Yksek Yaplarda elik Karkas Tayc Sistem Yerine elik

Diagrid Kullanmnn Avantajlar

Kutlu SAVAIR
Dokuz Eyll niversitesi, Mimarlk Blm, Buca/zmir
Tel: 0.232.301.5359
E-posta: kutlug.savasir@deu.edu.tr

Fazilet TURUL
Gebze Yksek Teknoloji Enstits, Mimarlk Blm, Gebze/Kocaeli
Tel: 0.262.605.1624
E-posta: ftugrul@gyte.edu.tr

z
20. yzyl yksek yaplarn, gkdelenlerin ok fazla yapld bir dnemdir. zellikle
Sanayi Devrimi sonrasnda ehirlerdeki nfusun artmas ve bina yaplacak arsalarn
azl nedeniyle yksek binalarn yapm hz kazanmtr. nceleri kargir malzeme ile
ina edilen yksek binalar, yapsal eliin binalarda kullanmyla birlikte hem daha
yksek, hem de daha ksa srede ina edilebilir olmutur. Diagrid sistemler ise bu
ykseklik yarnda son zamanlarda popler bir yaklam olarak karmza kmaktadr.
Diagrid, diagonal (apraz) ve grid kelimelerinin ksaltlm eklidir. Ancak diagrid
sistemlerin gemii sanld kadar yeni deildir. 1963 ylnda tamamlanan, mimari
tasarm Curtis and Davis tarafndan yaplan, A.B.D.nin Pittsburgh ehrinde bulunan
IBM Binas, diagrid sistemin ilk rneidir. Bu yap ina edildiinde mimar ve
mhendislerin ilgisini yeteri kadar ekememitir. Ancak, Mimar Norman Foster'n
ilerleyen yllarda tasarlad Londra'daki Swiss Re ve New Yorktaki Hearst Tower
binalar, diagrid yaplarn tm dnyaca tannp bilinmesini salamtr.
Gnmzde diagrid strktrler, yapsal etkinlikleri, estetik potansiyelleri ve sistemin
tek geometrili olarak yaplandrlmasna imkn verebilmeleri nedeniyle yksek yap
tasarmnda geni kullanm olanaklar bulmaktadr. Statik olarak yksek yaplarda
kullanlan diagrid sistemlerin geleneksel ortogonal strktrlere stnl, dey
kolonlar olmadan byk yapsal verimlilik salayabilmeleridir. Bu verimliliin temel
nedeni dikdrtgen ereve yerine gen erevenin kullanlmasdr. Bilindii gibi gen
en dayankl geometrik ekildir. Karkas sistemdeki tm dikdrtgenler dayanmn
artrlmas iin genlere blnrler.
Bu almada, dnyadaki elik diagrid tayc sistem rnekleri iinden seilen Hearst
Tower, Aldar H.Q. ve Capital Gate gkdelenleri mimariye katklar, estetik zellikleri,
statik ynden avantajlar ve srdrlebilirlik asndan nemi gibi konularda dier elik
karkas gkdelenlerle karlatrlmtr.
Anahtar Kelimeler: elik binalar, Diagrid sistemler, Yksek yaplar.

1. Giri
elik, dnya zerindeki en salam maddelerden biri olarak, tarihin akn deitirmi,
medeniyetimize ve yaama biimimize yn vermitir. Modern dnyann temel ta
haline gelmi olan elik; gl, dayankl, esnek, estetik, geri dntrlebilir ve ok
ynl kullanlabilen bir malzemedir. Gndelik hayatmzn hemen her dakikasn ona
temas ederek geirmekteyiz. Tuvalette kullandmz musluk, yemek yerken
kullandmz atal, kak ve bak, yemek piirdiimiz tencere, kullandmz
otomobil, uak, tren hemen hepsi elikten retilmitir. eliin kullanm alanlar hayal
gcnzn yaratcl ile snrldr.
Tarihsel srete ounlukla dini nitelik tayan yksek yaplar, endstri devrimi sonras
nfus art ve hzl kentleme nedeniyle yaanan barnma gereksinimine cevap vermek
zere, teknolojinin de gelimesine paralel olarak gnmzde yaama birimi, i merkezi,
otel, ynetim merkezi ve prestij yaplar olarak varln srdrmektedirler. zellikle
XX. Yzyln malzemesi olan eliin, yksek yaplarda tayc sistemin ana malzemesi
olarak kullanlmas sonucu ok sayda elik karkas taycl yksek yap ina edilmitir.
yle ki, lkeler glerini gsterebilmek ve kendi adlarn dnyada duyurabilmek iin
dnyann en yksek binasn ina edebilme yarna girmilerdir. 1930'da Crysler
Binas, 1931'de Empire State Binas, 1973'te Dnya Ticaret Merkezi ve 1974'te Willis
(Sears) Kulesi elik karkas tayc sistemle ina edilmi dnyann en yksek binas
unvanlarn kazanm binalardandr (Tablo 1).
Bina ad

Yapm
yl

Ykseklik
(metre)

Kat
Says

Toplam
Alan (m)

Kullanlan
elik Miktar
(ton)

Birim Alandaki
elik Miktar
(Ton/m)

Chrysler
Empire State
World Trade
Center
Willis (Sears)

1930
1931
1973

319
381
418

77
102
102

111.000
195.096
418.600

21.000
55.000
100.000

0,1892
0,2819
0,2389

1974

443

110

416.000

74.000

0,1778

Tablo 1. elik karkas yksek bina rneklerinde kullanlan elik miktarlar. Kaynak:
(zgen ve Sev, 2000, s.343), [1], [2], [3], [4].

Girilen bu yarta teknolojinin gelimesiyle birlikte tayc sistemlerde de inovasyonlar

yaplmtr. Bu noktada karmza kan diagrid strktrler, zellikle yksek yaplarda,
elik karkas taycl yaplara alternatif strktrler olarak tasarmclar tarafndan
kullanlmaktadr.

2. Diagrid Strktr Tanm ve Tarihesi

Dia-grid, diagonal ve grid kelimelerinin ksaltlarak birletirilmi eklidir. Oxford
szlnde diagrid szc, beton ya da metal kirilerin apraz olarak kesitirilmesiyle
oluturulan destekleyici iskelet sistemler olarak tanmlanmaktadr [5].
Diagrid sistemlerin kullanm 2000li yllarn banda yaygnlam gibi grnmekle
birlikte, gemii daha eskilere dayanmaktadr. 1896 ylnda Vladimir Shuckhov
tarafndan Rusyada yaplan 37 metre yksekliindeki elik hiperboloit Shukov Kulesi,
diagrid strktrn ilk rnei saylmaktadr [6].

Yap

Mimar

Mark Hemel
Barbara Kuit

Ykseklik

Yapm
Yl

Yapm Yeri

600 m

2008

Guangzhou,
in

Yap

Mimar

Ykseklik

Yapm
Yl

Yapm Yeri

Foster and
Partners

180m

2004

Londra,
ngiltere

RMJM
Architects

165 m

2011

Abu Dabi,
BAE

Aedas

145 m

2012

Abu Dabi,
BAE

East China
Architecture

121 m

2008

angay
in

MZ
Associates

110 m

2011

Abu Dabi,
in

Reiser and
Umemoto

106 m

2010

Dubai,
BAE

Curtis and
Davis
Architecture

57 m

1963

Pittsburgh,
A.B.D.

Rem
Koolhaas

56 m

2005

Seattle,
A.B.D.

Fitzpatrick
and Partners

47 m

2012

Sidney
Avustralya

Foster and
Partners

45 m

2003

Londra
ngiltere

Stephen
Middleton

20 m

2013

Yeni
Zelanda

Canton Kulesi
Swiss Re

Som

555 m

*2015

Seul, Kore

Lotte Super
Kulesi
Capital Gate
TFP

528 m

*2016

Beijing, in

Zhonggou Zun

TFP

442 m

2011

enzen, in

Al Bahar

KK-100

Wilkinson
Eyre
Architects

439 m

2010

Guangzhou,
in

SIPG Tower

Guangzhou
I.F.C.

I.M.Pei

367 m

1990

Aldar
Gkdeleni

Hong Kong

Bank Of China
O-14
S.O.M

344 m

1969

Chicago,
ABD

John Hancock

Jean Nouvel

238 m

2012

Qatar

IBM Building

Doha Tower

Foster and
Partners

237 m

2012

Seattle Central
L.

Kanada

Bow Encana

One Shelley
Library
Rem
Koolhaas

234 m

2012

in
London City
Hall

CCTV

Foster and
Partners

182 m

2006

New York
A.B.D.

Manukau
Institue of
Technology

Hearst Tower

Tablo 2. Dnyadan diagrid rnekleri (*tamamlanmad)

1963 ylnda tamamlanan, mimari tasarm Curtis and Davis tarafndan yaplan,
A.B.D.nin Pittsburgh ehrinde bulunan IBM Binas, diagrid sistemle yaplm ilk bina
rneidir (Tablo 2). Bu yap ina edildii zamanda mimar ve mhendislerin ilgisini
ekmemitir. 1980lere gelindiinde Humana Headquarters yarmasnda, Sir Norman
Fostern neri olarak diagrid sistemli bir gkdelen yaps sunmutur. Bu yarmada
Foster birincilii kazanamasa da ilerleyen yllarda tasarlad Londra'daki Swiss Re (30
St. Mary Axe) ve New Yorktaki Hearst Kulesi, diagrid yaplarn tm dnyaca tannp
bilinmesini salamtr (Moon, Connor, Fernandez, 2007). Bu yaplar, 2005 ylnda
yaplan Seattle Central Library, 2008 ylnda tamamlanan Canton Tv Kulesi, 2010
ylnda yaplan Guangzhou Finans Merkezi, 2012 ylnda tamamlanan indeki CCTV
Binas izlemitir. 2010 ylnda Dubaide yaplan 24 katl O-14 binas ise beton diagrid
tayc sistem rneidir (Tablo 2).

3. Diagrid Strktrle Yaplm rnekler

Tablo 1de ksaca tantlan diagrid taycl yksek yaplardan adedi bildiri
kapsamnda daha detayl olarak ele alnmtr. Bu binalar Hearst Gkdeleni, Aldar
Gkdeleni ve Sermaye Kaps'dr.
3.1 Hearst Gkdeleni (Hearst Tower)
Hearst Gkdeleni, A.B.D.'nin New York eyaletindeki gkdelenleriyle nl Manhattan
blgesinde bulunmaktadr. 2006 ylnda inas bitirilmi olan gkdelenin bulunduu
yerde Art Deko tarznda tasarlanarak 1928 ylnda yapm tamamlanm ve Koruma
Komisyonu tarafndan tescillenmi olan 6 katl bir bina bulunmaktayd. Mimar Sir
Norman Foster 6 katl tescilli yapy koruyarak onun zerine 42 katl bir kule
tasarlamtr. Hearst Gkdeleni olarak adlandrlan yap toplam 182 metre ykseklie
ulamtr (ekil 1).

ekil 1. Hearst Tower [7]

Allm gkdelenlerde dey sirklsyonun gerekletii, servis meknlarnn ve
tuvaletlerin bulunduu ekirdek, binann merkezinde yer almaktadr. Buna karn,
Hearst Gkdeleninin bat ynndeki yan parselinde 50 katl, konut olarak kullanlan bir
baka gkdelen bulunmaktayd ve bat cephesinde bulunan ofislerin bu binann beton
duvarna bakmas istenmeyen bir durum olduu iin ekirdek bat cephesine
kaydrlmtr. Bu karar, gkdelenin arlnn binaya eit olarak dalamayaca
anlamna geliyordu. Mimar ve mhendisler eit olmayan arlk dalmn desteklemek
iin Hearst Gkdeleninde diagridleri kullanmtr. Her bir diagrid drt kat
4

yksekliindedir. Bylece gkdelende kullanlan kiri miktar en aza inmdirilmitir.

Kullanlan diyagonal d cephe elemanlar ile tasarlanan gkdelende, allm elik
karkas bir gkdelene gre daha az elik kiri kullanld iin 2000 ton hammaddeden
tasarruf edilmitir. Daha az kullanlan elik nedeniyle iilerin alma sresi azalmakta
ve ayrca karbon ayak izi asndan da nemli azalmalar gzlenmektedir [8]. Hearst
Kulesi New Yorkta tamamlanan ilk yeil ok katl ofis binas olma nvann da
kazanmtr [9].
80.000 m kullanm alanna sahip olan Hearst Gkdeleninin yapmnda 10.480 ton elik
malzeme kullanlmtr. Birim alan bana den elik malzeme arl 0,131
ton/mdir.
3.2 Aldar Gkdeleni (Aldar Head Quarters)
Aldar Gkdeleni, Birleik Arap Emirliklerindeki Abu Dhabide bulunmaktadr. 2009
ylnda inas bitirilmi olan yap, 110 metre ykseklii ile Dnyann ilk dairesel
gkdeleni unvann almtr (ekil 2).

ekil 2. Aldar Gkdeleni [10]

Aldar Merkez Binas'n tasarlayan Mimar Marwan Zgheib, blge halklarnn gemiteki
geim kayna olan incilerin karld istiridye kabuundan esinlenerek, simgesel
deeri olan bir gkdelen tasarlamtr. Projenin merkezinde betonarme perdelerden
oluan iki adet ekirdek bulunurken, d cephesinin ift ynde erilie sahip olmas ve
cephenin daire eklinde olmas hedeflenmitir. Kare ve dikdrtgen gibi geometrik
ekilleri kullanarak, tek erilikli silindir paralar yani tonozlar elde edilmektedir.
Oysaki kare ve dikdrtgen yerine genlerin bir araya getirildii durumlarda ift
erilikli ve erilikleri ayn ynl hacimler yani kre kapaklar oluturmak mmkndr.
Bu balamda, seilmi olan kresel istiridye kabuu formunu bir geometrik eklin
tekrar ile oluturmak iin genden baka bir geometrik ekil kalmamaktadr.
Birleik Arap Emirlikleri'nde dikdrtgen ekilli gkdelenler betonarme karkas olarak
ina edilmektedir. Ancak Aldar Gkdeleni'nin karmak geometrisi ve milimetrik
hassasiyette beton dkm yaplamamas gibi nedenlerle binann cephesinde elik
malzeme kullanlmak zorunda kalmtr. Mimar tasarmn gerekletirirken, binann
panoramik ran Krfezi manzarasn kesmemek, brolarn genilii ve pencerelerin
yksekliini de gz nne alarak elik malzemeli bir d iskelet yani "diagrid"
kullanmaya karar vermitir. Bu gl ama ince elik ereve gkdelene kendine has
eklini verirken, zerine binen yk gl kirilerinden ve balant noktalarndan
geirip ekirdeklere aktarmaktadr.
5

61.900 m kullanm alanna sahip olan Aldar Gkdeleni'nin yapmnda 6.400 ton elik
malzeme ile 25.000 m beton malzeme kullanlmtr. Birim alan bana den elik
malzeme arl 0,1034 ton/m'dir.
3.3 Sermaye Kaps (Capital Gate)
Sermaye Kaps, Birleik Arap Emirliklerini oluturan Abu Dhabi'de bulunmaktadr.
Abu Dhabi eyhi, komu emirlik Dubai'de dnyann en yksek binas Burj Khalifa, en
lks oteli Burj Al-Arab ve en byk insan yapm ada olan Palmiye Adas gibi birok
nl projenin bulunmas nedeniyle Abu Dhabi'nin rekabette geri kaldn
dnmektedir. Abu Dhabi'nin adnn duyulmasn salamak amacyla daha byk ve
daha yksek yerine mimarinin kurallarna meydan okuyan bir yap olarak "Dnyann en
eik gkdeleni"ni yaptrmak istemitir.
Sermaye Kaps, batya doru yaklak 18 derecelik eime sahip olup, bu eim
talya'daki Pisa Kulesi'nin eiminin neredeyse 5 katdr. 2011 ylnda tamamlanan
Sermaye Kaps, 160 metre yksekliindedir. Mimar Neil van der Veen tasarm
gerekletirmek iin ldeki rzgrlarndan ve kum tepeleri zerinde ykselen azgn bir
dalgadan ilham alarak ok dinamik bir form yaratmtr. Kulenin her yerinin as
birbirinden farkldr (ekil 3).

ekil 3. Sermaye Kaps [11]

Birok gkdelende olduu gibi Sermaye Kaps'nn da merkezinde betonarme perdelerle
oluturulmu bir ekirdek mevcuttur. Ancak klasik gkdelenlerin aksine bu ekirdek
binann eikliinden dolay -ngermeli olarak- douya doru eik olarak retilmitir.
Binann erisel formunu verebilmek iin kvrml bir d cephe retilmesi gerekmitir.
Ayrca byk panoromik pencereler yapabilmek ve katlardaki kullanm alann artrmak
iin mimarlar, genellikle daha ince tayc sistem istemektedir. Ayrca yapnn en st
demesi ile zemin demesi arasndaki yaklak 33 metrelik fark nedeniyle gkdelen
bat ynne doru devrilme eilimindedir. Bu sorunu azaltmak iin d iskelet
betonarme yerine daha hafif olan elik malzemeden retilmitir. Byk panoramik
pencereler, eri bir yzey, daha hafif ve ince bir strktr talebine yant diagridden
gelmitir.
Diagrid teknolojisinin snrlarn zorlamakta olan Sermaye Kaps'nn cephesi, eri
yzeyleri kapatmada kullanlan gen formundaki dz cam malzemeden imal edilmi
giydirme cephe sistemiyle rtlmtr. Ayrca st katlar hafifletebilmek iin
6

gkdelenin iine bir i avlu yaplmtr. D iskeletten gelen kuvvetleri iteki merkezi
ekirdee aktarmak iin i diagridden yararlanlmtr.
53.100 m kullanm alanna sahip olan Sermaye Kaps'nda kullanlan i ve d
diagriddeki eliin toplam 13.200 tondur. Birim alan bana den elik malzeme
arl 0,2486 ton/m'dir.
Bina ad

Yapm
yl

Ykseklii
(metre)

Kat
Says

Toplam Alan
(m)

Kullanlan elik
miktar (ton)

Birim Alandaki
elik Miktar
(Ton/m)

Hearst
Aldar
Capital
Gate

2006
2010
2011

182
110
160

46
25
35

80.000
61.900
53.100

10.480
6.400
13.200

0,131
0,1034
0,2486

Tablo 3. Diagrid yksek yap rneklerinde kullanlan elik miktarlar

4. elik Diagrid Strktrn Yapsal Avantajlar

20. yzyln malzemesi olan eliin, yksek yaplarda tayc sistemin ana malzemesi
olarak kullanlmas sonucu ok sayda elik karkas taycl yksek yap ina edilmitir.
Gnmzde ise teknolojinin ve malzeme biliminin gelimesiyle birlikte diagrid
(diyagonal grid) sistemler, zellikle yksek yap tasarmnda kullanlan gncel bir
yaklam olarak karmza kmaktadr.
4.1 elik Diagrid Sistemin Dier Tayc Sisteme stnlkleri
Diagrid sistemler, apraz tp (braced tube) sistemin gelitirilmi hali olarak
dnlebilir. Diagrid sistem ile apraz tp sistemin fark, dey diagrid sistemlerde
dey elemanlarn neredeyse tamamen ortadan kalkmas (dey mega kolonlar daha
fazla stabilite salamak amacyla kelerde olabilir) ve hem yerekimine hem de yanal
kuvvetlere direnimin diyagonal elemanlarca karlanmasdr (Taghizadeh ve
Seyedinnoor, 2013). (ekil 4).

ekil 4. apraz tp (braced tube) ve diagrid sistem (Moon, Connor, Fernandez, 2007)
Kullanlan strktrel elemanlarn azaltlmasna paralel olarak, yap iinde kolonlarn
kullanlmamas, yapnn serbest planl ve esnek tasarlanmasn salayarak, tasarmclar
iin uygun zmler oluturulmasna imkn verebilmektedir.
Diagrid strktrler, yapsal etkinlikleri, estetik potansiyelleri ve sistemin tek geometrili
olarak yaplandrlmasna imkn verebilmeleri nedeniyle yksek yap tasarmnda geni
kullanm olanaklar bulmaktadr. Statik olarak yksek yaplarda kullanlan diagrid
sistemlerin geleneksel ortogonal strktrlere stnl, dey kolonlar olmadan byk
yapsal verimlilik salayabilmeleridir (Moon, 2009).
7

Bu verimliliin temel nedeni dikdrtgen ereve yerine gen erevenin

kullanlmasdr. Bilindii gibi gen, en dayankl geometrik ekildir. Karkas sistemdeki
tm dikdrtgenler dayanmn artrlmas iin genlere blnrler. Bu mantk
kullanlarak Foster and Partners tarafndan 2006 ylnda ABDde tasarlanan Hearst
Tower binasnda standart elik karkas yaplara nazaran %21 orannda daha az elik
kullanlmtr. Bu yolla malzemenin tasarruflu kullanmyla, binann karbon salnmn
azaltmann yan sra temele inen ykten de ciddi oranda tasarruf edilerek yapnn hem
srdrlebilirliini hem de ekonomikliini salamaya katk salanmtr.
Diagrid sistemlerin ortogonal strktrlere dier bir stnl de eksenel rzgr
yklerine kar daha etkili olmasdr. Diagrid strktrn dikey kolonlar olmadan nemli
strktrel etkinlik salamalarnn yan sra, yksek yap mimarisinde yeni estetik
potansiyeller aa kard grlmektedir (Moon, 2009).
Ayrca diagridi oluturan temel formun gen olmas nedeniyle dikdrtgenler
prizmasndan farkl formlarda binalar yapmak mmkn olmaktadr. Bunlara en iyi
rnek Aldar Gkdeleni'dir. Cephesi ift erilikli olan ve dnyann ilk yuvarlak
gkdeleni unvann kazanm Aldar Gkdeleni'nde istiridye kabuundan esinlenilmitir.
Binann cephesini oluturan deniz kabuu formu nedeniyle gkdelen ok kuvvetli
rzgrlara kar daha direnli olmutur. Ayrca Capital Gate ve Swiss Re Binalar da
diagrid tayc sistem ile oluturulan erisel formlaryla mimarlk tarihinde bir dnm
noktas olmutur.
4.2 Strktrel Etkinlik Deneyleri
Diagrid yaplar, yksek ve sper yksek binalarn karmak formlarn tasarlamada hem
strktrel hem de ekonomik etkinlii salamada en iyi alternatif olarak kabul
edilmektedir (Seyedinnoor and Hosseini, 2011).
Diagrid sistemin yapsal etkinliinin tespiti amacyla, 2005 ylnda, ABDdeki Yale
niversitesinden Dr. Kyoung Sun Moon tarafndan birtakm deneyler yaplmtr. Bu
deneylerde ama, diagridlerin kat saysna gre optimum asnn hesaplanmasdr.
almada, 36 metre x 36 metrelik, 3,9 metre yksekliinde tipik kare plan seilmitir.
Deneye balanmadan nce New Yorktaki rzgr hz 49 m/s olarak tespit edilmi,
ASCE/SEI (American Society of Civil Engineer) tarafndan belirlenen minimum bina
yk baz alnmtr (ekil 5).

ekil 5. Deney iin kullanlan tipik diagrid strktr (Moon, 2009)

8

Deneylerde 6 katl ve 8 katl olmak zere iki modl kullanlmtr. Deneyler sonucunda
63 derece ayla konfigre edilmi 6 katl modln, 40-50 katl binalar iin; 69 derece
ayla konfigre edilmi 8 katl modln ise 60 ve st katlar iin en etkin zm
olduu grlmtr (Moon, 2009).
Deneyin ikinci aamasnda diagridlerin bir rnek ve eitli alarda kullanlmas
arasndaki etkinlik fark llmtr. 60 katl bir rnek (69 derecelik) ayla konfigre
edilen sistemde 3820 ton elik kullanlrken, 73, 69 ve 63 derecelik farkl alarn
kullanld sistemde 4104 ton elik kullanlmtr. Ancak 80 katl yksek yap
rneinde 69 derecelik bir rnek a yerine, 73, 69 ve 63 derecelik farkl a
kullanmann daha az malzeme kullanm salad tespit edilmitir.

ekil 6. Bir rnek ve farkl a kullanmyla yaplan diagrid konfigrasyonlar ve

kullanlan elik miktarlar
4.3 Dm Noktas Tasarm
Diagrid strktrler, yapsal, estetiksel ve mimari stnlklerinin yan sra baz
olumsuzluklar da barndrrlar. Bu sistemler, gelimekte olan teknoloji rn olmalar
nedeniyle mimar ve mhendislerin yksek ibirlii ierisinde olmalarn ve kalifiye ii
kullanmn gerektirirler.
Diagrid sistemlerin dier bir olumsuzluu da, karmak dm noktalarna sahip
olmalardr. Bu noktada karmak dm noktalarnn zmnde dikkat edilmesi
gereken iki yaklam vardr. Bunlar: 'Prefabrikasyon ve modlasyon dur. Yapnn
dzenli hale getirilip bir modl oluturularak tasarlanmas, yapnn prefabrikasyonuna
katk salayarak retimini kolaylatrmaktadr.
9

5. Sonular
Her geen gn mimarinin ve teknolojinin snrlarnn zorland yksek yap
tasarmnda, diagrid strktrler son yllarda tasarmclar ve mhendisler iin tercih
edilen bir sistem olmutur.
Diagrid strktrler, malzemeden tasarruf salamalar, bina arln azaltarak temele
inen yk azaltmalar, daha az sayda ii ile tamamlanmalar ve atmosfere daha az
karbon salnm yapmalar sayesinde srdrlebilirlie katk salayan strktr
sistemlerdir. almada detayl incelenen, dnyann ilk srdrlebilir yeil ofis binas
olma zelliine sahip, Norman Fosterin Hearst Tower binasnda, diagrid strktr
sistemi kullanlmasyla yapsal elik kullanm miktarnn geleneksel ereve sistemlere
oranla %20lere kadar azaltld bilinmektedir.
Diagrid sistemlerde, statik adan en salam geometrik ekil olan genlere blnme
mantyla dey kolonlara gerek kalmadan apraz (diyagonal) kirilerle yk aktarm
yaplmaktadr. Yksek yaplarda kullanlan diagrid sistemlerin, optimum gridal
geometriye sahip olarak tasarlanmas, dm noktalarnn doru alarla konfigre
edilmesi, modlasyon ve prefabrikasyonun salanarak ksa zamanda seri retim
yaplabilmesi ile strktrel verimlilii salanabilmektedir.
Endstri devriminden 2000li yllara dek sklkla rastladmz elik karkas yksek
yaplardan farkl olarak, diagrid strktrler, karmak formlarn, milimetrelik
hassasiyetteki eriliklerin uygulanmasna imkn verebilmektedir. Bylece ehirlerde
estetik potansiyeli yksek, simge deeri tayan prestij yaplarnn varln mmkn
klmaktadr. Henz fazla yaygnlamam olan bu sistemin salad pek ok avantaj
sayesinde gelecekte sklkla kullanlaca ngrlmektedir.

6. Kaynaklar
Moon, K. S. (2005). Dynamic Interrelationship Between Technology and Architecture
in Tall Buildings, Thesis (PhD), Massachusetts Institute of Technology.
Moon, K., Connor, J. J. and Fernandez, J. E. (2007). Diagrid Structural Systems for Tall
Buildings: Character-istics and Methodology for Preliminary Design, The Structural
Design of Tall and Special Buildings, Vol. 16.2, pp. 205-230
Moon, K. (2009). Design and Construction of Steel Diagrid Structures, Nordic Steel
Construction Conference
Taghizadeh, K. and Seyedinnoor, S. (2013). Super-Tall Buildings Forms Based on
Structural Concepts and Energy Conservation Principles, Architectural Research
(http://article.sapub.org/10.5923.j.arch.20130302.01.html)
Seyedinnoor, S.P and Hosseini. M. (2011). Integrating Structure, Architecture and
Energy Efficient Systems to Achieve a Sustainable Super-tall Building, Second
International Conference on Architecture and Structure, University of Tehran, Iran
Boake, T. (2013). Diagrid Structures: Systems, Connections, Details, Birkhuser,
November 2013 (projected). (http://issuu.com/terriboake/docs/boake-diagrids)
10

zgen, A. ve Sev, A. (2000). ok Katl Yksek Yaplarda Tayc Sistemler, Birsen

Yaynevi, stanbul.

nternet Kaynaklar
[1] http://www.aviewoncities.com/buildings/chicago/searstower.htm (Eriim tarihi:
25.05.2013)
[2] http://www.yapirehberi.net/Dosya-Gokdelen.htm (Eriim tarihi: 25.05.2013)
[3] http://www.infoplease.com/spot/wtc1.html (Eriim tarihi: 25.05.2013)
[4] http://architecture.about.com/od/skyscrapers/ig/World-s-Tallest-Buildings/SearsTower-.htm (Eriim tarihi: 01.06.2013)
[5] http://oxforddictionaries.com/definition/english/diagrid (Eriim tarihi: 14.06.2013)
[6] http://en.wikipedia.org/wiki/Diagrid (Eriim tarihi: 01.06.2013)
[7] http://assets.inhabitat.com/files/hearst-tower-comp.jpg (Eriim tarihi: 20.06.2013)
[8]

http://www.greendesignetc.net/buildings_07(pdf)/DiMauro_Frank_Hearst(paper).pdf

(Eriim tarihi: 15.06.2013)

[9] http://tr.wikipedia.org/wiki/Hearst_Kulesi_(New_York). (Eriim tarihi: 15.06.2013)

[10] http://architecturestyle.net/projects/al-dar-headquarters (Eriim tarihi: 20.06.2013)

[11] http://c1038.r38.cf3.rackcdn.com/group1/building2415/media/media_4.jpg (Eriim
tarihi: 20.06.2013)

11