საქარველოს ეროვნული

ბანკის, მონეტარული
პოლიტიკის ინსტრუმენტები

ლოლაძე ანა
 • საქართველოს ეროვნული ბანკის მონეტარული პოლიტიკის
მთავარ მიზანს წარმოადგენს ფასების სტაბილურობის
უზრუნველყოფა. ფასების სტაბილურობა გულისხმობს
ინფლაციის ზომიერი და პროგნოზირებადი ტემპის
არსებობას, რაც აუცილებელი ფაქტორია გრძელვადიანი
ეკონომიკური ზრდისთვის.

• საქართველოს ეროვნული ბანკი მონეტარული

პოლიტიკის განხორციელებისას დამოუკიდებელია
საკანონმდებლო და აღმასრულებელი ორგანოებისგან
“საქართველოს ეროვნული ბანკის” შესახებ
საქართველოს ორგანული კანონითა და საქართველოს
კონსტიტუციით მინიჭებული უფლების ფარგლებში.
 სადეპოზიტო სავალუტო დღის შიდა
სრთიფიკატები ბაზარი: სპოტი, სესხი
ფორვარდი

მინიმალური
ერთდღიანი სარეზერვო
სესხები მოთხოვნები
საქართველოს
ეროვნული ბანკის
ერთდღიანი მონეტარული ბანკთაშრისი
დეპოზიტები პოლიტიკის მეორადი
ინსტრუმენტები ვაჭრობა
მუდმივად
რეფინანსირების
სესხი
რეფინანსირების
ბოლო ინსტანციის სესხი
სესხი

რეპო ოპერაციები
 სადეპოზიტო სერთიფიკატები
• სახეობა: მოკლევადიანი დისკონტური ფასიანი
ქაღალდი.
• დანიშნულება: სისტემიდან ჭარბი ფულის ამოღება.
• ვადიანობა: 3 თვე და 6 თვე.
• მონაწილეები: მხოლოდ კომერციული ბანკები.

* დისკონტური სადეპოზიტო სერთიფიკატი - არის

სერთიფიკატი რომლის ნომინალური ღირებულება
განისაზღვრება შეძენისთანავე და კლიენტი
გარანტირებულია მის მიღებაში ვადის ბოლოს. იგი იყიდება
დისკონტით (შეღავათით) მისი ნომინალური
ღირებულებასთან შედარებით.
 ერთდღიანი დეპოზიტები
• დანიშნულება: კომერციული ბანკებიდან ერთდღიანი ჭარბი
ლიკვიდობის ამოღება და ბანკთაშორის ფულად ბაზარზე
მოკლევადიანი საპროცენტო განაკვეთის მერყეობის შემცირება.
• ვადიანობა : ერთი დღე.
• მონაწილეები :მხოლოდ კომერციული ბანკები.

ერთდღიანი სესხი
• დანიშნულება: კომერციული ბანკისთვის ერთდღიანი
ლიკვიდობის მიწოდება და ბანკთაშორის ფულად ბაზარზე
მოკლევადიანი საპროცენტო განაკვეთის მერყეობის შემცირება.
• ვადიანობა: ერთი დღე, უზრუნველყოფილი სესხი.
• მონაწილეები: მხოლოდ კომერციული ბანკები.

* ერთდღიანი სესხებისა და ერთდღიანი დეპოზიტების

ინსტრუმენტებით დაწესდა საპროცენტო განაკვეთის დერეფანი
ბანკთაშორის ბაზარზე, რაც ხელს უწყობს ბანკთაშორისი ბაზრის
საპროცენტო განაკვეთის შემცირებას.
 რეფინანსირების სესხი
• დანიშნულება: კომერციული ბანკებისთვის მოკლევადიანი
ლიკვიდობის მიწოდება და ბანკთაშორის ფულად ბაზარზე
მოკლევადიანი საპროცენტო განაკვეთის მართვა.
• ვადიანობა: 7 დღე, უზრუნველყოფის საფუძველძე.
• მონაწილეები: მხოლოდ კომერციული ბანკები.

* 2008 წლის სექტემბრიდან სებ-მა აამოქმედა მონეტარული

პოლიტიკის ახალი ინსტრუმენტი - ერთკვირიანი რეფინანსირების
სესხი. აღნიშნული ინსტრუმენტის საშუალებით ხორციელდება
საბანკო სექტორისთვის მოკლევადიანი ლიკვიდობის,
საჭიროებისამებრ მიწოდება.
მუდმივმოქმედი რეფინანსირების
სესხი
• დანიშნულება: რეფინანსირების სესხების აუქციონთან
შედარებით, კომერციული ბანკებისთვის მოკლევადიანი
ლიკვიდობის გარანტირებული მიღების საშუალება.
• ვადიანობა: 7 დღე, უზრუნველყოფილი სესხი.
• მონაწილეები: მხოლოდ კომერციული ბანკები.

* 2010 წლის აპრილიდან ეროვნულმა ბანკმა, აამოქმედა ახალი

ინსტრუმენტი მუდმივმოქმედი რეფინანსირების სესხი.
აღნიშნული ინსტრუმენტით კომერციულ ბანკებს საშუალება აქვთ
მიიღონ სესხი გარანტირებულად, აუქციონის გარეშე.
 ბოლო ინსტანციის სესხი
• დანიშნულება: ლიკვიდობის პრობლემის მქონე კომერციული
ბანკებისთვის საჭირო სახსრების მიწოდება.
• ვადიანობა: სტანდარტულად არაუმეტეს 3 თვისა,
განსაკუთრებულ შემთხვევებში დაშვებულია იყოს მეტი ვადით.
• მონაწილეები: მხოლოდ კომერციული ბანკები.

• საქართველოს ეროვნული ბანკის შესახებ “საქართველოს ორგანული

კანონის 31-ე მუხლის მე-3 პუნკტის თანახმად, განსაკუთრებულ
შემთხვევებში, როდესაც შეიძლება საფრთხე შეექმნას ქვეყნის ფინანსური
სისტემის სტაბილურობას, საბჭოს გადაწყვეტილებით დასაშვებია უფრო
გრძელვადიანი, განსხვავებული საპროცენტო განაკვეთიანი და
არაუზრუნველყოფილი სესხის გაცემა,კერძოთ, თუ: 1) ბანკს თუ
მოზიდული აქვს მნიშვნელოვანი ფულადი სახსრები; 2) მიმდინარე
ვალდებულებების შესაძლო შეუსრულებლობის გამო საჭიროა საბანკო
სისიტემისადმი უნდობლობისა და სისტემური კრიზისის თავიდან
აცილება; 3)საჭიროა ინვესტორების მხრიდან საბანკო სისიტემისადმი
უნდობლობის თავიდან აცილება; 4) ნაკარნახევია საზოგადოების
ინტერესებით.
 დღის შიდა სესხი
• დანიშნულება: კომერციული ბანკებისთვის დღის განმავლობაში
ანგარიშწორებისთვის აუცილებელი ლიკვიდობის მიწოდების
საშუალება.
• ვადიანობა: სამუშაო დღის განმავლობაში.
• მონაწილეები: მხოლოდ კომერციული ბანკები.

ბანკთაშორისი მეორადი ოპერაციები

• დანიშნულება: ფასიანი ქაღალდების პირდაპირი ყიდვა-გაყიდვა
ფასიანი ქაღალდების საინვესტიფიკაციო პორტფელის შექმნა
მიმდინარე ლიკვიდობის მართვის მიზნით.
• მონაწილეები: ყველა კომერციული ბანკი.
• ინსტრუმენტები: სებ-ის სადეპოზიტო სერთიპიკატები, სახაზინო
ვალდებულებები, სახაზინო ობლიგაციები.
• გარიგების სახეობა: პირდაპირი ყიდვა.
 მინიმალური სარეზერვო
მოხოვნილებები
• დანიშნულება: ფულად-საკრედიტო პოლიტიკის განხორციელების
მხარდაჭერა.
• მონაწილეები: მხოლოდ კომერციული ბანკები.
• სარეზერვო მოთხოვნები: ბანკის მოზიდულ სახსრებზე.
• რეზერვების განთავსება: სებ-ის სპეციალურ ანგარიშზე.
• დაცვის პერიოდი: 14 დღე.
• სავალდებულო რეზერვები ლარში: მინიმუმ პერიოდის საშუალო
თანხა, ლარის საკორესპონდენტო ანგარიშზე სებ-ში.
• სავალდებულო რეზერვები უცხოურ ვალუტაში: ფიქსირებული თანხა
სებ-შო სპეციალური ანგარიშებზე

* მინიმალური სარეზერვო მოთხოვნების განსაზღვრა ხდება

მონეტარული პოლიტიკის კომიტეტის მიერ ცალ-ცალკე ეროვნულ და
უცხოური ვალუტით მოზიდულ სახსრებზე. მათი განგარიშება
წარმოებს 14 დღიანი პერიოდის ინტერვალების საშუალო მოზიდულ
სახსრებზე.
 რეპო ოპერაციები
• დანიშნულება: კომერციული ბანკებს შორის გარანტირებული
სესხება/გასესხების საშუალება.
• მონაწილეები: კომერციული ბანკები.
• ინსტრუმენტები: სებ-ის სადეპოზიტო სერთიფიკატები, სახაზინო
ვალდებულებები, სახაზინო ოპერაციები.
• გარიგების სახეობა: რეპო ოპერაცია.

* რეპო ოპერაციები მნიშვნელოვნად ხელს უწყობს: ფასიანი

ქაღალდების ბაზრის ლიკვიდობის ზრდას და დროულად ბაზარზე
მოკლევადიანი საპროცენტო განაკვეთებს დიდი რყევების შემცირებას.
* რეპო არის ფასიანი ქაღალდების გაყიდვა შემდგომში იმავე ან მსგავსი
ფასიანი ქაღალდების წინასწარ შეთანხმებული პირობებით უკან
ყიდვის (გამოსყიდვის) ვალდებულებით.
* შინაარსობრივად რეპო ოპერაციებში ფასიანი ქაღალდების:
მყიდველი არის ფულადი სახსრების გამსესხებელი;
გამყიდველი არის ფულადი სახსრების მსესხებელი;
 სავალუტო ბაზარი: სპოტი
• დანიშნულება: ბანკთაშორისი სავალუტო ბაზარზე გაცვლითი
კურსის მნიშვნელოვანი რყევების თავიდან აცილების მიზნით
უცხოური ვალუტის ყიდვა/გაყიდვა.
• ოპერაციის სახეობა: უცხოური ვალუტის ყიდვა/გაყიდვა.
• მონაწილეები: მხოლოდ კომერციული ბანკები.
• ანგარიშწორება: აუქციონის მომდევნო დღეს.

სავალუტო ბაზარი: ფორვარდი

• დანიშნულება: კომერცილი ბანკებისა და სხვა
ორგანიზაციებისთვის სავალუტო რისკების ჰეჯირების
საშუალება.
• მონაწილეები: კომერციული ბანკები თავისი სახელით და/ან
ექსპორტ/იმპორტიორი კომპანიების დავალებით.
• ვადიანობები: ერთდღიანი, ერთკვირიანი, ორკვირიანი,
ერთთვიანი, ორთვიანი, სამთვიანი, ექვსთვიანი,ერთწლიანი.
 მონეტარული პოლიტიკის
ინსტრუმენტების განაკვეთები
ვადიანობა განაკვეთი %

რეფინანსირების სესხი 7 დღე 6,50%

მუდმივმოქმედი 7 დღე (6,50% + 1) %

რეფინანსირების სესხი
ერთდღიანი 1 დღე (6,50% + 1,50) %
დეპოზიტები
ერთდღიანი სესხები 1 დღე (6,50% + 1,50) %

სადეპოზიტო 3/6 თვე განისაზღვრება

სერთიფიკატები აუქციონით
სახაზინო ფასიანი 1/2/5/10 წელი განისაზღვრება
ქაღალდები აუქციონით
დღის შიდა სესხი სამუშაო დღის 0%
განმავლობაში
 შეჯამება
• ეროვნული ბანკის მონეტარული ოპერაციები მოიცავს საკუთარი ფასიანი
ქაღალდების ემისის, ღია ბაზარზე ოპერაციებს, სასესხო და სადეპოზიტო
ოპერაციებს, სავალუტო აუქციონის ოპერაციებს.
• ეროვნული ბანკი განახორციელებს მონეტარულ ოპერაციებს
“საქართველოს ეროვნული ბანკის “ შესახებ საქართველოს ორგანული
კანონის შესაბამისად.
• ეროვნული ბანკი ადგენს მონეტარული პოლიტიკის პარამეტრებს, მათ
შორის ოპერაციების მოცულობას მინიმალური ან/და მაქსიმალურ
საპროცენტო განაკვეთებს და/ან ვალუტის კურსს, ინსტრუმენტების
ვადიანობას, დარიცხული პროცენტების თანაფარდობას სესხის
უზრუნველყოფასთან.
• მონეტარულ ოპერაციებს ბანკი ახორციელებს ეროვნული ვალუტით.
• მონეტარულ ოპერაციებს ბანკი ახორციელებს საქართველოში მოქმედ
კომერციულ ბანკებთან და არარეზიდენი ბანკების ფილიალებთან
(შემდგომში ბანკები), რომელთაც შესაბამისი ანგარიში აქვთ გახსნილი
ეროვნულ ბანკში.