Professional Documents
Culture Documents
သိုၵ်းပိုၼ်းၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉ
သိုၵ်းပိုၼ်းၸဝ်ႈသိူဝ်ၶၢၼ်ႇၾႃႉ
္ ꨤꨓ္ꨲꨘꨣꨵ AD 1311-1364
By
laisaitai
– December 12, 2011Posted in: ꨕ္ꨮပꨱꨓ္ꨕ္ꨮ
သꨤꨯသꨰငꨁ
္ ူိဝ္းꨁမ္း ꨁုꨓ္တုိင္းꨁမ္း ꨅူိဝ္းပꨱꨓ္ꨁုꨓ္လူး၊ ꨁုꨓ္လꨤꨯးꨓꨓ္ꨵ သꨤꨯသꨰင္ꨁူိဝ္းꨁမ္းꨁုꨓ္ ꨁꨤတ္ꨲပုတ္းꨀꨮꨣꨲꨬလꨳ
မူိဝ္ꨳ AD 952 ေတꨣꨲ 957 ꨓꨓ္ꨵ တမ္ꨳတီꨳ ထုင္ꨵမꨤဝ္း ꨡမ္ꨲမီး ꨁူိဝ္းꨁုꨓ္ယဝ္ꨵ။ ꨀြပꨳ္ ꨓꨓ္ ꨡမꨤတ္ꨳ ꨕြင္းမူိင္းꨁဝ္
ꨅင္ꨲꨡြꨓ္ꨀꨓ္ ꨡြꨀ္ꨲꨀꨮꨣꨲꨟꨣ ꨁူိဝ္းꨁုꨓ္၊ ꨟြတ္ꨳꨕꨰဝ္ထုိင္ မူိင္းꨟိ မူိင္းꨟမ္း (ယꨤမ္းလꨱဝ္ မီးတီꨳ ꨀမ္ꨲေပꨣးတီးယꨣး၊ မူိဝ္ꨳꨀူꨳပြꨀ္ꨳ
ပꨱꨓ္ꨓꨣꨳတီꨳ ꨅꨤဝ္းတꨯးထꨯး)ေသ ꨅင္ꨲꨀꨮꨣꨲယြꨓ္း ꨅဝ္ꨳယြꨓ္းꨁုꨓ္ တမ္ꨳတီꨳ ꨅဝ္ꨳလူင္ꨕငꨰမ္းမူိင္း။ မꨓ္းꨅဝ္ꨳ
ꨅင္ꨲꨡဝ္ လုꨀ္ꨳꨅꨤꨯးမꨓ္း ꨅဝ္ꨳꨁုꨓ္တꨯး(ꨟြငꨵ္ ) ꨁုꨓ္တꨤꨯꨲꨁꨓ္ꨲ ပꨓ္ꨀꨮꨣꨲꨅြမ္း ꨕြင္းမူိင္း မူိင္းမꨤဝ္းေသ ꨟꨮ္ꨳမꨣး ꨟꨱတ္းꨁုꨓ္
မူိင္းမꨤဝ္း၊ တင္ꨳဝꨱင္းေꨟꨣ တမ္ꨳတီꨳ သꨰꨓ္ꨬꨅꨳ (ယꨤမ္းလꨱဝ္ မီးꨓ္ꨮး ꨡူိင္ꨲယူꨲꨓꨤꨓ္ꨲ) ꨓꨓ္ꨵယဝ္ꨵ။
ꨅူိဝ္းꨅဝ္ꨳꨘꨣꨵ ꨅူိဝ္းꨓꨓ္ꨵꨬတꨵ () သꨰꨓ္ဝီ၊ () မꨤꨓ္ꨳေမꨣꨲ၊ မူိင္းꨀြင္း၊ မူိင္းယꨤင္း၊ () မိူင္းယꨱꨓ္၊
မူိင္းတꨤတ္ꨲ၊ () ꨀꨣလုိဝ္း၊ ဝꨱင္းသိူဝ္ (ꩀ) မူိင္းꨁူိင္ꨲ၊ ꨀꨮꨯꨤးလမ္၊ လꨣꨵပမ္ꨲ (ꩁ) ယြင္ꨟူꨉ္ꨳ၊ ꨓြင္မြꨓ္၊ မူိင္းပꨤꨯး (ꩂ) မူိင္းꨓꨤꨯး၊
မြꨀ္ꨲမꨯꨲ၊ ꨀꨱင္းတြင္း (ꩄ) မူိင္းမꨤဝ္း (ꩄ) ꨀုိင္မꨣꨵ၊ မူိင္းတိင္ () မူိင္းꨟုိမ္း မူိင္းယꨤင္း၊ မူိင္းꨁꨣ () မူိင္းမိတꨳ္ မူိင္းꨀုတ္ꨳ
မူိင္းလူင္ () သꨰꨓ္ေꨅꨳ ပꨱꨓ္သိပ္းသြင္မူိင္း ꨓꨯꨵေသ လꨯꨳဝꨣꨳ ပꨱꨓ္ မူိင္းသိပ္းသြင္ ꨅဝ္ꨳတꨯး (သိပ္းသြင္ꨁ်ဴးတꨯး)
မူိင္းꨟူမꨳ္ တုမ္တꨯးယဝ္ꨵ။ မူိဝꨳ္ ေꨡꨲတီꨲ 1068 ꨁုꨓ္တꨤꨯꨲꨁꨓ္ꨲ ꨓြꨓ္းေꨕး ꨀꨮꨣꨲေသ လုꨀ္ꨳꨅဝ္ꨳ ꨁုꨓ္တꨤꨯꨲပုငꨲ္ သုိပ္ꨲပုတ္ꨳ
ꨟꨤင္ꨳေꨟꨣ သꨰꨓ္ေꨅꨳယဝ္ꨵ။
မူိဝꨳ္ AD 1177 ꨁုꨓ္ꨕꨤင္ꨁ မ္း ꨅင္ꨲꨟိꨀ္ꨳꨅုိဝ္ꨳဝꨣꨳ ꨅဝ္ꨳလူင္မꨱဝꨵ္ ပူင္ꨲ ꨓꨯေသ မꨣးꨓင္ꨳေꨟꨣ မူိင္းမꨤဝ္း။ မꨓ္းꨅဝ္ꨳ
မီးမꨣး လုꨀ္ꨳယိင္း သီꨲꨓꨤင္း () ꨓꨤင္းေယꨳꨁမ္းလူင္ () ꨓꨤင္းꨡီꨲꨁမ္းလꨰင္ () ꨓꨤင္းꨡꨤမ္ေ ꨡꨣး () ꨓꨤင္းသꨰင္ꨡꨤꨯꨲ
ေသတꨣꨵ ꨡမ္ꨲမီးလုꨀ္ꨳꨅꨤꨯး တꨣꨲပုတ္ꨳ ꨟꨤင္ꨳေꨟꨣ။ ꨀြပꨳ္ ꨓꨓ္ လုꨀ္ꨳယိင္းမꨓ္းꨅဝ္ꨳ ꨓꨤင္းꨡီꨲꨁမ္းလꨰင္ ꨅင္ꨲဝူꨓ္ꨵꨟꨓ္
ꨟꨮ္ꨳလꨯꨳမီး သꨤꨯသုိပ္ꨲ ꨁူိဝ္းꨁုꨓ္ မူိင္းမꨤဝ္း ꨓꨯꨬလꨳ ꨅင္ꨲꨡဝ္ တꨯးေꨀꨣꨵꨟꨀ္ꨵမꨓ္း ꨓꨤင္းဝꨤင္ꨳꨬꨅꨳ ꨀူပꨵ္ ꨀူꨳပꨓ္ ꨅဝ္ꨳလူင္
မꨱဝꨵ္ ပူင္ꨲယဝ္ꨵ။ ꨡမ္ꨲꨟုိင္ꨡမ္ꨲꨓꨤꨓ္း မꨓ္းꨓꨤင္း ꨅပ္းတြင္ꨵ ပꨣးသꨓ္ꨲေထꨲမꨣး၊ ꨀူꨓ္းꨅူိဝ္း ꨡꨓ္သူꨉ္ꨳꨓꨓ္ꨵ
သမ္ꨵꨁꨣꨵꨁꨤꨯဝꨣꨳ မꨓ္းꨓꨤင္း လꨀ္ꨵလꨱꨓ္ꨳ ꨕူꨳꨅꨤꨯး တꨤင္ꨲေꨀꨣꨵ ꨓꨯꨬလꨳ ꨅဝ္ꨳလူင္မꨱဝꨵ္ ပူင္ꨲ ထꨤင္ꨲꨕိတ္းေသ
လုိပ္ꨳမꨓ္းꨓꨤင္း ꨡြꨀ္ꨲေꨟꨣပꨰတꨳ္ ။ ꨓꨤင္းဝꨤင္ꨳꨬꨅꨳေꨀꨣꨳ လꨯꨳပꨤꨯꨳꨀꨮꨣꨲယူꨲ တီꨳတိꨓ္လꨯြလꨤဝ္း ဝꨤꨓ္ꨳꨓမ္ꨵꨀꨯꨲေမꨣꨲ လꨯꨳယူꨲ
တုꨀ္ꨵယꨤꨀ္ꨳ ꨁꨤꨓ္ꨅ္ꨮေသ လꨱင္ꨵမꨣး လုꨀ္ꨳꨅꨤꨯး ꨕꨣꨬꨕသꨤမ္ꨅꨤꨯး () ꨁုꨓ္ꨡꨤꨯꨳငꨤမ္းမူိင္း () ꨁုꨓ္ယꨳီ ꨁꨤင္ꨁမ္း ()
ꨁုꨓ္သꨤမ္လူင္ယဝ္ꨵ။ ꨁုꨓ္ꨡꨤꨯꨳငꨤမ္းမူိင္း သꨱငꨳ္ ꨀꨤမ္ꨲꨀꨮꨣꨲ မူိဝꨳ္ ꨕြင္း ꨡꨣꨲယု တုိꨀ္ꨵလꨯꨳ သြင္ꨁူပꨲ္ ။
AD 1362 ꨁူိဝ္းꨁုꨓ္ꨬꨁꨲ မိင္ Ming မꨣးသိမ္းꨡဝ္ လူင္သꨤင္ꨳ၊ မူꨲꨡꨤꨓ္၊ ပူးꨁꨮꨤင္ꨵလူင္ေသ မꨣးတင္ꨳ တပ္ꨵꨁဝ္ဝꨯꨵ
တီꨳ ပꨤင္မူင္ꨳ၊ ꨬꨅꨳꨓူိဝ္၊ ေမꨣꨲလꨱꨀ္း၊ ꨟူဝꨁ
္ ြင္းဝꨯꨵယူꨲ။ ꨕြင္းꨓꨓ္ꨵ ꨅဝ္ꨳသူိဝ္ꨁꨤꨓ္ꨲꨘꨣꨵ ꨡꨣꨲယုလꨯꨳ 72 ယဝ္ꨵေသတꨣꨵ
ꨡြꨓ္ꨟူဝ္ တပ္ꨵသုိꨀ္း မူိင္းမꨤဝ္ꨳေသ ꨀြꨣꨲတုꨀ
ိ ္းꨬꨁꨲꨁဝ္ ꨟꨤဝ္ꨵꨟꨤဝ္ꨵ ꨟꨰင္းꨟꨰင္း ꨟုိင္သꨤမ္လူိꨓ္။ လူꨵယ္ꨮꨲ သုမ္းꨓမ္
တင္းသြင္ꨕꨤꨯꨲ။ ꨀမ္းလုꨓ
ိ ္း သုိꨀ္းꨬꨁꨲꨁဝ္ ꨁုိꨓ္းလꨯꨳꨟူꨓ္လင္ ပꨤꨯꨳမူိဝ္းယဝ္ꨵ။
ꨕိုꨓ္ꨡိင္-
(1) Cochrane, W.W. The Shans, Vol. I, Rangoon, 1915, Superintendent, Government Printing,
Burma.
(2) Cochrane, W.W & Leslie Milne. Mrs. Shans At Home, London, 1910, Hazel, Watson and Viney,
LD.
ꨅဝ္ꨳသုꨁမ္း တꨤင္ꨵယꨤꨓ္း