GATUNKI LITERACKIE WYWODZĄCE SIĘ ZE STAROŻYTNEGO RZYMU I GRECJI

przykłady
rodzaj literacki gatunek literacki definicja i cechy danego gatunku autorów

epos dłuższy utwór, zwykle wierszowany, którego tematem są Hezjod, Homer,

epika dzieje bohaterów narodowych przedstawione na tle Wergiliusz
ważnych i przełomowych wydarzeń historycznych;

rodzaje eposów: bohaterski, przygodowy,

dydaktyczny, kosmogoniczny, heroikomiczny
bajka utwór pisany prozą lub wierszem, którego bohaterami są Ezop, Fedrus
najczęściej zwierzęta, ludzie bądź przedmioty; służy
moralnej nauce oraz zawiera morał;
poemat heroikomiczny rodzaj parodii poematu heroicznego, opiera się na
kontraście pomiędzy wysokim stylem a błahym tematem;

hymn uroczysta, podniosła pieśń pochwalna lub błagalna Safona

liryka sławiąca bóstwo, bohaterskie czyny, upersonifikowane
zjawiska bądź idee ;
 gatunek wywodzi się ze starożytnej Grecji
(hymnos)
anakreontyk utwór poetycki sławiący uroki życia, wino, śpiew, Anakreont
biesiadę;
 Stworzony przez Anakreonta w VI w.
p.n.e.
sielanka gatunek lit. obejmujący utwory o tematyce zaczerpniętej Teokryt,
z życia wiejskiego, przedstawiające w sposób Wergiliusz
wyidealizowany życie pasterzy, rolników, myśliwych,
rybaków, opiewające uroki spokojnego i prostego
bytowania na łonie natury;
 zwana inaczej bukoliką, idyllą, eklogą,
georgiką
 mit krainy Arkadii
tren   pieśń żałobna, utwór liryczny o charakterze elegijnym, Symonides,
będący wyrazem żalu za zmarłą osobą oraz pochwałą jej Pindar, Owidiusz
zalet i zasług;

satyra utwór wierszowany w formie monologu z partiami Horacy, Juwenalis

dialogowymi o charakterze dydaktycznym, wytykający i
ośmieszający wady ludzi i instytucji życia zbiorowego;
 krytyka (w formie deformacji, karykatury i
groteski)
pieśń najstarszy gatunek poezji lirycznej, wykonywany przy Horacy
wtórze instrumentów
 pierwotnie pełniła funkcje liturgiczne
 odmiany pieśni: miłosne, religijne,
patriotyczne, pożegnalne itp.
epigramat krótki utwór poetycki, często dowcipny, zakończony Symonides
puentą;

epitafium krótki napis nagrobny, zwykle wierszowany, także krótki Symonides

wiersz sławiący zmarłego;
 forma ukształtowała się w Atenach w V w.
p.n.e.
 epitalamium pieśń weselna sławiąca nowożeńców; Safona, Teokryt,
 śpiewana przed komnatą panny młodej po Owidiusz
uroczystościach ślubnych

oda jeden z najstarszych, wywodzący się z greckiej liryki Horacy, Pindar

chóralnej, gatunek poetycki; utwór wierszowany o
charakterze podniosłym, pochwalno-dziękczynnym,
opiewający abstrakcyjną ideę, ważne wydarzenie lub
bohatera;
elegia gatunek liryki żałobnej,  pieśń lamentacyjna bliska Solon, Symonides
trenowi, śpiewana podczas pogrzebu;

tragedia jeden z podstawowych gatunków  dramatu obejmujący Tespis, Ajschylos,

dramat utwory, w których ośrodkiem i siłą napędową akcji jest Sofokles,
konflikt tragiczny (tragizm); Eurypides

 tragedię starożytną charakteryzuje

przedstawianie wydarzeń mitycznych,
podniosły styl oraz wierszowane
wypowiedzi aktorów;
 powstała w V w. p.n.e. z dytyrambów
(pieśni śpiewanych na cześć Dionizosa)

komedia utwór o treści pogodnej, akcji obfitującej w wydarzenia i Arystofanes,

mającej pomyślne dla bohaterów zakończenie, ma na celu Plaut, Terencjusz
rozbawić widza;
poezja tyrtejska poezja patriotyczna wzywająca do boju, sławiąca męstwo Tyrteusz
i odwagę;