Bölüm 13

GAZ KARIŞIMLARI

1
 BİR GAZ KARIŞIMIN MOL VE KÜTLE ORANLARI

Karışımın özelliklerini belirlemek için, karışımı oluşturan karışanların miktarlarını ve ayrı

ayrı özelliklerini bilmek gerekir. Bir karışımda karışanların miktarları mol veya kütle
olarak belirtilebilir. Bu yöntemlerden birincisine mol analizi, ikincisine kütle analizi
denir.
Mol analizi: Her bir karışanın mol
miktarı belirtilir.
Kütle analizi: Her bir karışanın
kütle miktarı belirlenir.

Karışımın kütlesi karışanların kütlelerinin toplamına eşittir.

Kütle oranı Karışanın kütlesinin karışımın

kütlesine oranıdır.

Karışanın mol miktarının

Mol oranı karışımın mol miktarına oranıdır.
Kimyasal reaksiyona girmeyen bir karışımın mol
miktarı, karışanların mol miktarlarının toplamına eşittir.

Bölüm 13: GAZ KARIŞIMLARI

Bir karışımın kütle ve mol oranlarının toplamı 1’e eşittir.

Karışımın görünür (veya ort.) mol kütlesi

Karışımın gaz sabiti

Karışımın mol kütlesi

Bir karışımın kütle ve mol oranları arasındaki ilişki,

Bir karışımın mol oranlarının

toplamı 1’dir.

Bölüm 13: GAZ KARIŞIMLARI

Örnek 13–1
Gazgaz
Bir karışımında 3 kg
karışımında O2,O52,kg
3 kg N2 N
5 kg ve2 ve
12 12
kg kg
CHCH
4 bulunmaktadır.
4 bulunmaktadır.
(a) Her karışanın kütle oranını,
(b) Her karışanın mol oranını,
(c) Karışımın ortalama mol kütlesini ve gaz sabitini hesaplayınız.

(a) Karışımın toplam kütlesi,

(b) Mol oranlarını hesaplayabilmek için, her karışanın mol miktarlarını belirlemek gerekir.

Bölüm 13: GAZ KARIŞIMLARI

(c) Karışımın ortalama mol kütlesi ve gaz sabiti,

Bölüm 13: GAZ KARIŞIMLARI

Pr. 13-13: Bir gaz karışımında 5 kg O2, 8 kg N2 ve 10 kg CO2 bulunmaktadır.
a) Her karışanın kütle oranını, (b) mol oranını, (c) karışımın ortalama mol kütlesini ve gaz sabitini
hesaplayınız.

Bileşenlerin mol kütleleri: 𝑀 32 ,𝑀 28 ,𝑀 44 𝑇𝑎𝑏𝑙𝑜 𝐴 1

a)
Karışımın toplam kütlesi,

Her bir karışanın kütle oranı,

, ∑ 𝑚𝑓 1

b) Her bir karışanın mol sayıları,

Karışımın mol miktarı,

Her bir karışanın mol oranı,

, ∑𝑦 1

c) Karışımın ort. mol kütlesi ve gaz sabiti,

Bölüm 13: GAZ KARIŞIMLARI

 BİR GAZ KARIŞIMIN P-v-T DAVRANIŞI: İdeal ve Gerçek Gazlar
İdeal bir gaz, moleküller arasında büyük boşlukların olduğu, moleküllerin birbirini etkilemediği bir gaz olarak
tanımlanır. Bu durumda gazın yoğunluğu düşük olur.
Gerçek bir gazın basıncı kritik basıncından düşük, sıcaklığı kritik sıcaklığından yüksekse, ideal gaz kabul
edilebilir.
İdeal bir gazın P-v-T davranışı ideal gaz denklemi Pv=RT bağıntısıyla ifade edilir. Gerçek gazların P-v-T
davranışları ise daha karmaşık hal denklemleriyle veya Pv=ZRT bağıntısıyla modellenir. Buradaki Z,
sıkıştırılabilme çarpanıdır.

Gaz karışımlarının P-v-T davranışlarını açıklamak için iki model ortaya konmuştur:
Dalton’un toplanan basınçlar yasası : Bir gaz karışımının basıncı, karışanların karışım sıcaklığında
olmaları ve ayrı ayrı toplam hacmi kaplamaları durumunda sahip olacakları basınçların toplamıdır

Amagat’ın toplanan hacimler yasası : Bir gaz karışımının hacmi, karışanların karışım sıcaklığı ve
basıncında olmaları durumunda ayrı ayrı kaplayacakları hacimlerin toplamıdır.

İki mükemmel gazdan oluşan bir karışım için İki mükemmel gazdan oluşan bir karışım
Dalton’un toplanan basınçlar yasası için Amagat’ın toplanan hacimler yasası

Bölüm 13: GAZ KARIŞIMLARI

İdeal gaz karışımları Dalton ve Amagat yasalarını tam olarak sağlarlar. Gerçek gaz karışımları ise
bu yasalara yaklaşık olarak uyarlar.

Pi karışan basıncı Vi karışan hacmi

Pi /Pm basınç oranı Vi /Vm hacim oranı

İdeal gazlar için, Dalton’un ve Amagat’ın

kuralları aynıdır ve aynı sonuçları verirler.

Karışım sıcaklığı T ve karışım basıncı P’de bir karışanın tek başına kapladığı hacim karışan
hacmi diye bilinir. Mükemmel gazlar için bu değer yiVm veya kısmi basınca eşittir.

Bölüm 13: GAZ KARIŞIMLARI

 İdeal-Gaz Karışımları

Bu denklem sadece ideal gaz karışımları için geçerlidir. Çünkü ideal gaz denklemi kullanılarak
çıkarılmıştır.

İdeal gazlarda karışan basıncı kısmi basınç, karışan hacmi kısmi hacim olarak ifade edilebilir.

İdeal gaz karışımı için basınç oranı, hacim oranı ve mol oranı birbirine eşittir.

Bölüm 13: GAZ KARIŞIMLARI

Ha hassas hal denklemleri kullanılır.
Gerçek Gaz Karışımları

Gerçek gaz karışımlarının ideal gaz davranışından farklılığını dikkate almak için, ideal gaz denklemi
yerine Van Der Waals, Beattie-Bridgeman, Benedict-Webb-Rubin gibi daha hassas hal denklemleri
kullanılır.
Başka bir yöntem, sıkıştırılabilme çarpanını kullanmaktır.

Karışımın sıkıştırılabilme çarpanı

Dalton’un yasası, düşük basınçtaki, Amagat yasası yüksek basınçtaki gaz karışımları için daha
uygundur.

Gerçek gazlardan oluşan bir gaz karışımının P-v-T davranışını belirlemenin bir başka yolu,
karışımı kritik özellikleri P'kr ve T‘kr olan sanki-saf madde gibi kabul etmektir. Bu Kay Kuralı
diye bilinir. Bu yöntemde, karışanların kritik basınç ve kritik sıcaklıklığı kullanılarak, karışımın
sanki-kritik basıncı ve sanki kritik sıcaklığı tanımlanır.

Bölüm 13: GAZ KARIŞIMLARI

GAZ KARIŞIMLARININ ÖZELİKLERİ- İdeal ve Gerçek Gazlar

Bir karışımın özelliği, karışanların

özelliklerinin toplamıdır.

Bölüm 13: GAZ KARIŞIMLARI

 Gaz karışımın birim kütle veya birim mol için özellikleri

Karışımın yeğin
özellikleri, karışanların
özelliklerinin ağırlıklı
ortalamasından bulunur.

Birim kütle için özelikler kütle oranı (mfi) ile, birim mol için özelikler mol oranı (yi) ile ifade
edilmiştir.

Yukarıda verilen bağıntılar ideal ve gerçek gaz karışımları için geçerlidir.

Bölüm 13: GAZ KARIŞIMLARI

Örnek 13–3
Sabit hacimli, yalıtılmış, kapalı bir kap bir perde ile iki bölmeye ayrılmıştır.
Bölmelerden birinde 40 °C
ayrılmıştır. Bölmelerden sıcaklık
birinde ve sıcaklık
40 °C 100 kPavebasınçta
100 kPa7 kg oksijen,
basınçta 7
diğerinde
kg oksijen,isediğerinde
20 °C sıcaklık ve 150
ise 20 °C kPavebasınçta
sıcaklık 150 kPa 4 kg azot bulunmaktadır.
basınçta 4 kg azot
Daha sonra bölmeleri
bulunmaktadır. ayıranbölmeleri
Daha sonra perde kaldırılmakta
ayıran perdevekaldırılmakta
gazların karışması
ve
sağlanmaktadır.
gazların karışması Denge hali sağlandıktan
sağlanmaktadır. Dengesonra (a) karışımın sonra
hali sağlandıktan sıcaklığını, (b)
karışımın basıncını
(a) karışımın hesaplayınız..
sıcaklığını, (b) karışımın basıncını hesaplayınız..
(a) Kapalı sistem için enerjinin korunumu denklemi yazılırsa,

Bölüm 13: GAZ KARIŞIMLARI

Bölüm 13: GAZ KARIŞIMLARI
 Pr. 13-54: Kapalı devre bir gaz türbini çevriminde, aracı akışkan olarak He ve Argon gazlarından oluşan bir
karışım kullanılmaktadır. Karışımda He ve Argonun mol oranları eşittir. Karışım türbine 2.5 MPa basınç ve
1300 K sıcaklıkta girmekte ve izantropik olarak 200 kPa basınca genişlemektedir. Karışımın birim kütlesi için
türbinde yapılan işi hesaplayınız.

He ve Argonun mol kütlesi ve özgül ısıları,

𝑀 4 ,𝑀 40 ,𝐶 , 5.1926 ,𝐶 , 0.5203 𝑇𝑎𝑏𝑙𝑜 𝐴1 𝑣𝑒 𝐴2

. .

Karışımın mol kütlesi:

Karışımın kütle ve mol oranı ilişkisi: Birden fazla atomlu gazların

karışımında karışımın özgül
ısı oranı 𝑘 ,
Karışımın ort. özgül ısısı:

Her iki gaz da tek atomlu olduğundan Tablo A2’den k=1.667

Türbinde izantropik genleşme sonundaki sıcaklık,

Açık sistem enerji dengesi,

Türbin işi,