12: Chemische controle van hersenen en gedrag

donderdag 27 april 2023 18:16

12.0: Inleiding
- Tot nu toe:
○ Beperkt aantal neuronen in een lagere structuur die projecteren naar specifieke groep in hogere structuur
○ Kortdurende activiteit
- Nu:
○ Klein aantal neuronen die grote aantallen neuronen op afstand beïnvloeden
○ Langdurende activiteit
.
12.1: Secretorische hypothalamus
- Belangrijk voor homeostase
- Afwijkingen worden gedetecteerd in de periventriculaire zone (wand IIIe ventrikel)
- Respons
○ Homoraal --> hypofysaire hormonen
○ Visceromotorisch --> PZS of OZS activatie
○ Somatomotorisch
- Secretorische hypothalamus: onderdelen
○ Lateraal
○ Mediaal
○ Periventriculair (met oa nucleus suprachiasmaticus: dag-nacht-ritme, autonoom ZS, hypofyse)
- Hypofyse
○ Achterste lob
 Onder invloed van magnocellulaire neurosecretorische cellen in hypothalamus
 Oxytocine vrijzetten
 Anti-diuretisch hormoon vrijzetten
○ Voorste lob
 Onder invloed van parvocellulaire cellen in de hypothalamus
 Verschillende hormonen vrijzetten
 Gevolg: FSH/LH, TSH, cortisol
○ Voorbeeld cortisol
 ACTH door hypofyse
 CRH door hypothalamus als stimulatie
 Cortisol remt zelf CRH productie
 Stressrespons
□ Acuut: meer Ca-instroom, dus snellere depolarisatie
□ Chronisch: toxisch (bv hippocampusneuronen)

12.2: Autonoom zenuwstelsel

- Cellichamen in autonome ganglia (dus buiten centrale zenuwstelsel)
- OZS
○ Preganglionaire neuronen: thv lumbale en thoracale segmenten
○ Fight-or-flight
- PZS
○ Preganglionaire neuronen: hersenstam en sacrale ruggenmerg
○ Rust
- Ook enterische divisie in de wand van organen

12.3: Diffuse modulatorische systemen

- Brengen geen info over
- Eigenschappen
○ Kern bestaat uit weinig neuronen
○ Centraal gelegen in zenuwstelsel (meestal hersenstam)
○ Elk neuron kan veel andere neuronen beïnvloeden
○ NT vrijgezet in extracellulaire milieu
- Noradrenerge locus coeruleus
○ Bilateraal van pons
○ Diffuse projecties naar hele hersenen
○ Vooral actief bij nieuwe, onverwachte stimuli
○ Rol in aandacht, arousal, slaap-waakritme (cortex wakker houden)
- Serotonerge raphe nuclei
○ Bilateraal in hersenstam
○ Caudale kernen:
 Projecties naar ruggenmerg
 Regulatie van pijn
○ Rostrale kernen:
 Diffuse projecties naar de hersenen
○ Vooral reactie op nieuwe stimuli
○ Deel van ascenderende reticulaire activatiesysteem (ARAS) --> slaap-waak-ritme
○ Maar ook stemming en eetgedrag

Neuro Page 1
 - Dopaminerge kernen
○ SNc en ventraal tegmentum
○ Minder diffuse projecties (vooral naar frontale en limbische gebieden
○ Facilitatie van beweging
○ Essentiele rol bij beloning en versterking van gedrag + verslaving
○ Ook rol bij psychiatrische aandoeningen, bv schizofrenie
- Acetylcholine
○ Nucleus basalis van Meynert en mediale septale kernen
○ Projecteren heel diffuus naar de cortex
○ Regulatie excitabiliteit van neuronen
○ Alzheimer: snelle degeneratie Meynert, dus ook rol bij geheugen en leren

12.4: Drugs en diffuse modulatorische systemen

12.4.1: Hallucinogenen
- LSD
○ Serotonine-agonist
○ Inhibeert rapheneuronen (zoals droom)
○ Bindt aan serotonerge neuronen (hallucinaties)
○ Is niet verslavend, maar wel serotonerge depletie achteraf

12.4.2: Centrale stimulantia

- Cocaïne
○ Inhibeert dopamine reuptake
- Amfetamines:
○ Inhibeert dopamine en noradrenaline reuptake
○ Stimuleert dopamine vrijzetting
- Induceren verslaving
○ Via dopamine
○ Tolerantie
○ Hunkering

(XTC = comni 12.4.1 en 12.4.2)

Neuro Page 2