Phương pháp chuẩn độ trung hòa (chuẩn độ axit - bazơ)

I.  Lý thuyết:   - Dùng những dung dịch kiềm (NaOH hoặc KOH) đã biết chính xác nồng độ làm
dung dịch chuẩn để chuẩn độ các dung dịch axit và dùng các dung dịch axit mạnh (HCl, HNO 3,
H2SO4) đã biết chính xác nồng độ làm dung dịch chuẩn để độ các dung dịch bazơ.

    - Để nhận ra điểm tương đương (thời điểm dung dịch chuẩn vừa phản ứng hết với dung dịch
cần xác định) của phản ứng chuẩn độ trung hòa, người ta dùng chất chỉ thị axit - bazơ (hay chỉ thi
pH, là những axit yếu có màu sắc thay đổi theo pH)

    Bảng ghi khoảng pH đổi màu của một số chỉ thị

Tên thông dụng của chất chỉ thị Khoảng pH đổi màu Màu dạng axit - bazơ

Metyl da cam 3,1 - 4,4 Đỏ - vàng

Metyl đỏ 4,2 - 6,3 Đỏ - vàng

Phenolphtalein 8,3 - 10,0 Không màu - đỏ

    Với mỗi phản ứng chuẩn độ cụ thể người ta chọn những chất chỉ thị nào có khoảng đổi màu
trắng hoặc rất sát điểm tương đương.

II. Sử dụng Pipet vạch chia bằng thủy tinh (tái sử dụng sau khi làm sạch, khử trùng)
 Dùng tay thuận cầm lấy pipet bằng ngón cái và ngón giữa, bịt đầu pipet bằng ngón
trỏ.
 Bằng quả bóp hoặc vật trợ pipet để hút dung dịch vào pipet cho đến vạch cần lấy
 Bỏ quả bóp cao su ra và dùng ngón trỏ bịt lại phần trên
 Cầm pipet ở tư thế thẳng đứng, rồi mở nhẹ nhàng ngón trỏ để điều chỉnh về vạch 0
hay vạch cần lấy.
 Thả dung dịch vào bình hoặc ống nghiệm đến vạch xác định
 Lưu ý
 Chọn pipet phù hợp với dung tích dung dịch cần hút, không sử dụng pipet có đầu bị sứt,
mẻ.
 Cắm sâu đầu dưới của pipet vào dung dịch. Dung dịch cần hút ở trong vật chứa có dung
tích lớn cần được chuyển ra vật chứa khác với lượng dung dịch nhỏ hơn, phần còn lại sau
khi đã sử dụng pipet để lấy không được đổ lại chai gốc.
 Nên hút tráng pipet ít nhất hai lần bằng dung dịch định hút rồi mới sử dụng để hút dung
dịch
 Lưu ý khi cho dung dịch chảy từ pipet vào vật chứa cần cầm pipet ở tư thế thẳng đứng, đầu
dưới của pipet chạm vào thành bình hứng để ở tư thế nghiêng
 Cho dung dịch chảy tự do xuống bình, không sử dụng quả bóp cao su hay vật trợ pipet để
đẩy hết giọt cuối cùng còn đọng ở dầu pipet, tránh tạo khí dung.
 Rửa sạch pipet và các quy trình cần thiết để tái sử dụng

III. Cách sử dụng Buret

Bước 1: Vệ sinh Buret là bước đầu tiên và rất quan trọng

Cách để vệ sinh Buret như sau:

 Dùng dung dịch vệ sinh chuyên dùng cho thủy tinh để làm sạch Buret,
 Sau đó, dốc ngược cho khô, đồng thời chỉnh khóa thẳng để đảm bảo toàn bộ dịch thừa sẽ
chảy hết ra ngoài.
  Cuối cùng, tráng lại bằng nước cất để đảm bảo.
Bước 2: Tiến hàng tráng dung dịch được chuẩn độ trong Buret

Tiến hành như sau:

 Dùng chính dung dịch cần phải chuẩn độ đổ khoảng ½ Buret.

 Sau đó, nghiêng Buret để dung dịch có thể tráng đều, vừa nghiêng vừa đổ ra bên ngoài.
 Lặp lại thao tác này 3 lần.
Bước 3: Đổ đầy dung dịch chuẩn vào Buret
Bước 4: Bỏ phần thừa

Lưu ý các động tác mở khóa và đóng khóa liên tục 3 lần để đảm bảo phần khóa này cũng sẽ làm
sạch và được tráng bằng dung dịch chuẩn độ

Bước 5: Chỉnh đến vạch 0

 Nhỏ từ từ từng giọt dung dịch chuẩn độ đến vạch O (mặt dung dịch cong bên dưới chạm
vạch O)
Bước 6: Chuẩn bị dung dịch mẫu thử cho ra bình chuẩn độ
 Có thể dùng bình tam giác. Đặc biệt phải chú ý thêm chất chỉ thị vào dung dịch mẫu thử.
Bước 7: Tiến hành chuẩn độ.

Ta thực hiện chuẩn độ bằng cách nhỏ từ từ dung dịch chuẩn độ vào bình mẫu, vừa nhỏ vừa lắc.

Sau đó chậm đầu buret vào thành bình tam giác và tia nước cất để đảm bảo cho dung dịch chuẩn
phản ứng hết với mẫu thử

Bước 8: Xác định điểm cuối cùng phản ứng 

Đây chính là lúc dung dịch mẫu thử vừa đổi màu mà có lắc thêm cũng vẫn giữ nguyên màu đổi.

Bước 9: Đọc kết quả của thí nghiệm. 

Đây là bước cuối cùng nên chúng ta phải thận trọng trong việc đọc kết quả.
Lưu ý khi sử dụng buret 
 Luôn đảm bảo Buret ở trạng thái sạch trước khi tiến hành chuẩn độ.
 Khi đọc kết quả phải thật thận trọng và tỉ mỉ để đem lại kết quả chuẩn độ chính xác nhất.
 Khi thực hiện quá trình chuẩn độ, để dung dịch chất chuẩn chảy ra từ từ, hết hoàn toàn
khỏi buret rồi khóa lại. Chờ nửa phút rồi đọc giá trị thể tích trên buret. Khi kết thúc thí
nghiệm, nhỏ từng giọt chất chuẩn, làm vài lần để lấy kết quả trung bình.
 Không cho có bọt khí ở đầu buret khi chuẩn độ. 

Bài: Chuẩn độ axit mạnh bằng bazo mạnh

I. Dụng cụ : chuẩn bị cho 8 nhóm

TT Tên dụng cụ Số lượng mỗi nhóm
1 Pipet: 10 ml/5ml 1
2 Buret 1
3 Cốc 100ml (hay 50ml) 2
4 Giá sắt đỡ và kẹp buret 1
5 Bình tia nước cất 1
6 Bình erlen (bình tam giác) 3
7 Chậu rửa 1
II. Hoá chất
TT Tên hoá chất
1 Dung dịch NaOH chuẩn 0,1 M (pha 2 bình 1 lít)
2 Dung dịch HCl x M (Pha vào 1 bình 1 lít)
3 Metyl dacam
4 Phenol phtalein
5 Metyl đỏ
III. Cách tiến hành
1. Pha dung dịch HCl:
 Mỗi nhóm lấy lấy tầm 30 ml dung dịch HCl (chưa biết nồng độ) và 50 ml NaOH
0,1M vào 2 cốc thủy tinh khác nhau. Dùng pipet lấy chính xác 10ml HCl và cho vào
bình định mức 100ml.
  Cách pha loãng dung dịch trong bình định mức: Cần làm sạch và thực hiện tráng
bình hai đến ba lần với dung môi dùng để pha chế dung dịch trước khi sử dụng . Cho
đầu pipet đưa vào thành bình định mức và chờ 3-5 giây cho dung dịch vào hết. Cho
nước từ từ đến vạch bình định mức. Nắp bình và lắc đều, nhẹ. Mở nắp bình và tiến
hành thêm từ từ dung môi vào đúng đến ví trí vạch quy định trên thân bình
2. Lấy dung dịch chuẩn độ:
Đổ dung dịch trong bình định mức vào cốc sạch và khô. Tráng sạch pi pet, tráng lại pipet bằng
dung dịch vừa pha loãng. Dùng pipet lấy chính xác 10 ml dung dịch vừa pha vào 3 bình tam giác
(eclen).
3. Chuẩn độ
+ Cho dung dịch chuẩn NaOH 0,1M vào buret. Điều chỉnh đến vạch mức 25 ml.
+ Nhỏ 3 chất chỉ thị vào 3 eclen khác nhau. Chuẩn độ dung dịch HCl bằng NaOH bằng 3 chất chỉ
thị cho đến khi đổi màu. Đo thể tích NaOH đã dùng và tráng sạch các dụng cụ pipet, eclen sau đó
lấy vào 3 eclen và làm thêm lần nữa.