Skały magmowe tworzą się w wyniku krzepnięcia i krystalizacji magmy we

wnętrzu Ziemi lub zastygnięcia lawy na jej powierzchni. Zależnie od miejsca

powstawiania dzieli się je na:
– skały głębinowe - powstają, gdy proces krystalizacji przebiega głęboko pod
powierzchnią ziemi (np. granit, gabro, sjenit);
– skały wylewne - powstają na powierzchni ziemi lub płytko pod nią (np.
bazalt, andezyt, riolit), kiedy krzepnięcie lawy zachodzi gwałtownie.
Skały osadowe utworzyły się w procesie sedymentacji, czyli osadzaniu się na
lądzie lub w morzu okruchów skalnych pochodzących wietrzenia skał, a także
osadzaniu się na dnie zbiorników morskich związków chemicznych
wytrącających się z roztworów lub obumarłych szczątków roślin i zwierząt.
Geneza skał osadowych pozwala zatem wyróżnić następujące rodzaje skał:
– skały okruchowe - (głazy, żwiry, piaski, muły, iły) dzieli się je także na skały
luźne oraz skały zwięzłe (np. brekcje, piaskowce, mułowce, glina)
– skały organiczne - powstałe ze szczątków roślinnych (np. torf, węgiel
brunatny, węgiel kamienny) i ze szczątków zwierzęcych (np. wapień, opoka)
Skały metamorficzne powstają w wyniku oddziaływania bardzo wysokiej
temperatury i ogromnego ciśnienia na istniejące już skały. Takie warunki
panują w trakcie ruchów górotwórczych, na obszarach wulkanicznych oraz tam,
gdzie występują aktywne uskoki skalne. Przykładami skał metamorficznych są
gnejs, marmur, kwarcyt i hornfels.
Strefa ryftowa to miejsce, w którym znajduje się pęknięcie skorupy ziemskiej
– kontynentalnej lub oceanicznej – poprzez które magmy powstałe dzięki
zmniejszeniu ciśnienia w podłożu litosfery wydostają się na zewnątrz.
Strefa subdukcji to proces polegający na wciąganiu lub wpychaniu jednej
płyty litosferycznej pod drugą. Strefy subdukcji są jednym z rodzajów granic
zbieżnych płyt litosfery. Na ogół zagłębia się płyta oceaniczna, lecz w kilku
przypadkach obserwuje się też subdukcję płyty kontynentalnej.
Typy granic płyt litosfery:
– granice rozbieżne. Na granicach rozbierznych tworzą się sfery ryftowe, w
których powstają grzbiety śródoceaniczne.
– granice zbieżne. Na granicach zbieżnych dochodzi do subdukcji płyty
oceanicznej pod płytę kontynentalną. Zbieżną granicą jest również strefa
subdukcji płyty oceanicznej pod inną płytę oceaniczną. Specyficzną zbieżnością
stanowi strefa kolizji dwóch płyt kontynentalnych. Nie zachodzi tu subdukcja.
Podczas orogenezy kaledońskiej powstały łańcuchy górskie nazywane
kaledonidami. Należą do nich Góry Kaledońskie, Grampiany, Góry
Skandynawskie, Ałtaj, Tienszan, Sajany, fragmenty Gór Świętokrzyskich i
znaczna część Sudetów Zachodnich.
Orogeneza hercyńska (waryscyjska) przebiegała w kilku fazach, podczas
których w różnych miejscach na ziemi następowało wzmożenie ruchów
górotwórczych. Należą do nich Wogezy, Ardeny, Rudawy, Masyw Czeski,
części Sudetów i Gór Świętokrzyskich.
W orogenezie alpejskiej zostały wypiętrzone najwyższe góry świata: Himalaje,
Karakorum, Kordyliery, Andy, Kaukaz, Zagros, Karpaty i Alpy.