ĐẠI HỌC BÁCH KHOA TP.

HCM
BM ÔTÔ – MÁY ĐỘNG LỰC

GV: TRẦN ĐỨC

1/21/2022 1
 ĐẠI HỌC BÁCH KHOA TP.HCM
BM ÔTÔ – MÁY ĐỘNG LỰC

1/21/2022 2
 NỘI DUNG CHƯƠNG 4
1. CHỨC NĂNG, NHIỆM VỤ HỆ THỐNG
2. YÊU CẦU LÀM VIỆC
3. CẤU TẠO HỆ THỐNG

1/21/2022 3
 NHIỆM VỤ HỆ THỐNG PHÁT LỰC

TIẾP NHẬN NĂNG LƯỢNG KHÍ CHÁY

TẠO CHUYỂN ĐỘNG TỊNH TIẾN CỦA pit tông
CHUYỂN HÓA THÀNH CƠ NĂNG LÀM QUAY TRỤC KHUỶU TẠO MÔ
MENT CÓ ÍCH

1/21/2022 4
 YÊU CẦU HỆ THỐNG PHÁT LỰC

• Chịu được điều kiện làm việc khắc nghiệt

• Chịu được tải trọng va đập lớn có chu kỳ (áp suất tác
động lớn, đột ngột)
• Chịu được nhiệt độ cao
• Ít mài mòn và chịu được ăn mòn hoá học
• Hoạt động êm dịu, ít ồn.

1/21/2022 5
 CẤU TẠO HỆ THỐNG PHÁT LỰC

1/21/2022 6
 CẤU TẠO HỆ THỐNG PHÁT LỰC

Các chi tiết chính của hệ thống phát lực bao gồm:
- Nhóm pit tông (pit tông, séc-măng, chốt pit tông),
- Nhóm thanh truyền (thanh truyền, đầu to thanh truyền,
bạc đầu to, nắp đậy đầu to)
- Nhóm trục khuỷu - bánh đà.

1/21/2022 7
 CẤU TẠO NHÓM PIT TÔNG
 PIT TÔNG
- Nhiệm vụ:
+ Tạo buồng đốt
+ Truyền lực khí thể cho thanh truyền
+ ĐC 2 kỳ đóng mở cửa nạp thải
- Điều kiện làm việc
+ Tải trọng cơ học lớn (Áp suất >120kG/cm2), lực quán tính)
+ Nhiệt độ cao 500-800K
+ Ma sát lớn, ăn mòn hóa học
- Vật liệu
+ Gang (động cơ tốc độ thấp , Thép (ít sử dụng),
Hợp kim nhôm (nhiều ưu điểm, nên được sử dụng phổ biến

1/21/2022 8
 CẤU TẠO NHÓM PIT TÔNG

- Kết cấu: ĐỈNH - ĐẦU - THÂN - VÁY

1/21/2022 9
 CẤU TẠO NHÓM PIT TÔNG
Đỉnh pit tông: cùng với xy lanh, nắp xy lanh tạo thành buồng đốt

1/21/2022 10
 CẤU TẠO NHÓM PIT TÔNG
ĐẦU pit tông: bao kín buồng cháy, ngăn khí lọt cac te dầu và dầu bôi trơn
từ các te lên buồng cháy.
Có rãnh lắp các xéc măng để bao kín buồng đốt

Loại động cơ Số séc-măng khí Số séc-măng dầu

Động cơ xăng 2-3 1 -2

Động cơ Diesel cao tốc 3-6 1-3

Động cơ Diesel tốc độ thấp 2-4 1-2

1/21/2022 11
 CẤU TẠO NHÓM PIT TÔNG
THÂN pit tông: dẫn hướng, rãnh liên kết đầu nhỏ thanh truyền và khe hở
nhiệt

1/21/2022 12
 CẤU TẠO NHÓM PIT TÔNG
CHÂN VÁY: dẫn hướng, tăng độ cứng vững cho pit tông

1/21/2022 13
 CẤU TẠO NHÓM PIT TÔNG
CHỐT PIT TÔNG

1/21/2022 14
 CẤU TẠO NHÓM PIT TÔNG
CHỐT PIT TÔNG
Vai trò: nối pit tông và thanh truyền.
Điều kiện làm việc: Chốt pit tông chịu lực va đập, tuần hoàn
nhiệt độ cao và điều kiện bôi trơn khó khăn.
Vật liệu chế tạo: Chốt pit tông thường được chế tạo từ thép ít
cacbon và thép hợp kim có các thành phần hợp kim như
crom, mănggan với thành phần cacbon thấp. Để tăng độ
cứng cho bề mặt – tăng sức bền mỏi – chốt được thấm than,
xianua hóa, hoặc tôi cao tần và được mài bóng.

1/21/2022 15
 CẤU TẠO NHÓM PIT TÔNG
CHỐT PIT TÔNG
CÁCH LẮP

1/21/2022 16
 CẤU TẠO NHÓM PIT TÔNG
 XÉC MĂNG: là vòng đàn hồi bằng vật liệu chịu nhiệt và chịu mài mòn
được lắp vào rãnh trên pit tông. GỒM 2 LOẠI XÉC MĂNG DẦU VÀ KHÍ
NHIỆM VỤ: Xéc-măng khí làm nhiệm vụ bao kín tránh lọt khí còn xéc-măng
dầu ngăn dầu bôi trơn từ hộp trục khuỷu sục lên buồng cháy
ĐIỀU KIỆN LÀM VIỆC
- Chịu tải trọng cơ học lớn, nhất là xéc măng đầu tiên,
- Chịu lực quán tính lớn
- Nhiệt độ, áp suất, ma sát lớn
VÂT LIỆU CHẾ TẠO: Gang Xám Pha Hợp Kim, Mạ Crôm
1/21/2022 17
 CẤU TẠO NHÓM PIT TÔNG

 XÉC MĂNG: 2 LOẠI XÉC MĂNG DẦU VÀ KHÍ

KẾT CẤU:

1/21/2022 18
 CẤU TẠO NHÓM PIT TÔNG
 XÉC MĂNG KHÍ: Có chức năng làm kín buồng đốt và dẫn nhiệt từ đỉnh
pittong ra thành xi lanh
KẾT CẤU:

1/21/2022 19
 CẤU TẠO NHÓM PIT TÔNG
 XÉC MĂNG DẦU: có chức năng san đều dầu bôi trơn trên mặt gương xy
lanh và gạt dầu bôi trơn từ mặt gương về các te
 KẾT CẤU XÉC MĂNG DẦU:

1/21/2022 20
 CẤU TẠO NHÓM THANH TRUYỀN
 VAI TRÒ: Là chi tiết trung gian nối pit tông và trục khuỷu
 ĐIỀU KIỆN LÀM VIỆC:
- chịu lực khí thể, lực quán tính, lực và đập
 VẬT LIỆU:
- Động cơ tĩnh tại, tốc độ thấp: thép cácbon, C30, C35, C45
- Động cơ máy kéo, động cơ tàu thủy: C45, thép hợp kim
crôm, niken
- Động cơ cao tốc cường hóa ( Xe du lịch, xe đua) thép hợp
kim nhiều thành phần măng gan, niken, conphram,…
1/21/2022 21
 CẤU TẠO NHÓM THANH TRUYỀN
 KẾT CẤU: 3 PHẦN (ĐẦU NHỎ, THÂN, ĐẦU TO)
CHI TIẾT:
1. NỬA DƯỚI ĐẦU TO THANH TRUYỀN
2. NỬA TRÊN ĐẦU TO THANH TRUYỀN
3. VÍT CẤY, BULÔNG THANH TRUYỀN
4. THÂN
5. ĐẦU NHỎ THANH TRUYỀN
6. CHỐT
7. VẤU BẠC LÓT
8. BẠC LÓT

1/21/2022 22
 CẤU TẠO NHÓM TRỤC KHUỶU

1/21/2022 23
 CẤU TẠO TRỤC KHUỶU
 VAI TRÒ: Là chi tiết quan trọng nhất, chiếm tỷ trọng khá lớn 25-30% giá thành
động cơ. Tạo moment quay từ lực tác dụng của pit tông thông qua thanh truyền.
 ĐIỀU KIỆN LÀM VIỆC:
- Chịu lực khí thể, lực quán tính, lực và đập,
- Lực ly tâm của các khối lượng quay -> uốn, xoắn, lực ngang
 VẬT LIỆU:
- Động cơ tính tại, tốc độ thấp: thép cácbon, C30, C35, C45
- Động cơ máy kéo, động cơ tàu thủy: C45, thép hợp kim crôm, niken
- Động cơ cao tốc cường hóa ( Xe du lịch, xe đua) thép hợp kim nhiều thành phần
măng gan, niken, conphram,…

1/21/2022 24
 CẤU TẠO NHÓM TRỤC KHUỶU
 KẾT CẤU: TRỤC KHUỶU ĐỦ CỔ VÀ TRỐN CỔ
Gọi số xy-lanh của động cơ là z và số ổ đỡ là i.
Nếu trục khuỷu có số ổ đỡ là i = z + 1, tức là giữa hai xy-lanh liên tiếp
nhau luôn có một ổ đỡ thì được gọi là trục khuỷu đủ cổ.
Còn nếu i < z + 1 thì trục khuỷu được gọi là trục khuỷu trốn cổ. Thông
thường ở trục khuỷu trốn cổ i = z/2 + 1.

1/21/2022 25
 CẤU TẠO NHÓM TRỤC KHUỶU
 KẾT CẤU: TRỤC KHUỶU ĐỦ CỔ VÀ TRỐN CỔ

1/21/2022 26
 CẤU TẠO NHÓM TRỤC KHUỶU
 KẾT CẤU: TRỤC KHUỶU ĐỦ CỔ VÀ TRỐN CỔ

1/21/2022 27
 CẤU TẠO BÁNH ĐÀ
 VAI TRÒ:
- Giữa cân bằng động cơ, dự trữ năng lượng cho kỳ nén, hút, xả của động cơ
- Lắp các chi tiết của cơ cấu khởi động
- Đánh dấu điểm chết, vạch chia góc quay trục kkuỷu.
 ĐIỀU KIỆN LÀM VIỆC:
- Tốc độ cao, moment lớn
 VẬT LIỆU:
- Động cơ tĩnh tại, tốc độ thấp: gang xám
- Động cơ tốc độ cao: thép ít cacbon
1/21/2022 28
 CÂU HỎI THẢO LUẬN
1. Liệt kê các chi tiết trong hình bên dưới

1/21/2022 29
 CÂU HỎI THẢO LUẬN

1/21/2022 30