You are on page 1of 22

‫بزوتنەوەی ڕووناكبیری لە ئەدەبی كوردیدا بە نموونەی "ئەسیری" شاعیر‬

‫م‪.‬ی‪ .‬سەردار فایەق مەجید‬ ‫پ‪.‬د‪ .‬فازیل مەجید مەحمود‬


‫بەشی كوردی‬ ‫بەشی كوردی‬
‫كۆلێژی زمان‬ ‫كۆلێژی زمان‬
‫زانكۆی سلێمانی‬ ‫زانكۆی سلێمانی‬

‫الملخص‬
‫الحركة التنويريةة كنتةح كركةة لةنمتة متةنمتةة ك ةل ار الوةسراا تكاةه اوتقندةره تااتةاايمه كةنتوا ي تةور‬
‫مجت سنتره ‪ ،‬تكنتوا يحنتلور توع ة تت ق ف مجت سنتره من وةل تتةنا الةسنيمهن ار الوةسراا كةنتلو اشرةنه لةسو ره‬
‫نظويمه ال قنشي ال سندرن تشي النواكي االجت نع ةة‪ ،‬السةر‪ ، ،‬الا نةة ة ‪ ،‬ال قنش ةة تالاين ةة كةنت الوةسراا ا رةني‬
‫الحنالت ت الظوامر الغ ر مألوشة عن الق ه االتانت ة شي ال جت عن تجةاي االلةنيا الةن ار الحركةة التنويريةة الةرهيةة لرةن‬
‫ال زاين الخندة رن من ك ل القنل ا االجت نع ة ت الفةريةن‬
‫تاا ته تقا ه البحل الن اا ن ‪ ،‬تننتلنن شي القاه االت مزاين ت وقةتة التنةوير لةاح اك ةا وةنتي ت الحةنا اةنهي‬
‫الةويي ت ك اين امن القاه ال نتي شقا كنتلنن ش ه تات ط الضوا عتةن وقةن و تةة نت التنةوير شةي الةسني االةة ري‬
‫ح ننن‬ ‫( هة رح) ‪ ،‬تشي الختنه ا نن سرض النتن ج التي تودتنن ال رن من ول‬

‫‪Summary‬‬
‫‪The intellectual movement was a global and comprehensive movement, that’s why the poets in‬‬
‫‪this movement represented their society through their specialties and skills. They tried to aware‬‬
‫‪people through their poetical achievements, they also tried to make the society have a modern‬‬
‫‪intellectual view in the fields of social, cultural, educational, political and religious to show vicious‬‬
‫‪phenomenons in the society and humanitarian values, what needs to be mentioned here is that the‬‬
‫‪Kurdish intellectual movement has it’s own cultural, social, ideological... etc, characteristics. This‬‬
‫‪paper consists of an introduction and two chapters, the first chapter deals with Ahmedi Khani, Haji‬‬
‫‪Qadri Koiy, Hamdi intellectual idiosyncrasy. The second chapter concentrates on intellectual‬‬
‫‪specialties in Asiry’s poetries. The final part of the paper is the conclusion, in which we’ve‬‬
‫‪concluded the outcome in some points.‬‬

‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬


‫‪931‬‬
‫پێشەكی‬
‫هه تةةوینەنهتەەه كه لهریةةر تنتتیوةةنتن ةةزتتنهتەب رتتتةةنكبیرب له ههە ةةن كويهەةةاا ه ت ةةوتتهب‬
‫" هةةةیرب" لةةنعیرهاەه‪ ،‬لۆةةةەوینهتەەهكن مۆةةنتتب ت تەةةةفین لةةیةنيەیه‪ ،‬تةةوینەنهتەەهكه تیوةة‬
‫ةةوتر ةةە ةةةهيمهوااتن ةةزتتتنهتەب رتتتةةنكبیرب‬ ‫هەونتهةةةهي هت مةةناياتهب كه تەكةةو هەةةةوۆةۆ‬
‫كةةويهب‪ ،‬كه له هك ة ههب وةةنتییهتە هەةةةح تۆةةاەكنت ت كةةنجیپ ه ةةرەت تۆةةاەي ت ةةویزەيەتەب ةةە‬
‫نلويب كويهةتنر هەةتنیونر هەكریح‪ ،‬لهمهمنتةنتاا كهماب لنعیر همەب هت تۆگهب كه مهەبوە‪،‬‬
‫له تۆو ههە ینت ت ةینةهت ت كتتوي ت هاب ت تهيەتن ةهيهەمن وەەاا‪ ،‬وتە مەب شراتاتبوتتن یرب‬
‫ةةةزتتتنهتەب رتتتةةةنكبیرب لهكةةةەمهوگهب كويهەةةةاا‪ ،‬تۆوةةةةته نمةةةنرە هتە ةریةةةح كه ةةةزتتنهتەب‬
‫رتتتةةنكبیرب كةةويهب هت منتةةنەه تیةةیه‪ ،‬كه هياتيهب ةةه وهةةةتهت ت تنەبهت هتةةاەیهكنتن ةةزتتنهتەب‬
‫رتتتنكبیرب رۆر نتا ةریح‪ ،‬چوتةه كەمهوگهب كويهب هه ني ت تنەبهت هتاب وەب مه وتە‪ ،‬چ لهرتتب‬
‫شهيمهتگن ت چ له رتتب ةینةن ت تهتهتاەهتن ت كتتويەیهتە‪ ،‬زەةنترەپ تە ترۆرەەهكةن چنكاةنزب‬
‫كەمهاڵەهتن ت كتتةويب ت تهتهتاەهتةن ت رتتتةنكبیرب هەيهەكهتیةحن مەكةنيب مهوبنايهتةن هه مةنايە‬
‫هە هریتهتە ە هتەب كه لنعیراتن كويه له هلۆةن زۆيب لیسرەكنتینتاا مهتوةن مەلةینيكرهتهتەب‬
‫وهوةینر هات ە له مهةهلهب ووینار ت زاتاح ت مۆزب ەهكگرتن ت هەيچوتر له ریرهەةتهب ت رز نيب‬
‫تهتهتەەن لهالەه ‪ ،‬لهالەهكن هەةهتە هه توینەنهتەەه هلۆةه لهتنمهب هكتەياكههن‬
‫هه توینەنهتەەه له تۆوهكن ت هتت هش ت هتجنه تۆةرنتوتە‪ ،‬له هلن ەهكهماا نةن وهةةتهتن‬
‫رتتتةةنكبیرب الب هكةة ههب وةةنتن ت كةةنجن اةةنهيب كةةەەن ت كهمةةاب كةةراتە‪ ،‬له هلةةن هتتەمةةاا‬
‫تنەبهت هتةةاب رتتتةةنكبیرب له لةةیسرەكنتن هةةةیرەاا وةةراتەته ریةةر تیوةةةن لۆةةةەوینهتەن له كەتةةنەن‬
‫توینەنهتەكهها هەوتوەن هچهتا هەي هتجنمۆ ‪ ،‬كه لهچهتا ونوۆةاا وراتتهتهرتتن‬
‫بەشی یەكەم‪ :‬خەسڵەتی ڕووناكبیری لە شیعرەكانی شاعیران ( ئەحمەدی خانی‪ ،‬حاجی قادریی‬
‫كۆیی‪ ،‬حەمدی)دا‪:‬‬
‫ئەحمەدی خانی(‪ :)0515-0571‬لةنعیریةن یرتیةن ت زاتةنەهكن عها تةن ت رتتتةنكبیریةن هتيەب‬
‫تهتهتەب كويه وت‪ ،‬هلۆوەەه كنتۆ لهةهي مهي هەنيهە ت كنوهتۆ تەةتن ۆح ۆگومنر هچةنتیةن‬
‫رەونهەن تيه ت همهةتۆةن تهتهتاەهتةن همۆةزەتە یةرب رتتتةنكبیرب وةەب ههەيواةتوتە‪ ،‬له هي‬

‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬ ‫‪941‬‬
‫نس لهونتن هەكریح تنكریح تهترن لهەهكةلەهتهتە نمةنرە ةە تةنتەرۆكن لةیسرەكنتن‬ ‫همهله كنتۆ‬
‫ةهەن‪ ،‬هتاتنەهكن تر ونتن هتە لهلنعیراتن منتچهيون وەب ت گرە تنش وەب جینهەكریتهتە كه‬
‫ةةنتاتن تهترةةن مهةةةهلهب رز ةةني وتر تیةةیه له ریرهەةةةتهەن ت زتوةةه ت ةةةتهه ت هتاكهتتةةوتەن‪ ،‬هوةةةو‬
‫(( ینینۆةةةةن زاتاةةةتن هت مهةةةةهلهەهەه كه له ه تاایةةةع ت تواتةةةنب ةةةةهيهەماا ریةةة هەكهتیةةةح ت‬
‫لهلۆةةةةااتهتەها تةةةۆپ وهوةةةةن تةةةر هەكهتیةةةحن هتش ه یةةةرب مهوةهتتةةةواتهت ینینةةةن را هراتهب‬
‫مهةهلهكه))‪9‬ن‬
‫مهةهلهب تهتهتاەهتن‪ ،‬مهةهلهە هكن زۆي رتگ ت جةۆگهب ةنەهو ت ةنترهاتهتەت لهةةهي تەةةتنر‬
‫وتە الب ونتن‪ ،‬هلۆوەەه زۆي هرتتر ت رەتاتن هه منايە لهمهه ت زەناا رەتگن هاتەتهتە‪ ،‬چوتةه‬
‫مهه ت زەن تهترن هاةتنتۆةن لةیسرب هوةاايب رتتت تیةیه‪ ،‬هوةةو ترۆرەەهكةن وةتگیر ت مهمهالەهته‪،‬‬
‫تةةرۆرەەهكه یرمهتةةا ت رتتتةةنكبیریةن مهزتةةن تەكةةو وةةنتن هيمهمةةن مۆنةةنتە ةةە هيتةةةتةرهتن‬
‫اهتايەەهكةةةن تهتهتەەةةةن‪ ،‬ةةةەەه هەكریةةةح ه مهتوۆةةةةن رتتتةةةنكبیراتهب ننةةةةۆنین ةةةە مهةةةةهلهب‬
‫تهتهتاەهتنن‬
‫وهتتةةن ەهكگةةرتن ت هيتةةةتةرهتن هەتوهتۆةةةن تهتهتەەةةن لههاةةةتنتن مهه ت زەنةةاا هلةةۆوازیةن‬
‫رتتر ت رەتار مهةتن تۆاەكریح‪ ،‬همهش ە هتە هە هریتهتە كه ونتن تە لةنعیریةن رتتتةنكبیر‬
‫له تةةنت ةةۆپ ت نزايەكةةنتن كةةەمهوگه ت كتتةةويب ةینةةةیاا ةةوتە‪ ،‬مهمةةوت هت تةةنهاهب ت تنەهكاةةنتن ت‬
‫ەهكنه ةةوتر ت تنكەكیةةنتهب هچةةنتب وةةەب ینیةةوە‪ ،‬لهه چوايچۆةةوەەهتە وةةنتن لهمهه ت زەنةةاا وهمةةن‬
‫تهتهتەكهەهتن ت مەكنيب ریرهەةته وتر ت هتاكهتتوتب میتتهتن كويه هەونتهرتت‪ ،‬ونتن هەوۆح‪:‬‬
‫هي هێ مه وا مه تنلنمه‬
‫ال ق اەن ووهئ كوالمه‬
‫تهعیین بوا ر ە تب تهوته‬
‫نمر ڤهه و مه هوته‬
‫مه ەهتی نر‬ ‫غهمخوايب هكر‬

‫‪ - 9‬هن عیزەهەن ماتهشن رەةو ‪ ،‬هكة ههب وةنتن لةنعیر ت یرمهتةا‪ ،‬شهەتهةةو‪ ،‬ت ةةەشن‪ ،‬هەز ةنب چةنی ت تهووةن‬
‫كهماب‪ ،‬ةتۆ نتن‪911 ،8112 ،‬ن‬

‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬


‫‪949‬‬
‫‪9‬‬
‫تیننته هەيئ ر هەةح له ی نر‬
‫ونتن تە رتتتنكبیریة ‪ ،‬مةزي ت یةرب وةەب هەونتهكةني ةە ینیةنهتەب مەكةنيب هت تهمةنمهتن ت‬
‫ریرهەةةةةتهين ت ته ةةةوتتن اهتايەەهكةةةن ةةةةهي هوە ةةةە تهتهتەب كةةةويه‪ ،‬له هتجنمةةةاا هە ةةةنته هت‬
‫هي هتجنمهب كه ته وتتن مۆزب ەهكگرتن ت ةهيكرهەەهكن وهمخواي ە كويهار‪ ،‬مەكنيب هه تنهاهب‬
‫ت ریرهەةتهەن وتتهب تهتهتەب كويهە‪ ،‬ەەه تهين لهچهيو ت زەمنتههەكنت ت لهمهمنر كنتاا رەونه‬
‫له میرتوین ت هەةتهاڵتااياتن هت میرتویننته هە ریح ت هەوۆح‪ ،‬ه هي هه تةنكەكن ت هتت هيەكیةیه‬
‫ته واەه هتا كويهەپ هه لۆوەەه تههەكهتته ریر چهتەكن تاڵتنر‪ ،‬مهيتەكو ونتن هەوۆح‪:‬‬
‫ةهيمه هت يتته‬ ‫غنله تهه وت‬
‫تههە وتته ورا هەن ههەةح وته‬
‫مهكةوتمێ ت عهلییه دهعنلی‬
‫‪8‬‬
‫مهغتوب ت موطیسن توي ت تنجی‬
‫هچنتب رەونه راتهتە هەرتاتۆته مهةةهلهب هۆزب كةويه ت راب تاەه‪ ،‬ه هي‬ ‫یرمهتای‬ ‫ونتن تە‬
‫تهتهتەب كةةويه ەهكةةاەتگ ت ەهكگرتةةوت بةةواەه‪ ،‬هتا مهي یةةز هه لةةۆوەەه مةةیتتهتهكهب تههەكهتته‬
‫ریرهەةةةتهاڵتن هەتوهتةةنتن ی وراتةةەيب رۆه ت تةةوي ‪ ،‬هه التازب ت هتت هيەكیةهب میرتوةةینهكنر تاب‬
‫كره وت كه تاڵتنر زۆي ه نةنتن هەةتن هةهيها گةرر ت ها یةرب ةةهر‪ ،‬چةوتةه كنتۆة میرتوةینی‬
‫توتلةةةن رتت هرتت ةةةوتتهتە هە ةةةوتەتە له ه هەتوهتنتةةةاا‪ ،‬هتكةةةنت میرتوةةةینۆةن هەةةةةه رۆوةةةن‬
‫تهمنلنكرهر زەنترەنر تههە ۆڕا‪ ،‬مهي همهش تاەةره وت ی وراتةەيەهتن عوةة نتن ت ةةهشهتب ت رۆه‬
‫بن هةهي نيتهۆون تنمهموايب كويهةتنتاا‪ ،‬ةهيەراب لوینن ةتراتینب كويهةتنر‪ ،‬كه همهش‬ ‫زا‬
‫مەكنيیةن هەةهب هه ها یركنيەیه وت‪ ،‬لۆرەتە ونتن هەوۆح‪:‬‬
‫هڤ يته ت عهجهه وار كهدنير‬
‫چني كننير‬ ‫كرمنتج مهمن‬
‫مهيهت طهيەشنر اه یتێ كرمنتج‬

‫غةااه‪،9111 ،‬‬ ‫‪ - 9‬مهه ت زەنن هك ههب ونتن‪ ،‬لرۆڤهكرر ت ڤهكەوینن همینێ وة نر‪ ،‬چنتةن ۆةةن‪ ،‬مطبسةة الجةنك‬
‫‪01-41‬ن‬
‫‪01‬ن‬ ‫‪ - 8‬ةهيچنتەب تۆووت‪،‬‬
‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬ ‫‪948‬‬
‫و تیرێ اهضن كرەنه نمنتج‬
‫ةهي كهههار كتیار‬ ‫ەەن كو‬
‫مهي تطن فه ةهههەكن ةههەار‬
‫هڤ اولزتمێ يته ت هكر تنجی‬
‫مناب كو ةهر ورتا ت تهكرە‬
‫كرمنتج ه ن خوتێ متطخ‬
‫‪9‬‬
‫تار ری ڤه هكهر م نلێ هيزەو‬
‫وةةةنتن هلةةةۆوازیةن زاتاةةةتن مەكةةةنيب هه ها یركةةةنيب ت ریرهەةةةةته وتتهب تهتهتەب كةةةويه‬
‫هەونتهرتت‪ ،‬هلۆوەەه راب تاەه كه ةهي نيب ته ةوتتن ةةهيكرهە ت ةةهيۆكۆةن هواةەز ت ته ةوتتن‬
‫ەهكڕەزب ت ەهكگرتن ت ته وتتن اهتايەەهكن ةینةن تەك ه‪ ،‬منتكنت لوینن جو راشیةنب كويهةةتنر‬
‫ت ةتراتین ت مهوةهتتوتب ونكهكهب مەكنيیةن هەةه وت‪ ،‬ە هتەب تاڵتنتن ها یركهي ت ی وراتەيەكنر‬
‫هت‬ ‫چنتب تهمنعینر تۆببڕر ت نيەزتتب ها یركرهتن ةهر‪ ،‬لۆرەها مهيچهتاە ونتن تە رەونه ریة‬
‫ةةنيە تةةنمهموايە هەوةةنته ریرتیوةةةن رەوةةنهتە‪ ،‬هاڵه (( هةةةهي مةةیتهتهكهب وەەةةاا مهوننچۆةةح ت هت‬
‫همةةەب ةهيلةةەرب ت ةاةةتن ت توةةتۆنةرهتهتە ت لهووینةةن هتزاتةةار تنزاتۆةةح‪ ،‬هوةةةو تە كةةوریةن‬
‫نيب میرەكنتن كويه ت تۆةهتە رۆەوتن ( ینقینه)ەةنر‪ ،‬همةەب راةةتهاینه هەزاتۆةح ت‬ ‫مەلینيب ه‬
‫كنون هتار ه لهيمهزايب هەزاتۆح))‪ ،8‬مهي تەكو هەوۆح‪:‬‬
‫ته سیهت تار ه هي چ عنيە‬
‫وهلقێ تنماايە‬ ‫هت عني‬
‫كنكه ت همیرار‬ ‫تنموةه‬
‫‪3‬‬
‫تنتار چ ەه لنعر ت شهایرار‬

‫‪08‬ن‬ ‫‪ - 9‬هك ههێ ونتن‪ ،‬لرۆڤهكرر ت ڤهكەوینن همینێ وة نر‪،‬‬


‫‪ - 8‬عیزههەن ماةتهشن رهةةو ‪ ،‬هك ةههب وةنتن لةنعیر ت یرمهتةا شةهەتهةةوت‪ ،‬ت ةةەشن‪ ،‬ههز ةنب چةنی ت تهووةن‬
‫كهماب‪914 ،8112 ،‬ن‬
‫‪01‬ن‬ ‫‪ - 3‬هك ههێ ونتن‪ ،‬لرۆڤهكرر ت ڤهكولینن همینێ وة نر‬

‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬


‫‪943‬‬
‫ونتن تە رتتتنكبیر ت رەونه ری ‪ ،‬ه هزمةور ت مەلةینيەیهتە مهتوةن هەةةح تیوةنتةرهتن هت‬
‫شنكتهياتهب هاتە كه ریگرر له هيهەه تۆوةهتتن ت هيتةح وتتن اهتايەەهكن ةینةن ت تهتهتەەةن‬
‫ە كويهار‪ ،‬له هتجنماا هلتەته هت ڕتاەهب كه مەكنيب هه ریرهەةته وتتهب تهتهتەكهب كةنكه ت‬
‫كني ههەةح ت میرەكنر وتر‪ ،‬چوتةه مهي هتاتن تنتهاي ت ونتەر تته ت تەةتن ت تاڵت هریوەهە هر‪،‬‬
‫هاڵه مخن ن هه كنكه ت میراته مۆنةاە ةێ ةن ڕتر وهمیةنر تهتیةن وەەةنته ت لهوهمةن كةەكرهتهتەب‬
‫ةنمنتاار‪ ،‬یتر میچ ةوچ ت تنتاتۆ تنكهتیته ةهيلنتن وهوةن ةڤیل ت لنعیرار‪ ،‬لۆرەها ونتن تە‬
‫رەونه ر ت یرمهتا ت رتتنكبیری وەب تیونتااتە همەب هتەب كه هلۆوازیةن زاتاتن ت عها تن‬
‫مهتون هەةح تیونتةرهتن كیوه ت رشتهكنتن هاتە‪ ،‬ه ەچوتن ونتن تە لهمهه ت زەناا نمنرەب ةە‬
‫كةةرهتتە‪ ،‬كۆوةةهب نهرەتةةن تهتهتەەةةن كةةويه‪ ،‬ته ةةوتن ەهكڕەةةزب ت ەه ةةةرتن مەكةةنيیةن هەةةةهب هه‬
‫ریرهەةته وتر ت هتاكهتتوتەن ت هه هەيهب تهزاتیینهەه‪ ،‬لهه رتاتگهەهتە ونتن هەوۆح‪:‬‬
‫هي هێ مه وا مه تفناه‬
‫ڤۆةرا ةرا مه نقینهە‬
‫يته ت هيەب ت عهجهه ت نمن‬
‫مهمینر ر مهيا هكر غوالمن‬
‫تهك یل هكر مه هەن ت هەتلهت‬
‫تهكق ل هكر مه عته ت كة هت‬
‫ت ییز ه ور ر مهڤ مهانالت‬
‫‪9‬‬
‫م تنز ه ور ووهار كهمنالت‬
‫وةةنتن رتتتةةنكبیر ت لةةنعیرت وةةنتەر هزمةةور ت تةةی هت‪ ،‬تهترةةن مه هةةةتن له هيتةةةح ةةوتتن‬
‫اهتايەەهكن ةهي هوە تییه‪ ،‬هلۆوەەه كه بۆته مەب تۆةرۆننتن هەتوهتۆةن تهتهتەەن‪ ،‬هوةو زەنتر‬
‫هه مهةهلهب ەهكگةرتن ت ەهكبةوتتهها‪ ،‬رۆ ت رتگةن زاتاةح ت زاتیةنيب ت ههەب ت‬ ‫هەەهتیح لهتن‬
‫موتهي له تۆوةهتتنن تهتهتە ههونتهرتت‪ ،‬نتەرب تاەه نەهواار ه زاتاح ت ههەب ت موتهي‪ ،‬هە ۆته‬
‫مەب ةهيكهتتن ت رز ني وتر له ریرهەةتهەن‪ ،‬ه ەچوتتن ونتن هه مهتاڵتهش تۆوەاتن ه میر ت‬

‫‪ - 9‬ةهيچنتەب تۆووت‪03 ،‬ن‬


‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬ ‫‪944‬‬
‫ةةةهيتەي ت ةةةهيكرهەەهكن زاتةةنت لةةنيەزا هە ۆةةح ةةە ریةخاةةتن ت منتةةااتن رۆوهكةةنتن مةةیتتهتهكهب‪،‬‬
‫مهيتەكو هەوۆح‪:‬‬
‫اةتنهب هڤۆتن ت تأمل‬
‫‪9‬‬
‫اوفنا ت تهغنشل ت تهكهمل‬
‫ونتن تهەنمۆةن رتتتنكبیرب ە میر ت ةهيكرهەكنر هەتۆریح‪ ،‬تۆن تاەه هە ۆح میر ت ةهيكرهەكنر‬
‫یرتین ت رتتتةنكبیر ن‪ ،‬ترۆنةن تةنيیز ن‪ ،‬له مهمةنر كنتةاا تن ۆةح ۆان ةن ن له كةني ت نيەكةنتن هەتوهت‪،‬‬
‫مهيتە ت چةةەر هە ۆةةح توةةو هيیةةن ن هيامةةبهي ه تۆوةةرنتهكنر‪ ،‬لۆةةرەتە رتتتةةنكبیرب ت یرمهتةةاب ت‬
‫تەةتن ۆح ت واةتبوتەه‬ ‫تی هتن ونتن هەيهەكهتیح‪ ،‬چوتةه كنتۆ لهةهي مهي ن هت ت هەنيههەه‬
‫هي تیوةن رەونه‪ ،‬نمنتجۆةن رتتتنكبیرب له توتن مه هةتهكهەهتە وتەن‬
‫نةةن مۆةنتتب را هياتةن ةزتتتنهتەب رتتتةنكبیرب ت‬ ‫حاجی قادری كۆۆیی (‪9211 -9291‬ز)‪ ،‬كنتۆة‬
‫تیوةةت نر تهيتەيب ت زاتةةنەن ت هواةةەزب تهتهتەب كةةويه هەكریةةح‪ ،‬هتا تۆوەاةةته لهةةةهيەتنتە تةةنتب‬
‫كنجن بریح‪ ،‬چةوتةه كةنجن ((كهةةۆةن لةنعیر ت زاتةن ت ةینةةن ت رۆلةنبیر ت تیوةت نر تهيتەي ت‬
‫لەرلةةةگۆڕب هواةةةەزب كةةةويه ةةةوت))‪ ،8‬لةةةنعیر هلةةةۆةن زۆيب لةةةیسرەكنتن ةةةە تيەةةةنكرهتهتە ت‬
‫مەلةةةةینيكرهتهتەب تهتهتەكهب له تهزاتةةةةن ت تهووینةةةةاەتايب ت هتاكهتتةةةةوتەن ت ها یركةةةةنيب ت‬
‫ریرهەةتهب تهيونتةرهتتە‪ ،‬هلةۆەەەه كه هيهەتاه لههرب لةۆخ ت مهال ت ةةهيكرهە ت شهيمةنتڕەتا‬
‫تهزار ت هورەاهكنر له هيەتگني وتتهتەها وتە‪ ،‬مهي همه تاەةرهتتە‪ ،‬كنجن انهي(( هتنچنيب تاڵتیةةن‬
‫تیرار ت كەمهوگهەهكن هتاكهتتوتب هجێ مۆوح ت رتتب كرهە نتايەەن‪ ،‬هاڵه ه ت هەيتتتن مهي‬
‫الب ون ت تیوت نتهكهب وت))‪3‬ن‬
‫ه تهمنلةةنكرهر ت ةةنتيهاتهتە له تةةنتەرۆكن لةةیسرەكنتن كةةنجن هتەمةةنر ةةە رتتتةةاە ۆتهتە‪ ،‬كه‬
‫هەكریح كنجن هاوتن خنتهەهكن لیسرب له ههە ن كويهەاا مهرمني ةهەن‪ ،‬هت اوتن خنتهەهش‪ ،‬تۆن‬
‫هەتتریح رۆلنةرهتهتە(تهتةوەرب)‪ ،‬ەةنووه ههكریةح تۆةن تةۆن اوتن خةنتهب رتتتةنكبیرب‪ ،‬رتگتةرەن‬

‫هۆي مهه ت زەنن ونتن‪ ،‬چنتن ەهكهه‪ ،‬چنتخنتهب نياس‪ ،‬مهتلۆر‪91 ،8111،‬ن‬ ‫‪ - 9‬كجن جسفر‪ ،‬چهتا ڤهكولین‬
‫‪913‬ن‬ ‫‪ - 8‬مني‪ ،‬وهزتههاي‪ ،‬مۆنتتب ههە ن كويهب‪ ،‬هي ن چوايەه‪ ،‬چنتن هتتەه‪ ،‬چنتخنتهب نياس‪ ،‬مهتلیر‪،8191 ،‬‬
‫‪ - 3‬هن محهمهه هلۆر ت هنشنزەل مهجیا‪ ،‬كنجن انهيب كەەن له نزتهب رۆلةنگهيەاا‪ ،‬ەڤةنيب زاتةةەب هيمیةنر‪ ،‬رمةنيە ‪،4‬‬
‫‪11‬ن‬ ‫ةنون ‪،8194‬‬

‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬


‫‪940‬‬
‫ونةیهتهكنتن هه اوتن خنته لةیسرەیه تزەةبةوتتهتەەهكن ەهكجةني هتيەەه له مةیتتهت ت هەي ڕەنةن‬
‫میوا ت نتات ت نزاي ت هاووازەیهكنتن هجەيیةن شراتاتتر ت هلێ هتيەتر له لنعیرەكنتن تۆووتر‪9‬ن‬
‫كنجن تهەنمن رتتتنكبیرب وەب لهرەگهب لیسرەكنتیهتە نياةتهب كەمهوگهكهب هەكره‪ ،‬ەهكۆ له‬
‫تنەبهت هتةةاەیه هەنيەكةةنتن لةةیسرب لةةنعیر‪ ،‬رەتةةن ةةوتە له مهةةةهلهب تهتهتاەهتةةن ت مهتوةةاار ةةە‬
‫ەهكگرتن ت ةهيكهتتن ت هيتةتةرهتن اهتايەەهكن ةینةین ةهي هوە‪ ،‬منتاار ە هتتيكهتتنهتە له‬
‫هترمننەهتن ت تنكەكن له ه ەهكتر‪ ،‬لهه رتتەتە كنجن هەویح‪:‬‬
‫تن ری تهكهتر اه یتن هكراه‬
‫‪8‬‬
‫مهيتا هە نه وهيا ه ن نه‬
‫كةةنجن تە رتتتنكبیری ة تهەةةنمۆةن رەةةنياته ت رتتتةةنكبیراته نياةةةتهب رۆوهكةةنتن كةةەمهوگهكهب‬
‫هەكنت ت تۆینر راهە هەهتۆح كه تۆوەاته ەهكبگرر ت بنه توتیواتن ەهكتر‪ ،‬ە هتەب له ریرهەةتهەن‬
‫ت زتوةةه ت ةةةتهه هەي ةةنز بن ت لهه كةةنوهب ۆاةةتنەنر‪ ،‬كه كةةنوۆةن مةةنوویراتةرات هەي ههەيەةةیه‪ ،‬لةةنعیر‬
‫مەكةةنيب تۆوةةنهكهتتن ت ته ةةوتر ه وةةنتەتن اهتايەەهكةةن ةةةهي هوە هەوةةنته هةةةتەب هه ةةنيب‬
‫تنته نەیهتە‪ ،‬مهيتەكو هەوۆح‪:‬‬
‫مهي كويهر ه هيچن تنكن مهيهر‬
‫تنمنون زەمنر‪ ،‬میاتن هيهر‬
‫مهيمنتهتە ێ تهتات مهزووه‬
‫وتمن وهيا هزاي مهلاوته‬ ‫تە‬
‫هي نعیان هه هەترةن كنمه‬
‫‪3‬‬
‫لهيتۆةه كه ە مهموت تهمنعه‬
‫كنجن ةهيتجیةن رتتتنكبیراتهب لهةهي ریرهەةته وتتن میتتهتهكهب واةتەتهرتت‪ ،‬هلةۆوەەه‬
‫كه مەكنيەكهب هەوةنته هةةتەب مةیتتهت وةەب‪ ،‬چةوتةه یةر له ەهكگةرتن ت وه ةنتةرهتن تۆةهتەەةن‬

‫‪ - 9‬هنمحهمهه هك هه ةهعیا ( كهةنس جه نيب)‪ ،‬لیةنيب هەق‪ ،‬چنتخنتهب تهرته‪22 ،8191 ،‬ن‬
‫تكرهتهتەب ةةنه‪ ،‬لةنيەكتۆبن میةاەن‪،‬‬ ‫‪ - 8‬هەواتن كنجن انهيب كەەن‪ ،‬ةهيهاي كهمیا میرار‪ ،‬كهيەه ماتهشن لنيەزا‪،‬‬
‫‪912‬ن‬ ‫‪، 8111‬‬
‫‪911‬ن‬ ‫‪ - 3‬ةهچنتەب تۆووت‪،‬‬
‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬ ‫‪941‬‬
‫ةةە هامنتوتەةةنر تةةنهەر‪ ،‬مهيكهةةةهت ةةە هيرەتەتةةاب ت تهمةةنعن وةةەب تۆاەكەلةةۆح‪،‬‬ ‫تةةنكهر ت مهت‬
‫مهيتەمن له كەتنب لیسرەكهەاا زەنتر لهةهي هه مهةهلهەه هەهتیح ت ەمنر رتتتاەكنتهتە ت هەوۆح‪:‬‬
‫اورەنر همهموت تاڵتهتە ها‬
‫تن مول ت رەعییه تنكن شهتتن‬
‫ەهكینر همن تە هەكهب تهەنتةره‬
‫‪9‬‬
‫غهمینر ته وت كويه ه هي مهموت مره‬
‫ه ڕتاب كنجن ەهكۆ له شنكتهيە ةةهيەكییهكنتن هتاكهتتةن ت ریرهەةةته ةوتتن میتتهتةن كةويه‬
‫تنكەكن تۆةوار چینهكةنتن كةەمهوگهەه‪ ،‬لهمهمنتةنتةاا ەهكنه ةرتن ت ته ةوتتن ةةهيكرهە ت ةةهيهايی‬
‫هەانتهتە كنيیةن تاب كرهتتە كه كويه هریرهەةتهەن ۆنۆتهتە‪ ،‬ته مهي همه گرە ةوتتهته مةەب‬
‫من تیراتن ت لههەةةتااتن هلةۆةن زۆي لههەةةةهتتهكنر‪ ،‬لةنعیر همهش ةە ته ةوتتن كهةةنتۆةن‬
‫رتتتنكبیر كه له وهمن میتتهتهكهەنتاا هە هرینۆتهتە‪ ،‬لۆرەها كنجن تە رتتتنكبیریة هەيهەكهتیةح‬
‫هتەب هەەهتیةةح یةةرب وةةەب ةةە مةةیتتهتهكهب گةةویزیتهتە‪ ،‬لهتۆنةةنت رز ةةني وتر له هتاكهتتةةوەن ت‬
‫ریرهەةتهەن‪ ،‬چوتةه كهةنتن رتتتنكبیر ((مهمیوه یرهەكهتهتە‪ ،‬لهمهمنتةنتاا مهتواەهات هه یر ت‬
‫مةةزيەب وةةەب ةةە وهوةةةنتن هب هە ةةویزیتهتە‪ ،‬مهيتەمةةن لهتۆنةةنت ةةوايب وةةتیاا تۆاەكەلةةۆح‪ ،‬لهه‬
‫تۆننتەلةةاا هيهەتاه تهەوەتةةاب له ه هيتةةةح هەكةةنت))‪8‬ن لهه رتاتةةگهەهتە رتتتةةنكبیرب كةةنجن‬
‫هەيهەكهتیةةح‪ ،‬هلةةۆوەەه كه كةةنجن رۆوۆةةةن رتگةةن مه ةةوت ةةە هامۆنةةنتن ت مۆنةةنتن یةةرتراب‬
‫رتتتنكبیرب ە تنت كەمهوگهب كويهەتايب‪ ،‬چوتةه مهمیوةه له مهت ت هراتةاا ةوتە ةە هۆزەةنهتەب‬
‫ە هەي نزكرهتن میتتهتهكهب لهتهزاتن ت تهووینةاەتايب ت هتاكهتتةوتەن‪ ،‬زۆيجةنيەپ‬ ‫ریگهچنيەەه‬
‫هةهيتجۆةن رەونه راتهتە تهەةنمن رتتتةنكبیراتهب وةەب هەنتةاتتەته مةیتتهتهكهب‪ ،‬لهه الەهتهتە‬
‫كنجن هەةتۆةن ناڵب وتە ت هەوۆح‪:‬‬
‫مهيكويهە له هەنن كولتن میتتهت‬
‫ێ همرە لهووینار ت كیتن هت‬

‫‪912‬ن‬ ‫‪ - 9‬هەواتن كنجن انهيب كەەن‪ ،‬ةهيهاي كهمیا میرار‪ ،‬كهيەه ماتهشن لنيەزا‪،‬‬
‫‪ -8‬رامین جهمنتبه تو‪ ،‬مەهیرتهكنر‪ ،‬تەي ۆڕاتن ةنزاه هيزتجةن‪ ،‬چنتخةنتهب هەز ةنب چةنی ت تهووةن ةةهيهەه‪ ،‬چةنتن‬
‫‪38‬ن‬ ‫ەهكهه‪ ،‬ةتۆ نتن‪،8111 ،‬‬

‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬


‫‪941‬‬
‫ۆگنته ه تهيجهمهب زت نتن‬
‫هةرايب كتۆبن وهوقن زاتن‬
‫ەهكاهي عولهمن هيلح ت تيهب‬
‫‪9‬‬
‫تنوویننهەتە هتت كهيشن كويهب‬
‫هت تنەبهت هتاەیه رتگنتهب كه له هلۆ له لیسرەكنتن كنجیاا ههەاەكهەن مهةهلهب ووینار ت‬
‫زاتاةةةةته‪ ،‬كه همهش هزمةةةةوتن لةةةةیسرب كةةةةنجن هەوةةةةنتهرتت‪ ،‬كه هزمةةةةوتتۆةن رەونه ةةةةراته ت‬
‫رتتتةةنكبیراتهەه‪ ،‬همةةەب هتەب لةةنعیر هيهەتاه هلةةۆوازب رەونه ةةراته مهتوةةن مەلةةینيكرهتهتەب‬
‫مةةیتتهتهكهب وةةەب هاتە‪ ،‬همهش ه هياتيه كرهتةةن نةةةتن تۆوةةةهتتنن ت زاتیةةنيب میتتهتةةنر له ه‬
‫تهتهتەكهب وەەاا‪ ،‬همهش هە ۆته مەب هتەب كه لنعیر هچنتب رەونه رتنهتە ڕتاتۆته كەمهوگهب‬
‫كويهەتايب‪ ،‬لۆرەها كنجن راب تاەه كهتهترن میتتهتن كويهە لهتۆو جیرنتاا تهوەیناەتاي ت ێ همرەر‪،‬‬
‫چةةوتةه لهةةةهيهەمن كنجیةةاا (( نةةةتن ووینةةاەتايب زۆي تةةزه ةةوتە‪ ،‬هتةةنەبهت له رتتب زمةةنتن‬
‫كويهەیهتە))‪ ،8‬هەنيە ترۆةةهب ووینةار ت ووینةاەتايب مه ةوتە ه زمةنتن ۆگةنته هتةنەبهتن زمةنتن‬
‫عهيە ن كه همهش ە زاتاتهلهيعییهكنر وتە ت له كوجرە ت مز هتتنتاا ووینةاياتەتهتە‪ ،‬همهش‬
‫لهالب كنجن میچ نەهو ت رۆوۆةینر له هيەت تۆوبرهتن كەمهوگهها ته وتە‪ ،‬لۆرەتە كنجن هەوۆح‪:‬‬
‫ونتهان ت لۆخ ت تهكیهكنر ەهكاهي‬
‫تۆه تۆن‪ :‬تهشسینر چییه نور‬
‫غهەرب تهعتی ن تهتبهون كرهر‬
‫‪3‬‬
‫جهمسن همل ت وهزته كەكرهر‬
‫ه ەچوتتن كنجن هت زاتاح ت زاتینيەنتهب له كوجرە ت تهكةیه ت ونتهانكنتةاا هەووینریةح ت‬
‫هت تاتنتهش كههەتتریتهتە‪ ،‬میچ ةوه ت انزاتجۆةن كەمهوگهب تۆةاا تیةیه ت تهترةن ةە كةەكرهتهتەب‬
‫ت وتتهتەب تهمبهون ت تهزاتین‪،‬‬ ‫تنيەت ةنمنته لهالەهر لۆخ ت مهالكنتهتە‪ ،‬كه همهش وتەته مەب‬
‫ةةەەه لةةنعیر مەكةةنيب همه هە هریةةتهتە ةةە ته ةةوتتن مۆةةزب ەهكگةةرتن ت هيتةةنكرهتن لەرلةةۆةن‬

‫‪ - 9‬هەواتن كنجن انهيب كەەن‪ ،‬ةهيهاي كهمیا میرار‪ ،‬كهيەه ماتهشن لنيهزا‪891 ،‬ن‬
‫‪923‬ن‬ ‫‪ - 8‬مني‪ ،‬وهزتههاي مۆنتتب ههە ن كويهب‪،‬‬
‫‪ - 3‬هەواتن كنجن انهيب كەەن‪ ،‬ةهيهاي كهمیا میرار‪ ،‬كهيەه ماتهشن لنيەزا‪ 914 ،‬ن‬
‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬ ‫‪942‬‬
‫رتتتنكبیرب هتتە ك ه نتری له ةهيكهتتن ت تۆوةهتتنهكنتن میتتهتةنتن هتیةن ةااتهتە ت چنتیة له‬
‫مۆنتتب ترلةەب تاڵتنتن هەتيت هي ةنت ت زاتۆةح هتار ۆاةتن له چ نةةتۆةن تۆوةةهتتناارن لهه‬
‫رتتەتە كنجن هەوۆح‪:‬‬
‫كوریةن تاته وت مهةتۆته ةهي تێ‬
‫زاتێ وهوقن چەر كهتتوتهته ةهي رێ‬
‫ةن ةهەرب جهيەاە ت كنون میتتهت‬
‫كتۆبن تنزە ت ته رەخن هەتوهت‬
‫زاتێ تن چ اهتمنتە له هترا‪،‬‬
‫ةهياتن ن رە هترا‪ ،‬ت هكنن‪،‬‬
‫ه هي كنيی تهكهر لهه هەنهها زتت‬
‫‪9‬‬
‫مهمنلی كنتهكن زاتیح لههەةح چوت‬
‫هلۆةن زۆيب لیسرب كنجن تهيونتةراتە ە مهةهلهب ووینار ت وویناەتايب‪ ،‬وهمن هتيەب‬
‫كةةنجن‪ ،‬ر ەتةةن ةةوتە له ته ةةوتتن كهةةةنتن لةةنيەزا ت ووینةةاەتاي ت رتتتةةنكبیر‪ ،‬كه وهمۆة له كةةنون‬
‫میتتهتن كويه خةەر ت مهتوةن چنيەةةهيكرهتن كۆوةه ت تةنكەكن ت هەيهب تهزاتةین ةاەر‪ ،‬مهي ةەەه‬
‫لۆرەتە كنجن رەونهەهكن توتا نياةتهب رۆوهكنتن مییتهتهكهب هەكنت ت له مهمنر كنتیواا تهەنمن‬
‫رتتتةةنكبیراتهب كةةنجییه ةةە رۆوهكةةنتن تهتهتەكهب‪ ،‬كه تۆةةاا تهەةةن له ته ةةوتتن كهةةةۆةن مەلةةیني ت‬
‫یرمهتا هەكنت‪ ،‬چنتی له تهيتوكن توێ ت مۆنتتب هەتوهتنر ةةنت‪ ،‬تةنتەكو نلةنن ۆح ت زاتۆةح له‬
‫تاڵتنتن هياتةێ ت جیرنتاا چن هە وزەيیح ت له چ تتهەهكن وەلگوزەياتیاار‪ ،‬لۆرەلهتە هەاةنتهتە‬
‫هاتا كنيەیهكن رتتتنكبیراته نياةتهب كەمهوگه هەكنت ت تۆینر راهە هەهتۆح ‪ ،‬ه هي ۆتةو زتت هزتت‬
‫مهتوۆةةة تههەر هتەلةةةن مه ةةةوتە لههەةةةةح هەچۆةةةح‪ ،‬لهه رتاتةةةگهەهتە لیرةةةنتوب ت یرمهتةةةاب ت‬
‫رتتتنكبیرب كنجن هەيهەكهتیحن‬
‫حەمدی(‪ :)0395-0252‬ەهكۆةه لهت لنعیراتهب‪ ،‬كه هلةۆةن زۆيب لةیسرەكنتن تهيوةنتةرهتتە ةە‬
‫تكةةرهتهتەب زاتاةةح ت ووینةةاەتايب‪ ،‬چةةوتةه‬ ‫مهةةةهلهب تۆوةةةهتتن ت رز ةةني وتتن تهتهتەەةةن ت‬

‫‪910‬ن‬ ‫‪ - 9‬ةهيچنتەب تۆووتت‬

‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬


‫‪941‬‬
‫لهریگهب لیسرەكنتییهتە مهتون هاتە كەمهاڵتن وهو مؤلیني ةنتهتە لهت رتتهات ت تۆوةرنتنتهب كه‬
‫هتتچنيب میتتهتهكهب هە وتەتە‪ ،‬كه لهةهيهەه ت رۆر نيب لنعیرها ةهيەنترهواەها‪ ،‬هەنيە ةةهيهەمن‬
‫كهمةةاب له ةةةهيتت هتاب جهتگةةن جیرةةنتن ەهكهمةةاا ةةوتە‪ ،‬كهمةةاب همةةەب لۆرةةنتوتب ت یرتیةةنب ت‬
‫خنتهةهي هت كۆوه ت تهمنمهتینتهب كه هتتچنيب میتتهتهكهب‬ ‫تی هتین وەەهتە تواتیوەهتن تیو‬
‫هە وتتهتە‪ ،‬مهتون هەها كەمهوگهب لێ ن نهاي ةنتهتە‪ ،‬كهتا وت ((كهماب تن هتامهتنةةه اهوهمهكهب‬
‫ە هيرەتەتاح وتن لهكنيها وتە‪ ،‬ە ةهيشهيازب تهتهتەكهەةن ت هەوةتنن ةە رەةنتۆةن تةر لهةةهي‬
‫تنةةاب ت كةةنمهياتن‪ ،‬مةةیچ كةةنت كةةەون تههاتەت‪ ،‬تاب ه ةةنش زاتیةةوە كةةويه له ه ةینةةةهتن وةةتن‬
‫هتةةةهيهەمهها ةةڕتات ةةةوتهی هە ینةةێ‪ ،‬مهيته ۆةةح هتجهكةةنتن هشیةةڕۆ تةةنرۆر‪ ،‬مةةیتتهت مةةەش ت‬
‫ەلن زەنتر هەكریتهتەت راةح ت چهتتهكنتن نلتر ە نلةرا هە ۆح))‪9‬ن‬
‫لیسرب كهمةاب مهوگةرب تهەةنمۆةن شهلاةهشن ت رتتتةنكبیرب وتە‪،‬چةوتةه تۆةڕتاتین ت هتیةن ینن‬
‫ةوتە‪ ،‬همهش له هي رتگةن شهلاةهشه وتە الب لةنعیر‪ ،‬چةوتةه‬ ‫كهماب تۆڕتاتینۆةن شهلاهشن او‬
‫ههەب ت شهلاةةهشه لهتةةنتەتە هتيهب ت هتوتةةاب تةةۆةهتە هةةةتراتر‪ ،‬لهالەهكةةن تةةرەپ‬ ‫((لهالەه‬
‫یرمهتةةا ت‬ ‫مهيهتتكیةةنر له ه رەةةنر كةةەهە نهتە))‪ ،8‬مهي همهش تاەةةةرهتتە كهمةةاب لةةنعیر تە‬
‫رتتتنكبیریةن هەني ت كنيەگهي ههي ةهتیح ن‬
‫كهماب ته رتتتنكبیری ‪ ،‬وهمن هتيەب هتە وتە كه میتتهتهكهب مەلیني ةنتهتە لهت كۆوه ت‬
‫تلتگۆڕەینتهب ةه نيەت هتهتهتەكهب له نياها وتە‪ ،‬مهمیوه مهتویااتە تهتهتەكهب تۆبگهەهتۆةح له‬
‫راةح ت هيتةتن رتتهاتەكنر‪ ،‬مهيتە ت هەوۆح‪:‬‬
‫من هاهتمێ تۆنه هەن چن تۆه تن تێ ه هر‬
‫‪3‬‬
‫توتن من ەن توتن وەەن ت اهته ت هتالهب لةنتا‬
‫ەهكۆ لهوهةتهتههەنيەكنتن رتتتنكبیرب رەونه رتنه‪ ،‬ەەه كهماەپ تە رتتتنكبیری رەوةنهب‬
‫توتتا له میتتهتهكهب وةەب هە ریةح ت ه تۆنه هەوةتوت تەةةفن هەكةنت‪ ،‬مهي هه تۆنه هەوةتن ت تةن‬

‫‪ - 9‬عه اتاڵ واي مهتلوه‪ ،‬لۆةەوینهتەەه له لیسرب كهماب‪ ،‬چنتخنته هریوە هياەهتن چنتخةنتهب رۆلةنبیرب‪ ،‬مهتلۆةر‪،‬‬
‫‪18 ،8114‬ن‬
‫رتت ‪ 9121‬ص‪28‬ن‬ ‫‪ 8‬مح ا لف ق لي شي االهب الفتافن مؤةاة توشل‬
‫‪ - 3‬هەواتن كهماب‪ ،‬جهمن محهمهه محهمهه همین‪ ،‬چنتخنتهب ةهيكهتتن‪ ،‬ةتۆ نتن‪848 ،9124 ،‬ن‬
‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬ ‫‪901‬‬
‫مەلینيەیهب همەكنيب هتاكهتتن ت توح ت كهمهيلةنتاتن مهمةوتار هەزاتۆةح‪ ،‬ةەەه نمەر نيەةنر‬
‫هەكنت ت له ةینةهتن تۆو هەتوهتن ن نهايەنر هەكنتهتە ت هەوۆح‪:‬‬
‫مهي له هي هيز وتتهتەب هه كويهە ریرتۆةهتتوە‬
‫‪9‬‬
‫هامهتن مهتات ن ةنمن تهتجهەن(مس یل) رەن‬
‫كهماب همەب هت لنيەزاەیهب كه مهەبوتە ةه نيەت ه ةینةهتن تنتوە ت هەيەتە‪ ،‬مهتون هاتە‬
‫ةهيەتجن وةەب لهمهر مةنمهوهكرهتن ةةهيكرهە ت ةینةةیهكنتن تهتهتەكهب خةنتهرتت‪ ،‬هلةۆوەەه‬
‫نمەر نيەینر هەكنت هتەب كه هتيەنەن ت ن نمهتاەیهتە منمهوه له ه ةینةهت ت ةهيكهتتنهكنتن‬
‫منتتهە نتنر ت هت تاڵتنته ةهر كهله تنش جهتگن ەهكهمةن جیرةنتن هەةةتینر مه ةوتە له تةنتوەەن‬
‫كويهةتنتاا‪ ،‬هلۆ لهتنتچه جینجینكنتن كويهةتنر كهتتوتەته ریر هەةتینتهتە‪ ،‬چوتةه رتتتنكبیرب‬
‫هتە ةةنت‪ ،‬كه ةینةةهتن هه تاڵته‬ ‫ت ن نمهتاب ت یرتینب كهماب هلتبوتە نةتۆ مهي زتت هي‬
‫زلرۆز ت ها یركهياته ترەهتن له شرت ت شۆڵ‪ ،‬مهيلهةهيەتنتە هه تۆوبینیهب كهماب مةنتههب ت تةنش‬
‫ها یركرهتن كويهةتنر لهالەهر ینگتیزەكنتهتە‪ ،‬ینگتیزەكنر له ةهيجهمن هت هوۆنةنتهب هكويهەةنر‬
‫ها وت تهلی نر وتتهتە‪ ،‬لۆةرەتە هەاةنتهتە لهه ةینةةهت ت تلتگۆةڕەیهب هەتوهتةنر وهوةةن ن ةنهاي‬
‫هەكنتهتە ت هەوۆح‪:‬‬
‫تۆبگهر وهوقینه توووا هس یتر تهشرە خەر‬
‫‪8‬‬
‫هجنه ن ە تهشسن وەەنته هەكهر هاەه كییه‬
‫لنعیر هاتا له كەمهوگهكهب هەكنت هه شرت ت شۆڵ ت تلر ۆةڕەیهب ها یةركهيار مهونهوهوتةۆن ت‬
‫تهشرە تهوەر ت ەهكگرتوت ن‪ ،‬چةوتةه كهمةاب همةەب رتتتةنكبیرب ت ه هزمةوتتن وةەەهتە ةنش له‬
‫مه هةح ت مهيامن ها یركهيار تۆگهەوتوتە‪ ،‬مهي ةەەه چةنتەرتاتن مةیچ ةةوته ت انزاتجۆةیةنر لةێ‬
‫تنكنت له هيرەتەتاب تهتهتەكهب ها ۆح‪ ،‬له هي هتە لهمهياه ت مه هةتن ها یركهيار تۆگهلةتبوت‪ ،‬كه‬
‫هه ها یركنيەیهب زلرۆزەكنر مەكةنيب هتاكةهتتوتب كةەمهاڵەهتن ت ةن وتيب ت ةینةةن میتتهتهكةهب‬
‫وته ‪ ،‬ەەه مهمیوه منتن وهوةن هەها ە ووینار ت زاتاحن مهيتەكو هەوۆح‪:‬‬
‫همه ە هەيةن عیبرەت كنشیه ۆوەت ووا‪ ،‬هووا‬

‫‪ - 9‬هەواتن كهماب‪ ،‬ج ن محهمهه محهمهه همین‪38 ،‬ن‬


‫‪ - 8‬ةهيچنتەب تیووت" ‪941‬ن‬

‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬


‫‪909‬‬
‫‪9‬‬
‫تهووینن هیڕب كەته ةهطرح تنزە هەي هون مهةطهي‬
‫كهمةةاب لةةنعیر وهمةةن هتيەب هتە ةةوت‪ ،‬كه تنلةةهرۆرب هلةةنتە ت تۆوةةةهتتوت ت تةةڕ لةةةە ةةە‬
‫میتتهتهكهب ۆته نياتە‪ ،‬ەەه مهمیوه وهوةن تيەنكرهتەتهتە له ةوهب ووینار ت هاتاب له كەمهوگن‬
‫كرهتتە كه ت هتا ت عیبةرەت تەي گةرر‪ ،‬هتاب ووینةاەتايب ت زاتةین ت زاتیةنيب ةةهتر‪ ،‬منتیةنر هەهات‬
‫كههەةح ةهر ه وویناتهتەب تهيتوتكن كەته ت توێ‪ ،‬ه هي مهتوۆة تههەر مهيتا ه ریرهەةةتهب‬
‫ت مةةنوویرار كةةراتب هەمۆنةةنهتە‪ ،‬مهي ةةەەه هاتاەهكةةن رتتتةةنكبیراته نياةةةتهب كەمهوگةةنكهب هەكةةنت ت‬
‫هەوۆح‪:‬‬
‫ۆنهتە كور ه هەمهوان كەمهوێ گرر‬ ‫را ه‬
‫‪8‬‬
‫تهغنشڵ هةن ەه مهوبگرر ةهيب غیرەت لهةهي وةتهي‬
‫كهماب همەب هزمور ت یرمهتاەن ت رتتتنكبیرب وةەەهتە ةنش لهتە تۆگهلةتبوتت كه كۆوةهب‬
‫ةةةهيەكن ت نهرەتةةن كةةەمهوگهب كةةويهەتايب‪ ،‬ته ةةوتتن اهتايەەهكةةن ەهكگرتةةوت ةةوتە ت كه همهش‬
‫مهمیوةةه م ەكةةني ةةوتە ةةە راكۆوةةنتن هەةةةتن هەيەكةةن ت ها یركةةنيب ةةە كويهةةةتنر‪ ،‬مهي ةةەەه هاتا‬
‫لهرۆوهكنتن میتتهتهكهب هەكنت ەهكبگرر ت هەيهب كولناەب تهزاتن ت هت هيەكن لهتنت هير‪ ،‬تاز رۆنن‬
‫له وهتتن ت تهمبهون‪ ،‬لۆرەتە رتتتنكبیرب كهماب ههەي هەكهتیح‪ ،‬چوتةه وهمةن كهمةاب ةةنوتيب‬
‫تن ت هير ەتەتاب تنەبهتن تۆوهراتاتتە ت له مهتون هتەهاەه همەب هزموتر ت لنيەزاەن وةەەهتە‬
‫میتتهتهكهب مەلیني ةنتهتەن‬

‫بەشی دووەم‪ :‬بزووتنەوەی ڕووناكبیری لە ئەدەبی كوردیدا بە نمونەی ئەسیری شاعیر‪:‬‬


‫ئەسیری (‪ :)0358-0237‬هةیرب ەهكۆةه لهت لنعیرە یرمهتا ت رتتتنكبیراتهب‪ ،‬كه مهمیوه مهتون‬
‫ە رتتتةنكةرهتهتەب ةنيتهۆون رەةنتن كةەمهوگهكهب ةوتە‪ ،‬كهةةنەهتییهكن هەةني ت هواةەزب ه ت‬
‫تیوت نتهكهب ةوتە‪ ،‬مهوگةرب تهەةنمۆةن رتتتةنكبیراتهت تهتهتەتهيتەيب ةوت‪ ،‬مهتوةن هاتە لهریةگهب‬

‫‪ - 9‬ةهيچنتەب تۆووت‪13 ،‬ن‬


‫‪ - 8‬ةهيچنتەب تۆووت" ‪13‬ن‬
‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬ ‫‪908‬‬
‫لیسرەكنتیهتە رۆوهكنتن تهتهتەكهب مەلیني ةنتهتە‪ ،‬هتنەبهت لهتةنش ةةناڵتن (( "‪ " 9189‬ههتاتە ت‬
‫هتاب هراتهتەب له هةتهمبووهتە ە كهيكو رتتب كرهۆته ریةخاتنن لیسرب تیوت نتن))‪9‬ن‬
‫هةیرب لنعیر ت رتتتةنكبیر ت یرمهتةا ت هواةەزب تیوةت نر ت تهتهتە‪ ،‬رۆوۆةةن هەةني ت هيچةنتب‬
‫مه وتە‪ ،‬له ةوايب هلهةةهتار ت هەتوهمهتةاكرهتن لةیسر ت ههە یةنت ت ةزتتتنهتەب رتتتةنكبیرب‬
‫كويهەاا‪ ،‬مهتویااتە لهچوايچۆوەب لیسرها تهەنمن رتتتنكبیرب وةەب نياةةتهب مةیتتهتهكهب ةةنت‪،‬‬
‫تكةرهتەتهتە‪،‬‬ ‫مهي لهریگهب لیسرەتە ینتن تهتهتاەهتن ت تیوت نتوهيتەيب له تۆةو كەمهوگهكهەةاا‬
‫(( هزەتق ت نيەزتتەهكن شراتاتهتە لهةهيەتنب ةههەب یاةتهمهتە هةةون لةیسرب لهت مهەةااتهها‬
‫تنت هاتەت ه ینتۆةن كويهتهيتەيەیهتە چنكن وزمهتةرهتن راةتهاینهب لۆةبهالها كةرهتتەت چهمةةن‬
‫مهيهاەهتن لۆرهو نویوە ت لنتبهلنتن مهمةوت كةويهتهيتەيار لهتۆنةنت ةةهي هوەەن ت ةنزاهب تهتهتە‬
‫نتايەكهب ت تیوت نته تنيچهكراتەكهەاا چوتەته رەةزب وه ةنت ت تۆةەلةنتهتە))‪ ،8‬لهت رۆر ةنيەب كه‬
‫تۆیةةاا رەةةنتە‪ ،‬هزمةةوتتن هت زلةةه ت ةةةتهمهب ها یركهياتةةن ةةةهشهتب ت عوة ة نتن ت ینگتیزەكةةنتن‬
‫كرهتتە‪ ،‬مهيلهه رتاتگهەهتە‪ (( ،‬وولیةنب تیوةت نتوهيتەيب له یةر ت مۆوةةین ةنج ها ةةوتێن ةةهتهاب‬
‫كويهتهيتەيب هجەي ی كنيب كرهۆته یرت مۆوة ت وهەةنون شراتاتةن كه هتوتةاب بۆةح ه ةن هت‬
‫مەەنتهب كه وتتهته منەهب هەيهب ةهيب ت تنلةهتتنن هلن كةويه))‪ ،3‬ۆگومةنر هه یةرب تهتهتە ت‬
‫تیوت نر تهيتەيەیهب مهي لهةهيهەمن منااوییهتە مه وتە‪ ،‬لهه رتەتە هةیرب هەوۆح‪:‬‬
‫هب تەتهتن وەلهتەاح تنتته هتجنكه یاح‬
‫مننوۆةن ةنتا وته هە وتمه اوي نتن تە‬
‫تتهب تاڵتن كويهە لهالب تە مهيتە تەرهە‬

‫‪ - 9‬ني اه مح ا انهي‪ ،‬رۆون لیسر له زاڤن رۆلنگهيەن كويهەاا‪ ،‬تنمهب هكتەيا‪ ،‬زاتةرب ةتۆ نتن‪ ،‬كەلۆجن زامنر‪ ،‬هلةن‬
‫كويهب‪811 ،8191 ،‬ن‬
‫‪ - 8‬هەواتن هةیرب‪ ،‬ماتهشن عهةةهيب‪ ،‬كەكرهتهتە ت لهةهي توةین‪،‬چنتن ەهكهه‪ ،‬هي ن ەهكهه‪ ،‬چنتخةنتهب الحةواهث‪،‬‬
‫هغااه‪81 ،9121 ،‬ن‬
‫‪ - 3‬كهيەه لنيەزا ت جه ني جه نيب‪ ،‬هةةیرب لةنعیریةن لەرلةگۆڕب اەتةنغن هتاب كةنجن اةنهيب كةەەیه‪ ،‬چنتخةنتهب‬
‫لنيەتاتن مهتلۆر‪89 ،9118،‬ن‬

‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬


‫‪903‬‬
‫‪9‬‬
‫هةیرب هه كنوهته هەلیتن ی نتن تە‬
‫هةیرب ةهيتجن رۆوهكنتن میتتهتهكهب راهەكۆوۆح هتەب كه تۆوەاته مهتینن وەلهتەاتن‬
‫وةةن ت تهتهتە لهه ت هەيتتتینتةةاا بۆنۆةةح‪ ،‬چةةوتةه لهتةةةهيهەمهب لةةنعیرها تیوةةت نت نر له ریةةر‬
‫ها یركنيب تاڵتةنتن زلرۆةزها ةوتە‪ ،‬همهش ن نمهتةاب لةنعیر ههەيهەوةنت لهمهةةهلهب ةینةةین ت‬
‫تهتهتاەهتیاا‪ ،‬جگهلهتەش تەاتوەهتن هت تاایسهب كومهوگن خنته رتت كه مهي لهمنااوییهتە مهتون‬
‫مەلینيكرهتهتەب رۆوهكنتینر تنهەر‪ ،‬ةە وه ةنت ت تۆةەلةنر ت رز ةني وتر لهریةر هەةةتهەن‪ ،‬لۆةرەتە‬
‫هتەمةةنر ةةە نلةةةرا هە ۆةةح كه هةةةیرب مهي زتت یةةرب رتتتةةنكبیرب له ه ت مۆوةةةیاا چهكهيەب‬
‫كرهتتە‪ ،‬هتۆن اەتنغهكنتن رەنتن هه مهةتهب هتيە وتە ت ه هيهەتامن مهتون مەلینيكرهتهتەب‬
‫رۆوهكةةةنتن كةةةەمهوگهكهب هەهات ت تةةةەتب وەلهتەاةةةتن وةةةن ت تهتهتە لهتۆوەنتةةةاا هەچۆنۆةةةح ت‬
‫نمەر نيەیةةنر هەكةةنت ةةە ةةنزاهب ت رز ةةني وتر له تنلةةةهتتوتەن ت ریرهەةةةتهەن‪ ،‬ةةە ههەرۆنةةنتن‬
‫منشهكنتینر‪ ،‬مهيتەكوت هەوۆح‪:‬‬
‫التب عهزەزه تەكو كويهب لی ن‬
‫هتەش‬ ‫ینر اە ە ه ت كەمه‬
‫هةیه ( هةیرب) چ هەوۆن ێ وه هي‬
‫‪8‬‬
‫غیرەتن میتتهت هتە منتەته جەش‬
‫وهةتهتۆةن هەنيب رتتتنكبیرب نتات ت وهتر ینین ت ومیا ته راتەیه‪ ،‬ە هامةنتوت‪ ،‬كةەونههار ت‬
‫وه نتةرهته ە نەناەەهكن هش ت ةهيشراز‪ ،‬مهي ەەه هةیرب رتتتنكبیر ت لنعیر لههتت نيەةةتهتە‬
‫رتتتةةةنكبیرب ت یرمهتةةةاەیهكهب هەيهەكهتیةةةح‪ ،‬ەهكهمیةةةنر‪ :‬تهەةةةنمۆةن رتتتةةةنكبیرب له ریةةةگهب‬
‫نمەر ةةنيەیهتە نياةةةتهب مةةیتتهتهكهب هەكةةنت ت منتیةةنر هەهات ةةە رز ةةنيب تهتهتەەةةن ت وه ةةنتن‬
‫زتتتنهتەب رز ةنيب‪ ،‬هتتەه‪ :‬لهریةگهب مەتەلةە (وەهتاتةار)ەتە‪ ،‬هەكهتیةته رەونه ةرتن له وةوهب‬
‫وەب ت هت نزاەهتن ت لۆرنتوتەیهب میتتهتهكهب ه یرب وەب هەینۆتهتە‪ ،‬كهتا مهي یز هریرهەةتهب‬

‫‪ - 9‬یا نعیل یبرامیه ةهعیا‪ ،‬هةیرب لنعیرب تهتهتە ووازب كويه‪ ،‬چنتخنتهب نيا خن‪ ،‬چنتن هتتەه‪ ،‬كهيكو ‪،8111 ،‬‬
‫‪889‬ن‬
‫تكةراتەب ةنياس‪ ،‬مهتلۆةر‪،8111 ،‬‬ ‫‪ - 8‬هەواتن هةیرب‪ ،‬نمنهەكرهر ت تۆوهكن هن كويهةتنر موكرەةنتن‪ ،‬چةنتن ەهكهه‪،‬‬
‫‪911‬ن‬
‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬ ‫‪904‬‬
‫ت تنش كهتتوتووازب راتهمنتوتر ت له ۆاتنلاا لهتتهيب جەش ت ورۆلاار ە ەهكگرتن ت ەهكڕەزب‬
‫تۆومةةنون كةةويهب‪ ،‬همهش ةةە هت وەلهتەاةةتن ت ةةةەزەب ةةە تیوةةت نر ت تهتهتەكهب هە هریةةتهتە‪،‬‬
‫هةیرب لنعیر مهمیوه كەمهوگهكهب مەلیني كرهتتەتهتە لهتەب كه تهمنلنب كنون وراتن وەەةنر‬
‫ةه ر‪ ،‬كهچةەر له هتتیةنها مةیچ تهتهتە ت تاڵتۆة تیةیه تەكةو كةويه هریرهەةةتهەن ت ةێ هەتوهتةن‬
‫من ۆتهتە‪ ،‬مهيتەكو هەوۆح‪:‬‬
‫هب تهتەب كويه رۆوهب لیرەن‬
‫هةیه ۆرەلن ت وهتب ةهتگین‬
‫تێ نەرەن له میتتهتنتن هب‬
‫چەر هەرەن ةهي هوە له رتتب زەتب‬
‫وۆوب ةهي نز ت هەتوهتنتن اهتب‬
‫‪9‬‬
‫ۆجگه له كويه كێ له تنش ت وواي ت تهتب‬
‫ةةةهيكهتتن ت رز ةةني وتر له ریرهەةةةتهەن ةةوتر تنەبهت هتةةاەیهكن هەةةنيب رتتتةةنكبیرەیه‪ ،‬لۆةةرەتە‬
‫هةةةیرب مهتوةةن هاتە مهةةةهلهب ةهي هةةةتن میتتهتةةنتن هتتیةةن را گةةویزەتهتە ةةە تةةنت كةةەمهوگهب‬
‫كويهەتايب‪ ،‬لهریگهب نمەر نيەن كرهتن رۆوهكنتن تهتهتەكهب‪ ،‬هتەب كه هاتاەنر لێ هەكنت چیاەةه‬
‫تاز له وهت ۆان نەن رۆنن ت چنتی له وه نت ت ةهيكهتتن ت هامۆننتن تالتنتن زلرۆز ةهر ت ةوته‬
‫لهت تۆوةةةهتتننتهەنر تەي گةةرر‪ ،‬همهمةةنر لةةۆوەش لهریةةگهب رەونه ةةرتنهتە كه همهش هەاةةنتهتە‬
‫وهةتهتۆةن هەةهب رتتتةنكبیرەیه‪ ،‬هت ةنيە تةنمهمواي ت وةوايت وةۆبهب تهتهتەكهب تە تواتجۆة‬
‫رتت هرتتب رۆوهكنتن كەمهوگهكهب هەكنتهتە‪ ،‬ە هتەب تهتاب لۆةوەي گرر‪ ،‬تەكةو تاڵتةنتن هتتیةن ةبن‬
‫هاهتايەەهكةةن ةةةهي هوە ت وةةنتەر تاڵت‪،‬مهي ةةەەه مهمیوةةه مةةنتن رۆوهكةةنتن تهتهتەكهب هاتە ةةە‬
‫رز نيب تهتهتەەن‪ ،‬لهه رتتەتە هةیرب هەوۆح‪:‬‬
‫رۆرب تۆوەاح وەت ةه اوي نتن ه‬
‫هي له كەمه كهتته هي تە ریز ت هەي‬
‫تف له كوتيەب ةینهب التەح ةه‬

‫‪ - 9‬ةهيچنتەب تۆووت‪908 ،‬ن‬

‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬


‫‪900‬‬
‫تێ ەياتن هت‬ ‫رۆرمهاڵتن ه‬
‫لهه مهتاي هب نت ت نتیرت مهرۆ‬
‫‪9‬‬
‫ها هزيێ تە چین ‪ ،‬زۆي تنوه رەت‬
‫هةیرب هلةۆوەەه وەلهتەاةتن ةە ه ت تیوةت نتهكهب مةه وتە‪ ،‬هيهەتاه له یةرب هتها‬
‫وتە ت نمەر نيب رۆوهكنتن میتتهتهكهب كرهتتە‪ ،‬ە هتەب له چوايچۆةوەەهكن ةهي هةةح ت ةنزاهها‬
‫نەن ت منشهكنتینر ههەةح رۆةنن‪ ،‬مهي ةەەه ه هيهەتامةن مةنتن كةەمهوگهب هاتە كه هرۆر ت لةهت‬
‫تۆبةەلن له تۆننت نمنتجه رەتاكنتینر‪ ،‬ةە هه مه هةةتهش لةنعیر ةڕتاب تاەه ةە ههەةةح مۆنةنتن‬
‫نمنتجهكهت تۆوەاتح هوه نت ت اوي نتن هاته‪ ،‬مهيتەكو هەوۆح تن ۆح مرۆڤ كەوباات ت نهتیةح‪،‬‬
‫تۆوەاته لهه تاڵتن نت نتیرات نر تهرۆەن ت اەون مهيهاەهتةن لةێ مهوةبةهەن ت هيتلة ن ةةهيكهتتن‬
‫مهوگرەن ت تە چین هامهزيات ت توح هةتوي ین‪ ،‬رتتتنكبیرب ت یرمهتاب هةیرب لهتەها ةوتە‪ ،‬كه‬
‫مهي یز ه ریرهەةتهەن ت هتاكهتتن ت مهورنتن له تیوةت نر ت تهتهتە رازب ته ةوتە ت لهت تۆننتەلةاا‬
‫وه ةةنتن كةةرهتتە‪ ،‬هت كۆوةةه ت هەيهب ةةةهيەینتهش كه هةةةهيب مةةنتوتە مهمةةوتب همةةەب وهمةةن‬
‫تهتهتەكهەهتە وتە‪ ،‬مهيتەكو هەوۆح‪:‬‬
‫هاەه لهشیةر ت زەةرب وهەناڵتن میتتهته‬
‫ەەه تا كز ت مهلوت ت هةەز ت كهةرەته‬
‫هب رۆوه هەيهب تە هتاب جگهيمن ڕب‬
‫‪8‬‬
‫ته ایرب هاغن كنون توتە من هعیتتهته‬
‫هت نيە تنمهموايەب كه میتتهتهكهب تۆةن كهتتةوتە‪،‬‬ ‫هةیرب لنعیر تە وهمخەي ت ن همهتای‬
‫لهةهيهەمن هتها‪ ،‬هتهتاتب توتلن تن نيامن ت تهوەش ت هەيهب ةهيەن كرهتتە‪ ،‬مهيتەكةو وةەب‬
‫نمنرەب ە كرهتتە‪ ،‬لۆرەها نةتن یرمهتاب ت رتتتنكبیرب لنعیر هەيهەكهتیح‪ ،‬چوتةه ةهت تهترةن له‬
‫وهمن وەەاا تییه ت ةهيكهتتن ت رز نيب تهتهتەەن هەتیح‪ ،‬هه تهەوەةح وتتهب لنعیر هتهتهتە‬
‫ت تیوت نتهكهەهتە تاەةرهتتە‪ ،‬ةه نيەت ه تنتەرۆكن لةیسرب هةةیرب (رەشیةق كیت ةن) نمةنرە ةە‬

‫‪ - 9‬هەواتن هةیرب‪،920 ،‬‬


‫‪ - 8‬ةهيچنتەب تۆووت‪994 ،‬ن‬
‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬ ‫‪901‬‬
‫هتە ةنت ((تن ۆاتن ۆ ه توتلن لیسریةن غهيامن ته وتەن ت لهمهلةاا هەي هكهتێ عیوةقن تاڵت‬
‫هتب كرهتتە هلنعیر))‪9‬ن‬
‫هةیرب رتگییهكن زۆيب ه ترۆةهب ووینار ت زاتاح هاتە ت ه تنكه ةهيچنتەب ةهيكهتتن ت‬
‫ت وتتهتەب رتتتنكبیرب تهتهتەەن زاتیوە ت ه هيهەتامن منتن وهوةن هاتە كهتهتەكنتیةنر ةخهته‬
‫هيووینار ت وویناەتايب‪ ،‬مهيتەكو هەوۆح‪:‬‬
‫رۆوهەن ةنتات له ە مهكتهب هيە‬
‫كويهە هت جۆگنەه همڕۆ هشهيە‬
‫وویناەتايب تۆگهەوتوتب مهكته ه‬
‫ە میواب ه ‪ ،‬هت هكني ت رەمبهيە‬
‫هت كهةهب من ن لهتێ رۆلن وتە‬
‫رتت له مهيچن هەتوهتێ كن ةهيتەيە‬
‫ةهەرب توتةراتاتن عیت نته كه كره‬
‫‪8‬‬
‫میبن تاه تین تههب ۆنه لهرە‬
‫هەنيە هةیرب تە لنعیر ت رتتتنكبیری له نەةهو ت رتگةن زاتاةح ت زاتیةنيب هەرتاتۆةح ةڕتاب‬
‫تاەه‪ ،‬كه ە ةنرینكرهتن مهموت رەنۆة تهترةن ووینةار ت زاتاةته مهتةواتهكهب‪ ،‬ةەەه ه هيهەتامةن‬
‫ةتنە ون هت كهةنته هەكنت كه رتتتنكبیر ت مۆو كراتەر‪ ،‬ههۆةح ت رز نيكهي تنتەنر هە نت‪ ،‬تۆن‬
‫تاەه تهتاتب هت تهيتةوت ت توتةةراتاتهب كهلهالەهر رتتتةةنكبیرار ت زاتنەةنتهتە هيمهه مةةنتوتە‪ ،‬له‬
‫چنكهت وۆر زەنتر میچ لتۆةن هەةهب تۆاا تییه كه بۆته مةنەهب كۆوةه ت هتاكهتتةن‪ ،‬لهمهمةنر كنتةاا‬
‫هتنكه ریگهب ةهيكهتتن ت نزاهب تۆوةهتتنن میتتهت تنتب هە نت‪ ،‬مهتەكو هەوۆح‪:‬‬
‫عیت ه رتتيت هون‪ ،‬جهمته تەتهر هي نه هكن‬
‫توتلن هي ن ن جهمل ن كهق تەەه لۆن الكهت‬
‫رۆكح نلوهەب عیته ێ جواته عهاتل ت شیةرب تە‬
‫‪9‬‬
‫هي( هث رح) توتلن عیتتهت ن له هي غهه هاكهتب‬

‫‪ - 9‬رەشیق كیت ن‪ ،‬لیسر ت ههە ینتن كويهب‪44 ،9122 ،‬ن‬


‫تتهكراتەكنتن هةیرب‪ ،‬چنتخنتهب تهەوەتا‪ ،‬ةتۆ نتن‪24 ،8112 ،‬ن‬ ‫‪ - 8‬یا نعیل یبرامیه ةهعیا‪ ،‬لیسرە‬

‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬


‫‪901‬‬
‫ووینار ت زاتاح ەهكۆةه له تنەبهت هتاەیه هەنيەكنتن رتتتنكبیرب‪ ،‬هه ن هته وهةتهتۆةن هەةنيب‬
‫لیسرب هةیرەیه‪ ،‬هەنيە ووینار ت زاتاح الب هةیرب رتگییهكةن زۆيب تۆةاياتە‪ ،‬ه لةۆوەەه كه‬
‫ه هتجینهەهكةةن تةةڕ له هتمهيب مهعرەفةةن تەةةةف كةةراتە ت رۆ ت رتگییهكةةن ۆاهتةةاازەب مهەه‪،‬‬
‫چةةوتةه زاتاةةته هە ۆةةته مەكةةنيب ةةةهيكهتتنن مةةیتتهت ت رز ةةني وتر له هەيهب تهزاتةةن‪ ،‬له هي هتەەه‬
‫لةةنعیر مهترةةةییهكنتن تهزاتینةةن واةةتەتهرتت‪ ،‬ه مةةن تیةةراتةهي ت هاتةةنتە‪ ،‬مهي ةةەەه رۆلهكةةنتن‬
‫میتتهتهكهلةةن له مهترةةةییهكنتن تهزاتةةن مەلةةیني كةةرهۆتهتە ت ه تهەةةنمۆةن رتتتةةنكبیراته تۆیةةنر‬
‫راهە هەهتۆح له كهةنتن تهزار ت تهوویناەتاي ههتي ن‪ ،‬ە هتەب رتكتنر نةوهە ت ةهيشراز نن‬
‫هةةةةیرب ه هتةةةاازەەه تهەوەةةةةتن زاتاةةةح ت ووینةةةاەتايب ةةةوتە‪ ،‬كه ه هيهەتامةةةن رۆ ت‬
‫ةةرتگیهكهب تە ةةةهيچنتەەهكن رتتتةةنكبیرب هرمةةني كةةرهتتە ت تهتەكةةنتن هامةةنتوتەن له ةةةوته ت‬
‫رتگن زاتاةح ن ةن هاي كةرهتتەتهتە‪ ،‬لهمهمةنر كنتیوةاا مهترةةیهكنتن تهزاتینةن واةتەتهرتت‪ ،‬ةهه‬
‫هەاەب لنعیر ةه نيەت ه رۆون زاتاح ت هامۆننتهكنر هە هریتهتە ە هتەب‪ ،‬كه(( هةیرب چةوتەته‬
‫ه رۆلةةنبیرە كويهەكةةنتن هتێ ةةوتە چةةنتب هت تۆوةةةهتتنه كهتتةةوتە‪ ،‬كه‬ ‫هةةةتهمبو ت تةةۆةه‬
‫منتەتهتە مهيچن لیس رب غهزە ت هواايب مه وتە لهتنتب رهتتر ت له لیسریةن نمنرە هتە هەكةنت‬
‫ت ه هيامبهيەكهب هوێ كه هت جەيە لیسراته رەت ةنتهتە))‪ ،8‬مهيتەكو هەوۆح‪:‬‬
‫هي ههەبن ت نيەزتتب ةهيكهتتنن كويهت مهەه‬
‫تهيكن هلسنيب عیوقبنزب كه هي یرت مهەه‬
‫لیسرب ته رەخن تێ ە ینتبنمن میتتهتح‬
‫‪3‬‬
‫مويلیاب عیته ت مهعنيەف ه ه هي عهاتح مهەه‬
‫هةیرب لنعیر ت رتتتنكبیر تهتین رەونهب له تنكهكنتن كةەمهوگه ته رتةوتە‪ ،‬كهتةنووینن ت مهتوةن‬
‫زاتاح ت هامۆننر تنهەر‪ ،‬هوةو رەونهب توتاب له مهال ت لۆخ ت كنةةنەهتییه نەنییهكةنتیپ رتةوتە‪،‬‬
‫كه تيەنەةةنر هەكةةنتهتە لهتەب كه تةةن هر ه مةةیچ مه هةةةح ت هتجنمۆةة ‪ ،‬ه هي مهتوةةن زاتاةةح ت‬
‫وویناەتايب تههەر‪ ،‬مهيتەكو هەوۆح‪:‬‬

‫‪ - 9‬ةهيچنتەب تۆووت‪23 ،‬ن‬


‫‪ - 8‬هنمحهمهه هك هه ةهعیا(كهةنس جه نيب)‪ ،‬لیةنيە هەق‪918 ،‬ن‬
‫تتهكراتەكنتن هةیرب‪00 ،‬ن‬ ‫‪ - 3‬یا نعیل یبرامیه ةهعیا‪ ،‬لیسرە‬
‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬ ‫‪902‬‬
‫ةەشییه عیت ن ته ێ هاەه له نتین ێ هله‬
‫‪9‬‬
‫ةیحرە ۆاتن‪ ،‬مهچن هەەاات‪ ،‬جنمیتێ فڕێ ه ن‬
‫كهتاته ةةةهيجهمن هت مهت ت ووهاتنةةةییهب نەنزاكةةنر‪ ،‬كه رەةةنتن تةةنەبهتن وەەةةنر له تۆننتەةةاا‬
‫تهيونتةرهتتە‪ ،‬ه ڕتاب هةیرب میچ ةةوه ت كهوةۆةةن تن ۆةح‪ ،‬ه هي زاتاةتۆةن له هوةاا ته ۆةح‪ ،‬له‬
‫مهمنر كنتاا تن هر هت نمنتجه هەنيەةراتەب كه لهتۆننتەةاا تۆاەكەلةن‪ ،‬رەونه ةرتن له كهةةنەهتییه‬
‫نەنییهكةةنر ت هيمهوهةةةتیةرهتینر لهت كةةنيە هزیةةو ت مهلوهيەةةةتنتهەنر‪ ،‬تنەبهت هتةةاەیهكن هەةةنيب‬
‫یرمهتاب ت رتتتنكبیرب هةیرب هەيهەونت ت لهت رتاتةگهەهتە لةنعیر ةةهيەتجن رتتتةنكبیراتهب له‬
‫تكرهتتەتهتەن‬ ‫تۆو میتتهتهكهەاا‬

‫ئەنجام‬
‫لهكەتنەن هه توینەنهتەەهها هەوتوتەن ه چهتا هەي هتجنمۆ لهتاته‪:‬‬
‫‪ -9‬مۆنتتب زتتتنهتەب رتتتنكبیرب كويهب هە هریتهتە ە ةهيهەمن ( هكة ههب وةنتن) همهش‬
‫لهت مهتوه رتتتنكبیرەنتهب كهله (مهه ت زەن)ها ههب هەكهەةن‪ ،‬هتاتةرەپ كه اەتةنغۆةن تةوێ هەةةح‬
‫تۆةةاەكنت كه چهتةةا لةةنعیریةن هەةةةه تۆوةةڕەتەینر كةةرهتتە ‪،‬هەنيترەنیةةنر كةةنجن اةةنهيب كةةەەیه ت‬
‫تنلةةنتیپ له هتا اەتةةنغن هه رەتتهها‪ ،‬همةةەب ةةةهيمهوااتن كەمهوۆةة شةةنكتهيب ەراتةةةنيەیهتە‬
‫هەانتهتە چهتا لنعیری له ریگهب تهەنمن لةیسرب وەەةنتهتە رەتەةنر هه ةزتتتنهتەەهها‪ ،‬لهتاته‬
‫لنعیرار كهماب ت هةیرب‪ ،‬رۆوۆةن هيچنتب مه وت لهه مهەااتههان‬
‫‪ -8‬لنعیراتن كويه ونتەتن نەاەنەهكن ةینةةن ت تهتهتەب ت رۆلةنبیرب منتةةهيهەمن وەەةنتن‪،‬‬
‫كنيەگهيەیهكن ۆوینهەنر لهةهي كەمهوگهكهەنر هجۆرۆوتوتە‪ ،‬هتنەبهت الەهتن مهةةتن تهتهتەەةن‬
‫ت تیوتی نتین ت كتتويب‪ ،‬همهش له ریگهب تهەنمن لیسرەیهتە وتەن‬
‫‪ -3‬زتتتنهتەب رتتتنكبیرب كويهب له رەتتن مۆنتتەن وەەاا ‪ ،‬لهةهيەتنها ه مهتوةن تنكهكهةةن‬
‫هەةةةتن تۆةةةرهتتە‪ ،‬تاتةةن هلةةۆوەەهكن تةةنریةخراتەەن ةةوتەن هلةةۆوەەه كهلةةنعیرار یةةر ت مةةزيب‬
‫رتتتنكبیرب وەەنر له وزمهتن مؤلینيكرهتهتەب كەمهوگهكهەنر واتەته هر‪ ،‬له نكنمیوةاا تواتیةنر‬

‫‪ - 9‬ةهيچنتەب تۆوو‪11 ،‬ن‬

‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬


‫‪901‬‬
‫ەراتةةةنيب هتيە له یةةر ت مةةزيب كةةەمهوگهها ها نةةۆن هتةةنەبهتن له ةةوايب ووینةةار ت زاتاةةح ت‬
‫هتتيكهتتنهتە له هتت هيەكن ت ریرهەةتهەن ت رز نيب تهتهتەەیاان‬

‫سەرچاوەكان‬
‫‪ -9‬نياه مح ا انهي‪ ،‬رۆون لیسر له زاڤن رۆلنگهيەن كويهەةاا‪ ،‬تةنمهب هكتةەيا‪ ،‬زاتةةرب ةةتۆ نتن‪ ،‬كةەلۆجن زامةنر‪،‬‬
‫هلن كويهب‪8191 ،‬ن‬
‫تتهكراتەكنتن هةیرب‪ ،‬چنتخنتهب تهەوەتا‪ ،‬ةتۆ نتن‪8112 ،‬ن‬ ‫‪ -8‬یا نعیل یبرامیه ةهعیا‪ ،‬لیسرە‬
‫‪ -3‬یا نعیل یبرامیه ةهعیا‪ ،‬هةیرب لنعیرب تهتهتە ووازب كويه‪ ،‬چنتخنتهب نيا خةن‪ ،‬چةنتن هتتەه‪ ،‬كهيكةو ‪،‬‬
‫‪8111‬ن‬
‫‪ -4‬هەةةواتن هةةةیرب‪ ،‬ماةةتهشن عهةةةةهيب‪ ،‬كةةەكرهتهتە ت لهةةةهي توةةةین‪،‬چنتن ەهكهه‪ ،‬هي ةةن ەهكهه‪ ،‬چنتخةةنتهب‬
‫الحواهث‪ ،‬هغااه‪9121 ،‬ن‬
‫‪ -0‬هەواتن هةیرب‪ ،‬نمنهەكرهر ت تۆوهكن هن كويهةتنر موكرەنتن‪ ،‬چنتن ەهكهه‪ ،‬تكراتەب نياس‪ ،‬مهتلۆر‪8111 ،‬ن‬
‫تكةرهتهتەب ةةنه‪ ،‬لةنيەكتۆبن‬ ‫‪ -1‬هەواتن كنجن انهيب كەەن‪ ،‬ةهيهاي كهمیا میةرار‪ ،‬كهيەةه ماةتهشن لةنيەزا‪،‬‬
‫میاەن‪ 8111 ،‬ن‬
‫‪ - -1‬هەواتن كهماب‪ ،‬جهمن محهمهه محهمهه همین‪ ،‬چنتخنتهب ةهيكهتتن‪ ،‬ةتۆ نتن‪9124 ،‬ن‬
‫‪ -2‬رەشیق كیت ن‪ ،‬لیسر ت ههە ینتن كويهب‪9122 ،‬ن‬
‫‪ -1‬رامین جهمنتبه تو‪ ،‬مەهیرتهكنر‪ ،‬تەي ۆڕاتن نزاه هيزتجن‪ ،‬چنتخنتهب هەز نب چنی ت تهوون ةةهيهەه‪ ،‬چةنتن‬
‫ەهكهه‪ ،‬ةتۆ نتن‪8111 ،‬ن‬
‫هۆي مهه ت زەنن ونتن‪ ،‬چنتن ەهكهه‪ ،‬چنتخنتهب نياس‪ ،‬مهتلۆر‪8111،‬ن‬ ‫‪ -91‬كجن جسفر‪ ،‬چهتا ڤهكولین‬
‫‪ -99‬عه اتاڵ وةاي مهتلةوه‪ ،‬لۆةةەوینهتەەه له لةیسرب كهمةاب‪ ،‬چنتخةنته هریةوە هياەهتن چنتخةنتهب رۆلةنبیرب‪،‬‬
‫مهتلۆر‪8114 ،‬ن‬
‫‪ -98‬عیزەهەن ماتهشن رەةو ‪ ،‬هك ههب ونتن لنعیر ت یرمهتةا‪ ،‬شهەتهةةو‪ ،‬ت ةةەشن‪ ،‬هەز ةنب چةنی ت تهووةن‬
‫كهماب‪ ،‬ةتۆ نتن‪8112 ،‬ن‬
‫‪ -93‬كهيەه لنيەزا ت جه ني جه نيب‪ ،‬هةیرب لنعیریةن لەرلگۆڕب اەتنغن هتاب كنجن انهيب كەەیه‪ ،‬چنتخةنتهب‬
‫لنيەتاتن مهتلۆر‪9118 ،‬ن‬
‫‪ -94‬مني‪ ،‬وهزتههاي‪ ،‬مۆنتتب ههە ن كويهب‪ ،‬هي ن چوايەه‪ ،‬چنتن هتتەه‪ ،‬چنتخنتهب نياس‪ ،‬مهتلیرت ‪8191‬ن‬
‫غااه‪9111 ،‬ن‬ ‫‪ -90‬مهه ت زەنن هك ههب ونتن‪ ،‬لرۆڤهكرر ت ڤهكەوینن همینێ وة نر‪ ،‬چنتن ۆةن‪ ،‬مطبسة الجنك‬
‫‪ -91‬هنمحهمهه هلۆر ت هنشنزەل مهجیا‪ ،‬كنجن انهيب كەەن له نزتهب رۆلنگهيەاا‪ ،‬ەڤنيب زاتةەب هيمینر‪ ،‬رمةنيە‪،4‬‬
‫ةنون ‪8194‬ن‬
‫‪ -91‬هنمحهمهه هك هه ةهعیا ( كهةنس جه نيب)‪ ،‬لیةنيب هەق‪ ،‬چنتخنتهب تهرته‪8191 ،‬ن‬
‫رتت ‪9121‬ن‬ ‫‪ -92‬مح ا لف ق لي شي االهب الفتافن مؤةاة توشل‬

‫گۆڤاری زانکۆی سلێمانی‪ /‬بەشی (‪ )B‬زانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە (‪ )75‬تەمموزی ‪8102‬‬ ‫‪911‬‬

You might also like