1 સાહિત્યનો વનવગડો

-: તંત્રી :- િાંત્રીની કલમે....

નમસ્કાર તમત્રો,
હિપકરાજગોર
સૌપ્રથમ આગળના અંકોને આપ સવેએ જ સ સિકાર

-: સિાયક :- આપ્યો એ જ બદલ ખુબ ખુબ આભાર. પિેલાના

અંકોને મળે લી સફળિા બાદ આ સ િેરમો અંક
વવજય વિિોરા "સચેત" પ્રકાતિિ કરી રહ્યા છીએ જ. આ અંકમાાં આપના
પ્રતિભાવો મુજબ થોડા પહરવિતન કયાત છે . આિા
જયહિપ ભરોળિયા "હડયર જયુ"
છે કે આપને એ જ પહરવિતનો આવકાયત િિે..
ભરત રાઠોડ "રાધે ય" આગળના અંકોના પ્રકાિન બાદ ઘણા બધા
લેખક તમત્રો આપણી સાથે જોડાયા છે સ બદલ એ જ
-: એહડટર, લે-આઉટ્સએન્ડહડઝાઈન, :-
બધા કલમના કારીગરોનો પણ આભાર માનુ ાં છાં.
અને સ લેખકતમત્રો પોિાની કૃતિઓ મોકલવા
પરે િ મકવાણા
ઈચ્છા િોય િે ઈ-મેઈલ દ્વારા અમારો સાંપકત કરી

આપનીકૃતિઓમોકલવામાટેઈમેઈલ, િકે છે .
આ મેગેઝીન િરૂ કરવાનો ઉદ્દે શ્ય ગુજરાિી
SvvMagazine1@gmail.com
સાહિત્યનુ ાં ગૌરવ જળવાઈ રિે િેમજ
આપના પ્રતિભાવો અમારાાં માટે અમુલ્ય છે ... સાહિત્યકકૃતિઓ દ્વારા સ ભાષા-સાહિત્યની ગરીમાાં
આ અંકમા આપના પ્રતિભાવ આપવા માટે જળવાઈ છે િેમાાં વ ૃક્ધધ કરવાનો છે .
અહિ ક્લલક કરો. નવોહદિ લેખકોનુ ાં સાહિત્ય વાાંચકો સુધી
પિોંચાડી િેમને યોગ્ય માગતદિતન અને પ્રોત્સાિન
મોબાઈલનાંબર.
પ ૂરુાં પાડવાના આિયથી આ મેગેઝીનનો પાક્ષીક
સ્વરૂપે િેરમો અંક પ્રકાતિિ કરી રહ્યા છીએ જ.
૭૬૦૦૯૫૪૫૦૦
વાાંચક અને લેખક તમત્રોનો સ સ્નેિ અને સિકાર
૬૩૫૩૫૫૩૪૭૦ આગળના અંકોને મળ્યો િેવા જ સિકાર અને
સ્નેિ સાથે સાહિત્યપ્રેમીઓ આ મેગેઝીનના
હકિંમિરૂતપયા -૧૦
આવનાર અંકોને પણ વધાવિે િેવી અભભલાષા...
આભાર..
હિપક રાજગોર

2 સાહિત્યનો વનવગડો
 અનક્રુ મળણકા

૧.રિસ્ય-લેખ......................................04

૨.લેખ (આટલ ંુ જાણો)..........................05

૩.બાિવાતાા........................................07

૪.માઈક્રોફીક્સન..................................08

૫.કવવતાઓ.........................................10

૬.વાતાા...............................................13

૭.નવલકથા........................................15

૮.ટં કીવાતાા..........................................18

૯.ધમા..................................................21

૧૦.સ્કેચ (ળચત્ર)…...…………….…...…….22

૧૧.જ્ઞાનની લાઈબ્રેરી............................23

૧૨.િબ્િરૂપી મણકાઓ.........................24

૧૩.આપના પ્રવતભાવો..........................24

3 સાહિત્યનો વનવગડો

૧.રિસ્ય-લેખ
“કૈ લાિ પવાત” : એક રિસ્ય
પ્રાચીન ભારિીય સાંસ્કૃતિ ઘણાબધા
અસામાન્ય રિસ્યો થી ભરે લી છે .
આમાાંન ુ ાં જ એ જક રિસ્ય છે “ કૈ લાિ
પવતિ”. િા કૈ લાિ પવતિ એ જ ખ ૂબ
મોટો ચચાતનો તવષય છે . કૈ લાિ
પવતિ એ જટલે કે દે વાધી દે વ મિાદે વ
નુ ાં તનવાસ સ્થાન. બધી જ પૌરાભણક કથાઓ માાં કૈ લાિ
પવતિ ને મિાદે વ નુ ાં તનવાસસ્થાન માનવા માાં આવે
છે .માણેક સુવણત સવા અત્યાંિ હકિંમિી ધાત ુ િથા પત્થરો
થી બનેલ આ કૈ લાિ પવતિ સ ૂયોદય સમયે સુયત નુ ાં પ્રથમ
હકરણ પુજ
ાં િેના પર પડિાાં ની સાથે જ સાંપ ૂણતપણે સુવણત
નો બનેલો િોય િેવો ચમકી ઉઠે છે .
કૈ લાિ પવતિની ઊંચાઇ 6600 મીટરથી વધુની છે . સ
દુતનયાના ઊંચા પવતિ પૈકીના એ જક માઉન્ટ એ જવરે સ્ટથી
અંદા સ 2200 મીટર ઓછી છે . પરાં ત ુ, માઉન્ટ એ જવરે સ્ટ
પવતિ પર િજારો લોકો પવતિારોિણ કરી આવયાાં છે .
પરાં તકૈુ લાિ પવતિ પર અત્યાર સુધી કોઇ ચડી િક્ુાં ,
નથી . કૈ લાિ પવતિ અને કૈ લાિ તવસ્િાર તવિે િો
દુતનયાભરના વૈજ્ઞાતનકોએ જ સાંિોધન કર્ુું છે . એ જક વૈજ્ઞાતનકે
એ જવુાં પણ કહ્ુાં છે કે , કૈ લાિ પવતિ પર ચડવુાં અસાંભવ છે .
અને બીજી મિત્વ ની એ જક વાિ કે કૈ લાિ પવતિ ના તિખર પર
ચારે ય હદિા ઓ નુ ાં તમલન થાય છે સથી કૈ લાિ પવતિ ને
પ ૃથ્વી નુ ાં સેન્ટર માનવામાાં આવે છે .
કૈ લાિ પવતિ ને ખ ૂબ જ પતવત્ર માનવા મા આવિો િોવાથી
ઘણા સમય પિેલા થી જ િેના પર પવતિારોિણ કરવા માટે
સરકાર એ જ રોક લગાવી દીધી છે . પરાં ત ુ િે પિેલાાં સ લોકો એ જ
આ રિસ્યમય પવતિ પર પવતિારોિણ ના તનષ્ફળ પ્રયાસ
કયાત િે લોકો ના અનુભવ ની એ જક નાની રિસ્યમય ઘટના
લખવા જઈ રહ્યો છાં…
4 સાહિત્યનો વનવગડો
વાિાવરણ અને િમામ પહરસ્સ્થતિ નો અંદાજો લગાવયા
બાદ એ જક રતિયન પવતિારોિી કૈ લાિ પવતિ ચડવાની
િૈયારી કરે છે . બધી જ પહરસ્સ્થતિ કાબ ૂ મા િોય છે
પવતિારોિી મન થી મક્કમિા પ ૂવતક દ્રઢ તનશ્ચય સાથે
ચઢાણ કરવા માટે સજ્જ થાય છે . પરાં ત ુ અચાનક જ િેને
િરીર માાં થોડી તનબતળિા લાગવા લાગે છે . પોિાના
કરે લા દ્રઢ તનશ્ચય પર પોિાને જ િાંકા થવા લાગે છે . ખ ૂબ
જ સાિતસક પવતિારોિી નુ ાં મનોબળ અચાનક જ જવાબ
આપી દે છે અને હૃદય ના ધબકારા ખ ૂબ જ વધવા લાગે
છે . અંિે પવતિારોિી પોિાનો તવચાર બદલી દે છે અને
પવતિારોિણ ન કરવાનુ ાં નક્કી કરે છે . અને બસ પછી શુાં
પવતિારોિણ ન કરવા ના તવચાર માત્ર થી િે એ જકદમ
સ્વસ્થ થઈ જાય છે .
આવી જ રીિે બીજી એ જક ટીમ પણ આ રિસ્યમય પવતિ
ને જીિવા ગઈ િોય છે . પરાં ત ુ િે લોકો ને પણ તનષ્ફળિા
તસવાય કશુાં જ િાથ લાગત ુાં નથી. િે લોકો નો અનુભવ
એ જવુાં કિે છે કે જ્યારે જ્યારે િે લોકો મન થી સજ્જ થઈ ને
પવતિારોિણ માટે નીકળે છે કે િરિ જ િોફાની પવન
ફુકાવો, બરફ નુ ાં િોફાન, ભ ૂસ્ખલન વગેરે સવી ઘટના
ઘટવા લાગિી િિી. પણ ખ ૂબ મિત્વ ની વાિ એ જ િિી કે
જ્યારે પણ િે લોકો પાછા ખસી જાય ત્યારે આ િોફાન
બાંધ થઈ ને વાિાવરણ એ જકદમ સામાન્ય થઈ જત ુાં િત.ુાં
કૈ લાિ પવતિ પર આજ સુધી કોઈ ચડી િક્ુાં નથી િેમજ
કોઈ પણ તવમાન કે િેભલકોપ્ટર સવા અત્યાધુતનક સાધનો
ની મદદ થી પણ કોઈ ત્યાાં પિોંચી િક્ુાં નથી. િવે આ
લોકો ને પવતિારોિણ કરિા રોકિી કઈ અદૃશ્ય િસ્લિ
િિે? શુાં ભગવાન િાંકર િજુ પણ કૈ લાિ પવતિ પર રિી
ને િપસ્યા કરિા િિે અને િે જ આ ત ુચ્છ કાળા માથા
ના પાપી મનુષ્ય ને ત્યાાં આવવા નહિ દે િા િોય? ઘણા
બધા રિસ્યમય સવાલો છે . પરાં ત ુ જવાબ માત્ર એ જક જ
મળે કે પ ૃથ્વી પર ની િેમજ આપણી સાંસ્કૃતિ ની અમુક
વસ્ત ુ ઓ મનુષ્ય ની સમજણ િસ્લિ થી બિાર છે .
-અક્ષયભાઈ બાવડા
 બહુ જ મિત્વ છે . એવું કિેવામાં આવે છે કે કેિાનાં વ ૃક્ષમાં
૨.લેખ (આટલું જાણો)
ભગવાન વવટણુનો વાસ છે , માટે જ તમે જોયુ િિે કે

સત્યનારાયણ ભગવાનની કથામાં ભગવાનનાં સ્થાપન

શંુ કામ િળક્ષણ ભારતનાં લોકો કે િાનાં પર કેિાનાં પાંિડાઓ લગાવવામાં આવે છે . અને કેિાનાં

ફિને ભોગ (નૈવેદ્ય) તરીકે ધરવામાં આવે છે . આ

પાંિડામાં જમે છે ?
ઉપરાંત ગુરૂવારે કેિાનાં વ ૃક્ષની પજા કરવાનું મિાત્્ય છે .
આજે આપણે વાત કરવાની
જેની સીધી અસર ગુરૂ ગ્રિ પર િોય છે માટે જ્યોવતષ
છે િળક્ષણ ભારતની એક એવી
અનુસાર, જેનો ગુરૂ ગ્રિ નબિો િોય, તેને ગુરૂવારે કેિાનાં
પ્રચળલત પ્રથાની જે સિીયોથી
વ ૃક્ષની પજા કરવી જોઈએ ઉપરાંત એ હિવસે કેિાનાં
ચાલી આવે છે . જે માત્ર પરં પરા
પાંિડામાં ભોજન કરવું અવત ઉત્તમ માનવામાં આવે છે .
સાથે સંકિાયેલ નથી પરં ત ુ
િવે આપણે જાણીશુ,ં કેિાનાં પાંિડા પર
સ્વાસ્્યની દ્રષ્ટટએ પણ લાભકારક છે . તમે બધા વજન
જમવાથી થતા ફાયિાઓ વવિે. વૈજ્ઞાવનકોએ જ્યારે કેિાનાં
વધારવા માટે કેિા તો ખાતા જ િિો, પણ આજે આપણે
પાંિડા પર જમવાનાં કારણ પર સંિોધન કયુ,ા ત્યારે એ
જાણીશું કેિાનાં પાંિડામાં જમવાથી થતા ફાયિાઓ વવિે.
પરથી તારણ કાઢ્ું કે કેિાનાં પાંિડા પર જમવાથી
તમે જોયુ િિે કે િળક્ષણ ભારતનાં લોકોમાં કેિાનાં
અનળગનત ફાયિાઓ થાય છે અને કોઈ પણ જાતનું
પાંિડામાં જમવાની પ્રથા બહુ જ પ્રચળલત છે . િળક્ષણ
નુકસાન નથી થત.ંુ કેિાનાં પાંિડા પર જમવાથી થતાં
ભારતનાં લોકો તિેવારો અને પ્રસંગોમાં પણ કેિાનાં
માત્ર સ્વાસ્્યની દ્રષ્ટટએ જ નિીં પરં ત ુ આવથિક તેમજ
પાંિડામાં જ ભોજન કરે છે . આ ઉપરાંત ત્યાંની િોટલો,
પયાાવરણની દ્રષ્ટટએ પણ ફાયિાઓ થાય છે જે નીચે
રે સ્ટરન્ટોમાં પણ િળક્ષણ ભારતીય વાનગીઓ કેિાનાં
મુજબ છે :
પાંિડામાં પીરસવામાં આવે છે . તો વધુ સમય બરબાિ ન
- આવથિક રીતે જોઈએ તો, કેિાનાં પાંિડામાં
કરતાં ચાલો જાણીએ તેન ું ધાવમિક મિત્વ તેમજ
જમવાથી પૈસા બચે છે , કારણ કે કેિાનું વ ૃક્ષ બધે જ િોય
સ્વાસ્્યની દ્રષ્ટટએ થતાં ફાયિાઓ.
છે અને તેના પાન પણ સરિ રીતે ઉપલબ્ધ થઈ રિે છે .
પિેલા આપણે કેિાનાં પાંિડાનું ધાવમિક મિત્વ
- કેિાનાં પાંિડામાં કોઈ પણ જાતનું કેવમકલ િોત ંુ
જાણીશુ.ં િળક્ષણ ભારતનાં તિેવારો જેમ કે, ઉગડી, ઓણમ,
નથી અને ફ્રેિ િોય છે . જમવા
પોંગલ, વવશુ વગેરે જેવા
માટે ઉપયોગમાં લો ત્યારે માત્ર
તિેવારોમાં જે સ્વાહિટટ
થોડા એવા પાણીથી જ ધોવાય
વાનગીઓ બનાવવામાં આવે
જાય છે .
છે , તેને ‘સાધ્યા’ કિેવામાં આવે
- બીજા કોઈ વાસણમાં
છે . આમાં કેિાનાં પાંિડા પર
જમો તો એની સફાઈ માટે એને
બધી વાનગીઓ પીરસીને
કેવમકલ વાિા પાઉડરથી
જમવામાં આવે છે . કેિાનાં
ધોવામાં આવે છે . આ કેવમકલનાં
વ ૃક્ષનું આપણા પુરાણોમાં પણ
અમુક અંિો વાસણમાં રિી જ

5 સાહિત્યનો વનવગડો
જતા િોય છે , પછી ભલે તમે ગમે તેટલા સારા પાણીથી - કેિાનાં પાંિડામાં જમવાથી પેટને લગતી

વાસણ ધોયા િોય. અને જ્યારે બીજીવાર એ જ વાસણમાં સમસ્યાઓ જેવી કે, એસીડીટી, કબજજયાત, અપચો,

ભોજન પીરસવામાં આવે છે , જેમાં આ કેવમકલના તત્વો પાચનક્રીયા વગેરેમાંથી છૂટકારો મિે છે .

રિેલા િોય છે . જે સ્વાસ્્ય માટે બહુ નુકસાનકારક િોય - કેિાનાં પાંિડામાં જમવાથી ચિેરા પણ ક્યારે ય

છે . ખીલ નથી થતાં, ઉપરાંત ચામડીના રોગો નથી થતાં.

- કેિાનાં પાંિડાને તમે એક જ વાર ઉપયોગમાં - વનયવમત કેિાનાં પાંિડામાં જમવાથી તમે ક્યારે ય

લઈ િકો છો. ઉપયોગ થયા પછી જમીનમાં ડાટી િે વાથી ળબમાર નિીં પડો. કારણ કે તેમાંના એષ્ન્ટબેક્ટેરીયલ ગુણ

જે તે જમીન અને વાતાવરણને નુકસાન નથી થત.ંુ જ્યારે જ ંત ુઓનો નાિ કરી નાખે છે .

પ્લાષ્સ્ટકની પેપરડીિોનો તમે સંપણાપણે જમીનમાં ડાટીને - કેિાનાં પાંિડામાં પોલીહફલોન નામનું એન્ટી

પણ નાિ નથી કરી િક્તા. ઓક્સીડેન્ટ આવેલ ં ુ િોય છે , જે આપણા િરીરનાં એન્ટી

- કેિાનાં પાંિડામાં વેક્સ કોટીંગ િોય છે . એટલે બેક્ટેહરયાનો નાિ કરી િે છે અને તેનાથી નેચરલ પાવર

જ્યારે તેમાં ગરમા ગરમ ભોજન પીરસવામાં આવે ત્યારે મિે છે . ગ્રીન ટીમાં પણ આ જ એન્ટી ઓક્સીડેન્ટ આવેલ ં ુ

પાંિડામાંથી એ પોષક દ્રવ્યો તેમજ રસ ભોજનમાં ભિી િોય છે . માટે કેિાનાં પાંિડામાં જમવું એ ગ્રીન ટી પીવા

જાય છે અને તમને જમવાનો સ્વાિ કં ઈક અલગ જ આવે જેટલું જ લાભકારક છે .

છે . - કેિાનાં પાંિડાનાં એન્ટી ઓક્સીડેન્ટ િરીરમાંના

- કેિાનાં પાંિડામાં તમે એકી સાથે ઘણા બધાં ઝેરી તત્વોને બિાર ફેંકી િે છે . તે િરીરની રોગપ્રવતકારક

ભોજનનાં વ્યંજનો પીરસી િકો છો. પાનની સાઈઝ મોટી િક્ક્ત વધારે છે અને વ્યક્ક્તને સ્વસ્થ જીવન જીવવામાં

િોવાથી ઘણી બધી વાનગીઓ આરામથી સમાય જાય છે . મિિ કરે છે .

- કેિાનાં પાંિડામાં ગ્રેવી વાળં ભોજન પણ પીરસી - પયાાવરણની દ્રષ્ટટએ કેિાનાં પાંિડા ખબ જ

િકો છો. પાંિડુ જાડુ િોવાથી ગ્રેવી/રસો ઢોિાઈ જવાની ઉપયોગી છે . કેિાનાં પાંિડાનો ઉપયોગ પાસાલ બાંધવા

બીક નથી રિેતી. માટે પણ થાય છે . કેિાનાં પાંિડા જાડા મજબત િોવાથી

- કેિાનાં પાંિડાનો ઉપયોગ રસોઈમાં પણ કરવામાં તે વસ્ત ુને સરખી રીતે કવર કરી લે છે અને બિારની

આવે છે . સ્ટીમીંગ (વરાિમાં બાફવા) સમયે વાસણમાં ધિ, ગંિકીથી જે તે વસ્ત ુની રક્ષા કરે છે .

કેિાનાં પાંિડા ગોઠવવામાં આવે છે . જેથી કરીને સ્ટીમીંગ - ઘણી જગ્યાએ જમવામાં પ્લાષ્સ્ટકની પેપરડીિ કે

વખતે કેિાનાં પાંિડાનાં પોષક તત્વો જે તે વાનગીમાં વાસણને બિલે કેિાનાં પાંિડામાંથી બનાવેલાં વાસણો કે

ભિી જાય અને વાનગી વધુ સ્વાહિટટ બને. પેપરડીિ ઉપયોગમાં લેવાય છે . પેપરડીિ કે વાસણનો

- કેિાનાં પાંિડામાં જમવાથી વાિને લગતી ઉપયોગ પુરો થયાં પછી તેને જમીનમાં ડાટી િે વામાં

સમસ્યાઓ જેવી કે, સફેિ વાિ, ખરતાં વાિ, રફ વાિ આવે છે . જે પયાાવરણમાં પ્રદષણ ફેલાવતાં નથી.

વગેરે દર થઈ જાય છે . અને ટં ક સમયમાં જ તમારા વાિ તો આ કારણો િતાં કે, શું કામ િળક્ષણ ભારતનાં

કાિા, ઘાટા અને મુલાયમ થઈ જાય છે . લોકો કેિાનાં પાંિડામાં જમે છે . અત્યાર સુધી આપણે

માત્ર કેિા ખાવથી થતાં ફાયિાઓ વવિે માહિતગાર િતા

પરં ત ુ આ લેખ વાંચ્યા પછીથી તો કેિાનાં પાંિડામાં

6 સાહિત્યનો વનવગડો
જમવાનાં ફાયિાઓ વવિે પણ માહિતગાર થયા િિો. સાભબિીની જરૂર િોિી નથી." પણ અકબર માન્યો નિીં.

કેિાનાં પાંિડા પર જમવાની પ્રથા ભલે જની િોય પરં ત ુ બીરબલે કહ્ુ,ાં "સારુાં, િમને સાભબિી પણ મળિે."

એનું મિત્વ િજી પણ એવું ને એવું જ રહ્ું છે . મજાની બીજા હદલસે બીરબલે બાદિાિના મિેલના િોજને ખાલી

વાત એ છે કે આજની નવી પેઢી પણ આ બાબતને કરાવી દીધો. પછી નગરમાાં ઢાંઢેરો તપટાવયો, "આ સ રાત્રે

સ્વીકારવા તૈયાર થઈ ગઈ છે અને આરામથી કેિાનાં નગરના દરે ક નગરજને બાદિાિના મિેલના ખાલી

પાંિડા પર િળક્ષણ ભારતની વાનગીનો આનંિ માણે છે . િોજમાાં એ જક-એ જક લોટો દૂ ધ રે ડી જવુ."
ાં

કેિાનાં પાંિડા જે માત્ર પૌરાળણક દ્રષ્ટટએ જ નિીં પરં ત ુ સવાર થિાાં જ બીરબલ અકબરને િોજ પાસે લઈ ગયો.

સ્વાસ્્યની દ્રષ્ટટએ પણ ઘણું મિત્વ ધરાવે છે . િોજ જોિાાં જ અકબરની આંખો પિોળી થઈ ગઈ. િે

મોટેથી બરાડી ઊઠયો, "આ શુ,ાં િોજમાાં દૂ ધને બદલે પાણી

Ok. Fine તો તો મિીશુ આવતા અંકે નવી માહિતી અને
! મારા હક
ુ મનો આવો અનાદર!"
તેના રિસ્ય સાથે. ત્યાં સુધી માહિતી વાંચતા રિો અને
અકબર િો ગુસ્સામાાં બોલિો ગયો "આવુાં બને જ કેમ ?
િેર કરતા રિો.
ઢાંઢેરો તપટવવામાાં જ કાંઈ ભ ૂલ થઈ િિે ! લોકોને

સમજવામાાં કાંઈ ભ ૂલ થઈ િિે! લોકો મારા હક

ુ મનુ ાં પાલન
વવિાખા મોઠીયા
ન કરે એ જવુાં બને જ નહિ ?"
આવી જ અન્ય રસપ્રિ માહિતી માટે અિી ક્ક્લક કરો
બીરબલે અકબરને િાાંતિથી કહ્ુ,ાં "િજૂર, િમે માનો છો

એ જવુાં કશુાં જ બન્ર્ુાં નથી. સાચી વાિ િો એ જ છે કે બધાએ જ

૩.બાિવાતાા જાણી જોઈને િોજમાાં દૂ ધને બદલે પાણી રે ડ્ુાં છે .''

અકબર કિે, "ત ુાં કિે છે એ જમ જ થર્ુાં િિે એ જવુાં હુાં કેવી રીિે

માની લઉં ?" બીરબલ કિે, "ચાલો મારી સાથે." બાંને જણ

િાણા સો પણ અક્કલ એક
વેિ બદલીને ઊપડયા. નગરમાાં ચાલિાાં િેઓ એ જક િેઠની

િવેલી પાસે આવયા. િેઠે પ ૂછર્ુ,ાં "કોણ?" બીરબલ કિે,

એ જક વખિ અકબરે કોઈની પાસે કિેવિ સાાંભળી કે
"અમે વટેમાગુત છીએ જ. થોડીવાર રોકાઈને આગળ જવુાં છે ."
માણસે માણસે તવચાર જુ દા. એ જણે બીરબલને બોલાવીને
િેઠ કિે, "ભલે, આવો."
પ ૂછર્ુ,ાં "બીરબલ, આ કિેવિમાાં કિેવાર્ુાં છે એ જવુાં જ િમેિાાં
બાંને ઘરમાાં ગયા. પાણી પીધુ.ાં પછી આરામથી બેઠા.
બનત ુાં િિે ? "
બીરબલે કહ્ુ,ાં "િેઠ! િમારા બાદિાિે એ જમના િોજમાાં
બીરબલ કિે, '"ના િમેિાાં આ કિેવિ પ્રમાણે માણસનુ ાં
બધાયને એ જક –એ જક લોટો દૂ ધ રે ડવાનો હક
ુ મ કયો િિો એ જ
વિતન ન પણ િોય. એ જમ િો આનાથી ઊંધી કિેવિ પણ
વાિ સાચી છે ?"
છે િાણા સો પણ અક્કલ એ જક." બાદિાિને આ બીજી
િેઠ કિે, "િા, એ જ સાચુાં છે . "
કિેવિમાાં વધારે રસ પડયો. એ જણે બીરબલને કહ્ુ,'ાં "ત ુાં
બીરબલે કહ્ુ,ાં "કોઈને પણ આવી વાિ ગમે નિીં પણ
આમ ફકિ કિેવિ કિી દે એ જ ન ચાલે. મને એ જ સાભબિ
થાય શુ?ાં બાદિાિનો હક
ુ મ િોય એ જટલે એ જવુાં કરવુાં િો પડે
કરી બિાવ."
જ ને?"
બીરબલ કિે, "જ્યારે પોિાના સ્વાથતની વાિ િોય ત્યારે

બધાજ માણસોને એ જક સરખો તવચાર આવે છે . એ જમાાં

7 સાહિત્યનો વનવગડો
િેઠે કહ્ુ,ાં "એ જ િો હક
ુ મ આપનારા િો ગમે િે હક
ુ મ આપ્યા
કરે પણ આપણામાાં િો બુદ્ધિ િોય ને ?"
બીરબલ કિે, "એ જટલે ?"
િેઠ કિે, "જુ ઓ ! કોઈને કિેિા નિીં, િોં. મેં િો દૂ ધને
બદલે એ જક લોટો પાણી જ રે ડી દીધુ.ાં રાિના અંધારામાાં
કોને દે ખાવાનુ ાં િત ુાં ? વળી આખા નગરના લોકો દૂ ધ
રે ડવાના જ િિા. એ જમાાં હુાં એ જક લોટો પાણી નાખુાં િો િો
ફરક પડવાનો િિો."
અકબર અને બીરબલ િેઠની રજા લઈને ચાલિા થયા.
આવી રીિે િેઓ અનેક ઠેકાણે ફયાત. બધેથી એ જક જ વાિ
સાાંભળવા મળી, "િોજમાાં બધા જ દૂ ધ રે ડવાના િિા ત્યાાં
અંધારામાાં પાણીનો મારો લોટો કોણ પકડી િકવાનુ ાં િત ુાં
?" આવુાં તવચારી દરે કે િોજમાાં દૂ ધને બદલે પાણી જ રે ડ્ુાં
િત.ુાં
બીરબલ કિે, "િજૂર ! િજુ વધારે િપાસ કરવા જવુાં છે ?"
અકબર બોલ્યો, "ના, ના. આટલુાં બસ છે . ત ુાં સાચુાં કિે છે .
પોિાના સ્વાથતની વાિ આવે ત્યારે બધા જ માણસો એ જક
સરખો જ તવચાર કરિા િોય છે ."
બીરબલ કિે, "િેથી િો કિેવિ પડી છે કે િાણા સો, પણ
અક્કલ એ જક."
તમત્રો િોપીઝેન એ જક ઓનલાઈન પ્લેટફોમત છે . જયાાં આપ
આપની કૃતિઓ તવનામ ૂલ્યે પ્રકાતિિ કરી િકો છો. તવતવધ
સ્પધાતઓમાાં ભાગ લઈ િકો છો. અને આપની રચનાઓ પેઇડ
કરીને આપ વળિર પણ મેળવી િકો છો. વધુ માહિિી માટે
અમને ઇમેઇલ કરો.Info@shopizen.in
અમારી એ જપ ડાઉનલોડ કરવા અિી ક્લલક કરો
8 સાહિત્યનો વનવગડો
૪.માઈક્રોફીક્સન
ભખ
પતિ અને પત્ની સાાંજના
સમયે હિિંચકા પર બેસીને િેમના
ચાર વષતનો પુત્ર તપ્રયાાંિને રમિો
તનિાળી રહ્યા િિા... થોડીવારમાાં
તપ્રયાાંિ િેની મમ્મી પાસે આવીને
એ જક કોભળયો ખાઈ લેિો.
ત્યાાંજ િેનીજ ઉંમરની એ જક છોકરી આવી સની
િાલિ ખુબજ ખરાબ િિી, વાળ તવખરાયેલા, ચિેરા પર
આંસુઓના સુકાઈ ગયેલા તનિાન, ભુખ અને િરસથી
સુકાઈ ગયેલા િોઠ સ ધીમે ધીમે કાંઈક બોલિા િિા,
મેલા ગાંદા કપડા સના પર હઠગડુાં મારે લા િિા.
તપ્રયાાંિ િેની િરફ બે ઘડી જોઈ રિેલો, પછી
દોડીને િેની મમ્મી પાસે ગયો, મમ્મીના િાથમાાંથી
જમવાની હડિ લઈ િે છોકરીને પકડાવી, બે ઘડી િે
છોકરી પણ તપ્રયાાંિને જોઈ રિેલી, િેની આંખમાાંથી આંસુ
આવી ગયા, પરાં ત ુ આ વખિે ભોજન મળવાની ખુિીના
િિા....
-કોમલ તલાટી
સિનિક્ક્ત
સ્ત્રીની સિન િસ્લિ કેટલે િદ સુધી િોય..? પતિ રોજ રોજ
નિો કરીને આવિો. રોજ રોજ એ જની પત્નીને એ જ વગર
વાાંકનો માર મારિો.. ગમે િેમ ગાળો પણ બોલિો. પત્ની
પણ ચ ૂપચાપ સિન કરી લેિી. એ જને મન "ન બોલવામાાં
આપણુાં સારુ"...! પણ, ક્ાાં સુધી કોઈ સ્ત્રી પોિે આ રીિે
સિન કયાત રાખે. કોઈક િો િદ િોય જ બધુાં સિન
કરવાની.
 આ સ એ જ દાં પતિના લગ્નના ૧૪ વષત પ ૂણત થયા. ત્રણ આ વાિને 15 હદવસ તવિવા આવયા. આ સ પણ પતિ
બાળકોના માિા તપિા િોવા છિાાં પણ ક્ારે પતિમા બુદ્ધિ એ જજ નિામાાં ચકચ ૂર થઇને આવે છે અને દરવાજો
આવિે..? એ જ તવચારોમાાં બસ ખોવાયેલી રિેિી. કેટલીય ખખડાવે છે . દરવાજાને ખુલ્લો જોિા અંદર જાય છે .
વાર છોકરાઓ પણ રડિાાં કે પાપા િમે મમ્મીને આમ ન પોિાની પત્નીના ફોટા પાસે ઉભો રિે છે અને કિે છે િે
કરો. પણ શુાં નિામાાં માનવીને એ જટલુાં પણ ભાન ના રિે કે આ સ દરવાજો કેમ ખુલ્લો છે ?
એ જ મારી પત્ની છે ..? કેટલીય બાધાઓ રાખી િિી પત્નીએ જ, -સપના િાિ
પોિાનો પતિ નિો ન કરે એ જ માટે. બીજુ ાં તવિેષ શુાં કરે
પત્ની...? આ સ એ જ િેઓની લગ્નિારીખ િિી. પતિ રોજના "િાઈ સનીક"
સમ નિો કરીને આવયો. પત્ની ગાાંડાની સમ ખાધા પીધા
તવના પતિની રાિ જોઈને બેઠી િિી. પતિએ જ દરવાજો
ખખડાયો. પત્ની પોિાના બાળકોને સુવાડી રિી િિી. ત્યાાં ફળ લઈ લ્યો ફળ......
ઘડીક દરવાજો ખોલિા ૧-૨ તમતનટ મોડુાં થઈ ગર્ુ.ાં પતિ ફળ લઈ લ્યો ફળ......
આ સિન ન કરી િક્ો. દરવાજો ખોલિાજ પત્ની બોલી ફળ લઈ લ્યો ફળ......
ઊઠી :"ચાલો આવી ગયા િમે.. જમવાનુ ાં િૈયાર છે . િમે
િાથ પગ ધોવો હુાં પીરસુ છાં". પતિ કાાંઈ બોલ્યા તવના ફ્રેિ િેરીનાાં નાકે ઍક લારી વાળા ભાઈ પોિાની

થઈને જમવા બેઠો. પતિની નિાથી ભરે લ આંખો જોઈ લારીમાાં કેરી, ચીકુ, દ્રાક્ષ અને દાડમ સવા અલગ અલગ

પત્નીએ જ િસિા લહ્ુાં આ સ િમને યાદ છે આ સ શુાં છે ?.. કિી ફળો લઈને પોિાનો અને પોિાના પહરવારનો પેટનો

પત્નીએ જ પોિાની થાળી પણ પીરસી. પતિને આવયો ખાડો પ ૂરવા માટે ખરી ગરમીમાાં ભર બપોરે બ ૂમો પાડીને

ગુસ્સો. બોલ્યો બારણુાં ખોલિા કેમ વાર લાગી..? િેમ છિાાં પોિાના ફળ વેચવાનો પ્રયત્ન કરિાાં િિાાં.

પત્નીએ જ િાાંતિથી લહ્ુાં કે આ સ આપણી લગ્નની િારીખ છે . અને એ જક બાળક આ ફળ જોઈને પોિાની મમ્મી

ચાલો િાાંિ થાવ િો..!કિી પોિે કોહડયો મોંમાાં મ ૂકે ત્યાાં િો પાસે ફળ લેવા માટે જીદ કરવા લાગ્યો.

પતિ ઊભો થયો અને પત્નીના વાળ ખેંચી જોરજોરથી બાળક :- મમ્મી જોને કેવાાં સરસ ફળ છે મને લાવી આપ

બોલવા લાગ્યો. બારણુાં ખોલિા આટલી બધી વાર લાગે! ને.

પત્ની થોડી વાર ચ ૂપ રિી. પણ..., પછી િો.. છોકરાઓ આપણે ઘરે જઈને રસ બનાવીને પીશુ.ાં

અવાજ આવિા ઉભા થઈ ગયા. રોજની સમ પપ્પા આ સ મમ્મી :- ( પોિાની થેલીમાાંથી કાંઈક કાઢિાાં ) લે જો બેટા

પણ મમ્મીને મારિે તવચારે િેઓ બોલ્યા : પપ્પા છોડી દો આ િીલ પેક ફલાણી કાંપનીની રસની બોટલ. અને એ જ

મમ્મી ને..! રડિાાં ગયા.. ખ ૂબજ રડિાાં ગયા... આખરે લારીમાાં ફળ છે િેનાાં કરિાાં આ બોટલ સારી છે .

પતિ ખ ૂબજ ગુસ્સે થયો. રોજની સમ પોિાની પત્નીને બેટા આ બોટલમાાં શુધધ અને િાઇ સનીક રસ છે અને

ખ ૂબ જ મારી. રાિ પડી ગઈ િિી. સોસાયટી વાળા પણ એ જમાાં બધા જ િત્વો છે .

અવાજ આવિા ભેગા થઈ ગયા િિા. એ જ લોકોએ જ પણ અને બાળક એ જ બોટલ લઈને ખુિ થઈને િેની મમ્મી

છોડવાનો પ્રયત્ન કયો. પણ, વાિ ખ ૂબ જ આગળ વધી સાથે પોિાના ઘરે જવા લાગે છે .

ગઈ. પત્નીને થર્ુાં આ સ ક્ાાં મારો વાાંક છે કે હુાં રોજની અને લારીવાળા ભાઈને એ જ શુધધ અને િાઇ સતનક

સમ સિન કરુાં..? બસ પોિાના આંસુઓને રોકી પોિે બોટલમાાં પોિાની મિેનિ કેદ થયેલી દે ખાઈ.

હિમ્મિ થી બધા વચ્ચે બોલી ઊઠી હુાં િાલને િાલ આ ઘર

"પ્રકાિ-ઘાયલ"
છોડીને ચાલી જાવ છાં.

9 સાહિત્યનો વનવગડો
 ૫.કવવતાઓ એ જની અસર નજાણે ,કેવી થિે પછી!
હુાં ભાનમાાં કહુાં કે, બેભાનમાાં કહ!ુાં

વરસાિ લઈને આવજે...!(ગઝલ) અપમાન થાય િારુાં ,"ઉરુ" જોઇ ના િકે,

એ જથી જ સ કહુાં , િારા કાનમાાં કહ.ુાં
ઉવી પંચાલ "ઉરુ"

વ્યથામાં
' મે' આવ..! ' એ જવો સાદ લઈને આવ સ ,

ત ુાં આવ િો વરસાદ લઈને આવ સ !

તવસરાઈ ના એ જ યાદ લઈને આવ સ ,

કડવી મીઠી ફહરયાદ લઈને આવ સ ! આવિતન :- (ગાલગાગા3 ગાલગા)

િડકાનો કાળો કે'ર છૂમાંિર થિે ,

હુાં અને ત ુાં િોય એ જવો ખ્યાલ લાગ્યોં સ્પિતમાાં,
પ્રસ્વેદની સૌગાદ લઈને આવ સ !
એ જમ આિા રાખિો ત ુાં િોય મારા સાંપકત માાં,
સાંવાદની સાચી મઝા એ જમાાં મળે ,

થોડો ઘણો તવવાદ લઈને આવ સ ! સાથ એ જવો આપવાની વાિ કરિી રોજની,
એ જમાાં િકીકિના ભરી રાં ગો દઈિ , બસ પછી વાિો િિે માન્ર્ુાં મનોમન િકત માાં,
સપના બે - ત્રણ, આબાદ લઈને આવ સ !

રોમાાંચ 'ને રોમાાંસની મોસમ છે આ.. પ્રેમની ઈચ્છા મને ક્ાાંથી ખબર પડિી િિે?

મોસમનો ત ુાં પ્રસાદ લઈને આવ સ ! લાગણી પેદા થિી લાગે કદાચે એ જ ગભતમાાં,

મલિા, 'તસકાંદર' અઝત થઈ જાિે પછી ,

ભ ૂલ સ્વીકારી ગુનેગારી કરી નાખીં િિે?
મત્લામાાં ત ુાં ઈિાતદ લઈને આવ સ !
ને િવે સમજણ ઘણી કીધાાં કરી છે વયથતમાાં,
- વસકં િર મુલતાની

એ જક માફી માાંગવાનો િક નથી મળ્યો મને,

ગઝલ
ભ ૂલ મારી કાઢવા આવી િિે િર અથતમાાં,

છે વાિ સાવ અંગિ ,હુાં િાનમાાં કહ.ુાં જો સિિ દાઝયાાં કરે િૈર્ ુાં તવચારોમાાં ઘણુ,ાં
ત ુાં િોય સાવ પાસે,િો કાનમાાં કહ.ુાં કેમનો 'તવજ' આમ ખોટો ત ુાં ફસાયો વયથતમાાં!

સાંજોગ રિે કેવા ,એ જની ખબર નથી,

વવજય પ્રજાપવત 'વમિ'
જો બાગમાાં નિીં િો ,વેરાનમાાં કહુાં .

માિોલ જો બને િો મિેહફલ મિીં મળો,

સાંગીિની સુરીલી, એ જક િાનમાાં કહ.ુાં

10 સાહિત્યનો વનવગડો
 રીસામણા મનામણાાં ચાલ્યા કરિાાં કોઈ કારણ તવના,
વધ ુ છે ...ગઝલ નાની અમથી બાબિોમાાં કેવ ુાં આપણે લડયાાં'િા યાદ છે ?

મને સ િિેરમાાં ઈચ્છા વધુ છે , િસિાાં-િસિાાં વીિી ગયો સમય ખબર ના રિી 'જનાબ'
મરીઝોની જ ત્યાાં સાંખ્યા વધુ છે . ને યાદ કરીને બધુાં એ જકદી ધ્રુસકે ધ્રુસકે રડયાાં'િા યાદછે ?
- વવક્રમ સોલંકી 'જનાબ'
સુરભક્ષિ માગતથી રિીને નીકળજો,
િમારી િિેરમાાં ચચાત વધુ છે .

થયા છે એ જમ જાાંણીિા નગરમાાં,

જાગવ ંુ
એ જ વાિોમાાં જરા મીઠા વધુ છે .

િમારા દે િના રોકાણ કરિાાં,

િમારી િાજરી, પગલા વધુ છે . (ગાલગાગા ગાલગાગા
ગાલગા)
મળ્ર્ુાં ત્યાાં ચીભડા ગળવાનુ ાં કારણ,
અમારી વાડમાાં છીંડા વધુ છે . રાિ આખી જાગવુાં પડિે િવે,
ખ્વાબને અટકાવવુાં પડિે િવે.
નજરમાાં પ્રેમ કરિાાં પણ વધારે ,
કરારોના િવે સપના વધુ છે . કોણ સાથે છે દુુઃખોમાાં જોઈને,
સામુાં વળિર આપવુાં પડિે િવે.
મેં િબરી સમ કાંઇ દહરયાને જોયા,
જરા કાંજૂસ પણ ખારા વધુ છે . ને ભલે તધક્કારિાાં લોકો, છિાાં!
માન સૌનુ ાં રાખવુાં પડિે િવે.
વસદ્દીક ભરૂચી

થાય ના ઈચ્છા મુજબનુ ાં જો અગર,

િો સિિ મન વાળવુાં પડિે િવે.
* યાદ છે ? *
'ને લખેલ ુાં િો છે હકસ્મિમાાં ઘણુ,ાં
શુાં લખ્ર્ુાં ? એ જ જાણવુાં પડિે િવે.

જજિંદગીનો માગત બાકી કેટલો ?

" 'ત'ુાં ને 'હ'ુાં એ જક દી સાવ અમસ્િા જ મળ્યાાં'િા યાદ છે ? રોજ અંિર કાપવુાં પડિે િવે,

ને પછી કાયમ માટે એ જકબીજામાાં ભળ્યાાં'િા યાદ છે ?

યોગી ઠક્કર"પલ"

યાદ છે િજુ એ જ ગલી જ્યાાંથી નીકળિી એ જ રો સરોજ, (ભાવનગર)

નજરથી નજર મળી ને પોપચાાં કેવાાં ઢળ્યા'િા યાદ છે ?

નિીં રાખીએ જ કોઈ િરિ એ જવી િરિ રાખીિી આપણે,

તવના સાંકોચે સઘળાં સ્સ્વકારીને પ્રેમમાાં પડયા'િા યાદછે ?

11 સાહિત્યનો વનવગડો
 ૨ અછાંિસ કાવ્યો વગર વાંકે સજા વેઠી કે

૧,,,
લાગણીના અમ ૃિથી
ઉછરે લા ( લગાગાગા લગાગાગા લગાગાગા
એ જ સાંબ ાંધોના ગુલાબને લગાગાગા )
સ્પિત કરિા
વગર વાાંકે સજા વેઠી કે, િે ખાલી કરી નાખ્યો;
ખબર પડી કે
ગઝલ લખિો રહ્યો ગુસ્સો અમે ખાલી કરી નાખ્યો.
પાછળ છપાયેલા
લખે છે રોજ કાગળ એ જ મને, િબ્દો બધા સરખા;
કાંટકો
એ જ કાગળ એ જટલો વાાંચ્યો કે, મેં ખાલી કરી નાખ્યો.
મારી સામે જોઈને
ને ક્ષણ એ જ યાદ આવે છે , ઉઠાવયો મેં ઘુઘટ
ાં એ જનો;
િા માટે િસિા િિા!?
ઉજાળ્યો બાગ િે મારો, િવે ખાલી કરી નાખ્યો !
૨,,,
તમલન ટાાંણે - અગન એ જની, િડપ સ ૂકી ધરા સવી,
િમારી ઉપસ્સ્થતિ ના
બની વાદળ બધો વરસાદ મેં ખાલી કરી નાખ્યો !
િેજ હકરણો થકી
જુ દા એ જવી રીિે થઇ ગઇ, કદી નજરે પડી ના ત ુાં !
મૌન ખડક
મેં દહરયો વેદનાનો રોઈને, ખાલી કરી નાખ્યો !
ઓગળવાની િૈયારીમાાં
છટાછે ડા વખિ હુાં એ જટલુાં રોયો િિો ''માર્ુસ'',
િિો ત્યારે જ
ભરીને જામ નો પ્યાલો, પીને ખાલી કરી નાખ્યો !
િમે અમને
જાિેર કરી દીધા
માયુસ કવવ ચાણસોલ
Hostael,,,!!
કે. ડી. સેિાણી, 'આકાિ' (અમિાવાિ)
ક્યાં છે ?

મારી ગઝલમાં

સૌદયતગઢ જોઇલે મારી ગઝલમાાં, વાાંકુાંચ ૂકુાં આંગણ ક્ાાં છે ?

ત ુાં પ્રેમથી મોહિલે મારી ગઝલમા. ને રે િ વગરનુ ાં રણ ક્ાાં છે ?
ખુદ શ્વાસમાાં રામ લલ્લા જ બેઠો, િબ બાળે ને દાગ મટાડે!
તવશ્વાસનો બોધલે મારી ગઝલમાાં. જગમાાં એ જવુાં ખાાંપણ ક્ાાં છે ?
એ જ માનવાંિા જણાવે જો નગરમાાં, સાગર ખારો, મોિી મોંઘાાં!
તનસ્વાથત ત ુાં મોજલે મારી ગઝલમાાં. દે ખો ગણ કે અવગણ ક્ાાં છે ?
સાંસાર સાગર ગિેરી જજિંદગી હ,ુાં કણ ત ૂટે ને શ્વાસ વધે િો,
એ જકાાંિ ખુદ ખોજલે મારી ગઝલમાાં. િોધી કાઢો િારણ ક્ાાં છે ?
ભીિર "ભરિ" દ્વારજો ખુલ્લા સદાયે, ભીિર મારે કાિી - ગાંગા!
સાંયમ િવે િોધલે મારી ગઝલમાાં. જીવનનુ ાં િો ભારણ ક્ાાં છે ?
ભરતભાઈ વાિા
- સુથાર કેિાભાઈ કુંપાભાઈ

12 સાહિત્યનો વનવગડો
 કાજ લોકો અભણ રિે એ જમ ઈચ્છે છે .એ જના જ તપિા
૭.વાિાત ઈચ્છિા િિા કે િે ભણે ને લોકોને સાક્ષર કરે .અને આ

એ જનુ એ જક સ્વપ્ન િત ુ.કોલેજ માાં દે વળને મળી િિી ત્યારે

સાક્ષરતાન ંુ બીજ... ખ ૂબ ચચાત કરી િિી. સાક્ષરિા પર ખ ૂબ ભાષણ

કરિી.દે વળ એ જકી નજરે િેને જોયા કરિો.ખ ૂબ વારી જિો

િાાંિ કેવી છાાંયડી છે , મનોમન િો િેના િાથને િાથમાાં લઈ વિાલ કરી કિેિોહુાં િને સાથ

તવચારી રિેલી દ્ધદ્વજા સખિ આપીિ ત ુાં જરૂર િારા આ સ્વપ્ન ને પુરૂ કર સ.જાણે સ્વગત

ગરમી થી કાંટાળીને તવિાળ વટવ ૃક્ષની નીચે ચોિરા પર પામી જિી.ખ ૂબ ખુિ િિી. બન્ને િવે એ જકબીજા ના પ ૂરક

બેસી પડી.આજુ બાજુ િાપને લીધે બધુજ રૂક્ષ લાગત ુાં િત ુાં . બની ગયા િિા.દે વલ નુ ાં સ્વપ્ન િત ુાં સારા વહકલ બની ને

ચાર વરસથી િે અિીં ગુજરાિના નાનકડા ગામમાાં રિેવા જજ ના િોદ્દે પિોંચવાનુ ાં ને દ્ધદ્વજાનુ ાં સ્વપ્ન િત ુાં

આવી િિીને કામગરો જીવ એ જટલે કાંઈકને કાંઈક કામે ગામડે ગામડે તિક્ષણ ફેલાવાનુ ાં .

િિેરમાાં જિી,આજુ બાજુ ના ગામડાઓમાાં જિી .સાક્ષરિા કોલેજના છે લ્લા વરસની પરીક્ષા પિીને બન્ને છટા પડયા.

માટે ઝાંબિ
ે ચલાવિી.સાદી સુિરાઉ સાડી ને િેને દે વળ મોટા જાગીરદારનો પુત્ર િિો જોકે આઝાદી પછી

મેચીંગબ્લાઉઝ ને િાથમાાં સોનાની એ જકેક પાિળી માની જાગીરદારો પાસે ખાલી નામ િિા ,પણ અિીં દે વળના

તનિાની રૂપ બગડીને કપાળે નાની ભબિંદી.સાદગી થી કે તપિા,કાકાઓ િજુ એ જમાજ રાચિાિિા.દે વળને પસાંદ

સાદગી એ જનાથી િોભી રિી િિી કિેવ ુાં મુશ્કેલ િત ુ. નિોત ુાં િેથી િે ધણીવાર રજામાાં નાનાનેત્યાાંજ જિો જ્યા

બધા માટે ચાલિી ફરિી િાળા િિી.િજુ દ્ધદ્વજા ને િેના તપિા રિેિા.

પણ ગામડામાાં અજ્ઞ લોકો િિા, સ ન પત્ર લખી િકિા કે િેના તપિા ભણિરને ખ ૂબ જ મિત્વ આપિા

ન પત્ર વાાંચી િકિા.િે બધા દ્ધદ્વજાબિેન। એ જમનુ ાં ગામમાાં ખ ૂબ માન િત.ુાં એ જમનુ ાં ગામ સો ટકા

પાસેઆવિા,માંગળવારે ને િતનવારે િે અચુક ગામડે સાક્ષર િત ુાં .આ વખિે િે ઘરે ગયો િો એ જના તપિાએ જ

જિીને બધાને પત્ર લખીને વાાંચી આપિી ને ફીસ માાં એ જના માટે પરદે િ ભણવા જવાની િૈયારી કરી રાખી

િરિ મ ૂકિીકે એ જ જ્યારે અિી ભણાવાના વગત િરૂ કરે િિી.એ જનુ ાં કાાંઈજ ચાલે િેમ નિોત ુાં .દ્ધદ્વજા ને વાિ કરિા િે

ત્યારે બધા સ્ત્રીને પુરૂષ ભણવા આવિે ને અક્ષર જ્ઞાન થોડી તનરાિ થઈ પણ િસીને િેને તવદાય કયો.

મેળવિે.દ્ધદ્વજાનુ ાં સ્વપ્ન આ સ પુરૂ થવાની આરી પર દે વળ પણ બે વષત પછી આવીને પરણવાનુ ાં

જછે .પણ તિક્ષણ તવભાગની ઓહફસમાાં થી જ િે આવી રિી વચન આપી ગયો .દ્ધદ્વજા એ જ પણ બી.એ જડ માટે િૈયારી િરૂ

છે ને આ વ ૃક્ષના ચોિરા પર િાિ કરી બેઠી કરી દીધી.તપિા સાથે એ જક ગામથી બીજા ગામ જિીને

પણ ખરે ખર “િાિ” નો િાિકારો િિો . ના ત્યા એ જને બધાના નાના મોટા કામ કરી દે િી.એ જવી િો ટેવાઈ ગઈ

કડવો અનુભવ થયો િિો.એ જની જ િાળા ચાલુ ન થાય િિી કે એ જ કામો વગર બેચન
ે થઈ જિી.જોિ જોિામાાં બે

િેવા પ્રયત્ન કરનાર પણ ત્યા િિા.િેને િારીખ આપી વષત પ ૂરા થયા દે વળના ધીરે ધીરે સમાચાર ઓછાથિા

તવદાય કરવામાાં આવી િિી.િે આંખ મીચી ને તવચાર ગયા.લોકોના પત્ર વાાંચી આપનારના પત્રોઆવિા બાંધ

કરિી િિી,કેવી સ્વાથી દુતનયા છે ..?પોિાના સ્વાથત થયા.બી.એ જડ પુરૂ થર્ુ કે એ જમ.એ જડ માટે તપિા પાસે

13 સાહિત્યનો વનવગડો
પરવાનગી માાંગીને િિેરમાાં રિેવા આવી એ જક આિાએ જ કે બાળકી ઉિરી ને એ જની પાછળ સુદ
ાં ર ર્ુવિી.શુિ ગુજરાિી

દે વળ મળિે.પણ ન દે વળ મળ્યો ન િેના વાવડ મળ્યા. ભાષામાાં નમસ્િે કરી િે ર્ુવિીએ જ પોિાનો પહરચય

તવિાળ જગિના કોઈક ખ ૂણામાાં એ જ ખોવાઈ ગયો. આપ્યો ,” હુાં મેરી દે વળ ઠાકુર”ને દ્ધદ્વજા બે ક્ષણ સ્િબ્ધ થઈ

એ જમ.એ જડ પ ૂરી કરી દ્ધદ્વજાએ જનક્કી કયાત મુજબ ગામડામાાં ગઈ..આ અમારી દીકરી દ્ધદ્વજાઠાકુર..દ્ધદ્વજાના િૈયાની ધડકન

પગ મ ૂક્ો જોકે। આધુતનકિા િવે ગામડે ગામડે પિોંચી અટકી ગઈ. દે વળ તવદે િી ર્ુવિીને પરણ્યો ને િે અિી,

ગઈ િિી. ભણિરની જાગ ૃતિ આવી િિી પણ। િજુ ત્યા મેરી એ જ દ્ધદ્વજાને ખભે િાથ મ ૂકીને

જાગીરદારો ઈચ્છિા િિા કે ખેડૂિો અભણ રિે ને અંગ ૂઠા ફલિ એ જટલુ જ કહ્ુાં કે દે વળ એ જક ક્ષણ પણ િેને ભ ૂલ્યો

લગાવીને ખેિરોને ભગરવે મ ૂકે. પોિાની સાંપતિ વધેને નિિો...િેણે પુત્રીનુ ાં નામ પણ એ જના નામ પર થી રાખ્ર્ુ .

અમીર ને ગરીબીની ખાઈ વધિી રિે.વરસમાાં તપિાએ જ બે મહિના પિેલા। િેન ુ ાં કાર અકસ્માિ માાં મ ૃત્ર્ુ થર્ુાં .િેણે

સાથ છોડયો.દ્ધદ્વજા એ જ તિક્ષણમાટે લડાઈ િરૂ કરી ને.. એ જક પત્ર લખ્યો િિો..ફલિ એ જ જ આપવા એ જ અિીં

એ જવામાાં દ્ધદ્વજા સવી સ્ત્રી આવી તિક્ષણની ઝાંબેિ ઉપાડે એ જ આવી છે ..

કેમ ચાલે?પણ દ્ધદ્વજા પણ ભલધેલ કાયત પ ૂરુાં કરે એ જવી પત્ર માાં ફલિ માફી માાંગી િિી ને દ્ધદ્વજાને િેના સાંસ્કાર

મક્કમ સ્ત્રીિિી.રોજ રોજ ના ચક્કર વધિા ગયા ને આપવા ની તવનાંિી િિી.િેના બધા પૈસાની ટ્રસ્ટી એ જને

ાં ,ુાં
િવેદ્ધદ્વજા એ જ નક્કી કર્ુત તપિાનુ ાં ધર પાાંચઓરડાનુિત બનાવી િિી ને સાક્ષરિાની દે વી ને વાંદન કરૂ છ..મેરી

બાળકોને એ જમા બેસાડી એ જણે વગત લેવા િરૂ કયાત. િાળાએ જ થોડા હદવસમાાં પાછી વળીને દ્ધદ્વજા ને દ્ધદ્વજાની જવાબદારી

જવા બાળકોના ઘરે ઘરે જઈ ઉત્સાહિિ કરવા સોંપી ગઈ...ક્ષણભરમાાં દ્ધદ્વજાની જીંદગી બદલાય ગઈ..એ જક

લાગી.રાત્રીના સમયે િે સ્ત્રી તિક્ષણ ને ઉિેજન બીજ “સાક્ષરિા”ની િાળામાાં રોપાઈ ગર્ુાં એ જક વડલાની

આપિી,પુરુષોને ભણવા સમજાવિી.આમને આમ એ જની છાયામાાં. ગુજરાિના આવા ગામો માાં કેટલીએ જ સ્ત્રીઓ છે

િાળા આજુ બાજુ ના ગામથી બાળકો ને સ્ત્રી પુરૂષો સણે ગુજરાિને સ્વગત બનાવાના અભ્યાન રચ્યા છે .

આવવા લાગ્યા. સ્વચ્છિા ગામ મા સાફ સફાઈ ને વડોદરા પાસે વાઘોહડયા ગામનો મુતન આશ્રમ

સુઘડિા સ્થપાય ગયા. િેનો જીવિો જાગિો દાખલો છે જયા અનુબન

ે ના આ

એ જકવાર એ જક પ્રોઢ પુરૂષને સ્ત્રી ગામમાાં આવયા , િેમણે અભ્યાન ને આ સ પણ જીવાંિ રખાર્ુાં છે .

દ્ધદ્વજા ના કામની નોંધ લીધી. િેણીને મળીને ખુિ થયા . સ જયશ્રી પટેલ

યજ્ઞ એ જમને કરવો િિો સાક્ષરિાનો એ જનો િવન િો અિી

સરૂ થઈ ગયો િિો.બન્ને જણા ગામમાાં જ રોકાય ગયા.

આઠ વરસ પછી દ્ધદ્વજાને તિક્ષણ

તવભાગમાાંથી પરવાનગી નો પત્ર પણ મળ્યો.િવે િો તમત્રો િોપીઝેન એ જક ઓનલાઈન પ્લેટફોમત છે . જયાાં આપ

િાળા ના રાં ગરૂપ બદલાયા ને ધીરે ધીરે દ્ધદ્વજાના પણ..િવે આપની કૃતિઓ તવનામ ૂલ્યે પ્રકાતિિ કરી િકો છો. તવતવધ
સ્પધાતઓમાાં ભાગ લઈ િકો છો. અને આપની રચનાઓ પેઇડ
િે થોડી પ્રોઢ લાગિી િિી.વિેલી સવારે સ ૂરજની પિેલી।
કરીને આપ વળિર પણ મેળવી િકો છો. વધુ માહિિી માટે
હકરણે િેની સવાર પડિી ને બધા કામ પ ૂણત કરી સ ૂિી. અમને ઇમેઇલ કરો.Info@shopizen.in
એ જવી જ એ જક સવારે એ જના આંગણે એ જક ગાડી આવીને
અમારી એ જપ ડાઉનલોડ કરવા અિી ક્લલક કરો
ઉભી રિી, િેમાાંથી એ જક સુદ
ાં ર પરદે િી રાં ગરૂપ વાળી

14 સાહિત્યનો વનવગડો

૭.નવલકથા
તડપ
ભાગ -૧૩
જયહદપના ધબકારાાં થોડાાં થોડાાં વધી ગયા િિા. એ જકાદ
તમતનટમાાં રસોડામાાંથી એ જક છોકરી પ્લેટમાાં પાણીથી ભરે લાાં
છ ગ્લાસ લઈને આવે છે . જયહદપ િો નીચુ મોં કરીને
બેસી ગયો િિો. એ જટલામાાં છોકરી વારાફરિી િષતદભાઈ
અને તનમતલાબિેનને પાણીનો ગ્લાસ આપી જયહદપ પાસે
આવીને પાણીના ગ્લાસથી ભરે લી પ્લેટ િેની સામે ધરિાાં
કિે છે .
"પાણી!" જયહદપ ધીમે ધીમે ચિેરો ઉંચો કરીને
મીરાાંના ચિેરા બરોબર લાવે છે . એ જટલામાાં િો મીરાાંની
આંખો પણ આશ્ચયતથી ચોડી થઈ જાય છે . ક્ષણવાર િો
બાંને એ જકબીજાના ચિેરાાં િરફ િાકી રિે છે . ત્યાાં જ મર્ુર
પહરસ્સ્થતિને સમજી જઈ જયહદપના ખભે િાથ મુકે છે અને
જયહદપ તવચારોમાાંથી બિાર આવી પ્લેટમાાં પાણીથી
ભરે લાાં ચાર ગ્લાસમાાંથી એ જક ગ્લાસ ઉઠાવે છે .
"થેન્ક ર્ુ!" આમ બોલી જયહદપ નીચુ જોઈને
પાણી પીવા લાગે છે અને મીરાાં પણ આગળ વધી મર્ુર
અને પોિાના મમ્મી-પપ્પાને પાણી આપે છે . ખાલી
પ્લેટને સેન્ટર ટેબલ પર મુકીને મમ્મી-પપ્પાની સાથે
બેસી જાય છે . િેનાાં મનમા પણ જયહદપને જોઈને
કેટલાાંયે તવચારો ફુાંકાવા લાગ્યા િિા.
મીરાાંના મમ્મી-પપ્પા જયહદપ અને િેના મામા-
મામી સાથે થોડી વાિો કરે છે . િષતદભાઈએ જ પિેલથ
ે ીજ
મીરાાંના પપ્પા સાથે વાિ કરી લીધી િિી કે એ જકવાર
જયહદપ મીરાાંને મળી લે ત્યારબાદ િેનાાં મમ્મી-પપ્પા
પણ અમદાવાદ આવીને આગળની વાિ કરી લેિે.
15 સાહિત્યનો વનવગડો
જયહદપ અને મર્ુર િાાંતિથી બેઠાાં િિા. એ જટલામાાં મીરના
પપ્પાએ જ કહ્ુ.ાં
"જયહદપ! મીરાાં બેટાાં! િમારે બાંનેએ જ કાંઈ વાિ
કરવી િોય િો...!" મીરાાંના પપ્પા પિેલાાં જયહદપ અને
ત્યારબાદ મીરાાં િરફ જોઈ આટલુાં બોલીને વાક્ અધુરુાં
જ છોડી દે છે . પપ્પાના િબ્દ સાાંભળી મીરાાં જયહદપ સામે
જોવે છે . જયહદપ શુાં કરવુ?ાં શુાં ન કરવુ?ાં ના પ્રશ્નાથત સાથે
જ મર્ુર િરફ ચિેરો ઘુમાવે છે . મર્ુર પિેલાાંની સમ જ
મૌન રિી માત્ર માથુ િલાવીને જવાનો ઈિારો કરી દે છે .
એ જટલ જયહદપ પોિાના સ્થાન પરથી ઉભો થાય છે . સાથે
મીરાાં પણ પોિાના સ્થાન પરથી ઉભી થઈ અંદરની િરફ
જવાાં લાગે છે . જયહદપ પણ િેની સાથે જ જાય છે .
અંદરની બાજુ એ જ પ્રથમ ફ્લોર પર જવાનો દાદર િિો.
ત્યાાંથી બાંને પિેલાાં માળે જાય છે . પગતથયાાં પુરાાં થિાાં જ
એ જક િોલ આવે છે . િોલમાાં બે-ત્રણ સોફાાં ગોઠવેલા િિા.
જમણી બાજુ ની હદવારમાાં એ જક દરવાજો િિો. ત્યાાંથી
બિાર નીકળિાાં ત્રણ બાજુ એ જ ખુલ્લી જગ્યા આવે છે . નીચે
ઘાસ સવી કૃત્રીમ લીલા રાં ગની ચાદર પથરાયેલી િિી.
ત્રણ બાજુ એ જ કાચની ધાર િિી. કાચની ધારને અડીને
ત્રણેય બાજુ એ જ તવતવધ ફુલ-છોડના કુાંજા િિા. ડાબી
બાજુ એ જ બે જણ આરામથી બેસી િકે એ જવો હિિંચકો િિો.
મીરાાં જયહદપને એ જ િરફ લઈ જાય છે અને મૌન રિી
માત્ર િાથ વડે ઈિારો કરી જયહદપને બેસવાનુ ાં કિે છે .
જયહદપના બેસ્યાાં પછી પોિે પણ હિિંચકા પર બેસે છે .
લગભગ એ જક તમતનટ િો બાંને કાંઈપણ બોલ્યાાં વીના જ
બેસી રિે છે . ધીમો ધીમો પવન ફુાંકાય રહ્યો િિો. સના
કારણે એ જક મધુર સાંગીિ વાગી રહ્ુાં િોય એ જવુાં લાગી રહ્ુાં
િત ુ. એ જટલામાાં મીરાાંના િબ્દોએ જ આસપાસ ફેલાયેલા
સન્નાટાને વેરવીખેર કરી નાખ્યો.
"મને ખબર ન િિી કે િારી સાથે અચાનક
મુલાકાિ થિે!" જયહદપ િો મૌન ધરીને જ બેસી રિે છે .
 "જયહદપ! સ થર્ુાં િે ભુલી જા. કારણ કે મેં પરાં ત ુ અત્યારે હુાં અનેક પ્રશ્નોથી ઘેરાયેલો છાં." જયહદપે

મારી નવી જજિંદગી િરૂ કરી દીધી છે . એ જવુાં નથી કે હુાં િને કહ્ુ.ાં

ભુલી ગઈ છે . સ પ્રેમ આજથી પાાંચ વષત પિેલાાં મને "જયહદપ! િારે સટલો સમય જોઈએ જ એ જટલો

િારાથી િિો િેનાથી અનેક ગણો સ છે . િને ભુલી જવો સમય લઈ િકે છો." શ્રેયાએ જ ચિેરાાં પર માંદ સ્સ્મિ

મારી માટે અિક્ છે . પરાં ત ુ એ જક નવી જજિંદગીની િરૂઆિ લાવીને કહ્ુ.ાં

કરવી પણ જરૂરી છે . િા, મેં મારી જજિંદગીને નવુાં રાં ગ રૂપ "થેન્ક ર્ુ મીરાાં! સોર શ્રેયા..."

ચોક્કસ આપ્ર્ુાં છે . પરાં ત ુ એ જમાાં પણ િારુાં સ્થાન રિેલ ુાં છે . "જયહદપ! ત ુાં મને મીરાાં કિી િકે છે ."

જયહદપ! મને પ્રેમ જિાવિાાં નથી આવડત.ુાં માત્ર પ્રેમ "થેન્ક ર્ુ મીરાાં!" આમ કિી જયહદપ અચાનક

કરિાાં આવડે છે . આ સ અચાનક ત ુાં મને મળ્યો છે અને તવચારોમાાં ખોવાય જાય છે . પરાં ત ુ શ્રેયા િેના ચિેરાાં પર

એ જક ખાસ કારણથી મળ્યો છે . એ જટલે મારાાં ખ્યાલથી આવેલાાં ભાવ પારખી જાય છે .

આપણે એ જ તવષય પર જ વાિ કરવી જોઈએ જ." મીરાાંના "શુાં તવચારે છો જયહદપ?"

િબ્દો સાાંભળી જયહદપની આંખો ભરાય આવે છે . િેને "ના, કાંઈ નહિિં." અચાનક જયહદપે તવચારોમાાંથી

મનોમન પોિાનાથી કાંઈક ભુલ થઈ ગઈ છે એ જવો બિાર આવિાાં કહ્ુ.ાં

અિેસાસ થવાાં લાગે છે . "જયહદપ! મને લાગે છે કે ત ુાં કાંઈક કિેવા માાંગે

"શ્રેયા! આઈ એ જમ હરયલી સોરી! મેં િારાાં પ્રેમને છો! િારે સ કાંઈપણ કિેવ ુાં િોય િે જરાાંયે ખચકાયા વીના

ખુબ જ ખરાબ રીિે ઠુ કરાવયો િિો. ત્યારે મને પ્રેમ નામક કિી િકે છો."

િબ્દ પર જરાાંયે તવશ્વાસ ન િિો." જયહદપ માાંડ માાંડ "મીરાાં! હુાં છે લ્લાાં ચાર વષતથી િારી કતવિાઓ

મીરાાં એ જટલે કે શ્રેયાની આંખોમા નજર મેળવી િકે છે . વાાંચ ુ છાં. મારી ઘણી ઈચ્છા િિી િને મળવાની. પરાં ત ુ

"જયહદપ! ત ુાં રડીિ નહિિં. કારણ કે ત ુાં રડીિ િો િારો કોઈ કોન્ટેલટ જ ન િિો. અને એ જ વાિથી િો હુાં

હુાં ખુદને નહિિં રોકી િકે. ક્પ્લઝ!" િદ્દન અજાણ જ િિો કે સ વયસ્લિને મળવાાં માટે હુાં િરસી

"શ્રેયા! મને ખરે ખર ન્િોિી ખબર કે હુાં સ રહ્યો છાં િેને હુાં ઓળખુાં છાં."

છોકરીને જોવાાં જઈ રહ્યો છાં એ જ ત ુાં છાં. હુાં િો િારાાં નામથી "િમમ."

પણ અજાણ િિો." જયહદપ રૂમાલ વડે ગાલ પર સરી "િારી લખેલી દરે ક કતવિાઓ મેં વાાંચી છે . િને

આવેલાાં આંસુ લુછિા

ાં કિે છે . પ્રોબ્લેમ ના િોય િો િારી સાથે એ જક સેલ્ફી લઈ િકુ?ાં બસ

"જયહદપ! િારી 'ના' િિે પો પણ મને ભબલકુલ એ જવુાં સમજ કે હુાં પણ િારો ચાિક જ છાં."

અફસોસ નહિિં થાય. કારણ કે મેં િારાાં િહરર સાથે નહિિં "જયહદપ! એ જમાાં પુછવાની કોઈ જરૂર નથી."

આત્મા સાથે પ્રેમ કયો છે . હુાં િારી સાથે પણ જીવવા િરિ જ જયહદપ પોિાના ફોનમાાં ફ્રોન્ટ કેમેરો ઓપન કરે

િૈયાર છાં અને િારી વગર પણ જીવવા િૈયાર છાં. બસ, છે અને શ્રેયા સાથે સેલ્ફી લે છે . બાંનેના ચિેરાાં પર

તનણતય િારે જ લેવાનો છે ." મુસ્કુરાિટ િિી. મીરને એ જવુાં લાગી રહ્ુાં િત ુ જાણે િેની

"શ્રેયા! હુાં અત્યારે તનણતય િો નહિિં જ લઈ િકુ. સૌથી સુદ

ાં ર કતવિા આ સ લખાઈ છે .

એ જના માટે મને થોડો સમય આપ. ખોટુાં ન લગાડીિ! "મારાાં ખ્યાલથી આપણે િવે નીચે જવુાં જોઈએ જ.

બધાાં આપણી રાિ જોઈ રહ્યાાં િિે." મીરાાંએ જ કહ્ુ.ાં

16 સાહિત્યનો વનવગડો
 "િા ચાલ!" આમ કિી જયહદપ અને મીરાાં બાંને જયહદપ મીરાાંના પપ્પાના પ્રશ્નનો ઉિર આપવાાં

હિિંચકા પરથી ઉભા થાય છે . મીરાાં આગળ ચાલે છે પરાં ત ુ જઈ રહ્યો િિો કે અચાનક મીરાાં બોલી ઉઠે છે .

જયહદપ અચાનક ઉભો રિીને કાંઈક તવચારોમાાં ખોવાય "મમ્મી-પપ્પા! અમે બાંને તવચારીને જ કોઈ

જાય છે . તનણતય લઈશુ.ાં " પોિે કઠ્ઠણ હ્રદયે સ કિેવાાં જઈ રહ્યો િિો

"શુાં થર્ુાં જયહદપ? કેમ ઉભો રિી ગયો?" મીરાાં એ જ જ મીરાાંએ જ કહ્ુાં એ જટલે જયહદપને પણ ગમે છે .

પાછળ ફરીને જયહદપને ઉભો રિી ગયેલો જોઈને પુછે છે . "કોઈ વાાંધો નહિિં. િમે બાંને તવચારીને તનણતય

"મીરાાં! િને એ જક વાિથી અવગત્ કરાવવાની લઈ લ્યો. પછી આપણે આગિ વધીશુ.ાં શુાં કિેવ ુાં છે િષતદ

બાકી છે ." જયહદપ તસહરયસ થઈને કિે છે . િારુાં?" મીરાાંના પપ્પાએ જ િષતદભાઈ સામે જોઈને કહ્ુ.ાં

"કઈ વાિ?" "એ જમાાં કિેવાનુ ાં શુાં િોય! જયહદપ અને મીરાાં સ

"મીરાાં! હુાં રાધી નામની એ જક છોકરીને પ્રેમ કરુાં તનણતય લેિે િે જ યોગ્ય."

છાં. એ જ પણ મને ખુબ જ પ્રેમ કરે છે . અમે બાંને કોલેજના થોડીવાર બાદ જયહદપ, મામા-મામી અને મર્ુર

સમયથી જ એ જકબીજાને ખુબ જ પ્રેમ કરીએ જ છીએ જ. મેં ત્યાાંથી નીકળીને ઘરે પિોંચે છે . જયહદપ અને મર્ુરને

થોડાાં હદવસ પિેલાાં િેની સાથે લગ્ન બાબિે વાિ કરી ઓહફસમાાંથી એ જક જ હદવસની રજા િિી. એ જટલે બાંને સાાં સ

િિી. પરાં ત ુ િજુ સુધી િેનો કોઈ ઉિર નથી આવયો. હુાં આઠ વાગ્યે જ અમદાવાદથી સુરિ આવવાાં માટે નીકળી

બસ િેના ઉિરની જ રાિમાાં છાં." આ સાાંભળીને મીરાાંના જાય છે . પાાંચ કલાકનો રસ્િો કાપીને બાંને રાત્રે બે વાગ્યે

ચિેરાાં પર રિેલા ભાવ બદલાય જાય છે . પરાં ત ુ િે સુરિ પિોંચી જાય છે . જયહદપ મર્ુરને િેના ઘરે ડ્રોપ

જયહદપને નાખુિ કરવાાં ન્િોિી ઈચ્છિી. એ જટલે િે કરીને પોિાના ઘરે પિોંચી જાય છે . સવાર થવામાાં િજુ

પોિાનાાં ચિેરાાં પર નાનકડુાં સ્સ્મિ લાવીને કિે છે . વાર િિી. એ જટલે સુય જાય છે અને સવારે સમયસર

"જયહદપ! ત ુાં મારી ભચિંિા ન કરીિ. ત ુાં સ ઓહફસે પિોંચી જાય છે .

કાંઈપણ તનણતય લઈિ એ જ મને માંજુર છે ." મીરાાંની વાિથી ધીમે ધીમે ત્રણ હદવસ પસાર થઈ જાય છે .

જયહદપના ચિેરા પર સ્સ્મિ ફરી વળે છે . બાંને નીચે રતવવાર આવીને ઉભો િિો. જયહદપ છે લ્લાાં બે-ત્રણ

િોલમાાં આવે છે . મીરાાંના મમ્મી-પપ્પા અને જયહદપના હદવસથી રાધીને કોલ કરિો િિો. પરાં ત ુ રાધીને કોલ

મામા-મામી િે બાંનેની આત ુરિા પુવતક રાિ જોઈને બેઠાાં લાગિો જ ન િિો. છે લ્લાાં બે-ત્રણ હદવસથી િેની સાથે

િિા. જયહદપ મર્ુરની બાજુ માાં આવીને બેસી જાય છે કોઈ જ સાંપકત ન િિો. રતવવારે સવારે ઉઠીને પોિાનો

અને મીરાાં પણ પોિાના મમ્મી-પપ્પાની બાજુ માાં આવીને તનત્યક્રમ પિાવી સવારમાાં દસ વાગ્યે જયહદપ રાધીને

બેસે છે . એ જટલામાાં મીરાાંના પપ્પાએ જ ઉત્સાિમાાં પુછ્ુ.ાં કોલ કરે છે . આ વખિે કોલ લાગી ગયો. એ જટલે

"જયહદપ! મીરાાં! િમે બાંનેએ જ કોઈ તનણતય લીધો જયહદપને િાિકારો થાય છે . જયહદપ આડાઅવળી બીજી

કે..." મીરાાંના પપ્પા પોિાના વાક્ને અધુરુાં જ છોડી દે કોઈપણ વાિ કયાત વીના મુદ્દાની વાિ પર આવીને

છે . રાધીને મળવાાં બોલાવે છે . સાાં સ સાિ વાગ્યે બાંને

"િા મીરાાં! િમારાાં બાંનેનો સ તનણતય િિે એ જ મિારાણા પ્રિાપ ગાડત નની બિાર મળે છે . બાંને

અમને માંજુર છે ." મીરાાંના મમ્મીએ જ મીરાાંના માથે િાથ પોિપોિાની પસતનલ કાર લઈને જ આવયાાં િિા.(ક્રમિુઃ)

ફેરવિાાં કહ્ુ.ાં જયહિપ ભરોળિયા "હડયર જયુ"

17 સાહિત્યનો વનવગડો
 દીકરા આજ ત ુાં સ માાંગે એ જ આપુ," મિેિ ની ખુિી નો િો પાર
ૂ ીવાિાત
૮.ટાંક
ન રહ્યો. એ જ િો એ જ જ તવચાર માાં િિો કે િિેર માાં જઈ ને િેને

સફિતા ની એકલતા આગળ ભણવુાં છે એ જ વાિ તપિા ને કેમ કરવી.?

નાના એ જવા ગામમાાં રિેિો મિેિે િેના તપિા ને કહ્ુ,ાં " પપ્પા મારે િિેર માાં જઈ

એ જક પહરવાર. પહરવાર ખ ૂબ સુખી. આગળ અભ્યાસ કરવો છે અને એ જક્ન્જતનયર બનવુાં છે . " સ

પહરવાર માાં કુલ છ લોકો. દાદા - તપિા દીકરા ના પહરણામ થી ખ ૂબ ખુિ િિા એ જ અચાનક

દાદી, માિા - તપિા, અને ભાઈ - િિાિ થઈ ગયા. કેમ કે િેની પાસે એ જટલી મ ૂડી જ ન િોિી કે

બિેન. દાદા એ જ િો િેના કામ માાં થી દીકરા ને િે િિેર માાં ભણાવી િકે. તપિા એ જ કહ્ુાં ત ુાં થાક્ો

તનવ ૃતિ લીધેલ.. દાદી અને માિા ઘરકામ કરે અને તપિા િોઈિ આજ સ ૂઈ જા આપણે કાલ વાિ કરીએ જ. મિેિ સમજી

ખેિી કરે . મિેિ અને ઈિા ગામ ની પ્રાથતમક િાળામાાં ગયો કે પપ્પા કાંઇક ભચિંિા માાં છે શુાં એ જ મને િિેર માાં નહિ જવા

અભ્યાસ કરે . મિેિ ભણવામાાં ખ ૂબ જ િોતિયાર. દરે ક ધોરણ દે .?

માાં િમેિા અવવલ જ િોય. અને એ જનુ ાં એ જક જ સપનુ ાં કે ભણી -

આખો હદવસ સ કુટુાંબ ખ ૂબ ખુિ િત ુાં િે અચાનક
ગણી ને કોઈ મોટા િિેર માાં જવુાં અને ત્યાાં નોકરી કરવી.
િિાિ થઈ ગયા. મિેિ અને ઈિા સ ૂઈ ગયા. િેના તપિા એ જ

મિેિ ભણવામાાં િો ખ ૂબ િોતિયાર જ. આખા ગામ આ બધી વાિ િેના ઘરે કરી. થોડી વાર િો બધા ભચિંિા માાં

માાં િેન ુ નામ સાંભળાય. િવે મિેિ દસમા ધોરણ માાં આવી પડી ગયા પણ િાાંિ મગ સ બધા એ જ તવચાર્ુું કે મિેિ આટલો

ગયો એ જટલે આખા ગામ માાં ચચાત થવા લાગી કે મિેિ િો બહુ િોતિયાર છે િેને આગળ ભણવાની ઈચ્છા છે િો આપણે િેને

િોતિયાર આખા જજલ્લા માાં એ જનો નાંબર આવિે. અને સાચે જ મોકલવો જોઈએ જ. મિેિ ના મમ્મી બોલ્યા મારા ઘરે ણાાં પડયા

એ જવુાં બન્ર્ુાં બોડત નુ ાં પહરણામ આવર્ુાં મિેિ સમગ્ર જજલ્લા માાં છે આપણે એ જ વેચી ને મિેિ ને આગળ અભ્યાસ કરાવશુ.ાં

પિેલા નાંબરે આવયો. િેના પહરવાર ની િો ખુિી ક્ાાંય ઈિા િો અજુ નાની છે એ જ મોટી થિે ત્યાાં િો મિેિ નો

સમાિી ન િોિી. અને ખુિ પણ કેમ ન થાય? િેના સમગ્ર અભ્યાસ પ ૂરો થઈ ગયો િિે અને સારી નોકરી પણ મળી ગઈ

કુટુાંબ માાં મિેિ પેલો એ જવો છોકરો બન્યો કે સ સમગ્ર જજલ્લા િિે. મિેિ ના મમ્મી વાિ કરિા િા ત્યાાં જ િેના દાદા બોલ્યા

માાં પ્રથમ આવયો િોય. મે પણ થોડા રૂતપયા ભેગા કયાત છે મુસીબિ માાં કામ આવે એ જ

માટે.. એ જ આપણે મિેિ ના અભ્યાસ માટે ખચત કરશુ.ાં મિેિ ના

મિેિ અને િેનો પહરવાર ખ ૂબ ખુિ િિો. િાળા દ્વારા
તપિા ખુિ થઈ ગયા..
મિેિ નુ ાં સન્માન કરવામાાં આવર્ુાં અને ખ ૂબ અભભનાંદન

પાઠવયા. અને આ સમારોિ માાં િેના પહરવાર ના લોકો પણ સવાર પડિાાં જ મિેિ િેના તપિા ને પ ૂછે એ જ પેલા જ

સામેલ થયા. મિેિ ના તપિા પણ આજ ખ ૂબ જ ખુિ િિા એ જણે મિેિ ને બોલાવી ને કહ્ુ,ાં " બેટા, િારે કયા િિેર માાં

એ જના દીકરા એ જ એ જનુ ાં નામ જો રોિન કર્ુું િત.ુાં તપિા એ જ કહ્ુ,ાં " અને શુાં ભણવુાં છે આગળ એ જ નક્કી કરી લે આપણે કાલ િારા

18 સાહિત્યનો વનવગડો
એ જડતમિન માટે જઈએ જ છીએ જ. મિેિ િો ખ ૂબ ખુિ થઈ ગયો. તપિા ફરી ભચિંિા માાં મુકાયા. કે િવે શુાં કરશુ,ાં કોલેજ ની ફી,

આટલો ખુિ િો િે િેના પહરણામ ના હદવસે પણ ન િિો. િિેર ના ખચાત, િોસ્ટેલ ની ફી, બધુાં કઈ રીિે પિોંચવુ..ાં આખરે

મિેિ ને િેના તપિા એ જડતમિન માટે િિેર માાં ગયા પહરણામ િેણે તનણતય કયો કે જમીન નો એ જક ટુકડો વેચી નાખવો..

બહુ સારુાં િોવાથી મિેિ ને સિેલાઈથી એ જડતમિન મળી ગર્ુ..ાં એ જમાાંથી સ પૈસા આવે એ જ માાંથી મિેિ ને અભ્યાસ કરાવવો.

તપિા એ જ જમીન વેચી મિેિ નો આગળનો અભ્યાસ ચાલુ

મિેિ ને એ જડતમિન મળિા બધા ખ ૂબ ખુિ થયા.
કરાવયો. મિેિ કોલેજ માાં પણ િાંમેિા અવવલ જ રિેિો. િવે
મિેિ ને જવાનુ ાં નક્કી થર્ુ.ાં બધા મિેિ માટે ખ ૂબ ખુિ િિા
મિેિ નુ ાં સપનુ ાં પ ૂરુાં થવાના આરે જ િત.ુાં ત્યાાં વળી િેના માટે
પણ િવે એ જ લોકો ને મિેિ વગર ઘર માાં રિેવ ુાં પડિે એ જ વાિ
એ જક દુુઃખદ સમાચાર આવયા કે િેના દાદી મ ૃત્ર્ુ પામ્યા..
થી દુુઃખી પણ થયા. પરાં ત ુ મિેિે કહ્ુ,ાં અરે ! ભચિંિા શુાં કરો છો
મિેિ અંદર થી સાવ ત ૂટી ગયો. િેને સિિ એ જ જ તવચાર
થોડો સમય જ પછી િો હુાં િમને બધા ને મારી સાથે િિેર માાં
આવિો કે િે એ જના દાદા - દાદી નુ ાં સપનુ ાં પ ૂરુાં ન કરી િક્ો સ
લઇ જઇિ. આમ કિેિા જ બધા િસવા લાગ્યા.. અને મિેિ
મિેિે પોિે જ એ જના દાદા - દાદી ને બિાવર્ુાં િત..ુાં
િેના માિા - તપિા સાથે િિેર પિોંચ્યો. મિેિ ને િોસ્ટેલ માાં

મ ૂકી િેના માિા - તપિા પાછા પોિાના ગામ આવયા.. મિેિ હિિંમિ કરી પોિાની જાિ ને સાંભાળી અને

માિા - તપિા ને પણ હિિંમિ આપી અને કહ્ુ,ાં " બસ , િવે થોડા

મિેિનો અભ્યાસ ખ ૂબ સારો ચાલી રહ્યો િિો િે ખ ૂબ
હદવસ જ મને નોકરી મળી જાય એ જટલે િમે પણ િિેર માાં
ખુિ િિો. અને િે ખ ૂબ મિેનિ પણ કરી રહ્યો િિો. એ જક
આવી જજો." એ જમ કિી િે ફરી િિેર ગયો અને િેનો અભ્યાસ
હદવસ અચાનક િેના દાદા ની િભબયિ ખ ૂબ બગડી તપિા એ જ
ચાલુ કયો. કોલેજ નુ ાં છે લ્લુાં વષત િેણે ખ ૂબ મિેનિ કરી.
મિેિ ને ફોન કયો પણ મિેિ ની પહરક્ષા ચાલિી િોવાથી િે
આખરે એ જ હદવસ આવયો િેન ુ કોલેજ ના છે લ્લા વષત નુ ાં
આવી િક્ો નહિ. અને આખરે મિેિ ની રાિ જોિા િેના
પહરણામ. િે પહરણામ જોઈ ને ખ ૂબ ખુિ થયો િેણે આખી
દાદા મ ૃત્ર્ુ પામ્યા. મિેિ ની પહરક્ષા ચાલિી િોવાથી િેના
કોલેજ માાં પ્રથમ ક્રમાાંક મેળવયો. િેણે એ જના મમ્મી - પપ્પા ને
દાદી એ જ કહ્ુાં કે મિેિ ને આ વાિ ની જાણ િમણાાં ના કરિા.
ફોન કયો ઘરે િેની નાની બિેન મમ્મી - પપ્પા ખ ૂબ ખુિ
અને પહરવાર િેનો તનણતય માન્ય રાખ્યો. પહરક્ષા પ ૂણત થિાાં
થયા.. મિેિે કહ્ુ,ાં બસ િવે નોકરી મળે એ જટલે િમે બધા અિી
મિેિ ઘરે આવયો અને િેને જાણ થઈ કે દાદા િો િવે રહ્યાાં
આવી જજો.. મિેિ ના ઘરે બધા ખ ૂબ ખુિ િિા.. ગામ માાં
નથી િેને ખ ૂબ દુુઃખ થર્ુ,ાં ખ ૂબ રડયો પણ િવે િેના િાથ માાં
લગભગ બધા વયસ્લિ સુધી એ જ વાિ પિોંચી ગઈ કે મિેિ ત્યાાં
કઈ િત ુાં નહિ..
પણ પ્રથમ ક્રમાાંકે આવયો છે ..
મિેિ િેનો આગળ નો અભ્યાસ પ ૂણત કરવા ફરી
બસ િવે મિેિનુ ાં સપનુ ાં પ ૂરુાં થવાના આરે જ િત ુાં
િિેર માાં ગયો. િેણે ખ ૂબ મિેનિ કરી અને બાર માાં ધોરણ માાં
નોકરી માટે અરજી પણ આપી દીધી. િેને િિેર ની એ જક નાની
પણ ખ ૂબ સારા માલસત સાથે પાસ થયો. િવે આગળ એ જને
કાંપની માાંથી નોકરી માટે કૉલ લેટર આવયો. મિેિ કૉલ લેટર
કોલેજ માાં એ જડમીિન લેવાનુ ાં િત.ુાં િેણે તપિા ને વાિ કરી.

19 સાહિત્યનો વનવગડો
જોઈ ખુિ થયો પણ કાંપની નુ ાં નામ જોર્ુાં ત્યાાં િે િિાિ થઈ ગઈ.. મિેિ િવે સાવ એ જકલો એ જની સાંભાળ રાખવા વાડુાં કોઈ

ગયો કે મે આટલી મિેનિ કરી ને હુાં િવે આટલી નાની કાંપની નહિ. અને સાથે ઈિા ની જવાબદારી િેના પર આવી ગઈ.

માાં નોકરી કરીિ. િેણે એ જ નોકરી ઠુ કરાવી દીધી. આમ કરિાાં િેને િવે ઈિા ને માિા - તપિા અને ભાઈ ત્રણેય નો પ્રેમ

એ જણે નાની કાંપની ની ત્રણ થી ચાર નોકરી ઠુ કરાવી. િેના આપવાનો િિો. સમ - િેમ કરી િે થોડો સ્વસ્થ થયો અને

તપિા ફોન કરી ને પ ૂછે કે બેટા શુાં થર્ુાં િો કિે કે પપ્પા મારા ઈિા ને પણ ખ ૂબ સમજાવી.

લાયક કાંપની માાં જોબ નથી મળિી. સ કૉલ લેટર આવે છે એ જ

થોડા હદવસ થયા. પણ મિેિ સાંપ ૂણત પણે સ્વસ્થ
કાંપની નાની છે . તપિા એ જ કેટલી વખિ સમજાવર્ુાં કે દીકરા સ
નિોિો થયો. અને થાય પણ કેવી રીિે આજ િસત ુાં રમત ુાં એ જ
મળે એ જમાાં સાંિોષ રાખી આગળ વધવુાં અને ખુિ રિેવ.ુાં પણ
ઘર. જ્યાાં બધા સાથે દાદા - દાદી , મમ્મી - પપ્પા, ઈિા
મિેિ માન્યો જ નહિ. િેના મન માાં બસ એ જક જ વાિ કે મે
જમિા, રમિા, િસિા, બોલિા એ જ જ ઘર આમ અચાનક
આટલી મિેનિ કરી િો િવે આ નાની કાંપની માાં હુાં જોબ કે મ
સ ૂમસામ થઈ ગર્ુ.ાં એ જ ભ ૂિકાળ ને યાદ કરી રહ્યો િિો ને ત્યાાં
કરુાં?
અચાનક કુહરયર આવર્ુ.ાં િેણે કુહરયર લઈ ખોલ્ર્ુાં િો િે જોઈ

આમ ને આમ લગભગ ત્રણ મહિના ગયા પણ મિેિે ને િે અચાનક બોલ્યો, "ખરે ખર ?" ઈિા એ જ પ ૂછ્ુ,ાં ભાઈ, શુાં

એ જક પણ નાની નોકરી સ્વીકારી નહિ. િવે િો મિેિ પણ થર્ુ?ાં મિેિે ઈિા ને કહ્ુાં , મને િિેર માાં બહુ મોટી કાંપની માાં

ઉદાસ થઈ ગયો િિો િે કાંટાળી ને ઘરે ગયો. તવચાર્ુું કે િિેર નોકરી મળી છે અને ત્યાાં પગાર પણ ખ ૂબ સારો છે . એ જ લોકો

માાં છાં પણ નોકરી નથી િો કેટલા ખચાત કરવા એ જના કરિાાં ઘરે રિેવા ની સગવડ પણ આપે છે અને સાથે કાંપની એ જ જવા

ચાલ્યો જાઉં નોકરી મળિે એ જટલે આવી જઈિ. િે ઘરે ગયો માટે ગાડી પણ. ઈિા િો આ સાાંભળી ને ખ ૂબ ખુિ થઈ ગઈ..

ત્યાાં પણ મમ્મી - પપ્પા એ જ સમજાવર્ુાં પણ િે માન્યો નહિ. એ જક કેટલા સમય પછી બાંને ના ચિેરા પર સ્સ્મિ આવર્ુ..ાં

હદવસ મિેિ ના તપિા ને કોઈ કામ થી િિેર માાં જવાનુ ાં થર્ુ.ાં

મિેિ ને ઈિા ખુિ િો થયા પણ બીજી જ ક્ષણે મિેિ
િેના તપિા બસ માાં િિેર ગયા. પાછા ફરિી વખિે બસ નો
ને તવચાર આવયો કે કાિ મેં પિેલા જ નોકરી સ્વીકારી િોિ િો
અકસ્માિ થયો સમાાં લગભગ લોકો મ ૃત્ર્ુ પામ્યા.. અને એ જમાાં
મમ્મી - પપ્પા કેટલા ખુિ થયા િોિ. મિેિ એ જ જ તવચાર માાં
ના એ જક મિેિ ના તપિા.. મિેિ ના ઘરે જાણ થઈ. એ જના
ડૂબી ગયો, કે આજ મારી પાસે બધુાં છે , પણ અિી સુધી સણે
પહરવાર પર જાણે દુુઃખ નો પિાડ ત ૂટયો. મિેિ ને કાંઈ
મને પિોંચાડયા એ જ જ લોકો મારી સાથે નથી. જો એ જ સમયે સ
સમજાત ુાં ન િત ુાં કે એ જ શુાં કરે ? એ જની મમ્મી ને સાંભાળે કે પછી
મળ્ર્ુાં એ જમાાં સાંિોષ માની આગળ વધયો િોિ િો મારી જજિંદગી
બિેન ઈિા ને. મિેિ ની મમ્મી િો િોિ માાં જ ના િિી. મિેિ
કાંઇક અલગ જ િોિ.. મારી આ સફળિા શુાં કામ ની કે સમાાં
સાવ ત ૂટી ગયો. મિેિે એ જની મમ્મી ને સાંભાળ વાની ખ ૂબ
મને એ જકલિા પણ સાથે મળી.. એ જ હદવસ કે જ્યારે બોડત ની
કોતિિ કરી પણ એ જ મિેિ ના તપિા નો આઘાિ સિન ન કરી
પહરક્ષા માાં નાંબર આવયો ત્યારે મારા પહરવાર ના બધા કેટલા
િકી. એ જ બીમાર પડી. ડૉલટર એ જ કોતિિ કરી પણ એ જ ના બચી
ખુિ િિા ને ઉજવણી કરી િિી અને એ જની સરખામણી માાં
િકી. આખરે એ જ પણ મિેિ અને ઈિા નો સાથ છોડી ચાલી

20 સાહિત્યનો વનવગડો
આજ નો હદવસ કે સમાાં િે હદવસ કરિાાં અનેક ગણી ખુિી છે
પણ આ ખુિીની ઉજવણી કોની સાથે કરવી ? આ જ તવચાર
કરિા િે મમ્મી - પપ્પા અને દાદા - દાદી નો ફોટો િાથમાાં
લઇ ખ ૂબ રડી પડયો આ જોઈ ને ઈિા પણ ખ ૂબ રડવા લાગી..
તમત્રો, મિેિ િેના જીવન માાં સફળ
િો થયો પરાં ત ુ િેની સાથે મિેિ ને સફળિાની એ જકલિા પણ
મળી. સફળિા મેળવવાની ચાિ માાં િેણે િેન ુ ાં બધુાં પાછળ
છોડી દીધુ.ાં
" એ સફિતા ની ટોચ શું કામ ની જ્યાંથી આપણા જ ન
િે ખાય.. "
- ભક્તિ મશરૂ ' ગોપી '
૯. ધમા
ુ ુ ષોત્તમ માસ/અવધક માસ
પર
આપણાાં હિન્દુ પાંચાગ પ્રમાણે દર
ત્રણ વષે એ જક અતધક માસ આવે છે .
ચાંદ્ર વષત 354 હદવસ નુ ાં િોય છે
જયારે સુયત વષત 365 હદવસનુ ાં િોય
છે . આથી દર વષે 11હદવસનો
િફાવિ રિે છે . સ 3 વષે 33હદવસનો થઈ જાય છે . જો
આ િફાવિને ધયાને ન લેવામાાં આવે િો આપણાાં
િિેવારો ઉત્સવો 11હદ. પાછાાં ખસિા જાય છે . જો આમ
થાય િો િિેવારો અને ઋત ુઓનો કોઈ િાલમેલ ન રિે,
િેથી પ્રાભચન ખગોળિાસ્ત્રીઓએ જ, પાંચાગ ગભણિના
તવદ્વાનોએ જ ચાંદ્ર વષતમાાં દર ત્રણ વષે એ જક વધારાનો માસ
અતધક માસ ઉમેરવાનુ ાં સમજપ ૂવતકનુ ાં આયોજન કર્ુું છે .
21 સાહિત્યનો વનવગડો
અતધક માસને આપણાાં હિન્દુ ધમતમાાં પાવન
પરસોિમ માસ કહ્યો છે . અતધક માસ િાંમેિા ચૈત્ર માસથી
આસો માસ દરમ્યાન જ આવે છે . કારિક માસ થી ફાગણ
માસ દરમ્યાન અતધક માસ આવિો નથી. જોકે કયારે ક
જવલ્લે જ અતધક ફાગણ આવી જાય છે . પૌરાભણક કથા
પ્રમાણે દરે ક માસનાાં દે વ િોય છે , પણ આ અતધક માસને
કોઈ દે વ નિોિાાં, િેને બધાાં િડડધુિ કરિાાં, િેને મલમાસ
કિેિાાં. િેથી અતધક માસ ભગવાન શ્રી કૃષ્ણનાાં િરણમાાં
ગયો. ભગવાનના િરણે કોનો ઉધધાર ન થાય, ભગવાન
શ્રી કૃષ્ણએ જ િેને િરણમાાં લઈ પોિાનુ ાં એ જક નામ'
પરસોિમ ' નામ અતધક માસને આપ્ર્ુાં િેથી િે પરસોિમ
માસ કિેવાયો. આ માસનાાં અતધપતિ સ્વાંય ભગવાન
િોવાથી િે અતિ પતવત્ર અને સવત માસમાાં ઉિમ છે . આ
માસમાાં કરવામાાં આવિાાં વ્રિ, ઉપવાસ દાન પુણ્ય અતધક
ફળદાયી છે .
આ વખિે અતધક માસ અતધક આસોમાસ
િરીકે આવયો છે . િાુઃ 18/9/2020 શુક્રવાર થી િરૂ થઈ
િાુઃ16/10/2020 શુક્રવારે પુરો થિે. ત્યાર બાદ તનજ
આસો માસ - નવરાત્રીનો પ્રારાં ભ થિે. અતધક માસમાાં
સગાઈ, લગ્ન, જનોઈ, વાસ્ત ુ, પ્રાણપ્રતિષ્ઠા સવાાં શુભ કાયો
કરવામાાં આવિાાં નથી, પણ સીમાંિ આનુસભાં ગક કમત
િોવાથી િે કરી િકાય છે .
કથાુઃ
દૈ ત્યરાજ હિરણ્યકતિપે અમર થવા માટે કઠોર િપ
કરી બ્રહ્માજી પાસે વરદાન માગ્ર્ુાં કે મારૂાં મ ૃત્ર્ુાં ન કોઈ
માણસ, દાનવ, પશુ,ાં અસ્ર, િસ્ત્ર, હદવસે કે રાત્રે કે બાર
મિીનામાાં કયારે ય પણ ન થાય. બ્રહ્માજી એ જ િેને વરદાન
આપ્ર્ુ,ાં િે આ વરદાન મેળવી બધાાં પર અત્યાચાર કરવા
લાગ્યો. િેનાાં અત્યાચાર વધિા ભગવાન તવષ્ણુએ જ િેને
મારવા માટે આ અતધક માસમાાં ન ૃરતસિંિ અવિાર લઈ
પોિાના નખોરથી ઉંબરની વચમાાં સાંધયા સમયે િેનો વધ

કયો.
૧૦.સ્કેચ (ળચત્ર)

બીજી એ જક કથા પ્રમાણે એ જક તનુઃસાંિાન

બ્રાહ્મણ દાં પતિ પોિાનો પુત્ર કાિીએ જ ભણવા ગયો છે એ જવુાં

કિી એ જક પુત્રવધુ ઘરમાાં લાવયાાં ! અતધક માસમાાં ખુબ

શ્રધધાથી, ભસ્લિથી પરસોિમ માસનુ ાં વ્રિ કર્ુ,ત િેની

ભસ્લિથી પ્રસન્ન થઈ સ્વાંય પરસોિમ ભગવાન િેનાાં ઘરે

પુત્ર રૂપે પ્રગટ થયા.

પ ૂજાુઃ

અતધક માસમાાં ભગવાન તવષ્ણુની પ ૂજા સાથે

લક્ષ્મીજીની પણ પ ૂજા કરવી જોઈએ જ. અતધક માસની બાંન્ને

એ જકાદિીઓમાાં લક્ષ્મીજીનો મિીમાાં ગવાયો છે . ભગવાનને

ખીરની સાથે પીળી મીઠાઈ અને ફળોનો ભોગ ધરવો

જોઈએ જ. પીપળાનાાં વ ૃક્ષ પર સ્વાંય ભગવાન તવષ્ણુનો વાસ

છે , િેથી િેની પણ પ ૂજા કરવી જોઈએ જ. અતધક માસમાાં

ત ુલસીજીની સામે ઘી નો હદવો કરી ત ુલસીજી અને

િાભલગ્રામ બન્નેની પુજા કરવી જોઈએ જ.

અત્યારે પતવત્ર પરસોિમ માસ ચાલી રિયો છે

ત્યારે આપણે ભગવાન તવષ્ણુની પ ૂજા અચતના કરીને ।

ૐ नमो भगवते वासुदेवाय । આ બારાક્ષરી માંત્રનો સિત્

જાપ કરી, અત્યારની આ કોરોનાની મિામારીમાાં

જરુરીયાિમાંદોને જરૂર વસ્ત ુઓનુ ાં યથાિસ્લિ દાન કરીએ જ

અને આ કોરોનાની મિામારીમાાંથી આપણે જલ્દી મુલિ

થઈએ જ િેવી ભગવાન પરસોિમ ભગવાનને પ્રાથતના

કરીએ જ.

" જય લક્ષ્મીનારાયણ"

આિાબેન ભટ્ટ
ળચત્રકાર:- પ્રે મ

22 સાહિત્યનો વનવગડો
 ૧૧.જ્ઞાનની લાઈબ્રેરી ગયા અંકમાં સાચા જવાબો આપનારની યાિી.

1. ગુજરાિના પ્રથમ સમથત

ગયા અંકના સાચા જવાબો: 1. (D) તસિપુર 2. (C) સુદ
ાં રમ્
િાસ્યકાર િરીકે કોણ ઓળખાય છે ?
3. (B) સિજાનાંદ સ્વામી 4. (A) અમદાવાદ 5.(A) 1965
(A) રમણભાઇ તનલકાંઠ
6. (B) માનવ કલ્યાણ 7. (C) ઉદગાર ભચહ્ન 8. (D) ઉપપદ
(B) જુ ગિરામ દવે
(C) માયાભાઈ આહિર
(D) મહિપિરામ રૂપરામ મેગેળઝનના અગાઉ પ્રકાવિત થયેલ અંકો
2. રા સન્દ્ર િાિને ક્ાાં વષતમાાં જ્ઞાનપીઠ પુરસ્કાર એ જનાયિ
કરવામાાં આવયો િિો?
(A) 1985 (B) 2001 (C) 2015 ( D) 1967 સાહિત્યનો વનવગડો અંક-૧

3. “ અિલ્યા થી એ જભલઝાબેથ ” કોની કૃતિ છે ?

સાહિત્યનો વનવગડો અંક-૨
(A) કુન્દતનકા કાપહડયા (B) સરોજજની નાયડુ
(C) સરોજ પાઠક (D) વષાત અડાલજા
સાહિત્યનો વનવગડો અંક-૩
4. નહડયાદમાાં “ િહર ઓમ આશ્રમ ” િરૂ કરનાર કોણ િિા?
(A) મનુભાઈ પાંચોળી (B) મિાત્મા ગાાંધી સાહિત્યનો વનવગડો અંક-૪
(C) ભભક્ષુ અખાંડઆનાંદ (D) પ ૂજ્ય શ્રીમોટા

5. મધયકાલીન સાહિત્યના ક્ાાં કતવ તનરક્ષર િિા? સાહિત્યનો વનવગડો અંક-૫

(A) કતવ તપ્રિમ (B) કતવ િામળ (C) ભોજા ભગિ (D) અખો
6. “ શ્રિાનો િોય તવષય િો પુરાવાની િી જરૂર! ” આ સાહિત્યનો વનવગડો અંક-૬
પાંસ્લિ કોની છે ?
(A) જલન માિરી (B) ઝવેરચાંદ મેઘાણી
સાહિત્યનો વનવગડો અંક-૭
(C) કલાપી (D) નમતદ
7. નરતસિંિરાવ હદવેહટયાનો જન્મ ક્ાાં થયો િિો?
સાહિત્યનો વનવગડો અંક-૮
(A) રાજકોટ (B) અમદાવાદ(C) સુરિ (D) વડોદરા
8. પન્નાલાલ પટેલની સાહિત્ય કૃતિના નામ જણાવો.
સાહિત્યનો વનવગડો અંક-૯
(A) પાનેિરના રાં ગ (B) મળે લા જીવ
(C) માનવીની ભવાઈ (D) ઉપરોલિ િમામ
સાહિત્યનો વનવગડો અંક-૧૦
-વનરાજ મકવાણા ‘જ્ઞાનની લાઈબ્રેરી’

જવાબો આપવા અિી ક્લલક કરો સાહિત્યનો વનવગડો અંક-૧૧

સાહિત્યનો વનવગડો અંક-૧૨

23 સાહિત્યનો વનવગડો
 ૧૨.િબ્િરૂપી મણકાઓ
સાચુાં બોલવાની પણ એ જક રીિ િોય છે . િે એ જવી રીિે
બોલાવુાં જોઈએ જ કે િે અતપ્રય ન બને.
– મોરારજીભાઈ િે સાઈ
મન પાંચરાં ગી છે . ક્ષણે ક્ષણે િેના રાં ગ બદલાય છે .
એ જક જ રાં ગના રાં ગાયેલા કોઈ તવરલા જ િોય છે .
– કબીર
જગિમાાં માણસ તસવાય સમ બીજુ ાં કોઈ મોટુાં નથી,
િેમ માણસના ચાહરત્ર્ય તસવાય બીજુ ાં કાાંઈ પણ મોટુાં
નથી. –ડબલ્યુ એમ. ઈવાટા સ
બધે જ ગુણની પ ૂજા થાય છે , સાંપતિની નહિ. પ ૂનમના
ચાંદ્ર કરિાાં બીજનો ક્ષીણ ચાંદ્ર જ વાંદનીય ગણાય છે .
– ચાણક્ય
પરાજય શુાં છે ? એ જ એ જક પ્રકારનુ ાં તિક્ષણ છે . કાાંઈ પણ
વધારે સારી વસ્ત ુ, સારી સ્સ્થતિ િરફ જવાનુ ાં િે પિેલ ુાં
પગતથર્ુાં છે .
– વેન્ડેલ હફળલપ્સ
િાંમેિા િસિા રિેવાથી અને ખુિનુમા રિેવાથી,
પ્રાથતના કરિાાં પણ વધારે જલદી ઈશ્વરની નજીક
પિોંચાય છે .
– સ્વામી વવવેકાનંિ
ાં ર સત્યને થોડા િબ્દોમાાં કિો પણ કુરૂપ સત્ય માટે
સુદ
કોઈ િબ્દ ન વાપરો. -ખલીલ જજબ્રાન
24 સાહિત્યનો વનવગડો
૧૩.આપના પ્રવતભાવો
આપે આપેલા અમુલ્ય પ્રતિભાવો
1. પારુલ ઠક્કર “યાિે ” (ખ ૂબ સરસ સાંકલન)
2.સંજય રાઠોડ (સારા વાાંચનની અનુભ ૂતિ, સાંપાદક ને
અભભનાંદન.)
3.મિેિ ચૌિાણ (આ મેગેનીઝમાાંથી મને ઘણુાં બધુાં
િીખવા મળ્ર્ુાં છે િમામનો સટલો આભાર માનુાં એ જટલો .
િવે મને પણ મારી નવી રચના મુકવાનો મોકો .ઓછો છે
.મળિે)
4. મીના મોરબીઆ (બધા જ તવભાગ બહુ જ સરસ છે .)
5. ધમે િ રાઠોડ (ખુબ સરસસાદી ભાષામાાં કલાત્મક .
િોરણ એ જટલે ગુજ રાિી ભાષા)
નોંધ:-
નમસ્કાર વમત્રો,
ઘણા વમત્રોની ક્પ્લેન આવી રિી છે કે વાતાા અથવા
કવવતા મોકલ્યા બાિ પ્રકાવિત થવામાં સમય લાગે છે .
આપ સૌને પ્રતીક્ષા કરવી પડે છે તે બિલ માફી ચાહું
છં . અને આપની રચનાઓને આગિના અંકોમાં
સમાવેિ કરવામાં આવિે જેની નોંધ લેવી.
આભાર
- વવજય વિિોરા (ટીમ વનવગડો)
આપના પ્રતિભાવો અમારાાં માટે અમુલ્ય છે ....
આ અંકમા આપના પ્રતિભાવ આપવા માટે
અહિ ક્લલક કરો.