Pune per dosje

Tema: Makinat e thjeshta dhe

perdorimi i tyre.

Lenda: Fizike
Punoi: Medina Çuliq
Klasa: 9c
Një makinë e thjeshtë është një pajisje për të bërë punë që ka vetëm një
pjesë. Makinat e thjeshta ridrejtojnë ose ndryshojnë madhësinë e
forcave, duke i lejuar njerëzit të bëjnë punë me më pak përpjekje të
muskujve dhe shpejtësi më të madhe, duke e bërë kështu punën e tyre
më të lehtë. Ekzistojnë gjashtë lloje makinerish të thjeshta: leva, rrotull,
rrota dhe boshti, rrafshi i prirur, pykë dhe vidhos. Të gjithë ne punojmë
në jetën tonë të përditshme dhe të gjithë përdorim makina të thjeshta çdo
ditë. Puna siç përcaktohet nga shkenca është forca që vepron mbi një
objekt në mënyrë që ta zhvendosë atë në distancë. Pra, shkencërisht, sa
herë që shtyjmë, tërheqim ose bëjmë diçka që të lëvizë duke përdorur një
forcë, ne po kryejmë punë. Një makinë është në thelb një mjet i përdorur
për ta bërë këtë punë më të lehtë, dhe një makinë e thjeshtë është ndër
mjetet më të thjeshta që mund të përdorim. Prandaj, nga pikëpamja
shkencore, ne po bëjmë punë kur hapim një kanaçe të bojës me një
kaçavidë, përdorim një lopatë për të nxjerrë barërat e këqija, rrëshqitni
kutitë poshtë një ramponi, ose shkojmë lart e poshtë në sharrë sharre. Në
secilin prej këtyre shembujve ne jemi duke përdorur një makinë të
thjeshtë që na lejon të arrijmë qëllimin tonë me më pak përpjekje të
muskujve ose në një kohë më të shkurtër.

 Levë
Një levë është një shufër ose shufër e ngurtë që mbështetet në një mbështetje të
quajtur një krimb dhe që heq ose lëviz diçka. Kjo mund të jetë një nga makinat më
të hershme të thjeshta, sepse çdo shkop i madh, i fortë do të kishte funksionuar si
një levë. Merrni një shkop, shtrojeni atë nën një cep të një shkëmbi dhe shtyni
poshtë dhe keni përdorur një levë. Lëvizja nga poshtë në njërin skaj rezulton në
lëvizje lart nga ana tjetër. Do gjë që krenon diçka të lirshme është gjithashtu një
levë, siç është një shufër gjeli ose kthetra në fund të një çekiçi. Ekzistojnë tre lloje
ose klasa të levave. Një levë e klasit të parë ka pikën e boshtit ose vrimës kryesore
të vendosur afër mesit të mjetit dhe asaj që po lëviz (quhet forca e rezistencës). Një
palë gërshërë dhe një sharrë janë shembuj të mirë. Një levë e klasit të dytë ka
forcën e rezistencës që ndodhet midis gjurmës dhe fundit të levës ku po bëhet forca
përpjekëse. Shembuj tipikë të kësaj janë një karrocë dore, arrashës, dhe një shishe.
Një levë e klasit të tretë ka forcën e përpjekjes që po aplikohet midis shtresës së
jashtme dhe forcës së rezistencës. Piskatore, grykët e akullit dhe lopatat janë
shembuj të mirë

 Rrota dhe boshti

Rrota dhe boshti janë në të vërtetë një ndryshim i levës (pasi që qendra e
boshtit vepron si fishekzjarr). Mund të jetë përdorur që në vitin 3000
b.c., dhe si leva, është një makinë shumë e rëndësishme. Sidoqoftë,
ndryshe nga leva që mund të rrotullohet për të prishur një send të
lirshëm ose të shtyjë një ngarkesë përgjatë, një rrotë dhe boshti mund të
lëvizin një ngarkesë shumë më larg. Meqenëse përbëhet nga një rrotë e
madhe e lidhur në mënyrë të ngurtë në një rrotë të vogël (boshti ose
boshti), kur njëra pjesë kthehet edhe tjetra. Disa shembuj të timonit dhe
boshtit janë një çelës dyert, një rrotë uji, një rrahës veze dhe rrotat në një
kamionçinë, makinë ose biçikletë. Kur forca aplikohet në timon (duke e
kthyer kështu boshtin), forca rritet dhe distanca dhe shpejtësia
zvogëlohen. Kur aplikohet në bosht (kthimi i timonit), forca zvogëlohet
dhe distanca dhe shpejtësia rriten.

 Avion i prirur
Një aeroplan i prirur është thjesht një sipërfaqe e pjerrët. Përdoret për të
bërë më të lehtë lëvizjen e një peshe nga një vend më i ulët në një vend
më të lartë. Duhet shumë më pak përpjekje për të shtyrë një ngarkesë të
rrotës ngadalë deri në një pjerrësi të pjerrët butësisht sesa bën për ta
kapur dhe ngritur atë në një vend më të lartë. Tregtia është se ngarkesa
duhet të zhvendoset në një distancë më të madhe. Shembuj të përditshëm
janë shkallët, shkallët lëvizëse, shkallët dhe dërrasën e një anijeje.
  Pykë
Një pykë është një aeroplan i prirur që lëviz dhe përdoret për të rritur
forcën — qoftë për të ndarë diçka ose për t'i mbajtur gjërat së bashku.
Me një pykë, objekti ose materiali mbetet në vend ndërsa pykë lëviz. Një
pykë mund të ketë një sipërfaqe të vetme të pjerrët (si një ndalesë derë
që mban fort një derë në vend), ose mund të ketë dy sipërfaqe të pjerrëta
ose anët (si pykë që ndan një regjistër në dy). Një sëpatë ose teh thikë
është një pykë, siç është një daltë, parmendë, dhe madje edhe një
gozhdë.