Professional Documents
Culture Documents
الملخص
الحركة التنويريةة كنتةح كركةة لةنمتة متةنمتةة ك ةل ار الوةسراا تكاةه اوتقندةره تااتةاايمه كةنتوا ي تةور
مجت سنتره ،تكنتوا يحنتلور توع ة تت ق ف مجت سنتره من وةل تتةنا الةسنيمهن ار الوةسراا كةنتلو اشرةنه لةسو ره
نظويمه ال قنشي ال سندرن تشي النواكي االجت نع ةة ،السةر ، ،الا نةة ة ،ال قنش ةة تالاين ةة كةنت الوةسراا ا رةني
الحنالت ت الظوامر الغ ر مألوشة عن الق ه االتانت ة شي ال جت عن تجةاي االلةنيا الةن ار الحركةة التنويريةة الةرهيةة لرةن
ال زاين الخندة رن من ك ل القنل ا االجت نع ة ت الفةريةن
تاا ته تقا ه البحل الن اا ن ،تننتلنن شي القاه االت مزاين ت وقةتة التنةوير لةاح اك ةا وةنتي ت الحةنا اةنهي
الةويي ت ك اين امن القاه ال نتي شقا كنتلنن ش ه تات ط الضوا عتةن وقةن و تةة نت التنةوير شةي الةسني االةة ري
ح ننن ( هة رح) ،تشي الختنه ا نن سرض النتن ج التي تودتنن ال رن من ول
Summary
The intellectual movement was a global and comprehensive movement, that’s why the poets in
this movement represented their society through their specialties and skills. They tried to aware
people through their poetical achievements, they also tried to make the society have a modern
intellectual view in the fields of social, cultural, educational, political and religious to show vicious
phenomenons in the society and humanitarian values, what needs to be mentioned here is that the
Kurdish intellectual movement has it’s own cultural, social, ideological... etc, characteristics. This
paper consists of an introduction and two chapters, the first chapter deals with Ahmedi Khani, Haji
Qadri Koiy, Hamdi intellectual idiosyncrasy. The second chapter concentrates on intellectual
specialties in Asiry’s poetries. The final part of the paper is the conclusion, in which we’ve
concluded the outcome in some points.
گۆڤاری زانکۆی سلێمانی /بەشی ( )Bزانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە ( )75تەمموزی 8102 941
نس لهونتن هەكریح تنكریح تهترن لهەهكةلەهتهتە نمةنرە ةە تةنتەرۆكن لةیسرەكنتن همهله كنتۆ
ةهەن ،هتاتنەهكن تر ونتن هتە لهلنعیراتن منتچهيون وەب ت گرە تنش وەب جینهەكریتهتە كه
ةةنتاتن تهترةةن مهةةةهلهب رز ةةني وتر تیةةیه له ریرهەةةةتهەن ت زتوةةه ت ةةةتهه ت هتاكهتتةةوتەن ،هوةةةو
(( ینینۆةةةةن زاتاةةةتن هت مهةةةةهلهەهەه كه له ه تاایةةةع ت تواتةةةنب ةةةةهيهەماا ریةةة هەكهتیةةةح ت
لهلۆةةةةااتهتەها تةةةۆپ وهوةةةةن تةةةر هەكهتیةةةحن هتش ه یةةةرب مهوةهتتةةةواتهت ینینةةةن را هراتهب
مهةهلهكه))9ن
مهةهلهب تهتهتاەهتن ،مهةهلهە هكن زۆي رتگ ت جةۆگهب ةنەهو ت ةنترهاتهتەت لهةةهي تەةةتنر
وتە الب ونتن ،هلۆوەەه زۆي هرتتر ت رەتاتن هه منايە لهمهه ت زەناا رەتگن هاتەتهتە ،چوتةه
مهه ت زەن تهترن هاةتنتۆةن لةیسرب هوةاايب رتتت تیةیه ،هوةةو ترۆرەەهكةن وةتگیر ت مهمهالەهته،
تةةرۆرەەهكه یرمهتةةا ت رتتتةةنكبیریةن مهزتةةن تەكةةو وةةنتن هيمهمةةن مۆنةةنتە ةةە هيتةةةتةرهتن
اهتايەەهكةةةن تهتهتەەةةةن ،ةةةەەه هەكریةةةح ه مهتوۆةةةةن رتتتةةةنكبیراتهب ننةةةةۆنین ةةةە مهةةةةهلهب
تهتهتاەهتنن
وهتتةةن ەهكگةةرتن ت هيتةةةتةرهتن هەتوهتۆةةةن تهتهتەەةةن لههاةةةتنتن مهه ت زەنةةاا هلةةۆوازیةن
رتتر ت رەتار مهةتن تۆاەكریح ،همهش ە هتە هە هریتهتە كه ونتن تە لةنعیریةن رتتتةنكبیر
له تةةنت ةةۆپ ت نزايەكةةنتن كةةەمهوگه ت كتتةةويب ةینةةةیاا ةةوتە ،مهمةةوت هت تةةنهاهب ت تنەهكاةةنتن ت
ەهكنه ةةوتر ت تنكەكیةةنتهب هچةةنتب وةةەب ینیةةوە ،لهه چوايچۆةةوەەهتە وةةنتن لهمهه ت زەنةةاا وهمةةن
تهتهتەكهەهتن ت مەكنيب ریرهەةته وتر ت هتاكهتتوتب میتتهتن كويه هەونتهرتت ،ونتن هەوۆح:
هي هێ مه وا مه تنلنمه
ال ق اەن ووهئ كوالمه
تهعیین بوا ر ە تب تهوته
نمر ڤهه و مه هوته
مه ەهتی نر غهمخوايب هكر
- 9هن عیزەهەن ماتهشن رەةو ،هكة ههب وةنتن لةنعیر ت یرمهتةا ،شهەتهةةو ،ت ةةەشن ،هەز ةنب چةنی ت تهووةن
كهماب ،ةتۆ نتن911 ،8112 ،ن
غةااه،9111 ، - 9مهه ت زەنن هك ههب ونتن ،لرۆڤهكرر ت ڤهكەوینن همینێ وة نر ،چنتةن ۆةةن ،مطبسةة الجةنك
01-41ن
01ن - 8ةهيچنتەب تۆووت،
گۆڤاری زانکۆی سلێمانی /بەشی ( )Bزانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە ( )75تەمموزی 8102 948
و تیرێ اهضن كرەنه نمنتج
ةهي كهههار كتیار ەەن كو
مهي تطن فه ةهههەكن ةههەار
هڤ اولزتمێ يته ت هكر تنجی
مناب كو ةهر ورتا ت تهكرە
كرمنتج ه ن خوتێ متطخ
9
تار ری ڤه هكهر م نلێ هيزەو
وةةةنتن هلةةةۆوازیةن زاتاةةةتن مەكةةةنيب هه ها یركةةةنيب ت ریرهەةةةةته وتتهب تهتهتەب كةةةويه
هەونتهرتت ،هلۆوەەه راب تاەه كه ةهي نيب ته ةوتتن ةةهيكرهە ت ةةهيۆكۆةن هواةەز ت ته ةوتتن
ەهكڕەزب ت ەهكگرتن ت ته وتتن اهتايەەهكن ةینةن تەك ه ،منتكنت لوینن جو راشیةنب كويهةةتنر
ت ةتراتین ت مهوةهتتوتب ونكهكهب مەكنيیةن هەةه وت ،ە هتەب تاڵتنتن ها یركهي ت ی وراتەيەكنر
هت چنتب تهمنعینر تۆببڕر ت نيەزتتب ها یركرهتن ةهر ،لۆرەها مهيچهتاە ونتن تە رەونه ریة
ةةنيە تةةنمهموايە هەوةةنته ریرتیوةةةن رەوةةنهتە ،هاڵه (( هةةةهي مةةیتهتهكهب وەەةةاا مهوننچۆةةح ت هت
همةةەب ةهيلةةەرب ت ةاةةتن ت توةةتۆنةرهتهتە ت لهووینةةن هتزاتةةار تنزاتۆةةح ،هوةةةو تە كةةوریةن
نيب میرەكنتن كويه ت تۆةهتە رۆەوتن ( ینقینه)ەةنر ،همةەب راةةتهاینه هەزاتۆةح ت مەلینيب ه
كنون هتار ه لهيمهزايب هەزاتۆح)) ،8مهي تەكو هەوۆح:
ته سیهت تار ه هي چ عنيە
وهلقێ تنماايە هت عني
كنكه ت همیرار تنموةه
3
تنتار چ ەه لنعر ت شهایرار
هۆي مهه ت زەنن ونتن ،چنتن ەهكهه ،چنتخنتهب نياس ،مهتلۆر91 ،8111،ن - 9كجن جسفر ،چهتا ڤهكولین
913ن - 8مني ،وهزتههاي ،مۆنتتب ههە ن كويهب ،هي ن چوايەه ،چنتن هتتەه ،چنتخنتهب نياس ،مهتلیر،8191 ،
- 3هن محهمهه هلۆر ت هنشنزەل مهجیا ،كنجن انهيب كەەن له نزتهب رۆلةنگهيەاا ،ەڤةنيب زاتةةەب هيمیةنر ،رمةنيە ،4
11ن ةنون ،8194
- 9هنمحهمهه هك هه ةهعیا ( كهةنس جه نيب) ،لیةنيب هەق ،چنتخنتهب تهرته22 ،8191 ،ن
تكرهتهتەب ةةنه ،لةنيەكتۆبن میةاەن، - 8هەواتن كنجن انهيب كەەن ،ةهيهاي كهمیا میرار ،كهيەه ماتهشن لنيەزا،
912ن ، 8111
911ن - 3ةهچنتەب تۆووت،
گۆڤاری زانکۆی سلێمانی /بەشی ( )Bزانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە ( )75تەمموزی 8102 941
ةةە هامنتوتەةةنر تةةنهەر ،مهيكهةةةهت ةةە هيرەتەتةةاب ت تهمةةنعن وةةەب تۆاەكەلةةۆح، تةةنكهر ت مهت
مهيتەمن له كەتنب لیسرەكهەاا زەنتر لهةهي هه مهةهلهەه هەهتیح ت ەمنر رتتتاەكنتهتە ت هەوۆح:
اورەنر همهموت تاڵتهتە ها
تن مول ت رەعییه تنكن شهتتن
ەهكینر همن تە هەكهب تهەنتةره
9
غهمینر ته وت كويه ه هي مهموت مره
ه ڕتاب كنجن ەهكۆ له شنكتهيە ةةهيەكییهكنتن هتاكهتتةن ت ریرهەةةته ةوتتن میتتهتةن كةويه
تنكەكن تۆةوار چینهكةنتن كةەمهوگهەه ،لهمهمنتةنتةاا ەهكنه ةرتن ت ته ةوتتن ةةهيكرهە ت ةةهيهايی
هەانتهتە كنيیةن تاب كرهتتە كه كويه هریرهەةتهەن ۆنۆتهتە ،ته مهي همه گرە ةوتتهته مةەب
من تیراتن ت لههەةةتااتن هلةۆةن زۆي لههەةةةهتتهكنر ،لةنعیر همهش ةە ته ةوتتن كهةةنتۆةن
رتتتنكبیر كه له وهمن میتتهتهكهەنتاا هە هرینۆتهتە ،لۆرەها كنجن تە رتتتنكبیریة هەيهەكهتیةح
هتەب هەەهتیةةح یةةرب وةةەب ةةە مةةیتتهتهكهب گةةویزیتهتە ،لهتۆنةةنت رز ةةني وتر له هتاكهتتةةوەن ت
ریرهەةتهەن ،چوتةه كهةنتن رتتتنكبیر ((مهمیوه یرهەكهتهتە ،لهمهمنتةنتاا مهتواەهات هه یر ت
مةةزيەب وةةەب ةةە وهوةةةنتن هب هە ةةویزیتهتە ،مهيتەمةةن لهتۆنةةنت ةةوايب وةةتیاا تۆاەكەلةةۆح ،لهه
تۆننتەلةةاا هيهەتاه تهەوەتةةاب له ه هيتةةةح هەكةةنت))8ن لهه رتاتةةگهەهتە رتتتةةنكبیرب كةةنجن
هەيهەكهتیةةح ،هلةةۆوەەه كه كةةنجن رۆوۆةةةن رتگةةن مه ةةوت ةةە هامۆنةةنتن ت مۆنةةنتن یةةرتراب
رتتتنكبیرب ە تنت كەمهوگهب كويهەتايب ،چوتةه مهمیوةه له مهت ت هراتةاا ةوتە ةە هۆزەةنهتەب
ە هەي نزكرهتن میتتهتهكهب لهتهزاتن ت تهووینةاەتايب ت هتاكهتتةوتەن ،زۆيجةنيەپ ریگهچنيەەه
هةهيتجۆةن رەونه راتهتە تهەةنمن رتتتةنكبیراتهب وةەب هەنتةاتتەته مةیتتهتهكهب ،لهه الەهتهتە
كنجن هەةتۆةن ناڵب وتە ت هەوۆح:
مهيكويهە له هەنن كولتن میتتهت
ێ همرە لهووینار ت كیتن هت
912ن - 9هەواتن كنجن انهيب كەەن ،ةهيهاي كهمیا میرار ،كهيەه ماتهشن لنيەزا،
-8رامین جهمنتبه تو ،مەهیرتهكنر ،تەي ۆڕاتن ةنزاه هيزتجةن ،چنتخةنتهب هەز ةنب چةنی ت تهووةن ةةهيهەه ،چةنتن
38ن ەهكهه ،ةتۆ نتن،8111 ،
- 9هەواتن كنجن انهيب كەەن ،ةهيهاي كهمیا میرار ،كهيەه ماتهشن لنيهزا891 ،ن
923ن - 8مني ،وهزتههاي مۆنتتب ههە ن كويهب،
- 3هەواتن كنجن انهيب كەەن ،ةهيهاي كهمیا میرار ،كهيەه ماتهشن لنيەزا 914 ،ن
گۆڤاری زانکۆی سلێمانی /بەشی ( )Bزانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە ( )75تەمموزی 8102 942
رتتتنكبیرب هتتە ك ه نتری له ةهيكهتتن ت تۆوةهتتنهكنتن میتتهتةنتن هتیةن ةااتهتە ت چنتیة له
مۆنتتب ترلةەب تاڵتنتن هەتيت هي ةنت ت زاتۆةح هتار ۆاةتن له چ نةةتۆةن تۆوةةهتتناارن لهه
رتتەتە كنجن هەوۆح:
كوریةن تاته وت مهةتۆته ةهي تێ
زاتێ وهوقن چەر كهتتوتهته ةهي رێ
ةن ةهەرب جهيەاە ت كنون میتتهت
كتۆبن تنزە ت ته رەخن هەتوهت
زاتێ تن چ اهتمنتە له هترا،
ةهياتن ن رە هترا ،ت هكنن،
ه هي كنيی تهكهر لهه هەنهها زتت
9
مهمنلی كنتهكن زاتیح لههەةح چوت
هلۆةن زۆيب لیسرب كنجن تهيونتةراتە ە مهةهلهب ووینار ت وویناەتايب ،وهمن هتيەب
كةةنجن ،ر ەتةةن ةةوتە له ته ةةوتتن كهةةةنتن لةةنيەزا ت ووینةةاەتاي ت رتتتةةنكبیر ،كه وهمۆة له كةةنون
میتتهتن كويه خةەر ت مهتوةن چنيەةةهيكرهتن كۆوةه ت تةنكەكن ت هەيهب تهزاتةین ةاەر ،مهي ةەەه
لۆرەتە كنجن رەونهەهكن توتا نياةتهب رۆوهكنتن مییتهتهكهب هەكنت ت له مهمنر كنتیواا تهەنمن
رتتتةةنكبیراتهب كةةنجییه ةةە رۆوهكةةنتن تهتهتەكهب ،كه تۆةةاا تهەةةن له ته ةةوتتن كهةةةۆةن مەلةةیني ت
یرمهتا هەكنت ،چنتی له تهيتوكن توێ ت مۆنتتب هەتوهتنر ةةنت ،تةنتەكو نلةنن ۆح ت زاتۆةح له
تاڵتنتن هياتةێ ت جیرنتاا چن هە وزەيیح ت له چ تتهەهكن وەلگوزەياتیاار ،لۆرەلهتە هەاةنتهتە
هاتا كنيەیهكن رتتتنكبیراته نياةتهب كەمهوگه هەكنت ت تۆینر راهە هەهتۆح ،ه هي ۆتةو زتت هزتت
مهتوۆةةة تههەر هتەلةةةن مه ةةةوتە لههەةةةةح هەچۆةةةح ،لهه رتاتةةةگهەهتە لیرةةةنتوب ت یرمهتةةةاب ت
رتتتنكبیرب كنجن هەيهەكهتیحن
حەمدی( :)0395-0252ەهكۆةه لهت لنعیراتهب ،كه هلةۆةن زۆيب لةیسرەكنتن تهيوةنتةرهتتە ةە
تكةةرهتهتەب زاتاةةح ت ووینةةاەتايب ،چةةوتةه مهةةةهلهب تۆوةةةهتتن ت رز ةةني وتتن تهتهتەەةةن ت
- 9عه اتاڵ واي مهتلوه ،لۆةەوینهتەەه له لیسرب كهماب ،چنتخنته هریوە هياەهتن چنتخةنتهب رۆلةنبیرب ،مهتلۆةر،
18 ،8114ن
رتت 9121ص28ن 8مح ا لف ق لي شي االهب الفتافن مؤةاة توشل
- 3هەواتن كهماب ،جهمن محهمهه محهمهه همین ،چنتخنتهب ةهيكهتتن ،ةتۆ نتن848 ،9124 ،ن
گۆڤاری زانکۆی سلێمانی /بەشی ( )Bزانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە ( )75تەمموزی 8102 901
مەلینيەیهب همەكنيب هتاكهتتن ت توح ت كهمهيلةنتاتن مهمةوتار هەزاتۆةح ،ةەەه نمەر نيەةنر
هەكنت ت له ةینةهتن تۆو هەتوهتن ن نهايەنر هەكنتهتە ت هەوۆح:
مهي له هي هيز وتتهتەب هه كويهە ریرتۆةهتتوە
9
هامهتن مهتات ن ةنمن تهتجهەن(مس یل) رەن
كهماب همەب هت لنيەزاەیهب كه مهەبوتە ةه نيەت ه ةینةهتن تنتوە ت هەيەتە ،مهتون هاتە
ةهيەتجن وةەب لهمهر مةنمهوهكرهتن ةةهيكرهە ت ةینةةیهكنتن تهتهتەكهب خةنتهرتت ،هلةۆوەەه
نمەر نيەینر هەكنت هتەب كه هتيەنەن ت ن نمهتاەیهتە منمهوه له ه ةینةهت ت ةهيكهتتنهكنتن
منتتهە نتنر ت هت تاڵتنته ةهر كهله تنش جهتگن ەهكهمةن جیرةنتن هەةةتینر مه ةوتە له تةنتوەەن
كويهةتنتاا ،هلۆ لهتنتچه جینجینكنتن كويهةتنر كهتتوتەته ریر هەةتینتهتە ،چوتةه رتتتنكبیرب
هتە ةةنت ،كه ةینةةهتن هه تاڵته ت ن نمهتاب ت یرتینب كهماب هلتبوتە نةتۆ مهي زتت هي
زلرۆز ت ها یركهياته ترەهتن له شرت ت شۆڵ ،مهيلهةهيەتنتە هه تۆوبینیهب كهماب مةنتههب ت تةنش
ها یركرهتن كويهةتنر لهالەهر ینگتیزەكنتهتە ،ینگتیزەكنر له ةهيجهمن هت هوۆنةنتهب هكويهەةنر
ها وت تهلی نر وتتهتە ،لۆةرەتە هەاةنتهتە لهه ةینةةهت ت تلتگۆةڕەیهب هەتوهتةنر وهوةةن ن ةنهاي
هەكنتهتە ت هەوۆح:
تۆبگهر وهوقینه توووا هس یتر تهشرە خەر
8
هجنه ن ە تهشسن وەەنته هەكهر هاەه كییه
لنعیر هاتا له كەمهوگهكهب هەكنت هه شرت ت شۆڵ ت تلر ۆةڕەیهب ها یةركهيار مهونهوهوتةۆن ت
تهشرە تهوەر ت ەهكگرتوت ن ،چةوتةه كهمةاب همةەب رتتتةنكبیرب ت ه هزمةوتتن وةەەهتە ةنش له
مه هةح ت مهيامن ها یركهيار تۆگهەوتوتە ،مهي ةەەه چةنتەرتاتن مةیچ ةةوته ت انزاتجۆةیةنر لةێ
تنكنت له هيرەتەتاب تهتهتەكهب ها ۆح ،له هي هتە لهمهياه ت مه هةتن ها یركهيار تۆگهلةتبوت ،كه
هه ها یركنيەیهب زلرۆزەكنر مەكةنيب هتاكةهتتوتب كةەمهاڵەهتن ت ةن وتيب ت ةینةةن میتتهتهكةهب
وته ،ەەه مهمیوه منتن وهوةن هەها ە ووینار ت زاتاحن مهيتەكو هەوۆح:
همه ە هەيةن عیبرەت كنشیه ۆوەت ووا ،هووا
- 9ني اه مح ا انهي ،رۆون لیسر له زاڤن رۆلنگهيەن كويهەاا ،تنمهب هكتەيا ،زاتةرب ةتۆ نتن ،كەلۆجن زامنر ،هلةن
كويهب811 ،8191 ،ن
- 8هەواتن هةیرب ،ماتهشن عهةةهيب ،كەكرهتهتە ت لهةهي توةین،چنتن ەهكهه ،هي ن ەهكهه ،چنتخةنتهب الحةواهث،
هغااه81 ،9121 ،ن
- 3كهيەه لنيەزا ت جه ني جه نيب ،هةةیرب لةنعیریةن لەرلةگۆڕب اەتةنغن هتاب كةنجن اةنهيب كةەەیه ،چنتخةنتهب
لنيەتاتن مهتلۆر89 ،9118،ن
- 9یا نعیل یبرامیه ةهعیا ،هةیرب لنعیرب تهتهتە ووازب كويه ،چنتخنتهب نيا خن ،چنتن هتتەه ،كهيكو ،8111 ،
889ن
تكةراتەب ةنياس ،مهتلۆةر،8111 ، - 8هەواتن هةیرب ،نمنهەكرهر ت تۆوهكن هن كويهةتنر موكرەةنتن ،چةنتن ەهكهه،
911ن
گۆڤاری زانکۆی سلێمانی /بەشی ( )Bزانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە ( )75تەمموزی 8102 904
ت تنش كهتتوتووازب راتهمنتوتر ت له ۆاتنلاا لهتتهيب جەش ت ورۆلاار ە ەهكگرتن ت ەهكڕەزب
تۆومةةنون كةةويهب ،همهش ةةە هت وەلهتەاةةتن ت ةةةەزەب ةةە تیوةةت نر ت تهتهتەكهب هە هریةةتهتە،
هةیرب لنعیر مهمیوه كەمهوگهكهب مەلیني كرهتتەتهتە لهتەب كه تهمنلنب كنون وراتن وەەةنر
ةه ر ،كهچةەر له هتتیةنها مةیچ تهتهتە ت تاڵتۆة تیةیه تەكةو كةويه هریرهەةةتهەن ت ةێ هەتوهتةن
من ۆتهتە ،مهيتەكو هەوۆح:
هب تهتەب كويه رۆوهب لیرەن
هةیه ۆرەلن ت وهتب ةهتگین
تێ نەرەن له میتتهتنتن هب
چەر هەرەن ةهي هوە له رتتب زەتب
وۆوب ةهي نز ت هەتوهتنتن اهتب
9
ۆجگه له كويه كێ له تنش ت وواي ت تهتب
ةةةهيكهتتن ت رز ةةني وتر له ریرهەةةةتهەن ةةوتر تنەبهت هتةةاەیهكن هەةةنيب رتتتةةنكبیرەیه ،لۆةةرەتە
هةةةیرب مهتوةةن هاتە مهةةةهلهب ةهي هةةةتن میتتهتةةنتن هتتیةةن را گةةویزەتهتە ةةە تةةنت كةةەمهوگهب
كويهەتايب ،لهریگهب نمەر نيەن كرهتن رۆوهكنتن تهتهتەكهب ،هتەب كه هاتاەنر لێ هەكنت چیاەةه
تاز له وهت ۆان نەن رۆنن ت چنتی له وه نت ت ةهيكهتتن ت هامۆننتن تالتنتن زلرۆز ةهر ت ةوته
لهت تۆوةةةهتتننتهەنر تەي گةةرر ،همهمةةنر لةةۆوەش لهریةةگهب رەونه ةةرتنهتە كه همهش هەاةةنتهتە
وهةتهتۆةن هەةهب رتتتةنكبیرەیه ،هت ةنيە تةنمهمواي ت وةوايت وةۆبهب تهتهتەكهب تە تواتجۆة
رتت هرتتب رۆوهكنتن كەمهوگهكهب هەكنتهتە ،ە هتەب تهتاب لۆةوەي گرر ،تەكةو تاڵتةنتن هتتیةن ةبن
هاهتايەەهكةةن ةةةهي هوە ت وةةنتەر تاڵت،مهي ةةەەه مهمیوةةه مةةنتن رۆوهكةةنتن تهتهتەكهب هاتە ةةە
رز نيب تهتهتەەن ،لهه رتتەتە هةیرب هەوۆح:
رۆرب تۆوەاح وەت ةه اوي نتن ه
هي له كەمه كهتته هي تە ریز ت هەي
تف له كوتيەب ةینهب التەح ةه
ئەنجام
لهكەتنەن هه توینەنهتەەهها هەوتوتەن ه چهتا هەي هتجنمۆ لهتاته:
-9مۆنتتب زتتتنهتەب رتتتنكبیرب كويهب هە هریتهتە ە ةهيهەمن ( هكة ههب وةنتن) همهش
لهت مهتوه رتتتنكبیرەنتهب كهله (مهه ت زەن)ها ههب هەكهەةن ،هتاتةرەپ كه اەتةنغۆةن تةوێ هەةةح
تۆةةاەكنت كه چهتةةا لةةنعیریةن هەةةةه تۆوةةڕەتەینر كةةرهتتە ،هەنيترەنیةةنر كةةنجن اةةنهيب كةةەەیه ت
تنلةةنتیپ له هتا اەتةةنغن هه رەتتهها ،همةةەب ةةةهيمهوااتن كەمهوۆةة شةةنكتهيب ەراتةةةنيەیهتە
هەانتهتە چهتا لنعیری له ریگهب تهەنمن لةیسرب وەەةنتهتە رەتەةنر هه ةزتتتنهتەەهها ،لهتاته
لنعیرار كهماب ت هةیرب ،رۆوۆةن هيچنتب مه وت لهه مهەااتههان
-8لنعیراتن كويه ونتەتن نەاەنەهكن ةینةةن ت تهتهتەب ت رۆلةنبیرب منتةةهيهەمن وەەةنتن،
كنيەگهيەیهكن ۆوینهەنر لهةهي كەمهوگهكهەنر هجۆرۆوتوتە ،هتنەبهت الەهتن مهةةتن تهتهتەەةن
ت تیوتی نتین ت كتتويب ،همهش له ریگهب تهەنمن لیسرەیهتە وتەن
-3زتتتنهتەب رتتتنكبیرب كويهب له رەتتن مۆنتتەن وەەاا ،لهةهيەتنها ه مهتوةن تنكهكهةةن
هەةةةتن تۆةةةرهتتە ،تاتةةن هلةةۆوەەهكن تةةنریةخراتەەن ةةوتەن هلةةۆوەەه كهلةةنعیرار یةةر ت مةةزيب
رتتتنكبیرب وەەنر له وزمهتن مؤلینيكرهتهتەب كەمهوگهكهەنر واتەته هر ،له نكنمیوةاا تواتیةنر
سەرچاوەكان
-9نياه مح ا انهي ،رۆون لیسر له زاڤن رۆلنگهيەن كويهەةاا ،تةنمهب هكتةەيا ،زاتةةرب ةةتۆ نتن ،كةەلۆجن زامةنر،
هلن كويهب8191 ،ن
تتهكراتەكنتن هةیرب ،چنتخنتهب تهەوەتا ،ةتۆ نتن8112 ،ن -8یا نعیل یبرامیه ةهعیا ،لیسرە
-3یا نعیل یبرامیه ةهعیا ،هةیرب لنعیرب تهتهتە ووازب كويه ،چنتخنتهب نيا خةن ،چةنتن هتتەه ،كهيكةو ،
8111ن
-4هەةةواتن هةةةیرب ،ماةةتهشن عهةةةةهيب ،كةةەكرهتهتە ت لهةةةهي توةةةین،چنتن ەهكهه ،هي ةةن ەهكهه ،چنتخةةنتهب
الحواهث ،هغااه9121 ،ن
-0هەواتن هةیرب ،نمنهەكرهر ت تۆوهكن هن كويهةتنر موكرەنتن ،چنتن ەهكهه ،تكراتەب نياس ،مهتلۆر8111 ،ن
تكةرهتهتەب ةةنه ،لةنيەكتۆبن -1هەواتن كنجن انهيب كەەن ،ةهيهاي كهمیا میةرار ،كهيەةه ماةتهشن لةنيەزا،
میاەن 8111 ،ن
- -1هەواتن كهماب ،جهمن محهمهه محهمهه همین ،چنتخنتهب ةهيكهتتن ،ةتۆ نتن9124 ،ن
-2رەشیق كیت ن ،لیسر ت ههە ینتن كويهب9122 ،ن
-1رامین جهمنتبه تو ،مەهیرتهكنر ،تەي ۆڕاتن نزاه هيزتجن ،چنتخنتهب هەز نب چنی ت تهوون ةةهيهەه ،چةنتن
ەهكهه ،ةتۆ نتن8111 ،ن
هۆي مهه ت زەنن ونتن ،چنتن ەهكهه ،چنتخنتهب نياس ،مهتلۆر8111،ن -91كجن جسفر ،چهتا ڤهكولین
-99عه اتاڵ وةاي مهتلةوه ،لۆةةەوینهتەەه له لةیسرب كهمةاب ،چنتخةنته هریةوە هياەهتن چنتخةنتهب رۆلةنبیرب،
مهتلۆر8114 ،ن
-98عیزەهەن ماتهشن رەةو ،هك ههب ونتن لنعیر ت یرمهتةا ،شهەتهةةو ،ت ةةەشن ،هەز ةنب چةنی ت تهووةن
كهماب ،ةتۆ نتن8112 ،ن
-93كهيەه لنيەزا ت جه ني جه نيب ،هةیرب لنعیریةن لەرلگۆڕب اەتنغن هتاب كنجن انهيب كەەیه ،چنتخةنتهب
لنيەتاتن مهتلۆر9118 ،ن
-94مني ،وهزتههاي ،مۆنتتب ههە ن كويهب ،هي ن چوايەه ،چنتن هتتەه ،چنتخنتهب نياس ،مهتلیرت 8191ن
غااه9111 ،ن -90مهه ت زەنن هك ههب ونتن ،لرۆڤهكرر ت ڤهكەوینن همینێ وة نر ،چنتن ۆةن ،مطبسة الجنك
-91هنمحهمهه هلۆر ت هنشنزەل مهجیا ،كنجن انهيب كەەن له نزتهب رۆلنگهيەاا ،ەڤنيب زاتةەب هيمینر ،رمةنيە،4
ةنون 8194ن
-91هنمحهمهه هك هه ةهعیا ( كهةنس جه نيب) ،لیةنيب هەق ،چنتخنتهب تهرته8191 ،ن
رتت 9121ن -92مح ا لف ق لي شي االهب الفتافن مؤةاة توشل
گۆڤاری زانکۆی سلێمانی /بەشی ( )Bزانستە مرۆڤایەتییەکان ژمارە ( )75تەمموزی 8102 911