Introduksyon sa Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino
Palagay – mga posibleng kaugnayan o pinagmulan ng
Kahulugan ng Pananaliksik
 Ang pananaliksik ay batay sa nasusulat na katibayan.
 Ang pananaliksik ay isang sistematikong paghahanap
sa katotohanan at kadahilanan ng mga likas na
kaganapan sa pamamagitan ng siyentipikong
pamamaraan.
 Galileo Galilei (1564-1642) – “Ama ng Siyentipikong
Pamamaraan”
 Ayon sa Encyclopedia Britannica (1970) – “Maski
habang si Francis Bacon ay nagmamatuwid, ang
totoong paraan ay isinasabuhay ni Galileo, sa
pagsasama-sama ng pagmamasid, pagpapalayag,
sipnayang paghango, at pantiyak na pagsubok na
naitatag ang agham ng pagkilos.”
Layunin ng Pananaliksik
May dalawang payak na layunin ang pananaliksik:
1. Ang paghahanap ng katotohanan;
2. Ang paghahanap ng kapaliwanagan o katuwiran kapag
ang katotohanan ay hindi agarang matatamo.
Sa pagtahak sa katotohanan ay kinakailangan ang sumusunod:
1. Datos – batayang yunit ng impormasyon
2. Impormasyon – mga pinag-ugnay na datos
3. Detalye – mga naberipika na impormasyon
4.
mga detalye
5. Teyorya – mga nasubok na palagay
6. Prinsipyo, batas, o katotohanan – mga napatunayang
teyorya
Katangian na dapat taglayin ng isang pananaliksik
1. Kontrolado - Ang mga baryabol o datos na pinag-aaralan ay
hindi dapat manipulahin sapagkat magdudulot ito ng kawalang
katiyakan at pagka-inbalido (invalid) ng resulta ng
pananaliksik.
2. Balid – Masasabi na ang pananaliksik ay balido kung ito ay
nakabatay sa katotohanan ng katibayan o ebidensya sa
pamamagitan ng kakayahang idepensa o ipaliwanag ang mga
ito.
3. Sistematiko – Magkakasunod na hakbang sa pangongolekta
at pag-aanalisa ng impormasyon o datos sa iisang layunin ang
katangiang ito. Sa sistematikong pamamaraan ito, inaasahan na
sinusunod ang prosesong ito:(1) pagtukoy ng problema (2)
pagrerebyu ng mga impormasyon (3) pangongolekta ng datos
(4) pag-aanalisa ng datos (5) pagbuo ng konklusyon at
rekomendasyon
4. Obhektibo, Lohikal, at Walang Kinikilingan – Hindi
dapat mabago o mabahiran ng personal na saloobin ang
pagbibigay ng interpretasyon sa pananaliksik.
5. Kwantiteytib o Kwaliteytib – Nakalahad sa kwantiteytib na
pamamaraan ang mga datos kapag ito ay gumagamit ng
istatistiks (statistics) tulad ng porsiyento, tsart, mean, median,
mode at iba pang uri ng distribusyong numerikal. Nasa
pamamaraang kwaliteytib naman ang pamamaraan kapag ito ay
naglalahad o nagsasalaysay ng kalikasan (nature) ng isang
sitwasyon o pangyayari gamit ang pandama o senses.
6. Empirikal – Matatag ang pananaliksik kung gagamitan ito
ng mga empirikal na mga katibayan o kaalaman sa
pamamagitan ng matamang pagmamasid o eksperimentasyon
sa pagkuha o pagbuo ng mga impormasyon.
7. Mapanuri – Dumaraan ito sa masusing interpretasyon na
walang bahaging pagkakamali ayon sa paggamit ng tamang
estatistika at analitikal na pagbibigay interpretasyon mula rito.
Gayundin ang tamang pagbibigay interpretasayon lamang sa
nasaksihan ay bahagi ng isang mapanuring pananaliksik.
8. Pinagtitiyagaan o hindi minamadali – Pinaglalaanan ito ng
sapat na panahon at paulit-ulit na pagrerebyu sa mga datos at
resulta ng pananliksik na may pag-iingat. Ginagawa ang
pananaliksik ngamit ang tamang panahon at oras o time table.
Katangian ng mahusay na mananaliksik at mga balakid na
maaaring kaharapin nito
1. Mapanghinala – Ang isang mananaliksik ay katulad ng
isang imbestigador; lahat ay pinaghihinalaan hangga’t hindi
natataggal ang pagdududa.
2. Matanong- Ang isang mananaliksik ay dapat ring
matanong, may mga datos na hindi makukuha sa iisang
pinanggagalingan lamang, dapat ay tuntunin lahat ng piraso ng
datos upang makabuo ng isang kahatulan.
3. Matiyaga – Ang kalaban ng bawat nananaliksik ay oras.
Ang mga datos ay hindi kusang lumalapit at lalong hindi
kaagad na nakukuha.
4. May paggalang sa kapwa tao – Bilang isang mabuting
mananaliksik, nararapat na respetuhin natin ang gawi at
pananaw ng iyong kapwa.
5. Maingat – Sa pagkuha at pagpili ng mga datos ay
kinakailangan ng pag-iingat lalo na sa usapin ng pagkilala o
dokumentasyon ng mga pinagmulan ng mga ideya o
impormasyon.
Mga uri ng pananaliksik batay sa panahon na pakukunan
ng datos
1. Diskriptib – Ginagamit kung ang datos na hinahanap ay
maglalarawan sa kasalukuyang kalagayan ng isyu o paksang
sinasaliksik.
2. Eksperimental – Ginagamit kung ang datos na hinahanap
ay tutukoy sa epekto ng paksa o isyu na pinag-aaralan at
karaniwang nangangailangan ng grupong lalapatan nang
interbensyon at tatayain ang pagbabagong naganap kontra sa
grupong nilapatan ng interbensyon.
3. Historikal – Ginagamit kung ang datos na hinahanap ay
maglalarawan sa kalagayan o kaganapan sa nakalipas na
panahon.
Uri ng pananaliksik batay sa klase ng pagsisiwalat ng datos
1. Kwantiteytib – Ito ay ginagamit sa pagkalap ng numeriko o
istatistikal na datos upang makabuo ng pangkalahatang
pananaw na kumakatawan sa paksa o isyu na pinag-aaralan.
Ang klase ng pag-aaral na karaniwang nilalapatan ng istatistiko
ay ang pag-aaral sa relasyon at pag-aaral na ebalwasyon.
• Ang pag-aaral sa relasyon ay naglalayong tukuyin ang
kaugnayan ng mga pabago-bagong batayan sa isa’t isa.
• Ang pag-aaral sa ebalwasyon ay naglalayong ikumpara
ang mga nakalap na datos sa mga binalangkas na
pamantayan
• 2. Kwaliteytib – Ito ay ginagamit sa pagkalap ng mga
karanasan ng tao sa kanilang ginagalawang lipunan na
hindi maaaring isalin sa numerikong pamamaraan
upang makita ang magkakaibang reyalidad ng paksa o
isyu na pinag-aaralan. Ang pag-aaral na karaniwang
gumagamit ng kwaliteytib na pamamaraan ay grounded
theory, etnograpiya, pinominograpiya, at
pinominolohiya.
• Grounded Theory – Unang ginamit nina Barney
Glaser at Anselm Strauss noong 1967. Ang datos ay
kinakalap at sinusuri at mula doon nabubuo ang teorya.
Ito rin ay pinaniniwalaang bumubuo ng teorya na mas
malapit sa reyalidad.
• Etnograpiya – Ang kaisipan sa likod ng etnograpiyang
pananaliksik ay yaong pagmamasid ng mananaliksik sa
paggalaw ng kanyang pinapaksa nang may pagtatangi
sa panahon.
• Pinominograpiya – Ito ay isang balangkas na nag-
iimbistiga sa mga kwaliteytib na paraang nararanasan o
naiisip ng mga tao tungkol sa isang bagay.
• Pinominolohiya – Isang teorya na nagpapahayag sa
matimatikal na paraan ang resulta ng pinagmamasdang
pinomina na hindi nagbibigay ng detalyadong atensyon
sa kanilang pangunahing kabuluhan.
• Magkahalong Pamamaraan – Ito ay ginagamit kung
ang suliranin sa paksa o isyu na pinag-aaralan ay hindi
lubusang masasagot sa pamamagitan ng kwantiteytib o
kwaliteytib na pamamaraan lamang.
Pahapyaw na pagtalakay sa mga paraan ng pangangalap ng
mga datos at tamang pagsipi sa mga ito
May dalawang uri ng pangangalap ng datos batay sa
pinagmulan nito:
1. Hanguang sekondarya o tinatawag ding secondary
sources ay mga datos na kinalap ng ibang mananaliksik
at manunulat na maaaring maging kapaki-pakinabang
sa pagbuo ng konsepto sa ginagawang sariling
pananaliksik. Ang mga ito ay makukuha sa mga libro,
dyornal, peryodiko at iba pang lathalain. Maaari ring
makuha ang mga ito sa mga palabas sa telebisyon at
mga datos sa internet. Ang mga halimbawa nito ay:
Mga aklat, Mga pag-aaral, Mga nalathalang artikulo at
Mga monograp, manwal, polyeto at manuskripto
2. 2. Hanguang primarya o tinatawag ding primary
sources ay mga datos na kusang kinalap ng
mananaliksik para sumagot sa mga suliranin ng
 kanyang pag-aaral. Maraming pamamaraan ng pagkalap
ng mga datos sa uring ito: Pagmamasid,
Pakikisalamuha, Pakikipanayam, Pakikipagtalakayan at
Paggamit ng serbey.

Paghahanda sa pagsusulat ng sulating pananaliksik

Gaano kahaba ang sulating pananaliksik? – Makabubuting
isaalang-alang ang pahina at bilang ng mga salitang bumubuo
sa sulatin upang mapaghandaan ang panahong gugugulin dito.
2. Ilan ang bilang at uri ng pinapayagang sanggunian? – May
kahingian o requirement ang bilang at uri ng sanggunian
nakailangan gamitin sa pananaliksik. Limang sangunian sa
lokal at dayuhang pag-aaral ang istandard na sanggunian para
rito
3.Kailan ang petsa ng pagpapasa ng bahagi o kabuuan ng
sulating pananaliksik? – Makabubuting tandaan mabuti ang
petsa ng takdang araw ng pagpapasa ng pananaliksik upang
mabilis na maibalik pang muli ang papel kung sakaling may
kailangan pang baguhin.
4. Ano ang mga kaukulang format (uri at laki ng font, pag-
aagwat, margin, at iba pa) na dapat gamitin? – Sundin ang mga
ito upang hindi maging paulit-ulit o pabalik-balik ang sulating KAKAYAHANG PANDISKURSO
pananaliksik.
 Pagtiyak sa kahulugang ipinapahayag ng mga
sitwasyon ayon sa isang konteksto.
 Inuugnay at binabanat ang bawat pangungusap
upang makita ang ugnayan ng bawat isa upang
 makabuo ng isang makabuluhang serye ng mga  Teksto na nagbibigay ng pagkakasunod sunod ng
pahayag o usapan. pangyayari habang nagbibigay ng impormasyon sa
mga tiyak na sitwasyon, tagpo, panahon at mga
 Pangkalahatang tumutukoy sa kakayahang
tauhan
maunawaan at maipahayag ang sarili gamit ang
sariling wika.  HALIMBAWA: alamat, pabula, mito, epiko,
parabula, kuwentong bayan, maikling kuwento,
dula, anekdota, nobela.
Diskurso
Paglalarawan
 Nagmula sa mga simpleng pasalitang usapan
 Ito ay teksto kung saan inilalarawan ang isang
patungo sa mga tekstong nakalimbag tulad ng
biswal na konsepto tungkol sa isang tao, bagay,
artikulo, aklat.
pook, o pangyayari.
 Pangkalahatang sumasaklaw sa usapin ng uri ng
 Maari itong magbigay ng mas malalim na
komunikasyon sa bahagi ng iba’t ibang pangkat o
paglalarawan sa kabuuan ng bagay o ng isang
grupo.
pangyayari
Apat na uri ng diskurso
Nahahati ang paglalarawan sa:
 PASALAYSAY
1. Masining ~ kapag gumagamit ng mga
 PAGLALARAWAN matatalinhagang salita sa paglalarawan na
ginagamit sa mga literal na akda
 PAGLALAHAD
2. Pangkaraniwan ~ kapag gumagamit ng mga simple
 PANGANGATUWIRAN o ordinaryong salita na abot ng kaisipan ng isang
PASALAYSAY ordinaryong mamamayan

 Pagpapahayag na naglalayong maghayag ng sunod Paglalahad

sunod na pangyayari sa tauhan  Ito ay uri ng ng tekstong nagpapahayag na may
 May tagpuan ito tungkulin, ang ipaliwanag ang pangyayari, opinyon,
kabatiran, at mga kaisipan.
  HALIMBAWA: mga artikulong nababasa sa Bahagi ng internal na tungkulin
diyaryo o pahayagan.
 Kohesyon
 Paano ang aktwal na salita sa isang teksto ay kaugnay at
umayos sa isa’t isa upang makabuo ng isang kahulugan
sa antas sintaks.
Pangangatuwiran
 Sa bahaging ito gumagamit ng mga pananda(devices)
 Pagpapahayag ng isang kaisipan, paniniwala, o kuro
tulad ng mga:
kuro na naglalayong mapaniwala ang kausap o
bumabasa sa opinyon, palagay, at paniniwala ng  Panandang diskurso
nagsasalita o ng sumusulat.
 Elipses
 HALIMBAWA: opinyon, mga isyung talakay
 Sabstitusyon o pamalit upang pag ugnayin ang mga
(debate), at ebalwasyon
salita upang makabuo ng mga pangungusap at upang
makabuo ng isang teksto.
Halimbawa ng mga panandang maaring gamitin
Dalawang kakayahang pandiskurso: Kaya nga Kahit Kaya
1. TEKSTWAL Ngunit Samakatuwid
2. RETORIKAL Kasi Bagamat
TEKSTUWAL NA KAKAYAHANG PANDISKURSO Sa madaling sabi Sa kabilang dako
 Ito ay tumatalakay sa payak na pagsukat kung paano At Kay
magbasa at umunawa ng iba’t ibang teksto tulad ng
O Gayundin
kathang isip at di kathang isip (fiction and non fiction),
ng mga transkripsyon ng pinag usapan o materyal. Kung gayon Pati
 Mahalaga ang teksto sa uri ng diskursong ito dahil sa Dahil Katulad Subalit
internal at external na pangungusap

Isa pang internal na elemento:
 KOHIRENS
 Ang pangungusap ay pinag sama sama upang makabuo
ng isang makahulugang teksto
 Ang kohesyon ay sumisilip sa mga indibidwal na
elemento ng pangungusap habang ang kohirens naman
ay sinisipat ang pagkabuo sa bawat pangungusap, talata,
at pangkalahatang teksto para sa madaling pagkaunawa
ng mambabasa gayundin ang pagkakaayos nito sa
kronolohikal na paraan.
 KOHESYON
 Si Pandaka ang pinakamaliit na isda sa buong mundo
 KOHIRENS
 Si Pandaka ang pinakamaliit na isda sa buong mundo.
Sa sobrang kakulitan niya,
 PANANDANG GINAMIT
 Walang silbi ang kahit anong uri ng lambat dahil
hinding hindi nito kayang mahuli si Pandaka
Retorikal o epektibong pandiskurso
 Tumatalakay sa paraan kung paano makapag aambag
ang tagapagsalita sa isang usapan.
 Binubuo ito ng tatlong komponent
 Una, kung paano mauunawaan ng isang indibidwal ang
sinabi ng hanay ng mga ispiker.
 Ikalawa, ang paraan ng pagpasok ng kaniyang opinyon
sa usapan
 Ikatlo, kung gaano katatas na naipahayag ng
indibidwapl ang kanyang ideya sa awdyens sa
nagaganap na senaryo.
Iba’t ibang uri ng tayutay
 Isa sa mga komon na halimbawa ng diskuro ay ang
retorikal na sitwasyon.
 Pangunahing halimbawa rito ang paggamit ng mga
tayutay
 Isa sa mga halimbawa ng retorikal o epektibong
pagdidiskurso ay ang retorikal na tanong.
Tayutay o figure of speech
 Salita o isang pahayag na ginagamit upang bigyan diin
ang isang kaisipan o damdamin.
  Sinasadya ng pagpapahayag na gumamit ng talinhaga o  Panghihimig o onamatopeya
di karaniwang salita o paraan ng pagpapahayag upang
 Ironya
bigyan diin ang kanyang saloobin.
 Pagpapalit saklaw o sinekdoke
Retorikal na tanong
 Paglilipat wika o tranferred epithet
 Ito ay hindi umaasa ng sagot sa bibigkasing pahayag
ng ispiker nito.  Oksimoron o pagtatambis
 Tulad na lamang ng nangyari kay Hesus nang siya ay  Alusyon
ipako sa krus at sinabing “Diyos ko, Diyos ko bakit mo
ako pinabayaan?” walang nagaganap na pagtatanong  Paralelismo
kundi ito lamang ay isang pahayag na alam din niya ang  Eupemismo
sagot.
 Klaymaks
Narito ang iba pang uri ng tayutay na ginagamit sa
pakikipagdiskurso:  Antiklaymaks

 Simili o pagtutulad  Pagpapalit tawag o metonimiya

 Metapora o pagwawangis  Sarkasam

 Personipikasyon
 Hayperboli o eksaherasyon Simili o pagtutulad

 Litotes o pagtanggi  Ito ay ang payak at lantad na paghahambing ng

dalawang magkaibang bagay.
 Apotrope o pagtawag
 Ginagamitan ito ng mga salitang:
 Aliterasyon o pag uulit
 Tulad ng, paris ng, kawangis ng, tila, sing, sim,
 Anapora magkasing magkasim,
 Anadiplosis  Halimbawa:
 Epipora
  Tulad ng ibong nakawala sa hawla, si Monica ay
masayang tumalon talon nang nakalabas siya nang
makalabas siya at malanghap ang sariwang hangin
 Ang kaniyang kagandahan ay kawangis ng bulaklak na
bago pa lang namumukadkad
Metapora o pagwawangis
 Ito ay tuwirang paghahambing ngunit hindi na ito
ginagamitan ng pangatnig.
 Nagpapahayag ito ng paghahambing na nakalapat sa
mga pangalan, gawain, tawag, o katangian ng bagay na
inahahambing.
 Halimbawa:
 Ang kaniyang pagkatao ay malalim pa sa dagat na hindi
kayang arukin.
 Leon kung magalit ang babaeng iyan kapag nasisingitan
sa pila.
Personipikasyon
 Ginagamit ito upang bigyang buhay at pagtaglayin ng
mga katangiang pantao~ talino, gawi, kilos~ ang mga
bagay na walang buhay sa pamamagitan ng mga
pananalitang nagsasaad ng kilos tulad ng pandiwa,
pandiwari, at pangngalang diwa.
 Halimbawa:
 Sinampal ang aking pisngi ng mainit na hanging
nanggaling sa apoy.
 Nagising siyang hinahalikan ng sinag ng araw mula sa
bintanang nakaawang.
Hayperboli o eksaherasyon
 Pinalalabis o pinakukulang ang kahulugang taglay ng
salita o mga salita.
 Halimbawa:
 Tumigil ang mundo nang makita kita.
Litotes o pagtanggi
 Gumagamit ng “hindi” upang ihudyat ang akala na
pasalungat, pagpipigil o di pagsang ayon ngunit sa
katotohanan ay pakunwari lang.
  Halimbawa:  Babangon sila at ipaglalaban ang kanilang karapatan.
 Hindi sa pinangungunahan kita, pero kailangan mong  Babangon sila sa matagal na pagkakahimlay.
humingi ng tawad sa iyong kapatid
 Babangon sila at handang pumatay.
Apostrope o pAgtawag
Andiplosis
 Isang panawagan o pakiusap sa isang bagay na tila ito
 Ito ay ang paggamit ng salita sa unahan at sa hulihan ng
ay isang tao
pahayag o sugnay.
 Halimbawa:
 Halimbawa:
 Buhay, bakit ka mahiwaga?
 Sumislakbo pa rin sa kanya ang galit, Galit na matagal
 Pag ibig layuan mo ako. din niyang sinikil, Sinikil niya ang damdamin upang
hindi makasakit, Makasakit sa mahal niya at buong
pusong iniibig.

Aliterasyon o pag uulit

Epipora
 Ang unang titik o unang pantig ay pare pareho.
 Pag uulit ito ng isang salita sa hulihan ng sunod sunod
 Halimbawa: na taludtod.

 Pagod at pawisan siyang pumanhik na tila hinahabol ng  Halimbawa:

isa niyang pilit pinapakli sa puso at pag iisip.
Noong siya ay bata pa, ang kaniyang
Anaphora
Pag iisip ay sa bata; ang kaniyang mga
 Ito ay pag uulit ng isang salitang nasa unahan ng isang
Kilos ay sa bata ; ang kaniyang pang unawa ay sa bata.
pahayag o ng isang sugnay.
Ngayong malaki na siya ay walang pagbabago, asal bata parin
 Halimbawa: siya.
 Babangon ang mga naaping mamamayan.
Panghihimig o onomatopeya
 Ito ang paggamit ng mga salitang kung ano ang tunog
ay siyang kahulugan.
 Halimbawa:
 Narinig niya ang klang klang ng nahuhulog na mga
lata mula sa taas.
 Sinundan niya ang twit twit na narinig niya. Mula pala
ito sa ibong nakadapo sa kanilang balkonahe.
 Dito nakikita ng mambababasa o awdyens ang
pagkakamali ng karakter, na hindi nakikita ng isang
karakter.
 Berbal na ironya
 Ang manunulat ay magsasalita sa isang bagay subalit
nagbibigay kahulugan sa iba
 Sitwasyong ironya
 May malaking pagkakaiba sa layunin ng isang
partikular na aksyon gayundin sa resulta

Ironya
Ito ay ang pahayag na salungat o baliktad sa dapat asahang
maganap o mangyari. Pagpapalit saklaw o sinekdoke
 Halimbawa:
 Apat na taon na nagtiyagang magpakadalubhasa sa  Isang bagay, konsepto kaisipan, isang bahagi ng
ibang lahi nagpaalila kabuuan ang binabanggit.
 Halimbawa ng ironya ay:  Halimbawa:
 Dramatikong ironya  Hingin mo ang kaniyang kamay.
Paglilipat wika o transferred epithet
  Tulad ng pagbibigay katauhan na pinasasahayag ang
katangiang pantao, na ginagamit ang pang uri.
 Halimbawa:
 Malungkot na umaga ang naramdaman niya
paggising, kulimlim ang langit na nagbabadya ang ulan.
 Madilim ang kinabukasan para sa kanya at kanyang
pamilya mula nang iwanan sila ng kanilang ama.
Oksimoron o pagtatambis
 Ginagamit ito sa dalawang magkasalungat na salita o
pahayag.
 Halimbawa:
 Araw gabi siyang naghihintay para lang makapiling ka.
Alusyon
 Ginagamit na pagtukoy sa tao, pook, katotohanan,
kaisipan, o pangyayaring iniingatan sa pinakatagong
sulok ng alaala ng isang taong may pinag aralan.
Halimbawa ng alusyon:
 Siya ang tumatayong Benigno Aquino sa bayan
namin.(tao)
 Tinaguriang Las vegas ng Pilipinas ang Pasay dahil sa
naging centro ito ng casino.(lugar)
 Waterloo niya ang matematika pagdating sa mga
pagsusulit sa hayskul. (kasaysayan)
 Isa sa kinikilalang Goliath pagdating sa pangangalakal
ay si Henry SY, ang may ari ng SM.(bibliya)
Paralelismo
 Ginagamit ito bilang paghahanay ng mga kaisipang
may magkahawig na estruktura.
 Halimbawa:
 Sama samang tumulong, sama samang guminhawa.
 Isa isang nagsisikainan,isa isang nagsialisan.
Eupemismo
 Paggamit ito ng mga salitang nagpalumanay o
nagpapaganda sa mga marahas o di kayanggap tanggap
na salita sa sitwasyon o pangyayari.
 Halimbawa:
  Nalaman ko na si Anna Marie ay nagdadalang tao na.
 Mahal pa rin kita kahit puti na ang buhok mo.
Klaymaks
 Mga pahayag ito na may papataas na antas o papasidhi
ang kahulugan ng salitang sunod sunod.
 Halimbawa:
 Mabilis na humupa ang hangin, napawi ang malakas na
ulan, muling sumilay ang liwanag ng araw na
nagbabadya ng bagong pag asa!
Antiklaymaks
Kabaliktaran itong klaymaks, tumutukoy sa pahayag na
pababa ang antas o sidhi ng kahulugan ng mga salitang sunod
sunod.
 Halimbawa:
 Noon, ang bulwagang iyon ay puno ng mga
nagkakagulong tagahanga, hanggang sa unti unting
nababawasan ang mga nanonood, padalang ang mga
pumapalakpak,at ngayo’y maging mga bulong ay
waring sigaw sa kaniyang pandinig.
Pagpapalit tawag o metonimiya
 Ang panlaping meto ay nangangahulugan ng pagpapalit
o paghahalili. Dahil dito, nagpapalit ito ng katawagan o
ngalan sa bagay na tinutukoy.
 Halimbawa:
 Malakas talaga siyang uminom, sampung bote ay agad
niyang naubos ng ganoon na lamang.
Sarkasam
 Pahayag na sa simula ay parang pumupuri sa kausap
subalit ito pala ay nangungutya o nag uuyam.
 Halimbawa:
 Ang husay mo pala talaga sa matematika kaya pala
bagsak ka ngayon.
MGA TEORYA NG DISKURSO
 Mahalagang bahagi ng pakikipagtalastasan ay nakalaan
sa pakikipagdiskursong pasalita at pasulat.
  Dahil sa kasanayang produktibo mas madali na makita
ang mga ebidensya ng sinasabi at isinusulat sa mga
taong nakaririnig o nakakabasa nito.
 Inaasahan na maiuugnay ito sa mga teoryang
sinasaliksik ng iba’t ibang iskolar sa disiplinang ito.
Teorya ng diskurso
 Ito ay susi upang maunawaan ang nais iparating o
tanggapin natin ayon sa mensaheng nais iparating.
Ethnography of communication
 Ang teoryang ito ay nakatutulong upang makagawa ng
desisyon tungkol sa desisyon sa sitwasyong inilalahad
ayon sa komunikasyong nagaganap.
Speech act theory
Isinasaad na ang pangunahing premis na ang wika ay isang
mode of action at isang paraan ng pag coconvey ng
impormasyon.
Ipinapakilala ang komunikasyong lingguistik ay hindi simbolo
o salita o ang pangungusap lang mismo kundi ito ay
produksyon o paglikha ng mga simbolo, salita o pangungusap
sa pagganap ng kanilang tinatawag na speech acts.
Halimbawa: maari mo akong tulungan? Pasulat naman.
Tatlong komponent ng mga aktong lingguistik:
 Locutionary o ang akto ng pagsasabi ng isang bagay.
 Illocutionary o ang pagganap/performance sa akto ng
pagsasabi ng isang bagay.
 Perlocutionary o ang pagsasabi ng isang bagay na
kadalasan nagproprodyus ng mga tiyak na
konsikwensyal na epekto sa damdamin, pag iisip at
aksyon ng tagapakinig , ng ispiker o maging ng ibang
tao
 Sa teoryang ito, ipinapakita o pinag aaralan ang mga
sitwasyon, gamit, patern at tungkulin sa pagsasalita.
Isang paraan na ginagamit dito ay pakikisalamuha ng
mananaliksik sa pangkat ng mga tao sa isang target na
komunidad na tinatawag na imersyon.
A. Direktib
B. Komisib
C. Representatib
D. Deklaratib
E. Ekspresib
 DIREKTIB ~ ipinapahayag ang diskursong nakikiusap
upang gawin o itigil ang isang bagay.
 KOMISIB ~ ipinapahayag ang diskursong nangangako
o kaya’y pagtanggi ng paggawa ng isang kilos o
gawain.
Halimbawa: ayaw kong maglaba ngayon, talagang talagang
magpapraktis ako.
 REPRESENTATIB ~ ipinapahayag ang diskursong
nagpapatunay o nagpapahayag ng katotohanan.
Halimbawa: ang anak ni Fe mismo ang nagsabi na wala na ang
tatay niya.
 DEKLARATIB ~ ipinapahayag ang diskursong
nakapagpapabago ng kalagayan.
Halimbawa: uwian na, ipinapahayag ko na kayo ay mag asawa
na ngayon
 EKSPRESIB ~ ipinapahayag ang diskursong katuwaan,
pagkabigo, kompliment ng paggusto, o pag ayaw.
Halimbawa: Naku, aalis na kami!, hindi ko akalain na
bumagsak ako sa pagsusulit natin.
 Sa pang araw araw na diskursong sa ating
komunikasyon, hindi mapapasubalian na ang isang
sinasalitang pangungusap ng unang tao ay may kasunod
na sagot sa isa o ibang partisipant sa komunikasyon.
 Isang magandang analisis na ginagamit sa pag aaral ng
kakayahang ito ay ang pag aaral ng relasyon sa porma
at tungkulin ng wika na tinatawag na diskursong
analisis
PRAGMATIKS at ESTRATIHIYANG ESTRADYIK sa
KUMONIKATIBONG FILIPINO
Ang kahulugan ng PRAGMATIKS
 Pragmatiks ay isang sistematikong paraan kung
paano magamit ang wika sa isang konteksto sa
nakukuha sa pinaggagamitan ng mga
pangungusap o pahayag.
 Tinatawag ang wikang sosyal ang pragmatiks
dahil nakalob ito sa anumang wika may
kotekstong kultural.
 Ang Pragmatiks ay pag-aral kung paanong
naapektuhan ng konteksto ang interpretasyon ng
wikang ginagamit sa komunikasyon.
 Ang Pragmatiks ay isang sangay ng
lingguswistika na inilalarawan bilang pagaaral
ng ugnayan ng mga anyong lingguwistiko at
mga gumagamit nito.
AYON KAY YULE,1996:
“Binibigyang-pansin dito ang gamit ng wika sa mga
kontekstong panlipunan gayundin kung paano lumilikha at
nakauunawa ng kahulugan ang tao sa pamamagitan ng wika.”
Nakatuon ang larangan ng pragmatiks sa komunikatib
ong aksyon sa loob ng kontekstong sosyokultural., Sa madaling
salita, binibigyang pansin ang kaangkupan ng gamit ng wika s
a isang partikular na sitwasyon.
PARA KAY FRASER 2010:
“Nakapaloob sa kakayahang ito ang pagpaparating ng mensah
eng ninanais kasama ang lahat ng iba pang kahulugan
sa anumang kontekstong sosyo-kultural.”
PARA KAY CHOMSKY:
“Ang kakayahang ito ay tumutukoy sa kaalaman kung paano
naiuugnay ang wika sa sitwasyon na pinaggagamitan nito.”
Sang-ayon naman kina badayos at mga kasama 2010:
Ang pragmatiks ay kinapapalooban ng tatlong
pangkalahatang kakayahan sa komunikasyon:
1. Ang gamit ng wika sa iba’t ibang layunin gaya ng pagbati,
pagbibigay impormasyon, pagnanais, paghiling, at pagbibigay
pangako.
2. Paghiram o pagbabago ng wikang gagamitin batay sa
pangangailangan o inaasahan ng tagapakinig at/o sitwasyon.
3. Ang paggamit ng tuntunin sa isang talastasan at mga
naratibong dulog gaya ng pagkukuwento, pagbibigay ng ulat, at
iba pa.
Ayon kay PAUL GRICE:
Isang britong lingguwista, ang bawat pahayag o pangungusap
ay nagtataglay ng dalawang bahagi:
1. Kung ano ang sinabi o eksplisit, at
2. Kung ano ang ipinahihiwatig ng isang pahayag o
implisit.
Ang Implisit ay may 3 puwersa:
 ASERSYON O PAGIGIIT
 INTEROGTIB O PAGTATANONG
 IMPERATIB O PAG-UTOS
Mga Pangunahing Tuntunin sa Pragmatiks:
-Sa isang komunikasyon pragmatiks, ang tuntunin ay
maaring nag-iiba sa isang kultura o iba pa. mahalagang
matutuhan na maunawan ang pangkahalatang tuntunin sa
pakikipagtalsan o komunikasyon.
Paggamit ng wika sa iba’t ibang hangarin /layunin:
Nakapaloob dito ang gamit ng wika sa iba’t ibang layunin.
Halimbawa nito ay
PAGBATI.( Hi, paalam)
PAGBATID.(Magluluto ako ng almusal)
PAG-UTOS.( Kakainin ko na itong pandesal)
PAKIUSAP.( Maaring makahingi ng mantiklya)
Pagbabago ng wika ayon sa pangangailangan ng tagapakinig o
sitwasyon
Nakapaloob ang gamit ng komuniksyon sa pangangailangan o
inaasahan tulad ng pakikipag-usapan sa seting paaralan.
 Pakikipag-usap ng matanda sa beybi
 Pagbibigay ng impormasyon sa di masyadong kilalang
tagapakinig
 Pagbabago sa pagsasalita sa loob ng klase at paaralan.
Pagsunod sa tuntunin ng usapan at pagkukuwneto/naratibo
• Nakapaloob ang usapan o kombersasyon tulad ng
pagkukuwneto, pagbibigay ng report at iba pa.
• Pagbibigyan sa pagsasalita
• Paglalahad ng introduksyon sa usapan
• Pananatili sa paksa
• Pagsasaayos ng gamit ng wika kapag hindi naintindihan
• Paano ginagamit ang berbal at diberbal na signal
• Paano nagiging malapit sa punto ng kinakausap kapag
nagsasalita
• Paano ang gamit ng ekspresyon ng mukha at tinginan sa
mata
Kaugnayan nito, makilala ang isang may suliranin pragmatiko
kapag:
1. Nagsasbi ng hindi ugnay o angkop sa usapan o
kombersasyon
2. Nagsasalaysay ng kuwento na walang balangkas
3. Kakaunti lamang ang kakayahan sa paggamit ng barayti
ng wika
Ang Kakayahang Estratedyik
- Ay paraan ng paggamit ng mga copying or survival
strategies, upang punan ang limatado imperpektong kaalaman
sa tuntunin sa wika at kontekstong sosyo-kultural para sa
maayos na komunikasyon.
Karaniwang tanong sa kakayahang ito ang mga sumusunod:
• Kung hindi mo maisip ang sasabihing salita sa pahayag,
ano ang ginagawa mo upang maging bukas ang usapan?
• Paano ko malalaman na hindi maunawaan o nabigyan
ng ibang kahulugan ang nais kong sabihin?
 • Paano maipahayag ang ideya ko sa bagay na hindi ko ACHIEVEMENT NA ESTRATEHIYA.
alam ang pangangalan o pandiwang gagamitin?
Ang estratehiya itoo ay pumapailalim sa masistemang proseso
ng pagbanat ng napapanahong kaalaman at kasanayan sa target
na wika o tinatawag na INTERLANGUAGE.

MGA ESTRATIHIYANG ESTRADYIK:

o PANGHIHIRAM.
KASINGKAHULUGAN AT KASALUNGAT NA
- Sa estratehiyang ito, nanghihiram ang tao ng mga salita
ESTRATEHIYA
o wika upang punan ang salitang di maipahayag ng
kannyang dila. Pumipili ang tagapagsalita ng pinakamalapit o may
kabaligtarang kahulugan ng salita upang mas medaling
- MULING PAGPAPAKAHULUGAN O
maunawaan ito ng kausap.
PARAPHRASE.
KOOPERATIBONG ESTRATEHIYA
- Isinaayos muli ang porma o estuktura ng pangungusap
o nagpapalit ng tamang salita para sa medaling Nakapaloob ditto ang kompirmasyon sa pahayag o pababack-
pagpapahayag ng nais sabihin o ipunto sa kausap. up ng kausap sa pahayag o salita.
- SIRKUMLOKUSYON/ CIRCUMLOCUTION.
- Gumagamit ng mga salitang maglalarawan o tutukoy sa
isang layunin o aksyon.
o PAGTATRANSFER.
-Gumagamit ng kanyang katutubong wika sa pagsasalita sa
pagsasalin o pagtatranslate ng salita sa iba pang salita( word for
word) o sinasadya naman nitong isalin an isang wika.
-PAGAHAHANDA SA PAGSULAT NG SULATING Ang paksa o isyu ang magiging basehan ng pamagat ng iyong
PANANALIKSIK pamagat ng iyong pananaliksik
◈ Isa sa pinakamalaking balakid sa mag-aaral upang • May sapat ka bang interes at kaalaman sa paksa
sumulat ng pananaliksik ay ang kawalan ng pag-unawa o isyu?
sa mga dapat gawin
• Napapanahon ba ang paksa o isyu?
1. Gaano kahaba ang sulating pananaliksik?
• Napapanahon ba ang paksa o isyu?
2. Ilan ang ang bilang at uri ng pianapayagang
• May kakayahan ka bang kalapin ang mga
sanggunian?
kinakailangang datos sa itinakdang panahon ng
3. Kailan ang petsa ng pagpapasa ng bahagi o pananaliksik?
kabuuan ng sulating pananaliksik?
Formula:
4. Ano ang mga kaukulang format na dapat
Pamagat = Paksa + Grupo + Lugar + Panahon
gamitin?
Halimbawa:
PROSESO NG PAGSULAT NG SULATING
PANANALIKSIK Paksa: Komunikasyong Internal
a. Paraan ng Pagpili at Pagbuo ng Paksa (Tisis Title) Grupo: Mga Grupo at Kawani
1. Ang paksa ba ay nararapat? Lugar: Eulogio Rodriguez Integrated School (ERIS)
2. Paliitin ang sakop ng iyong pananaliksik Panahon: 2015
3. Pumili ng paksang naaayon sa iyong interes at Pamagat: “Komunikasyong Internal ng mga Guro at Kawani ng
sa interes ng iyong mambabasa Eulogio Rodrigues Integrated School (ERIS) sa Taong 2015”
4. Nararapat na gumawa ng mga tanong na
sasagutin ng iyong pamanahong sulatin upang
magkaroon ng direksyon ang iyong pananaliksik
5. Ang sagot ng iyong makukuha mula sa iyong
pananaliksik ay magiging iyong thesis statement
 o Mga pahinang ginamit
• Subukang isalin sa iyong sariling pananw at
pangungusap ang mga impormasyon
b. Pagpapahayag ng Layunin sa Paksa
• Siguraduhin din na ang mga kongklusyin na
1. Ang pangunahing suliranin ay dapat nakabase sa
nabubuo mula sa mga sanggunian ay natatala
pamagat ng iyong pananaliksik
• Siguraduhing makahanap ng mga detalye na
2. Ang mga napapailalim na suliranin ay dapat
susuporta sa tisis o katanungan
isaayos upang matukoy ang mga nagbabagong
batayan at ang kanilang relasyon o pinagkaiba Sa pananaliksik ng paksa na pinag-aaralan, kinakailangan na
mangalap ng mga posibleng pag-aaral na susuporta sa
3. Ang katangian ng mga manunugon ay hindi
pamanahong pananaliksik
kasama sa bahaging ito maliban na lamang kung
ang mga katangiang ito ay kasama sa mga Anu-ano at saan-saan makikita ang mga ito?
nagbabagong batayan
• Ang mga literatura ay maaaring makuha mula sa
mga aklat, dyornl, magasin, dyaro, at iba pang
nalathalang materyales
c. . Paghahanda ng mga pansamantalang sanggunian
• Apelyido, Inisyal. (Taon ng Pagkakalimbag).
• Siguraduhing gumamit ng maraming klase ng
Pamagat: Kung mayroon. Edisyon. Publikasyon.
pagkukunan ng datos
Lugar ng Publikasyon. Volume, Series, Pahina.
• Sapat na panahon upang isakatuparan ang
• May mga literatura at pag-aaral din na maaaring
pananaliksik
makuha sa internet. Siguraduhing lihitimo ang mga ito.
• Magtabi ng talaan at kopya ng lahat ng
d.Paggawa g pansamantala at pinal na balangkas
impormasyong makukuha
• ANG SULIRNIN AT KALIGIRAN NITO
o Pamagat at artikulo at libro
e.)Pagsulat ng Burador at Pagwawasto (pre-writing,
o Petsa ng pagkakalathala
actual writing, rewriting)
o May akda at ang pinaglathalaang
kompanya
 • Isulat ang mga bagay na nasasaisip at huwag 5. Palagay
masyadong umasa sa mga pag-aaral ng ibang
6. Pinagdausan ng Pagsasalik
mananaliksik
7. Kahalagahan ng Pag-aaral
• Kilalanin ang lahat ng pinagkunan na
sanggunian 8. Saklat at Limitasyon ng Pag-aaral
• Matapos makagawa ng burador, basahin itong 9. Katuturan ng mga Katawagang ginamit
muli o kung maaari ay ipabasa sa iba upang
malaman ang kaayusan ng naisulat Introduksyon at Kaligiran ng Pag-aaral

f.Pagsulat ng Kinalabasan ng Pag-aaral 10. Ang bahaging ito ay naglalayong ipaalam sa

mga babasa ang saysay at kasaysayan ng iyong
• Matapos maisaayos ang mga burador, gawin na pananaliksik
ang pinal na burador
Teoritikal na Balangkas
• Ang pinal na burador ay kakikitaan na laman ng
- Ang bahanging ito ay naglalayong ipakita ang mga
ilang pagkakamali
teorya na sumusuporta sa iyong pananaliksik
• Dapat ito ay nasa tamang porma at maayos ang
daloy ng mga idea Konseptuwal na Balangkas
- Ang bahaging ito ay naglalayong ipakita ang proseso ng
• Bago ipasa, siguraduhing maayos na ang
pananaliksik mula sa mga batayan ng suliraning nais tugunan
talasanggunian
Ang suliranin at Kaligiran Nito Halimbawa:
Ang nasa ibaba ay halimbawa ng isang konseptuwal na
I. Ang kabanatang ito ay binubuo ng sumusunod na
balangkas mula sa isang diskriptib na pananaliksik na
bahagi
ginagamitan ng IPO modl o Input-Process-Output
1. Introduksyon at Kaligiran ng Pag-aaral
2. Teoretikal na Balangkas
3. Konseptuwal na Balangkas
4. Pasasaad ng Suliranin
 - Ang bahanging ito ay naglalayong ipakita ang
nasasakop at hangganan ng pag-aaral
Katuturan ng mga Katawagan
- Ang bahaging ito ay nagsasaad ng mga operasyonal at
teknikal na kahulugan ng mga terminolohiya
MGA KAUGNAY NA LITERATURA AT PAG AARAL
Binubuo ng mga sumusunod na bahagi:
1. Lokal na Literatura
2. Banyagang Literatura

Pagsasaad ng Suliranin 3. Lokal na Pag-aaral

- Ang bahanging ito ay naglalayong ipakita ang 4. Banyagang Pag-aaral

pangunahing suliranin at isyung nais tugunan 5. Sintesis
Mga Palagay PAMAMARAAN NG PAG AARAL
- Ang bahaging ito ay nagsasaad ng pang-unang pananaw ng Binubuo ng mga sumusunod na bahagi:
mananaliksik
1. Disenyo ng Pananaliksik
Pinagdausan ng Pagsasaliksik
2. Populasyon at mga Manunugon
- Ang bahanging ito ay naglalayong ipakita ang
3. Ang Instrumento
lugar ng pananaliksik
4. Paraan at Pagkalap ng Impormasyon
Kahalagahan ng Pag-aaral
5. Istatistikong Paglalapat ng Impormasyon
- Ang bahaging ito ay naglalayong ipakita ang benepisyo ng
pananaliksik PAGPAPAKITA, PAGSUSURI, AT
PAGPAPAKAHULUGAN SA RESULTA
Saklaw at Limitasyon ng Pag-aaral
Binubuo ng mga sumusunod: ito ay tungkol sa tuntunin ng wastong paggamit ng mga
bantas, salita, bahagi ng pananalita, pagbuo ng mga parirala,
1. Pagpapakita ng Resulta
sugnay, at pangungusap.
2. Pagsusuri ng Resulta
Pinagaaralan sa gramatika ang morpolohiya o pagsusuri sa
3. Pagpapakahulugan ng Resulta pakakabalangkas ng mga salita

PAGLALAHAT NG MGA TUKLAS, KONKLUSYON, AT PONOLOHIYA

REKOMENDASYON
Ito ay ang makaagham na pag-aaral sa mga tunog. Pinag-
Binubuo ng mga sumusunod: aaralan din dito ang wastong pagbigkas ng tunog na tinatawag
na ponema.
1. Paglalahat ng Napag-alaman
◈ DIPTONGGO- ito ay mga salitang nagtatapos sa
2. Konklusyon malapatinig na /w/ at /y/ na magkasa isa isang katinig
3. Rekomendasyon
◈ PARES-MINIMAL- mga salitang halos magkatunog
TALASANGGUNIAN subalit magkaiba ang kahulugan.

Iba pang Klase ng Pananaliksik ◈ KLASTER-tinatawag na kambal katinig dahil sa

binubuo ito ng dalawang magkaibang katinig sa isang
1. Dyornal pantig.
2. Dokyumentaryong Palabas ◈ DIGRAPO-Ito ay may tunog na /ƞ/ na binubuo ng
KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO NG MGA PILIPINO dalawang katinig na NG o [en-ji].

Ang kakayahang gramatikal o lingguwistik ay tumutukoy sa PARAAN NG PAGBIGKAS

kaalamang leksikal at pagkaalam sa tuntunin ng ponolohiya, ◈ Tono- ito ay tumutukoy sa pagtaas at pagbaba ng tinig
sintaks at semantics na nakapagpapabago ng kahulugan.
◈ Diin o Stress- ito ay tumutukoy sa lakas ng bigkas sa
- Michael Merill Canale at Swains sa aklat na Dual patinig na binibigyang-diin.
Language Instruction
◈ Haba-tumutukoy sa haba ng pagbigkas sa pantig ng
GRAMATIKA mga salita na may pantig o katiinig.
 ◈ Hinto- tumutukoy naman sa saglit na paghinto sa
pagsasalita na maaaring panandalian habang
sinasabi ang isang pangungusap o pangmatagalan
bilang hudyat na pagtatapos ng pangungusap.
MORPOLOHIYA
Ito ay makaagham na pagbuo ng mga salita sa pamamagitan
ng pinakamaliit na yunit ng iisang salita o ponema.
MGA PAGBABAGONG MORPOPONEMIKO
ASIMILASYON
◈ Ang mga pagbabagong nagaganap sa /n/ sa pusisyong
pinal dahil impluwensiya ng ponemang kasunod nito
ay sakop ang asimilasyon.
MGA URI NG ASIMILASYON
◈ Asimilasyong Parsyal o Di-ganap
• Ito ay ang karaniwang pagbabagong nagaganap sa
pailong /n/ sa pusisyong pinal ng isang morpema
dahil sa impluwensiya ng kasunod na tunog.
◈ Asimilasyong Ganap
• Pagbabago ng kapwa panlapi at salitang – ugat
Hal.
pang+ tali = pantali
Pang + punas = pamunas
PAGPAPALIT NG PONEMA
Mga ponemang nababago o napapalitan sa pagbuo ng mga
salita. Kung minsan, ang ganitong pagbabago ay
nasasabayan ng pagpapaliit diin
METATESIS
Kapag ang salitang-ugat na nagsisimula sa /l/ o/ y/ ay
ginitlapian ng –in ang /l/ o /y/ ng salitang ugat at ang /n/ ng
gitlapi ay nagkakapalit ng pusisyon
PAGKAKALTAS NG PONEMA
Nagaganap ang pagbabagong ito kung ang huling ponemang
patinig ng salitang – ugnay ay nawawala sa paghuhulapi dito
PAGLILIPAT – DIIN
Mga salitang nagbabago ng diin kapag nilapian.
Maaaring malipat ng isa o dalawang pantig ang diin
patungong huling pantig o maaaring malipat ng isang pantig
patungong unahan ng salita
KAYARIAN NG MGA SALITA
Tumutukoy ito sa kung paano nabuo ang mga salita.
May iba’t ibang kayarian ang mga salita. At batay sa
kayarian, ang mga salita ay mauuri sa
 ◈ PAYAK
◈ INUULIT
◈ MAYLAPI
◈ TAMBALAN
PAYAK
Masasabing ang salita ay payak kung ito ay salitang-ugat
lamang at walang dagdag na panlapi, hindi inuulit o walang
katambal na salita
INUULIT
Ang mga salita ay mabubuo sa pamamagitan ng pag-uulit ng
salitang ugat o isa o higit pang pantig nito.
MAYLAPI
◈ Ito ang mga salitang-ugat na may karagdagan na
panlapi. Ang panlapi ay maaring matutukoy sa
unahan , gitna, o sa hulihan ng isang salita.
TAMBALAN
salitang binubuo sa pamamagitan sa pagsasama o pagtatabal
ng dalawang salita upang makabuo ng isang tambalang
salita
◈ a.) mga tambalang salitang nananatili ang kahlugan.
- sa uring ito, ang taglay na kahulugan ng dalawang salitang
panagtambal ay hindi nawawala. Walang ikatlong
kahulugang nabubuo
◈ b.) mga tambalang salitang nagkakaroon ng
kahuluhang iba sa isinasaad ngmga salitang
pinagsama.
- dalawang salitang pinagtambal ay nakabubuo ng ikatlong
kahulugang iba kaysa isinasaad ng mga salitang pinagsama
SINTAKS
Tumutukoy ito sa estruktura ng mga pangungusap at ang
mga tuntuning nagsisilbing patunay sa pagsasabi ng
kawastuhan ng isang pangungusap
PANGUNGUSAP
ay ang kalipunan ng mga salitang nagsasaad ng isang buong
diwa. Ito ay may patapos na himig sa dulo na nagsasaad ng
diwa o kaisipang nais niyang ipaabot. Ito ay tinatawag na
Sentence sa wikang Ingles.
Mga Bahagi ng Pangungusap
-Simuno o Paksa (Subject sa wikang Ingles) ang bahaging
pinag-uusapan o pinagtutuunan ng pansin sa loob ng
pangungusap. Ang paksa o simuno ay maaaring gumaganap
ng kilos o pinagtutuunan ng diwang isinasaad sa pandiwa at
ganapan ng kilos ng pandiwa.
-Panaguri (Predicate sa wikang Ingles) ang bahagi ng
pangungusap na nagbibigay ng kaalaman o impormasyon
tungkol sa paksa. Ito ay naglalahad ng mga bagay hinggil sa
simuno.
- Karaniwan
Panaguri+ Paksa Hal. Umalis ako papuntang SM
- Kabalikan o Di-karaniwan Modal- nagsasaad ng pagkagusto, pagkanais, o pagkaibig
Paksa+ ay+ panaguri Hal. Gusto kong mag-twitter
Ako ay umalis papuntang SM
PANGUNGUSAP NA WALANG TIYAK NA PAKSA Penominal- pandiwang banghay na bnubuo ng –um—na
nagsasaad ng pangyayari sa kalikasan, walang simuno o
• Eksistensyal- mga pangungusap na nagpapahayag ng
panaguri ang mga sumusunod na pangugnusap
pagkamayroon ng isa o higit pang tao, bahay at iba pa
-umuulan kagabi
Halimbawa nito ay may at mayroon
- lumilindol kahapon
May koryente na sa bahay

May mga pangugnusap ding nagpapahayag nga pagkayag o

• Pahanga
pagyaya
Kataga na may isa o dalawang pantig lamang na gamit sa
Halika na
pagpapahayag ng matinding pagkamangha o pangigilalas
Tayo na
Hal.,Wow!, Hanep!

Ka-pandiwa
• Pamanahon -Nagsasad ng oras o naglalarawan sa
kalagayan ng kalikasan Nagsasaad ng katatapos na kilos
Hal. Napakalamig! Alas tres na! Hal. Kakakain lang niya ng mais
Kakatapos lang nitang uminon ng sabaw ng buko
Pormulasyon-nagsasaad ng pagbati at paggalang na bahagi
ng kulturang Pilipino
Hal. Mano po, salamat po, tao po
Paggamit ng Ingklitik sa pagpapalawak ng pangungusap Batayang pangungusap:
-ang mga ingklitik o paningit ay mga katagang pang-abay na Ang Great wall of China ay simbolo ng
sinasama sa pangungusap upang higit na makapagpalinaw, dinastiyang Ming
magkaroon ng panibagong kahulugan, o magbigay-diin sa
Pagpapalawak gamit ang karaniwang pang-uri:
pahayag na nais iparating sa kausap o magbabasa. Narito
ang mga halimbawa ng ingklitik o paningit. Ang makasaysayang Great wall of China ay
simbolo ng dinastiyang Ming
ba na din/rin
sana MGA KAGANAPAN NG PANDIWA BILANG
PAGPAPALAWAK
kasi naman ho
tuloy Ang iba’t ibang uri ng kaganapan ng pandiwa ay mga
pangpampalawakdin ng pangungusap.
kaya nga lamang/lang
yata Ang mga kaganapang ito ang gumagamit na rin ng timgkulin
ng pang-abay
po pala muna
Kaganapang ganapan ng kilos ng pandiwa
daw/raw pa man
Kaganapang kagamitan sa kilos ng pandiwa
Paggamit ng mga Panuring Bilang Pagpapalawak
Kaganapang sanhi
◈ Ang pang -uri na panuring sa panghalip o pangngalan
Kaganapang direksyunal
◈ Ang pang-abay na panuring sa pandiwa, panguri, o
kapwa pang-abay. Kaganapang tagaganap
Kaganapang layon
Hal. Batayang pangungusap:
Ang mag-aaral ay iskolar Pagpapalawak sa pamamagitan ng kaganapang kagamitan sa
kilos ng pandiwa
Pagpapalawak gamit ang karaniwang pang-uri:
- Sinugpo niya ang mga kulisap sa kaniyang mga
Ang matalinong mag-aaral ay iskolar
panananim sa pamamagitan ng bagong gamit na ito
 -Nagpiknik ang mga mag-anal sa tabing-dagat ◈ May mga salita na mang maraming kahulugan, Malabo
ang kahulugan o di kaya nama’y kontrobersyal ang
Pagpapalawak sa paamagitan nga kaganapang sanhi
kahulugan oat mga salitang mayaman sa pahiwatig
- Yumaman siya dahil sa sipag at tiyaga
- Paquito Bodayos, 2007 Metodolohiya sa pagtuturo
Pagpapalawak sa pamamagitan ng kaganapan ng
ng/sa Filipino
kaganapang direksyonal
Denotasyon at Konotasyon
-Tumakbo ang criminal patungo sa liblib na pook na iyon
Ang denotasyon o konotasyon na pagpapakahulugan,
Pagpapalawak sa pamamagitan ng kaganapang tagaganap
ibinabagay ang kahulugan ng salita o preys sa mismong
ng kilos ng pandiwa
referent o tinutukoy. Ang konotasyon naman na
-Kinagalitan ni Aling Maria ang kanyang anak pagpapakahulugan, nag-aasosyet tayo ng iba’t ibang
kahulugan sa paggamit natin ng isang salita o preys.
Pagpapalawak sa pamamagitan ng kaganapang layon
-Namili ng mga alahas si Josefina
Pagpapalawak sa pamamagitan ng kaganapang tagatanggap
-Magluto si Pining para sa mga bata
SEMANTIKS
Pag – aaral ng lingguwistikang kahulugan ng morpema, salita
parirala, at pangungusap. Tumatalakay ito sa kahulugan ng salita
sa iba pang mga salita at parirala at pangugnusap.
Kakayahang Soysolingguwistik - ang wika, para sa sosyolingguwistiks ay hindi uniform o
konstant kundi ito ay nag-iiba (varied) at inconsistent sa iba’t
Pokus
ibang indibidwal at iba pang nagsasalita na gumagamit ng
1. Nabubuo ng mga pahayag sa kakayahang iisang wika. Sa madaling sabi, dala-dala ng isang tao ang
pansosyolingguwistika kanyang wika at kultura gayundin ang kausap niya.

2. Natututkoy ang mga salitang ginamit ayon sa Ang Pagkakaugnay ng wika at Interaksyon
kontekstong sosyolingguwistika
• Ang wika ang siyang humuhubog sa lipunan.
3. Nalalaman ang kakayahang sosyolinguwistiks at mga
• Interaksyong panlipunan (social Interaction) ang
konsiderasyon nito
siyang bumubuo sa wika.
4. Nagagamit ang angkop na salita at pamaraan ng
Mga modelong s.p.e.a.k.i.n.g at Pentad ni Burke
paggamit ayon sa konteksto ng usapan
• MAKATUTULONG DIN SA PAG-AARAL NG
5. Nasasaliksik ang mga sitwasyong
SOSYOLINGGUWISTIKS ANG PAG-UNAWA
pansosyolingguwistika batay sa kakayahan nito
MUNA SA IBA’T IBANG MODELO NA
Ano ang Sosyolingguwistiks? GINAGAMIT SA PAGSASALITA.
Ang sosyolingguwistiks ay: • Narito ang limang elementong batayan na tinatawag
na Dramatic pentad ni Kenneth Burke, isang
- pag-aaral ng ugnayan sa pagitan ng wika at lipunan at Amerikanong eksperto sa panitikan.
kung paano ito ginagamit sa iba’t ibang sitwasyong
panlipunan. Ang Dramatic Pentad ay:
- ay pag-aaral ng epekto ng anumang aspeto ng lipunan, - Ito ay isang modelo na binibigyang-halaga na ang ating
kasama ang kulturang pamantayan (cultural norms), pang-araw-araw na buhay ay nakaakibat sa pagkukuwento
ekspektasyon, at konteksto, sa kung paano ipinapakilala ang (narrate) tungkol sa ating buhay gayundin sa buhay ng iba.
bagong horizon sa pag-aaral ng wika.
Ang wika ay:
- isang payak na premis ng sosyolingguwistiks na ang wika
ay isang baryabol at nagbabagong resulta.
Ayon Kay Walter fisher Sino ang mga Sangkot?
- isang amerikanong propesor, “ang mga tao ay mga homo 1. Act (Single event or Sequence of events)
narrans (tagapagkuwento o tagapagsalaysay) dahil ito ay
Ano (katotohanan o detalye) naganap ang kilos?
isang mahalagang aktibidad na ginagawa ng bawat tao.”
1. Agency (plotline)
• Ang mga kuwentong ito ang may malaking bahagi sa
pakikipag-ugnayan, kung kayat kailangan nating Paano (kung paano dapat) nagaganap ang kilos?
maglaan ng oras sa paggalugad kung paanong ang
isang tao ay nagsasalaysay at nagpapaliwanag sa 1. Purpose (outcome)
kanyang kilos ayon sa kanyang kuwento. Bakit (ano ang naging kinalabasan o mithiin?)
• Laging moral na kinalabasan (moral results) ang
tinutukoy sa kuwentong ito. Sinasabi na sa bawat
pakikinig na ginagawa sa pagkukuwento ng kani-
kanilang buhay, matutukoy na may iisang tiyak na
balangkas teoretikal silang sinusunod at ito ay
pagpapaliwanag ng kanikang aksyon.
• Ang modelong pentad ni Burkes ay nagging batayan
ni Dell hymes, isang amerikanong lingguwista at
antropologo, sa pagbuo ng balangkas na
s.p.e.a.k.i.n.g.
• Ikinonsidera niya ang modelong ito bilang malaking
impluwensya sa kanyang gawa. Sabi niya, “ang
halaga ng kanyang gawa ay malamang na malaking
utang niya kb kaysa sa iba pa.”
1. Scene (Setting)
Saan ito naganap?
1. Agent (character)
S Setting Lugar ng Pinag-uusapan • Dinebelop ni Hymes ang makabuluhang modelong ito
upang tulungan ang tao na matukoy sa pagleleybel ng
(Oras at lugar ng speech acts) mga component ng interaksyong lingguwistiko. Dahil
sa kanyang pananaw na upang makipag-
P Participants Sino-sino ang nag-uusap? usap/makapagsalita ng maayos na wika,
kinakailangang hindi lamang matutuhan ang
(Ispiker at awdyens)
bokabolaryo at gramatika, bagkus ang konteksto ng
mga salita sa kung paano ginamit ito.
E Ends Ano ang layon sa pag-uusap?
Kakayahang Sosyolingguwistik
(Intensyon, mithiin at kalalabasan)
• Epektibo ang komunikasyon kung nauunawaan ang
A Act Ano ang takbo ng pag-uusap? mga diskurso batay sa sitwasyong pinang-gagamitan
nito.
Sequence (Uri at pagkasunod-sunod ng pangyayari)
Ang kakayahang sosyolingguwistiks ay pag-alam at pag-
K Keys unawa kung paano nagsasalita ang isang tao sa isang
Pormal ba o di-pormal ba ang pag-uusap?
sitwasyong nakabilang siya.
(Palatandaan na naisagawa ang “tono, paraan at layunin/diwa
ng speech acts) • Ang isang wiang gamit ng isang rehiyon ay maaaring
magkakaiba sa angkop na kahulugan kung ginamit
I Instrumentalities Pasalita ba o pasulat ba ang pag-uusap? ito sa isang pangkat kung saan ginagamit nila ito
angkop sa kanilang kultura at iba pang element ng
(Porma o estilo ng pag-uusap) kanilang pamumuhay.

N Norms Ano ang paksa ng pag-uusap? • Sa kakayahang sosyolingguwistiks, ang paksa ay

hindi lang nakadepende sa okasyon at relasyon sa
(Pamantayang panlipunan na namamahala sa pagitan
pangyayari at ang
ng partisipant, kasama rin ang rehiyon,
aksyon at reaksyon ng mga participant) etnisidad, socioekonomiko, estado, edad, at kasarian
ng mga ito. Sa madaling salita, ang kakayahang ito ay
G Genre Pasalaysay, palarawan, paliwanag, pangangatuwiran
masalimuot
ba ngatpag-
komplikado.
uusap
• Sa kakayahang ito, kahit mahusay ka sa paggamit ng
kakayahan ng gramatika o lingguwistika, hindi
 maipapadala ang kahulugan nang maayos sa
kabuuan kung hindi isasaalang-alang ang kultura at
konteksto ng kausap, dahil kung gayon, magbubunsod
lamang ito ng kakaibang kahulugan sa kausap
(communication breakdown).
Konsiderasyon sa komunikasyong pansosyolingguwistika
• Ang kakayahang sosyolingguwistika ay tumutukoy sa
kung sino, paano, kailan, saan, at bakit nangyari ang
sitwasyong komunikatibo.
• Malaki ang kaugnayan sa sosyolingguwistik ang
paggamit ng mga kodang di-berbal o non-verbal
codes.
Ano ang Di-berbal o Non-verbal Codes?
Ang Kodand di-berbAL ay mga simbolo na hindi gumagamit
ng salita.
Halimbawa nito ay extralingguwistikong (extralingguwstic)
na paglalarawan tulad ng kilos, ekspresyon ng mukha, gamit
ng espasyo, oras, pandama, cues sa vocal, pananamit at iba
pang artifacts.
Iba’t ibang di-berbal na komunikasyon:
• Kinesics
• Paralanguage o Vocalics
• Chronemics o Oras
• Haptics
• Iconics (simbolo)
• Objectics (Pananamit at iba pang artifacts)
1. Kinesics
- Nagmula sa salitang griyego na Kinesis na
nangangahulugang “pagkilos”. Sa kinesics, hindi lamang
pagtukoy ng kilos ang gagawin kundi mag-oobserba, mag-
aanalisa, at magbibigay-kahulugan sa kanyang ikinikilos.
Nahahati ang kinesics sa 3 bahagi
• Tindig – tumatalakay sa posisyon ng katawan habang
naisasagawa ang interaksyon; maaaring relaks, nag-
eenganyo, o nagtataboy.
• Galaw – tumatalakay sa kilos ng katawan o kahit
anong bahagi nito kung saan nagpapadala ng ideya,
intension, o nararamdaman bilang ebalwasyon sa
sitwasyon.
• Eye Contact – ay direktang pagtingin sa mata ng
kausap at kung paano niya ibinabalik ito sa iyo.
Nahahati ang galaw sa kategorya ng kilos ayon sa Gawain,
origin at kahulugan (Ekman at Freisen (1969).
• Emblem – ay kilos na substitute sa mga salita o
parirala. Hal: Pagumpas ng maestro sa orchestra
• Illustrator – ay kilos na sinusundan o nagpapalakas
sa berbal na mensahe. Hal: Pagkaway na sinundan
ng pagsabi ng “Kamusta ka?”
• Adaptors – madalas na nagagawa sa pribadong lugar
subalit limitado sa pam[ublikong seting. Hal:
pagtanggal ng dumi sa ilong.
 • Regulator – kilos na kumokontrol sa daloy o hakbang Sa paralinguistic, sinusuri ang vocal cues
ng komunikasyon. Hal: paghikab o pagtingin sa
- ang vocal cues ay lahat ng aspeto sa pagsasalita maliban sa
orasan na nagpapalabas na nababagot.
salita (word) mismo
• Affective display – kilos ng mukha at katawan na
• Ang Pitch ay pataas o pagbaba ng tono.
ginagamit upang ipakita ang emosyon. Hal: pag-
uugali na pinapakita ng mga nanood sa kanilang • Ang rate ay pagbilis o pagbagal ng kausap.
paboritong koponan kapag nanalo ito.
• Ang Inflection ay barayti o pagbabago ng pitch.
3 uri ng kinesics, Ayon kay bernales (2011):
• Ang volume ay paglakas o paghina ng boses.
• Descriptive – kumpas kapag naglalarawan ito ng laki,
layo, taas, hugis at haba ng isang bagay. • Ang non-word sound ay pagwala ng tunog na
ginagamit bilang epekto sa pakikipag-usap.
• Regulative – tumutukoy sa hampas o kilos na Halimbawa: “ahh”, “ha”, “mmmh”, at iba pang tulad
nagsasaad ng pagkontrol sa iba gamit ang kilos. gayunding ang paghinto (pause)
• Emphatic – nagpapahiwatig ng damdamin • Ang pronunciation ay tamang pagbigkas ng mga
salita.
2. Paralanguage o Vocalics
• Ang articulation ay koordinasyon ng bibig, labi, o
- tumutukoy ito sa katangian ng boses na ginagamit para
ngipin para makabuo ng isang salitang naunawaan
bigyang-kahulugan ang berbal na komunikasyon ayon sa
ng iba.
inaasahang kahulugan at nararamdaman.
• Ang enunciation ay pagsama ng pronunciation at
- Nakapaloob ditto ang mga di-salitang tunog o katangian ng
articulation upang makapagprodus ng salitang may
isang wika tulad ng tunog, antala, lakas, haba, diin, at
tamang linaw at pagkakakilanlan upang mas
kalidad nito
maunawaan ito. Isang halimbawa nito ay ang pag-
- Halimbawa na rito ang paggsigaw ng “sunog!” o “tulong!” uutal (sluttering).
na nagpapahiwatig ng mabilisang pagkilos.
• Ang silence ay pagkawala ng tunog o boses.
Sinasabing ito ay maaaring maging positibo o
negatibo depende sa pinaggagamitang sitawasyon.
3. Chronemics o oras
- Tinatawag din temporal Communication.
- Nakapaloob ditto ang gamit at ebalwasyon ng oras ng
interaksyon kasama ang lokasyon. Dito nasusukat ang
paraan ng isang tao na gamitin ang kanyang oras at
nabuong mensahhe dahil sa organisasyon at gamit nito.
- ang oras ay natutukoy sa pagtanaw sa makro lebel, kung
saan paano tinitingnan ang nakaraan, kasalukuyan, at
kinabukasan.
• Monochromatic ang isang tao kapag ang tingin niya
sa oras ay seryoso at nakatapos ng isang Gawain
kung saan ang kanilang trabaho ay importante kaysa
sa iba.
• Polychromatic naman ito kapag nakapagtapos ito ng
maraming trabaho sa ibinigay ng oras.
• Tinitingnan ng mga polychronic ang interpersonal na
relasyon bilang mas mahalaga kaysa sa kanilang
trabaho dahil sa kanilang pakikisalamuha sa iba
upang matpos ito.
4. Haptics
- Tumutukoy ito sa pisikal na kontak gamit ang bahagi ng
katawan.
- sa ating bansa, ang paghawak ay may kaakibat na
pamantayan tulad ng iba ang hawakm hipo, palo, tapik, pisil,
haplos, at hipo ayon sa sitwasyon.
Ayon sa lingguwistang si r. heslin, May iba’t ibang uri ng
haptics:
• Functional/ professional. Nagaganap ang haptics sa
katanggap-tanggap na konteksto. Halimbawa ang
mga physical examination na ginagawa sa
pagsusuring medical.
• Social/ polite. Nakapaloob dito ang panlipunang
konteksto ng paghawak. Halimbawa nito ang
pakikipagkamay o pagmamano na nagpapakita ng
pakikipagkaibigan, paggalang, o pagpapalagayang-
loob sa isa’t isa.
• Proxemics. Tumutukoy ito sa espasyo o distansya sa
komunikasyon. Ang paggamit ng espasyo sa iba’t
ibang paraan ay naghuhudyat ng magkakaibang
kahulugan.
Ang magkakaibang kahulugan ng proxemics:
• Ang territorial space ay nagnangailangan ng
pagpapanatili ng isang natatanging espasyo para sa
pansariling paggamit. Ayon kay knapp at Hall (2002)
may tatlong uri ito:
• Primarya, kapag ikaw ang sentro at may
pangunahing control ka sa lugar. Hal. nito ay
sariling bahay, apartment, cubicle o carrel at
sasakyan.
• Sekondarya, kung hindi lang ikaw ang sentro
o hindi eksklusibo ang teritoryo para sa iyo.
Hal. Nit ay klasrum, opisina.
• Publiko. Kung ang espasyo ay bukas kahit
kanino subalit hindi ito bukas para gawing
pansamantalang tirahan. Hal. nito ay ang mall
at parke.
• Sa personal space may namumunong bubble sa
palibot ng bawat tagapagsalita. Ang bulang ito ang
ngasisilbing distansya at sariling espasyo. Tinukoy ni
Edward hall ang apat na distansya na naisagawa ng
tao habang sila ay nakikipagkomunikasyon:
• 1. Intimate distance. Nagaganap ito mula o
hanggang 18 pulgada (in). Ginagamit ito ng
mga taong kapalagayang-loob tulad ng
magulang at asawa. Napapakita ang
distansiyang ito ng pagmamahal, ginhawa, o
proteksyon.
• 2. Personal distance. Nakapaloob mula 18
hanggang 24 na talampakan (ft). Ginagamit
ito bilang natural na pakikipag-usap at iba
pang walang intimate na pagpapalitan.
• 3. Social Distance. Nagaganap ito mula 4
hanggang 12 talampakan (ft). Karaniwang
ginagamit ito sa miting, pormal, at hindi
personal na sitwasyon. Nakapaloob ditto ang
distansiya ng mga taong nasa posisyon tulad
ng boss, pangulo, at sekretari ng isanng
departamento.
• 4. Public distance. Nagaganap lagpas 12
talampakan(ft). Ginagamit ito sa mga
pampublikong talumpati tulad ng mga
symposium, seminar, at concert.
5. Iconics (simbolo)
- Nakapaloob dito ang paggamit ng simbolo o icons na
nagpapahiwatig ng mensahe. sa di-berbal na komunikasyon,
polysemic ang paglalarawan sa mga simbolo.
- Ibig sabihin, ang isang simbolong di-berbal ay may
kaakibat na iba’t ibang kahulugan.
- Ang mas mataas na antas ng di mailarawang kalikasan ng
na simbolo ay may kaakibat na mahirap na kahulugan.
- Hal., ang simpleng pagtaas ng kilay ay naghuhudyat ng
pagkainggit, di-sang-ayon sa napakinggan, di-interesado,
atb.
6. Objectics (Pananamit at iba pang artifacts)

- Tumutukoy ito sa paraan ng pananamit at paggamit ng

iba’t ibang artifacts bilang kodang di-berbal.
- Ang artifacts na tinutukoy rito ay mga palamuti o
dekorasyong dinidisplay tulad ng alahas, ayos ng buhok,
sombrero, salamin, tattoo, atb.
- Sa objectics, ang pananamit at mga palamuti ay
sumasalamin sa edad, kasarian, estado, tungkulin,
kalagayang panlipunan, kinabibilangang pangkat,
personalidad, at relasyon sa kapwa.
- Ito rin ay nagpapakilala ng panahon sa kasaysayan,
oras o araw, panahon, kultura, at gampanin sa pangkat.