Hafta1 - 2023

gelisimedu igugelisim
Bölüm Adı
İnşaat
Mühendisliği
Dersin Adı INS318-ÇELİK YAPILAR
Dersin Haftası: 1. Hafta

Dersin Öğr. Üyesinin Adı: Dr. Öğr. Üyesi Ahmad Reshad NOORI E-Posta: arnoori@gelisim.edu.tr
DERS BİLGİLERİ
Ders Günü ve Saati Cuma / 09:00

Dersin Kredisi 5 AKTS
GBS Linki https://gbs.gelisim.edu.tr/ders-detay-3-39-10751-1
KAYNAKLAR
1. Çelik Yapılar I Ders Notları, Tevfik Seno ARDA

2. Ahşap ve Çelik Yapı Elemanları, Yalman ODABAŞI
3. Çelik Yapılar, Hilmi DEREN, Erdoğan UZGİDER, Filiz PİROĞLU,Özden ÇAĞLAYAN
4. Çelik Yapılar, A. Zafer ÖZTÜRK
5. Çelik Yapılar Cilt I, Mustafa KARADUMAN
6. Çelik Yapılar, Turgut Nedim ULUĞ
7. Çelik Yapılar Ders Notları, Yavuz Selim TAMA
Bu Kaynaklar Dışında;
-TS 3357 ve TS 648
-DIN 4100
-Profil Tabloları
her zaman kullanılabilecek kaynaklardır.
Genel Bilgiler
Lütfen derse geç gelmeyin.

Bu ders için yoklama alınacaktır.
Başarı Notu =0,3*Ara sınav notu + 0,5* Dönem sonu
sınav notu+ 0,1*ödevler + 0,1*kısa sınav (Quiz )
Derste gösterilen örneklere ek olarak kaynak kitaplardan
da faydalanmanız gerekmektedir.
Genel Bilgiler
UNUTMAYIN!
Derslerinize günlük çalışmalı, verilen örnekleri ve

ödevleri çözmeli, kaynak kitaplardan en verimli şekilde
faydalanmalısınız.
Dersin Temel Amacı
- Çelik yapı sistemlerinin tasarım esasları ile çelik yapı

elemanlarının ve birleşimlerinin boyutlandırılmasını
öğretmek.
- Tasarım ve boyutlandırma aşamalarında üç boyutlu
düşünebilme yeteneğinin kazanılmasını sağlamak.
- Tasarım ve boyutlandırma esaslarını mühendislik
problemlerine uygulayabilme yeteneğini kazandırmak.
Not
Bu ders notları, Çukurova Üniversitesi inşaat

mühendisliği bölümünde, Prof. Dr. Beytullah TEMEL ve
Arş. Gör. Timuçin Alp ASLAN tarafından hazırlanmıştır.
1. GİRİŞ
Demir : düşük oranda C, yumuşak, ergime:1500 ̊ C

Font : ≥% 0,18 C, sert, kırılgan, çekme zoru
taşıyamayan, ergime: 1200 ̊ C
Çelik: demirle font arası, % (0,16 ̴0,18) C, ikisinin
özelliklerini bağdaştıran malzemelerdir. dövme çelik,
dökme çelik
TARİHÇE: Fontun inşaatlarda kullanılması
Abraham Darby, 1713 yılında İngiltere'de Coalbrookdale

kasabasında deneyler sonucunda yüksek fırınları geliştirmiş ve
sıvı fontu elde etmiştir.İngiltere'de Coalbrookdale kasabası
yakınlarında ve Severn nehri üzerinde ilk font malzemeli kemer
köprü 1779’da inşa edilmiş olup, 31 m açıklıklıdır.XIX. yüzyıl
başlarında binalarda kolon ve kemer olarak kullanılmıştır.
Mühendislik yapılarında yaklaşık 200 yıldan beri
kullanılmaktadır.
Çeliğin inşaatlarda kullanılması
1779 yılında İngiltere’de

Coalbrookdale kasabası yakınlarında
ve Severn nehri üzerine inşa edilen ilk
font kemer köprü (orta açıklık:31 m)
Dövme Çelik: 1784 yılında, İngiltere'de Cort isimli bir

araştırmacı Puddler fırını geliştirerek, dövme çeliği elde
etmiştir. 1824 yılından itibaren de Almanya’da
kullanılmaya başlanmıştır.
1846 İngiltere’de, Britannia Köprüsü: sandık kesitli, orta
açıklığı 140 m’dir.1857 Batı Prusya’da, Weischel
köprüsü: sık örgülü kafes ve 131 m açıklıklıdır.
140 m açıklıklı Britannia Köprüsü

(1846 İngiltere)
Dökme Çelik: Bassemer (1855), Siemens-Martin (1864),

Thomas (1878) yöntemlerinin bulunmasıyla dökme çelik
elde edilmiştir.
1890’lardan sonra dövme çelik yerini dökme çeliğe
bırakmıştır. Binalarda kullanılması da paralel olarak
yürümüştür.İlk çelik asma köprü: Clifton köprüsü (bitişi
1864) Brunel’de inşa edilmiştir
Hesap yöntemlerinde gelişme:

Ampirik hesap →elastik hesap→plastik hesap
Birleşim araçlarında gelişme:
Perçin, bulon, kaynak (XX. yy başı), ön gerilmeli bulon
Hafif çelik yapılara yönelme:
Boru ve kutu kesitler, bükme saç elemanlar asma ve
uzay kafes sistemlerin gelişmesi
İkinci ders 09:50’de başlayacaktır.
First of Forth Demiryolu Köprüsü

(1890 İskoçya)
Adana demiryolu köprüsü (1912

yılında Almanlar tarafından inşa
edilmiş, Uzunluğu, 530 metre)
Türkiye’de inşa edilen ikinci çelik

asma köprü (Fatih Sultan Mehmet
Köprüsü)
Sanayi yapısı örneği
Montaj aşamasında olan bina tipi

çelik yapı örneği
Montaj aşamasında olan bina tipi

çelik yapı örneği
Çok katlı yapı örneği
Giriş
Bir yapının fonksiyonu ve türü ne olursa olsun, daha ön

proje aşamasında taşıyıcı sistem malzemesinin seçimi
gerekir. Bazen çeşitli malzemeler için uygunluk
araştırması yapılır.
Giriş
Etkenler: Yapının fonksiyonu, kullanılma süresi, yapımı

için ayrılan para, işletmeye açılması için düşünülen son
tarih, işletme giderleri, geçici ya da daimi yapı olması,
yapı yerindeki temel zemini, yapının coğrafi yeri (iklim
şartları ve ulaşım olanakları ), yapı malzemesi fiyat
hareketleri ...
Giriş
Seçim için malzemenin üstün ve sakıncalı yanlarının iyi

bilinmesi gereklidir.
Ülkemizde kullanılan taşıyıcı sistem malzemeleri:

kagir (kerpiç dahil), betonarme, ahşap, çelik
Çeliğin Üstün Nitelikleri
-Yapı çeliği homojen ve izotrop bir malzeme, çelik üretimi

sıkı ve sürekli denetim altında → güvenli→ düşük
güvenlik katsayıları (<2) !
-Yüksek mukavemetli bir malzeme → öz ağırlığın taşınan
yararlı yüke oranı küçük.
-Çeliğin çekme mukavemeti basınç mukavemetine eşit,

hatta burkulma düşünülürse daha yüksek → özel yapı
türleri.
-Çeliğin Elastiklik Modülü diğer olağan yapı
malzemelerine kıyasla çok yüksektir (E=2,1𝑥10^6
𝑘𝑔/𝑐𝑚²): sehim, titreşim, stabilite problemine uygunluk!
-Çelik Sünek (düktil) bir malzemedir →büyük şekil

değiştirme kapasitesi: plastik hesap olanağı, deprem ve
oturmalara uyabilme.
-Taşıyıcı elemanların işlenmeleri büyük ölçüde
atölyelerde şantiye de yalnız montaj işleri→ hava
koşullarından büyük ölçüde bağımsızlık → yapım süresi.
3. ders 10:40’ta başlayacaktır.
-Çelik yapı elemanlarında değişiklik ve takviye olanağı

-Çelik yapı elemanı yerine monte edildiği anda tam yükle
çalışabilir→ yapım süresi.
-Sökülüp yeniden kullanılabilme.
-Uygun bir planlama ile az iskeleli inşaat.
Çeliğin Sakıncalı Nitelikleri
Yanıcı olmamakla birlikte yüksek sıcaklık derecelerinde

mukavemetinde hızlı bir düşüş görülür
-Ayrıca ısıyı iyi ilettiğinden olay hızla yayılır. Önlem alma

gereği → maliyet, bazen ağırlık!
-Paslanma(Korozyon) → Sürekli bakım ya da betona
gömme
-Korozyona dayanıklı özel alaşımlı çelikler vardır, Maliyet
artışı
-Ses ve ısıyı iyi iletmesi → yalıtım sorunu
-Yüksek fiyat
Çeliğin Yapıda Kullanılma Alanları
-Büyük açıklıkların aşılması: hafiflik, yüksek

mukavemeti, çekme mukavemeti
-Temel zemini zayıf yapılar: hafiflik, süneklik
- Çok katlı yapılar: hafiflik, yüksek mukavemet ve
elastiklik, süneklik
-Endüstri yapıları: yüksek mukavemet ve elastisite

modülü, süneklik, takviye olanakları, yapım hızı
-Köprüler: (endüstri yapılarındaki nedenlerle)
-Portatif yapılar: sökülebilme, hafiflik

Prefabrik yapılar
-Hız isteyen işler
-Taşıyıcı sistemleri özellik gösteren yapılar: çekme
mukavemeti
(büyük çıkmalı yapılar, askı kolonlu yapılar, köprü-
binalar)
Çeliğin Yapıda Kullanılma Şekilleri
Kısmi kullanım: Yapıda genellikle yatay konumlu taşıyıcı

bölümlerde (kirişler, makaslar, lentolar gibi) kullanılır.
Çelik Karkas Yapı:Temeller dışında taşıyıcının tamamı

çelik
Kablolu asma sistemler
MALZAEME OLARAK ÇELİK VE ÇELİK YAPILARIN HESABINA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER
4. ders 11:30’da başlayacaktır.
MALZAEME OLARAK ÇELİK VE ÇELİK YAPILARIN HESABINA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER
σP : Orantılılık sınırı
σE : Elastiklik sınırı
σF : Akma sınırı
σB : Kopma mukavemeti
εk : Kopma uzaması
E : Elastiklik modülü
σ<σB için yük boşaltması yapılırsa;
εe: Elastik (geri dönen) şekil değiştirme,
σçem≤ 0,6 σF (TS-648): Çelik emniyet

gerilmesi
Çelik Türleri
Üretim yöntemleri ve alaşımlarına bağlı olarak çok

değişik türlerde inşaat çelikleri üretilmektedir. Bu çelikler
mekanik özellikleri yönünden, akma (ya da elastiklik)
sınırları ve kopma mukavemetleri ile adlandırılırlar.
Çelik Türleri
St. 37: Normal yapı çeliği (σB ≥ 37 kg/mm²)

St. 52: Yüksek mukavemetli çelik (σB ≥ 52 kg/mm²)
Her iki tür için de:
(E= 2,1𝑥106 𝑘𝑔/𝑐𝑚²
G=810000 𝑘𝑔/𝑐𝑚²
αt=0,000012)
ÇELİK YAPILARIN TASARIM, HESAP VE YAPIM ESASLARINA DAİR YÖNETMELİK
Çelik Türleri
Çelikte Haddelenme ve Hadde Ürünlerinin Şekilleri
Çeliğin sıcakta, düz ya da özel şekilli silindir çiftleri

arasından çekilerek şekillendirilmesine haddeleme denir.
Hadde ürünleri: profiller ve yassı ürünler olarak ikiye
ayrılır.
Hadde Profilleri: (Tablo 6.1)

I profilleri: dar ve geniş başlıklı , ... türler
[ profilleri:
L profilleri (korniyer, köşebent): eşit kollu, farklı kollu
T profilleri
Ray profilleri
...
Her bir tür değişik ölçülerde üretilir (profil tabloları).
Yassı Hadde Ürünleri:

Lamalar: dikdörtgen en kesitli çubuklar
b=10~1250 mm; t=0,1~60 mm
Levhalar: b=530~3600 mm
Şekillendirilmiş levhalar
Daire kesitli hadde ürünleri
Boru ve kutu kesitler
I profilleri
I profilleri
U profilleri
L profilleri
Çeşitli Profiller
HATIRLATMA
8.1 Eylemsizlik Momenti
Alan statik momenti
Mukavemet 1 8.Eylemsizlik Momenti

Çarpım
eylemsizlik
momenti
Kutupsal
eylemsizlik
momenti


örnek 8.1 …
x eksenine göre
eylemsizlik momenti

örnek 8.1 …
y eksenine göre
eylemsizlik momenti

örnek 8.1 …
Çarpım eylemsizlik
momenti

8.3 Eylemsizlik Yarıçapı

8.4 Eksen Takımının Değiştirilmesi
y
y
x
y



örnek 8.3 …

örnek 8.5 …

PROBLEMLER Problem 8-2
10. BASİT EĞİLME
10. BASİT EĞİLME
Moment – Eğrilik İlişkisi
MUKAVEMET (Mehmet H. Omurtag) © Birsen 2012

10.4 Düz Eğilmede Gerilme Durumu

örnek 10.1 …

örnek 10.1 …

örnek 10.1 …
örnek 10.2 …

örnek 10.2 …

örnek 10.2 …

örnek 10.2 …

örnek 10.2 …

örnek 10.2 …

10.5 Eğik Eğilmede Gerilme Durumu





örnek 10.3 …

örnek 10.3 …
sB = ?
sA = ?

örnek 10.3 …
b).
örnek 10.3 …
c).

13.1 Normal Kuvvet ve Eğilme
13.2 Dışmerkezli Normal Kuvvet Durumu
13.2 Dışmerkezli Normal Kuvvet Durumu
13.3 Düz Eğilmeli Eksenel Normal Kuvvet Durumu
sadeleştirilirse
KESMELİ EĞİLME
Kesite Kesme Kuvveti ile Eğilme Momentinin aynı anda
etki etmesi durumudur.
KESMELİ EĞİLME
KABULLER
Kuvvetler Düzlemi: y-z düzlemi (düşey düzlem)
Eğilme Momenti: Mx
Kesme Kuvveti : Ty
x-y eksenleri : Asal Eksenler
KESİTTE «DÜZ EĞİLME» OLUŞUR.
12.1 Kesmeli Eğilmede İç Kuvvetler

12.2 Çeşitli Kesit Geometrilerinde Gerilme Dağılımı
örnek 12.1 …
örnek 12.1 …
örnek 12.1 …

Hafta1 - 2023

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Hafta1 - 2023

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

gelisimedu igugelisim

Dersin Haftası: 1. Hafta

Ders Günü ve Saati Cuma / 09:00

1. Çelik Yapılar I Ders Notları, Tevfik Seno ARDA

Lütfen derse geç gelmeyin.

Derslerinize günlük çalışmalı, verilen örnekleri ve

- Çelik yapı sistemlerinin tasarım esasları ile çelik yapı

Bu ders notları, Çukurova Üniversitesi inşaat

Demir : düşük oranda C, yumuşak, ergime:1500 ̊ C

Abraham Darby, 1713 yılında İngiltere'de Coalbrookdale

1779 yılında İngiltere’de

Dövme Çelik: 1784 yılında, İngiltere'de Cort isimli bir

140 m açıklıklı Britannia Köprüsü

Dökme Çelik: Bassemer (1855), Siemens-Martin (1864),

Hesap yöntemlerinde gelişme:

First of Forth Demiryolu Köprüsü

Adana demiryolu köprüsü (1912

Türkiye’de inşa edilen ikinci çelik

Sanayi yapısı örneği

Montaj aşamasında olan bina tipi

Montaj aşamasında olan bina tipi

Çok katlı yapı örneği

Çok katlı yapı örneği

Çok katlı yapı örneği

Bir yapının fonksiyonu ve türü ne olursa olsun, daha ön

Etkenler: Yapının fonksiyonu, kullanılma süresi, yapımı

Seçim için malzemenin üstün ve sakıncalı yanlarının iyi

Ülkemizde kullanılan taşıyıcı sistem malzemeleri:

-Yapı çeliği homojen ve izotrop bir malzeme, çelik üretimi

-Çeliğin çekme mukavemeti basınç mukavemetine eşit,

-Çelik Sünek (düktil) bir malzemedir →büyük şekil

-Çelik yapı elemanlarında değişiklik ve takviye olanağı

Yanıcı olmamakla birlikte yüksek sıcaklık derecelerinde

-Ayrıca ısıyı iyi ilettiğinden olay hızla yayılır. Önlem alma

-Büyük açıklıkların aşılması: hafiflik, yüksek

-Endüstri yapıları: yüksek mukavemet ve elastisite

-Portatif yapılar: sökülebilme, hafiflik

Kısmi kullanım: Yapıda genellikle yatay konumlu taşıyıcı

Çelik Karkas Yapı:Temeller dışında taşıyıcının tamamı

Kablolu asma sistemler

σçem≤ 0,6 σF (TS-648): Çelik emniyet

Üretim yöntemleri ve alaşımlarına bağlı olarak çok

St. 37: Normal yapı çeliği (σB ≥ 37 kg/mm²)

Çeliğin sıcakta, düz ya da özel şekilli silindir çiftleri

Hadde Profilleri: (Tablo 6.1)

Yassı Hadde Ürünleri:

Alan statik momenti

Mukavemet 1 8.Eylemsizlik Momenti

Mukavemet 1 8.Eylemsizlik Momenti

Mukavemet 1 8.Eylemsizlik Momenti

Mukavemet 1 8.Eylemsizlik Momenti

Mukavemet 1 8.Eylemsizlik Momenti

Mukavemet 1 8.Eylemsizlik Momenti

Mukavemet 1 8.Eylemsizlik Momenti

Mukavemet 1 8.Eylemsizlik Momenti

Mukavemet 1 8.Eylemsizlik Momenti

Mukavemet 1 8.Eylemsizlik Momenti

Mukavemet 1 8.Eylemsizlik Momenti

Mukavemet 1 8.Eylemsizlik Momenti

MUKAVEMET (Mehmet H. Omurtag) © Birsen 2012

MUKAVEMET (Mehmet H. Omurtag) © Birsen 2012

MUKAVEMET (Mehmet H. Omurtag) © Birsen 2012

MUKAVEMET (Mehmet H. Omurtag) © Birsen 2012