 􏿯۲(𝑦 − 𝑥)۲ + (𝑦 − 𝑥)􏿲 𝑒 ۲ (𝑦−𝑥) 𝑒− ۲ (𝑦+𝑥) + 𝜙(۰)𝑒− ۲ (𝑦−‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫)𝑥‪− (𝑦۲ − 𝑥۲ ) + (𝑦 + 𝑥) − 𝜙(۰)𝑒− ۲ (𝑦+‬‬
‫‪۲‬‬
‫ﯾﺎ‬
‫‪۳‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪𝑢(𝑥, 𝑦) = 􏿯۲(𝑦 − 𝑥)۲ + (𝑦 − 𝑥)􏿲 𝑒𝑦−۲𝑥 + (𝑦۲ − 𝑥۲ ) + (𝑦 + 𝑥).‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۹.۲‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ زﯾﺮ‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪۲‬‬
‫⎪‬
‫‪⎨𝑢𝑡𝑡 − 𝑐 𝑢𝑥𝑥 = ۰,‬‬ ‫∞ < 𝑥 < ∞‪𝑡 ≥ ۰, −‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫)𝑥(𝑔 = )‪⎩𝑢(𝑥, ۰) = 𝑓(𝑥), 𝑢𝑡 (𝑥, ۰‬‬
‫ﺣﻞ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪𝑑𝑥 ۲ ۲‬‬ ‫𝑥𝑑‬
‫(‬ ‫‪) −𝑐 =۰‬‬ ‫⟹‬ ‫𝑐‪= ±‬‬
‫𝑡𝑑‬ ‫𝑡𝑑‬
‫ﭘﺲ‬
‫‪𝑥 − 𝑐𝑡 = 𝑐۱‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝑥 + 𝑐𝑡 = 𝑐۲‬‬

‫و‬
‫𝑡𝑐 ‪𝜉 = 𝑥 −‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪𝜂 = 𝑥 + 𝑐𝑡.‬‬

‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫‪𝑢𝑥 = 𝑢𝜉 + 𝑢𝜂 .‬‬
‫‪𝑢𝑡 = 𝑐(𝑢𝜂 − 𝑢𝜉 ).‬‬
‫‪𝑢𝑥𝑥 = 𝑢𝜉𝜉 + ۲𝑢𝜉𝜂 + 𝑢𝜂𝜂 .‬‬
‫‪𝑢𝑡𝑡 = 𝑐۲ (𝑢𝜉𝜉 − ۲𝑢𝜉𝜂 + 𝑢𝜂𝜂 ).‬‬
‫‪۹۳‬‬ ‫‪ .۲.۲‬روش داﻻﻣﺒﺮ‬

‫از ﻗﺮار دادن آﻧﻬﺎ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬

‫‪−۴𝑐۲ 𝑢𝜉𝜂 = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑢𝜉𝜂 = ۰‬‬

‫ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫)𝜂(𝜓 ‪𝑢(𝜉, 𝜂) = 𝜙(𝜉) +‬‬

‫ﯾﺎ‬
‫‪𝑢(𝑥, 𝑡) = 𝜙(𝑥 − 𝑐𝑡) + 𝜓(𝑥 + 𝑐𝑡).‬‬

‫ﺣﺎل ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ را اﻋﻤﺎل ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫)𝑥(𝑓 = )𝑥(𝜓 ‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝜙(𝑥) +‬‬

‫‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = −𝑐𝜙′ (𝑥) + 𝑐𝜓′ (𝑥) = 𝑔(𝑥).‬‬

‫ﺑﺎ اﻧﺘﮕﺮالﮔﯿﺮی از ﻣﻌﺎدﻟﻪ دوم ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫𝑥‬
‫‪۱‬‬
‫‪𝜙(𝑥) − 𝜓(𝑥) = − 􏾙 𝑔(𝑠) 𝑑𝑠 + 𝐴.‬‬
‫‪𝑐 ۰‬‬
‫از ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ و ﻣﻌﺎدﻟﻪ ّاول دﺳﺘﮕﺎه ﻓﻮق ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑥 ‪۱‬‬ ‫𝐴‬
‫‪𝜙(𝑥) = 𝑓(𝑥) − 􏾙 𝑔(𝑠) 𝑑𝑠 −‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۲𝑐 ۰‬‬ ‫‪۲‬‬
‫𝑥‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫𝐴‬
‫‪𝜓(𝑥) = 𝑓(𝑥) + 􏾙 𝑔(𝑠) 𝑑𝑠 + .‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۲𝑐 ۰‬‬ ‫‪۲‬‬
‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﻮاب ﻧﻬﺎﺋﯽ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪۱‬‬ ‫𝑡𝑐‪۱ 𝑥+‬‬

‫􏾙 ‪𝑢(𝑥, 𝑦) = 􏿯𝑓(𝑥 − 𝑐𝑡) + 𝑓(𝑥 + 𝑐𝑡)􏿲 +‬‬ ‫‪𝑔(𝑠) 𝑑𝑠.‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑡𝑐‪۲𝑐 𝑥−‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ (۱ .‬اﯾﻦ ﺟﻮاب ﺑﻪ ﺟﻮاب داﻻﻣﺒﺮ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻮج ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .۲‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان‬ ‫‪۹۴‬‬

‫‪ (۲‬روش داﻻﻣ ﺒ ﺮ ﮐ ﻪ در اﯾ ﻦ ﺑ ﺨ ﺶ اراﺋ ﻪ ﺷ ﺪ ﻓ ﻘ ﻂ ﺑ ﺮای ﻣ ﻌ ﺎدﻻت ﻫ ﺬﻟ ﻮﻟ ﻮی ﯾ ﺎ ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ ﻣ ﻮج‬

‫ﯾﮏ ﺑﻌﺪی ﮐﺎراﯾﯽ ﺧﻮب دارد و ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺣﺮارت و ﻻﭘﻼس ﯾﺎ ﻣﻌﺎدﻻت ﺣﺎوی دو ﻣﺘﻐﯿﺮ‬
‫ﻣﮑﺎن ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻔﯿﺪ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ (۳‬اﮔﺮ 𝑓 و 𝑔 ﻓﺮد ﺑﺎﺷﺪ در اﯾﻦﺻﻮرت )𝑡 ‪ 𝑢(𝑥,‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑥 ﻓﺮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (۴‬اﮔﺮ 𝑓 و 𝑔 زوج ﺑﺎﺷﺪ در اﯾﻦﺻﻮرت )𝑡 ‪ 𝑢(𝑥,‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑥 زوج اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ ‪۲.۲‬‬

‫‪ .۱‬ﻧ ﺎﺣ ﯿ ﻪﻫ ﺎﯾ ﯽ ﮐ ﻪ ﻫ ﺮ ﯾ ﮏ از ﻣ ﻌ ﺎدﻻت زﯾ ﺮ در آﻧ ﻬ ﺎ از ﻧ ﻮع ﻫ ﺬﻟ ﻮﻟ ﻮی‪ ،‬ﺳ ﻬ ﻤ ﻮی و ﯾ ﺎ ﺑ ﯿ ﻀ ﻮی‬

‫اﺳﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ج( ‪𝑢𝑥𝑥 + 𝑥𝑦𝑢𝑥𝑦 + 𝑢𝑦𝑦 + 𝑢 = 𝑥۲‬‬ ‫آ( 𝑥 = 𝑢 ‪𝑢𝑥𝑥 + 𝑦𝑢𝑦𝑦 + 𝑢𝑥 −‬‬

‫ب( ‪ 𝑥۲ 𝑢𝑥𝑥 + 𝑦۲ 𝑢𝑥𝑦 − 𝑢𝑦𝑦 + 𝑥𝑢 = 𝑦۲‬د( 𝑥 = 𝑢 ‪𝑢𝑥𝑥 − 𝑦𝑢𝑥𝑦 + 𝑦𝑢𝑦𝑦 + 𝑢𝑥 +‬‬

‫‪ .۲‬ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎی ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﻌﺎدﻻت زﯾﺮ را ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ‪.‬‬

‫آ( 𝑥𝑒 = 𝑢 ‪ 𝑢𝑥𝑦 + ۲𝑢𝑦𝑦 + ۴𝑢𝑥 − ۵𝑢𝑦 +‬ج( 𝑦‪𝑢𝑦𝑦 − 𝑢𝑥𝑦 + 𝑢𝑥 − ۲𝑢𝑦 = 𝑒𝑥+‬‬

‫د( 𝑦 ‪𝑢𝑥𝑦 + 𝑢𝑥 + ۲𝑢𝑦 + 𝑢 = 𝑥 −‬‬ ‫ب( 𝑦𝑥 = 𝑢‪𝑢𝑥𝑥 − ۲𝑢𝑥𝑦 + 𝑢𝑦𝑦 − ۳‬‬

‫‪ .۳‬ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﻌﺎدﻻت را ﺑﻪﺷﮑﻞ ﮐﺎﻧﻮﻧﯿﮏ در آورﯾﺪ‪.‬‬

‫آ( 𝑦𝑥 = 𝑢 ‪.𝑢𝑥𝑥 − 𝑥۲ 𝑢𝑦𝑦 + 𝑢𝑥 − 𝑢𝑦 +‬‬

‫ب( 𝑦 ‪.𝑦𝑢𝑥𝑥 − 𝑦𝑢𝑦𝑦 − ۲𝑢𝑦 + 𝑢𝑥 = 𝑥 −‬‬
‫ج( ‪.𝑥۲ 𝑢𝑥𝑥 + ۴𝑥𝑦𝑢𝑥𝑦 + 𝑦۲ 𝑢𝑦𝑦 + 𝑢𝑥 − 𝑢 = 𝑥۲‬‬
‫‪۹۵‬‬ ‫‪ .۲.۲‬روش داﻻﻣﺒﺮ‬

‫د( 𝑥𝑒𝑥 = 𝑢 ‪.𝑒𝑥 𝑢𝑥𝑥 − 𝑒𝑦 𝑢𝑦𝑦 + 𝑢𝑥 +‬‬

‫‪ .۴‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮐﺸﯽ زﯾﺮ‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎨𝑢𝑥𝑥 + ۱۰𝑢𝑥𝑦 + ۹𝑢𝑦𝑦 = 𝑥 − 𝑦,‬‬
‫⎪ )آ‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫𝑥 = )‪⎩𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥۲ , 𝑢𝑦 (𝑥, ۰‬‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎨۴𝑢𝑥𝑥 + ۵𝑢𝑥𝑦 + 𝑢𝑦𝑦 + 𝑢𝑥 + 𝑢𝑦 = ۲𝑥 + 𝑦,‬‬
‫⎪ )ب‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥۲ , 𝑢𝑦 (𝑥, ۰) = 𝑥۴‬‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎨۳𝑢𝑥𝑥 + ۱۰𝑢𝑥𝑦 + ۳𝑢𝑦𝑦 = ۲𝑥 − ۳𝑦,‬‬
‫⎪ )ج‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫𝑥𝑒 = )‪⎩𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥, 𝑢𝑦 (𝑥, ۰‬‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎨𝑢𝑥𝑥 − ۳𝑢𝑥𝑦 + ۲𝑢𝑦𝑦 + 𝑢𝑥 + 𝑢𝑦 = 𝑥𝑦,‬‬
‫⎪ )د‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑢(𝑥, ۰) = 𝑒𝑥 , 𝑢𝑦 (𝑥, ۰) = ۱‬‬

‫‪ .۵‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮔﻮرﺳﺎ زﯾﺮ را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢𝑥𝑥 − 𝑢𝑦𝑦 = 𝑥𝑦,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎨‬
‫⎪ )آ‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢(𝑥, 𝑦) = −𝑦۲ ,‬‬ ‫روی ‪𝑦 + 𝑥 = ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑢(𝑥, 𝑦) = 𝑥۲ ,‬‬ ‫روی 𝑥 = 𝑦‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢𝑥𝑥 + ۳𝑢𝑥𝑦 + ۲𝑢𝑦𝑦 + 𝑢𝑥 − 𝑢𝑦 = 𝑥𝑦,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎨‬
‫⎪ )ب‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢(𝑥, 𝑦) = 𝑥 − 𝑦,‬‬ ‫روی ‪𝑦 + 𝑥 = ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑢(𝑥, 𝑦) = −۲𝑥 − 𝑦,‬‬ ‫روی ‪𝑦 = 𝑥۳‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۲‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان‬ ‫‪۹۶‬‬

‫‪ ۳.۲‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس و اﺻﻞ دوﻫﺎﻣﻞ‬

‫ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻻﭘ ﻼس ﯾ ﮑ ﯽ از اﺑ ﺰارﻫ ﺎی اﺻ ﻠ ﯽ ﺣ ﻞ ﻣ ﺴ ﺎﺋ ﻞ ﻣ ﻌ ﺎدﻻت دﯾ ﻔ ﺮاﻧ ﺴ ﯿ ﻞ ﻋ ﺎدی ﺑ ﺎ ﺷ ﺮاﯾ ﻂ‬
‫اوﻟﯿﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬از اﯾﻦ اﺑﺰار ﺑﺮای ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﻟﯿﮑﻦ در اﮐﺜﺮ ﻣﻮاﻗﻊ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻌﮑﻮس ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪاﯾﻦدﻟﯿﻞ از آن ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺑﺮای ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﻮج‬
‫ﯾﮏ ﺑﻌﺪی ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﻮاب ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺑﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺜﺎلﻫﺎﯾﯽ از اﯾﻦ ﻣﻮرد‬
‫ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۱۰.۲‬ﻣﻄﻠﻮﺑﺴﺖ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ‪-‬ﻣﺮزی ﻣﻮج ﯾﮏ ﺑﻌﺪی زﯾﺮ‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢𝑡𝑡 − 𝑢𝑥𝑥 = 𝑒𝑡−𝑥 ,‬‬ ‫‪𝑥 ≥ ۰, 𝑡 ≥ ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎨‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑒−𝑥 , 𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = ۰,‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑢(۰, 𝑡) − 𝑢𝑥 (۰, 𝑡) = sin 𝑡, lim𝑥→∞ 𝑢(𝑥, 𝑡) = ۰‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪.‬‬

‫𝑈 = )𝑥(𝑈 = )𝑠 ‪ℒ 𝑢(𝑥, 𝑡) = 𝑈(𝑥,‬‬

‫𝑥‪𝑒−‬‬
‫= 𝑥𝑥𝑈 ‪𝑠۲ 𝑈 −‬‬ ‫‪+ 𝑠𝑒−𝑥 ,‬‬ ‫‪𝑠 > ۱, 𝑥 ≥ ۰‬‬
‫‪𝑠−۱‬‬
‫‪۱‬‬
‫= )‪𝑈(۰) − 𝑈 ′ (۰‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪lim 𝑈(𝑥) = ۰‬‬
‫‪𝑠۲ + ۱‬‬ ‫∞→𝑥‬

‫ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ دارﯾﻢ‪.‬‬

‫‪𝑠۲ − 𝑟۲ = ۰‬‬ ‫⟹‬ ‫𝑠‪𝑟 = ±‬‬

‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪𝑈(𝑥) = 𝐶۱ 𝑒−𝑠𝑥 + 𝐶۲ 𝑒𝑠𝑥 −‬‬ ‫􏿵‬ ‫𝑥‪+ 𝑠􏿸 𝑒−‬‬
‫‪𝑠۲ − ۱ 𝑠 − ۱‬‬
‫ﺑ ﺮای ﺑ ﺮﻗ ﺮاری ﺷ ﺮاﯾ ﻂ ﻣ ﺮزی در ﺑ ﯿ ﻨ ﻬ ﺎﯾ ﺖ‪ ،‬ﺑ ﺎ ﺗ ﻮﺟ ﻪ ﺑ ﻪ اﯾ ﻦﮐ ﻪ ‪ ،𝑠 > ۰‬ﺑ ﺎﯾ ﺪ ‪ .𝐶۲ = ۰‬ﺑ ﺮای‬
‫‪۹۷‬‬ ‫‪ .۳.۲‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس و اﺻﻞ دوﻫﺎﻣﻞ‬

‫ﺑﺮﻗﺮاری ﺷﺮط ﻣﺮزی در ‪ 𝑥 = ۰‬ﺑﺎﯾﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪:‬‬

‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪𝑈(۰) − 𝑈 ′ (۰) = 𝐶۱ −‬‬ ‫􏿵‬ ‫‪+ 𝑠􏿸 − 𝑠𝐶۱ +‬‬ ‫􏿵‬ ‫􏿸𝑠 ‪+‬‬
‫‪𝑠۲ − ۱ 𝑠 − ۱‬‬ ‫‪𝑠۲ − ۱ 𝑠 − ۱‬‬
‫‪۱‬‬
‫=‬
‫‪𝑠۲ + ۱‬‬
‫ﯾﺎ‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫= )𝑠 ‪𝐶۱ (۱ −‬‬ ‫⟹‬ ‫‪𝐶۱ = −‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪𝑠۲ + ۱‬‬ ‫)‪(𝑠 − ۱)(𝑠۲ + ۱‬‬
‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪−𝑠𝑥 −‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫𝑥‪۱ −‬‬ ‫𝑥‪𝑠 −‬‬
‫‪𝑈(𝑥) = −‬‬ ‫𝑒‬ ‫𝑒‬ ‫‪−‬‬ ‫𝑒‬
‫)‪(𝑠۲ + ۱)(𝑠 − ۱‬‬ ‫‪𝑠۲ + ۱ 𝑠 − ۱‬‬ ‫‪𝑠۲ + ۱‬‬
‫𝑠 ‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫𝑠 ‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪= 􏿶 ۲‬‬ ‫‪+ ۲‬‬ ‫‪−‬‬ ‫􏿹‬ ‫‪𝑒−𝑠𝑥 + 􏿶 ۲‬‬ ‫‪+ ۲‬‬ ‫‪−‬‬ ‫􏿹‬ ‫𝑥‪𝑒−‬‬
‫‪۲ 𝑠 +۱ 𝑠 +۱ 𝑠−۱‬‬ ‫‪۲ 𝑠 +۱ 𝑠 +۱ 𝑠−۱‬‬
‫𝑥‪𝑠 −‬‬
‫‪−‬‬ ‫𝑒‬
‫‪𝑠۲ + ۱‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﻌﮑﻮسﮔﯿﺮی ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪𝑢(𝑥, 𝑡) = 􏿴 cos 𝑡 + sin 𝑡 − 𝑒𝑡 􏿷𝐻(𝑡 − 𝑥) + 􏿴 − cos 𝑡 + sin 𝑡 − 𝑒−𝑡 􏿷𝑒−𝑥 .‬‬
‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫ﮐ ﻪ در اﯾ ﻦﺟ ﺎ )𝑥 ‪ 𝐻(𝑡 −‬ﺗ ﺎﺑ ﻊ ﭘ ﻠ ﻪای اﺳ ﺖ ﮐ ﻪ ﺑ ﺮای 𝑥 < 𝑡 ﺑ ﺮاﺑ ﺮ ﺻ ﻔ ﺮ و ﺑ ﺮای 𝑥 > 𝑡 ﺑ ﺮاﺑ ﺮ ‪۱‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۱۱.۲‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت زﯾﺮ را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪−𝑡−𝑥 ,‬‬
‫⎪‬
‫𝑒 = 𝑥𝑥𝑢 ‪⎨𝑢𝑡 −‬‬ ‫‪𝑥 ≥ ۰, 𝑡 ≥ ۰‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎩𝑢(𝑥, ۰) = 𝑒−𝑥 , 𝑢(۰, 𝑡) = 𝑒−𝑡 , lim𝑥→∞ 𝑢(𝑥, 𝑡) = ۰‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ 𝑈 = )𝑥(𝑈 = )𝑠 ‪ ℒ 𝑢(𝑥, 𝑡) = 𝑈(𝑥,‬و از ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪.‬‬

‫𝑥‪𝑒−‬‬ ‫𝑥‪𝑠 + ۲ −‬‬
‫= 𝑥𝑥𝑈 ‪𝑠𝑈 −‬‬ ‫= 𝑥‪+ 𝑒−‬‬ ‫‪𝑒 ,‬‬ ‫‪𝑠 > ۱, 𝑥 ≥ ۰‬‬
‫‪𝑠+۱‬‬ ‫‪𝑠+۱‬‬
‫‪۱‬‬
‫= )‪𝑈(۰‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪lim 𝑈(𝑥) = ۰‬‬
‫‪𝑠+۱‬‬ ‫∞→𝑥‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۲‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان‬ ‫‪۹۸‬‬

‫ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ دارﯾﻢ‪.‬‬

‫‪𝑠+۲‬‬
‫‪𝑈(𝑥) = 𝐶۱ 𝑒−√𝑠𝑥 + 𝐶۲ 𝑒√𝑠𝑥 +‬‬ ‫𝑥‪𝑒−‬‬
‫)‪(𝑠 + ۱)(𝑠 − ۱‬‬
‫ﺣﺎل ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی را اﻋﻤﺎل ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬

‫‪lim 𝑈(𝑥) = ۰‬‬

‫∞→𝑥‬
‫⟹‬ ‫‪𝐶۲ = ۰‬‬
‫‪𝑠+۲‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪𝑈(۰) = 𝐶۱ +‬‬ ‫=‬
‫‪𝑠۲ − ۱ 𝑠 + ۱‬‬
‫ﯾﺎ‬
‫𝑠‬ ‫‪۱‬‬
‫‪𝐶۱ = −‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪𝑠۲ − ۱ 𝑠 + ۱‬‬
‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫‪𝑠+۲‬‬ ‫𝑥‪۱ −√𝑠𝑥 𝑠 + ۲ −‬‬
‫‪𝑈(𝑥, 𝑠) = 􏿵 −‬‬ ‫‪+‬‬ ‫𝑒􏿸‬ ‫‪+ ۲ 𝑒 .‬‬
‫‪𝑠۲ − ۱ 𝑠 + ۱‬‬ ‫‪𝑠 −۱‬‬
‫ﭼﻮن‬
‫‪۲‬‬
‫𝛼‬ ‫𝑡‪− 𝛼۴‬‬
‫= 􏿷 𝑠√𝛼‪ℒ −۱ 􏿴𝑒−‬‬ ‫𝑒‬
‫‪۲√𝜋𝑡۳‬‬
‫ﭘﺲ ﺟﻮاب ﻧﻬﺎﺋﯽ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬‬
‫𝑥‬ ‫𝑡‪− 𝑥۴‬‬
‫= )𝑡 ‪𝑢(𝑥,‬‬ ‫∗ 􏿷 𝑡‪􏿴 − cosh 𝑡 − ۲ sinh 𝑡 + 𝑒−‬‬ ‫𝑒‬
‫‪۲√𝜋𝑡۳‬‬
‫‪+ 􏿴 cosh 𝑡 + ۲ sinh 𝑡􏿷𝑒−𝑥 .‬‬

‫ﺗ ﺬﮐ ﺮ‪ .‬اﺳ ﺘ ﻔ ﺎده از ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻻﭘ ﻼس ﺑ ﺮای ﻣ ﻌ ﺎدﻟ ﻪ ﺣ ﺮارت ﻣ ﻨ ﺠ ﺮ ﺑ ﻪ ﻣ ﺤ ﺎﺳ ﺒ ﺎت ﭘ ﯿ ﭽ ﯿ ﺪه ﺑ ﺮای‬

‫ﺗ ﺒ ﺪﯾ ﻞ ﻣ ﻌ ﮑ ﻮس ﻣ ﯽﮔ ﺮدد‪ .‬ﺑ ﻪاﯾ ﻦدﻟ ﯿ ﻞ از آن ﺑ ﺮای ﻣ ﺴ ﺎﺋ ﻞ ﻣ ﻌ ﺎدﻻت ﺣ ﺮارت ﮐ ﻤ ﺘ ﺮ اﺳ ﺘ ﻔ ﺎده‬
‫ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬

‫در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪﺑﯿﺎن اﺻﻞ دوﻫﺎﻣﻞ روی ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ‪.‬‬
‫‪۹۹‬‬ ‫‪ .۳.۲‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس و اﺻﻞ دوﻫﺎﻣﻞ‬

‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ 𝑢 ﺗﺎﺑﻌﯽ ﻣﺠﻬﻮل و 𝑤 ﺗﺎﺑﻌﯽ ﻣﻌﻠﻮم از ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎی 𝑡‪ 𝑦 ،𝑥 ،‬و 𝑧 و 𝑃 ﯾﮏ ﻋﻤﻠﮕﺮ‬

‫دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای ﺑﺎ ﺿﺮاﯾﺐ ﺛﺎﺑﺖ و از ﻣﺮﺗﺒﻪ 𝑚 ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑡 ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎل ﺳﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ زﯾﺮ را در‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪.‬‬

‫𝛽 < 𝑧 < 𝛼 ‪𝑃(𝑢) = 𝑤(𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡), 𝑡 ≥ ۰, 𝑎 < 𝑥 < 𝑏, 𝑐 < 𝑦 < 𝑑,‬‬
‫𝑢𝑗 𝜕‬ ‫)‪(۴.۲‬‬
‫‪= 𝑓𝑗 (𝑥, 𝑦, 𝑧),‬‬ ‫‪𝑗 = ۰, ۱, ۲, ⋯ , 𝑚 − ۱‬‬
‫𝑗𝑡𝜕‬
‫‪𝑀𝑘 𝑢 = ℎ𝑘 ,‬‬ ‫𝑛 ‪𝑘 = ۱, ۲, ⋯ ,‬‬

‫ﮐﻪ ﺗﺴﺎوی اﺧﯿﺮ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻏﯿﺮ ﻫﻤﮕﻦ ﺑﺎ ﺿﺮاﯾﺐ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ دوم را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ دارﯾﻢ‪.‬‬

‫‪𝑃(𝑢) = ۰,‬‬ ‫𝛽 < 𝑧 < 𝛼 ‪𝑡 ≥ ۰, 𝑎 < 𝑥 < 𝑏, 𝑐 < 𝑦 < 𝑑,‬‬

‫𝑗‬
‫𝑢𝜕‬
‫‪= 𝑓𝑗 (𝑥, 𝑦, 𝑧), 𝑗 = ۰, ۱, ۲, ⋯ , 𝑚 − ۱‬‬ ‫)‪(۵.۲‬‬
‫𝑗𝑡𝜕‬
‫‪𝑀𝑘 𝑢 = ℎ𝑘 ,‬‬ ‫𝑛 ‪𝑘 = ۱, ۲, ⋯ ,‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺳﻮم را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬

‫‪𝑃(𝑢) = ۰,‬‬ ‫𝛽 < 𝑧 < 𝛼 ‪𝑡 ≥ ۰, 𝑎 < 𝑥 < 𝑏, 𝑐 < 𝑦 < 𝑑,‬‬

‫𝑢𝑗 𝜕‬
‫‪= ۰,‬‬ ‫‪𝑗 = ۰, ۱, ۲, ⋯ , 𝑚 − ۲‬‬
‫𝑗𝑡𝜕‬ ‫)‪(۶.۲‬‬
‫𝑢 ‪𝜕 𝑚−۱‬‬
‫)𝑠 ‪= 𝑤(𝑥, 𝑦, 𝑧,‬‬
‫‪𝜕𝑡𝑚−۱‬‬
‫‪𝑀𝑘 𝑢 = ℎ𝑘 ,‬‬ ‫𝑛 ‪𝑘 = ۱, ۲, ⋯ ,‬‬

‫ﺧﺎﺻﯿﺖ ‪ .۳.۲‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ 𝑗𝑓ﻫﺎ و 𝑘‪ℎ‬ﻫﺎ و 𝑤 ﺗﻮاﺑﻌﯽ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ‪ 𝑢۱ (𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡) ،‬ﺟﻮاب ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫𝑡‬
‫)‪ (۵.۲‬و )𝑠 ;𝑡 ‪ 𝑣(𝑥, 𝑦, 𝑧,‬ﺟﻮاب ﻣﺴﺌﻠﻪ )‪ (۶.۲‬و 𝑠𝑑 )𝑠 ;𝑠‪𝑢۲ (𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡) = ∫ 𝑣(𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡−‬‬
‫‪۰‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آنﮔﺎه ﺟﻮاب ﻣﺴﺌﻠﻪ )‪ (۴.۲‬را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪𝑢(𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡) = 𝑢۱ (𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡) + 𝑢۲ (𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡).‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ .۲‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان‬ ‫‪۱۰۰‬‬

‫ﻋﻠﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﻣﻌﺎدﻟﻪ و ﮐﻠﯿﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ ﺧﻄﯽ اﺳﺖ و ‪ 𝑢۱‬ﮐﻠﯿﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ را ﺑﺮﻗﺮار‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ‪ ،𝑃(𝑢۱ ) = ۰‬ﮐﺎﻓﯿﺴﺖ ﻧﺸﺎن دﻫﯿﻢ ‪ 𝑢۲‬ﺟﻮاب ﻣﺴﺌﻠﻪ زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫𝛽 < 𝑧 < 𝛼 ‪𝑃(𝑢) = 𝑤(𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡), 𝑡 ≥ ۰, 𝑎 < 𝑥 < 𝑏, 𝑐 < 𝑦 < 𝑑,‬‬
‫𝑢𝑗 𝜕‬ ‫)‪(۷.۲‬‬
‫‪= ۰,‬‬ ‫‪𝑗 = ۰, ۱, ۲, ⋯ , 𝑚 − ۱‬‬
‫𝑗𝑡𝜕‬
‫‪𝑀 𝑘 𝑢 = ۰,‬‬ ‫𝑛 ‪𝑘 = ۱, ۲, ⋯ ,‬‬
‫اﺑ ﺘ ﺪا ﺷ ﺮاﯾ ﻂ اوﻟ ﯿ ﻪ و ﻣ ﺮزی را ﺑ ﺮرﺳ ﯽ ﻣ ﯽﮐ ﻨ ﯿ ﻢ‪ .‬ﭼ ﻮن 𝑣 دارای ﻣ ﺸ ﺘ ﻖ از ﻣ ﺮﺗ ﺒ ﻪ 𝑚 ﭘ ﯿ ﻮﺳ ﺘ ﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ 𝑡 و ﻣﺸﺘﻖﭘﺬﯾﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ اﺳﺖ ﭘﺲ ﺟﺎی ﺣﺪ و اﻧﺘﮕﺮال ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻮﯾﺾ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن 𝑣 در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻫﻤﮕﻦ ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭘﺲ ‪ 𝑢۲‬ﻧﯿﺰ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺮزی ﻫﻤﮕﻦ‬
‫ﻧ ﯿ ﺰ ﺻ ﺪق ﻣ ﯽﮐ ﻨ ﺪ‪ .‬ﯾ ﻌ ﻨ ﯽ ‪ 𝑀𝑘 𝑢۲ = ۰‬ﺑ ﺮای 𝑛 ‪ .𝑘 = ۱, ۲, ⋯ ,‬ﺣ ﺎل ﺷ ﺮاﯾ ﻂ اوﻟ ﯿ ﻪ را ﺑ ﺮرﺳ ﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ‪ 𝑢۲‬دارﯾﻢ ‪ .𝑢۲ (𝑥, 𝑦, 𝑧, ۰) = ۰‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫𝑡‬ ‫𝑡‬
‫‪𝜕𝑢۲‬‬
‫𝑠𝑑 )𝑠 ;𝑠 ‪= 𝑣(𝑥, 𝑦, 𝑧, ۰; 𝑡) + 􏾙 𝑣𝑡 (𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡 − 𝑠; 𝑠) 𝑑𝑠 = 􏾙 𝑣𝑡 (𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡 −‬‬
‫􏿖 𝑡𝜕‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪۰‬‬
‫‪𝑡=۰‬‬
‫ﭘﺲ ‪ .𝑢۲ 𝑡 (𝑥, 𝑦, 𝑧, ۰) = ۰‬ﺣﺎل ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﺑﺮای 𝑖 ‪ 𝑗 = ۱, ۲, ⋯ ,‬و 𝑗 ‪ 𝑖 < 𝑚 −‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫𝑖 𝑡‬
‫‪𝜕 𝑖 𝑢۲‬‬ ‫𝜕‬
‫􏿖‬ ‫=‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑣(𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡 − 𝑠; 𝑠) 𝑑𝑠 = ۰.‬‬
‫‪𝜕𝑡𝑖 𝑡=۰‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫𝑡𝜕‬ ‫𝑖‬ ‫‪􏿖𝑡=۰‬‬
‫در اﯾﻦﺻﻮرت‬
‫‪𝑡 𝑖+۱‬‬
‫𝑖 𝜕 ‪𝜕 𝑖+۱ 𝑢۲‬‬ ‫𝜕‬
‫=‬ ‫‪𝑣(𝑥,‬‬ ‫‪𝑦,‬‬ ‫‪𝑧,‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫;‬ ‫)𝑡‬ ‫‪+‬‬ ‫􏾙‬ ‫‪𝑣(𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡 − 𝑠; 𝑠) 𝑑𝑠.‬‬
‫‪𝜕𝑡𝑖+۱‬‬ ‫𝑖𝑡𝜕‬ ‫𝑡𝜕 ‪۰‬‬
‫‪𝑖+۱‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮض اﺳﺘﻘﺮا ﻓﻮق ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬

‫‪𝜕 𝑖+۱ 𝑢۲‬‬
‫‪= ۰,‬‬ ‫‪𝑖 = ۱, ۲, ⋯ , 𝑚 − ۲.‬‬
‫􏿖 ‪𝜕𝑡𝑖+۱‬‬
‫‪𝑡=۰‬‬
‫ﺑﺮای ‪𝑖 = 𝑚 − ۱‬‬
‫𝑚 𝑡‬
‫‪𝜕 𝑖 𝑢۲ 𝜕 𝑚−۱‬‬ ‫𝜕‬
‫𝑖‬
‫𝑠𝑑 )𝑠 ;𝑠 ‪= 𝑚−۱ 𝑣(𝑥, 𝑦, 𝑧, ۰; 𝑡) + 􏾙 𝑚 𝑣(𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡 −‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑡𝜕‬ ‫𝑡𝜕 ‪۰‬‬
‫𝑚 𝑡‬
‫𝜕‬
‫‪= 𝑤(𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡) + 􏾙 𝑚 𝑣(𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡 − 𝑠; 𝑠) 𝑑𝑠.‬‬
‫𝑡𝜕 ‪۰‬‬
‫‪۱۰۱‬‬ ‫‪ .۳.۲‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس و اﺻﻞ دوﻫﺎﻣﻞ‬

‫ﺑﺪﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ‪:‬‬
‫𝑡‬
‫􏿹𝑠𝑑 )𝑠 ;𝑠 ‪𝑃(𝑢۲ ) = 𝑃􏿶 􏾙 𝑣(𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡 −‬‬
‫‪۰‬‬
‫‪𝑚−۱‬‬ ‫𝑡‬
‫𝑣𝑖 𝜕‬
‫𝑖 􏾜=‬ ‫𝑠𝑑 􏿷)𝑠 ;𝑠 ‪+ 􏾙 𝑃􏿴𝑣(𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡 −‬‬
‫‪𝑖=۱‬‬
‫􏿖 𝑡𝜕‬ ‫‪۰‬‬
‫‪𝑡=۰‬‬

‫‪= 𝑤(𝑥, 𝑦, 𝑧, 𝑡).‬‬

‫ﭘﺲ ‪ 𝑢۲‬در ﻣﺴﺌﻠﻪ )‪ (۷.۲‬ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۱۲.۲‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻮج ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ زﯾﺮ را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪۲‬‬
‫⎪‬
‫‪⎨𝑢𝑡𝑡 = 𝑐 𝑢𝑥𝑥 + ℎ(𝑥, 𝑡),‬‬ ‫∞ < 𝑥 < ∞‪𝑡 ≥ ۰, −‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫)𝑥(𝑔 = )‪⎩𝑢(𝑥, ۰) = 𝑓(𝑥), 𝑢𝑡 (𝑥, ۰‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬ﺑﺮای )𝑠 ;𝑡 ‪ 𝑣(𝑥,‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎل ‪ ،۹.۲‬ﺣﻞ داﻻﻣﺒﺮ ﺑﺮای ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻮج ﻫﻤﮕﻦ ﺑﻪدﺳﺖ‬
‫ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫𝑡𝑐‪𝑥+‬‬
‫‪۱‬‬
‫= )𝑠 ;𝑡 ‪𝑣(𝑥,‬‬ ‫𝜏𝑑 )𝑠 ‪ℎ(𝜏,‬‬
‫𝑡𝑐‪۲𝑐 􏾙𝑥−‬‬
‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫𝑡‬ ‫)𝑠‪𝑥+𝑐(𝑡−‬‬
‫‪۱‬‬
‫= )𝑡 ‪𝑢۲ (𝑥,‬‬ ‫‪ℎ(𝜏, 𝑠) 𝑑𝜏𝑑𝑠.‬‬
‫)𝑠‪۲𝑐 􏾙۰ 􏾙𝑥−𝑐(𝑡−‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ از ﻫﻤﺎن ﻣﺜﺎل ﺑﺮای ‪ 𝑢۱‬دارﯾﻢ‪.‬‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑡𝑐‪۱ 𝑥+‬‬
‫􏾙 ‪𝑢۱ (𝑥, 𝑡) = 􏿯𝑓(𝑥 − 𝑐𝑡) + 𝑓(𝑥 + 𝑐𝑡)􏿲 +‬‬ ‫‪𝑔(𝑠) 𝑑𝑠.‬‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑡𝑐‪۲𝑐 𝑥−‬‬
‫ﺑﻪاﯾﻦﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﻮاب اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑡𝑐‪۱ 𝑥+‬‬
‫􏾙 ‪𝑢(𝑥, 𝑡) = 􏿯𝑓(𝑥 − 𝑐𝑡) + 𝑓(𝑥 + 𝑐𝑡)􏿲 +‬‬ ‫𝑠𝑑 )𝑠(𝑔‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑡𝑐‪۲𝑐 𝑥−‬‬
‫)𝑠‪۱ 𝑡 𝑥+𝑐(𝑡−‬‬
‫􏾙 􏾙 ‪+‬‬ ‫‪ℎ(𝜏, 𝑠) 𝑑𝜏𝑑𝑠.‬‬
‫)𝑠‪۲𝑐 ۰ 𝑥−𝑐(𝑡−‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۲‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان‬ ‫‪۱۰۲‬‬

‫در ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎص ‪ ℎ(𝑥, 𝑡) = ۲𝑥𝑡۲‬و ‪ 𝑔(𝑥) = 𝑥𝑒−𝑥۲‬و ‪ 𝑓(𝑥) = sin 𝑥۲‬ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬
‫‪۱‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۱ 𝑥+𝑐𝑡 −𝑥۲‬‬
‫􏾙 ‪𝑢(𝑥, 𝑡) = 􏿯 sin(𝑥 + 𝑐𝑡) + sin(𝑥 − 𝑐𝑡) 􏿲 +‬‬ ‫𝑥𝑑 𝑒𝑥‬
‫‪۲‬‬ ‫𝑡𝑐‪۲𝑐 𝑥−‬‬
‫𝑡‬ ‫)𝑠‪𝑥+𝑐(𝑡−‬‬
‫􏾙 􏾙‪+‬‬ ‫‪۲𝜏𝑠۲ 𝑑𝜏𝑑𝑠.‬‬
‫‪۰‬‬ ‫)𝑠‪𝑥−𝑐(𝑡−‬‬
‫ﯾﺎ‬
‫‪۱‬‬
‫􏿲 ‪𝑢(𝑥, 𝑡) = 􏿯 sin(𝑥 + 𝑐𝑡)۲ + sin(𝑥 − 𝑐𝑡)۲‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪۱ −(𝑥+𝑐𝑡)۲ −(𝑥+𝑐𝑡)۲‬‬ ‫‪𝑡۴‬‬
‫𝑒􏿰 ‪+‬‬ ‫𝑒‪−‬‬ ‫‪􏿳 + ۴𝑐𝑥 ۱۲ .‬‬
‫𝑐‪۴‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ .۱۳.۲‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت زﯾﺮ را ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎨𝑢𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 + 𝑡𝑓(𝑥),‬‬ ‫∞ < 𝑥 < ∞‪𝑡 ≥ ۰, −‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫)𝑥(𝑔 = )‪⎩𝑢(𝑥, ۰‬‬

‫ﺣﻞ‪ .‬ﺟﻮاب اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺻﻞ دوﻫﺎﻣﻞ ﺑﻪﺻﻮرت ‪ 𝑢 = 𝑢۱ + 𝑢۲‬دارﯾﻢ ﮐﻪ ‪𝑢۱‬‬
‫ﺟﻮاب ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻫﻤﮕﻦ‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎨𝑢𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 ,‬‬ ‫∞ < 𝑥 < ∞‪𝑡 ≥ ۰, −‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫)𝑥(𝑔 = )‪⎩𝑢(𝑥, ۰‬‬
‫𝑡‬
‫و 𝑠𝑑 )𝑠 ;𝑠 ‪ 𝑢۲ (𝑥, 𝑡) = ∫ 𝑣(𝑥, 𝑡 −‬ﮐﻪ در آن )𝑠 ;𝑡 ‪ 𝑣(𝑥,‬ﺟﻮاب ﻣﺴﺌﻠﻪ زﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۰‬‬
‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫‪⎨𝑣𝑡 = 𝑣𝑥𝑥 ,‬‬ ‫∞ < 𝑥 < ∞‪𝑡 ≥ ۰, −‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫⎪‬
‫)𝑥(𝑓𝑠 = )‪⎩𝑣(𝑥, ۰‬‬

‫ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ‪ 𝑢۱‬را ﺑﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪.‬‬

‫⎧‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫‪۲‬‬
‫⎪‬
‫‪⎨𝑈 𝑡 + 𝑤 𝑈 = ۰ ,‬‬ ‫‪۲‬‬
‫⎪‬
‫⎪‬ ‫⟹‬ ‫‪𝑈 = 𝐴𝑒−𝑤 𝑡 .‬‬
‫⎪‬
‫)𝑔( ‪⎩𝑈(۰) = 𝐴 = ℱ‬‬
‫‪۱۰۳‬‬ ‫‪ .۳.۲‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس و اﺻﻞ دوﻫﺎﻣﻞ‬

‫ﭘﺲ 𝑡 ‪ .𝑈(𝑤, 𝑡) = ℱ (𝑔)𝑒−𝑤۲‬ﻃﺒﻖ ﻣﺜﺎل ‪ ۴.۲‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫􏿷 𝑡 ‪−۱ 􏿴𝑒−𝑤۲‬‬ ‫𝑡‪۱ − 𝑥۴۲‬‬

‫‪ℱ‬‬ ‫=‬ ‫‪𝑒 .‬‬
‫𝜋‪√۲‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﮐﻨﻮﻟﻮﺷﻦ ﺑﺮای ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻓﻮرﯾﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﻮل زﯾﺮ داده ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫∞‬
‫‪−۱ 􏿴ℱ‬‬ ‫‪۱‬‬
‫‪ℱ‬‬ ‫= ‪(𝑔) ⋅ ℱ (ℎ)􏿷 = 𝑔 ∗ ℎ‬‬ ‫𝑦𝑑 )𝑦 ‪􏾙 𝑔(𝑦)ℎ(𝑥 −‬‬
‫∞‪√۲𝜋 −‬‬
‫ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬
‫∞‬ ‫‪(𝑥−𝑦)۲‬‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑡‪− ۴‬‬
‫= )𝑡 ‪𝑢۱ (𝑥,‬‬ ‫𝑒)𝑦(𝑔 􏾙‬ ‫‪𝑑𝑦.‬‬
‫√‬‫‪۴‬‬ ‫𝑡𝜋‬ ‫∞‪−‬‬
‫ً‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻬﺎ ﺟﻮاب ﻣﺴﺌﻠﻪ 𝑣 ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫∞‬ ‫‪(𝑥−𝑦)۲‬‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑡‪− ۴‬‬
‫= )𝑠 ;𝑡 ‪𝑣(𝑥,‬‬ ‫𝑒)𝑦(𝑓𝑠 􏾙‬ ‫‪𝑑𝑦.‬‬
‫√‬‫‪۴‬‬ ‫𝑡𝜋‬ ‫∞‪−‬‬

‫و‬
‫𝑡‬ ‫∞‬ ‫‪(𝑥−𝑦)۲‬‬
‫‪۱‬‬ ‫)𝑠‪− ۴(𝑡−‬‬
‫􏾙 = )𝑡 ‪𝑢۲ (𝑥,‬‬ ‫𝑒)𝑦(𝑓𝑠 􏾙 􏿼‬ ‫‪𝑑𝑦� 𝑑𝑠.‬‬
‫‪۰‬‬ ‫)𝑠 ‪√۴𝜋(𝑡 −‬‬ ‫∞‪−‬‬
‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ‬
‫‪(𝑥−𝑦)۲‬‬ ‫‪۲‬‬
‫∞‬ ‫𝑡‬ ‫‪−‬‬ ‫)𝑦‪(𝑥−‬‬
‫‪۱‬‬ ‫𝑠‬ ‫𝑡‪𝑒 ۴‬‬ ‫)𝑠‪− ۴(𝑡−‬‬
‫= )𝑡 ‪𝑢(𝑥,‬‬ ‫􏿰 􏾙‬ ‫)𝑦(𝑔‬ ‫‪+‬‬ ‫􏾙‬ ‫𝑒)𝑦(𝑓‬ ‫‪𝑑𝑠􏿳 𝑑𝑦.‬‬
‫∞‪√۴𝜋 −‬‬ ‫𝑡√‬ ‫𝑠 ‪۰ √𝑡 −‬‬

‫ﺗﺬﮐﺮ‪ .‬اﺻﻞ دوﻫﺎﻣﻞ ﻫﻢ ﺑﺮای ﻣﯿﺪان ﮐﺮاﻧﻪدار و ﻫﻢ ﺑﺮای ﻣﯿﺪان ﺑﯽﮐﺮان ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬در‬
‫اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺜﺎلﻫﺎ ﺑﺮای ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ ‪۳.۲‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ .۲‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﭘﺎرهای روی ﻣﯿﺪان ﺑﯿﮑﺮان‬ ‫‪۱۰۴‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ زﯾﺮ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪۱. 𝑢𝑡𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 + ۳𝑥 cos 𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ 𝜋, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥۲ ,‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = ۰,‬‬ ‫‪𝑢(۰, 𝑡) = 𝑡,‬‬ ‫‪𝑢(𝜋, 𝑡) = ۰‬‬

‫‪۲. 𝑢𝑡𝑡 + ۲𝑢𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 − 𝑢 + 𝑥𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ 𝜋, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥,‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = ۰,‬‬ ‫‪𝑢(۰, 𝑡) = ۰,‬‬ ‫𝑡 = )𝑡 ‪𝑢𝑥 (𝜋,‬‬

‫‪۳. 𝑢𝑡𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 + 𝑢𝑥𝑥𝑡𝑡 + 𝑒−𝑥 sin 𝑡,‬‬ ‫‪𝑥 ≥ ۰, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑒−𝑥 ,‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = ۰,‬‬ ‫𝑡 = )𝑡 ‪𝑢𝑥 (۰,‬‬

‫‪۴. 𝑢𝑡𝑡 + 𝑢𝑥𝑥𝑥𝑥 = 𝑡𝑒−𝑥 ,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 < ∞, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑒−𝑥 ,‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = ۰,‬‬ ‫‪𝑢(۰, 𝑡) = 𝑡,‬‬ ‫‪𝑢𝑥𝑥 (۰, 𝑡) = ۰‬‬

‫‪۵. 𝑢𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 + 𝑡۲ 𝑒−|𝑥| ,‬‬ ‫‪−∞ < 𝑥 < ∞, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑒−𝑥 ,‬‬
‫‪۲‬‬
‫)𝑡 ‪ 𝑢(𝑥,‬ﮐﺮاﻧﻪدار‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ زﯾﺮ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺻﻞ دوﻫﺎﻣﻞ ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪۶. 𝑢𝑡𝑡 + ۲𝑢𝑡 = 𝑢𝑥𝑥𝑡𝑡 + 𝑥𝑡,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ 𝜋, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥,‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = ۰,‬‬ ‫‪𝑢𝑥 (۰, 𝑡) = 𝑡,‬‬ ‫‪𝑢(𝜋, 𝑡) = ۰‬‬

‫‪۷. 𝑢𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 + 𝑢𝑥𝑥𝑡 + 𝑥𝑒𝑡 ,‬‬ ‫‪۰ ≤ 𝑥 ≤ ۱, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥,‬‬ ‫‪𝑢𝑥 (۰, 𝑡) = 𝑡,‬‬ ‫‪𝑢𝑥 (۱, 𝑡) = ۰‬‬

‫‪۸. 𝑢𝑡𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 + 𝑢 + 𝑡𝑒−𝑥 ,‬‬ ‫‪۰ < 𝑥 < ∞, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑥𝑒−𝑥 ,‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = ۰,‬‬ ‫𝑡𝑒 = )𝑡 ‪𝑢𝑥 (۰,‬‬

‫‪۹. 𝑢𝑡 = 𝑢𝑥𝑥 − 𝑢 + sin 𝑡 𝑒−|𝑥| ,‬‬ ‫‪−∞ < 𝑥 < ∞, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑒−𝑥 ,‬‬
‫‪۲‬‬
‫)𝑡 ‪ 𝑢(𝑥,‬ﮐﺮاﻧﻪدار‬
‫‪۱۰۵‬‬ ‫‪ .۳.۲‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس و اﺻﻞ دوﻫﺎﻣﻞ‬

‫‪۱۰. 𝑢𝑡𝑡 + ۴𝑢𝑥𝑥𝑥𝑥 + 𝑢𝑥𝑥𝑡𝑡 − 𝑢 = 𝑒𝑡−𝑥 ,‬‬ ‫‪𝑥 ≥ ۰, 𝑡 ≥ ۰‬‬

‫‪𝑢(𝑥, ۰) = 𝑒−۲𝑥 ,‬‬ ‫‪𝑢𝑡 (𝑥, ۰) = ۰,‬‬
‫‪𝑢𝑥 (۰, 𝑡) = 𝑒𝑡 ,‬‬ ‫𝑡 = )𝑡 ‪𝑢𝑥𝑥𝑥 (۰,‬‬