ALPİN AKTAŞ

190444003
İLKÖĞRETİM MATEMATİK ÖĞRETMENLİĞİ/4.SINIF
OKUL DIŞI ÖĞRENME ORTAMLARI DERSİ VİZE ÖDEVİ
MAKALE İNCELEME
MAKALE ADI: COĞRAFYA ÖĞRETMENLERİNİN OKUL DIŞI COĞRAFYA
ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ
MAKALE YAZARLARI: TANER ÇİFTÇİ, YURDAL DİKMENLİ
COĞRAFYA ÖĞRETMENLERİNİN OKUL DIŞI COĞRAFYA ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ
Öğrenme olayı, genellikle herkes tarafından okul ortamında gerçekleşen bir olay olarak
görülür. Fakat öğrenmenin bir kısmı okul dışında da gerçekleşebilir. Okul dışında gerçekleşen
öğretim informal eğitimle formal eğitim arasında bir bağlantı olarak düşünülebilir. Okul dışı
öğretim daha çok sosyal bilimler alanında başvurulan öğretim metodlarından birisidir. Okul
dışı öğrenme daha çok coğrafya dersi ile kullanılan bir metot olmuştur. Okul dışı öğretim,
okulun bahçesinde veya okul dışında herhangi bir mekanda yapılan, bireysel öğrenme
tecrübelerini geliştiren ve öğretim programının kazanımlarına bağlı kalarak yapılan bir
öğretimdir.
Okul dışı öğretimin esas amacı, öğrencilerin yaş, alaka ve gereksinimlerine uygun olarak okul
dışında bireysel olgunluk sağlamaktır. Okul dışı öğretimin öğrenme olayına birçok yararı
vardır. Bunların başında öğretimi aktif hale getirmek, öğrencilerin anlamakta zorlandığı soyut
bilgileri somutlaştırmak, öğrencilerin çevreyle ilişkilerini sağlamak ve onlara çevre bilinci
kazandırmak ve coğrafyayı olay yerinde öğretmek gelir. Bundan dolayı okul dışı öğretim,
öğretim programında yer alan kazanımlarla ilgili bilgileri öğrencilere tecrübe yoluyla
öğretmeyi sağlar.
Okul dışı öğrenme, öğrencilere bilgileri yerinde öğretip öğrendiklerini daha kalıcı hale
getirmeyi sağlar. Bu yüzden okul dışı öğrenme faaliyetleri coğrafya derslerinde şartlar
sağlandığı takdirde kullanılması gerekmektedir. Çünkü coğrafya dersi öğrencilerin çevrede
görülebilecek birçok olay içerir. Öğrencilerin bunları çevrede öğrenememesi coğrafya dersini
ezber bir dersten öteye taşıyamamaktadır. Bu durumu engellemek için coğrafya derslerinde
olabildiğince okul dışı ortamlardan yararlanılmalıdır. Coğrafya derslerinde okul dışı
öğretimde yararlanabilecek farklı alanlar vardır. Bilim müzeleri, beşeri çevre gezileri, turizm
alan gezileri etkinliklerde kullanılan okul dışı ortamlara örnek olarak verilebilir.
Okul dışı öğrenmenin eğitimin ve öğretimin bir parçası olduğunu söylemiştik. Buna karşın
okul dışı öğretim yeterince önemsenmemektedir. İhmal edilme sebepleri; ekonomik
yetersizlikler, ulaşımda yaşanan zorluklar, velilerin okul dışı etkinliklere karşı ilgisiz olması,
eğitimcilerin sorumluluk almak istememeleri örnek gösterilebilir.
Daha önce okul dışı coğrafya öğretimiyle alakalı bir çalışma olmamıştır. Çalışmanın amacı
coğrafya öğretmenlerinin okul dışı etkinliklerle alakalı fikirlerini, okul dışı öğretimde tercih
edilen yerleri ve okul dışı etkinlikleri kullanma seviyelerini göstermektir. Bundan dolayı
çalışmanın bu alana katkı vermesi düşünülmektedir.
YÖNTEM
Araştırmanın Deseni: Araştırma nitel bir araştırmadır. Bu araştırmada nitel araştırma
metotlarından biri olan fenomenoloji deseni uygulanmıştır.
Katılımcılar: Çalışmada katılımcılar; Sivas, Kayseri, Tokat ve Yozgat illerinden seçilen 30
öğretmen oluşturmaktadır. Bu illerin tercih edilmesinde kolay ulaşılabilir faktörü etkili
olmuştur. Öğretmenlerin seçilmesinde maksimum çeşitlilik yöntemi uygulanmıştır.
Veri Toplama Aracı: Çalışmada veri toplama aracı görüşmedir. Yarı yapılandırılmış görüşme
formu kullanılmıştır. Bu formda cevaplandırılması gereken 7 tane soru bulunmaktadır.
1) Okul dışı coğrafya öğretimini belirtiniz.
2) Okul dışı etkinliklerde hangi uygulamalar kullanılır?
3) Derslerinizde okul dışı faaliyetler planlıyor musunuz?
4) Coğrafya öğretiminde okul dışı etkinlikler düzenlenmesinin öğrenciye yararları nelerdir?
5) “Coğrafi Yerler” size neyi çağrıştırıyor?
6) Görev yaptığınız yerde coğrafya öğretiminde okul dışı etkinlikler düzenleyeceğiniz yerler
var mıdır? Varsa nerelerdir?
7) Okul dışı faaliyetlerin artırılması için neler yapılmalıdır?
Araştırmada katılımcıların isimlerinin gizli tutularak çalışmanın geçerliliğini ve güvenilirliğini
artırma amaçlanmıştır.
Verilerin Analizi: Araştırmada veriler betimsel ve içerik analiz teknikleri uygulanarak
incelenilmiştir. Uyuşum yüzdesi %91 olduğundan araştırmada güvenilirlik görülmüştür.
Bulgular
Birinci Alt Probleme İlişkin Gözlem ve Görüşler: Bulgulara göre katılım sağlayan
öğretmenlerin yarıya yakını okul dışı coğrafya öğretimini gezi ve gözlem yapma olarak
tanımladıkları görülmüştür. Bununla birlikte çevreyi tanımak için yapılan faaliyetler olarak
tanımladıkları da görülmüştür. Öğretmen görüşleri incelendiğinde katılımcıların okul dışı
öğretim hakkında bilinçli oldukları söylenebilir.
İkinci Alt Probleme İlişkin Gözlem ve Görüşler: Okul dışı etkinliklerde yapılacak uygulamalara
“gezi ve gözlem”, “ağaç dikmek”, “doğa yürüyüşleri”, “kamp ve izcilik faaliyetleri”, “piknik”,
“doğa sporları”, “diğer” cevabını vermişlerdir. Katılımcıların görüşlerine göre coğrafyanın
etkililiğinin öğrencinin doğal çevreyle etkileşimi sonucunda artacağı kanısı vardır.
Üçüncü Alt Probleme İlişkin Gözlem ve Görüşler: Katılımcıların %70’ten fazlası okul dışı
etkinliklere “her zaman” yer verdiğini söylemiştir. “Ara sıra” cevabını verenler ise %20’dir. Bu
bugulara bakıldığında öğretmenlerin okul dışı etkinliklere önem verdiğinin göstergesidir.
Ancak katılımcıların %7’si ise okul dışı etkinlikler düzenlemeye “hiçbir zaman” cevabını
vermişlerdir.
Dördüncü Alt Probleme İlişkin Gözlem ve Görüşler: Öğretmenlerin yorumlarına bakıldığında
okul dışı etkinliklerin öğrencilerde öğrenilenlerin kalıcılığını artırdığını, öğrencilerin birden
fazla duyu organını harekete geçirdiğini, genel kültür düzeylerinde artış sağladığını,
öğrencilerin çevreye karşı olumlu tutum geliştirdiklerini, öğrencilerin sosyalleşmesini ve
aralarındaki iletişimi olumlu etkilediğini söylemişlerdir. Bu durumun öğretmenlerin okul dışı
faaliyetlere karşı ilgisini artırdığı söylenebilir.
Beşinci Alt Probleme İlişkin Gözlem ve Görüşler: Öğretmenlerde coğrafi mekan çağrışımları
incelendiğinde dağ, ova, deniz, Dünya, yaşanılan yer, evren, mağara, orman, göl, akarsu,
plato, vadi, peri bacası, kaplıca cevaplarını verdiği gözlemlenmiştir. Bu da öğretmenlerde
çoğrafi mekan algı çeşitliliğinin fazlalığını göstermektedir.
Altıncı Alt Probleme İlişkin Gözlem ve Görüşler: Gezilecek yerlere öğretmenler genellikle dağ,
akarsu, göl, kaplıca ve mağara gibi coğrafi yerler söylenmiştir. Bu durum öğretmenlerin
görev yaptığı yere ait coğrafya bilgisinin yeterli olduğu anlamına gelebilir.
Yedinci Alt Probleme İlişkin Gözlem ve Görüşler: Coğrafya dersine ait okul dışı etkinliklerin
artırılmasına ilişkin yorumlar incelendiğinde maddi ve manevi destek sağlanması
durumunda, ders süresinin uzatılması sağlandığında, öğrenci ve veliler bilinçlendirildiğinde,
sorumluluğun bir kişiye ait olmaması durumunda okul dışı etkinlerin artacağı görüşü
hakimdir.
Sonuç ve Tartışma: Tüm bu bulgulara bakılarak coğrafyanın hayatla ilişkilendrilmesinin ve
sadece sınıf ortamına bağlı kalınmamasının gerekliliği söylenebilir. Okul dışı faaliyetlerin
öğrenmede kalıcılığı sağladığı görülmektedir. Okul dışı etkinliklerin artırılması için öğrenci ve
velilerin bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Ayrıca bu konuda öğretmenlerin görüşleri dikkate
alınmalıdır.
Öneriler
1) Okul dışı etkinliklerin düzenlenebilmesi için finansman sağlanabilir.
2) Okul dışı etkinliklerde öğretmen ve okulun sorumluluğu azaltılmalıdır.
3) Öğrenci ve veliler okul dışı öğretim hakkında bilinçlendirilmelidir.
4) Okul dışı etkinliklerde ders süresi uzatılabilir.
5) Ulaşımda kolaylık sağlanabilmelidir.
Kaynaklar
Armağan, B. (2015). İlkokul dördüncü sınıf fen öğretiminde okul dışı öğrenme ortamları: bir
eylem araştırması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Enstitüsü İlköğretimi Anabilim Dalı Sınıf Öğretmenliği Programı, İzmir
Ballı, A. (2009). 9. Sınıf fiziki coğrafya konuları öğretiminde gezi gözlem yönteminin önemi
(Bağcılar ilçesi örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Enstitüsü Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı Coğrafya Öğretmenliği
Bilim Dalı, İstanbul
Karabağ, S. ve Şahin, S. (2007). Kuram ve uygulamada coğrafya eğitimi. Ankara: Gazi
Kitabevi.
Westfall, S. B. (1999). Partnerships to Connect In‐and Out‐of‐Class Experiences. New
Directions for Student Services, 1999(87), 51-61.
Sharp, L. B. (1943). Outside the classroom. The Educational Forum, 7(4):363