Heograpiya

Heograpiya isang larangan ng agham na pinag-aaral ang mga lupain,

katangian, naninirahan, at hindi karaniwang bagay sa Daigdig.
Ang salitang “heograpiya"ay hango sa salitang Griyego na geo na
nangangahulugan “lupa" at graphein na ibig sabihin ay “pagsusulat".
Mga Tema sa Pag-aaral ng Heograpiya

Lugar
Tumutukoy sa katangiang pisikal at sa mga at sa mga taong naninirahan
sa isang pook.
Anyong lupa Anyong tubig Klima Likas na yaman

Lokasyon
Ang lokasyon ay ang paraan ng pagtukoy sa isang lugar.
Prime meridian ang pinakagitnang guhit na humahati sa silangan at
kanluran ng globo.
2 imaginary line
Longhitude
Latitude
Rehiyon
Ang rehiyon ay tumutukoy sa lokasyon at maging sa pag-aaral ng isang

lugar base sa relihiyon, kutura at klima nito.

Interaksiyon ng tao at kapaligiran

Ang tao ay nagbabago at binabago ng kapaligiran kaya't kailangan nila
ng kalikasan para ay mabuhay.

Panggalaw ng Tao
Tumutukoy ito sa pagkilos ng tao, produkto o kaisipan mula sa isang
lugar patungo sa ibang bansa.

Peninsula Pulo/Isla Kapatagan Talampas

Isthmus Bundok Bulkan Burol

Disyerto Lawa Look Golpo Ilog

Anyong Lupa Anyong Tubig

Kondisyong Heograpikal Sa Panahon Ng Mga Unang Tao

Unang Anyong Buhay

Reptilya, Dinosour at iba pa

Cenozoic
Nangangahulugang "bagong buhay", ang kasalukuyang at pinakahuli ng
tatlong eras at kilala bilang Age Of Mammals.

Homonid
Ang kahulugan ng hayop.

Homo Erectus
Tinatayang pinakadirektang ninuno ay uring Homo Sapiens.

Homo Sapiens
Kasalukuyang uri ng tao.

Apat na Uri ng Homonid

 Ramapithecus
 Australopithecus Africanus
 Australopithecus Robustus

 Australopithecus Afarensis

Dalawang Homo Erectus

 Taong Java
 Taong Peking

DalawangPanahon ng mga Unang Tao

 Quaternary
 Tertiarty

Dalawang kapanahunan ang Quaternary

 Holocene
 Pleistocene

Limang kapanahunan ang Tertiary

 Pilocene Eocene
  Milocene Palaeocene
 Oligacene

Paleotiko

Ang Panahong Paleolitiko (500,000-10,500 BK) ay ang panahon

kung saan karamihan sa kasangkapan ng mga tao ay gawa sa
kahoy at madaling masira. Ito ang panahon kung saan ginagamit
ang bato bilang kasangkapan ng mga australopithecine. Dito ay
laganap ang pangangaso at pangongolekta ng mga halaman sa
gubat.
Neolitiko
Panahon ng Bagong Bato,Nagkaroon ng pag-unlad ng lipunan ng
mga unang tao, patuloy ang pag-unlad ng mga kasangkapan ayon
sa pangangailangan ng tao, hinasa at kininis ang mga bato upang
tumalim,  Natagpuan ang labi ng mga pinaglutuan at ginamit na
apoy, nagkaroon ng sosyalisasyon o ugnayan ang mga tao sa isa't
isa,nagkaroon ng pag-unlad ng teknolohiya Katibayan: Natagpuan
sa yungib ng Guri ng Lipuun Point, Palawan at Natutunan din sa
panahonh ito ang pagsasaka at agrikultura.
Mesolotiko
Nagsimula ang panahong Mesolithic o Panggitnang Panahon ng
Bato (Middle Stone Age). Kasamang namatay ng panahong
Paleolithic ang malalaking hayop na nagsisilbing pagkain ng mga
tao, at napalitan ng mga hayop na nakikita natin sa kasalukuyan.
Natunaw na rin ang makakapal na yelo sa pagtatapos ng panahong
 Pleistocene kaya't lalong lumawak ang mga lupang maaaring
panahanan ng mga tao. Bagama't nanatiling bato ang mga
kasangkapang gamit ng mga tao noong panahong Mesolithic lumiit
naman ang mga ito at naging mas pino.

Panahon ng Metal
Natuksalan ng mga tao ang kaalaman ng pagmimina at pagtutunaw
ng bakal.

Panahon ng Tanso
Tanso ang unang metal natuksalan ng sinaunang tao.

Panahon Bronse
Mas matibay ang bronse kaysa sa tanso.
Natuksalan ng mga tao ang mas matibay pa na sandata

Panahon Bakal
Sumolpot ang panahong bakal noong 4000 BCE
Bakal ang pinakamatibay na metal kaysa tatlo.

Ang Sinaunang Rome

Republika
Isang gobyerno kung saan ang mamamayan ay may karapatang
bumoto at maghalal ng mga opisyal
Patrician
Ang nagging pinuno at mga mayayamang may-ari ng lupa.
Minamahala ng mga patrician ang dalawang konsul na nangasina
sa pang araw-araw na gawain ng pamahalaan at nangang asiwa sa
pagpatakbo sa hukbo.

Senado [Senate]
Binubuo ng 300 kagawa ng konseho na nagmula sa pangkat ng patrician ay
higit na makapangyarihang sa pamahalaan.

Plebeian
Mga banyaga na mamamayan at nagtatamasa lamang ng ilang Karapatan.

Noong 494 BCE

Humingi ng pantay na Karapatan ang mga Plebeian

Noong 264 BCE

Nakidigma ang Rome sa Carthage

Noong 241 BCE

Napalitang makipagsundo ang Carthage sa Rome.

Carthage
Isang lungsod estado na itanatag ng mga Phoenician.
Ang Labanan ng Rome at Carthage (Digmaang Punic)
isang serye o magkakasunod na tatlong digmaan sa pagitan ng Roma at
maaaring ang pinakamalaking mga digmaan sa sinaunang mundo.
Nangyari ang Unang Digmaang Puniko noong 264-241 BK at nito ay ang
mahigpit na katunggali ng Roma ang Kartago sa kalakalan at panganib ang
kapangyarihan nito sa mga kaalyado ng Roma sa timog ng Italya. Nagwagi
ang mga Romano. Nakamit nila ang Sisilya na siyang naging unang
lalawigan ng Roma na hindi kabilang sa tangway ng Italya.

Ang Klasikal Europe
Greece
 
“Sinilangan ng Kanluraning Sibilisasyon”
  Isang peninsula- Bulubundukin ang lupain ditto atnapaliligiran ng mga dagat- Ion
ian Sea ang hangganan sa kanluran- Mediterranean Sea ang hangganan satimog- A
egean Sea ang hangganan sa silangan- Corinth Gulf ang nagdurugtong sa halosmag
kahiwalay na rehiyon ngPeloponnesus- Ang kapatagan ay matatgpuan saThessaly, 
Boconia at Messenra.- Marami sa mga Griyego ay mangingisda,marino at mga ma
ngangalakal.

 Helleniko
salitang ibig sabihin ay maykinalaman sa mga Griyego

 CRETE
 pinakamalaking pulo saGreece

 KABIHASNANG CRETE
1. Kabihasnang Minoan
2. Kabihasnang Mycenean

 Kabihasnang Minoan- Hango sa pangalan ni Haring Minosna pinaniniwalaang nag
tatag nagkaharian sa Crete
 May mataas na antas ng kalinangansa larangan ng arkitektura atmayroong mahuhu
say sa inhenyero
 May isang palasyo na nagsisilbingtirahan ng hari at iba pang opisyalesng kaharian 
sa lungsod ng Knossos
 May nasusulat nang alpabeto- Sinalakay ng mga Mycenean mulasa Peloponnesus 
at sinakop

Kabihasnang Mycenean
 Mga Mycenean na sumalakay saCrete na nagmula sa kapatagan ngEurasia at nanir
ahan saPeloponnesus- Tinawag na Mycenean mula sapangalan ng kanilang lungso
d naMycenae- Si Agamemnon ang pinuno nglungsod at naggingpinakamakapangy
arihang hari sasinaunang Greece.

KLASIKAL GREECE
 Polis -binubuo ng tatlong bahagi:
 Acropolis
- makikita ang mgatemplo at gusaling pampubliko

 Agora
- ikalawang bahagi kungsaan matatagpuan ang
 mgapamilihann

 Polis
- binubuo ng mganakapaligid na kanayunan

Digmaang Marathon
Ang Labanan sa Marathon ay isa sa napakakilalang pakikipagtunggali ng mga
militar sa kasaysayan. Ang kanilang tagumpay na natamo laban sa mga
Persyanong mananakop ay nagbigay sa Ciudad ng Greek ng lakas ng loob at
abilidad na ipagtanggol ang kanilang mga sarili at paniniwalang sila ay hindi basta
basta at handang ipaglaban ang kanilang patuloy na kabuhayan at pamamalagi.

Digmaan persia
Ang Digmaang Persia ay tungkol sa paglalaban ng Persia at Greece. Noong una,
nagalsa ang mga nasakop na lungsod estado ng Greece sa utos ni Haring Cyrus na
magbayad sila ng buwis sa Persia. Nabigo ang Greece. Tapos, nang mamuno si
Haring Darius, nagkaroon ng petisyon Laban sa pangkat etniko sa Danube na
kinalaban ng Ionia na sinusuportahan ng Athens. Nabigo ulit ang Greece. Ngunit
ito ay tumuloy sa Digmaang Marathon. Kasama sa Digmaang Persia ang
Digmaang Marathon, Digmaang Thermopylae, Digmaang Salamis at Labanan sa
Plataea.

Digmaang Thermopylae
Labanan ng nakaraang 480 taon sa panahon ng Persian War . Ang
Thermopylai ay isang mahalagang gateway sa Central Greece. Inutusan
ni Sparta Haring Leonidas ang lahat ng pwersang Griyego, naghihintay
sa hukbo na pinangunahan ng Xerxes I ng Persia, ngunit lahat ng 300 ng mga
sundalong Spartan na natalo ng mga natalo ay pinatay.

Digmaang Salamis
Pinamunuan ni Themistocles ang natirang populasyon sa Athens. Sila ay
napakaunti kumpara sa grupong pinapupunuan ni Xerxes. Ang mga alipin na
pinamunuan ni Xerxes ay nag layag sa karagatan upang masalakay ang mga
Athenians  pero noong nasa labanan na sila, nahirapan na silang imaniubra ang
kanilang mga barko at ito ay ginamit ng mga Athenians bilang teknik. Gumawa
sila ng diretsong linya upang pabagsakin, sirain at palubugin ang mga barko ng
Persyans at gaya ng inaasahan nagawa nilang sirain at paatrasin ang mga ito at
dahil dito sila ay muling nanalo sa digmaan laban sa mga Persyano.
Digmaang Peloponnesian
Dito nagsama-sama ang mga lungsod-estado sa Peloponnesus . Pinili nila ang
Sparta upang pamunuan sila laban sa Athens. Noong 404 B.C.E., tinalo ng Sparta
ang Athen. Nagpatuloy ang alitan sa iba’t-ibang lungsod estado at bumagsak ang
pamumuno ng Sparta ng labanang Leuctra noong 371 B.C.E. Iniwan ng Digmaang
Peloponnesian ang mga Greek na mahina at wasak-wasak. 

ANG PAG-USBONG NG EUROPE

Ang pagbagsak ng kapangyarihan ng mga Romano ang nagbigay-daan sa
bagong pamumuhay

nagpatupad si Charlemagne ng mga pagbabago sa pamamahala. Kanyang hinati

ang imperyo sa duchies at counties na pinamumunuan ng isang duke o konde
Ipinatupad din ni Charlemagne ang mga sumusunod: -ipinamigay ang
malalawak na lupain (fief) sa mga lider militar; -ipinagkaloob niya sa mga
maliliit na haring may taglay na kapangyarihang administratibo,
militar, at hudikatura ang pangangasiwa sa kanilang sariling teritoryo;at -
nagtalaga siya ng mga missi dominici o mga tagasiyasat sa bawat teritoryo na
nangangasiwa bilang kinatawan niya

Noong 814 CE, pumanaw si Charlemagne at ang humalili sa kanya ay ang anak
na si Louis the Pious

ANG BANAL NA IMPERYONG ROMANO

Nabuo ang Kasunduan sa Verdun, kung saan ang imperyo ay hinati sa tatlong
magkakapatid sa pagitan nina Lothair, Louis the German, at Charles the Bald.
Ang gitnang bahagi ay napunta kay Lothair, kay Charles the Bald napunta ang
France at kay Louis the German napunta ang Germany

Noong 870 CE, ang buong kaharian ni Lothair ay muling nahati sa

pamamagitan ng Kasunduan sa Mersen. Ito ang nagtalaga sa hangganan ng
Silangan at Kanlurang Frank. Ang silangang bahagi ay napunta kay Louis (the
German) at ang kanlurang bahagi naman ay napunta kay Charles II (the Bald).
Kinoronahan si Otto na tinawag na “Ang Dakila” bilang Emperador ng Banal
na Imperyong Romano noong 963 CE at kanyang itinalaga si Papa Leo III
bilang kanyang kapalit

ANG PAGLAKAS NG SIMBAHANG KATOLIKO

Ang simbahan ay naging pangunahing institusyon sa Gitnang Panahon.
Nakasentro ito sa Rome at bagama’t watak-watak ang lipunan at pamahalaan,
binigkis ng Simbahan ang mga tao at tumugon sila sa pangunahing
pangangailangan nila. Umasa ang mga Romano sa Simbahan para sa kanilang
kaligtasan

Ang Organisasyon ng Simbahan -Anyong tatsulok ang organisasyon ng

Simbahan. Nasa tuktok nito ang Santo Papa na nagsisilbing pangkahalatang
pinuno ng Simbahan.

Ang Papacy o Kapapahan

tumutukoy sa katungkulan ng Papa bilang Pinuno ng Estadong Papal na kilala
bilang Vatican
Obispo
naman ang ikalawang antas na katuwang ng Santo Papa sa pamamahala
katulong ng Obispo ang isang Curia, na binubuo mga Kardinal na pinili mula sa
pangkat ng Arsobispo

Katoliko
Bumuo ang Simbahan ng isang batas na tinatawag na Batas Canon. Ito ay
kalipunan ng mga batas tungkol sa mga aral ng Kristiyanismo, kaasalan, at
moralidad ng mga pari

Ang pinakamabigat na parusa na ipinataw ng simbahan sa mga nagkakasala ay

eskomulgasyon at interdict
Eskomulgasyon
 isang parusa ng pag-alis sa karapatan at prebilehiyo ng isang tao bilang kasapi
ng Simbahan
Interdict
pagtigil sa pagganap ng Simbahan sa mga sakramento sa isang kaharian
Lay investure
karapatan ng mga hari na pumili ng mga Obispo ng Simbahan
Ang Pamumuno ng mga Monghe

Monghe
binubuo ng mga pangkat ng mga pari na tumalikod sa makamundong
pamumuhay at sa mga monasteryo.

Ang abbot ang pinakamataas na pinuno ng mga sa isang monastery

ANG KRUSADA
Ang Krusada ay serye ng labanang panrelihiyon ng mga kristiyano mula sa
Kanlurang Europe laban sa mga Muslim upang mabawing muli ang Banal na
Lupain

ANG PIYUDALISMO
Ang piyudalismo ay isang sistemang politikal at militar sa kanlurang Europe
noong Gitnang Panahon
Ito ay isang ugnayan ng mga aristokrata o panginoon at kanyang basalyo

Ang Daigdig sa Panahon ng Transisyon

BOURGEOISIE
Tinatawag din sila na Burghers o Bourgeoisie.
Ang kanilang interes ay magnegosyo kaysa makidigma.
Ang salitang bourgeoisie ay tumutukoy sa mga malalayang tao sa mga
malalayang tao sa europe. Mahalagang pangkat ng sosyo- ekonomiko.

Karl Marx
tinaguriang AMA NG KOMUNISMO.
Itinuturing kapilalista ng mga bourgeoisie.
MGA SALIK SA PAG ANGAT NG BOURGEOISIE
Ang pagbabago sa sining ng pakikidigma.
Ang pagdami ng mersenaryo.
Ang sistemang guild.

MERKANTILISMO
Ang merkantilismo ay isang patakarang pang ekonomiya na umiral sa Europe
noong ika 16 hanggang 18 siglo na kung saan kontrolado ng gobyerno ng
industriya at kalakalan.
Pinasigla ang industriya ng pagmamanupaktura dahil ito ang nagbibigay ng buwis
na siyang gastuhin ng gobyerno.
Mahalagang bahagi ng Merkantilismo ang kolonyakismo o ang pananakop mg
mga lupain.

MERKANTILISMO
Sa pagsasakatuparan ng kolonyalismo ginalugad at sinakop ng mga merkantilista
ang mga lupain na makapagtutustos sa kanila ng ginto o maging ang mga kalakal
na likas na wala sa kanilang hawak na bansa.

ANG RENAISSANCE
Ito ay nagmula sa salitang pranses na nangangahulugang muling pagsilang.
Ito ay isang panahon kung saan ang interes sa kalikasan ng mga mamamayan ay
muling nabuhay.
Sa panahon ng renaissance naging maningning ang larangan ng
pagpipinta ,eskultura,at arkitektura.

ANG REPORMASYON
Isang kilusan noong ika 16 na siglo tungo sa pagbabago ng simbahang katoliko.

Unang Digmaang Pandaigdig

Mga Sanhi ng Unang Digmaan Pandaigdig

 Nasyonalismo
  Militarismo
 Alyansa
 Imperyalismo

Mga Alyansa

Triple Alliance
 Italy
 Germany
 Austria-Hungrary

Triple Entente
 Russia
 Britain
 France

Digmaan sa Kanluran
France at Germany

Pinaka mainit na labanan

Lumusob sa Belguim ang hukbong Germany at ipinanalang bahala nitong huli

ang pagiging neutral na bansa nito. Ito ang paraang ginamit upng lumusob ang
France.

Digmaan sa Silangan
Russia VS. Germany

Lumusob ang Russia sa Prussian (Germany) sa pangunguna ni Duke Nicholas,

pimangkinni Czar Nicholas II.

Ikalawang Digmaan Pandaigdig

Mga Suliranin ng Pagsuklab ng Ikalawang Digmaan
Pandaigdig

Tunggalian/ Magkasalungat na Ideolohiya

Komunismo
Demokrasya

Pag-silang ng Diktador
 Adolf Hitler
 Benito Mussolini
 Nazismo
 Pasismo

Iba pang sanhi ng Unang digmaan Pandaigdig

 Great Depression
 Unang Digmaan Pandaigdig

Adolf Hitler
Pinuno ng Nazi sa Germany at tinaguriang Deh Fuhrer ( Ang pinuno)
Itinatag ang Nazismo sa Alemanya

Benito Mussolini
Pinuno ng mga Pasista sa Italya at tinaguriang IL Duce ( Ang pinuno)
Itinatag ang Pasismo sa Italya

Mga Alyansang Nabuo Noong Ikalawang Digmaan

Pandaigdig
 Axis Powers

Adolf Hitler (Germany) Nazis

Benito Mussolini ( Italya ) Pasis
Hideki Tojo (Japan ) Militiris

Allied Powers
France
Britain
Russia

Central Powers
-binubuo ng Germany, Romania, Bulgaria, Italya, at iba pa.

Maginot Line
-Depensa o Pader sa Germany

Siegfried Line
-Depensa o Pader sa Aleman

Blitzkreig o Lightning War

-Doktrinang military na nangunguhulgan ng pag-atake nang may element ng bilis
at pambibiglaupang hindi makaorganisa ng depensa ang kalaban.

Heneral Erwin Rommel

Tinaguriang “Dessert Fox”

Namuno sa digmaan ng Germany sa Britain na ikinahing ng hukbong ingles

Lend Lease Act

Isang progama ng US na naglalayong magpahiram/ magpautang ng salapi sa mga
bansang lumaban sa Axis Powers upang masuportahan ang mga armas.