VAPE

1. Introduction  (Mở đầu) 

VAPE là gì?

Theo dữ liệu củ a Tổ chứ c Y Tế Thế Giớ i (WHO), số liệu nă m 2018 cho thấ y tạ i Việt Nam có
khoả ng 40.000 ca tử vong có liên quan đến độ t quị hoặ c bệnh lý mạ ch và nh do trự c tiếp hú t
thuố c lá gâ y ra hà ng nă m. Thuố c lá đượ c xem là mộ t trong nhữ ng nguyên nhâ n hà ng đầ u
dẫ n đến nhữ ng hệ luỵ sứ c khoẻ nghiêm trọ ng. Nghiêm trọ ng hơn, thuố c lá khô ng chỉ có hạ i
đố i vớ i ngườ i hú t mà cò n gâ y ra nhiều hệ lụ y đố i vớ i nhữ ng ngườ i xung quanh, cho dù
nhữ ng ngườ i đó khô ng hú t thuố c lá (nghiên cứ u chỉ ra ngườ i tiếp xú c khó i thuố c thụ độ ng
sẽ bị tă ng 30% nguy cơ mắ c bệnh lý tim mạ ch).

Trướ c tình hình đó , thuố c lá điện tử đã ra đờ i vớ i mụ c đích giú p nhữ ng ngườ i nghiện thuố c
lá có thể cai thuố c hoặ c giả m thiểu nguy cơ mắ c bệnh lý tim mạ ch cho bả n thâ n họ và nhữ ng
ngườ i xung quanh.

Thuố c lá điện tử đượ c biết đến vớ i nhiều tên gọ i khá c nhau, phổ biến nhấ t là e-cigarettes,
Vape pens, e-hookahs hoặ c là ENNDS (electronic non-nicotine delivery systems – khô ng
chứ a nicotine) hay ENDD (electronic nicotine delivery device – có chứ a nicotine) nhưng tấ t
cả thườ ng đượ c gọ i chung là Vape. Việc sử dụ ng Vape gọ i là Vaping.[2], [4], [5]

Theo mộ t số khả o sá t và thố ng kê gầ n đâ y, đượ c thự c hiện tạ i nhiều quố c gia trên thế giớ i
cho thấ y, tỷ lệ giớ i trẻ sử dụ ng TLĐT đang ngà y cà ng gia tă ng.

Theo nghiên cứ u củ a CDC Và o nă m 2021, 80,2% họ c sinh trung họ c phổ thô ng và 74,6% họ c
sinh trung họ c cơ sở đã sử dụ ng sả n phẩ m thuố c lá trong 30 ngà y qua cho biết đã sử dụ ng
sả n phẩ m thuố c lá có hương vị trong thờ i gian đó . 6

Và o nă m 2022, 85,5% họ c sinh trung họ c và 81,5% họ c sinh trung họ c cơ sở đã sử dụ ng

thuố c lá điện tử trong 30 ngà y qua cho biết đã sử dụ ng thuố c lá điện tử có hương vị trong
thờ i gian đó .

Tạ i Anh, trong cuộ c khả o sá t mớ i nhấ t củ a Action on Smoking and Health (Ash) cho thấ y sự
gia tă ng trong nhữ ng nă m gầ n đâ y. Và o nă m 2022, 7% thanh thiếu niên từ 11 đến 17 tuổ i
đượ c khả o sá t cho biết họ đã sử dụ ng vape, tang gấ p đô i so vớ i 3,3% và o nă m 2021.

Tạ i Việt Nam, nă m 2019, khoả ng 2,6% thanh, thiếu niên độ tuổ i 13-17 sử dụ ng TLĐT, trướ c
đó chỉ 0,2%. Tỷ lệ sử dụ ng TLĐT ở Việt Nam có xu hướ ng gia tă ng tạ i cá c thà nh phố lớ n, đố i
tượ ng thuộ c nhó m ngườ i trẻ tuổ i, có mứ c số ng khá . Thố ng kê cho thấ y, ngườ i trẻ (14-30
tuổ i) đã sử dụ ng TLĐT thì nguy cơ bắ t đầ u hú t thuố c lá thô ng thườ ng cao hơn 4 lầ n so vớ i
nhó m khô ng dù ng TLĐT. 70% ngườ i thử mộ t điếu thuố c và trở thà nh ngườ i hú t thuố c hà ng
ngà y. Là mộ t loạ i hà ng khô ng đượ c phép bá n, Vape vẫ n vô cù ng phổ biến, đặ c biệt vớ i giớ i
trẻ. Sự phổ biến ấ y đượ c thể hiện dướ i cả hai hình thứ c online và offline. Trong khi nhữ ng
website, trang mạ ng xã hộ i bá n hà ng trự c tuyến củ a mặ t hà ng nà y đượ c thiết kế bắ t mắ t,
trà n lan và dễ tìm, nhữ ng cơ sở trự c tiếp cũ ng cô ng khai bà y bá n và phổ biến từ dườ ng to
đến ngõ nhỏ . Đố i tượ ng hú t vape ngà y nay khô ng dừ ng lạ i ở ngườ i lớ n, mà thậ m chí cả trẻ
vị thà nh niên dướ i 15 tuổ i. Nhiều cơ quan bá o đà i đã phá t hiện và đă ng tin về cá c trườ ng
hợ p họ c sinh cấ p 2 hú t vape. Vậ y niềm tin nà o đã thô i thú c mọ i ngườ i tiếp xú c vớ i vape?

4. Thô ng điệp:

Là mộ t mặ t hà ng cấ m tạ i Việt Nam và nhiều nướ c trên thế giớ i vớ i “cá i chết trắ ng”, Vape
tiềm ẩ n nhiều nguy cơ chết ngườ i. Dù có nhữ ng lợ i ích đố i vớ i mộ t số đố i tượ ng nhấ t định,
nhìn chung Vape vẫ n là mộ t trong nhữ ng vấ n nạ n cầ n phả i hạ n chế và nghiêm cấ m chặ t chẽ,
để trá nh hậ u quả nghiêm trọ ng về sau.