‫ہلسلسبۺایسفنتۺاوریسنجۺتحص‬

‫اشدیۺدشہۺوخانیتۺاوررمدوںۺۺےکۺےئیسنجۺلمعۺےسۺاحلصۺوہےنۺواےلۺ‪۷۷‬امسجین‪،‬ایسفنیتۺوفادئ‬
‫رتممج‪:‬اجمدہیلع‬

‫اشدیۺاخقلۺاکانئتۺاکقیلختۺرکدہۺہبعشۺےہ۔ذہلاۺبجۺاسۺےنۺاشدیۺاسیجوخوصبرتۺ‬
‫دنبنھۺقیلختۺایکوتالاحمہلۺوطررپاسۺںیمۺاشدیۺےکۺوفادئیھبۺاہنپںۺرکدےئ۔آےئۺ‬
‫روزداینںیمۺںیہکۺہنۺںیہکۺاشدیۺےکۺاہنپںۺوفادئرپقیقحتۺوہریہۺوہیتۺےہۺاورویںۺاسۺےکۺ‬
‫وفادئاوررمثاتۺرظنماعمۺرپۺآرےہوہےتۺںیہۺ۔ضعبۺاواقتۺانۺےکۺاتنجئۺاےنتۺبیجعۺ‬
‫ورغبیۺوہےتۺںیہۺہکۺااسنینۺلقعۺدگنۺرہۺاجیتۺےہ۔سجۺےسۺہیۺادنازہۺوہاتےہۺہکۺ‬
‫اشدیۺرصفۺیسنجۺوخاشہۺےکۺوپرےۺوہےناکانمۺںیہنۺےہۺہکلبۺاسۺےسۺرمدوزنۺوکبیجعۺورغبیۺوفادئۺیھبۺاحلصۺوہےتۺںیہۺ‬
‫۔نجۺاکااحہطۺآےگۺلچۺرکایکاجےئۺاگ۔‬
‫رصعاحمرںیمۺ ظفۺ سکیۺاخاھاخ اۺندانمۺوہہاکےہ۔ذہلابجۺیھبۺۺاعمۺندن یۺںیمۺوک یۺاسۺاکانمۺہاتیےہۺوتالاحمہلۺۺوطررپاسۺ صخۺیۺ‬
‫ی‬
‫رطفۺآںیھکنۺمرورایتھٹۺںیہۺاوراکنۺہمہۺنتۺوگشۺوہاجےتۺںیہۺوجۺاسۺ ظفۺیۺاداگئۺرکراہوہاتےہ۔ۺاشدیاسۺ ظفۺںیمۺاشدیبیجعۺیسۺ‬
‫ششکۺاپئۺاجیتۺوہ۔نکیلۺاسۺےکۺےئۺیئکۺدورسےۺاافلظۺیھبۺلمعتسمۺںیہۺاسیجہکۺاقمرتب‪،‬تبحصۺ‪،‬یسنجۺلمع‪،‬مہۺرتسبی‪،‬یسنجۺقلعتۺ‬
‫وریغہۺوریغہۺ۔‬
‫ارگمہۺیسنجۺوقتۺرپوغررکںیۺوتہتپۺاتلچےہۺہکۺیسنجۺوخاشہۺاہللۺاعتٰیلۺیۺرطفۺےسۺرمدےکےئۺاکیۺاومنلۺہفحتۺاورتمعنۺیھبۺ‬
‫ےہ۔ذہلاۺیسنجۺوخاشہۺیۺلیمکتۺےکۺےئۺاہللۺاعتٰیلۺحاک ۺیۺرورتۺںیمۺرمدوزنۺوکۺاپہزیہۺہفحتۺفاطمرتااتےہۺاتہکۺااسننۺاےنپۺاسۺ‬
‫رطفیۺاقتوضںۺوکوُپرارکںیکس۔رہباحلۺاشدیۺدخااعتٰیلۺاکقیلختۺرکدہۺہبعشۺےہۺ۔اورےسیکۺنکممۺےہہکۺاہلل ی‬
‫ۺاعتٰلۺےنۺاسۺںیمۺزونیجۺ‬
‫ےکےئۺوفادئاہنپںۺہنۺرکرےھکۺوہںۺ۔انۺوفادئۺوکرغمیبۺاقیقحتتۺواتقوفاتقۺۺآراکررکیتۺر یتۺۺےہ۔‬
‫یسنجۺتبحصۺاامتعد‪،‬انتووکمکۺرکےن‪،‬اورزونیجۺےکۺتانیبۺاقلعتتۺوکمروغۺدےنیۺاکاکیۺعُنصرےہۺیکسجۺاتیمہۺےسۺاحاکرںیہنۺ‬
‫ۺاکبادیۺدصقمۺہیۺےہۺہکۺاکیۺتحصۺدنمیسنجۺلمعۺےسۺوطلیۺ‬
‫ایکاجاتکسےہۺاورہنۺیہۺاےسۺرظنادنازایکاجاتکسےہ۔اتمہۺاسۺآرلکیٹ ُ ی‬
‫‪،‬تحصۺدنماوررُپفطلۺندن ی ُۺگاریۺاجیتکۺےہ۔‬
 ‫یسنجۺلمعۺےکۺھچکۺوفادئۺوکایبنۺایکاجراہےہۺنجۺاکآپۺےکۺےئاجاننمروریۺےہۺاتہکۺآپۺرتہبوسحمسۺرکےنےکۺےئۺیسنجۺےسۺ‬
‫لُطفۺادنوزوہںیکس۔نلیۺںیمۺقیقحتۺےسۺاحلصۺرکدہۺاتنجئۺیۺانبرپاشدیۺدشہۺامرادۺےکۺےئاشدیۺےکۺ‪۷۷‬ۺرتہبنیۺوفادئاکومجمہعۺ‬
‫نلیۺںیمۺایبنۺایکاجراہےہ۔‬
‫اشدیۺےکوفادئرپاقیقحتتۺےکۺاتنجئۺنلیۺںیمۺدےئۺاجرےہںیہ۔‬

‫‪۱‬۔ۺوقتۺدماتعفۺںیمۺرتہبی‬
‫ہیۺاجزئیسنجۺاقلعتتۺاکالہپافدئہۺےہاکسجرمدوزنۺوکہتپۺوہاناچےئہ۔وہۺامرادۺوجۺہتفہۺںیمۺ‪۱‬ۺای‪۷‬ابراباقدع یۺےسۺتبحصۺرکےتۺںیہۺانۺ‬
‫ےکۺادنروقتۺدماتعفۺےکۺوحاےلۺےسۺاہرومنۺیۺحطسۺدنلبوہیتۺےہۺ۔اکیۺاطمےعلۺےکۺاطمقب‪،‬ۺآ یۺیجۺاےۺدمایتعفۺاظنمۺہلمحۺآورۺ‬
‫رجامیثۺےسۺڑلےنۺےکۺےئۺاکمۺرکاتۺےہ‪،‬ۺسجۺےسۺ مسۺیۺوقتۺدماتعفۺوکۺلاعلۺرکےنۺیۺمرورتۺمکۺوہۺاجیتۺےہ۔ۺ یہۺو ہۺےہۺہکۺوجۺ‬
‫ولگۺاباقدع یۺےسۺیسنجۺاقلعتتۺاُوتسارۺرےتھکۺںیہۺوہۺمکۺامیبرڑپےتۺںیہ۔‬
‫ذہلاآپۺوکدرجۺنلیۺھچکۺادقاتاتۺرپلمعۺدرآدمرکےنۺیۺمرورتۺےہۺاتہکۺآاکپۺوقتۺدماتعفۺاکاظنمۺرتہبوہےکسۺالثم‪:‬‬
‫ہشیمہۺر کرہۺرںیہ‬
‫ذغاتیئۺےسۺرھبوپرزیچںیۺاھکںیئ‬
‫افحیتظۺےکیٹۺوگلاںیئ‬
‫رھبوپردنینںیل‬
‫ڈنکومۺاکاامعتسلۺرکںی‬
‫‪۷‬۔ڈلبرپرشیںیمۺیمک‬
‫بجۺیھبۺۺزونیجۺےکۺتانیبۺیسنجۺاقلعتتۺےکۺوفادئیۺابتۺوہیتۺےہوتاکیۺابتۺہشیمہۺایدرںیھکۺہکۺاباقدع یۺےسۺیسنجۺاقلعتتۺ‬
‫اوتساررکےنۺےسۺڈلبرپرشیںیمۺیمکۺ ُروامنوہیتۺےہ۔یسنجۺاقلعتتۺاکرباہۺراتسۺقلعتۺمکۺڈلبرپرشیےسۺیھبۺےہۺ‪،‬مکۺازمکۺہیۺابتۺ‬
‫وعروتںۺےکۺےئۺابتۺوتچسۺےہ۔‬
‫وہۺوخانیتۺنجۺیۺرمعںیۺ‪۵۷‬ےسۺرکیل‪۸۵‬اسلۺوہیتۺںیہۺ۔ارگاںیھنۺیسنجۺآوسد یۺۺرسیموہوتوہۺڈلبرپرشیاہ یۺاکمکۺراکروہیتۺںیہ۔اکیۺ‬
‫دورسےۺاطمےعلۺےکۺاجزئےۺےسۺہتپۺاتلچےہۺہکۺںایںۺیوییۺےکۺاکیۺدورسےۺےسۺ ےلۺ ےنلۺےسۺیھبۺڈلبرپرشیاقموںیمۺ‬
‫راتہےہ۔اکیۺاورۺقیقحتۺںیمۺتارہنیۺوکہیۺہتپۺالچۺہکۺضحمۺ ےلۺےنگلۺےسۺیھبۺڈلبۺرپرشیۺوکۺتحصۺدنمۺرےنھکۺںیمۺدمدۺلمۺیتکۺےہ۔رمدوںۺ‬
‫ںیمۺڈلبرپرشیےکۺڑبےنھۺےسۺۺانۺوضعۺوصخمصۺںیمۺااتسید یۺاکمسلہۺدرشیپۺوہاتکسےہ۔ایسۺرط ۺوعروتںۺںیمۺۺڈلبرپرشیڑبےنھۺیۺو ہۺ‬
‫ےسۺانۺںیمۺیسنجۺوخاشہۺمکۺوہیتکۺےہۺ‪،‬سجۺیۺو ہۺےسۺۺانۺںیمۺ سکیۺںیمۺوت ہۺمکۺوہیتکۺےہ‬
‫‪۳‬۔دردۺںیمۺیمک‬
‫اباقدع یۺےسۺیسنجۺلمعۺےسۺدردۺوکۺمکۺرکےنۺواےلۺاہرومزنۺوکۺدورۺرکیتۺےہۺاورۺہیۺاہرومزنۺاٹوگنںۺاورۺرمکۺےکۺدردۺوکۺمکۺرکےنۺایۺروےنکۺےکۺ‬
‫اسھتۺاسھتۺایھٹگ‪،‬ۺتاوہاریۺیۺفیلکتۺاورۺرسۺدردۺسمعن یتۺدرگیۺااسقمۺےکۺدردۺوکۺمکۺرکےنۺایۺروےنکۺںیمۺدمدۺرکےتۺاپےئۺےئگۺںیہ۔ۺدردہقیقشۺ‬
‫رپۺیسنجۺاقلعتتۺےکۺارثاتۺےکۺابرےۺںیمۺاکیۺقیقحتۺےکۺاطمقبۺہیۺہتپۺالچۺہکۺیسنجۺاقلعتتۺےکۺےجیتنۺںیمۺدردہقیقشۺاورۺرسۺدردۺیۺ‬
‫درگیۺااسقمۺےکھچکۺرموضیںۺںیمۺزجویۺایۺلمکمۺرسۺدردۺےسۺاجنتۺلمۺیتکۺےہ۔‬
‫‪۴‬۔یسنجۺوخاشہۺںیمۺنایدیت‬
‫ہیۺرمدوزنۺےکۺےئۺیسنجۺلمعۺۺاکاکیۺاورافدئہۺےہےسجۺرظنادنازںیہنۺایکاجاتکسےہ۔ۺزونیجۺانتجنایدہۺیسنجۺلعفۺوکرسااجنمۺدےتیۺ‬
‫ںیہۺاانتیہۺانۺےکۺادنریسنجۺلمعۺوکرکےنیۺوخاشہۺدیباروہیتۺےہ۔وعروتںۺںیمۺیسنجۺلمعۺاکقلعتۺنینہۺاورامسجینۺدوونںۺےسۺ‬
‫وہاتےہ۔ۺاباقدع یۺےسۺابمرشتۺرکےنۺےسۺۺاکیۺوعرتۺوکوخنۺےکۺاہبؤ‪،‬ۺادنامۺاہنینۺیۺروطابتۺاوراورۺکچلۺوکۺڑباھےنۺںیمۺدمدیتلمۺ‬
‫ےہ‪،‬ۺوجیسنجۺرسرگیمۺوکۺزایدہۺرُپفطلۺیھبۺۺانبیتۺےہ‬
‫‪۵‬۔ۺوجاںۺرظنآان‬
‫اکیۺقیقحتۺےکۺاطمقبۺ‪،‬ۺکل ییننیکلۺوینرواسوکیئولٹسجۺےنۺہیۺۺاجانہکۺلاعلۺیسنجۺزدن یۺیۺو ہۺےسۺرمعۺردیسہۺوخانیتۺورضحاتۺاینپۺالصۺ‬
‫رمعۺےسۺ‪5‬ات‪7‬ۺاسلۺوھچےٹۺرظنۺآےتۺںیہ۔ۺاتمہۺ‪،‬ۺآپۺوکۺڑباھےپۺےکۺالخفۺارثاتۺےسۺفطلۺادنوزۺوہےنۺےکۺےئۺرہۺراتۺ سکیۺ‬
‫رکےنۺیۺمرورتۺںیہنۺےہ۔‬
‫‪۶‬ۺ۔رپاٹیٹسۺرسنیکاکہرطخہۺمکۺوہان‬
‫اقیقحتتۺاثتبۺرکیتۺںیہۺوہۺامرادوجاکیۺتاہۺںیمۺ‪۷۱‬ۺدہعفۺےسۺنادئۺینمۺاکارخاجۺرکےتۺںیہۺایۺتشمۺزینۺرکےتۺںیہۺانۺوکرپاٹیٹسۺ‬
‫رسنیکوہےنۺےکۺمکۺاچزسنوہےتۺںیہ۔‪،‬ۺارگہچۺانۺدوونںۺےکۺتانیبۺقلعتۺوکذمدیاھگنکالاجاناچےئہۺۺاسۺقلعتۺےکۺدرںاینۺذمدیووجاہتۺ‬
‫ووعالمۺۺوکیھبۺاشلمۺۺوہےتکسۺںیہ۔‬
‫‪۷‬۔ازفاشئۺلسنۺاکڑبانھ‬
‫اکیۺقیقحتۺےکۺاطمقبۺیسنجۺلمعۺوکاباقدع یۺےسرسااجنمۺرکےنۺواےلۺرمدوںۺںیمۺرپسمۺیۺوکایٹلۺرتہبوہیتۺیلچۺاجیتۺےہ۔‬
 ‫اسۺےکۺالعوہ‪،‬ۺاوہنںۺےنۺاپایۺہکۺرتہبنیۺوتقۺبجۺآرخیۺابرۺیسنجۺقلعتۺارپسمۺےکۺایعمرۺیۺاجچنۺےسۺ‪2‬ۺدنۺےسۺیھبۺمکۺوتقۺںیمۺایکۺ‬
‫ایگۺاھتۺاورۺرقتتیۺ‪01‬ۺدنۺرپزیہۺےکۺدعبۺمکۺوہۺایگۺاھت۔‬
‫ارگۺآپۺہچبۺدیپاۺرکےنۺیۺوکششۺرکۺرےہۺںیہۺوتۺ‪،‬ۺاےنپۺےفطنۺوکۺاتزہۺرںیھکۺاورۺےتفہۺںیمۺمکۺازۺمکۺدوۺابرۺیسنجۺلمعۺۺرکےکۺاےسۺپٹۺ‬
‫اٹپ(ایھچۺاحتلۺ)ۺلکشۺںیمۺرںیھکۺذہلارمدۺاینپۺیوییۺےکۺاسھتۺانۺاایمۺںیمۺاقمرتبۺرکںیۺبجۺاسۺیۺادنامۺۺااہنینۺےسۺاڈنہۺہۺاخرجۺ‬
‫وہےنۺےکۺرقبیۺوہۺۺ۔اسۺےکۺالعوہ‪،‬ۺابرۺابرۺیسنجۺرسرگیمۺاکیۺوعرتۺےکۺاہرومزنۺوکۺوتمازنۺرکےنۺسمعن یتۺۺاسۺےکضیحۺوکۺمظنمۺ‬
‫رکےنۺںیمۺدمدۺرکیتۺےہ‪،‬ۺسجۺےسۺاحہلمۺوہےنۺےکۺااکمانتۺڑبھۺےتکسۺںیہ‬
‫‪۸‬۔ دتایغۺۺالصتیحۺایاطتق‬
‫اکیۺقیقحتۺےکاطمقبۺیسنجۺلمعۺےسۺدتاغۺےکۺادنرۺوینرونۺیۺادعادوکڑباھۺایۺاجاتکسےہ‪،‬ںاہںۺایدا تۺظوفحظۺوہیتۺےہ۔اسۺرط ۺ‬
‫ےسۺابمرشتۺےکۺلمعۺےسۺزجتاییتۺوسچۺوکۺیھبۺرتہبایکاجاتکسےہۺیتحۺہکۺایدا تۺوکیھبۺرتہبانبایاجاتکسےہ۔ہیۺ سکیۺےکیئکۺوفادئۺںیمۺ‬
‫ےسۺاکیۺافدئہۺےہۺ‪،‬سجۺےسۺرمدووعرتۺوکافدئہۺوہاتےہۺ‪،‬ےسجۺرہچزوھچنانہنۺاچےئہ۔نوی ہکۺیسنجۺلمعۺۺیرھسولحطسۺرپۺایدا تۺ‬
‫وکرتہبرکےنۺاکاکیۺدقریتۺۺرطہقیۺیھبۺےہ۔‬
‫‪۹‬۔وسےنھگنۺیۺسحۺںیمۺرتہبی‬
‫ سکیۺاکاکیۺاورزربدتسۺافدئہۺہیۺیھبۺےہۺاسۺےسۺوعرتۺاوررمدےکۺوسےنھگنۺیۺسحۺڑبھۺاجیتۺےہ‪،‬سجۺےسۺانہۺاانپاکمۺ‬
‫رتہبرطےقیۺےسۺرسااجنمۺدےۺاتکسےہ۔یسنجۺلمعۺےکۺدعب مسۺںیمۺاکیۺلکیمیکۺدیپاوہاتےہۺےسجۺرپوکٹکیلۺاہکاجاتےہۺوجوسےنھگنۺیۺ‬
‫سحۺوکرٹنکولۺرکاتےہ‬
‫‪۱۱‬۔داوتنںۺیۺرتہبۺتحص‬
‫ک ی‬
‫ییلس ی‬
‫میشلیکۺاورزکنۺداوتنںۺیۺافص یۺےکےئۺرتہبنیۺازجاءوصتمرےئکۺاجےتۺںیہۺ۔رپسمۺےسۺٹہۺرکوتدیلیۺتادہۺںیمۺمیشینگیمۺ‪ ،‬ن یمۺ‬
‫ی‬
‫کییلسن یی‬
‫ۺوجروٹۺانیکلۺفلیگۺںیمۺتہبۺدیفماثتبۺوہےتۺںیہۺ‪ ،‬مۺاورزکنۺداوتنںۺیۺ ُدالھئۺںیمۺامہۺرکدارادارکےتۺ‬
‫اورزکنۺاپایاجاتےہ ُ‬
‫!ںیہ۔ذہلاوکششۺرکںیۺہکۺرتہبیۺےکےئۺہتفہۺںیمۺمکۺازمکۺاکیۺدہعفۺرتسبمہیۺیۺاجےئ‬
‫‪۱۱‬۔رٹسسیۺاورڈرپینشیۺںیمۺیمک‬
‫ سکیۺاکلمعۺآپۺےکۺ مسۺےکۺادنرۺاےھچوسحمسۺوہےنۺواےلۺلکیمیکۺےکۺارخاجۺاکابثعۺاتنبےہ‪،‬وجۺانتوۺوکمکۺرکےنۺںیمۺدمددےۺ‬
‫اتکسےہۺاورآپۺےکۺیسنجۺلُطفۺوکڑباھاتکسےہ۔اسۺےسۺۺآپۺوکوخداامتعدیۺیھبۺیتلمۺےہۺاورآپۺوُخدوکۺرُپوکسنۺوسحمسۺرکےتۺںیہۺ‬
 ‫۔اسۺقیقحتۺںیمۺذمدیااضہفۺرکےتۺوہےئۺوجتزیدیۺیئگۺہکۺوہۺولگ ٖ‬
‫ۺوجاکتبحمۺرکےتۺںیہۺوہۺرپاشینۺ نۺاحالتۺںیمۺرتہبرپافرسنۺ‬
‫اکاظمرہہۺرکےتۺںیہ۔‬
‫ذمدیۺہیۺہکۺاسۺےسۺریسونٹۺانیمۺلکیمیکۺیھبۺاخرجۺوہاتےہۺےسجۺاعمۺوطررپوخیشۺاکاہرومنۺیھبۺاہکاجاتےہ۔رٹیسونٹۺیۺاکیۺاخصۺ‬
‫دقمارےسۺمہۺوُخدوکۺاخاھوسحمسۺرکےتۺںیہۺ۔ارگآپۺےکۺادنرایکسۺیمکۺواعقۺوہاجےئۺوتآپۺڈرپینشیۺاکراکروہےتکسۺ‬
‫ںیہ۔ارگڈرپینشیۺوکدوررکےنۺوایلۺوایلۺادوایتۺاکسجدصقماسۺلکیمیکۺوکڑباھانوصقمدوہۺوتۺاسۺےسۺیسنجۺوخاشہۺیۺیمکۺواعقۺوہیتکۺ‬
‫ےہ۔ۺارگآپۺےکۺ مسۺےکۺادنراسۺاہرومنۺیۺحطسۺانرلمۺےہۺوترھپآپۺوکاسۺاہرومنۺوکۺۺورزشۺایۺیسنجۺلمعۺےکۺنرےعیۺیھبۺاحلصۺ‬
‫رکےتکسۺںیہ‪،‬ایۺرھپاکرمواہڈیئرسٹیۺاکاامعتسلۺرکےکیھبۺڑباھےتکسۺںیہ۔‬
‫‪۱۷‬۔اثمےنۺےکۺرٹنکولۺںیمۺرتہبی‬
‫اباقدع یۺےسۺیسنجۺاقلعتتۺےسۺآرزیگمۺےکۺدورانۺڑکسےنۺواےلۺٹیپۺےکۺالضعتۺوکۺرتہبۺانبےنۺںیمۺدمدۺلمۺیتکۺےہ۔ۺدرتقیقح‪،‬ۺ‬
‫لمحۺاورۺضیحۺۺانۺالضعتۺوکۺزمکورۺرکۺےتکسۺںیہۺ۔ۺیسنجۺرسرگیمۺےسۺوخانیتۺوکۺاےنپۺاثمےنۺےکۺرٹنکولۺوکۺڑباھےنۺاورۺاسۺںیمۺےۺ‬
‫اقدع یۺےسۺےنچبۺںیمۺدمدۺلمۺیتکۺےہ۔‬
‫اسۺےکۺالعوہ‪،‬ۺآپۺیسنجۺرسرگیمۺےکۺدورانۺکنیگلۺوقشمںۺیۺقشمۺرکےکۺاسۺافدئہۺوکۺڑباھۺےتکسۺںیہ‪.‬ۺکنیگلۺقشمۺںیمۺےلچنۺٹیپۺےکۺ‬
‫الضعتۺوکۺاورپۺچنیھکۺرکۺاورۺرھپۺاںیہنۺاواچنۺاورۺگنتۺرھکۺرکۺیۺاجیتۺےہ‪،‬ۺےسیجۺآپۺاشیپبۺےکۺاہبؤۺوکۺروےنکۺیۺوکششۺرکۺرےہۺںیہ۔ہیۺ‬
‫درالصۺوخانیتۺاورۺرمدوںۺےکۺےئۺ سکیۺےکۺوفادئۺیۺرہفتسۺںیمۺےسۺاکیۺےہ‪،‬ۺذہلاۺآپۺوکۺاسۺریحتۺازیگنۺوفادئۺوکۺںیہنۺوھچنانۺ‬
‫اچےئہ‪،‬ۺہکلبۺاسۺاکۺاامعتسلۺرتہبیۺےکۺےئۺرکانۺاچےئہ۔‬
‫‪۱۳‬۔دنینۺںیمۺرتہبی‬
‫ل‬
‫یسنجۺلمعۺےکۺدعبۺ مسۺںیمۺرپو ییکننۺانیمۺاکیۺلکیمیکۺاخرجۺوہاتےہ‪،‬ےسجۺۺآرامۺدیپاۺرکےنۺواالۺاہرومنۺیھبۺاہکاجاتےہۺوجآپۺوکدلجۺ‬
‫وسےنۺںیمۺدمدۺدےۺاتکسےہ‪.‬ۺاسۺےکۺالعوہۺآکسنینونسۺانیمۺ"تبحمۺاکۺاہرومن"ۺیھبۺآرزیگمۺےکۺدورانۺاخرجۺوہاتۺےہ‪،‬ۺوجۺآپۺیۺدنینۺ‬
‫وکۺرتہبۺانبےنۺںیمۺیھبۺدمدۺرکاتۺےہ۔رتہبدنینےسۺآپۺوکدرجۺنلیۺوفادئۺاحلصۺوہےتۺںیہ۔‬
‫وقتۺدماتعفۺںیمۺرتہبی‬
‫یبملۺرمع‬
‫امتمۺدنۺوتاان یۺ(ارنیج)ۺوسحمسۺرکان‬
 ‫درتقیقحۺیسنجۺلمعۺےکےجیتنۺںیمۺآپۺ‪۷‬ات‪۹‬ۺےٹنھگۺیۺدنیناحلصۺرکےتۺںیہ۔ذہلاۺاسۺابتۺوکۺرہچزہنۺوھبںیلۺہکۺیسنجۺلمعۺآپۺیۺ‬
‫دنینوکرتہبرکاتےہ‬
‫‪۱۴‬۔ولیکریۺوکرخچۺرکان‬
‫یسنجۺلمعۺاکرمدوںۺاوروعروتںۺوکۺاکیۺاورافدئہۺاحلصۺوہاتےہۺۺوہۺہیۺہکۺبجۺوہۺآسپۺںیمۺتبحمۺرکےتۺںیہۺوتندنۺںیمۺوموجدولیکریۺ‬
‫اکاامعتسلۺوہاتےہ۔یسنجۺلمعۺےسۺدلۺیۺدڑھنیکۺزیتوہیتۺےہۺ‪،‬اسۺےسۺالضعتۺوبضمطۺوہےتںیہۺ‪،‬ولیکریۺیتلجۺںیہۺہیۺااسییہۺےہۺ‬
‫ےسیجۺمہۺاعمۺزدن یۺںیمۺورزشۺرکےتںیہ۔‬
‫تقیقحۺںیمۺ‪،‬اکیۺاحہیلۺقیقحتۺےسۺہیۺہتپۺالچےہۺہکۺیسنجۺلمعۺےکۺدورانۺۺرمدیۺاکیۺٹنمۺںیمۺ‪۴‬ولیکریۺہکبجۺوعرتۺیۺ‪۳‬ولیکریۺ‬
‫یتلجۺےہ۔ارگیسنجۺلمعۺوکضحمۺورزشۺاکاکیۺاباقدعہۺہصحۺانبایاجےئۺوتۺاسۺےسۺوتازنۺوکاقمئۺرےنھکۺاورکچلۺوکربرقاررےنھکۺںیمۺیھبۺ‬
‫دمدلمۺیتکۺےہ۔‬
‫)ونٹ‪:‬ۺولیکریۺوتاان یۺیۺاکیۺااک یۺےہ‪،‬ۺوجۺارثکۺاھکےنۺیۺاایشۺیۺذغا یۺدقرۺوکۺاظرہۺرکےنۺےکۺےیلۺاامعتسلۺوہیتۺےہ(یبۺیبۺیس‬
‫‪۱۵‬۔دلۺیۺتحصۺںیمۺرتہبی‬
‫یسنجۺلمعۺاکاکیۺدورساافدئہۺوجرمدووعرتۺدوونںۺوکولعممۺوہاناچےئہۺوہۺہیۺےہہکۺاسۺےسۺدلۺیۺدڑھ نۺرتہبوہیتۺےہ۔وہۺ‬
‫رمدوجہتفہۺںیمۺدودہعفۺیسنجۺلمعۺرکےتۺںیہۺ۔انۺںیمۺرقتةی ‪۴۵‬ۺدصیفمکۺدلۺےکۺدورےۺایرٹسوہۺےک ‪۴۵‬ۺدصیفااکمنۺمکۺوہاجےتۺ‬
‫ںیہۺانۺےکۺاقمہلبۺںیمۺوجہنیہمۺںیمۺاکیۺدہعفۺیسنجۺلمعۺرسااجنمۺدےتیۺںیہۺایاسۺےسۺمکۺ!درتقیقحۺیسنجۺلمعۺےسۺدلۺوکتہبۺافدئہۺ‬
‫احلصۺۺوہاتےہ‪،‬ۺہکلبۺہیۺرمدوںۺںیمۺوٹسیٹریٹسونۺاوروعروتںۺںیمۺارٹسیونجۺیۺحطسۺوکاکیۺوتازنۺںیمۺراتھکےہ۔‬
‫‪ ۱۶‬۔اقلعتتۺںیمۺرتہبی‬
‫تبحصۺاورۺآرزیگمۺدوونںۺ مسۺںیمۺ"تبحمۺےکۺاہرومن"ۺآکس یننونسۺےکۺڑبےنھاکابثعۺےتنبۺںیہ‪،‬ۺوجۺآپۺوکۺاےنپۺاسیھتۺےکۺاسھتۺ‬
‫رقتبۺڑباھےنۺاورۺرتہب مۺہدرداہنۺراوطبںۺاکۺرجتہبۺرکےنۺںیمۺدمدۺرکےتکسۺںیہ۔‬
‫یقیقحتۺاطمہعلۺاجتۺوجتزیرکےتۺںیہۺہکۺ سکیۺاکقلعتۺانۺزیچوںۺےسۺوہاتکسےہ‪:‬‬
‫بجۺآپۺاےنپۺاسیھتۺیۺیسنجۺوخااشہتۺوکۺوپراۺرکےتۺںیہۺوتۺاانیمطنۺںیمۺااضہف‬
‫اامتعد‪،‬ۺتبحمۺاورۺرقتبۺیۺحطسۺںیمۺااضہف‬
‫ذجابتۺیۺانشتخۺرکےنۺاورۺااہظرۺرکےنۺیۺرتہبۺالصتیح‬
‫ذجابیتۺانتزہعۺیۺو ہۺےسۺوہےنۺوایلۺرپاشیینۺوکۺمکۺرکںی‬
 ‫درالص‪،‬رمداوروعرتۺےکۺےئۺیسنجۺتحصۺاکریحانۺ نۺافدئہۺسجۺوکرظنادنازںیہنۺرکاناچےئہۺوہۺہیۺہکۺیسنجۺندن یۺےسۺلُطفۺ‬
‫ادنوزوہےنۺیۺوکششۺرکاناچےئہ۔اخصۺوطرۺرپۺارگۺآپۺاےنپۺاسیھتۺےکۺاسھتۺاےنپۺاقلعتتۺںیمۺاسملئۺےسۺانٹمنۺاچےتہۺںیہ‬
‫‪۱۷‬۔دورانۺلمحۺہرطخاتۺوکمکۺرکان‬
‫اباقدع یۺےسۺیسنجۺرسرگیمۺلمحۺیۺدیچیپویگںۺےکۺہرطخےۺوکۺمکۺرکےنۺںیمۺدمدۺلمۺیتکۺےہۺ‪،‬ۺسجۺےکۺےجیتنۺںیمۺریپوںۺںیمۺوسنجۺ‪،‬ۺ‬
‫یلتمۺ‪،‬ۺرسۺدردۺاورۺدورےۺڑپےتکسۺںیہ۔ۺاکیۺقیقحتۺےکۺاطمقبۺتادہۺونمہیۺںیمۺوموجدۺاچیۺالیۺیج‪-‬اےۺانیمۺرپونیٹۺدمایتعفۺاظنمۺوکۺ‬
‫ڑباھےنۺاورۺانۺدیچیپویگںۺےکۺہرطخےۺوکۺمکۺرکےنۺںیمۺدمدۺدےۺاتکسۺےہ۔‬
‫‪۱۸‬۔ندن یۺیۺوطاتل‬
‫رمدوںۺاورۺوخانیتۺےکۺےئۺیسنجۺاقلعتتۺےکۺریحتۺازیگنۺوفادئۺیۺرہفتسۺںیمۺےسۺاکیۺافدئہۺہیۺےہۺہکۺاسۺےسۺندن یۺوطلیۺ‬
‫وہاجیتۺےہذہلااسۺےسۺولہپیہتۺاایتخرںیہنۺرکینۺاچےئہ۔ۺاکیۺقیقحتۺےسۺولعممۺوہاۺہکۺوجۺولگۺےتفہۺںیمۺمکۺازۺمکۺ‪3‬ۺابرۺیسنجۺتبحصۺ‬
‫رکےتۺںیہۺانۺںیمۺیبطۺووجاہتۺیۺانبۺرپۺرمےنۺاکۺہرطخہۺانۺولوگںۺےکۺاقمےلبۺںیمۺ‪51‬ۺدصیفۺمکۺوہاتۺےہۺوجۺےنیہمۺںیمۺرصفۺاکیۺابرۺتبحمۺ‬
‫رکےتۺںیہ۔‬
‫‪۱۹‬۔ۺاسیھتۺےکۺےیلۺششکۺںیمۺااضہفۺاکابثع‬
‫یسنجۺرسرگیمۺےسۺ مسۺںیمۺزایدہۺریفوومزنۺانیمۺلکیمیکۺیۺرش ۺڑبھۺیتکۺےہۺ‪،‬وج سنۺلاخ فۺںیمۺششکۺوکڑباھےنۺڑباھےناکببۺ‬
‫اتنبےہۺ۔ۺ یہۺو ہۺےہۺہکۺآپۺاےنپۺاسیھتۺےکۺاسھتۺینتجۺزایدہۺیسنجۺرسرگیمۺرکںیۺےگ‪،‬ۺآپۺیۺۺانۺےکۺاسھتۺدوابرہۺتبحمۺیۺوخاشہۺ‬
‫اورڑبےھۺ یۺ۔درتقیقح‪،‬ۺاسیھتۺےکۺےئۺششکۺںیمۺااضہفۺدرالصۺ سکیۺےکۺریحتۺازیگنۺوفادئۺںیمۺےسۺاکیۺےہ‪،‬ۺذہلاۺآپۺوکۺاےنپۺ‬
‫اسیھتۺوکۺرابغۺرکےنۺےکۺےئۺاسۺرسرگیمۺاکۺاامعتسلۺرکانۺاچےئہ۔‬
‫‪۷۱‬۔ۺتحصۺدنمیلیکمچۺدلج‬
‫اباقدعہۺیسنجۺلمعۺرکےنۺےسۺوعرتۺیۺدلجۺیۺدجتدیۺوہیتۺےہ۔نوی ہکۺاےسۺورزشۺیۺاریوکبۺلکشۺاھجمسۺاجاتۺےہ۔ۺتارہنیۺےنۺہیۺیھبۺ‬
‫درایتفۺایکۺہک ۺیسنجۺرسرگیمۺآ نجیسۺیۺحطسۺںیمۺااضہفۺرکیتۺےہ‪،‬ۺدلجۺںیمۺوخنۺاورۺذغا یۺازجاءۺےکۺاہبؤۺںیمۺااضہفۺرکیتۺےہۺاورۺاسۺ‬
‫ےکۺاسھتۺاسھتۺدلجۺےکۺےئنۺایلختۺیۺحطسۺوکۺڑباھیتۺےہ‪،‬ۺسجۺےسۺدلجۺتحصۺدنمۺاورۺومہارۺوہاجیتۺےہ۔ۺدرالص‪،‬ۺہیۺ سکیۺےکۺ‬
‫وخوصبریتۺےکۺوفادئۺںیمۺےسۺاکیۺاورۺےہۺےسجۺآپۺوکۺاجاننۺاچےئہۺاوررھپیسنجۺلمعۺیۺریپویۺرکاناچےئہ۔‬
‫‪۷۱‬۔ابولںۺۺوکاکمچںیئ‬
 ‫وخانیتۺاورۺرمدوںۺےکۺےیلۺ سکیۺےکۺوفادئۺیۺرہفتسۺںیمۺاکیۺاورۺزیچۺےسجۺآپۺوکۺںیہنۺوھچنانۺاچےیہۺاسۺںیمۺابولںۺوکۺاکمچانۺیھبۺ‬
‫اشلمۺےہ۔‬
‫اہرومزنۺہنۺرصفۺیسنجۺوخاشہۺوکۺرٹنکولۺرکےتۺںیہۺہکلبۺوہۺآپۺےکۺابولںۺوکۺیھبۺاتمرثۺرکےتۺںیہ۔ۺھچکۺیقیقحتۺاطماعلتۺےسۺہتپۺالچۺےہۺ‬
‫ہکۺاکیۺتحصۺدنمۺیسنجۺزدن یۺذغا یۺازجاءۺوکۺاٹیمموزلمۺرکےنۺیۺڑبیتھۺوہ یۺالصتیحۺیۺندوتلۺتحصۺدنمۺاورۺدکمچارۺابولںۺاکۺابثعۺ‬
‫نبۺیتکۺےہ۔‬
‫‪۷۷‬۔انونخںۺیۺوبضمیط‬
‫دلجۺوکۺتحصۺدنمۺاورۺدکمچارۺانبےنۺواےلۺاہرومزنۺانونخںۺوکۺیھبۺوبضمطۺاورۺتحصۺدنمۺانبےتۺںیہ۔ۺاورۺاسۺاکۺبلطمۺہیۺیھبۺےہۺہکۺاننخۺ‬
‫مکۺوٹانٹۺاورۺمیسقتۺوہانۺاورۺوطلیۺرعےصۺکتۺرےنہۺوایلۺانونخںۺیۺافحتظۺ۔ۺدرتقیقحۺانونخںۺوکۺوبضمطۺانبانۺوخانیتۺاورۺرمدوںۺےکۺےیلۺ‬
‫ سکیۺےکۺتحصۺےکۺوفادئۺںیمۺےسۺاکیۺےہۺ۔ۺذہلااسۺوکاتیمہۺدںی۔ۺہکلبۺوکششۺرکںیۺہکۺوبضمطۺانونخںۺےسۺفطلۺادنوزۺوہےنۺےکۺ‬
‫ےیلۺاباقدع یۺےسۺیسنجۺتبحصۺاکۺاامعتسلۺاجریۺرںیھک۔‬
‫‪۷۳‬۔تحصۺدنمرپسم(ہفطن)ۺیۺدیپاشئ‬
‫بجۺ سکیۺےکۺوفادئۺیۺابتۺآیتۺےہۺوتۺ‪،‬ۺآپۺوکۺاسۺتقیقحۺوکۺرظنادنازںیہنۺرکاناچےئہۺہکۺیسنجۺلمعۺےکۺہجیتنۺںیمۺتحصۺدنمۺرپسمۺ‬
‫دیپاۺرکےنۺںیمۺدمدۺیتلمۺےہ۔ۺھچکۺیقیقحتۺۺاطماعلتۺےسۺہتپۺاتلچۺےہۺہکۺوجۺرمدۺاباقدع یۺےسۺیسنجۺرسرگیمۺرکےتۺںیہۺوہۺاباقدع یۺےسۺ‬
‫یسنجۺاقلعتتۺہنۺرےنھکۺواےلۺرمدوںۺےکۺاقمےلبۺںیمۺنایدہۺیۺزایدہۺدقمارۺاکۺرجتہبۺرکےتۺںیہ۔ینعیۺانۺںیمۺنایدہۺتادہۺونمہیۺاپ یۺاجیتۺ‬
‫ےہ۔ذہلاۺدقریتۺوطرۺرپۺتحصۺدنمۺےفطنۺدیپاۺرکےنۺےکۺےئۺاباقدع یۺےسۺیسنجۺاقلعتتۺاقمئۺرکےنۺیۺوکششۺرکںی۔‬
‫‪۷۴‬۔رھجویںۺںیمۺیمکۺواعقۺوہان‬
‫ریحتۺازیگنۺوطرۺرپۺ‪،‬ۺیسنجۺاقلعتتۺےکۺدورانۺاہرومنۺارٹسیونجۺںیمۺااضہفۺدلجۺیۺتحصۺرپۺتبثمۺارثۺڈالۺاتکسۺےہۺ‪،‬ۺسجۺںیمۺابرکیۺ‬
‫الونئںۺاورۺرھجویںۺوکۺومہارۺرکےنۺںیمۺدمدۺرکانۺیھبۺاشلمۺےہ۔ۺہیۺافدئہۺاخصۺوطرۺرپۺدمداگرۺاثتبۺوہاتۺےہۺبجۺیسکۺوعرتۺیۺدلجۺ‬
‫کشخۺوہاجیتۺےہۺاورۺاسۺںیمۺزایدہۺرھجایںۺوہیتۺںیہۺنوی ہکۺاسۺیۺارٹسیونجۺیۺحطسۺدقریتۺوطرۺرپۺرگۺاجیتۺےہ۔ۺاکیۺقیقحتۺںیمۺ‬
‫ولوگںۺےنۺااشکنفۺایکۺہکۺنجۺوخانیتۺےنۺہتفہۺوارۺیسنجۺتبحصۺیۺیھتۺانۺںیمۺارٹسیونجۺیۺحطسۺانۺوخانیتۺےکۺاقمےلبۺںیمۺدوانُگۺ‬
‫زایدہۺیھتۺوجۺااسیۺںیہنۺرکیتۺںیھت۔درالصۺرھجویںۺوکۺمکۺرکانۺرمدوںۺاورۺوخانیتۺےکۺےیلۺ سکیۺےکۺوفادئۺںیمۺےسۺاکیۺاورۺافدئہۺےہۺ‬
‫ےسجۺآپۺوکۺولعممۺوہانۺاچےیہۺاوررھپآپۺوکایھچۺزیچےکےئۺاامعتسلۺرکںی۔‬
‫‪۷۵‬ۺ۔وخدۺاامتعدیۺںیمۺااضہف‬
 ‫وخانیتۺاورۺرمدوںۺےکۺےئۺیسنجۺاقلعتتۺےکۺرتہبنیۺوفادئۺںیمۺےسۺاکیۺہیۺےہۺہکۺنجۺرشاکءۺےنۺاباقدع یۺےسۺیسنجۺلمعۺایکۺ۔ۺوہۺ‬
‫انۺولوگںۺےکۺاقمےلبۺںیمۺاےنپۺ مسۺےکۺابرےۺںیمۺزایدہۺرپاامتعدۺےھتۺوجۺااسیۺںیہنۺرکےتۺےھت۔‬
‫‪۷۶‬ۺ۔ڈہویںمنینۺوبضمیط‬
‫اباقدع یۺےسۺیسنجۺلمعۺرکےنوایلۺوخانیتۺںیمۺضیحۺےکدعبوہےنۺوایلۺاحتلۺںیمۺارٹسیونجۺیۺرش ُۺُدوہیتۺےہ۔ۺذہلاۺہیۺاںیہنۺ‬
‫ڈہویںۺوکۺالتپۺرکےنۺیۺاحتلۺےسۺھچکۺظفحتۺمرامہۺرکاتکسۺےہ‪،‬ۺوجۺارٹسیونجۺیۺیمکۺیۺو ہۺےسۺوہاتۺےہۺ۔ایسۺرط ۺرمدیھبۺاسۺےسۺ‬
‫افدئہۺااھٹےتکسۺںیہۺ۔یسنجۺلمعۺےنہیۺاثتبۺایکۺہکۺیسنجۺلمعۺےسۺےلہپۺاوردعبںیمۺوٹسیٹریٹسونۺیۺحطسۺںیمۺااضہفۺوہاجاتےہ۔ذہلااسۺ‬
‫یۺو ہۺےسۺرمدوںۺںیمۺڈہویںۺےکۺرھُبرھُبرپےۺنپۺےسۺظفحتۺلمۺاتکسےہ۔‬
‫‪۷۷‬۔دنۺرھبرتہبوسحمسۺوہان‬
‫ہیۺوہۺاریخہتکنۺےہۺسجۺوکرہچزرظنادنازںیہنۺرکاناچےئہ۔ذہلاارگآپۺامتمۺدنۺوخدوکرتہبوسحمسۺرکاناچےتہۺںیہۺوتاباقدع یۺےسۺیسنجۺ‬
‫لمعۺوکایکرکںی۔ ارگۺآپۺحبصۺبسۺےسۺےلہپۺیسنجۺلمعۺۺرکےتۺںیہۺوتۺ‪،‬ۺآپۺاےنپۺےئنۺدنۺاکۺآاغزۺاےھچۺااسحسۺےکۺاسھتۺرکںیکسۺےگۺ‬
‫اورۺہیۺدنۺرھبۺاجریۺرہۺاتکسۺےہ۔ۺآپۺانۺولوگںۺےکۺاقمےلبۺںیمۺرتہبۺدمایتعفۺاظنمۺےسۺیھبۺافدئہۺااھٹےتۺںیہۺ‪،‬وجۺیرھےکۺدروازےۺےسۺ‬
‫ابرہۺےنلکنۺےسۺےلہپۺرصفۺاکیۺپکۺاچےئۺےتیپۺںیہ۔‬
‫ۺاکبادیۺدصقماشدہۺدشہۺامرادےکےئۺاشدیۺےکۺوفادئۺ‬
‫ونٹۺ‪:‬اابتنیہۺاغیپم‪:‬ۺامہۺاالعنۺ‪:‬ہیۺابتۺرہرمدوزنۺوکننہۺنیشنۺرےہۺہک اس ُ ی‬
‫وکاسےنمۺالانےہۺاورہیۺابتۺایدریھکۺاجےئۺاسۺےکوفادئۺرصفۺاوررصفۺحاک ۺواولںۺینعیۺاشدیۺےکدنبنھۺںیمۺدنبےنھۺواولںۺ‬
‫وکاحلصۺوہےتۺںیہۺ۔رحامۺاکریۺرکےنواولںۺوکاسۺےکۺربسکعۺاتنجئۺینعیۺاصقننۺوہےتۺںیہ‪،‬نوی ہکۺہیۺاہللۺاعتٰیلۺاکاکیۺبیجعۺاظنمۺ‬
‫ےہ۔رحامۺاکریۺایزانےکۺہجیتنۺںیمۺرمدوزنۺبیجعۺورغبیۺامیبرویںۺاکراکروہےنےکۺاسھتۺاسھتۺفلتخمۺایسفنیتۺ‪،‬اعمرشیتۺاورامسیجۺ‬
‫اسملئۺاوراصقنانتۺےسۺدواچروہےتکسۺںیہ۔اڈیزیۺاثملۺۺارہظنمۺسمشۺیۺرط ۺےہ۔ ہیۺاکیۺولعمتایتۺرحتریےہ‪،‬ذمدیولعمتاتۺ‬
‫ےکےئۺآپۺاےنپۺاعمجلۺےسۺراہطبۺرکےتکسۺںیہ۔‬