II.

Starożytna Grecja

II.1. Demokratyczne Ateny

zadanie odpowiedź

1 Amfora, Perykles, Sparta, Oliwki, Hasło: Hellenowie

2 a) Sparta, Mykeny, [Korynt, Olimpia]
b) B
c) Morze Egejskie, Morze Jońskie, Morze Kreteńskie
3 a) VIII wiek p.n.e.
b) V wiek p.n.e.
4 demokracją, obywatele, polis, zgromadzenia ludowego, urzędników

5 P, F, F, F
*6 Przykładowe wyjaśnienie:
Nazywano tak doskonałych mówców potrafiących wpływać na decyzje zgromadzenia
ludowego.

II.2. Sparta i wojny z Persami

zadanie odpowiedź
1 B
2 a) Przykładowa odpowiedź:
Warunki życia młodych Spartan były surowe ze względu na brak ciepłego ubrania, chodzenie
bez obuwia, rzadkie kąpiele oraz skromne posiłki.
b) Przykładowa odpowiedź:
Przyszły wojownik Sparty musiał być waleczny, odważny, zdyscyplinowany oraz
przyzwyczajony do trudnych warunków życia.
3 Przykładowe odpowiedzi:
Spartanie – Służba wojskowa [obowiązująca do 60. roku życia], udział w zgromadzeniu
obywateli i pełnienie urzędów państwowych.
Periojkowie – Praca w rzemiośle i handlu.
Heloci – Niewolnicza praca na roli.
4 a) 480 rok p.n.e.
b) 490 rok p.n.e.
5 P, P, F, F
6 hoplon – duża okrągła tarcza chroniąca greckiego żołnierza przed ciosami.
falanga – zwarty szyk bojowy stosowany przez grecką piechotę.
hoplita – grecki ciężkozbrojny wojownik walczący pieszo.
*7 Przykładowe wyjaśnienie:
Wojownicy spartańscy, którzy wyruszali na wojnę, mogli z niej wrócić z tarczą, czyli o
własnych siłach jako zwycięzcy, lub na tarczy jako polegli w walkach i niesieni przez swoich
towarzyszy.

II.3. Bogowie i mity

zadanie odpowiedź
1 Ambrozja – pokarm spożywany przez greckich bogów, który zapewniał im nieśmiertelność
 oraz wieczną młodość.
2 Olimp, nektar, Akropolem, Mity
3 Hefajstos był bogiem ognia i patronem kowali.
Trójząb stanowił atrybut boga Posejdona.
Herosem, który musiał wykonać 12 trudnych zadań, był Herakles.
Wojna trojańska według Homera trwała 10 lat.
4 a) W siedzibie greckich bogów na Olimpie zawsze panowała wiosna.
b) Hefajstos zasłynął zbudowaniem wspaniałego pałacu dla Zeusa oraz skromniejszych
siedzib dla innych bogów.
c) Wejście na Olimp było strzeżone przez hory – boginie pór roku.
5 Przykładowa odpowiedź:
Grecy oddawali cześć bogom poprzez wznoszenie świątyń poświęconym poszczególnym
bóstwom, udział w uroczystościach i obrzędach religijnych, modlitwy oraz składanie im
ofiar.
6 a) Afrodyta, Zeus, Apollo, Hera
b) Afrodyta: gołąb i jabłko, Zeus: piorun, Apollo: lira, Hera: owoc granatu i paw
7 1. Heros, 2. Partenon, 3. Odyseusz, 4. Politeizm, 5. Ares
Przykładowe wyjaśnienie:
Hasło: Hades – brat Zeusa i władca świata zmarłych, do którego po śmierci trafiały ludzkie
dusze.
*8 Przykładowe wyjaśnienie:
Pytyjska odpowiedź oznacza niejasną i mogącą być różnorodnie interpretowaną
wypowiedź.

II.4. Kultura starożytnej Grecji

zadanie odpowiedź

1 F, P, P, F

2 a) Postać przedstawiona na ilustracji to aktor grający określone role w przedstawieniach

teatralnych.
b) Obuwie, które nosi postać, to koturny, czyli buty na podwyższeniu.
3 Teatr – Sofokles, Ajschylos
Filozofia – Platon, Arystoteles
Matematyka – Pitagoras, Tales z Miletu
4

5 a) Przykładowe wyjaśnienie:
Głos był dobrze słyszalny dzięki użyciu miedzianych naczyń dostosowanych wielkością do
rozmiarów teatru. Ustawiano je w małych komorach pomiędzy rzędami siedzeń, tak aby
 dźwięki ze sceny docierały do innych naczyń i odbijały się od nich, zwiększając swoje
natężenie i tym samym głośność.
b) Przykładowa odpowiedź:
Dźwięk w greckich teatrach charakteryzował się tym, że docierał w takim samym stopniu do
najniższych i najwyższych rzędów widowni i miał to samo natężenie głośności. Ponadto był
czysty i wyraźny.
6 filozofia – nauka zajmująca się rozważaniem na temat budowy świata i celu ludzkiego życia.
Wielkie Dionizje – uroczystości religijne ku czci greckiego boga wina.
tragedia – przedstawienie teatralne o poważnej tematyce.
igrzyska – zawody sportowe odbywające się co cztery lata.
7

*8 Przykładowe wyjaśnienie:
Gimnazjony stanowiły teren do ćwiczeń fizycznych i spotkań towarzyskich dla chłopców.

II.5. Imperium Aleksandra Wielkiego

zadanie odpowiedź

1 C

2 Hasła: Issos, Granik, Gaugamela

3 a) falanga macedońska
b) Przykładowe wyjaśnienie:
Falanga macedońska stanowiła ulepszoną wersję taktyki stosowanej przez greckich
hoplitów. Żołnierze tworzyli ścisłą, zwartą zaporę, przed której frontem trzy pierwsze rzędy
oddziału trzymały pod kątem swoje długie włócznie, a kolejne szykowały się do ataku. W
ten sposób powstawała zapora ostrzy, którą bardzo trudno było pokonać wrogom.
4 a) Afryka, Azja, Europa
b)
 c) Nil, Tygrys, Eufrat, [Indus], [Dunaj]
5 356 – 323 = 33

6 F, F, P

TAJEMNICE SPRZED WIEKÓW – Jak wyglądała latarnia morska na Faros?

Zadanie odpowiedź
1  budowla, która powstała w III wieku p.n.e.
 budowla zaprojektowana przez Sostratosa
 miejsce, w którym znajdowało się ogromne zwierciadło
2 Przykładowe wyjaśnienie:
Latarnia morska na wyspie Faros umożliwiała żeglarzom bezpieczny powrót do portu w
Aleksandrii.
3 Mauzoleum [grobowiec] w Halikarnasie, Wiszące ogrody Semiramidy, Świątynia Artemidy
w Efezie
4 a)

b) Azja
Podsumowanie rozdziału II
Sprawdź, czy potrafisz

zadanie odpowiedź
1 1. Homer, 2. Perykles, 3. Salamina, 4. Lakonia, 5. Maraton, 6. Posejdon, 7. Dialog
Przykładowe wyjaśnienie:
Hasło: Hellada – określenie starożytnej Grecji, składającej się z części kontynentalnej oraz
ponad tysiąca wysp.
2 1 – pierwsze starożytne igrzyska olimpijskie
2 – bitwa pod Termopilami
3 – bitwa pod Issos
4 – śmierć Aleksandra Wielkiego
3 Komedia to gatunek literacki, który ma żartobliwy charakter. Przedstawienia komediowe w
zabawny sposób opowiadały o aktualnych wydarzeniach oraz ośmieszały ludzkie wady i złe
uczynki obywateli. Tragedia to gatunek literacki o poważnym charakterze, poruszający
ważne problemy, takie jak nieposłuszeństwo wobec bogów, konflikty międzyludzkie i
nadużywanie władzy.
4 P, P, F, P, F
5 Fidiasz – Słynny grecki rzeźbiarz będący twórcą wielu wspaniałych dzieł. Najważniejsze z
nich to posąg Zeusa w Olimpii oraz rzeźba Ateny na ateńskim Akropolu.
Sokrates – Wybitny grecki filozof żyjący w V wieku p.n.e. Głosił pogląd, że człowiek, aby
dobrze żyć, powinien dążyć do zdobywania wiedzy.
Hipokrates – Grecki lekarz, który słynął z tego, że przed wybraniem właściwej metody
leczenia pacjenta najpierw oceniał jego stan. Został uznany za twórcę współczesnej
medycyny.
6 danina – obowiązkowa opłata na rzecz władcy.
sojusz – umowa zawarta pomiędzy państwami w celu współdziałania w określonej
sprawie.
polis – samodzielne greckie miasto-państwo.
olimpiada – czteroletni okres między kolejnymi igrzyskami.
7 Przykładowe wyjaśnienie:
Aleksander otrzymał przydomek „Wielki” w uznaniu dla swoich czynów i talentu
dowódczego. Podbił ogromny obszar rozciągający się na trzech kontynentach. Pod swoją
władzą zjednoczył ludy różniące się nie tylko pochodzeniem, ale także kultywujące
odmienne religie i kultury. Choć stworzone przez Aleksandra imperium rozpadło się po
jego śmierci, po tym państwie pozostała kultura hellenistyczna.