MENDEL GDAŃSKI - MARIA KONOPNICKA

1) Utwór dotyczy tematu antysemityzmu (postawy wrogości wobec osób pochodzenia

żydowskiego).

2) Czas i miejsce akcji:

a) czas: koniec XIX wieku,
b) miejsce: Warszawie (pogrom Żydów).

3) Nowela to utwór jednowątkowy, zwięzły, w którym pojawia się niewielu bohaterów, mający
uporządkowaną kompozycję, mna którą składa się:
a) ekspozycja (charakterystyka Mendla),
b) zawiązanie akcji (informacje o pogromie, pierwsze niepokojące sygnały),
c) punkt kulminacyjny (pogrom, zranienie Kubusia),
d) perypetia (obronienie Mendla przez studenta),
e) wyrazista pointa (końcowe słowa Mendla),

4) Mendel Gdański - charakterystyka:

a) introligator (oprawa książek), d) wychowuje wnuka Kubę,
b) ma 67 lat, e) jest pracowity,
c) przez 27 lat żyje w tej samej kamienicy, f) jest uczciwy i ceni uczciwość,

5) Kamienica - charakterystyka:
a) miejsce:
- Mendlowi dobrze się tam mieszka,
- bardzo dobrze zna to miejsce,
- jest dla niego domem, azylem,
- Mendel jest drzewem tam zakorzenionym,
b) relacje z mieszkańcami:
- oparte na życzliwości, wzajemnej
pomocy, użyteczności, szacunku,
- znajomość swoich charakterów,

6) Zegarmistrz:
a) wprosił się do mieszkania Mendla,
b) ma postawę dominacji, zniewagi, arogancji,
c) przyszedł z plotką - czymś nie do końca prawdziwym,

7) Argumenty zegarmistrza i Mendla dla przemocy wobec osób pochodzenia żydowskiego:

3
ZEGARMISTRZ MENDEL
• bo „Żyd to Żyd”, • nie można winić kogoś za to kim jest,
stereotypy

• bo Żydzi zawsze mają wykręty, • uczciwie pracuje,

• bo Żyd to obcy, • urodził się w tym mieście,
• bo Żydzi są chciwi, • wszyscy chcą osiągnąć swoje cele,
• bo Żydzi rozmnażają się jak
„szarańcza”,

Argumenty Mendla nie zmieniły nic w postrzeganiu zegarmistrza i odwrotnie.

8) Opis trzeciego (ostatniego) dnia akcji:
a) Mendel chciał wyprawić Kubusia do szkoły. Gdy chłopiec wychodził z mieszkania, student
zatrzymał go z powrotem do domu mówiąc: „Uciekaj, bo Żydów biją!”,
b) uliczka zamienia się ze spokojnej na groźną, panuje na niej chaos, lęk i gniew,
c) bić Żydów przychodzi bezimienny tłum:
- obcy ludzie,
- alkoholicy, młodzież, niepracujący,
- jednostki bez idei, filozofii,
- chęć przemocy,
d) w obronie Mendla przychodzą:
- kobiety z dziećmi,
- chudy student,
- znajomi z uliczki,
- każdy z nich ceni pracowitość, dobroć, zapewnienie ochrony,
e) do mieszkania Mendla wpada kamień, który uderza Kubusia w głowę,
f) ostatnia scena - słowa Mendla: „Nu, u mnie umarło serce do tego miasto”:
- jest to modlitwa żałobna po śmierci krewnego,
- towarzyszy mu żal, brak nadziei, ból, cierpienie i rozczarowanie.