ઉત્સરર્ગ ત તંત્ર (Excretory System)

આપણે જોયું કે આપણા શરીરમાં ચયાપચયની પ્રકરક્રિયા ા નનરંતર ચાચાલયા કરતી તી હોય ોય છે. તેને
પકરણામે ા નનરુપયોગીી દ્રવયો ઉતપન્ન ્ન થાય ોય છે, જેને શરીરની બતી હાર ફફકી દેવા જરૂરી તી હોય ોય છે. આ કરક્રિયાને
ઉતસર્જન અ્ન થવા ઉતસગી્સર્ગકરક્રિયા કતી હે ોય છે. જે અવયવો આ કરક્રિયામાં ભાગી ભજવે ોય છે તે ઉતસગી્સર્ગઅવયવો
કતી હેવાય ોય છે. ચયાપચયને અંતે આપણા શરીરમાં ઘન, પ્રવાતી હી અને વાયુ સવરૂપે કચરો ઉતપન્ન ્ન થાય ોય છે
જેનો ા નનકાલ અલગી અલગી રીતે ્ન થાય ોય છે. વાયુસવરૂપ કચરો ઉચોય છવાસની તી હવા દારા બતી હાર નીકનીકળે ોય છે.
ઘનસવરૂપ કચરો મનીકળરૂપે આંતરતરડા દારા બતી હાર નીકનીકળે ોય છે. ઉતસગી્સર્ગ અવયવોમાં ફેફસાં, મોટું આંતરડુ,ં
મ તત્રા નપિંતરડ અને ચામતરડીનો સમાવેશ ્ન થાય ોય છે. આમાં્ન થી ફેફસાં અને મોટા આંતરતરડા ા નવશે આગીનીકળનાં
પ્રકરણોમાં ઉચાલલેખ કરેલ ોય છે. અતી હીં આપણે મ તત્રા નપિંતરડ અને ચામતરડી ા નવશે ચચા્સર્ગ કરીશુ.ં
મ ૂત્રપરપિંડ(Kidney):

સ્થાનનઃ પેટના પોલાણમાં પાોય છનીકળના ભાગીમાં કરોતરડસતં ભની બંને બાજુએ એક-એક એમ બે
મ તત્રા નપિંતરડ આવેલા ોય છે.
આકથારનઃ મ તત્રા નપિંતરડનો આકાર કાજુના બી જેવો દેખાય ોય છે. તેની બકતી હગી્ગોનીકળ સપાટી બતી હારની બાજુએ
અને અંતગી્ગોનીકળ સપાટી અંદરની બાજુએ આવેલી ોય છે.
કદનઃ દરેક મ તત્રા નપિંતરડની લંબાઈ લગી ભગી 10 સેમી, પતી હોનીકળાઈ 6 સેમી અને જાતરડાઈ 3-4 સેમી
જેટલી તી હોય ોય છે.
વજનનઃ પુખત વયના મનુષયના દરેક મ તત્રા નપિંતરડનું વજન લગી ભગી 125 ્ન થી 130 ગામ જેટલું તી હોય
ોય છે.

Dr Nimesh FPE&SS – Sadra Excretory System

મ ૂત્રપરપિંડ રચનથા (Structure of Kidney) :
મ તત્રા નપિંતરડનો રંગી પીનીકળાશપતરડતો લાલ દેખાય ોય છે. મ તત્રા નપિંતરડની આસપાસ ચરબીની ગીાદી આવેલી
તી હોવા્ન થી જલદી ઈજાગસત ્ન થતા ન્ન થી. દરેક મ તત્રા નપિંતરડની ઉપરના ભાગીમાં ઊરવ્સર્ગા નપિંતરડ નામની
નલલકારકતી હત ગંા ન્ન થ આવેલી ોય છે. આ ગંા ન્ન થમાં્ન થી ઉતપન્ન ્ન થતાં એ એડીનલીન નામનો અંતમનો અંતઃ અંતઃસાવ લોતી હીના
દબાણ ઉપર અસર કરે ોય છે.
મ તત્રા નપિંતરડની અંદરની બાજુએ ‘તી હાઈલેમ’ નામનો ખાંચા જેવો ભાગી તી હોય ોય છે. તી હાઈલેમમાં્ન થી
ુ
મ તત્રા નપિંતરડ ધમની અને જાનતંતઓ અંદર દાખલ ્ન થાય ોય છે . જયારે મ તત્રા નપિંતરડ ા નશરા અને મ તત્રવાતી હકો
મ તત્રા નપિંતરડમં્ન થી બતી હાર નીકનીકળે ોય છે. મ તત્રા નપિંતરડમાં્ન થી જયારે બતી હાર નીકનીકળતા તી હોય તયારે મ તત્રવાતી હકોનો
શરૂઆતનો ભાગી પતી હોનીકળો તી હોય ોય છે. તે ભાગીને મ તત્રવાતી હકના કકટબંધ તરીકે ઓનીકળખાય ોય છે. મ તત્રવાતી હક
મ તત્રા નપિંતરડમાં્ન થી નીકનીકળી પેટના પોલાણમાં પાોય છનીકળની બાજુએ્ન થી નીચે ઊતરી કકટબંધના પોલાણમાં
મ તત્રાશય નામની સનાયુઓની કો્ન થનીકળીમાં ખ તલે ોય છે. મ તત્રવાતી હકની લંબાઈ 25 ્ન થી 30 સેમી જેટલી તી હોય ોય છે.
મ તત્રાશય એ સનાયુઓની બનેલી ઈંતરડાં આકારની કો્ન થનીકળી જેવો અવયવ ોય છે . તેમાં સામાનય રીતે
150 મીલી જેટલ ં ત મતત્ર સમાઈ શકે ોય છે. પરંત ુ તેના સનાયુઓની સસ્ન થા નતસ્ન થાપકતાને લીધે મ તત્રાશયના
કદમાં વધારો ્ન થઈ શકે ોય છે. તેની ઉપરની બાજુએ આવેલાં બે ા નોય છદ્રોમાં્ન થી મ તત્રવાતી હકો દાખલ ્ન થાય ોય છે
જયારે નીચેની તરફ આવેલા ા નોય છદ્રમાં્ન થી મ તત્રનલલકા બતી હાર નીકનીકળે ોય છે. મ તત્રાશય જયારે ભરાઈ જાય ોય છે
તયારે તેન ું તી હંમેશાં બતી હંધ રતી હેતું મતત્રનલલકા તરફનું મુખ ખુલે ોય છે અને આપણે પેશાબ બતી હાર કાકાઢી શકીએ
ોય છીએ.
મ ૂત્રપરપિંડનડની આંતતરરક રચનથા
આકૃા નત
મ તત્રા નપિંતરડનો ઊ ભો ોય છેદ લેવામાં આવે તો તેમાં બે મુખય ભાગી દેખાય ોય છેમનો અંતઃ
(1) કોર્ટેક્સનઃ આ બતી હારનો દાણાદાર અને કાનીકળાપતરડતા રંગીવાનીકળો ભાગી ોય છે. તેમાં મ તત્રા નપિંતરડ
ધમનીઓમાં્ન થી બનતી સ તકમ કેશવાકતી હનીઓ આવેલી ોય છે. આ ભાગીમાં મ તત્ર ઉતપન્ન ્ન થાય ોય છે.
ય થાનઃ એ અંદરની બાજુએ આવેલ ું આવરણ ોય છે. મેતરડ્ુલા કફકા રંગીનુ,ં અા નતસ તકમ
(2) મેડ્લ
નલલકાઓનું બનેલું ોય છે. મેતરડ્ુલામાં 15 ્ન થી 20 ા નત્રકોણાકાર ા નપરાા નમતરડ જેવી રચનાઓ આવેલી ોય છે.
આ ા નપરાા નમતરડનો પતી હોનીકળો ભાગી (કોટ્ટેકસ) બતી હારની તરફ અને સાંકતરડો ભાગી અંતરની તરફ આવેલો ોય છે.
કેલાઈા નસસ તરીકે ઓનીકળખાતા ખયાલા જેવા ખાતરડાઓમાં ા નપરાા નમતરડના સાંકતરડા ોય છેતરડા દાખલ ્ન થાય ોય છે.
મ તત્રા નપિંતરડ ધમની મ તત્રા નપિંતરડમાં દાખલ ્ન થયા પોય છી તે અસંખય સ તકમ કેશવાકતી હનીઓમાં વતી હફચાઈ જાય
ોય છે. કેટલીક કેશવાકતી હનીઓનું ગુચોય છ બને ોય છે જે ગલોમફેચાલસ તરીકે ઓનીકળખાય ોય છે. ગલોમફેચાલસ કોટ્ટેકસમાં
આવેલ ું ોય છે. ગલોમફેચાલસ ઉપર અા નતશય પાતનીકળા પતરડવાનીકળી એક કો્ન થનીકળી બેસાતરડેલી તી હોય ોય છે . આ કો્ન થનીકળી
‘બાઉમેનસ કેપસયુલ’ તરીકે ઓનીકળખાય ોય છે. બાઉમેનસ કેપસયુલનું મુખ પોલી નનીકળી સા્ન થે જોતરડાયેલ ું તી હોય ોય છે
જે પેશાબ એકઠો કરી મેતરડ્ુલામાં પતી હપહોંચાતરડે ોય છે. ગલોમફેચાલસ અને બાઉમેનસ કેપસયુલ મનીકળીને

Dr Nimesh FPE&SS – Sadra Excretory System

‘માચાલપીધીયન બોતરડી’ બનાવે ોય છે. માચાલપીધીયન બોતરડી ત્ન થા મ તત્ર એકઠું કરનારી નનીકળીઓ મનીકળીને ‘નેફોન’
બનાવે ોય છે.
મ ૂત્રપરપિંડન તંય કથારર્ગ (Functions of Kidney) :
મ તત્રા નપિંતરડ ધમની જયારે મ તત્રા નપિંતરડમાં દાખલ ્ન થાય ોય છે. તયારે તેમાં પ્રોટીન, કાબ્ગોકદત અને ચરબીના
ચયાપચય્ન થી ઉતપન્ન ્ન થયેલ ા નનરુપયોગીી દ્રવય ભનીકળેલાં તી હોય ોય છે. મ તત્રા નપિંતરડ ધમનીની સ તકમ કેશવાકતી હનીઓ
( ગલોમફેચાલસ)માં પણ આ લોતી હી વતી હેત ું તી હોય ોય છે. ગલોમફેચાલસમાં્ન થી આ નકામાં દ્રવય અને વધારાનું પાણી
છૂટાં પતરડી બાઉમેનની કો્ન થનીકળી દારા પોલી નનીકળીઓમાં જાય ોય છે અને આ નનીકળીઓ દારા મ તત્રા નપિંતરડના
ત ી નનીકળીઓમાં્ન થી મતત્ર પસાર ્ન થત ું તી હોય તયારે તેમાં્ન થી શરીરને
કકટબંધમાં જાય ોય છે. જયારે વાંકીચ ંક
ઉપયોગીી એવાં દ્રવયો કેેલચાલશયમ, સોકતરડયમ વગીેરે કાર અને વધારાનું પાણી પુનમનો અંતઃ લોતી હીમાં શોોષાય ોય છે
અને આ લોતી હી સ તકમ કેશવાકતી હનીઓ દારા એકઠું ્ન થઈને મ તત્રા નપિંતરડ ા નશરામાં જાય ોય છે . આ આ મ તત્રા નપિંતરડ
ા નશરાનું લોતી હી મતત્રા નપિંતરડ ધમની કરતાં પ્રમાણમાં શુદ્ધ તી હોય ોય છે. સામાનયતમનો અંતઃ દર ા નમા નનટે 1 મીલી જેટલું મતત્ર
ઉતપન્ન ્ન થઈ મ તત્રવાતી હકો દારા મ તત્રાશયમાં એકઠું ્ન થાય ોય છે. મ તત્રાશય ભરાઈ જાય તયારે તેની દીવાલમાં
ુ
આવેલા જાનતંતઓ ુ ાકાર સનાયુઓ
મગીજને સંદેશો આપે ોય છે. અને મ તત્રનલલકાના મુખ પાસેના વત ્સર્ગનીકળ
ુ ાકાર સનાયુઓ ઉપર
કાઢીલા પતરડે ોય છે અને આપણે પેશાબ કરી શકીએ ોય છીએ. નાનાં બાનીકળકોમાં આ વત ્સર્ગનીકળ
ઐેલચોય છક કાબુ તી હોતો ન્ન થી તે્ન થી તેઓમાં પેશાબની પ્રકરક્રિયા અનયા અનૈેલચોય છક રીતે ્ન થાય ોય છે.
મ ૂત્ર (Urine) ;
આોય છા પીનીકળા (સ તકા ઘાસ જેવા) રંગીનું પ્રવાતી હી ોય છે. તેન ું ઉષણતામાન શરીરના ઉષણતામાન જેટલું
તી હોય ોય છે. તેનો રંગી ા નશયાનીકળામાં આોય છો અને ઉનાનીકળામાં વધુ પીનીકળો દેખાય ોય છે. સવાદે ખારાશપતરડત ું તતરંુ
લાગીે ોય છે. એક કદવસ દરમ્યાન પુખતવયના માણસમાં 1.5 ્ન થી 2.0 લીટર જેટલ ં ત મતત્ર પેદા ્ન થાય ોય છે.
પણ આ પ્રમાણમાં વધઘટ ્ન થયા કરે ોય છે. ા નશયાનીકળામાં પેશાબ વધુ ્ન થાય ોય છે. રાા નત્ર કરતાં કદવસે પેશાબ
વધુ ્ન થાય ોય છે. ચા, કોફી, ઠંતરડાં પીણાં, દારૂ વગીેરે પીધા પોય છી પેશાબ વધુ લગીે ોય છે. પેશાબનું પ્રમાણ અને
તેમાં રતી હેલાં દ્રવયોની ચકાસણી દારા અમુક રોગીોનું ા નનદાન ્ન થઈ શકે ોય છે. મ તત્રા નપિંતરડ પેશાબમાં નકામાં
દ્રવયો-યુકરયા, યુકરક એા નસતરડ, કાર, એમોા નનયા ઉપરાંત ઝેરી પદા્ન થ્ગો અને દવાના અંશો પણ બતી હાર કાકાઢે
ોય છે.

Dr Nimesh FPE&SS – Sadra Excretory System

તવચથા અ્વથા ચથામડડી (Skin) :

ચામતરડી અ્ન થવા તવચા એ શરીરને કાઢાંકત ું સંપતણ્સર્ગ આવરણ ોય છે. ઉપરાંત તે શરીરના પ્રવાતી હી
સવરૂપ કચરો પરસેવા સવરૂપે બતી હાર કાકાઢનાર અગીતયનો ઉતસગી્સર્ગ-અવયવ પણ ોય છે. ચામતરડીનો ધેચ લઈને
જોવામાં આવે તો તે બે પતરડની બનેલી દેખાય ોય છે.
(1) બાહ્ય તવચા (2) આંતરતવચા

(1) બથાહ્ય તવચથા (Epidermls) :

બાહ્ય તવચાનું પતરડ પ્રમાણમાં કઠણ તી હોય ોય છે. તેની જાતરડાઈ શરીરના જુદા જુદા ભાગીોમાં જુદી
જુદી તી હોય ોય છે. દા.ત. પગીનાં તલનીકળયાં અને તી હ્ન થેનીકળીમાં વધુ, અને તી હોઠ જાવ ભાગીોમાં ઘણી ઓોય છી જાતરડાઈ
ધરાવે ોય છે. આપણે દાઝીએ તયારે જે ફોચાલલા સવરૂપ ઉપસી આવે ોય છે તે બાહ્ય તવચા તી હોય ોય છે . તવચા એ
જુદા જુદા કોોષોના ્ન થર્ન થી બનેલી ોય છે. બાહ્ય તવચાની સ સૌ્ન થી નીચેની સપાટી ખરબચતરડી તી હોય ોય છે. તેની
નીચે રંજકકણો આવેલાં ોય છે. તેમાં મેલેનોસાઈટ નામના કોોષો આવેલા ોય છે. આ કોોષોની માત્રા અનુસાર
ચામતરડીનો રંગી બદલાય ોય છે. વધુ પતરડતા સ તય્સર્ગપ્રકાશવાનીકળા પ્રદેશ કે વાતાવરણમાં રતી હેતા લોકોમાં
મેલેનોસાઈટ વધુ પતરડતા તી હોવા્ન થી તેવા પ્રદેશમાં રતી હેતા લોકોની ચામતરડીનો રંગીશયામ દેખાય ોય છે જયારે
ઠંતરડા પ્રદેશમાં રતી હેતા લોકોમાં મેલેનોસાઈટની માત્રા ઓોય છી તી હોવા્ન થી તેઓની ચામતરડીનો રંગી ઘઉંવણ્ગો
અ્ન થવા ગીોરો તી હોય ોય છે.

Dr Nimesh FPE&SS – Sadra Excretory System

(2) આંતરતવચથા (Dermis) :
આંતરતવચા બાહ્ય તવચાની અંદરની બાજુએ આવેલી તી હોય ોય છે. તેમાં કેશવાકતી હનીઓ,
ુ , સવેદા નપિંતરડો, સનેતી હા નપિંતરડો, વાનીકળનું મતનીકળ અને સનાયુતંતઓ
રસવાકતી હનીઓ, જાનતંતઓ ુ આવેલાં તી હોય ોય છે.
તેની ઉપલી સપાટી ખરબચતરડી તી હોય ોય છે. જેના ઉપસેલા ભાગીોને પેા નપલીઓ કતી હે ોય છે. પેા નપલીઓમાં
ુ
સપશ્સર્ગજાન કરાવનાર જાનતંતઓ ઉપરાંત કેશવાકતી હનીઓ પણ આવેલી તી હોય ોય છે. ચામતરડીના નીચલા
ભાગીમાં સવેદા નપિંતરડો અ્ન થવા પરસેવાના ા નપિંતરડો (Sweat glands) આવેલા તી હોય ોય છે. સવેદા નપિંતરડો સ તકમ
ત નીકળા્ન થી બને ોય છે. તેમાં્ન થી નીકનીકળતી પ્રસવેદનલલકા ચામતરડીની સપાટી ઉપર ખ તલે ોય છે.
રકતવાકતી હનીઓના ગ ંચ
પ્રસવેદગંા ન્ન થઓ રકતવાકતી હનીના લોતી હીમાં્ન થી યુકરયા, યુકરક, એા નસતરડ, પાણી, મીઠું, અંગીારવાયુ વગીેરે છૂટાં
પાતરડે ોય છે. તે પરસેવારૂપે બતી હાર નીકનીકળે ોય છે. સવેદા નપિંતરડો બે મુખય કાય્સર્ગ કરે ોય છેમનો અંતઃ 1. શરીરનો નકામો કચરો
પરસેવારૂપે બતી હાર ફફકે ોય છે અને 2. શરીરનું ઉષણતામાન જાનીકળવી રાખે ોય છે. આંતરતવચામાં વાનીકળનાં
મ તનીકળની આસપાસ કેશગંા ન્ન થ અ્ન થવા સનેતી હા નપિંતરડ આવેલા તી હોય ોય છે. તેમાં્ન થી નીકનીકળત ું લોતી હી દ્રવય ચામતરડીની
સપાટી ઉપર પ્ન થરાય ોય છે. આ તયા અનૈલી દ્રવય વાનીકળ અને ચામતરડીને લીસાં અને ચનીકળકતાં રાખે ોય છે.

ચથામડડીનથા તં કથાર્યો ( Functions of Skin )

(1) ્સ તંરક્ષણન તંય કથારર્ગનઃ તવચા શરીરનું કાઢાંકણ ોય છે. તે શરીરને ઈજા અને જીવજંતઓ
ુ ્ન થી બચાવે ોય છે.
નખ એ પણ રકણાતમક અવયક તરીકે ચામતરડીમાં્ન થી જ નીકનીકળે ોય છે.
(2) સરરર્ગનડની ્સ તંવેદનથાન તંય કથારર્ગનઃ સપશ્સર્ગ, દુમનો અંતઃખ, ગીરમી, ઠંતરડી વગીેરેન ું સપશ્સર્ગજાન ચામતરડીમાં આવેલા
ુ વતરડે ્ન થાય ોય છે. વાનીકળના તી હલનચલનને લીધે પણ સપશ્સર્ગની સંવેદના ્ન થાય ોય છે.
જાનતંતઓ
(3) પવ્સર્જનન તંય કથારર્ગનઃ પરસેવા દારા શરીરમાં્ન થી નકામાં દ્રવયો બતી હાર કાકાઢે ોય છે.
(4) પ્રજીવક ‘તરડી’ બનાવવાનું કાય્સર્ગમનો અંતઃ સતય્સર્ગનાં અચાલઅાવાયોલેટ કકરણોની તી હાજરીમાં ચામતરડી પ્રજીવક
‘તરડી’ બનાવે ોય છે.
(5) તૈલડની સથાવનડની ઉતરપ્નઃ ચામતરડીમાં્ન થી પરસેવા ઉપરાંત બીજા તયા અનૈલી ી સાવનું ઉતપાદન ્ન થાય ોય છે
જે ચામતરડીને લીસી અને સુંવાનીકળી રાખે ોય છે. ા નશયાનીકળામાં તયા અનૈલી ી સાવનું પ્રમાણ ઘટી જવા્ન થી ચામતરડી
સ તકી ્ન થઈ જાય ોય છે. પરસેવો વધારાની ગીરમી બતી હાર ફફકી ચામતરડીને ઠંતરડી રાખે ોય છે. આ ઉપરાંત
અંતઃસીઓમાં સતનમાં્ન થી દત દની ઉતપા ન ઉત્પત્તિ એ પણ તેમાં આવેલા સવેદા નપિંતરડો દારા જ ્ન થાય ોય છે.
(6) અભિરોષણન તંય કથારર્ગનઃ તયા અનૈલી પદા્ન થ્ગો ચામતરડી ઉપર ચોનીકળવા્ન થી ચામતરડીમાં શોોષાય ોય છે. તેના
દારા ઔોષધીય લા ભલ લઈ શકાય ોય છે.
(7) ઉષણતાા નનયમનનું કાય્સર્ગ કરે ોય છે.
(8) એા નસતરડ-બેઈઝનું પ્રમાણ જાનીકળવી રાખે ોય છે.
(9) પ્રજીવકોની ખામી, અપ તરતું પોોષણ, ઉંમરની કરચલી વગીેરેનો ખયાલ ચામતરડી ઉપર્ન થી
આવી શકે ોય છે.

Dr Nimesh FPE&SS – Sadra Excretory System

રરડીરમથા તં ઉષણતથામથાપનરમનનડની પ્રતર્રક્રિરથા ( Regulation of Body Temperaturea)
બાહ્ય વાતાવરણના ઉષણતામાનમાં ગીમે તેટલી વધઘટ ્ન થવા ોય છતાં એકંદરે આપણા શરીરનું
તાપમાન 370C જેટલું જનીકળવાઈ રેતી હ ોય છે. ઉષણતામાન જાનીકળવી રાખવાની પ્રકરક્રિયાને ‘ઉષણતાા નનયમન’ કતી હે
ોય છે.
આપણા શરીરમાં સતત ગીરમી ઉતપન્ન ્ન થાય અને શરીર સતત ગીરમી ગુમાવે ોય છે. આ બે
પ્રકરક્રિયાઓ નીચે મુજબ સમજાવી શકાય.
આપણા શરીરમાં ખોરાકના ચયાપચય, આસપાસનું વાતાવરણ, સનાયુઓની કસરત વગીેરે
દારા ગીરમી ઉતપન્ન ્ન થાય ોય છે. આ ગીરમીની આખા શરીરમાં એકસમાન વતી હફચણી કે ા નવ ભાજન
રૂા નધરાલ ભસરમ દારા ્ન થાય ોય છે. આપણા શરીરમાં્ન થી ગીરમી નીચે જણાવયા મુજબ ા નવસરર્જત ્ન થાય ોય છે.
(1) મનીકળમ તત્ર અને પરસેવાના બાષપી ભવન દારા
(2)ઉચોય છવાસની ગીરમ તી હવા દારા
(3)આસપાસના ઠંતરડા વાતાવરણ દારા
(4)ઠંતરડા પાણી વતરડે સનાન કરવા્ન થી કે તી હા્ન થ ધોવા્ન થી.

ુ ાં આવેલ ું ઉષણતાા નનયમનકેનદ્ર,રકતવાકતી હનીઓમાં આવેલા

ઉષણતામાા નનય માટે મજજાસેતમ
વાઝોનોટર જાનતંત ુ અને પરસેવાના ા નપિંતરડો સંયકુ ત રીતે મતી હતવનો ભાગી ભજવે ોય છે . ઠંતરડી ઋતમ
ુ ાં જયારે
આસપાસનું વાતાવરણ શરીર કરતાં ઠંડુ તી હોય તયારે મગીજ દારા ઉષણતાા નનયમનકેનદ્રને આદેશ મનીકળે ોય છે.
ુ દારા રકતવાકતી હનીઓ સંકોચન પામે ોય છે. જે્ન થી ચામતરડી નીચે ઘણુ ં ઓછં
પકરણામે વાઝોનીટર જાનતંતઓ
લોતી હી જાય ોય છે અને પરસેવો ઘણો ઓોય છો ્ન થવા્ન થી પરસેવાના બાષપી ભવન માટે વપરાતી ઉષણતા ઘણી
ુ ાં આપણે ગીરમ કપતરડાં, કસરત, ગીરમ પીણાં, મસાલાયુકત
ઓોય છી તી હોય ોય છે. આ ઉપરાંત ઠંતરડી ઋતમ
ખોરાક વગીેરે લઈને ઉષણતામાન જાનીકળવી રાખીએ ોય છીએ.
ુ ાં આસપાસનું ઉષણતામાન ગીરમ તી હોય ોય છે. વાઝોમોટર
આ્ન થી ા નવપરીત, ઉનાનીકળાની ઋતમ
જાનતંત ુ દારા મનીકળતા આદેશ મુજબ રકતવાકતી હનીઓ પ્રસરણ પામે ોય છે. વધુ માત્રામાં પરસેવો ઉતપન્ન
્ન થાય ોય છે. અને તેનાં બાષપી ભવન માટે વધુ ગીરમીની જરૂર પતરડે ોય છે. આ રીતે શરીરને ઉષણતામાન નીચુ ં
લાવી શકાય ોય છે. વનીકળી, ઉનાનીકળામાં આપણે સુતરાઉ, આોય છા રંગીનાં અને ખુલતાં કપતરડાં પતી હેરીએ ોય છીએ
તેમજ ઠંતરડાં પીણાં, પાણી વધુ પતરડતાં લઈને ઉષણતામાન કાબ તમાં રાખીએ ોય છીએ.

વરથારથામનડની ઉત્સરર્ગત તંત્ર ઉરર ્તડની તથાતકથાભલક અને દૂ રરથામડની અ્સરોનઃ

ા નનયા નમત અને લાંબા સમયના વયાયામ્ન થી ફેફસાં, ચામતરડી, મ તત્રા નપિંતરડ જેવા ઉતસર્જન અવયવોની
ુ શરૂઆતના ભારે વયાયામ્ન થી કેટલીક ા નવપરીત
કાય્સર્ગકમતા વધે ોય છે અને શરીર તંદુરસત રતી હે ોય છે. પરંત
અસરો ્ન થાય ોય છે. વયાયામ્ન થી લોતી હીમાં રતી હેલ ું પ્રવાતી હી કોોષોમાં જાય ોય છે. તે્ન થી લોતી હી ઘટ્ટ બને ોય છે.કાય્સર્ગરત
સનાયુઓ અને બીજા અવયવો તરફ લોતી હી વધુ જવા્ન થી મ તત્રા નપિંતરડ તરફ લોતી હી ઓછં જાય ોય છે જે્ન થી પેશાબ

Dr Nimesh FPE&SS – Sadra Excretory System

ઓોય છો ઉતપન્ન ્ન થાય ોય છે. વધ પતરડતી કસરત્ન થી લોતી હીમાં રકતકણો નાશ પામે ોય છે. તે્ન થી મ તત્ર કેટલીક વાર
લાલ રંગીનું આવે ોય છે તેમજ પેશાબમાં પ્રોટીન, કતી હમો ગલોલબન, આચાલબયુમીન જેવાં તતવો આવે ોય છે. જો કે
કસરત દરા નમયાન આવાં તતવોની તી હાજરી લચિંતાનું કોઈ કારણ ન્ન થી. ધીમે ધીમે રકતકણો નાશ
પામવાનું પ્રમાણ ઘટે ોય છે અને મતત્રા નપિંતરડ તરફ લોતી હીનનું ભ્રમણ વધે ોય છે. જે્ન થી પેશાબની માત્રામાં વધારો
્ન થાય ોય છે. વયાયામ્ન થી પરસેવો ખ તબ ્ન થાય ોય છે અને ઉચોય છવાસ ઝતરડપી બને ોય છે. જે્ન થી વધારાનો કચરો
બતી હાર નીકનીકળી જાય ોય છે. તે્ન થી મ તત્રા નપિંતરડનો કાય્સર્ગબોજ ઘટે ોય છે. વયાયામ દારા આંતરતવચામાં્ન થી તયા અનૈલી અંતઃસાવ
વધુ ઉતપન્ન ્ન થાય ોય છે જે ચામતરડીને વધુ લીસી, તેજસવી અને ચકચકકત બનાવે ોય છે જેમાં કરચલી જલદી
પતરડતી ન્ન થી. કસરત દરા નમયાન પાણી અને કાર વધુ પતરડતાં નીકનીકળી જતાં તી હોવા્ન થી શરબત વગીેરે
લેવા્ન થી કાય્સર્ગકમતા વધ ોય છે પણ કેટલાક કોચના મતે આની ખેલાતરડી ઉપર ા નવપરીત અસર ્ન થાય ોય છે.
મ તત્રા નપિંતરડ, ચામતરડી, મોટું આંતરડુ ં અને ફેફસાં આપણાં શરીરમાં્ન થી પ્રવાતી હી, ઘન અને વાયુસવરૂપ
કચરો બતી હાર કાકાઢવાનું કાય્સર્ગ કરે ોય છે. તે દારા આપણે આપણા શરીરનું ઉષણતામાન પણ જાનીકળવી શકીએ
ોય છીએ આ અવયવોની કાય્સર્ગકમતા ા નનયા નમત વયાયામ અને પ તરતા પ્રમાણમાં પાણી લેવા્ન થી વધારી
શકાય ોય છે.

Dr Nimesh FPE&SS – Sadra Excretory System

Dr Nimesh FPE&SS – Sadra Excretory System
Dr Nimesh FPE&SS – Sadra Excretory System