Φυςικι Α λυκείου

΢θμειϊςεισ κεωρίασ

΢χόλια:

Ελπίηω θ παρακάτω προςπάκεια να φανεί χριςιμθ ςε κάποιον.

΢το παρακάτω κείμενο δεν υπάρχουν πνευματικά δικαιϊματα. Θ λογικι τθσ

πϊλθςθσ/αγοράσ εκπαιδευτικοφ υλικοφ με τθν μορφι κειμζνου δεν με εκφράηει, τα
πνευματικά δικαιϊματα αφοροφν πρωτότυπο υλικό που δεν αποτελεί το παρακάτω
κείμενο. ΢θμαντικό ςε κάκε εκπαιδευτικό δεν είναι το υλικό που ο κάκε κακθγθτισ επιλζγει
αλλά ο τρόποσ που το διδάςκει. Φυςικά ςτθ πορεία τθσ διδαςκαλίασ με το πζραςμα του
χρόνου υλικό και μζκοδοσ βελτιϊνονται.

Δεν κα ικελα να δω το παρακάτω κείμενο ι τμιμα του ι κάποιο από τα ςχιματα του να
αναπαράγεται και να ζχει τθν υπογραφι κάποιου άλλου. Χρθςιμοποιιςτε ότι κζλετε, χωρίσ
να το «βαφτίςετε» πνευματικό παιδί ςασ .

Σο παρακάτω κείμενο κα μποροφςε να είχε γραφεί από τον Physics Professor A (AnyOne -
κάκε κακθγθτι Φυςικισ) και ςε αυτόν αφιερϊνεται.
Περιεχόμενα

Σι είναι θ Φυςικι (ςελ. 3)

Μονόμετρα και διανυςματικά μεγζκθ (ςελ. 7)

Μονάδεσ βαςικϊν μεγεκϊν και μετατροπι τουσ (ςελ. 11)

Μεταβολι, ρυκμόσ μεταβολισ και γραφικζσ παραςτάςεισ (ςελ. 17)

Θζςθ, Μετατόπιςθ, Διάςτθμα (ςελ. 22)

Σαχφτθτα, ευκφγραμμθ ομαλι κίνθςθ, μεταβολι τθσ ταχφτθτασ (ςελ. 28)

Θ επιτάχυνςθ, ευκφγραμμεσ ομαλά επιταχυνόμενεσ κινιςεισ (ςελ. 34)

Δυνάμεισ, ελατιρια, ςφνκεςθ δυνάμεων (ςελ. 40)

2οσ Newton, 3οσ Newton, ανάλυςθ – ςφνκεςθ δυνάμεων ςτο επίπεδο (ςελ. 45)

Βάροσ, ελεφκερθ πτϊςθ, ιςορροπία ςϊματοσ ςτο επίπεδο (ςελ. 51)

Σριβι, κεκλιμζνο επίπεδο (ςελ. 58)

Ζργο δφναμθσ, κινθτικι ενζργεια, δυναμικι ενζργεια (ςελ. 68)

Μθχανικι ενζργεια, Αρχι διατιρθςθσ μθχανικισ ενζργειασ, Ιςχφσ, Θεϊρθμα ζργου –

ενζργειασ (ςελ. 76)
Σι είναι θ Φυςικι;

Θα προςπακιςουμε να δϊςουμε μια απάντθςθ.

__

Η Φυςικι επθρεάηει τθν κοινωνία που ηοφμε.

Οι ανακαλφψεισ, οι εξελίξεισ ςτθν Φυςικι προκάλεςαν αλλαγζσ ςτθν κοινωνία:

Θ λεγόμενθ βιομθχανικι «επανάςταςθ», θ μαηικι παραγωγι που οδθγεί ςε πτϊςθ των

τιμϊν ςτα «αγακά», ακολουκεί τθν μελζτθ των μθχανϊν

Θ εποχι τθσ «πλθροφορίασ», τθσ εποχισ μασ. Θ τεχνολογικι επανάςταςθ ςτισ μζρεσ μασ
δίνεται με μια ςυςκευι που αποτελεί τον οριςμό τθσ φορθτότθτασ, τα smartphone. Με
ολοζνα και ιςχυρότερα χαρακτθριςτικά που θ ςωςτι χριςθ τουσ δίνει ςθμαντικότατεσ
δυνατότθτεσ επικοινωνίασ και αποςτολισ / λιψθσ δεδομζνων.

__

Η Φυςικι ζχει δϊςει απαντιςεισ, ςτα ερωτιματα:

Ποια είναι θ ςτιγμι που ξεκίνθςε ο χρόνοσ / θ γζννθςθ του ςφμπαντοσ, γιατί ςτο ςφμπαν
ιςχφουν οι ίδιοι νόμοι, που βριςκόμαςτε, ποια είναι θ κζςθ του πλανιτθ μασ μζςα ςτο
ςφμπαν. Σι είναι οι ςκουλθκότρυπεσ και τι οι μαφρεσ τρφπεσ. Για τισ αςτρονομικζσ
προβλζψεισ.

__

Η Φυςικι ζχει δϊςει απαντιςεισ, ςτθν ζμφυτθ περιζργεια του ανκρϊπου:

Σι ςυμβαίνει ςε μικροςκοπικζσ διαςτάςεισ, ποια είναι θ δυικι φφςθ του φωτόσ, ποιο είναι
το μικρότερο ςωματίδιο τθσ φλθσ, ποιο είναι το «ςωματίδιο του κεοφ», ποια είναι θ αρχι
τθσ αβεβαιότθτασ.

__
Η Φυςικι ζχει δϊςει απαντιςεισ αναλυτικζσ για όλα τα φυςικά φαινόμενα.

΢το ποια είναι θ κεωρία του χάουσ και γιατί επθρεάηει τθν ακρίβεια των μετεωρολογικϊν
προβλζψεων και ςε πολλά άλλα, κάκε νζα ανακάλυψθ ςτθ Φυςικι προκάλεςε νζα ςειρά
ερωτθμάτων.

__

Η Φυςικι ζδειξε ότι είναι διαφορετικόσ ο κόςμοσ μασ, όταν μελετάμε κινιςεισ:

Με ταχφτθτεσ κοντά ςτθν ταχφτθτα του φωτόσ, ςε ατομικό επίπεδο. κοντά ςε ιςχυρά
βαρυτικά πεδία, ςε πλανθτικό επίπεδο, ςε γαλαξιακό επίπεδο.

__

Η Φυςικι αποτελεί το πρότυπο των επιςτθμϊν

Θ επιςτθμονικι μζκοδοσ είναι απαραίτθτθ προχπόκεςθ για κάκε επιςτιμθ. Θ ανταλλαγι

απόψεων και θ ςυνεργαςία μεταξφ των επιςτθμόνων, τα επιςτθμονικά ςυνζδρια, θ
επιςτθμονικι ζρευνα ζχουν κακιερωκεί ςτθν Φυςικι.

__

Η Φυςικι μασ δίνει το καλφτερο μοντζλο λειτουργίασ του ςφμπαντοσ

δεν ιςχφει αντίςτροφα, το ςφμπαν δεν ακολουκεί το δικό μασ μοντζλο. Ουςιαςτικά κάκε
αςυμφωνία του μοντζλου μασ (των νόμων τθσ φφςθσ που γνωρίηουμε) με τισ παρατθριςεισ
(το πϊσ θ ίδια θ φφςθ λειτουργεί) οδθγεί ςε μια νζα ανακάλυψθ, ςε ζνα νζο τομζα τθσ
Φυςικισ.

__

Η Φυςικι άλλαξε και διεφρυνε τθν ανκρϊπινθ αντίλθψθ

Αρχικά οι αρχαίοι Ινδοί κεωροφςαν τθν Γθ μια επίπεδθ πλάκα που τθν κρατάει ςτουσ
ϊμουσ του ζνασ ελζφαντασ.

Θ Γθ είναι ςφαιρικι για τουσ προγόνουσ μασ και ειςάγουν το μοντζλο του γεωκεντρικοφ
ςυςτιματοσ, ο πλανιτθσ μασ ιταν το κζντρο του κόςμου που τότε γνϊριηαν γιατί είχαν
εξθγιςει γεωμετρικά τα φωτεινότερα ςθμεία του ουρανοφ με τθν Γθ ςτο κζντρο όλων.

Ακολοφκθςε το μοντζλο του Κοπζρνικου, το Θλιοκεντρικό ςφςτθμα.

Ο Νεφτωνασ ζνασ τελειομανισ επιςτιμονασ με τθν μθχανικι του, ολοκλιρωςε το ζργο των
Κοπζρνικου και Γαλιλαίου και ειςιγαγε τθν Φυςικι ςτθν ανκρϊπινθ κοινωνία.

__
Η Φυςικι άλλαξε και διεφρυνε τθν ανκρϊπινθ αντίλθψθ

Ο Einstein ζδωςε τον χωροχρόνο, εξιγθςε τισ κινιςεισ ςωματιδίων κοντά ςτθν ταχφτθτα
του φωτόσ, τθν καμπφλωςθ των φωτεινϊν ακτίνων δίπλα ςε ιςχυρά βαρυτικά πεδία,
ειςιγαγε τισ ςκουλθκότρυπεσ, τισ μαφρεσ τρφπεσ και τόςα άλλα.

Θ Κβαντικι Φυςικι ζργο πολλϊν Φυςικϊν επιςτθμόνων, ζδωςε τθν αβεβαιότθτα, ειςιγαγε
τισ πικανότθτεσ και πολλά άλλα..

__

Η Φυςικι χρθματοδοτείται:

Από το ςφνολο των χωρϊν με ανεπτυγμζνθ οικονομία για να πραγματοποιιςει πανάκριβα

project / πειράματα, όπωσ:

Σον επιταχυντι του CERN, τον διεκνι διαςτθμικό ςτακμό, τα τθλεςκόπια και
ραδιοτθλεςκόπια.

__

Η Φυςικι αςχολείται με δφςκολα και «γοθτευτικά» ερωτιματα,

που για να απαντθκοφν χρειάηονται ευφυείσ και «ςκλθρά» εργαηόμενοι επιςτιμονεσ.

Θ Φυςικι είχε τθν τιμι να «ςαγθνεφςει» αξιόλογεσ προςωπικότθτεσ, να απαςχολιςει τουσ

νευρϊνεσ των εγκεφάλων διανοιϊν παλαιότερα αλλά και πρόςφατα.

__

Η Φυςικι και τα μακθματικά

Θ Φυςικι ζδωςε και πιρε από τθν ςυνεργαςία τθσ με τθν επιςτιμθ των μακθματικϊν.

Σα μακθματικά είναι θ κατάλλθλθ γλϊςςα για να εκφραςτοφν οι φυςικοί νόμοι.

__

Φυςικζσ επιςτιμεσ, κλάδοι τθσ Φυςικισ

Θ Φυςικι κεωρεί ότι οι επιςτιμεσ τθσ Γεωλογίασ, τθσ Βιολογίασ και τθσ Χθμείασ αποτελοφν
κλάδουσ τθσ Φυςικισ, τισ λεγόμενεσ Φυςικζσ επιςτιμεσ.

Κλάδοι τθσ Φυςικισ είναι φυςικά θ Αςτρονομία και θ Μετεωρολογία.

__

Φυςικι και Ιατρικι

Θ Φυςικι ζδωςε τθν τεχνολογικι δυνατότθτα ςτθν Ιατρικι να βλζπει ςτο εςωτερικό του
ανκρϊπινου ςϊματοσ, με μια ςειρά ιατρικϊν μθχανθμάτων:
΢υςκευι ακτινογραφιϊν (ακτίνων Χ), του αξονικοφ και μαγνθτικοφ τομογράφου, εκπομπισ
κ λιψθσ υπζρθχων, και άλλων.

Ζδωςε νζεσ ςυςκευζσ και μεκόδουσ επεμβάςεων:

΢υςκευϊν ακτίνων lazer ςε διάφορεσ πακιςεισ των οφκαλμϊν, ςυςκευϊν εκπομπισ

υπεριχων ςτισ λικοτριψίεσ.

__
Μονόμετρα και διανυςματικά μεγζκθ

Μονόμετρα μεγζκθ

Σα μεγζκθ που για να οριςτοφν χρειάηονται το μζτρο και τθν μονάδα μζτρθςθσ τουσ.

Μονόμετρα μεγζκθ είναι:

θ μάηα m (θ ποςότθτα τθσ φλθσ που περιζχει ζνα ςϊμα),

ο όγκοσ V (ο χϊροσ που καταλαμβάνει ζνα ςϊμα μάηασ m),

θ πυκνότθτα d (το πόςο πυκνό ι αραιό είναι ζνα ςϊμα μάηασ m που καταλαμβάνει όγκο V)

Η χρονικι ςτιγμι t (μια ςτιγμι ςτο χρόνο που ςε εμάσ τουσ ανκρϊπουσ ζχει ςχζςθ με τθν
ικανότθτα του εγκεφάλου να αντιλαμβάνεται τθν ελάχιςτθ χρονικι ςτιγμι, αλλά ςε ζνα
χρονόμετρο είναι θ ελάχιςτθ χρονικι ςτιγμι που μετράει το χρονόμετρο)

θ χρονικι διάρκεια Δt (θ διάρκεια ενόσ φαινομζνου, θ διάρκεια τθσ κίνθςθσ ενόσ ςϊματοσ,
θ μεταβολι δφο χρονικϊν ςτιγμϊν τθσ αρχικισ και τθσ τελικισ),

το διάςτθμα S που διανφει ζνα ςϊμα (το ςυνολικό μικοσ που διζνυςε ζνα ςϊμα κατά τθν
κίνθςθ του ακόμα και αν άλλαξε θ φορά κατά τθν διάρκεια τθσ κίνθςθσ του),

θ απόςταςθ d μεταξφ δφο ςωμάτων (το πόςο απζχουν δφο ςϊματα μεταξφ τουσ μια
δεδομζνθ χρονικι ςτιγμι),

το ζργο W΢F μίασ δφναμθσ (θ ενζργεια που παράγει ι απορροφά μια ςυνιςταμζνθ δφναμθ
΢F που επιταχφνει ι επιβραδφνει ζνα κινοφμενο ςϊμα μάηασ m),

θ κινθτικι ενζργεια Κ ενόσ ςϊματοσ (θ ενζργεια λόγω κίνθςθσ ενόσ κινοφμενου ςϊματοσ
μάηασ m),

θ δυναμικι ενζργεια U ενόσ ςϊματοσ (θ ενζργεια λόγω κζςθσ ενόσ ςϊματοσ που απζχει ςε
ςχζςθ με το επίπεδο αναφοράσ - επίπεδο ωσ προσ το οποίο μετράμε τθν κζςθ του ςϊματοσ
-) ,
θ μθχανικι ενζργεια Ε ενόσ ςϊματοσ (το άκροιςμα κινθτικισ Κ και δυναμικισ ενζργειασ U,
θ ςυνολικι ενζργεια Ε που ζχει το ςϊμα με βάςθ τισ γνϊςεισ που κα αποκτιςουμε ςτο
πρϊιμο αυτό ςτάδιο γνωριμίασ με τισ μορφζσ ενζργειασ) ,

θ ιςχφσ P που παράγει θ ςυνιςταμζνθ δφναμθ που αςκείται ςε ζνα ςϊμα (ο ρυκμόσ
παραγωγισ του ζργου μιασ ςυνιςταμζνθσ δφναμθσ που αςκείται ςε ζνα ςϊμα, ο ρυκμόσ
παραγωγισ τθσ κινθτικισ ενζργειασ του ςϊματοσ, ο ρυκμόσ παραγωγισ τθσ δυναμικισ
ενζργειασ του ςϊματοσ).

Τπάρχουν και άλλα μονόμετρα μεγζκθ που όμωσ δεν ζχουν ςχζςθ με τθν ειςαγωγι τθσ
μθχανικισ που κα μασ απαςχολιςει ςτισ επόμενεσ αναρτιςεισ.

__

Διανυςματικά μεγζκθ

Σα μεγζκθ που για να οριςτοφν χρειάηονται το μζτρο τουσ (με τθν μονάδα μζτρθςθσ τουσ),
τθν διεφκυνςθ τουσ (τθν ευκεία που πάνω τθσ βρίςκεται το διάνυςμα) και τθν φορά τουσ
(υπάρχει θ δυνατότθτα δφο κατευκφνςεων πάνω ςε μια ευκεία).

Βλζπετε ςτο παραπάνω ςχιμα ζνα ςϊμα ςτο οποίο ζχουν ςχεδιαςτεί τα διανφςματα τθσ
ταχφτθτασ υ και τθσ επιτάχυνςθσ α. Σα δφο αυτά διανφςματα ζχουν τθν ίδια διεφκυνςθ
(βρίςκονται πάνω ςτθν ίδια ευκεία) ενϊ ζχουν αντίκετθ φορά (το διάνυςμα τθσ ταχφτθτασ
υ δείχνει προσ τα δεξιά – φορά του βζλουσ του διανφςματοσ υ – ενϊ το διάνυςμα τθσ
επιτάχυνςθσ α δείχνει προσ τα αριςτερά – φορά του βζλουσ του διανφςματοσ α -).

Βλζπετε ςτο παραπάνω ςχιμα ζνα ςϊμα ςτο οποίο ζχουν ςχεδιαςτεί τα διανφςματα τθσ
δφναμθσ του βάρουσ w και τθσ κάκετθσ δφναμθσ από το δάπεδο Ν. Σα δφο αυτά
διανφςματα ζχουν τθν ίδια διεφκυνςθ (βρίςκονται πάνω ςτθν ίδια κατακόρυφθ ευκεία)
ενϊ ζχουν αντίκετθ φορά (το διάνυςμα τθσ δφναμθσ του βάρουσ w δείχνει προσ τα κάτω –
φορά του βζλουσ του διανφςματοσ w – ενϊ το διάνυςμα τθσ κάκετθσ δφναμθσ από το
δάπεδο Ν δείχνει προσ τα πάνω – φορά του βζλουσ του διανφςματοσ Ν -).
Βλζπετε ςτο παραπάνω ςχιμα ζνα ςϊμα το οποίο βρίςκεται ςε ζνα κεκλιμζνο επίπεδο
(επίπεδο που ςχθματίηει γωνία φ με το οριηόντιο επίπεδο, ζχει δθλαδι κλίςθ) ςτο οποίο
ζχουν ςχεδιαςτεί τα διανφςματα τθσ δφναμθσ του βάρουσ w και τθσ κάκετθσ δφναμθσ από
το δάπεδο Ν. Σα δφο αυτά διανφςματα δεν ζχουν τθν ίδια διεφκυνςθ – δεν βρίςκονται
πάνω ςτθν ίδια ευκεία – .

Κατεφκυνςθ ενόσ διανφςματοσ κεωρείται θ διεφκυνςθ του διανφςματοσ μαηί με τθν φορά
του.

__

Διανυςματικά μεγζκθ είναι:

Η κζςθ x του ςϊματοσ (το που βρίςκεται το ςϊμα ωσ προσ ζνα ςφςτθμα αναφοράσ –
ςφςτθμα ωσ προσ το οποίο μελετάμε τθν κίνθςθ ενόσ ςϊματοσ – )

Η μετατόπιςθ Δx του ςϊματοσ (θ μεταβολι τθσ κζςθσ του ςϊματοσ κατά τθν κίνθςθ του,
τθσ τελικισ και τθσ αρχικισ κζςθσ του ςϊματοσ)

Η ταχφτθτα ενόσ ςϊματοσ (ο ρυκμόσ μεταβολισ τθσ κζςθσ του κινοφμενου ςϊματοσ)

Η μεταβολι τθσ ταχφτθτασ Δυ του ςϊματοσ (θ μεταβολι δφο ταχυτιτων τθσ τελικισ και τθσ
αρχικισ για τθν τελικι και τθν αρχικι κζςθ του ςϊματοσ)

Η επιτάχυνςθ α ενόσ ςϊματοσ (ο ρυκμόσ μεταβολισ τθσ ταχφτθτασ του κινοφμενου

ςϊματοσ)

Όλεσ οι δυνάμεισ :

Η δφναμθ F που αςκεί ςαν εξωτερικό αίτιο ζνασ άνκρωποσ ςε ζνα ςϊμα μάηασ m (θ
δφναμθ που ξεκινάει τθν κίνθςθ, ενόσ αρχικά ακίνθτου ςϊματοσ)

Η δφναμθ του βάρουσ w (θ δφναμθ που αςκεί θ Γθ ςε κάκε ςϊμα μάηασ m που βρίςκεται
μζςα ςτον χϊρο επίδραςθσ τθσ)

Η κάκετθ δφναμθ Ν από το δάπεδο (θ δφναμθ που αςκεί το δάπεδο ςε ζνα ςϊμα που
κινείται πάνω ςε αυτό)

Η τάςθ Σ του νιματοσ (θ δφναμθ που αςκεί το νιμα ςε ζνα ςϊμα που βρίςκεται δεμζνο
ςτο άκρο του)

Η δφναμθ Fελ του ελατθρίου (θ δφναμθ που αςκεί το ελατιριο ςε ζνα ςϊμα που βρίςκεται
ςε επαφι με το ζνα άκρο του ελατθρίου)
Η δφναμθ τθσ τριβισ Στρ (θ δφναμθ που αςκείται κατά τθν τριβι του ςϊματοσ με μια
επιφάνεια, με τθν οποία ζρχεται ςε επαφι)

Τπάρχουν και άλλα διανυςματικά μεγζκθ που όμωσ δεν ζχουν ςχζςθ με τθν ειςαγωγι τθσ
μθχανικισ που κα μασ απαςχολιςει ςτισ επόμενεσ αναρτιςεισ.

_
Μονάδεσ βαςικϊν μεγεκϊν και μετατροπι τουσ

Θ διαδικαςία που ςυχνά ακολουκοφμε ςτθ λφςθ προβλθμάτων ςτθ Φυςικι, αφορά τθν
μετατροπι των μονάδων βαςικϊν μεγεκϊν. Θ διαδικαςία είναι δεδομζνθ και γίνεται με τθν
εξάςκθςθ εφκολθ, αλλά ταλαιπωρεί τουσ μακθτζσ.

΢τθ Ελλάδα χρθςιμοποιοφμε το S.I. (System International of units), το Διεκνζσ ςφςτθμα

μονάδων. Σο ςφςτθμα αυτό αναφζρεται ςτο νομικό πλαίςιο τθσ χϊρασ και οι κεμελιϊδεισ
μονάδεσ του ςυςτιματοσ αυτοφ είναι:

Για τον χρόνο t είναι το 1s (sec, δευτερόλεπτο)

Για τθν μάηα m είναι το 1kg (kilogram, κιλό)

Για το μικοσ είναι το 1m (meter, μζτρο)

Τπάρχουν και άλλεσ κεμελιϊδεισ μονάδεσ αλλά δεν κα μασ απαςχολιςουν, ςτθν ειςαγωγι
τθσ μθχανικισ.

__

Η χρονικι ςτιγμι t, θ χρονικι διάρκεια Δt

Χρθςιμοποιοφμε πλικοσ πολλαπλάςιων του χρόνου, όπωσ:

Σο 1min (minute, λεπτό), 1min = 60s

Σθν 1hour (ϊρα), 1hour = 60min

Σθν 1day (θμζρα), 1day = 24hour

Σον 1month (μινα), 1month = 30day

Σον 1year (χρόνο), 1year = 12 month

Τπάρχουν και άλλα πολλαπλάςια του χρόνου όπωσ θ δεκαετία, ο αιϊνασ, θ χιλιετθρίδα κ.α.
αλλά και υποπολλαπλάςια του χρόνου που δεν κα μασ απαςχολιςουν, ςτθν ειςαγωγι τθσ
μθχανικισ.
Παράδειγμα

Τπολογίςτε τθν θλικία ενόσ ατόμου που γεννικθκε 20/12/2007 και ϊρα 12:00 το μεςθμζρι.
Να βρείτε τθν θλικία του ανκρϊπου ςε s, min, hour, day, month, year.

Λφςθ

Σθν λφςθ τθν γράφω 6/10/2021 και ϊρα 12:00 το μεςθμζρι.

2021 – 2007 = 14 αλλά δεν ζχουν περάςει 14 χρόνια.

Ζχουν περάςει 13 χρόνια, 2 μινεσ και 14 μζρεσ.

Ασ μετατρζψουμε τα χρόνια ςε μινεσ:

13year = 13∙12month = 156month

Ζχουμε μζχρι ςτιγμισ, μινεσ:

156month + 2month = 158month

Ασ μετατρζψουμε τουσ μινεσ ςε μζρεσ:

158month = 158∙30day = 4740day

Ζχουμε μζχρι ςτιγμισ, μζρεσ:

4740day + 14day = 4754day

Θ παραπάνω τιμι 4754day είναι θ θλικία του ατόμου ςε θμζρεσ

Ασ μετατρζψουμε τισ μζρεσ ςε ϊρεσ:

4754day = 4754∙24hour = 114096hour

Θ παραπάνω τιμι 114096hour είναι θ θλικία του ατόμου ςε ϊρεσ

Ασ μετατρζψουμε τισ ϊρεσ ςε λεπτά:

114096hour = 114096∙60min = 6845760min

Θ παραπάνω τιμι 6845760min είναι θ θλικία του ατόμου ςε λεπτά

Ασ μετατρζψουμε τα λεπτά ςε δευτερόλεπτα:

6845760min = 6845760∙60s = 410745600s

Θ παραπάνω τιμι 410745600s είναι θ θλικία του ατόμου ςε δευτερόλεπτα

Ασ μετατρζψουμε τισ μζρεσ ςε μινεσ:

Είχαμε 4754day

1month = 30day ⇒ 1day = (1/30)month

άρα 4754day = 4754158,47∙(1/30)month = 158,47month

Θ παραπάνω τιμι 158,47month είναι θ θλικία του ατόμου ςε μινεσ

Ασ μετατρζψουμε τουσ μινεσ ςε χρόνια:

1year = 12 month ⇒ 1month = (1/12)year

άρα 158,47month = 158,47∙(1/12)year = 13,21year

Θ παραπάνω τιμι 13,21year είναι θ θλικία του ατόμου ςε χρόνια

Να ςχολιάςω ότι ζχουμε κάνει τθν παραδοχι ότι ζνασ μινασ είναι 30 μζρεσ, αν
κεωριςουμε τον ζνα χρόνο ςαν 365 μζρεσ ι ςαν 365,25 μζρεσ κα ζχουμε ζνα αποτζλεςμα
πιο κοντά ςτθ πραγματικότθτα.

__

Η μάηα m

Τποπολλαπλάςια τθσ μάηασ m:

το ζνα γραμμάριο (ςε ςχζςθ με το κιλό):

1g = (1/1000)kg, γιατί το 1kg = 1000g

το ζνα χιλιοςτό του γραμμαρίου (ςε ςχζςθ με το γραμμάριο):

1mg = (1/1000)g, γιατί το 1g = 1000mg

το ζνα χιλιοςτό του γραμμαρίου (ςε ςχζςθ με το κιλό):

1mg = (1/1000000)kg

γιατί 1mg = (1/1000)g ⇒ 1mg = (1/1000)∙(1/1000)kg ⇒ 1mg = (1/1000000)kg

Πολλαπλάςια τθσ μάηασ m:

ο ζνασ τόνοσ (ςε ςχζςθ με το κιλό):

1tn = 1000kg ι 1tn = 103kg

΢χόλιο

Μασ είναι χριςιμεσ οι ςχζςεισ:

103 =1000 , 10-3 = 1/103 , 106 =1000000 , 10-6 = 1/106

Άρα

1g = 10-3kg, γιατί το 1kg = 103g

1mg = 10-3g, γιατί το 1g =103mg

1mg =10-6kg γιατί το 1mg = 10-3g ⇒ 1mg = 10-3∙(10-3)kg

Παράδειγμα

Δίνεται ςε ζνα ςϊμα Α με μάηα mA = 1/4kg, ςε ζνα ςϊμα Β με μάηα mΒ = 100g και ςε ζνα
ςϊμα Γ με μάηα mΓ = 1,5∙105mg, Να ςυγκρίνετε τισ μάηεσ mA , mΒ , mΓ και να μετατρζψετε
(όπου χρειάηεται) τισ μάηεσ των ςωμάτων Α,Β,Γ ςε χιλιοςτά του γραμμαρίου, γραμμάρια,
κιλά.

Λφςθ

Θ μάηα του Α:

mA = 1/4kg ⇒ mA = 0,25kg

Θ μάηα του Β:

mΒ = 100g ⇒ mΒ =102g ⇒ mΒ =102∙(10-3kg) ⇒ mΒ =10-1kg ⇒ mΒ = 0,1kg

Θ μάηα του Γ:

mΓ = 1,5∙105mg ⇒ mΓ = 1,5∙105∙(10-6kg) ⇒ mΓ = 1,5∙10-1kg ⇒ mΓ = 0,15kg

Θ ςφγκριςθ των μαηϊν mA , mΒ , mΓ :

mA > mΓ > mΒ γιατί 0,25kg > 0,15kg > 0,1kg

Μετατροπι τθσ μάηασ του Α ςε χιλιοςτά του γραμμαρίου:

mA = 1/4kg ⇒ mA = 0,25kg ⇒ mA = 0,25∙(106mg) ⇒ mA = 25∙104mg

Μετατροπι τθσ μάηασ του Α ςε γραμμάρια:

mA = 1/4kg ⇒ mA = 0,25kg ⇒ mA = 0,25∙(103g) ⇒ mA = 250g

Μετατροπι τθσ μάηασ του Β ςε χιλιοςτά του γραμμαρίου:

mΒ = 100g ⇒ mΒ =102g ⇒ mΒ =102∙(103mg) ⇒ mΒ = 105mg

Μετατροπι τθσ μάηασ του Β ςε κιλά:

mΒ = 100g ⇒ mΒ =102g ⇒ mΒ =102∙(10-3kg) ⇒ mΒ = 10-1kg ⇒ mΒ = 0,1kg

αν και θ μετατροπι τθσ μάηασ του Β ςε κιλά ζχει γίνει ιδθ ςτθ ςφγκριςθ των μαηϊν, ζγινε
λίγο διαφορετικά ςτθ παραπάνω ςχζςθ

Μετατροπι τθσ μάηασ του Γ ςε γραμμάρια:

mΓ = 1,5∙105mg ⇒ mΓ = 1,5∙105∙(10-3g) ⇒ mΓ = 1,5∙102g ⇒ mΓ = 150g

Μετατροπι τθσ μάηασ του Γ ςε κιλά:

ζχει γίνει ιδθ ςτθ ςφγκριςθ των μαηϊν όπου υπολογίςαμε mΓ = 0,15kg
__

Η κζςθ x, θ μετατόπιςθ Δx

(μασ απαςχολεί το μζτρο των διανυςμάτων και ιςχφει ςε όλεσ τισ μετατροπζσ μονάδων
μικουσ)

Τποπολλαπλάςια του μικουσ

το ζνα εκατοςτό (ςε ςχζςθ με το μζτρο):

1cm = (1/100)m γιατί 1m = 100cm

επίςθσ 1cm = 10-2m γιατί 1m = 102cm

το ζνα χιλιοςτό (ςε ςχζςθ με το μζτρο):

1mm = (1/1000)m γιατί 1m = 1000mm

επίςθσ 1mm = 10-3m γιατί 1m = 103mm

το ζνα χιλιοςτό (ςε ςχζςθ με το εκατοςτό):

1mm = (1/1000)m και 1cm = (1/100)m

διαιροφμε κατά μζλθ τισ δφο ςχζςεισ:

1mm / 1cm = (1/1000)m / (1/100)m ⇒ 1mm / cm = 100 / 1000 ⇒ 1mm / cm = 0,1 ι 1mm /
cm = 10-1

άρα 1mm = 0,1cm ι 1mm = 10-1cm και 1cm = 10mm ι 1cm = 101mm

το ζνα μικρόμετρο (ςε ςχζςθ με το μζτρο):

1μm = (1/1000000)m γιατί 1m = 1000000μm

επίςθσ 1μm = 10-6m γιατί 1m = 106μm

το ζνα νανόμετρο (ςε ςχζςθ με το μζτρο):

1nm = (1/1000000000)m γιατί 1m = 1000000000nm

επίςθσ 1nm = 10-9m γιατί 1m = 109nm

Πολλαπλάςια του μικουσ:

το ζνα χιλιόμετρο (ςε ςχζςθ με το μζτρο):

1km = 1000m ι 1km = 103m

Τπάρχουν πολλά ακόμα υποπολλαπλάςια και πολλαπλάςια του μικουσ που δεν κα μασ
απαςχολιςουν ςτθν ειςαγωγι τθσ μθχανικισ με τθν οποία κα αςχολθκοφμε
Παράδειγμα

Ζνα ςϊμα μάηασ m διανφει κινοφμενο το διάςτθμα Δ με μικοσ SΔ = (4/5)km, το διάςτθμα Η

με μικοσ SΗ = 600m, το διάςτθμα Θ με μικοσ SΘ = 4,7∙105cm και το διάςτθμα I με μικοσ SΙ =
2900∙106mm, Να ςυγκρίνετε τα μικθ των διαςτθμάτων SΔ , SΗ , SΘ , SΙ και να μετατρζψετε
(όπου χρειάηεται) τα μικθ των διαςτθμάτων Δ,Η,Θ,Ι ςε χιλιοςτά, εκατοςτά, μζτρα και
χιλιόμετρα.

Λφςθ

Προςπακιςτε να δϊςετε τθν λφςθ εςείσ για εξάςκθςθ, βλζποντασ το παράδειγμα τθσ
μάηασ.

__
Μεταβολι, ρυκμόσ μεταβολισ και γραφικζσ παραςτάςεισ

Μεταβολι ενόσ φυςικοφ μεγζκουσ

Ζςτω ζνα φυςικό μζγεκοσ J, ορίηουμε ςαν μεταβολι του J (το ςυμβολίηουμε ΔJ):

ΔJ = Jτελ – Jαρχ

όπου Jτελ : τελικι τιμι του φυςικοφ μεγζκουσ J και Jαρχ : αρχικι τιμι του φυςικοφ μεγζκουσ J

Αν το φυςικό μζγεκοσ είναι μονόμετρο, απλά αφαιροφμε δφο τιμζσ

__

Η μεταβολι του χρόνου, θ χρονικι διάρκεια:

Δt = tτελ – tαρχ

όπου tτελ : τελικι χρονικι ςτιγμι και tαρχ : αρχικι χρονικι ςτιγμι που δείχνει το χρονόμετρο
ςτο smartphone ςασ.

Παράδειγμα: ζνασ ποδθλάτθσ μάηασ m κινείται πάνω ςε ζνα ευκφγραμμο τμιμα του
δρόμου από το ςθμείο Μ ςτο ςθμείο Ν ςε χρόνουσ tΜ = 2 s και tΝ = 5 s , να υπολογίςετε τθν
χρονικι διάρκεια τθσ κίνθςθσ του ποδθλάτθ από το Μ ςτο Ν.

Λφςθ: ΔtMN = tΝ – tΜ ⇒ ΔtMN = 5 – 2 ⇒ ΔtMN =3s.

΢χόλιο: Ο χρόνοσ tΝ > tΜ γιατί τα γεγονότα διαδζχονται το ζνα το άλλο. Θ χρονικι διάρκεια
Δt τθσ κίνθςθσ κα είναι κετικι ποςότθτα.

__

Η μεταβολι τθσ μάηασ:

Δm = mτελ – mαρχ

όπου mτελ : τελικι ποςότθτα τθσ μάηασ και mαρχ : αρχικι ποςότθτα τθσ μάηασ, κεωριςτε ότι
ηυγίηουμε ζνα ςϊμα ςτο οποίο μποροφμε να αλλάξουμε τθν μάηα (καλακάκι ψάκινο που
του προςκζτουμε μικρά βαρίδια)
Παράδειγμα ΙΙ: Ζνα ςϊμα μάηασ m ηυγίηεται μια χρονικι ςτιγμι tG και θ μάηα που μασ δίνει
θ ηυγαριά είναι mG = 0,12 kg , ηυγίηεται μια επόμενθ χρονικι ςτιγμι tΨ και θ μάηα που μασ
δίνει θ ηυγαριά είναι mψ = 0,31 kg , να υπολογίςετε τθν μεταβολι τθσ μάηασ του ςϊματοσ .

Λφςθ ΙΙ: Δοκιμάςτε είναι πανεφκολο.

΢χόλιο: θ μεταβολι τθσ μάηασ κα είναι κετικι ποςότθτα, όταν θ μάηα του ςϊματοσ αυξάνει
και θ μεταβολι τθσ μάηασ κα είναι αρνθτικι ποςότθτα όταν θ μάηα του ςϊματοσ μειϊνεται.
Για παράδειγμα ςε ανά άνκρωπο όταν το Δm < 0 τότε θ μάηα του μειϊνεται (βρίςκεται ςε
δίαιτα), ενϊ όταν το Δm > 0 τότε μάηα του αυξάνεται (τότε πικανά χρειάηεται δίαιτα).

΢χόλιο ΙΙ : Θ ηυγαριά μετράει δφναμθ και μασ δίνει ςαν ζνδειξθ τθν μάηα του ςϊματοσ. Οι
δυνάμεισ κα μασ απαςχολιςουν ςτθ δυναμικι μελζτθ τθσ κίνθςθσ, άρα κα αναφζρουμε
περιςςότερα ςε κάποια από τισ επόμενεσ αναρτιςεισ.

__

Η μεταβολι του μικουσ:

Δy = yτελ – yαρχ

όπου yτελ : τελικι ποςότθτα του μικουσ και yαρχ : αρχικι ποςότθτα του μικουσ, Για
παράδειγμα κεωριςτε ότι y είναι το φψοσ ενόσ ςϊματοσ που κινείται (ζςτω ότι πζφτει) ωσ
προσ το ζδαφοσ (επίπεδο ωσ προσ το οποίο μετράμε το φψοσ).

Παράδειγμα ΙΙΙ : Ζνα αυγό πζφτει από τον 3ο όροφο φψουσ y3 = 9m ςτο 1ο όροφο φψουσ y1 =
3m ωσ προσ το επίπεδο του εδάφουσ. Να υπολογίςετε τθν μεταβολι του φψουσ του αυγοφ
ωσ προσ το ίδιο επίπεδο.

Λφςθ ΙΙΙ : Θ μεταβολι του φψουσ του αυγοφ είναι Δy3→1 = y1 – y3 ⇒ Δy3→1 = 3 – 9 ⇒ Δy3→1 = –
6m. Σο μείον δθλϊνει τθν μείωςθ του φψουσ.

__

Αν το φυςικό μζγεκοσ είναι διανυςματικό, τότε κα μασ απαςχολιςει ςε μια από τισ
επόμενεσ αναρτιςεισ.

__

Ρυκμόσ μεταβολισ ενόσ φυςικοφ μεγζκουσ

Ζςτω ζνα φυςικό μζγεκοσ J, ορίηουμε ςαν ρυκμό μεταβολισ του J (το ςυμβολίηουμε ΔJ /
Δt):

ΔJ / Δt = (Jτελ – Jαρχ) / (tτελ – tαρχ)

όπου Jτελ : τελικι τιμι του φυςικοφ μεγζκουσ J και Jαρχ : αρχικι τιμι του φυςικοφ μεγζκουσ
J, tτελ : τελικι χρονικι ςτιγμι και tαρχ : αρχικι χρονικι ςτιγμι.

Σο (Δ / Δt) J μασ δίνει το ρυκμό, το πόςο γριγορα ι αργά μεταβάλλεται το J ςε κακοριςμζνο

χρόνο (ςτθ μονάδα του χρόνου)
Θα δοφμε ρυκμοφσ μεταβολισ μονόμετρων μεγεκϊν όπωσ : ΔWF / Δt (τον ρυκμό μεταβολισ
του ζργου, που είναι θ ιςχφσ) , ΔΚ / Δt (τον ρυκμό μεταβολισ τθσ κινθτικισ ενζργειασ), ΔU /
Δt (τον ρυκμό μεταβολισ τθσ δυναμικισ ενζργειασ).

Θα δοφμε επίςθσ ρυκμοφσ μεταβολισ διανυςματικϊν μεγεκϊν όπωσ : Δx / Δt (τον ρυκμό

μεταβολισ τθσ κζςθσ, τθν ταχφτθτα) , Δυ / Δt (τον ρυκμό μεταβολισ τθσ ταχφτθτασ, τθν
επιτάχυνςθ).

Ο ρυκμόσ μεταβολισ ΔJ / Δt μασ δίνει τθν κλίςθ ςε ζνα διάγραμμα J – t.

__

Γραφικζσ παραςτάςεισ

Ασ δοφμε μια γραφικι παράςταςθ

΢το παραπάνω διάγραμμα, μασ δίνετε ζνα διάγραμμα κζςθσ (x) – χρόνου (t). Ζχουμε τθν
αρχι των αξόνων (ςθμείο τομισ των αξόνων) ςτο ςθμείο (0,0) και θ γραφικι παράςταςθ
είναι ζνα τμιμα ευκείασ που ξεκινάει από το ςθμείο (3,12) και καταλιγει ςτο ςθμείο (9,36).
Λόγω τθσ μορφισ τθσ γραφικισ, θ κζςθ είναι ανάλογθ με τον χρόνο.

__

Η κλίςθ

΢ε ζνα διάγραμμα μασ ενδιαφζρει θ κλίςθ που είναι ο ρυκμόσ μεταβολισ, δείτε τι
ςχεδιάηουμε ςτο διάγραμμα που μασ δόκθκε.
Φζρνουμε παράλλθλθ ςτο άξονα των χρόνων, από το (3,12) ζωσ το (9,12). Σο τμιμα αυτό
είναι το Δt. Σο τμιμα από το (9,36) ζωσ το (9,12) παράλλθλθ ςτον άξονα των κζςεων. Σο
τμιμα αυτό είναι το Δx.

Θ κλίςθ εφ κ = Δx / Δt , είναι ζνα μζγεκοσ που μασ ενδιαφζρει ιδιαίτερα.

Σα εμβαδά που κα χρειαςτοφμε ςτισ αναρτιςεισ που κα ακολουκιςουν είναι

Σο παραπάνω ςχιμα είναι τραπζηιο που ζχει περιςτραφεί, αν το περιςτρζψουμε γφρω από
το ςθμείο Δ κα πάρουμε το παρακάτω ςχιμα, που είναι γνϊριμο

το εμβαδό του παραπάνω τραπεηίου είναι Εμβαδό,τραπεηίου = *,(ΔΓ) + (ΑΒ)-∙(ΑΔ)+ / 2

το εμβαδό του παραπάνω τριγϊνου είναι Εμβαδό,τριγϊνου = (1 / 2)∙(ΑΓ)∙(ΑΒ)

το εμβαδό του παραπάνω παραλλθλογράμμου είναι Εμβαδό,παραλλθλογράμου = (ΑΔ)∙(ΑΒ)

__

Θα δοφμε αρκετζσ γραφικζσ παραςτάςεισ ςτθν ειςαγωγι τθσ μθχανικισ με τθν οποία κα
αςχολθκοφμε, παρακάτω βλζπετε ζνα αρικμό από γραφικζσ παραςτάςεισ που μασ
χρειάηονται ςτθν κινθματικι:
__
Θζςθ, Μετατόπιςθ, Διάςτθμα

Γεωμετρικό ςθμείο

ζνα ςθμείο πάνω ςε μια ευκεία, θ ευκεία ζχει ζνα άπειρο – με τθν ζννοια του
απροςδιόριςτου – πλικοσ ςθμείων

Τλικό ςθμείο είναι το γεωμετρικό ςθμείο που ζχει επιπλζον μάηα

΢θμειακό ςϊμα είναι ζνα ςϊμα που ζχει τισ ιδιότθτεσ του υλικοφ ςθμείου (γεωμετρικό
ςθμείο που ζχει μάηα)

Οι διαςτάςεισ του υλικοφ ςθμείου είναι αμελθτζεσ ςε ςχζςθ με το περιβάλλον του. Με

αυτι τθν πρόταςθ, μποροφμε να κεωριςουμε όλα τα ςϊματα που κα μελετιςουμε τθν
κίνθςθ τουσ ςτθν ειςαγωγι των κινιςεων, ςαν υλικά ςθμεία

__

Σο ςϊμα κινείται πάνω ςε μια ευκεία, αλλάηει θ κζςθ του ςε ςχζςθ με ποιό ςφςτθμα;

΢φςτθμα αναφοράσ:

Σο ςφςτθμα ωσ προσ το οποίο μελετάμε τθν κίνθςθ

Θεωροφμε ότι ςτο ςφςτθμα αναφοράσ υπάρχει ζνασ παρατθρθτισ που κα μελετιςει τθν
κίνθςθ

Σο ςφςτθμα αναφοράσ μιασ ευκείασ, κα μποροφςε να είναι θ αρχι Ο τθσ ευκείασ, αλλά κα
μποροφςαμε να διαλζξουμε οποιοδιποτε ςθμείο τθσ ευκείασ

Θ επιλογι του κατάλλθλου ςθμείου, για να το κεωριςουμε αρχι των μετριςεων (ςφςτθμα
αναφοράσ) ζχει άμεςθ ςχζςθ με το ποιό ςθμείο μασ κάνει τθν διαδικαςία τθσ μελζτθσ πιο
απλι

Σο ςθμειακό ςϊμα κινείται, ξεκινάει θ κινθματικι τθσ μθχανικισ

Κίνθςθ

Η μεταβολι (θ αλλαγι) τθσ κζςθσ ενόσ κινοφμενου ςϊματοσ ςε ςχζςθ με ζνα ςφςτθμα
αναφοράσ

Θ κίνθςθ είναι ςχετικι, εξαρτάται από το ςφςτθμα αναφοράσ

Παράδειγμα

Ασ φανταςτοφμε δφο αυτοκίνθτα Α και Β με διαφορετικοφσ οδθγοφσ που κινοφνται

αντίκετα ςε ςχζςθ με ζνα ακίνθτο δζντρο. Ο οδθγόσ του αυτοκινιτου Α κινείται προσ τα
δεξιά (κετικι φορά τθσ κίνθςθσ) και ο οδθγόσ του αυτοκινιτου Β κινείται προσ τα αριςτερά.
Σι κίνθςθ εκτελεί ο οδθγόσ του αυτοκινιτου Α, ο οδθγόσ του αυτοκινιτου Β, το δζντρο ωσ
προσ ςφςτθμα αναφοράσ που βρίςκεται:

α. μζςα ςτο αυτοκίνθτο Α και κινείται μαηί με αυτό

β. μζςα ςτο αυτοκίνθτο Β και κινείται μαηί με αυτό

γ. Ακίνθτο πάνω ςτο δζντρο

Απάντθςθ

α. Σο ςφςτθμα αναφοράσ κινείται μαηί με το αυτοκίνθτο Α, άρα ο οδθγόσ του αυτοκινιτου

Α είναι ακίνθτοσ. ο οδθγόσ του αυτοκινιτου Β φαίνεται να απομακρφνεται (λόγω τθσ
αντίκετθσ φοράσ κίνθςθσ με το αυτοκίνθτο Α) αλλά πολφ γρθγορότερα, το δζντρο φαίνεται
να απομακρφνεται αλλά με πιο αργό ρυκμό από τον οδθγό του αυτοκινιτου Β.

β. Σο ςφςτθμα αναφοράσ κινείται μαηί με το αυτοκίνθτο Β, άρα ο οδθγόσ του αυτοκινιτου Β

είναι ακίνθτοσ. ο οδθγόσ του αυτοκινιτου Α φαίνεται να απομακρφνεται (λόγω τθσ
αντίκετθσ φοράσ κίνθςθσ με το αυτοκίνθτο Β) αλλά πολφ γρθγορότερα, το δζντρο φαίνεται
να απομακρφνεται αλλά με πιο αργό ρυκμό από τον οδθγό του αυτοκινιτου Α.

γ. Σο ςφςτθμα αναφοράσ βρίςκεται πάνω ςτο δζντρο, άρα το δζντρο φαίνεται ακίνθτο, ο
οδθγόσ του αυτοκινιτου Α φαίνεται να απομακρφνεται προσ τα δεξιά με ρυκμό ίςο με τον
αρχικό ρυκμό που μασ δίνετε ςτθν εκφϊνθςθ, ο οδθγόσ του αυτοκινιτου Β φαίνεται να
απομακρφνεται προσ τα αριςτερά με ρυκμό ίςο με τον αρχικό ρυκμό που μασ δίνετε ςτθν
εκφϊνθςθ,

__

Σροχιά

το ςφνολο των διαδοχικϊν κζςεων από τισ οποίεσ διζρχεται το ςϊμα

Αν θ τροχιά είναι ευκεία, τότε θ κίνθςθ χαρακτθρίηεται ωσ ευκφγραμμθ (αν είναι καμπφλθ
ωσ καμπυλόγραμμθ, δεν κα μασ απαςχολιςει ςτισ επόμενεσ αναρτιςεισ)
Ασ φανταςτοφμε ζνα ςκφλο που περπατάει πάνω ςτα πλακάκια τθσ αυλισ με τα
λαςπωμζνα πόδια του. Σα λαςπωμζνα ίχνθ που αφινει πάνω ςτα πλακάκια είναι ζνα
ςφνολο από ςθμεία που διαγράφουν τθν τροχιά του ςκφλου

__

Θζςθ (x)

Σο διάνυςμα που μασ δίνει το μζτρο, τθν διεφκυνςθ και τθν φορά τθσ κζςθσ ςε μια
ςυγκεκριμζνθ χρονικι ςτιγμι

Θ κζςθ είναι διανυςματικό μζγεκοσ

Ασ δοφμε ζνα ςϊμα ςε δφο διαφορετικζσ κζςεισ

Αν κεωριςουμε ότι ζνα κινθτό κινείται κατά μικοσ μιασ ευκφγραμμθσ τροχιάσ και τθν
χρονικι ςτιγμι t2 = 2s το διάνυςμα τθσ κζςθσ του κινθτοφ βρίςκεται ςτο ςχιμα και για τθν
χρονικι ςτιγμι t5 = 5s το διάνυςμα κζςθσ του βρίςκεται ςτο ςχιμα. Σότε τα δφο ςχιματα
κα γινόταν ζνα
Τπολογίςτε τθν κζςθ ςε κακζνα από τα παραπάνω αλλά και τα επόμενα ςχιματα

το διάνυςμα των κζςεων για τισ χρονικζσ ςτιγμζσ που δίνονται ςχεδιάηεται

Ασ δοφμε μια ακόμα περίπτωςθ

το διάνυςμα των κζςεων για τισ χρονικζσ ςτιγμζσ που δίνονται ςχεδιάηεται

΢ε μια ευκφγραμμθ κίνθςθ, διεφκυνςθ τθσ κζςθσ είναι θ ευκεία που πάνω τθσ γίνεται θ
κίνθςθ, μζτρο είναι το μικοσ του διανφςματοσ (ζχει μια τιμι κ μια μονάδα μζτρθςθσ, 4cm)
και φορά είναι θ προσ τα δεξιά ι προσ τα αριςτερά ςε μια οριηόντια ευκεία ι είναι προσ τα
πάνω ι προσ τα κάτω ςε μια κατακόρυφθ ευκεία
Ορίηουμε τθν κετικι φορά τθσ κίνθςθσ μζςω ενόσ προςανατολιςμζνου άξονα. ςυνικωσ ςτο
ςχιμα δίνετε ζνα βελάκι με κετικό πρόςθμο. το βελάκι αυτό μασ δίνει τθν κετικι φορά τθσ
ευκφγραμμθσ κίνθςθσ

__

Μετατόπιςθ (μεταβολι τθσ κζςθσ)

Δx = xτελ – xαρχ το μζτρο τθσ μετατόπιςθσ

Μια διανυςματικι αφαίρεςθ που δεν είναι δφςκολθ

θ μετατόπιςθ είναι διανυςματικό μζγεκοσ (όπωσ και θ κζςθ), άρα ζχει μζτρο (που δίνεται
από τθν παραπάνω ςχζςθ και μονάδα μζτρθςθσ), διεφκυνςθ (τθν ευκεία που πάνω τθσ
γίνεται θ κίνθςθ) και φορά που εξαρτάται από το αποτζλεςμα του Δx. Αν Δx > 0 τότε θ κζςθ
του ςϊματοσ x αυξάνει. Αν Δx < 0 τότε θ κζςθ του ςϊματοσ x μειϊνεται.

Μποροφμε να υπολογίςουμε τθν μετατόπιςθ ςτα ςχιματα που μόλισ είδαμε για τθν κζςθ

Θ μετατόπιςθ ςχεδιάηεται ςτα ςχιματα

__

Διάςτθμα (S)

Σο μικοσ που διζνυςε ζνα ςθμειακό ςϊμα, ςε μια χρονικι διάρκεια κατά τθν κίνθςθ του
κατά μικουσ μιασ ευκείασ

Σο διάςτθμα είναι μονόμετρο μζγεκοσ, ζχει μια τιμι (το μικοσ) και μονάδα μζτρθςθσ το 1m

__

΢φγκριςθ Μετατόπιςθσ – Διάςτθμα

Και τα δφο είναι μικθ, άρα μετριοφνται ςε m (μζτρο)

Θ μετατόπιςθ είναι διανυςματικό μζγεκοσ, ενϊ το διάςτθμα είναι μονόμετρο μζγεκοσ

Αν δεν αλλάξει θ φορά κίνθςθσ του ςϊματοσ, το μζτρο τθσ μετατόπιςθσ είναι ίςο με το
μζτρο του διαςτιματοσ

__
Σαχφτθτα, ευκφγραμμθ ομαλι κίνθςθ, μεταβολι τθσ ταχφτθτασ

Σαχφτθτα

υ = Δx / Δt

Η ταχφτθτα ορίηεται ςαν τον ρυκμό μεταβολισ τθσ κζςθσ

θ ταχφτθτα απαντάει ςτο ερϊτθμα πόςο γριγορα κινείται ζνα ςϊμα και προσ τα που
κινείται.

Θ ταχφτθτα είναι διανυςματικό μζγεκοσ, άρα ζχει μζτρο , διεφκυνςθ και φορά

΢το παραπάνω ςχιμα βλζπουμε ζνα διάνυςμα τθσ ταχφτθτασ, πάνω ςτθν διεφκυνςθ
κίνθςθσ

΢το παραπάνω ςχιμα βλζπουμε ζνα ςθμειακό ςϊμα μάηασ m πάνω ςτθ διεφκυνςθ κίνθςθσ,
ενϊ πάνω από το ςϊμα είναι ςχεδιαςμζνο το διάνυςμα τθσ ταχφτθτασ του ςϊματοσ

΢το παραπάνω ςχιμα, ζχουμε ςχεδιάςει τα διανφςματα τθσ ταχφτθτασ και τθσ κζςθσ ςε μια
ςυγκεκριμζνθ χρονικι ςτιγμι τθσ κίνθςθσ του κινθτοφ

΢τισ ευκφγραμμεσ κινιςεισ που κα μασ απαςχολιςουν θ διεφκυνςθ και θ φορά τθσ
μετατόπιςθσ είναι ίδια με τθν διεφκυνςθ και τθν φορά τθσ ταχφτθτασ

Θ μονάδα μζτρθςθσ τθσ ταχφτθτασ ςτο Διεκνζσ ςφςτθμα μονάδων (S.I.) είναι το 1m/s

Μονάδα μζτρθςθσ τθσ ταχφτθτασ ςτο κοντζρ του αυτοκινιτου είναι το 1Km/h

[Μετατροπι Km/h → m/s: 1km/h = 1(1000m/3600s) ⇒ 1Km/h = (10/36)m/s

άρα 1m/s = 3,6Km/h μετατροπι m/s → Km/h+

__

Όταν ο ρυκμόσ μεταβολισ τθσ κζςθσ παραμζνει ςτακερόσ, τότε το διάνυςμα τθσ ταχφτθτασ
παραμζνει ςτακερό, τότε το κινθτό εκτελεί ευκφγραμμθ ομαλι κίνθςθ

Ο ρυκμόσ μεταβολισ τθσ κζςθσ παραμζνει ςτακερόσ, άρα ζνα κινθτό κινοφμενο πάνω ςε
μια διεφκυνςθ ενϊ ζχει τθν φορά τθσ ευκφγραμμθσ κίνθςθσ του ςτακερι, κα διανφει ίςα
μικθ ςε ίςουσ χρόνουσ

υ = ςτακερι

x = x0 + υ∙Δt

οι παραπάνω είναι οι εξιςϊςεισ κίνθςθσ ςτθν ευκφγραμμθ ομαλι

Απόδειξθ τθσ ςχζςθσ x – t

υ = Δx / Δt ⇒ Δx = υ∙Δt ⇒ x – x0 = υ∙Δt ⇒ x = x0 + υ∙Δt

θ ςχζςθ μπορεί να γραφεί

x = x0 + υ∙Δt ⇒ x = x0 + υ∙(t – t0) , για t0 = 0 : x = x0 + υ∙t

Διαγράμματα ςτθν ευκφγραμμθ ομαλι κίνθςθ

Σο παραπάνω διάγραμμα είναι ζνα διάγραμμα x – t (κζςθσ – χρόνου)

Σο παραπάνω διάγραμμα είναι ζνα ακόμα διάγραμμα x – t (κζςθσ – χρόνου)

Σο παραπάνω διάγραμμα είναι ζνα διάγραμμα υ – t (ταχφτθτασ – χρόνου)

Σο παραπάνω διάγραμμα είναι ζνα ακόμα διάγραμμα υ – t (ταχφτθτασ – χρόνου)

Σο παραπάνω διάγραμμα είναι το διάγραμμα x – t όπου ζχουμε ςχεδιάςει τθν γωνία κ και
τα Δx1,3 και Δt1,3 .

Θ ταχφτθτα είναι θ κλίςθ (ο ρυκμόσ μεταβολισ τθσ κζςθσ)

υ = εφ κ ⇒ υ = Δx1,3 / Δt1,3
Σο παραπάνω διάγραμμα είναι το διάγραμμα x – t όπου ζχουμε ςχεδιάςει τθν γωνία κ και
τα Δx1,3 και Δt1,3 .

Θ ταχφτθτα είναι θ κλίςθ (ο ρυκμόσ μεταβολισ τθσ κζςθσ)

υ = εφ κ ⇒ υ = Δx1,3 / Δt1,3

Θ κλίςθ είναι θ ταχφτθτα (ο ρυκμόσ μεταβολισ τθσ κζςθσ ςτο x – t διάγραμμα

Σο εμβαδό είναι θ μετατόπιςθ του κινθτοφ ςτο υ – t διάγραμμα

Βλζπουμε ςτο παραπάνω ςχιμα ζνα υ – t διάγραμμα όπου ζνα ςθμειακό ςϊμα εκτελεί
ευκφγραμμθ ομαλι κίνθςθ

Σο εμβαδό ςτο υ – t είναι θ μετατόπιςθ Δx του κινθτοφ ςτθν ευκφγραμμθ ομαλι κίνθςθ

Δx = Εμβαδό υ – t ⇒ Δx = (υ3 – υ1)∙(t3 – t1)

__

Θ ταχφτθτα μια χρονικι ςτιγμι, είναι μια ςτιγμιαία τιμι τθσ ταχφτθτασ, μια ςτιγμιαία
ταχφτθτα

Θ ταχφτθτα μπορεί να μεταβάλλεται

Μεταβολι τθσ ταχφτθτασ

Δυ = υ – υ0

Όταν μεταβάλλεται θ ταχφτθτα θ κίνθςθ είναι μεταβαλλόμενθ

Θ μεταβολι τθσ ταχφτθτασ είναι διανυςματικό μζγεκοσ (όπωσ και θ μεταβολι τθσ κζςθσ)
ζχει διεφκυνςθ τθν ευκεία που πάνω τθσ κινείται το ςϊμα και φορά που εξαρτάται από
πρόςθμο του Δυ

Βλζπουμε ςτο παραπάνω ςχιμα ζνα παράδειγμα ευκφγραμμθσ κίνθςθσ μιασ ςθμειακισ
μάηασ. Βλζπετε τθν κζςθ του ςϊματοσ και τθν ταχφτθτα του ςε 2 διαφορετικζσ χρονικζσ
ςτιγμζσ. ΢το ςχιμα δίνονται τα διανφςματα τθσ ταχφτθτασ. ΢το δεξιό τμιμα του ςχιματοσ
ζχουμε ςτο πάνω μζροσ μια ευκφγραμμθ ομαλι κίνθςθ, όπου το διάνυςμα τθσ ταχφτθτασ
είναι ςτακερό, άρα θ μεταβολι τθσ ταχφτθτασ είναι μθδζν και ςτο κάτω δεξιό τμιμα του
ςχιματοσ ζχουμε μια μεταβαλλόμενθ κίνθςθ όπου θ ταχφτθτα του κινθτοφ αυξάνει.

Βλζπουμε ςτο παραπάνω ςχιμα ζνα ακόμα παράδειγμα ευκφγραμμθσ κίνθςθσ μιασ
ςθμειακισ μάηασ. Βλζπετε τθν κζςθ του ςϊματοσ και τθν ταχφτθτα του ςε 2 διαφορετικζσ
χρονικζσ ςτιγμζσ. ΢το ςχιμα δίνονται τα διανφςματα τθσ ταχφτθτασ. ΢το δεξιό τμιμα του
ςχιματοσ ζχουμε ςτο πάνω μζροσ μια ευκφγραμμθ ομαλι κίνθςθ, όπου το διάνυςμα τθσ
ταχφτθτασ είναι ςτακερό, άρα θ μεταβολι τθσ ταχφτθτασ είναι μθδζν και ςτο κάτω δεξιό
τμιμα του ςχιματοσ ζχουμε μια μεταβαλλόμενθ κίνθςθ όπου θ ταχφτθτα του κινθτοφ
αυξάνει.

΢τθν ευκφγραμμθ ομαλι κίνθςθ, θ μεταβολι του διανφςματοσ τθσ ταχφτθτασ είναι μθδζν
Δυ = 0 (Δυ = υ – υ0 , αλλά υ = υ0 )
΢θμαντικόσ είναι και ο ρυκμόσ μεταβολισ τθσ ταχφτθτασ

__

Μζςθ ταχφτθτα (υμ)

υμ = Sολ / Δtολ

Είναι ζνα μονόμετρο μζγεκοσ που μασ δίνει μια μζςθ τιμι των μζτρων των ταχυτιτων

Σο εμβαδό ςτο διάγραμμα υ – t μασ δίνει τθν Sολ και ςτθ ςυνζχεια με τθν ςχζςθ υμ = Sολ /
Δtολ υπολογίηουμε τθν μζςθ ταχφτθτα

__
Η επιτάχυνςθ, ευκφγραμμεσ ομαλά επιταχυνόμενεσ κινιςεισ

Επιτάχυνςθ

α = Δυ / Δt

Η επιτάχυνςθ ορίηεται ςαν τον ρυκμό μεταβολισ τθσ ταχφτθτασ

Θ επιτάχυνςθ απαντάει ςτο ερϊτθμα πόςο γριγορα αλλάηει θ ταχφτθτα ςε ζνα ςϊμα που
κινείται

Θ επιτάχυνςθ είναι διανυςματικό μζγεκοσ, άρα ζχει μζτρο, διεφκυνςθ και φορά

΢το παραπάνω ςχιμα βλζπουμε το διάνυςμα τθσ επιτάχυνςθσ, πάνω ςτθν διεφκυνςθ
κίνθςθσ

΢το παραπάνω ςχιμα, ζχουμε ςχεδιάςει τα διανφςματα τθσ ταχφτθτασ, τθσ επιτάχυνςθσ και
τθσ κζςθσ ςε μια ςυγκεκριμζνθ χρονικι ςτιγμι τθσ κίνθςθσ του κινθτοφ

Θ μονάδα μζτρθςθσ τθσ επιτάχυνςθσ ςτο Διεκνζσ ςφςτθμα μονάδων (S.I.) είναι το 1m/s2

[α = Δυ/Δt ⇒ α = (1 m/s)/s ⇒ α = 1m/s2]

__

Όταν ο ρυκμόσ μεταβολισ τθσ ταχφτθτασ παραμζνει ςτακερόσ και κετικόσ, τότε το
διάνυςμα τθσ επιτάχυνςθσ παραμζνει ςτακερό, το κινθτό εκτελεί ευκφγραμμθ ομαλά
επιταχυνόμενθ κίνθςθ
α = ςτακερι > 0

υ = υ0 + α∙Δt

Δx = x0 + υ0∙Δt + 1/2∙α∙Δt2

οι παραπάνω είναι οι εξιςϊςεισ κίνθςθσ ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά επιταχυνόμενθ κίνθςθ

Απόδειξθ τθσ ςχζςθσ υ – t

α = Δυ / Δt ⇒ Δυ = α∙Δt ⇒ υ – υ0 = α∙Δt ⇒ υ = υ0 + α∙Δt

θ ςχζςθ μπορεί να γραφεί

υ = υ0 + α∙Δt ⇒ υ = υ0 + α∙(t – t0) , για t0 = 0 : υ = υ0 + α∙t

Διαγράμματα ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά επιταχυνόμενθ κίνθςθ

Σο παραπάνω ςχιμα είναι ζνα διάγραμμα x – t (κζςθσ – χρόνου) ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά
επιταχυνόμενθ κίνθςθ

Σο παραπάνω ςχιμα είναι ζνα διάγραμμα υ – t (ταχφτθτασ – χρόνου) ςτθν ευκφγραμμθ

ομαλά επιταχυνόμενθ κίνθςθ
Σο παραπάνω ςχιμα είναι ζνα διάγραμμα α – t (επιτάχυνςθσ – χρόνου) ςτθν ευκφγραμμθ
ομαλά επιταχυνόμενθ κίνθςθ

Σο παραπάνω ςχιμα είναι το διάγραμμα υ – t (ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά επιταχυνόμενθ

κίνθςθ) όπου ζχουμε ςχεδιάςει τθν γωνία κ και τα Δυ1,3 και Δt1,3 .

Θ επιτάχυνςθ είναι θ κλίςθ (ο ρυκμόσ μεταβολισ τθσ ταχφτθτασ)

α = εφ κ ⇒ α = Δυ1,3 / Δt1,3

Σο εμβαδό είναι θ μετατόπιςθ του κινθτοφ ςτο υ – t διάγραμμα ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά
επιταχυνόμενθ κίνθςθ

Δx = Εμβαδό υ – t ⇒ Δx = 1/2∙(υ3 + υ1)∙(t3 – t1)

__
Όταν ο ρυκμόσ μεταβολισ τθσ ταχφτθτασ παραμζνει ςτακερόσ και αρνθτικόσ, τότε το
διάνυςμα τθσ επιτάχυνςθσ παραμζνει ςτακερό, το κινθτό εκτελεί ευκφγραμμθ ομαλά
επιβραδυνόμενθ κίνθςθ

α = ςτακερι < 0

υ = υ0 – α∙Δt

Δx = x0 + υ0∙Δt – 1/2∙α∙Δt2

οι παραπάνω είναι οι εξιςϊςεισ κίνθςθσ ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά επιβραδυνόμενθ

κίνθςθ

θ ςχζςθ μπορεί να γραφεί

υ = υ0 – α∙Δt ⇒ υ = υ0 – α∙(t – t0) , για t0 = 0 : υ = υ0 – α∙t

Διαγράμματα ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά επιβραδυνόμενθ κίνθςθ

Σο παραπάνω ςχιμα είναι ζνα διάγραμμα x – t (κζςθσ – χρόνου) ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά
επιβραδυνόμενθ κίνθςθ

Σο παραπάνω ςχιμα είναι ζνα διάγραμμα υ – t (ταχφτθτασ – χρόνου) ςτθν ευκφγραμμθ

ομαλά επιβραδυνόμενθ κίνθςθ
Σο παραπάνω ςχιμα είναι ζνα διάγραμμα α – t (επιτάχυνςθσ – χρόνου) ςτθν ευκφγραμμθ
ομαλά επιβραδυνόμενθ κίνθςθ

Σο παραπάνω ςχιμα είναι ζνα διάγραμμα υ – t (ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά επιβραδυνόμενθ

κίνθςθ) όπου ζχουμε ςχεδιάςει τθν γωνία κ και τα Δυ1,3 και Δt1,3 .

Θ επιτάχυνςθ είναι θ κλίςθ (ο ρυκμόσ μεταβολισ τθσ ταχφτθτασ)

α = εφ κ ⇒ α = Δυ1,3 / Δt1,3

Σο εμβαδό ςτο υ – t είναι θ μετατόπιςθ Δx του κινθτοφ ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά

επιβραδυνόμενθ κίνθςθ

Δx = Εμβαδό υ – t ⇒ Δx = 1/2∙(υ3 + υ1)∙(t3 – t1)

__
Θ επιτάχυνςθ μια χρονικι ςτιγμι, είναι μια ςτιγμιαία τιμι τθσ επιτάχυνςθσ, μια ςτιγμιαία
επιτάχυνςθ

Θ επιτάχυνςθ μπορεί να μεταβάλλεται

Μεταβολι τθσ επιτάχυνςθσ

Δα = α – α0

Όταν μεταβάλλεται θ επιτάχυνςθ θ κίνθςθ είναι μεταβαλλόμενθ γενικά, δεν ζχουν ιςχφ οι
εξιςϊςεισ που παρουςιάςαμε

__
Δυνάμεισ, ελατιρια, ςφνκεςθ δυνάμεων

Δφναμθ είναι το αίτιο τθσ μεταβολισ τθσ κινθτικισ κατάςταςθσ ενόσ ςϊματοσ

Μια τθν επίδραςθ μιασ δφναμθσ F ζνα ςϊμα μάηασ m κα αποκτιςει επιτάχυνςθ α άρα κα
ξεκινιςει να κινείται . Με τθν επίδραςθ μιασ άλλθσ δφναμθσ Fϋ μπορεί το ςϊμα να
επιβραδυνκεί και τελικά να ςταματιςει.

Η δφναμθ μπορεί να παραμορφϊςει ζνα ςϊμα. ΢κεφτείτε ζνα ςφουγγάρι μπάνιου, το

παραμορφϊνετε με το χζρι ςασ και επιςτρζφει ςτο αρχικό του ςχιμα (ελαςτικι
παραμόρφωςθ). Αντίκετα μια πλάκα από πλαςτελίνθ, τθν παραμορφϊνετε με το χζρι ςασ
και δεν επιςτρζφει ςτο αρχικό τθσ ςχιμα (πλαςτικι παραμόρφωςθ)

Οι δυνάμεισ είναι διανυςματικά μεγζκθ, άρα ζχουν μζτρο ανάλογο με το μικοσ του
διανφςματοσ, διεφκυνςθ τθν ευκεία που πάνω τθσ το ςϊμα εκτελεί τθν κίνθςθ, φορά προσ
τα δεξιά ι αριςτερά πάνω ςτθν ευκεία (θ δφναμθ ζχει φορά ίδια ι αντίκετθ τθσ φοράσ
κίνθςθσ του ςϊματοσ)

Θ κάκε δφναμθ (και κα δοφμε αρκετζσ) μετριζται ςε Ν (Newton)

1 N = 1kg∙m/s2 (γιατί ΢F = m∙α)

Θ δφναμθ είναι το αίτιο τθσ κίνθςθσ. Θ δφναμθ που αςκείται ςε ζνα ςϊμα, ζχει ςαν
αποτζλεςμα το ςϊμα να αποκτιςει επιτάχυνςθ. Λόγω τθσ επιτάχυνςθσ μεταβάλλεται θ
ταχφτθτα του ςϊματοσ και το ςϊμα αλλάηει κζςθ κατά τθν κίνθςθ του ωσ προσ ζνα
ςφςτθμα αναφοράσ

__
Μετράμε τθν δφναμθ με ζνα δυναμόμετρο

Σο δυναμόμετρο είναι ζνα ελατιριο που ςτο άκρο του δζνουμε διαφορετικά ςϊματα μάηασ
m/3, m/2, m, 2m, 3m και άλλα

Σο ελατιριο ζχει ζνα φυςικό μικοσ l , όταν αςκθκεί δφναμθ ςτο ελατιριο το ελατιριο
μπορεί να επιμθκφνεται κατά Δl > 0 (Δl = lϋ – l > 0 γιατί lϋ > l , lϋ είναι θ επιμικυνςθ) ι να
ςυςπειρϊνεται κατά Δl < 0 (Δl = lϋ – l < 0 γιατί lϋ< l , lϋ είναι θ ςυςπείρωςθ)

Ιςχφει θ ςχζςθ Fελ = k∙Δl (νόμοσ του Hook)

Η δφναμθ που αςκείται ςε ζνα ελατιριο που επιμθκφνεται θ ςυςπειρϊνεται είναι

ανάλογθ τθσ επιμικυνςθσ ι τθσ ςυςπείρωςθσ του ελατθρίου

Θ ςτακερά k (ςτακερά του ελατθρίου) εξαρτάται από τθν καταςκευι του ελατθρίου (το
υλικό του ελατθρίου, τθν διατομι των ςπειρϊν) και μονάδα μζτρθςθσ του k είναι το 1N/m

__

Διανυςματικι πρόςκεςθ για διανφςματα που βρίςκονται πάνω ςτον ίδιο άξονα

Θ ΢F λζγεται ςυνιςταμζνθ δφναμθ (γιατί επιδρά ςτο ςϊμα ςαν τθν F1 και τθν F2 μαηί), ενϊ
οι F1 και F2 λζγονται ςυνιςτϊςεσ δυνάμεισ

__
΢τα παραπάνω ςχιματα βλζπουμε τισ ςυνιςτϊςεσ δυνάμεισ ξεχωριςτά για διδακτικοφσ
λόγουσ. Οι δφο δυνάμεισ κα αςκοφνται πάνω ςτο ίδιο ςϊμα

Αν τα F1 και F2 βρίςκονται πάνω ςτον ίδιο άξονα και ζχουν τθν ίδια φορά

΢F = F1 + F2

Βλζπουμε ςτα παραπάνω ςχιματα, τθν ςφνκεςθ των δφο δυνάμεων και τθν ςυνιςταμζνθ
που παίρνουμε από το άκροιςμα των δφο διανυςμάτων

Θ ΢F είναι διανυςματικό μζγεκοσ με διεφκυνςθ τθν διεφκυνςθ των F1 , F2 και φορά τθν
φορά των F1 , F2

__

΢τα παραπάνω ςχιματα βλζπουμε τισ ςυνιςτϊςεσ δυνάμεισ ξεχωριςτά για διδακτικοφσ
λόγουσ. Οι δφο δυνάμεισ κα αςκοφνται πάνω ςτο ίδιο ςϊμα

Αν τα F1 και F2 βρίςκονται πάνω ςτον ίδιο άξονα και ζχουν αντίκετθ φορά (με F1 > F2)

΢F = F1 – F2
Βλζπουμε ςτα παραπάνω ςχιματα, τθν ςφνκεςθ των δφο δυνάμεων και τθν ςυνιςταμζνθ
που παίρνουμε από τθν διαφορά των δφο διανυςμάτων

Θ ΢F είναι διανυςματικό μζγεκοσ με διεφκυνςθ τθν διεφκυνςθ των F1 , F2 και φορά τθν
φορά του F1

__

1οσ νόμοσ του Newton

Αν ΢F = 0 ⇒ υ = ςτακερι

Αν θ ςυνιςταμζνθ των δυνάμεων που δρουν ςε ζνα ςϊμα είναι μθδζν, τότε το ςϊμα
ιςορροπεί άρα εκτελεί ευκφγραμμθ ομαλι κίνθςθ.

Ιςχφει και το αντίςτροφο

Αν υ = ςτακερι ⇒ ΢F = 0

Αν ζνα ςϊμα εκτελεί ευκφγραμμθ ομαλι κίνθςθ, τότε το ςϊμα ιςορροπεί άρα θ
ςυνιςταμζνθ των δυνάμεων που δρουν πάνω του είναι μθδζν

΢το παραπάνω ςχιμα μασ δίνεται θ υ = ςτακερι διανυςματικά, άρα κατά μζτρο διεφκυνςθ
και φορά. Ο 1οσ νόμοσ του Newton μασ λζει ότι ΢F = 0 , μπορεί να μθν αςκοφνται δυνάμεισ
ςτο ςϊμα (μεςαίο ςχιμα) αλλά γενικότερα κα αςκοφνται δυνάμεισ ςτον άξονα x (οριηόντιο
άξονα) και θ ςυνιςταμζνθ τουσ κα είναι μθδζν

__

Ο 1οσ νόμοσ του Newton περιζχει τθν ζννοια τθσ αδράνειασ

Αδράνεια είναι θ ιδιότθτα τθσ φλθσ να αντιδρά ςε οποιαδιποτε μεταβολι τθσ

κινθτικισ κατάςταςθσ
Παράδειγμα

Ζνασ άνκρωποσ βρίςκεται όρκιοσ μζςα ςε ζνα λεωφορείο. Όταν το λεωφορείο ξεκινάει να
κινθκεί προσ τα δεξιά, ο άνκρωποσ κινείται αντίκετα προσ τα αριςτερά. Όταν το λεωφορείο
φρενάρει προσ τα δεξιά, ο άνκρωποσ κινείται προσ τα δεξιά.

Ο άνκρωποσ λόγω τθσ αδράνειασ κινείται αντίκετα από τθν δφναμθ που προκαλεί
μεταβολι ςτθ κινθτικι του κατάςταςθ. Όταν το λεωφορείο ξεκινάει να κινθκεί προσ τα
δεξιά, ο άνκρωποσ κα αντιδράςει και κα κινθκεί προσ τα αριςτερά. Όταν το λεωφορείο
κινοφμενο προσ τα δεξιά, ςε επόμενθ χρονικι ςτιγμι φρενάρει, τότε ο άνκρωποσ κα
αντιδράςει και κα κινθκεί προσ τα δεξιά (το αμάξι επιβραδφνεται με φορά προσ τα
αριςτερά)

__
2οσ Newton, 3οσ Newton, ΢φνκεςθ – Ανάλυςθ δυνάμεων ςτο επίπεδο

__

2οσ νόμοσ του Newton

΢F = m∙α

O 2οσ νόμοσ του Newton είναι μια διανυςματικι ςχζςθ, όπου θ διεφκυνςθ και θ φορά τθσ
ςυνιςταμζνθσ δφναμθσ είναι ίδια με τθν διεφκυνςθ και τθν φορά τθσ επιτάχυνςθσ. Θ
ςυνιςταμζνθ δφναμθ αςκείται ςτο ςϊμα μάηασ m το οποίο και αποκτά επιτάχυνςθ α.

Ο 2οσ νόμοσ του Newton μασ λζει ότι θ ςυνιςταμζνθ δφναμθ είναι ανάλογθ τθσ επιτάχυνςθσ
και ότι θ ςυνιςταμζνθ δφναμθ είναι ανάλογθ τθσ μάηασ

Παράδειγμα 1

Βλζπουμε ςτο παραπάνω ςχιμα δφο κινθτά. Σο κινθτό Α με μάηα m/2 που κινείται με τθν
επίδραςθ τθσ δφναμθσ F και αποκτά επιτάχυνςθ αϋ. Σο κινθτό Β με μάηα m που κινείται με
τθν επίδραςθ τθσ δφναμθσ (3/2)∙F και αποκτά επιτάχυνςθ α. Τπολογίςτε τθν ςχζςθ των
επιταχφνςεων των δφο ςωμάτων.

Λφςθ

Θζλουμε να βροφμε τον λόγο των επιταχφνςεων αϋ / α

2οσ Newton ςτο ςϊμα μάηασ m/2 (ςϊμα A)

΢FA = mA∙αΑ ⇒ F = (m/2)∙αϋ ⇒ αϋ = 2∙F/2

2οσ Newton ςτο ςϊμα μάηασ m (ςϊμα Β)

΢FΒ = mΒ∙αΒ ⇒ (3/2)∙F = m∙α ⇒ α = 3∙F/2

Ο λόγοσ των επιταχφνςεων αϋ / α

αϋ / α = (2∙F/2) / (3∙F/2) ⇒ αϋ / α = 2 / 3

άρα αϋ < α , γιατί αϋ = 2∙α / 3

Παράδειγμα 2

Βλζπουμε ςτο παραπάνω ςχιμα δφο κινθτά. Σο κινθτό Γ με μάηα (3/2)∙m που κινείται με
τθν επίδραςθ τθσ δφναμθσ (2/3)∙F και αποκτά επιτάχυνςθ α. Σο κινθτό Δ με μάηα (3/4)∙m
που κινείται με τθν επίδραςθ τθσ δφναμθσ (3/4)∙F και αποκτά επιτάχυνςθ αϋ. Τπολογίςτε
τθν ςχζςθ των επιταχφνςεων των δφο ςωμάτων.

Λφςθ

Δοκιμάςτε να το λφςετε, με τθν βοικεια του παραδείγματοσ 1.

__

Θ μάηα ςτθ ςχζςθ ΢F = m∙α λζγεται και αδρανειακι μάηα, γιατί εκφράηει το μζτρο τθσ
αδράνειασ του ςϊματοσ όταν ςτο ςϊμα αυτό αςκείται ςυνιςταμζνθ δφναμθ ΢F

Θ κάκε δφναμθ (και κα δοφμε μερικζσ) μετριζται ςε Ν (Newton)

1 N = 1kg∙m/s2 (γιατί ΢F = m∙α)

Διερεφνθςθ τθσ ςχζςθσ ΢F = m∙α

Όταν θ ςυνιςταμζνθ δφναμθ είναι μθδζν ΢F = 0 τότε α = 0 δεν επιταχφνεται το ςϊμα, άρα α
= Δυ = 0 θ μεταβολι τθσ ταχφτθτασ είναι μθδζν. Θ ταχφτθτα είναι διανυςματικά ςτακερι (θ
ταχφτθτα ζχει ςτακερό μζτρο, διεφκυνςθ και φορά), το ςϊμα εκτελεί ευκφγραμμθ ομαλι
κίνθςθ

Όταν θ ςυνιςταμζνθ δφναμθ είναι ζνα ςτακερό διάνυςμα, τότε θ επιτάχυνςθ είναι ζνα
ςτακερό διάνυςμα επίςθσ. Εδϊ ανικουν οι ομαλά επιταχυνόμενθ και επιβραδυνόμενθ
κίνθςθ που είδαμε ςε προθγοφμενθ ανάρτθςθ

Όταν όμωσ θ ςυνιςταμζνθ δφναμθ δεν είναι ζνα ςτακερό διάνυςμα, άρα μπορεί να είναι
μια δφναμθ μεταβλθτοφ μζτρου (το μζτρο τθσ δφναμθσ μπορεί να αλλάηει με τθν κζςθ ι το
μζτρο τθσ δφναμθσ μπορεί να αλλάηει με τον χρόνο) ι μια δφναμθ μεταβλθτισ διεφκυνςθσ,
τότε οι κινιςεισ που εκτελεί το κινθτό με τθν επίδραςθ αυτϊν των δυνάμεων δεν είναι
κινιςεισ που κα μελετιςουμε ςτθν ειςαγωγι τθσ μθχανικισ

__

3οσ νόμοσ του Newton

F1,2 = – F2,1

Οι δυνάμεισ F1,2 και F2,1 είναι αντίκετεσ δυνάμεισ (δθλαδι ζχουν ίδιο μζτρο, ίδια διεφκυνςθ
και αντίκετθ φορά)

΢ε κάκε δράςθ F1,2 (δφναμθ από το ςϊμα μάηασ m1 ςτο ςϊμα μάηασ m2) αςκείται ίςθ κατά
μζτρο αντίδραςθ F2,1 (δφναμθ από το ςϊμα μάηασ m2 ςτο ςϊμα μάηασ m1)

Οι δυνάμεισ F1,2 και F2,1 αςκοφνται ςε διαφορετικά ςϊματα, θ F1,2 αςκείται ςτο ςϊμα
μάηασ m1 ενϊ θ F1,2 αςκείται ςτο ςϊμα μάηασ m2 (άρα δεν ζχει νόθμα να υπολογίςουμε
ςυνιςταμζνθ μεταξφ αυτϊν των δφο δυνάμεων)

Η δράςθ και θ αντίδραςθ αςκοφνται ταυτόχρονα ςτα ςϊματα μάηασ m1 και m2

το τελευταίο από τα παραπάνω ςχιματα, ςχεδιάηεται ςωςτότερα

Παρατθροφμε ςτο παραπάνω ςχιμα, ότι οι δυνάμεισ w1 και w2 αλλά και οι δυνάμεισ N1 και
N2 δεν είναι ίςεσ μεταξφ τουσ, αλλά θ δφναμθ F1 (δφναμθ που αςκείται από το ςϊμα μάηασ
m1 ςτο ςϊμα μάηασ m2) και θ δφναμθ F2 (δφναμθ που αςκείται από το ςϊμα μάηασ m2 ςτο
ςϊμα μάηασ m1) ζχουν ίδιο μζτρο ςαν ηευγάρι δυνάμεων δράςθσ – αντίδραςθσ

__

΢φνκεςθ δυνάμεων ςτο επίπεδο, οι δυνάμεισ βρίςκονται ςε άξονεσ κάκετουσ μεταξφ τουσ

Οι ςυνιςτϊςεσ δυνάμεισ F1 και F2 βρίςκονται ςε άξονεσ κάκετουσ μεταξφ τουσ, όπωσ

βλζπουμε ςτο πρϊτο από τα παραπάνω ςχιματα. ΢το δεφτερο από τα παραπάνω
ςχιματα ζχουμε ςχεδιάςει παράλλθλεσ ςτουσ δφο κάκετουσ άξονεσ που βρίςκονται οι
δυνάμεισ F1 και F2 . ΢το τρίτο από τα παραπάνω ςχιματα ενϊνουμε τισ διαγϊνιεσ του
παραλλθλογράμμου που ςχθματίηεται και ςχεδιάηουμε τθν ςυνιςταμζνθ δφναμθ ΢F. θ
γωνία κ είναι θ γωνία που ςχθματίηεται μεταξφ τθσ διεφκυνςθσ τθσ ΢F και του οριηόντιου
άξονα όπου βρίςκεται θ ςυνιςτϊςα δφναμθ F1 . Θ παραπάνω μζκοδοσ λζγεται κανόνασ
του παραλλθλογράμμου.

΢F = √(F1 )2 + (F2 )2 , το μζτρο τθσ ςυνιςταμζνθσ δφναμθσ ΢F

εφ κ = F2 / F1 , θ διεφκυνςθ τθσ ςυνιςταμζνθσ δφναμθσ ΢F

να ςχολιάςουμε ςτο παραπάνω ςχιμα, ότι ςχεδιάςαμε τθν ςυνιςταμζνθ δφναμθ ΢F και δεν
ςχεδιάςαμε τισ ςυνιςτϊςεσ F1 και F2 γιατί τϊρα θ επίδραςθ των ςυνιςτωςϊν δεν υπάρχει
και ςτθ κζςθ τουσ υπάρχει θ ςυνιςταμζνθ

__

΢φνκεςθ δυνάμεων ςτο επίπεδο, οι δυνάμεισ βρίςκονται ςε άξονεσ που ςχθματίηουν

γωνία κ μεταξφ τουσ

Θ διαδικαςία είναι ίδια, με τον κανόνα του παραλλθλογράμμου (γενικότερθ μορφι).

Οι ςυνιςτϊςεσ δυνάμεισ F1 και F2 βρίςκονται ςε άξονεσ που ςχθματίηουν γωνία κ μεταξφ
τουσ, όπωσ βλζπουμε ςτο πρϊτο από τα παραπάνω ςχιματα. ΢το δεφτερο από τα
παραπάνω ςχιματα ζχουμε ςχεδιάςει παράλλθλεσ ςτουσ δφο άξονεσ που βρίςκονται οι
δυνάμεισ F1 και F2 . ΢το τρίτο από τα παραπάνω ςχιματα ενϊνουμε τισ διαγϊνιεσ του
παραλλθλογράμμου που ςχθματίηεται και ςχεδιάηουμε τθν ςυνιςταμζνθ δφναμθ ΢F. θ
γωνία κ είναι θ γωνία που ςχθματίηεται μεταξφ τθσ διεφκυνςθσ τθσ ΢F και του οριηόντιου
άξονα όπου βρίςκεται θ ςυνιςτϊςα δφναμθ F1 .

΢το παραπάνω ςχιμα ζχουμε ςχεδιάςει τθν γωνία φ, γωνία που ςχθματίηεται μεταξφ τθσ
παράλλθλθσ τθσ F2 και του οριηόντιου άξονα. Δy είναι θ κάκετθ απόςταςθ από το άνω άκρο
τθσ ΢F ζωσ το οριηόντιο άξονα.

΢F = √(F1 )2 + (F2 )2 + 2∙F1∙F2∙ςυν φ , το μζτρο τθσ ςυνιςταμζνθσ δφναμθσ ΢F

εφ κ = Δy / Δx , θ διεφκυνςθ τθσ ςυνιςταμζνθσ δφναμθσ ΢F

όπου τα Δy , Δx υπολογίηονται:

θμ φ = Δy / F2 ⇒ Δy = F2∙θμ φ

ςυν φ = Δx / F2 ⇒ Δx = F2∙ςυν φ

__

Ανάλυςθ δυνάμεων ςτο επίπεδο, ςε κάκετουσ άξονεσ

Μια διαδικαςία ανάλογθ με τθν ςφνκεςθ δφο δυνάμεων, οι δυνάμεισ βρίςκονται ςε άξονεσ
κάκετουσ μεταξφ τουσ.

Δείτε τα παραπάνω ςχιματα. ΢το πρϊτο από τα ςχιματα ςτα αριςτερά βλζπουμε τθν
ςυνιςταμζνθ δφναμθ ΢F που αςκείται ςτο ςϊμα μάηασ m. θ διεφκυνςθ τθσ ςυνιςταμζνθσ
δφναμθσ ΢F ςχθματίηει γωνία κ με τον οριηόντιο άξονα. ΢το δεφτερο από τα παραπάνω
ςχιματα (από αριςτερά προσ τα δεξιά) ζχουμε ςχεδιάςει παράλλθλουσ και οριηόντιουσ
άξονεσ. Δθμιουργιςαμε ζνα παραλλθλόγραμμο όπου θ ΢F είναι θ διαγϊνιοσ του
παραλλθλογράμμου. ςτο τρίτο ςχιμα ςτθ ςειρά (από αριςτερά προσ τα δεξιά) ζχουμε
ςχεδιάςει τα διανφςματα F1 και F2 από τθν αρχι τθσ ςυνιςταμζνθσ ΢F ζωσ και το ςθμείο
τομισ των δφο αξόνων. ΢το τελευταίο από τα παραπάνω ςχιματα, αφιςαμε τισ ςυνιςτϊςεσ
F1 και F2 γιατί τϊρα θ επίδραςθ τθσ ςυνιςταμζνθσ ΢F δεν υπάρχει και ςτθ κζςθ τθσ
υπάρχουν οι ςυνιςτϊςεσ

__
Βάροσ, ελεφκερθ πτϊςθ, ιςορροπία ςϊματοσ ςτο επίπεδο

__

Βάροσ ενόσ ςϊματοσ μάηασ m είναι θ βαρυτικι δφναμθ που αςκεί θ Γθ ςε κάκε ςϊμα που
βρίςκεται μζςα ςτα όρια τθσ επίδραςθσ τθσ (βάροσ αςκείται από τθν γθ ςε κάκε ςϊμα που
βρίςκεται μζςα ςτο βαρυτικό τθσ πεδίο)

w = m∙g , θ δφναμθ του βάρουσ

Σο βάροσ είναι διανυςματικό μζγεκοσ, βρίςκεται πάνω ςε κατακόρυφθ διεφκυνςθ με

φορά προσ τα κάτω (προσ το κζντρο τθσ Γθσ)

΢το παραπάνω ςχιμα ζχουμε ςχεδιάςει το ςθμειακό ςϊμα μάηασ m ςε διάφορεσ κζςεισ
πάνω ςε ζνα θμικφκλιο. Βλζπετε ςτο ςχιμα το διάνυςμα του βάρουσ ςε όλεσ τισ κζςεισ του
ςϊματοσ

Σο βάροσ μετριζται ςε 1 Ν (Newton , 1N = 1kg∙m/s2)

To g είναι θ επιτάχυνςθ τθσ βαρφτθτασ και δεν ζχει τθν ίδια τιμι ςτο βόρειο πόλο και ςτον
ιςθμερινό. Σο g εξαρτάται από το γεωγραφικό πλάτοσ, εξαρτάται και από τον πλανιτθ Γθ
ςτον οποίο ηοφμε, το g ςτθ ΢ελινθ ι ςτον Δία ζχει διαφορετικι τιμι (Σο g ςτθ ΢ελινθ είναι
μικρότερο από το g ςτθ Γθ, ενϊ το g ςτο Δία είναι μεγαλφτερο από το g ςτθ Γθ)

Οι ηυγαριζσ μετράνε το βάροσ μασ w και από τον δεφτερο νόμο του Newton μετατρζπουν το
βάροσ ςε μάηα.

2οσ Newton: w = m∙g ⇒ m = w / g

__

Βαρυτικι μάηα

Η μάηα m ςτθ ςχζςθ w = m∙g λζγεται βαρυτικι μάηα. Είχαμε δει τθν αδρανειακι μάηα, τθν
μάηα ςτθν ςχζςθ ΢F = m∙α. Οι δφο αυτζσ εκδθλϊςεισ τθσ μάηασ, θ αδρανειακι και θ
βαρυτικι αφοροφν μια μάηα άρα αναφερόμαςτε ςε μάηα και όχι ςε αδρανειακι ι
βαρυτικι μάηα.

__

Ελεφκερθ πτϊςθ

Είναι θ κίνθςθ που εκτελεί ζνα ςϊμα μάηασ m, όταν αφινεται ελεφκερο από ζνα φψοσ να
κινθκεί.

Η ελεφκερθ πτϊςθ είναι μια ομαλά επιταχυνόμενθ κίνθςθ, χωρίσ αρχικι ταχφτθτα (υ0 =
0) , όπου θ επιτάχυνςθ α = g (θ επιτάχυνςθ του κινθτοφ είναι θ επιτάχυνςθ τθσ βαρφτθτασ)
και θ κζςθ x του κινθτοφ είναι ίςθ με το φψοσ του y (x = y)

Η μόνθ δφναμθ που επιδρά ςτο ςϊμα που εκτελεί ελεφκερθ πτϊςθ, είναι θ δφναμθ του
βάρουσ του ςϊματοσ

Να ςχολιάςουμε το φψοσ y , το φψοσ y μετριζται από το ςθμείο όπου αφζκθκε το ςϊμα

κατά τθν τθν αρχικι ςτιγμι τθσ πτϊςθσ του.

Βλζπουμε ςτο παραπάνω ςχιμα, ζνα ςϊμα μάηασ m και βάρουσ w ςε δφο διαφορετικζσ
χρονικζσ ςτιγμζσ τθσ πτϊςθσ του, τθν χρονικι ςτιγμι t0 = 0 όπου βρίςκεται ςε y0 = 0 και
ξεκινάει τθν κίνθςθ του χωρίσ αρχικι ταχφτθτα και τθν χρονικι ςτιγμι t που ζχει διανφςει
φψοσ y. Σο ςϊμα ζχει διανφςει φψοσ h = yολ όταν ζχει φτάςει ςτο οριηόντιο δάπεδο, όταν
δθλαδι ζχει ολοκλθρωκεί θ πτϊςθ του

__

Εξιςϊςεισ κίνθςθσ ςτθν ελεφκερθ πτϊςθ

α = g = ςτακερι , θ επιτάχυνςθ ςτθν ελεφκερθ πτϊςθ είναι ίςθ με τθν επιτάχυνςθ τθσ
βαρφτθτασ και είναι ςτακερι

υ = g∙t , εξίςωςθ ταχφτθτασ χρόνου ςτθν ελεφκερθ πτϊςθ

y = 1/2∙g∙t2 , εξίςωςθ τθσ κζςθσ (φψουσ) με τον χρόνο ςτθν ελεφκερθ πτϊςθ

Πωσ παίρνουμε τισ ςχζςεισ α – t , υ – t , y – t ;

οι εξιςϊςεισ κίνθςθ ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά επιταχυνόμενθ κίνθςθ:

α = ςτακερι

υ = υ0 + α∙t

Δx = υ0 + 1/2∙α∙t2

Οι παραπάνω ςχζςεισ για α = g , υ0 = 0 και Δx = y γίνονται

α = g = ςτακερι

υ = g∙t

y = 1/2∙g∙t2

__

Διαγράμματα ςτθν ελεφκερθ πτϊςθ

Σο παραπάνω ςχιμα είναι ζνα διάγραμμα επιτάχυνςθσ – χρόνου (α – t) ςτθν ελεφκερθ

πτϊςθ

Σο παραπάνω ςχιμα είναι ζνα διάγραμμα ταχφτθτασ – χρόνου (υ – t) ςτθν ελεφκερθ

πτϊςθ
Σο παραπάνω ςχιμα είναι ζνα διάγραμμα φψουσ – χρόνου (y – t) ςτθν ελεφκερθ πτϊςθ

Σο παραπάνω ςχιμα είναι ζνα διάγραμμα ταχφτθτασ – χρόνου (υ – t) ςτθν ελεφκερθ

πτϊςθ, όπου ζχουμε ςχεδιάςει τα Δυ1,3 και Δt1,3 . Από τθν κλίςθ (εφ κ) μποροφμε να
υπολογίςουμε τθν επιτάχυνςθ (που είναι το g ςτθν ελεφκερθ πτϊςθ)

α = εφ κ ⇒ α = Δυ1,3 / Δt1,3 ⇒ α = (υ3 – υ1) / (t3 – t1)

Σο παραπάνω ςχιμα είναι ζνα διάγραμμα ταχφτθτασ – χρόνου (υ – t) ςτθν ελεφκερθ

πτϊςθ, όπου ζχουμε χρωματίςει το εμβαδό ο υπολογιςμόσ του οποίου κα μασ δϊςει το
φψοσ που ζχει διανφςει το κινθτό κατά τθν πτϊςθ του

y = Εμβαδό υ – t ⇒ y = 1/2∙t3∙υ3

__
Η τάςθ του νιματοσ

΢το παραπάνω ςχιμα ζνα ςϊμα μάηασ m είναι δεμζνο ςτο άκρο ενόσ νιματοσ μικουσ l .

΢το ςϊμα μάηασ m αςκείται δφναμθ από το νιμα Σ με διεφκυνςθ τθν διεφκυνςθ του
νιματοσ και φορά από το ςϊμα προσ το ςθμείο ςτιριξθσ του νιματοσ (το ςθμείο που είναι
δεμζνο το άκρο του νιματοσ). ΢το ςϊμα εκτοσ τθσ τάςθσ του νιματοσ αςκείται το βάροσ w
του ςϊματοσ

΢το παραπάνω ςχιμα βλζπουμε ξεχωριςτά το νιμα και το ςϊμα, για να δοφμε τθν Σϋ τθν
δφναμθ που αςκείται από το ςϊμα ςτο νιμα. Λόγω του 3ου νόμου του Newton το νιμα
αςκεί ςτο ςϊμα δφναμθ Σ και ταυτόχρονα το ςϊμα αςκεί ςτο νιμα τθν Σϋ. οι δφο δυνάμεισ
Σ και Σϋ ζχουν ίδια διεφκυνςθ (τθν διεφκυνςθ του νιματοσ), αντίκετθ φορά και ίδιο μζτρο
Σϋ = Σ

Θεωροφμε τα νιματα πάντα τεντωμζνα

__
Ιςορροπία ςϊματοσ ςτο επίπεδο

Ζςτω ζνα ςϊμα μάηασ m που είναι δεμζνο ςτο άκρο ενόσ τεντωμζνου νιματοσ που
ςχθματίηει γωνία κ με τθν κατακόρυφθ διεφκυνςθ λόγω τθσ επίδραςθσ οριηόντιασ δφναμθσ
F που αςκείται ςτο ςϊμα. Θ δφναμθ F ζχει οριηόντια διεφκυνςθ και τζτοια φορά ϊςτε το
ςϊμα μάηασ m να ιςορροπεί ςτθ κζςθ του ςχιματοσ.

΢το παραπάνω ςχιμα βλζπουμε όλεσ τισ δυνάμεισ που αςκοφνται πάνω ςτο ςϊμα μάηασ m

Βλζπουμε ςτο πάνω ςχιμα τθν γωνία κ που ςχθματίηεται μεταξφ τθσ διεφκυνςθσ τθσ τάςθσ
του νιματοσ Σ και τθσ κατακόρυφθσ διεφκυνςθσ
Αναλφουμε τθν δφναμθ Σ ςε ςυνιςτϊςεσ Σx και Σy

θμ κ = Σy / T ⇒ Σy = T∙θμ κ

ςυν κ = Σx / T ⇒ Σx = T∙ςυν κ

Σο ςϊμα μάηασ m ιςορροπεί άρα

΢F = 0 ⇒ ΢Fx = 0 και ΢Fy = 0

ζχουμε δθλαδι ιςορροπία ςτον οριηόντιο αλλά και ςτον κατακόρυφο άξονα

Ιςορροπία ςτον άξονα x (οριηόντιο άξονα)

΢Fx = 0 ⇒ F – Tx = 0 ⇒ F – T∙ςυν κ = 0 ⇒ F = T∙ςυν κ

Ιςορροπία ςτον άξονα y (κατακόρυφο άξονα)

΢Fy = 0 ⇒ Σy – w = 0 ⇒ T∙θμ κ – w = 0 ⇒ w = T∙θμ κ

__

Αν δινόταν το παρακάτω ςχιμα τι κα άλλαηε;

Να ςχολιάςουμε ςτο παραπάνω ςχιμα ότι θ διαδικαςία που περιγράψαμε ςτο

προθγοφμενο παράδειγμα είναι ανάλογθ, δοκιμάςτε να το κάνετε μόνοι ςασ.

__
Σριβι, κεκλιμζνο επίπεδο

__

Σριβι

Σριβι ονομάηουμε τθν δφναμθ που αναπτφςεται μεταξφ δφο επιφανειϊν, όταν αυτζσ
ζρχονται ςε επαφι (τρίβονται) ενϊ κινείται θ μια ωσ προσ τθν άλλθ

Ζχουμε (ςυνικωσ ςτισ ερωτιςεισ και ςτισ αςκιςεισ μασ) ζνα ςϊμα μάηασ m να κινείται ςε
λεία (χωρίσ τριβζσ) επιφάνεια, τότε δεν υπάρχει τριβι Σ = 0 ι κα ζχουμε ζνα ςϊμα μάηασ m
να κινείται ςε τραχιά (μθ λεία) επιφάνεια με ςυντελεςτι τριβισ μ. Αν ςασ δίνουν τον
ςυντελεςτι τριβισ ι ςασ ηθτάνε τον ςυντελεςτι τριβισ τότε ςίγουρα υπάρχει τριβι

Θ τριβι είναι μια δφναμθ, άρα είναι διανυςματικό μζγεκοσ με μζτρο, διεφκυνςθ και φορά.

H τριβι ζχει αντίκετθ φορά από τθν φορά κίνθςθσ του ςϊματοσ

Θ φορά κίνθςθσ του ςϊματοσ είναι θ φορά τθσ ταχφτθτασ, το ςϊμα κινείται προσ τα δεξιά
και θ φορά τθσ τριβισ είναι αντίκετθ από τθν φορά κίνθςθσ, θ φορά τθσ τριβισ είναι προσ
τα αριςτερά. Θ διεφκυνςθ τθσ κίνθςθσ είναι ο οριηόντιοσ άξονασ που κινείται το ςϊμα και
αυτι τθν διεφκυνςθ ζχουν οι δυνάμεισ F , T
Θ φορά κίνθςθσ του ςϊματοσ είναι θ φορά τθσ ταχφτθτασ, το ςϊμα κινείται προσ τα
αριςτερά και θ φορά τθσ τριβισ είναι αντίκετθ από τθν φορά κίνθςθσ, θ φορά τθσ τριβισ
είναι προσ τα δεξιά. Θ διεφκυνςθ τθσ κίνθςθσ είναι ο οριηόντιοσ άξονασ που κινείται το
ςϊμα και αυτι τθν διεφκυνςθ ζχουν οι δυνάμεισ F , T

Θ τριβι είναι μια μακροςκοπικι δφναμθ που οφείλεται ςε πολφ μεγάλο αρικμό δυνάμεων
που αςκοφνται κατά μικοσ όλθσ τθσ επιφάνειασ του ςϊματοσ ςε μικροςκοπικό επίπεδο.
Οφείλεται ςτισ ανωμαλίεσ που υπάρχουν ςε μικροςκοπικό επίπεδο ςε όλεσ τισ επιφάνεισ
και όταν δφο επιφάνειεσ τρίβονται θ μια με τθν άλλθ, οι ανωμαλίεσ των επιφανειϊν
ζρχονται ςε επαφι και δυςκολεφουν τθν κίνθςθ των επιφανειϊν.

Αν λιπάνουμε, απλϊςουμε λάδι ςτισ δφο επιφάνειεσ που ζρχονται ςε επαφι, κα μειωκοφν
οι τριβζσ, άλλα κα γίνει πιο εφκολο να κινθκοφν οι επιφάνειεσ μεταξφ τουσ. Αυτόσ είναι και
ο λόγοσ που λιπαίνουμε τουσ κινθτιρεσ, τοποκετοφμε νζα ποςότθτα λαδίου κάκε φορά,
κζλουμε να κρατιςουμε μειωμζνεσ τισ τριβζσ μεταξφ των μθχανικϊν μερϊν του κινθτιρα
που καταπονοφνται από τθν λειτουργία του κινθτιρα

Θ τριβι ζχει μονάδα μζτρθςθσ το 1Ν (Newton) , 1Ν = 1kg∙m/s2

΢τατικι τριβι

Θ τριβι που αναπτφςςεται μεταξφ δφο επιφανειϊν όταν αυτζσ δεν κινοφνται

Θ δφναμθ τθσ ςτατικισ τριβισ παίρνει διάφορεσ τιμζσ, με τθν μζγιςτθ τθσ τιμι να δίνεται
από τθν ςχζςθ

Σςτ,max <= μς∙Ν

όπου Σςτ,max θ μζγιςτθ δφναμθ ςτατικισ τριβισ, μς ο ςυντελεςτισ ςτατικισ τριβισ (εξαρτάται
από τισ επιφάνειεσ οι οποίεσ ζρχονται ςε επαφι) και Ν θ κάκετθ δφναμθ που αςκείται ςτο
ςϊμα από το δάπεδο

Βλζπουμε ςτο παραπάνω ςχιμα, ζνα ςϊμα μάηασ m. ΢το ςχιμα ζχουμε ςχεδιάςει
διαδοχικά τισ δυνάμεισ F1 < F2 < F3 < F4 , επίςθσ F3 = Tςτ,max

΢το ςχιμα όταν F1 < Tςτ και F2 < Tςτ το ςϊμα δεν κινείται. Σο ςϊμα ξεκινάει τθν κίνθςθ του
από τθν χρονικι ςτιγμι μετά τθν κζςθ όπου F3 = Tςτ,max και μετά.

τθν χρονικι ςτιγμι που αςκείται δφναμθ μεγαλφτερθ από τθν μζγιςτθ ςτατικι τριβι , θ
ςτατικι τριβι γίνεται δφναμθ ολίςκθςθσ (μειϊνεται)
΢χόλιο (του Φυςικοφ Καςωτάκθ Χαράλαμπου τον οποίο ευχαριςτϊ)

Καλφτερα να ονομάςουμε ςτατικι τριβι τθν δφναμθ που αναπτφςςεται ςτθ διαχωριςτικι
επιφάνεια δφο ςωμάτων όταν το ζνα δεν ολιςκαίνει (ι γλιςτρά για να το καταλάβουν
καλφτερα οι μακθτζσ) ςχετικά με το άλλο για να πιάςουμε και τθν περίπτωςθ π.χ. ενόσ
ανκρϊπου που περπατά και όχι απλά κινείται.

Όταν ο άνκρωποσ προςπακεί να περπατιςει προσ τα εμπρόσ τείνει να ολιςκιςει προσ τα

πίςω. Θ ςτατικι τριβι ζχει κατεφκυνςθ αντίκετθ ςτθν ολίςκθςθ (και όχι ςτθν κίνθςθ) και
τον ςπρϊχνει μπροςτά. ΢το ζδαφοσ αςκείται και μια άλλθ δφναμθ ςτατικισ τριβισ από τον
άνκρωπο με κατεφκυνςθ προσ τα πίςω ςφμφωνα με τον 3ο νόμο του Νεφτωνα. Σο ίδιο
ςυμβαίνει και π.χ. με ζνα αυτοκίνθτο.

΢χόλιο (του Φυςικοφ Κουντοφρθ Βαγγζλθ τον οποίο ευχαριςτϊ)

παρόμοια εξθγείται θ μεταφορά μιασ πορτοκαλάδασ με δίςκο ςτο τραπζηι του πελάτθ, πϊσ
παίρνουμε τα ρζςτα όταν αγοράηουμε κάτι (ευτυχϊσ εδϊ που ζχουμε αποτυπϊματα…) κ.α.

Σριβι ολίςκθςθσ

Σ = μ∙Ν

όπου Σ θ δφναμθ τθσ τριβισ ολίςκθςθσ, μ ο ςυντελεςτισ τριβισ ολίςκθςθσ (εξαρτάται από
τισ επιφάνειεσ οι οποίεσ ζρχονται ςε επαφι) και Ν θ κάκετθ δφναμθ από το δάπεδο

Ιςχφει μ < μς (ο ςυντελεςτισ ςτατικισ τριβισ είναι μεγαλφτεροσ από τον ςυντελεςτι τριβισ
ολίςκθςθσ)

Θ τριβι ολίςκθςθσ είναι μικρότερθ από τθν μζγιςτθ ςτατικι τριβι, γιατί αρχικά οι δφο
επιφάνειεσ που ζρχονται ςε επαφι ζχουν μεγάλο πλικοσ ανωμαλιϊν ςε μικροςκοπικό
επίπεδο. Όταν κα ξεκινιςει θ κίνθςθ, πλικοσ από τισ ανωμαλίεσ των επιφανειϊν κα
ςπάςουν και γίνει μικρότερθ μακροςκοπικά θ δυςκολία που παρουςιάηει θ τριβι των
επιφανειϊν μεταξφ τουσ

Σ < Σςτ,max

__

Κίνθςθ ςϊματοσ ςε κεκλιμζνο επίπεδο

Ζςτω ζνα ςϊμα μάηασ m που βρίςκεται πάνω ςε ζνα κεκλιμζνο επίπεδο, το επίπεδο
ςχθματίηει γωνία κ με τον οριηόντιο άξονα
Σο παραπάνω ςχιμα μασ δείχνει ζνα ςϊμα μάηασ m, το οποίο ανζρχεται ςε λείο κεκλιμζνο
επίπεδο που ςχθματίηει γωνία κ με το οριηόντιο άξονα. Να μελετθκεί θ κίνθςθ του ςϊματοσ
και να δοκοφν οι εξιςϊςεισ τθσ κίνθςθσ του. ΢χόλιο: το ςϊμα είχε ξεκινιςει αρχικά (με τθν
επίδραςθ μιασ δφναμθσ που όταν άρχιςε θ μελζτθ τθσ κίνθςθσ είχε πάψει θ επίδραςθ τθσ
ςτο ςϊμα) άρα είχε ταχφτθτα υ0 , οι μόνεσ δυνάμεισ που αςκοφνται ςτο ςϊμα είναι το
βάροσ του w και θ κάκετθ δφναμθ από το δάπεδο (το επίπεδο είναι λείο άρα δεν υπάρχει
δφναμθ τριβισ)

Διαλζγουμε ζνα κάκετο ςφςτθμα ςυνταγμζνων ζτςι ϊςτε ο οριηόντιοσ άξονασ του να ζχει
τθν ίδια διεφκυνςθ με τθν διεφκυνςθ τθσ κίνθςθσ (πάνω ςτο κεκλιμζνο επίπεδο όπου
κινείται το ςϊμα)

΢το παραπάνω ςχιμα ζχουμε αναλφςει το βάροσ w του ςϊματοσ ςε wx (οριηόντια

ςυνιςτϊςα του βάρουσ) και wy (κατακόρυφθ ςυνιςτϊςα του βάρουσ)

θμ κ = wx / w ⇒ wx = w∙θμ κ , οριηόντια ςυνιςτϊςα του βάρουσ

ςυν κ = wy / w ⇒ wy = w∙ςυν κ , κατακόρυφθ ςυνιςτϊςα του βάρουσ

Σο ςϊμα ιςορροπεί ςτον κατακόρυφο άξονα y

΢Fy = 0 ⇒ N – wy = 0 ⇒ N = w∙ςυν κ

2οσ νόμοσ του Newton ςτο ςϊμα μάηασ m και ςτον άξονα κίνθςθσ

΢Fx = m∙α ⇒ wx = m∙α ⇒ w∙θμ κ = m∙α ⇒ m∙g∙θμ κ = m∙α ⇒ α = g∙θμ κ

΢το ςϊμα μάηασ m ςτον οριηόντιο άξονα αςκείται μόνο θ wx οριηόντια ςυνιςτϊςα του
βάρουσ που ζχει αντίκετθ φορά από τθν φορά κίνθςθσ. Σο ςϊμα μάηασ m εκτελεί
ευκφγραμμθ ομαλά επιβραδυνόμενθ κίνθςθ

α = g∙θμ κ < 0 , θ κίνθςθ είναι ομαλά επιβραδυνόμενθ άρα θ α = ςτακ < 0

υ = υ0 – α∙Δt , εξίςωςθ ταχφτθτασ χρόνου ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά επιβραδυνόμενθ κίνθςθ

Δx = υ0∙Δt – 1/2∙α∙Δt2 , εξίςωςθ ταχφτθτασ χρόνου ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά

επιβραδυνόμενθ κίνθςθ

__

Ζςτω ζνα ςϊμα μάηασ m που βρίςκεται πάνω ςε ζνα κεκλιμζνο επίπεδο, το επίπεδο
ςχθματίηει γωνία κ με τον οριηόντιο άξονα

Σο παραπάνω ςχιμα μασ δείχνει ζνα ςϊμα μάηασ m, το οποίο ανζρχεται ςε λείο κεκλιμζνο
επίπεδο που ςχθματίηει γωνία κ με το οριηόντιο άξονα. Σο ςϊμα ανζρχεται με τθν επίδραςθ
ςτακερισ δφναμθσ F με διεφκυνςθ που βλζπουμε ςτο ςχιμα. Να μελετθκεί θ κίνθςθ του
ςϊματοσ και να δοκοφν οι εξιςϊςεισ τθσ κίνθςθσ του. ΢χόλιο: οι δυνάμεισ που αςκοφνται
ςτο ςϊμα είναι το βάροσ του w , θ κάκετθ δφναμθ από το δάπεδο και θ δφναμθ F που
δίνετε (το επίπεδο είναι λείο άρα δεν υπάρχει δφναμθ τριβισ)

Διαλζγουμε ζνα κάκετο ςφςτθμα ςυνταγμζνων ζτςι ϊςτε ο οριηόντιοσ άξονασ του να ζχει
τθν ίδια διεφκυνςθ με τθν διεφκυνςθ τθσ κίνθςθσ (πάνω ςτο κεκλιμζνο επίπεδο όπου
κινείται το ςϊμα)

΢το παραπάνω ςχιμα ζχουμε αναλφςει το βάροσ w του ςϊματοσ ςε wx (οριηόντια

ςυνιςτϊςα του βάρουσ) και wy (κατακόρυφθ ςυνιςτϊςα του βάρουσ)
θμ κ = wx / w ⇒ wx = w∙θμ κ , οριηόντια ςυνιςτϊςα του βάρουσ

ςυν κ = wy / w ⇒ wy = w∙ςυν κ , κατακόρυφθ ςυνιςτϊςα του βάρουσ

Σο ςϊμα ιςορροπεί ςτον κατακόρυφο άξονα y

΢Fy = 0 ⇒ N – wy = 0 ⇒ N = w∙ςυν κ

2οσ νόμοσ του Newton ςτο ςϊμα μάηασ m και ςτον άξονα κίνθςθσ

΢Fx = m∙α ⇒ F – wx = m∙α ⇒ F – w∙θμ κ = m∙α ⇒ α = (F / m) – g∙θμ κ

΢το ςϊμα μάηασ m ςτον οριηόντιο άξονα αςκείται θ δφναμθ F και θ wx οριηόντια ςυνιςτϊςα
του βάρουσ. Σο ςϊμα μάηασ m εκτελεί ευκφγραμμθ ομαλά επιταχυνόμενθ κίνθςθ

α = (F / m) – g∙θμ κ > 0 , θ κίνθςθ είναι ομαλά επιταχυνόμενθ άρα θ α = ςτακερι > 0

υ = υ0 + α∙Δt , εξίςωςθ ταχφτθτασ χρόνου ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά επιταχυνόμενθ κίνθςθ

Δx = υ0∙Δt + 1/2∙α∙Δt2 , εξίςωςθ ταχφτθτασ χρόνου ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά επιταχυνόμενθ

κίνθςθ

__

Ζςτω ζνα ςϊμα μάηασ m που βρίςκεται πάνω ςε ζνα κεκλιμζνο επίπεδο, το επίπεδο
ςχθματίηει γωνία κ με τον οριηόντιο άξονα

Σο παραπάνω ςχιμα μασ δείχνει ζνα ςϊμα μάηασ m, το οποίο ανζρχεται ςε μθ λείο
κεκλιμζνο επίπεδο που ςχθματίηει γωνία κ με το οριηόντιο άξονα. Σο ςϊμα ανζρχεται με
τθν επίδραςθ ςτακερισ δφναμθσ F με διεφκυνςθ που βλζπουμε ςτο ςχιμα. Να μελετθκεί θ
κίνθςθ του ςϊματοσ και να δοκοφν οι εξιςϊςεισ τθσ κίνθςθσ του. ΢χόλιο: οι δυνάμεισ που
αςκοφνται ςτο ςϊμα είναι το βάροσ του w , θ κάκετθ δφναμθ από το δάπεδο, θ δφναμθ F
που δίνετε , το επίπεδο δεν είναι λείο άρα υπάρχει και δφναμθ τριβισ Σ
Διαλζγουμε ζνα κάκετο ςφςτθμα ςυνταγμζνων ζτςι ϊςτε ο οριηόντιοσ άξονασ του να ζχει
τθν ίδια διεφκυνςθ με τθν διεφκυνςθ τθσ κίνθςθσ (πάνω ςτο κεκλιμζνο επίπεδο όπου
κινείται το ςϊμα)

΢το παραπάνω ςχιμα ζχουμε αναλφςει το βάροσ w του ςϊματοσ ςε wx (οριηόντια

ςυνιςτϊςα του βάρουσ) και wy (κατακόρυφθ ςυνιςτϊςα του βάρουσ)

θμ κ = wx / w ⇒ wx = w∙θμ κ , οριηόντια ςυνιςτϊςα του βάρουσ

ςυν κ = wy / w ⇒ wy = w∙ςυν κ , κατακόρυφθ ςυνιςτϊςα του βάρουσ

Σο ςϊμα ιςορροπεί ςτον κατακόρυφο άξονα y

΢Fy = 0 ⇒ N – wy = 0 ⇒ N = w∙ςυν κ

2οσ νόμοσ του Newton ςτο ςϊμα μάηασ m και ςτον άξονα κίνθςθσ

΢Fx = m∙α ⇒ F – wx – Σ = m∙α ⇒ F – w∙θμ κ – μ∙Ν = m∙α ⇒ α = (F / m) – g∙θμ κ – μ∙g∙ςυν κ

΢το ςϊμα μάηασ m ςτον οριηόντιο άξονα αςκείται θ δφναμθ F , θ wx οριηόντια ςυνιςτϊςα
του βάρουσ και θ τριβι. Σο ςϊμα μάηασ m εκτελεί ευκφγραμμθ ομαλά επιταχυνόμενθ
κίνθςθ

α = (F / m) – g∙θμ κ – μ∙g∙ςυν κ > 0 , θ κίνθςθ είναι ομαλά επιταχυνόμενθ άρα θ α = ςτακερι

>0

υ = υ0 + α∙Δt , εξίςωςθ ταχφτθτασ χρόνου ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά επιταχυνόμενθ κίνθςθ

Δx = υ0∙Δt + 1/2∙α∙Δt2 , εξίςωςθ ταχφτθτασ χρόνου ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά επιταχυνόμενθ

κίνθςθ

__
Ζςτω ζνα ςϊμα μάηασ m που βρίςκεται πάνω ςε ζνα κεκλιμζνο επίπεδο, το επίπεδο
ςχθματίηει γωνία κ με τον οριηόντιο άξονα

Σο παραπάνω ςχιμα μασ δείχνει ζνα ςϊμα μάηασ m, το οποίο κατζρχεται ςε λείο κεκλιμζνο
επίπεδο που ςχθματίηει γωνία κ με το οριηόντιο άξονα. Σο ςϊμα κατζρχεται με τθν
επίδραςθ του βάρουσ του με διεφκυνςθ που βλζπουμε ςτο ςχιμα. Να μελετθκεί θ κίνθςθ
του ςϊματοσ και να δοκοφν οι εξιςϊςεισ τθσ κίνθςθσ του. ΢χόλιο: οι δυνάμεισ που
αςκοφνται ςτο ςϊμα είναι το βάροσ του w , θ κάκετθ δφναμθ από το δάπεδο (το επίπεδο
είναι λείο άρα δεν υπάρχει δφναμθ τριβισ)

Διαλζγουμε ζνα κάκετο ςφςτθμα ςυνταγμζνων ζτςι ϊςτε ο οριηόντιοσ άξονασ του να ζχει
τθν ίδια διεφκυνςθ με τθν διεφκυνςθ τθσ κίνθςθσ (πάνω ςτο κεκλιμζνο επίπεδο όπου
κινείται το ςϊμα)

΢το παραπάνω ςχιμα ζχουμε αναλφςει το βάροσ w του ςϊματοσ ςε wx (οριηόντια

ςυνιςτϊςα του βάρουσ) και wy (κατακόρυφθ ςυνιςτϊςα του βάρουσ)

θμ κ = wx / w ⇒ wx = w∙θμ κ , οριηόντια ςυνιςτϊςα του βάρουσ

ςυν κ = wy / w ⇒ wy = w∙ςυν κ , κατακόρυφθ ςυνιςτϊςα του βάρουσ

Σο ςϊμα ιςορροπεί ςτον κατακόρυφο άξονα y

΢Fy = 0 ⇒ N – wy = 0 ⇒ N = w∙ςυν κ
2οσ νόμοσ του Newton ςτο ςϊμα μάηασ m και ςτον άξονα κίνθςθσ

΢Fx = m∙α ⇒ wx = m∙α ⇒ w∙θμ κ = m∙α ⇒ m∙g∙θμ κ = m∙α ⇒ α = g∙θμ κ

΢το ςϊμα μάηασ m ςτον οριηόντιο άξονα αςκείται μόνο θ wx οριηόντια ςυνιςτϊςα του
βάρουσ που ζχει τθν ίδια φορά με τθν φορά κίνθςθσ. Σο ςϊμα μάηασ m εκτελεί
ευκφγραμμθ ομαλά επιταχυνόμενθ κίνθςθ

α = g∙θμ κ > 0 , θ κίνθςθ είναι ομαλά επιταχυνόμενθ άρα θ α = ςτακερι > 0

υ = υ0 + α∙Δt , εξίςωςθ ταχφτθτασ χρόνου ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά επιταχυνόμενθ κίνθςθ

Δx = υ0∙Δt + 1/2∙α∙Δt2 , εξίςωςθ ταχφτθτασ χρόνου ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά επιταχυνόμενθ

κίνθςθ

__

Ζςτω ζνα ςϊμα μάηασ m που βρίςκεται πάνω ςε ζνα κεκλιμζνο επίπεδο, το επίπεδο
ςχθματίηει γωνία κ με τον οριηόντιο άξονα

Σο παραπάνω ςχιμα μασ δείχνει ζνα ςϊμα μάηασ m, το οποίο κατζρχεται ςε μθ λείο
κεκλιμζνο επίπεδο που ςχθματίηει γωνία κ με το οριηόντιο άξονα. Σο ςϊμα κατζρχεται με
τθν επίδραςθ του βάρουσ του με διεφκυνςθ που βλζπουμε ςτο ςχιμα. Να μελετθκεί θ
κίνθςθ του ςϊματοσ και να δοκοφν οι εξιςϊςεισ τθσ κίνθςθσ του. ΢χόλιο: οι δυνάμεισ που
αςκοφνται ςτο ςϊμα είναι το βάροσ του w , θ κάκετθ δφναμθ από το δάπεδο , το επίπεδο
είναι μθ λείο άρα υπάρχει δφναμθ τριβισ Σ με φορά αντίκετθ από τθν φορά κίνθςθσ

Διαλζγουμε ζνα κάκετο ςφςτθμα ςυνταγμζνων ζτςι ϊςτε ο οριηόντιοσ άξονασ του να ζχει
τθν ίδια διεφκυνςθ με τθν διεφκυνςθ τθσ κίνθςθσ (πάνω ςτο κεκλιμζνο επίπεδο όπου
κινείται το ςϊμα)

΢το παραπάνω ςχιμα ζχουμε αναλφςει το βάροσ w του ςϊματοσ ςε wx (οριηόντια

ςυνιςτϊςα του βάρουσ) και wy (κατακόρυφθ ςυνιςτϊςα του βάρουσ)
θμ κ = wx / w ⇒ wx = w∙θμ κ , οριηόντια ςυνιςτϊςα του βάρουσ

ςυν κ = wy / w ⇒ wy = w∙ςυν κ , κατακόρυφθ ςυνιςτϊςα του βάρουσ

Σο ςϊμα ιςορροπεί ςτον κατακόρυφο άξονα y

΢Fy = 0 ⇒ N – wy = 0 ⇒ N = w∙ςυν κ

2οσ νόμοσ του Newton ςτο ςϊμα μάηασ m και ςτον άξονα κίνθςθσ

΢Fx = m∙α ⇒ wx – Σ = m∙α ⇒ w∙θμ κ – μ∙Ν = m∙α ⇒ m∙g∙θμ κ – μ∙m∙g∙ςυν κ= m∙α ⇒ α = g∙θμ κ
– μ∙g∙ςυν κ

΢το ςϊμα μάηασ m ςτον οριηόντιο άξονα αςκείται θ wx οριηόντια ςυνιςτϊςα του βάρουσ
που ζχει τθν ίδια φορά με τθν φορά κίνθςθσ και θ τριβι Σ αφοφ το επίπεδο είναι μθ λείο.
Σο ςϊμα μάηασ m εκτελεί ευκφγραμμθ ομαλά επιταχυνόμενθ κίνθςθ

g∙θμ κ – μ∙g∙ςυν κ > 0 , θ κίνθςθ είναι ομαλά επιταχυνόμενθ άρα θ α = ςτακερι > 0

υ = υ0 + α∙Δt , εξίςωςθ ταχφτθτασ χρόνου ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά επιταχυνόμενθ κίνθςθ

Δx = υ0∙Δt + 1/2∙α∙Δt2 , εξίςωςθ ταχφτθτασ χρόνου ςτθν ευκφγραμμθ ομαλά επιταχυνόμενθ

κίνθςθ

΢χόλιο ςτο ςχιμα που δίνετε παραπάνω φαίνεται θ Σ > wx ςε αυτι τθν περίπτωςθ θ κίνθςθ
κα είναι ευκφγραμμθ ομαλά επιβραδυνόμενθ, ςτθ παραπάνω μελζτθ κεωριςαμε ότι Σ <
wx και ςε αυτι τθν περίπτωςθ θ κίνθςθ κα είναι ευκφγραμμθ ομαλά επιταχυνόμενθ, αν
ακόμα Σ = wx ςε αυτι τθν περίπτωςθ θ κίνθςθ κα είναι ευκφγραμμθ ομαλι

__
Ζργο δφναμθσ, κινθτικι ενζργεια, δυναμικι ενζργεια

__

Ζργο δφναμθσ

WF = F∙Δx∙ςυν κ

όπου WF το ζργο τθσ δφναμθσ F που αςκείται ςε ζνα ςϊμα μάηασ m, Δx θ μετατόπιςθ του
ςϊματοσ και κ είναι θ γωνία που ςχθματίηεται μεταξφ των διανυςμάτων F και Δx (κ θ γωνία
που ςχθματίηεται μεταξφ τθσ δφναμθσ και του οριηόντιου άξονα)

΢τθ παραπάνω ςχζςθ το ζργο τθσ δφναμθσ WF είναι ανάλογο τθσ δφναμθσ F τθσ
μετατόπιςθσ Δx και του ςυνθμιτόνου τθσ γωνίασ που ςχθματίηεται μεταξφ των
διανυςμάτων τθσ δφναμθσ F και τθσ μετατόπιςθσ Δx

Σο ζργο μιασ δφναμθσ είναι μονόμετρο μζγεκοσ (αν και το ζργο μιασ δφναμθσ είναι
γινόμενο δφο διανυςμάτων τθσ δφναμθσ και τθσ μετατόπιςθσ είναι ζνα «εςωτερικό»
γινόμενο και δίνει ςαν αποτζλεςμα ζνα μονόμετρο μζγεκοσ, υπάρχει και γινόμενο δφο
διανυςμάτων που λζγεται «εξωτερικό» γινόμενο και δίνει ςαν αποτζλεςμα διάνυςμα)

Σο ζργο μιασ δφναμθσ αλλά και όλεσ οι μορφζσ ενζργειασ μετριοφνται ςε J (joule) , όπου 1J
= 1N∙m ( από τθν ςχζςθ WF = F∙Δx∙ςυν κ)

Σο ζργο μιασ δφναμθσ είναι θ μεταβιβαηόμενθ ποςότθτα ενζργειασ που παράγεται ι

απορροφάται
΢το παραπάνω ςχιμα θ δφναμθ F αναλφεται ςτθν Fx και Fy , αλλά ζχουμε ςχεδιάςει μόνο
τθν Fx ςυνιςτϊςα (γιατί θ Fy ςυνιςτϊςα, δεν παράγει ζργο)

Σο ζργο μιασ δφναμθσ που αςκεί ο άνκρωποσ ςε ζνα ςϊμα μάηασ m για να το μεταφζρει
μετατόπιςθ Δx είναι θ ποςότθτα τθσ ενζργειασ που κατανάλωςε ο άνκρωποσ για να
μεταφζρει το ςϊμα

__

Ζςτω ζνα ςϊμα μάηασ m που κινείται πάνω ςε ζνα μθ λείο οριηόντιο επίπεδο. ΢το ςϊμα
αςκείται μια δφναμθ F που τθν αςκεί ο άνκρωποσ – ζνασ εξωτερικόσ παράγοντασ- , αςκείται
θ δφναμθ τριβισ T από το μθ λείο οριηόντιο επίπεδο ςτο ςϊμα, αςκείται το βάροσ του
ςϊματοσ w από τθν Γθ και θ κάκετθ δφναμθ N από το δάπεδο που αςκείται από το
οριηόντιο επίπεδο ςτο ςϊμα

Σο ζργο μιασ δφναμθσ Fx που αςκοφμε ςε ζνα ςϊμα μάηασ m για να το μεταφζρουμε
απόςταςθ Δx είναι

WF = + Fx∙Δx

γιατί WF = F∙Δx∙ςυν κ , ςυν κ = ςυν 00 = + 1 άρα WF = + Fx∙Δx

ιςχφει: ςυν κ = Fx / F ⇒ Fx = F∙ςυν κ , άρα WF = + Fx∙Δx ⇒ WF = +F∙ςυν κ∙Δx

Σο ζργο τθσ δφναμθσ τθσ τριβισ Σ που αςκείται ςε ζνα ςϊμα μάηασ m κατά τθν μεταφορά
του ςε απόςταςθ Δx είναι

WΣ = – Σ∙Δx

γιατί WF = Σ∙Δx∙ςυν φ , ςυν φ = ςυν 1800 = – 1 άρα WΣ = – Σ∙Δx

Σο ζργο του βάρουσ w του ςϊματοσ και τθσ κάκετθσ δφναμθσ Ν του δαπζδου είναι

Ww = 0 και WN = 0

γιατί Ww = w∙Δx∙ςυν δ , ςυν δ = ςυν 900 = 0 άρα Ww = 0

και WΝ = Ν∙Δx∙ςυν δ , ςυν δ = ςυν 900 = 0 άρα Ww = 0

Οι δυνάμεισ που αςκοφνται κάκετα ςτθ διεφκυνςθ διάδοςθσ κατά τθν κίνθςθ του
ςϊματοσ, δεν παράγουν ζργο
__

Σο ζργο τθσ τριβισ μετατρζπει μζροσ τθσ ενζργειασ του ςϊματοσ ςε κερμότθτα.

Η κερμότθτα είναι ενζργεια που ρζει από τα ηεςτά ςτα κρφο ςϊματα κατά τθν επαφι
μεταξφ τουσ.

Θ κερμότθτα κεωρείται υποβακμιςμζνθ μορφι ενζργειασ γιατί θ κερμότθτα δεν

μετατρζπεται ςε άλλθ μορφι ενζργειασ. ΢ε κάκε μετατροπι τθσ ενζργειασ, ζνα μζροσ τθσ
ενζργειασ μετατρζπεται ςε κερμότθτα

΢χόλιο του Φυςικοφ Ριηόπουλου Ανδρζα (τον οποίο ευχαριςτϊ)

Θερμότθτα είναι τρόποσ - μθχανιςμόσ μεταφοράσ ενζργειασ ςε επίπεδο μικρόκοςμου,

ανοργάνωτα, ςε αντίκεςθ με τον οργανωμζνο τρόπο-μθχανιςμό, που είναι το ζργο.
Μάλιςτα ο μθχανιςμόσ αυτόσ λειτουργεί με επαφι, ρεφματα μεταφοράσ και ακτινοβολία.
Μορφζσ ενζργειασ είναι θ Θερμικι και θ Εςωτερικι.
Ζχει νόθμα ςτθ διάρκεια μιασ μεταβολισ και όχι ςε μια κατάςταςθ ενόσ ςυςτιματοσ.
Επίςθσ μζςω του ζργου τθσ τριβισ ζνα ςϊμα μεταβάλλει τθν εςωτερικι του ενζργεια, όχι
μόνο τθ κερμικι.
Σα ςχολικά και όχι μόνο βιβλία βζβαια χρθςιμοποιοφν κατά κόρον το “ζγινε κερμότθτα” και
αν μασ το λζνε οι μακθτζσ το δεχόμαςτε, ακόμα και ςε Πανελλαδικζσ, αλλά τι ιςχφει
πραγματικά;

__

Οι ενεργειακοί μεταςχθματιςμοί που παρουςιάηονται ςτο παραπάνω ςχιμα:

Θ δφναμθ F (μζςω τθσ ςυνιςτϊςασ τθσ Fx ) προςφζρει ενζργεια ςτο ςϊμα

Αυξάνει θ ταχφτθτα του ςϊματοσ γιατί μζροσ τθσ ενζργειασ που προςφζρκθκε ςτο ςϊμα
(μζςω του ζργου τθσ Fx ) μετατρζπεται ςε κινθτικι ενζργεια

Σο ζργο τθσ τριβισ μετατρζπει μζροσ τθσ ενζργειασ που προςφζρκθκε ςτο ςϊμα (μζςω του
ζργου τθσ Fx ) ςε κερμότθτα που αναπτφςςεται μεταξφ τθσ επιφάνειασ του ςϊματοσ που
ζρχεται ςε επαφι με το οριηόντιο επίπεδο και του οριηόντιου επιπζδου
Θ ενζργεια λοιπόν που ζδωςε ζνασ εξωτερικόσ παράγοντασ, ο άνκρωποσ που τράβθξε με
ζνα νιμα το ςϊμα μάηασ m, μετατράπθκε ςε κινθτικι ενζργεια ςτο ςϊμα και κερμότθτα
μεταξφ των επιφανειϊν τριβισ

__

Γραφικι παράςταςθ F – x

Σο εμβαδό ςτο F – x διάγραμμα μασ δίνει το ζργο τθσ δφναμθσ

Σο παραπάνω ςιζλ εμβαδό είναι το ζργο τθσ δφναμθσ και υπολογίηεται

W = Εμβαδό F – x ⇒ W = F3∙x3

__

Κινθτικι ενζργεια

Κ = 1/2∙m∙υ2

Θ ενζργεια λόγω κίνθςθσ, όποιο ςϊμα κινείται ζχει κινθτικι ενζργεια

Θ κινθτικι ενζργεια είναι μονόμετρο μζγεκοσ

Θ κινθτικι ενζργεια μετριζται ςε 1J (joule) , όπου 1J = 1N∙m

Θ κινθτικι ενζργεια είναι μια κετικι ποςότθτα γιατί m > 0 και υ2 > 0

__

Η μεταβολι τθσ κινθτικισ ενζργειασ

ΔΚ = Κτελ – Καρχ
ΔΚ = 1/2∙m∙υτελ2 – 1/2∙m∙υαρχ2

Βλζπουμε ςτο παραπάνω ςχιμα ζνα ςϊμα μάηασ m ςε τρεισ κζςεισ. Αρχικά το ςϊμα μάηασ
m ζχει υ0 αρχικι ταχφτθτα (αρχικι κατάςταςθ, πρϊτο από αριςτερά ςχιμα), ςτο ςϊμα
αςκοφνται οι δυνάμεισ F , T , N , w (μια ενδιάμεςθ κζςθ, δεφτερο από αριςτερά ςχιμα) ,
τελικά το ςϊμα μάηασ m ζχει διανφςει Δx διάςτθμα και ζχει αποκτιςει ταχφτθτα υ (τελικι
κατάςταςθ , τρίτο από αριςτερά ςχιμα)

__

Διάγραμμα Κ – υ (κινθτικισ ενζργειασ – ταχφτθτασ)

__

Δυναμικι ενζργεια

U= w∙y

Θ δυναμικι ενζργεια ορίηεται ςαν το γινόμενο του βάρουσ ενόσ ςϊματοσ μάηασ m επί το
φψοσ του ςϊματοσ ωσ προσ το επίπεδο αναφοράσ (το επίπεδο ωσ προσ το οποίο μετράμε το
φψοσ y του ςϊματοσ)

U= m∙g∙y

Όπου U είναι θ δυναμικι ενζργεια, m θ μάηα του ςϊματοσ, g θ επιτάχυνςθ τθσ βαρφτθτασ
και y το φψοσ που βρίςκεται το ςϊμα ςε ςχζςθ με το επίπεδο αναφοράσ (το επίπεδο ωσ
προσ το οποίο μετράμε το φψοσ y του ςϊματοσ)
Βλζπουμε ςτο παραπάνω ςχιμα ζνα ςϊμα μάηασ m που αφινεται (υ0 = 0) ςε φψοσ y1

Θ δυναμικι ενζργεια είναι θ ενζργεια λόγω τθσ κζςθσ του ςϊματοσ ωσ προσ το επίπεδο
αναφοράσ. Ζνα ςϊμα μάηασ m που βρίςκεται ςε φψοσ y1 και κινείται ςε κατακόρυφο άξονα
(αλλάηει το φψοσ του ςϊματοσ) ζχει ενζργεια, τθν δυναμικι ενζργεια του ςϊματοσ. Αν
αφιςουμε το ςϊμα ελεφκερο να κινθκεί κατακόρυφα (το ςϊμα κα εκτελζςει ελεφκερθ
πτϊςθ) κατά τθν πτϊςθ του ςϊματοσ αυξάνεται θ ταχφτθτα, άρα και θ κινθτικι του
ενζργεια. Σο ςϊμα απζκτθςε κινθτικι ενζργεια (ενζργεια λόγω κίνθςθσ) μετατρζποντασ τθν
δυναμικι ενζργεια που είχε (ενζργεια λόγω κζςθσ). Σο ςϊμα μάηασ m για να ανζβει ςε
φψοσ y1, κα πρζπει ζνασ εξωτερικόσ παράγοντασ, να αςκιςει δφναμθ ςτο ςϊμα, να παράγει
ζργο μζςω τθσ δφναμθσ και να ανεβάςει το ςϊμα ςε φψοσ y1.

Θ ενζργεια που δαπάνθςε ο εξωτερικόσ παράγοντασ κα αυξιςει τθν δυναμικι ενζργεια του
ςϊματοσ.

Αν δεν μασ δίνει θ εκφϊνθςθ τθσ ερϊτθςθσ ι του προβλιματοσ ζνα ςυγκεκριμζνο ςφςτθμα
αναφοράσ, θ επιλογι του ςυςτιματοσ αναφοράσ είναι δικι μασ με κριτιριο να κάνει τουσ
υπολογιςμοφσ ευκολότερουσ

__

Διάγραμμα U – y , δυναμικισ ενζργειασ – φψουσ

__

Η μεταβολι τθσ δυναμικισ ενζργειασ

ΔU= m∙g∙Δy

ΔU = m∙g∙(yτελ – yαρχ)

__

΢χζςθ τθσ δυναμικισ ενζργειασ με το ζργο του βάρουσ

ΔU = – Ww

Ιςχφει γιατί

ΔU = m∙g∙(yτελ – yαρχ) ⇒ ΔU = w∙(yτελ – yαρχ) ⇒ ΔU = – w∙(yαρχ – yτελ) ⇒ ΔU = – Ww

όπου ΔU είναι θ μεταβολι τθσ δυναμικισ ενζργειασ, m θ μάηα του ςϊματοσ, g θ επιτάχυνςθ
τθσ βαρφτθτασ και Δy θ μεταβολι του φψουσ τθσ μετακίνθςθσ του ςϊματοσ ςε ςχζςθ με το
επίπεδο αναφοράσ

Βλζπουμε ςτο παραπάνω ςχιμα ζνα ςϊμα μάηασ m που αφινεται (υ0 = 0) ςε φψοσ y1

΢το ςϊμα αςκείται μόνο το βάροσ του, δεν ζχει αρχικι ταχφτθτα άρα εκτελεί ελεφκερθ
πτϊςθ. Βλζπουμε ςτο ςχιμα το ςϊμα ςε τρείσ κζςεισ. Αρχικά το ςϊμα βρίςκεται ςε φψοσ
y1 και ζχει υ0 = 0 , ςτθν ενδιάμεςθ κζςθ ζχουμε ςχεδιάςει το βάροσ του ςϊματοσ και τελικά
το ςϊμα βρίςκεται ςε φψοσ y2 και ζχει ταχφτθτα υ.

΢το παραπάνω ςχιμα το ζργο του βάρουσ του ςϊματοσ είναι

Ww = w∙Δy1,2 ⇒ Ww = m∙g∙(y1 – y2)

γιατί Δy1,2 = y1 – y2 , όπου Δy1,2 είναι το φψοσ που ζχει διανφςει το ςϊμα

΢το παραπάνω ςχιμα θ μεταβολι τθσ δυναμικισ ενζργειασ του ςϊματοσ είναι
ΔU = U2 – U1 ⇒ ΔU = m∙g∙y2 – m∙g∙y1 ⇒ ΔU = m∙g∙(y2 – y1)

Παρατθροφμε από τισ παραπάνω ςχζςεισ ότι ιςχφει ΔU = – Ww

__
Μθχανικι ενζργεια, Αρχι διατιρθςθσ μθχανικισ ενζργειασ, Ιςχφσ, Θεϊρθμα ζργου
ενζργειασ

__

Μθχανικι ενζργεια

Ε=Κ+U

Θ μθχανικι ενζργεια ορίηεται ςαν το άκροιςμα τθσ κινθτικισ και τθσ δυναμικισ ενζργειασ
ενόσ ςϊματοσ

θ μθχανικι ενζργεια είναι μονόμετρο μζγεκοσ (όπωσ όλεσ οι μορφζσ ενζργειασ) και
μετριζται ςε 1J (1Joule = 1N∙m)

__

Διατθρθτικζσ ι ςυντθρθτικζσ δυνάμεισ είναι οι δυνάμεισ που τι ζργο τουσ κατά μικοσ
κλειςτισ διαδρομισ (το ςϊμα καταλιγει ςτο ςθμείο από όπου ξεκίνθςε) είναι μθδζν (δεν
παράγουν ζργο)

Διατθρθτικι ι ςυντθρθτικι δφναμθ είναι το βάροσ w

__

Μθ διατθρθτικζσ ι μθ ςυντθρθτικζσ δυνάμεισ είναι οι δυνάμεισ που τι ζργο τουσ κατά

μικοσ κλειςτισ διαδρομισ (το ςϊμα καταλιγει ςτο ςθμείο από όπου ξεκίνθςε) δεν είναι
μθδζν

Μθ διατθρθτικι ι μθ ςυντθρθτικι δφναμθ είναι θ τριβι Σ

__

Αρχι διατιρθςθσ μθχανικισ ενζργειασ

Εαρχ = Ετελ

Καρχ + Uαρχ = Κτελ + Uτελ

΢ε ςϊματα όπου δρουν διατθρθτικζσ (ι ςυντθρθτικζσ) δυνάμεισ θ ολικι μθχανικι

ενζργεια διατθρείται, το άκροιςμα τθσ κινθτικισ και τθσ δυναμικισ ενζργειασ του ςϊματοσ
παραμζνει ςτακερό.
Η αρχι διατιρθςθσ τθσ μθχανικισ ενζργειασ δεν ιςχφει όταν ςτο ςϊμα δρα θ δφναμθ τθσ
τριβισ.

__

Ζνα ςϊμα μάηασ m πζφτει (κίνθςθ ςε κατακόρυφο άξονα).ςτο παρακάτω ςχιμα βλζπουμε
το ςϊμα ςε τρείσ κζςεισ τθσ τροχιάσ του.

΢το παραπάνω ςχιμα ςτθν αρχικι κζςθ το ςϊμα ζχει αρχικι ταχφτθτα υ0 τθν χρονικι
ςτιγμι t1 και βρίςκεται ςε φψοσ y1 . ΢τθν ενδιάμεςθ κζςθ του ςχιματοσ βλζπουμε τθν
δφναμθ του βάρουσ w που αςκείται ςτο ςϊμα και ςτθν τελικι κζςθ το ςϊμα ζχει ταχφτθτα
υ τθν χρονικι ςτιγμι t2 και βρίςκεται ςε φψοσ y2

Εφόςον ςτο ςϊμα αςκείται μόνο θ δφναμθ του βάρουσ του που είναι διατθρθτικι (ι
ςυντθρθτικι) δφναμθ, ιςχφει θ αρχι διατιρθςθσ μθχανικισ ενζργειασ

Εαρχ = Ετελ ⇒ Καρχ + Uαρχ = Κτελ + Uτελ ⇒ 1/2∙m∙υ02 + m∙g∙y1 = 1/2∙m∙υ2 + m∙g∙y2

__
Βλζπουμε ςτο παρακάτω ςχιμα ζνα ςϊμα μάηασ m ανεβαίνει ζνα λείο κεκλιμζνο επίπεδο

Εφόςον ςτο ςϊμα δεν δρουν μθ διατθρθτικζσ (ι μθ ςυντθρθτικζσ) δυνάμεισ μποροφμε να

εφαρμόςουμε τθν αρχι διατιρθςθσ τθσ μθχανικισ ενζργειασ

Αρχι διατιρθςθσ μθχανικισ ενζργειασ

Εαρχ = Ετελ ⇒ Καρχ + Uαρχ = Κτελ + Uτελ ⇒ 1/2∙m∙υ02 + 0 = 1/2∙m∙υ2 + m∙g∙Δx όπου για το Δx κα
χρειαςτοφμε το παρακάτω ςχιμα και τισ απλζσ ςχζςεισ που το ςυνοδεφουν

Από το παραπάνω ςχιμα ςυν κ = S / Δx ⇒ S = Δx∙ςυν κ , θμ κ = h / Δx ⇒ h = Δx∙θμ κ

__
Αρχι διατιρθςθσ τθσ ενζργειασ (γενικότερθ διατφπωςθ)

Αολ,αρχ = Αολ,τελ

όπου Αολ,αρχ είναι θ ολικι αρχικι ενζργεια του ςϊματοσ και Αολ,τελ είναι θ ολικι τελικι
ενζργεια του ςϊματοσ

__

Θεϊρθμα ζργου – ενζργειασ

ΔΚ = W΢F ⇒ Κτελ – Καρχ = W΢F

(κεϊρθμα μεταβολισ τθσ κινθτικισ ενζργειασ, μια παλαιότερθ ονομαςία του)

Θ μεταβολι τθσ κινθτικισ ενζργειασ ιςοφται με το ζργο όλων των δυνάμεων που αςκοφνται
ςτο ςϊμα

Σο κεϊρθμα ζργου ενζργειασ είναι μια άλλθ διατφπωςθ τθσ γενικότερθσ αρχισ
διατιρθςθσ τθσ ενζργειασ, άρα ιςχφει πάντα ςε κάκε περίπτωςθ

__

΢ϊμα μάηασ m κινείται πάνω ςε οριηόντια επιφάνεια όπωσ φαίνεται ςτο παρακάτω ςχιμα

΢το ςϊμα μάηασ m του παραπάνω ςχιματοσ αςκοφνται οι δυνάμεισ: F από ζνα εξωτερικό
παράγοντα ςτο ςϊμα, w το βάροσ του ςϊματοσ που αςκείται από τθν Γθ, N θ κάκετθ
δφναμθ από το δάπεδο και Σ τριβι θ δφναμθ που αςκείται λόγω τθσ ςχετικισ κίνθςθσ του
ςϊματοσ ωσ προσ το οριηόντιο δάπεδο

Θεϊρθμα ζργου ενζργειασ

ΔΚ = W΢F ⇒ Κτελ – Καρχ = W΢F ⇒ 1/2∙m∙υ2 – 1/2∙m∙υ02 = W΢F ⇒ 1/2∙m∙υ2 – 1/2∙m∙υ02 = WF +

WT + Ww + WN ⇒ 1/2∙m∙υ2 – 1/2∙m∙υ02 = + F∙Δx – Σ∙Δx + 0 + 0

__
Ζνα ςϊμα μάηασ m πζφτει (κίνθςθ ςε κατακόρυφο άξονα).ςτο παρακάτω ςχιμα βλζπουμε
το ςϊμα ςε τρείσ κζςεισ τθσ τροχιάσ του.

΢το παράδειγμα που είδαμε πριν και φαίνεται ςτο παραπάνω ςχιμα, ζνα ςϊμα μάηασ m
πζφτει. κα εφαρμόςουμε το κεϊρθμα ζργου ενζργειασ

ΔΚ = W΢F ⇒ Κτελ – Καρχ = W΢F ⇒ 1/2∙m∙υ2 – 1/2∙m∙υ02 = W΢F ⇒ 1/2∙m∙υ2 – 1/2∙m∙υ02 = Ww ⇒

1/2∙m∙υ2 – 1/2∙m∙υ02 = w∙Δy ⇒ 1/2∙m∙υ2 – 1/2∙m∙υ02 = w∙(y2 – y1)

__

΢το παρακάτω ςχιμα βλζπουμε ζνα ςϊμα μάηασ m να ανζρχεται ςε ζνα μθ λείο κεκλιμζνο
επίπεδο

Αν και υπάρχει μθ διατθρθτικι δφναμθ, δεν μασ εμποδίηει να εφαρμόςουμε το κεϊρθμα

ζργου – ενζργειασ που ιςχφει ςε κάκε περίπτωςθ
Θεϊρθμα ζργου – ενζργειασ

ΔΚ = W΢F ⇒ Κτελ – Καρχ = W΢F ⇒ 1/2∙m∙υ2 – 1/2∙m∙υ02 = W΢F ⇒ 1/2∙m∙υ2 – 1/2∙m∙υ02 = WF +

WWx + WT ⇒ 1/2∙m∙υ2 – 1/2∙m∙υ02 = + F∙Δx + wx∙Δx – Σ∙Δx + 0 + 0 ⇒ 1/2∙m∙υ2 – 1/2∙m∙υ02 = +
F∙Δx + w∙ςυν κ∙Δx – Σ∙Δx

__

Ιςχφσ

P = ΔW / Δt

Η ιςχφσ ορίηεται ςαν τον ρυκμό μεταβολισ του ζργου τθσ δφναμθσ που αςκείται ςτο
ςϊμα m

Θ ιςχφσ μασ δείχνει πόςο γριγορα παράγεται ζργο ςτο ςϊμα με τθν επίδραςθ τθσ δφναμθσ
που παράγει το ζργο

Θ ιςχφσ είναι μονόμετρο μζγεκοσ

Μονάδα μζτρθςθσ τθσ ιςχφσ είναι το 1W (Watt) όπου 1W = 1J/s

__

΢χζςθ ιςχφσ – ταχφτθτασ

Ρ = F∙υ

Απόδειξθ

P = ΔW / Δt ⇒ P = Δ(F∙x) / Δt ⇒ P = F∙υ

Για να ιςχφει θ παραπάνω απόδειξθ πρζπει θ δφναμθ F να είναι ανεξάρτθτθ του χρόνου

__

΢χόλιο (του Φυςικοφ Καςωτάκθ Χαράλαμπου τον οποίο ευχαριςτϊ)

καλό είναι να κάνουμε το διαχωριςμό, και ασ μθν τον κάνει το ςχολικό, ςτθ μζςθ ιςχφ P =
W/t, με ςφμβολο παφλασ(-) πάνω από το P που παριςτάνει μακθματικά τθ μζςθ τιμι, από
τθ ςτιγμιαία ιςχφ Ρ = F∙υ∙ςυνφ με φ θ γωνία που ςχθματίηουν τα διανφςματα F και υ. Καλό
είναι να εξθγιςουμε ςτουσ μακθτζσ ότι αυτι θ γωνία φ είναι θ ίδια που ζχουν μάκει ςτο
ζργο μια και τα διανφςματα υ και Δx ζχουν από τον οριςμό που ζχουν μάκει υ = Δx / Δt τθν
ίδια κατεφκυνςθ.